บทละครรามเกียร์ติ ตอน กุม กุ ภกรรณทดน้ำ
คำ นำ รามเกียรติ์เป็นวรรณกรรมสำ คัญของไทยที่มีต้นกำ เนิดมาจากคัมภีร์รามายณะของ อินเดีย มีเนื้อหาว่าด้วย กุมภกรรณ ผู้เป็นน้องชายของทศกัณฐ์ เจ้าเมืองลงกา อาสารบกับ กองทัพของพระราม โดยคิดอุบายตัดศึก ด้วยการเนรมิตกายให้ใหญ่โตเท่ากับภูเขา แล้ว นอนขวางทางน้ำ ไม่ให้ไหลไปยังเขาวงกต อันเป็นที่ตั้งของกองทัพพระราม เหล่าไพร่พล ของพระรามจะได้อดน้ำ ตายภายใน ๗ วัน แต่เมื่อพระรามรู้อุบายของกุมภกรรณจาก ภิเภกแล้ว จึงมอบให้หนุมานทหารเอก ไปทำ ลายพิธีทดน้ำ ของกุมภกรรณนั้นจากนั้นจึงเกิด การต่อสู้กัน จนกุมภกรรณพ่ายแพ้หนีกลับเข้าเมืองลงกาไปหนังสือรามเกียรติ์ฉบับภาษา ไทยนั้น มีอยู่หลายสำ นวนด้วยกันและแต่งเป็นคำ ประพันธ์หลายรูปแบบทั้ง คำ โคลง คำ ฉันท์ คำ กาพย์ และคำ กลอน บทละครเรื่องรามเกียรติ์พระราชนิพนธ์ ใน พระบาทสมเด็จ พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช นับได้ว่าเป็นรามเกียรติ์ฉบับที่มีเนื้อความบริบูรณ์กว่า ฉบับอื่น มีเนื้อหาตั้งแต่หิรันตยักษ์ม้วนแผ่นดิน เกิดอโนมาตัน แรกสร้างกรุงศรีอยุธยา แล้ว ดำ เนินความต่อไปจนเกิดสงครามระหว่างมนุษย์กับยักษ์ กระทั่งถึงพระรามและนางสีดา ครองกรุงศรีอยุธยา พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชวิจารณ์บท ละครเรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๑ ไว้ในหนังสือบ่อเกิดแห่งรามเกียรติ์ว่า “สังเกตได้ว่าพระราชประสงค์คือจะรวบรวมเรื่องรามเกียรติ์ไว้ให้ได้หมดมากกว่าที่จะใช้ สำ หรับเล่นละคร” ชินภัทร ธิติอัศราพงศ์
สารบัญ ลำ กับที่ หน้า ๑. เนื้อเรื่อง ๑-๖ ๒. บทละคร ๗-๑๘ ๓. ข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับบทละคร ๑๙-๒๐ ๔. บรรณานุกรม ๒๑
เนื้อเรื่อง ๑ ยักษ์กุมภกรรณตนนี้ เป็นน้องชายทศกัณฐ์ ฤทธิ์เดชระดับจอมยักษ์ ไม่แพ้ไมยราพณ์ เจ้าบาดาลที่เพิ่งถูกหนุมานฆ่า กุมภกรรณขว้างหอกโมกขศักดิ์ ปักอกพระลักษณ์ กว่าหนุมานจะช่วยให้รอดได้ ต้องไปหยุดพระอาทิตย์ไม่ให้ส่องแสง...นั่นเทียว
เนื้อเรื่อง ๒ เอาชนะฝ่ายพระรามด้วยฤทธิ์ไม่ได้ กุมภกรรณเปลี่ยน แผน เอาชนะด้วยเล่ห์กุมภกรรณเหาะไปต้นน้ำ ที่จะไหลไปเขา มรกตฐานทัพพระราม ริมน้ำ มีต้นกร่างใบหนา โคนต้นมีแท่น หิน จึงขึ้นไปนั่งหลับตาโอมอ่านพระเวท บันดาลให้รูปร่างสูง ใหญ่เท่าบรมพรหมเมศ แล้วลงไปนอนขวางทางน้ำ จมอยู่ใต้น้ำ ไม่มีใครมองเห็นน้ำ ก็ท่วมหมุนวนอยู่กับที่
เนื้อเรื่อง ๓ ไม่ไหลลงไปทางกองทัพพระรามครั้นรุ่งเข้าพระยาวานร และเสนาวานร ต่างพากันไปล้างหน้าที่แม่น้ำ ก็เห็นแต่ดินทรายที่ท้องคลอง ก็ตกใจ กลัวจะอดน้ำ ตาย
เนื้อเรื่อง ๔ สุครีพทราบเรื่องก็ไปกราบทูลพระราม พิเภกรู้ทางยักษ์ด้วย กันกราบทูลว่ากุมภกรรณทดน้ำ แต่ไม่รู้ว่าไปแอบทดอยู่ที่ไหนหนุมาน อาสาไปสืบความ แปลงเป็นเหยี่ยวบินไปวังกุมภกรรณ ก็เจอนางสนม กำ นัลชุดที่ต้องหาดอกไม้ไปส่งให้ กุมภกรรณ ยักษ์สะอาด ขาด ดอกไม้เครื่องหอมไม่ได้หนุมานแปลงเป็นนางสนม
เนื้อเรื่อง ๕ ตามไปจนเจอจุดที่กุมภกรรณทดน้ำ ก็กลายร่างจากนางสนม เป็นหนุมานตัวใหญ่ โจนทะยานเข้าตะลุมบอนกุมภกรรณกุมภกรรณ ตนนี้ เป็นยักษ์ดี ไม่เห็นด้วยกับทศกัณฐ์ ที่ก่อสงครามเพราะลักเอา นางสีดาเมียพระรามมา แต่เมื่อเป็นสุริวงศ์พงษ์ยักษ์ ด้วยกัน จึงจำ ใจ รบรบรอบแรกๆ แผลงอิทธิฤทธิ์ เกือบฆ่าพระลักษณ์ได้
เนื้อเรื่อง ๖ แม้พระรามที่มีทหารเอกเก่งมากมาย ก็ไม่ฆ่า เพราะพิเภก อ้างเหตุกุมภกรรณเป็นยักษ์ดี ทูลขอชีวิตเอาไว้มวยคู่กุมภกรรณกับหนุมาน จบลงตรงเสมอ กุมภกรรณเหาะหนีไปรายงาน แผนทดน้ำ ทำ ลายทัพพระรามล้มเหลว ให้ทศกัณฐ์กริ้วต่อ
เมื่อนั้น ทศเศียรสุริย์วงศ์ยักษี ได้ฟังดั่งต้องอสุนี มีความฉงนสนเท่ห์ใจ เหตุไฉนมนุษย์สาธารณ์ บรรลัยลาญแล้วเป็น ป็ ขึ้นมาได้ เหวยเหวยมโหทรจงเร่งไป หาน้องร่วมใจกูขึ้ กู ขึ้ นมา ฯ ๏ บัดนั้น จึ่ง จึ่ มโหทรมารยักษา รับสั่งถวายบังคมลา อสุราก็รีบจรลี ฯ บทละคร รามเกียร์ติ์ ตอน กุม กุ ภรรณทดน้ำ ๗
บทละคร รามเกียร์ติ์ ตอน กุม กุ ภรรณทดน้ำ ครั้นถึงนบนิ้วอภิวาทน์ ทูลพญาอุปราชยักษี ว่าข้าศึกนั้นรอดชีวี บัดนี้ให้เชิญเสด็จจร ฯ ๏ เมื่อนั้น พญากุม กุ ภกรรณชาญสมร ได้ฟังวาจามโหทร ดั่งใครเอาศรมาเสียบใจ นั่งนิ่ง นิ่ ตะลึงรำ พึงคิด ร้อนจิตผะผ่าวดั่งเพลิงไหม้ ลุกจากแท่นแก้วแววไว เสด็จไปเฝ้า ฝ้ องค์เจ้าลงกา ฯ ๘
บทละคร รามเกียร์ติ์ ตอน กุม กุ ภรรณทดน้ำ จึ่ง จึ่ น้อมเศียรเกล้าบังคม องค์พระบรมเชษฐา ท่ามกลางอสูรเสนา คอยฟังบัญชาพญามาร ฯ ๏ เมื่อนั้น ท้าวยี่สิบกรใจหาญ เห็นพระอนุชาชัยชาญ จึ่ง จึ่ มีโองการตรัสไป ดูก่อนกุม กุ ภกรรณน้องรัก ผู้ทรงสิทธิศักดิ์แ ดิ์ ผ่นดินไหว ๙
บทละคร รามเกียร์ติ์ ตอน กุม กุ ภรรณทดน้ำ ตัวเจ้าบอกพี่ว่ามีชัย ฆ่ามนุษย์เสียได้แล้วกลับมา บัดนี้ไพรีมีกำ ลัง ไม่ม้วยชีวังสังขาร์ ยกทัพกลับคืนเข้าพลับพลา แก้วตาจะคิดประการใด ฯ ๏ เมื่อนั้น กุม กุ ภกรรณผู้มีอัชฌาสัย ได้ฟังบัญชาภูว ภู ไนย บังคมไหว้สนองพระวาที อันหอกโมกขศักดิ์ว ดิ์ ราวุธ ฤทธิรุทรปราบได้ทุกราศี ๑๐
บทละคร รามเกียร์ติ์ ตอน กุม กุ ภรรณทดน้ำ ต้องใครไม่รอดชีวี ครั้งนี้น้องอัศจรรย์นัก ชะรอยไอ้พิเภกทรชน บอกกลให้แก้โมกขศักดิ์ หาไม่ที่ไหนพระลักษมณ์ จักรอดชีวิตคืนไป คิดคิดก็แค้นเหลือแค้น แน่นอกปิ้ม ปิ้ เลือดตาไหล อันมนุษย์กับวานรไพร จะฆ่าเสียให้ได้ด้วยความคิด ๑๑
บทละคร รามเกียร์ติ์ ตอน กุม กุ ภรรณทดน้ำ แต่น้องขอลาบทเรศ ไปร่ายเวทวิทยาพิธีกิจ ทดนํ้าเหนือทัพปัจจามิตร ปิด ปิ เสียมิให้ไหลมา ข้าศึกก็จะอดน้ำ ตาย ด้วยอุบายไม่พักเข่นฆ่า พระองค์ผู้ทรงศักดา อย่าบัญชาให้แจ้งแก่โยธี ฯ ๑๒
บทละคร รามเกียร์ติ์ ตอน กุม กุ ภรรณทดน้ำ ๏ เมื่อนั้น ทศเศียรสุริย์วงศ์ยักษี ได้ฟังน้องรักก็ยินดี อสุรีสวมสอดกอดไว้ มิเสียทีเจ้ามีปรีชาชาญ ทั่วทั้งไตรดาลไม่หาได้ ทีนี้มนุษย์กับลิงไพร จะบรรลัยสิ้นพวกบรรดามา อันหมู่ไพร่ฟ้าประชาชี ทีนี้จะบรมสุขา ตัวเจ้าผู้ทรงศักดา แก้วตาของพี่จงรีบจร ฯ ๑๓
บทละคร รามเกียร์ติ์ ตอน กุม กุ ภรรณทดน้ำ ๏ เมื่อนั้น พญากุม กุ ภกรรณชาญสมร รับสั่งพระเชษฐาฤทธิรอน ชุลีกรออกจากพระโรงคัล ฯ ๏ ครั้นถึงเสด็จเหนืออาสน์ อันโอภาสพรรณรายฉายฉัน จึ่ง จึ่ บัญชาสั่งนางกำ นัล อันชื่อว่าคันธมาลี กับสี่อนงค์ทรงลักษณ์ ที่ร่วมรักร่วมใจยักษี ๑๔
บทละคร รามเกียร์ติ์ ตอน กุม กุ ภรรณทดน้ำ ว่าเราจะไปตั้งพิธี ในที่ริมฝั่ง ฝั่ คงคา กำ หนดเจ็ดคืนเจ็ดวัน เอ็งจงเก็บพรรณบุปผา ไปส่งกูทุ กู ทุ กเวลา อย่าบอกแก่ใครให้แจ้งการ ฯ ๏ สั่งแล้วสระสรงทรงเครื่อง อร่ามเรืองด้วยแก้วมุกดาหาร จับกระบองเพชรรัตน์ชัชวาล เหาะทะยานไปโดยอัมพร ฯ ๑๕
บทละคร รามเกียร์ติ์ ตอน กุม กุ ภรรณทดน้ำ ๏ ครั้นถึงฟากฝั่ง ฝั่ชลาลัย ซึ่งไหลไปมรกตสิงขร มีต้นตร่างใหญ่ริ ญ่ ริ มสาคร กิ่ง กิ่ ใบอรชรจำ เริญตา ร่มรื่นพื้นราบดั่งหน้าแว่น ใต้ต้นมีแท่นแผ่นผา ขึ้นนั่งบนบัลลังก์ศิลา หลับตาอ่านเวทสำ รวมใจ ฯ ๏ บัดเดี๋ยวกลับกายกลายเพศ เท่าบรมพรหเมศสูงใหญ่ อสุรีย่างเยื้องคลาไคล ลงไปยังท้องธารา ฯ ๑๖
บทละคร รามเกียร์ติ์ ตอน กุม กุ ภรรณทดน้ำ ๏ ทอดองค์นอนขวางกลางนํ้า บริกรรมพระเวทคาถา จมอยู่ใ ยู่ นท้องพระคงคา มิได้เห็นกายาอสุรี น้ำ ท้นวนวังไม่หลั่งไหล ไปหน้าพลับพลาชัยศรี เดชะด้วยฤทธิ์พิ ธิ์พิ ธี วารีแห้งสิ้นจนดินทราย ฯ ๏ บัดนั้น โยธาวานรทั้งหลาย ครั้นแสงทองส่องพื้นโพยมพราย นายไพร่ก็ไปยังคงคา ฯ ๑๗
บทละคร รามเกียร์ติ์ ตอน กุม กุ ภรรณทดน้ำ ๏ ก็ถึงที่ฟากฝั่ง ฝั่ชลธี กระบี่จะลงล้างหน้า เห็นน้ำ แห้งถึงพื้นพสุธา วานรก็คิดอัศจรรย์ ต่างทุกข์ที่จะอดนํ้าตาย ไพร่นายตกใจตัวสั่น หมู่ลิงวิ่ง วิ่ วนพัลวัน บ้างปรึกษากันอึงไป ฯ ๏ ก็มิได้ล่วงรู้เหตุผล ทุกข์ทนทอดถอนใจใหญ่ เที่ยวดูตามท้องชลาลัย ไม่เห็นสิ่งใดก็กลับมา ฯ ๑๘
วิเคราะห์ตัว ตั ละคร พระราม พระราม คือ พระนารายณ์อวตาร (แบ่งภาค) ลงมา ถือกำ เนิดเป็น พระราชโอรสของท้าวทศรถ กับ นางเกาสุริยา เพื่อจะปราบทศกัณฐ์ พระรามมีพระอนุชาต่างพระมารดา ๓ พระองค์ คือ พระพรต พระลักษมณ์ และพระสัตรุต ซึ่งต่างก็มีความรักใคร่กันอย่างมาก พระมเหสี ของพระราม คือ นางสีดา พระรามมีกายสีเขียว สามารถปรากฏร่างเป็นพระนารายณ์มีสี่ กรได้ อาวุธประจำ พระองค์ คือ ศร ซึ่งเป็นอาวุธวิเศษ ที่ได้ประทานมาจากพระอิศวร
วิเคราะห์ตัว ตั ละคร พระลักษณ์ พระลักษมณ์ คือ พญาอนันตนาคราช ที่ประทับของพระ นารายณ์มาเกิด มีกายสีทอง เป็นพระโอรสของท้าวทศ รถ กับนางสมุทรเทวี มีพระอนุชาร่วมพระมารดา คือ พระสตรุต พระลักษมณ์มีความจงรักภักดีต่อพระราม มาก เมื่อพระรามต้องออกเดินป่าถึง ๑๔ ปี พระลักษมณ์ ก็ได้ติดตามไปด้วย และยังช่วยออกรบกับกองทัพของ กรุงลงกา อย่างกล้าหาญ
วิเคราะห์ตัว ตั ละคร กุมภกรรณ เป็นโอรสของท้าวลัสเตียนและนางรัชฎา มีศักดิ์เป็นน้องของทศกัณฐ์ มีกายสีเขียว มีอาวุธร้ายประจำ กายคือหอกโมกขศักดิ์ที่ฝากไว้กับพระ พรหม เหตุที่ชื่อกุมภกรรณ (หูหม้อ) นั้นเพราะมีร่างกายใหญ่โตมาก สามารถเอาหม้อใส่ใบหูได้
วิเคราะห์ตัว ตั ละคร ทศกัณฐ์ ทศกัณฐ์ เป็นกษัตริย์แห่งกรุงลงกา นับว่าเป็นตัวเอกของเรื่อง รามเกียรติ์ มีกายสีเขียว มี ๑๐ พักตร์ ๒๐ กร ทรงมงกุฏชัย ลักษณะ ปากแสยะ ตาโพลง
วิเคราะห์ตัว ตั ละคร หนุมาน หนุมานเป็นตัวละครในบทละครเรื่องรามเกียรติ์ เป็นบุตรนาง สวาหะ* เกิดจากอาวุธและกำ ลังของพระอิศวร*ที่ให้พระพาย*นำ ไปซัดใส่ปากนางสวาหะ และพระอิศวรสั่งให้พระพายเป็นบิดา หนุมานจึงมีอีกชื่อหนึ่งว่าวายุบุตร*หนุมานเป็นวานรเผือกมีฤทธิ์มาก เป็น ทหารเอกของพระราม* มีตรีเป็นอาวุธ หนุมานเป็นบิดาของ มัจฉานุ*และอสุรผัด* เมื่อนางสวาหะตั้งครรภ์ครบ 30 เดือน หนุมานก็เกิดโดยเผ่นออกมา ทางปากมารดา มีกายใหญ่เท่าอายุ 16 ปี
โดยบทข้า ข้ งต้น ต้ เป็น ป็ ตัว ตั อย่างของ บทละครที่ใที่ช้ในการแสดงโขน และ นอกจากนี้ยัง ยั มีการ บรรเลงดนตรีไทยโดยใช้วง ปี่พาทย์เครื่องห้า บรรเลงเพลงหน้าพาทย์ ๑๙
เพลงหน้าพาทย์ คือ คื บทเพลงที่ใที่ช้ในพิธีกรรมหรือประกอบท่า ท่ ทางของการ แสดงต่า ต่ งๆ เพลงหน้าพาทย์ที่ใที่ช้ในบทละคร เรื่อวรามเกีย กี ร์ติ์ ตอน กุม กุ ภกรรณทดน้ำ ได้แ ด้ ก่ เพลงโอด หมายถึง การร้องไห้ เพลวเซ่นเหล้า ล้ หมายถึง การดื่ม ดื่สุรา เพลงเชิดกลอง หมายถึง การต่อ ต่ สู้ การไล่ฆ่ ล่ ฆ่ าฟัน ฟั เพลงแผละ หมายถึง การไปมาของสัตว์ปีก ปี เพลงเสมอ หมายถึง การเดินทางระยะใกล้ เพลงโคมเวียน หมายถึง การเดินทางในอากาศของ เทวดาและนางฟ้า ฟ้ เพลงกราวรำ หมายถึง การเยาะเย้ย ย้ เพลงตระนิมิตร หมายถึง การแปลงกาย เพลงคุก คุ พาทย์ หมายถึง การแสดงอิทธิฤทธิ์ เพลงรัว หมายถึง การสำ แดงเดชโดยฉับพลัน ลั เป็น ป็ ต้น ต้ ๒๐
เว็บไซต์ที่ทำ การสืบค้น Wikipedia ไม่ปรากฏชื่อผู้แต่ง(ม.ป.ป) Vajirayan ไม่ปรากฎชื่อผู้แต่ง (ม.ป.ป) Thairath ไม่ปรากฎชื่อผู้แต่ง(ม.ป.ป) Nachuakpit ไม่ปรากฎชื่อผู้แต่ง(ม.ป.ป.) finearts ไม่ปรากฎชื่อผู้แต่ง (ม.ป.ป) บรรณานุกรม ๒๑
ผู้พิ ผู้พิสูจน์อักษร นาย ภควัท วัสุขประเสริฐ
กุม กุ ภกรรณ หนุมาน ทศกัณฐ์ พระราม