ใบความรู้และใบงานที่ 1 เรื่ององค์ประกอบดนตรี

วิชาดนตรี
ชน้ั ประถมศึกษาปที ่ี 6

ใบความรทู้ ่ี 1
เรื่อง องค์ประกอบดนตรี (ศ 2.1 ป.6/1)

องค์ประกอบดนตรี ดนตรเี ปน็ ศิลปะและเป็นวิธีการแห่งการสร้างหรือทา “เสยี ง” ใหอ้ ย่ใู นระเบียบใน
ด้านจังหวะ ทานอง สีสันของเสียง และคีตลักษณ์ ไม่ว่าดนตรีชาติใดจะต้องอยู่ในพ้ืนฐานต่างเหล่าๆ น้ี
เหมือนกนั ท้ังส้นิ ในความแตกต่างนนั้ ขึ้นอย่กู ับกรอบของวฒั นธรรมของแตล่ ะสงั คมท่ีกาหนดใหเ้ กดิ รสนยิ มของ
แต่ละวัฒนธรรมซ่ึงเป็นตัวกาหนดให้เกิดความแตกต่างจนสามารถบ่งบอกได้ว่าดนตรีแต่ละแบบซ่ึงแตกต่างกัน
นั้น เป็นของชาติหนงึ่ ชาติใดได้ ดังนั้นการศึกษาองค์ประกอบของดนตรี จึงควรศึกษาจากลักษณะท้ังหมดท่ีได้
กล่าวมาแล้ว ดังน้ันองค์ประกอบดนตรีจึงหมายถึง รายละเอียดของดนตรีท่ีนามาประกอบกันเป็นบทเพลง
ทาใหบ้ ทเพลงมคี วามสมบูรณ์ ไพเราะน่าฟงั องค์ประกอบของดนตรปี ระกอบด้วยส่งิ ต่อไปน้ี

1. จงั หวะ หมายถึง หนว่ ยท่ีใชว้ ดั ความส้นั ยาวของเสียงดนตรีใหม้ ีสดั ส่วนเท่าๆ กัน โดยการเคาะหรือนับอย่าง
สมา่ เสมอ เป็นตวั กาหนดใหผ้ ู้บรรเลงจะต้องใชเ้ ป็นหลักในการบรรเลงเพลง ในดนตรีไทยมจี ังหวะท่สี าคัญ
จาแนกได้ 3 ประเภท คือ จังหวะสามัญ, จังหวะฉิ่งและจงั หวะหน้าทับ

2. ทานอง หมายถึง เสียงระดับต่างๆ มีท้ังสูง-ต่า ส้ัน-ยาว ที่ผู้ประพันธ์ได้นามาเรียบเรียงให้สอดประสานกัน
อยา่ งกลมกลืน ไพเราะ แบง่ เป็น 2 ประเภทใหญ่ๆ คือ ทานองบรรเลงและทานองรอ้ ง

3. เสยี งหมายถึง สื่อของคีตกวีท่ีใช้สร้างสรรค์ผลงานทางด้านดนตรี ซึ่งผู้สร้างสรรค์ดนตรีสามารถสร้างเสียง
ให้หลากหลายได้ โดยอาศัยวิธีการผลิตเสียงเป็นตัวกาหนด เช่น การดีด สี ตี เป่า ลักษณะความแตกต่างของ
เสยี งมี 4 ประการคือ ระดับเสยี ง, ความส้นั ยาวของเสยี ง, ความเข้มของเสยี งและคุณภาพของเสียง

4. การประสานเสียง หมายถึง การทาเสียงดนตรีพร้อมกัน 2 เสียง พร้อมกันเป็นคู่ขนานหรือเหล่ือมล้ากัน
ตามลีลาเพลง การประสานเสียงมี 3 ลักษณะคือ การประสานเสียงในเครือ่ งดนตรีเดียวกัน, การประสานเสยี ง
ระหว่างเครอ่ื งดนตรีและการประสานเสียงโดยการแปรทานองหลัก

5. สีสันของเสียง หมายถึง ความหลากหลายของเสียงท่ีเกิดจากเคร่ืองดนตรีต่างชนิดกันบรรเลงในบทเพลง
เดียวกัน โดยคุณสมบัติของเสียงที่ได้ยินแต่ละเสียงและวงดนตรีแต่ละประเภทจะมีสีสันของเสียงทาให้ผู้ฟัง
มคี วามรู้สึกที่แตกตา่ งกนั

6. พื้นผิวของดนตรี หมายถึง แนวเสียงต่างๆ ที่เกิดขึ้นในบทเพลงน้ัน แนวเสียงท่ีถือว่าเป็นพ้ืนผิวของดนตรี
คือ เสยี งทเี่ กดิ ขนึ้ ในแนวตั้งและเสียงท่เี กิดข้นึ ในแนวนอน

7. คีตลักษณ์ หมายถึง การรวมเอาจังหวะ ทานอง สีสันของเสียงให้เดินไปในทิศทางเดียวกัน โดยสามารถ
พิจารณาได้จากลักษณะ คือ รปู แบบของเพลงและลลี าของเพลง

ใบงำนที่ 1 ชอื่ -นำมสกุล......................................................................ช้นั ป.6/.............เลขท.่ี ................

เรื่อง องค์ประกอบดนตรี (ศ 2.1 ป.6/1)
คำช้ีแจง ให้นักเรียนศึกษาใบความรู้เรื่ององค์ประกอบดนตรี แล้วเขียนแผนภาพความคิดองค์ประกอบดนตรี
พร้อมตกแตง่ ใหส้ วยงาม

องคป์ ระกอบดนตรี