โครงงานผ้ามัดย้อม

โครงงานอาชีพ
เร่ือง ผ้ามดั ย้อม

จดั ทาโดย
นางสาว อจั ฉา สวุ รรณมามลู ม.5/15 เลขที่ 33

นาเสนอ
คณุ ครู วนดิ า บญุ พเิ ชวงศ์

ครูชานาญการพเิ ศษ

โรงเรียนสตรีราชนิ ทู ิศ
สานกั งานเขตพืน้ ที่การศึกษา

มธั ยมเขต 20 อดุ รธานี
สานกั งานคณะกรรมการการศึกษาขนั้ พนื ้ ฐาน

บทท่ี1
บทนำ

ท่มี ำและควำมสำคญั ของโครงงำน
ในปัจจุบันส่ิงของต่างๆมีราคาแพง คณะผู้จัดทาโครงงานเห็นว่านักเรียนก็

สามารถที่จะหารายได้ชว่ ยเหลอื ครอบครัวได้ จึงมีการจดั ทาโครงงานสร้างเสริมทกั ษะ
อาชีพในนักเรียนได้มีทักษะความรู้นาไปใช้ในการหารายได้เสริมระหว่างเรียนโดยคิด
โครงงานอาชีพ ผ้ามดั ย้อม ซึ่งเป็นงานอาชีพที่สามารถทาได้ง่ายไม่ย่งุ ยาก และเพื่อ
เป็นการน้อมหลักเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจาวัน คณะผู้จัดทา
โครงงานจงึ ได้ปรึกษากบั ครูผ้สู อนและจดั ทาโครงงานอาชพี ผ้ามดั ย้อมขนึ ้ มา

จุดมุ่งหมำยของโครงงำน
1.เพือ่ ศึกษาเกีย่ วกบั วิธีการทาผ้ามดั ย้อม

2. เพ่อื ให้ทราบถงึ ประวตั ทิ ีม่ าของผ้ามดั ย้อม

3. พอื่ สามารถลงมอื ปฏบิ ตั ทิ าผ้ามดั ย้อมด้วยตวั เองได้

ประโยชน์ / คุณลักษณะ
1.เป็นการใช้เวลาวา่ งให้เกิดประโยชน์

2.สามารถนาไปผลติ เองและประกอบอาชีพได้

3.สามารถรู้วธิ ีการผลิตผ้ามดั ย้อม

บทท่ี 2
เอกสำรท่เี ก่ยี วข้อง

ประวัติควำมเป็ นมำของผ้ำมดั ย้อม

สนั นิษฐานว่าการย้อมผ้ามีมากว่า ๑๐๐ ปี มกี ารย้อมสแี หหรืออวน จบั ปลาเพ่อื
ป้องกนั การเป่ือย และเกา่ ง่าย โดยใช้ไม้มะเกลอื มาต้มให้เกิดสี ตอ่ มาใช้เปลือกไม้
ตา่ งๆ เช่น ไม้โกงกาง ไม้โปรงแดง ไม้โปรงดา ไม้ตะบูน ไม้ตะบนั แต่ท่ีนิยมกนั มาก คือ
ไม้โปรง กบั ไม้ตะบนู ซ่งึ เรียกการย้อมนนั้ วา่ การย้อมผ้านา้ กะเตา ซึง่ มี สีนา้ ตาล
อยา่ งเดยี ว การย้อมเสอื ้ ผ้าสมยั กอ่ นเกดิ จากผ้ทู ี่มีอาชพี ตดั ไม้ โดยตดั ไม้แล้วทาให้ยาง
ไม้ติดเสอื ้ ผ้า ซกั ไม่ออก จึงเกดิ การนาเปลอื กไม้มาต้มแล้วนาเสอื ้ ผ้ามาย้อมซง่ึ ทาให้ใส่
แล้วเยน็ สบาย ผ้ทู ีม่ ีอาชีพตดั ไม้ และเผาถ่านจึงนิยมย้อมเสอื ้ ผ้า เพอ่ื นาไปใส่ในการ
ประกอบอาชีพ ต่อมามกี ารฟืน้ ฟพู พิ ิธภณั ฑเ์ ขายส่ี าร จงึ มกี ารคิดค้นเพื่อทาเป็นของท่ี
ระลกึ เวลามีนกั ท่องเทย่ี ว หรือนกั ศึกษาค้นคว้ามาเย่ยี มชมพพิ ธิ ภณั ฑเ์ ขาย่ีสาร โดยมี
การสืบสาน ภมู ปิ ัญญาการย้อมผ้าด้วยเปลอื กไม้ธรรมชาติซ่งึ นามาจากพชื ป่าชาย
เลนท่มี อี ย่ใู นท้องถิน่ มาจดั ทาเป็นเสอื ้ กางเกง ผ้าเชด็ หน้า กระเป๋ า เป็นต้น โดยเรียน
การมดั ย้อมจากสานกั งานพฒั นาฝีมือแรงงานจงั หวดั สมทุ รสงครามและพฒั นามา
เป็นลวดลายของตนเอง โดยแต่ละชนิ ้ งานไมซ่ า้ แบบใคร และยึดหลกั การใช้สี
ธรรมชาตเิ ป็นเอกลกั ษณ์สบื สานตอ่ มา

ขนั้ ตอนในกำรทำผ้ำมดั ย้อม
กำรเตรียมผ้ำ

ผ้าทใ่ี ช้ทาผ้ามดั ย้อมควรใช้ผ้าสขี าวหรือผ้าสีอ่อนผ้าที่มีขายตามท้องตลาด
เป็นผ้าท่ผี ่านการแตง่ มาก่อน เพอื่ ให้ผ้าแข็งตวั และเป็นเงาเรียบ ผ้ผู ลิตจะแต่งและอาบ
ผ้าด้วยสารเรซิ่นหรือแปง้ ใช้เป็นส่วนมาก สารตวั ทีก่ ล่าวมานนี ้ บั วา่ เป็น อปุ สรรคต่อ
การแทรกซึมของนา้ สี ฉะนนั้ กอ่ นจะลงมอื ย้อมสี ควรขจดั ส่ิงเหล่านอี ้ อกให้หมด
เสยี ก่อน แต่ถ้ามสี ารอาบผิวใส่จานวนน้อยอาจทาความสะอาดได้ โดยการใช้
ผงซกั ฟอกได้

กำรเตรียมลำยมดั ย้อม
ผ้ปู ฏิบตั ิผ้ามดั ย้อมย่อมปรารถนาให้ลายที่เกิดขนึ ้ บนผ้าลายทไ่ี ม่อยากให้

ซา้ กบั ผ้อู นื่ ดงั นนั้ ผ้ทู ่ีปฏบิ ตั งิ านมดั ย้อมจึงผกู ผ้าของตนเองได้อยา่ งอิสระ โดยการให้
ความคิดคานึงสร้างสรรค์ ลายท่ีออกมาย่อมเป็นงานทพ่ี งึ พอใจของผ้ปู ฏบิ ตั ิเอง
กำรเตรียมนำ้ สำหรับย้อมผ้ำ

การทาผ้ามดั ย้อมสามารถย้อมได้ตามวิธีกรรมถึงสที ่ีย้อมได้ในอณุ หภมู สิ งู
และตา่ ได้ แตท่ งั้ นจี ้ ะต้องคานงึ ถึงประเภทของสีและผ้าให้ถกู ต้องหลายๆสี ภายหลงั ที่
ได้ย้อมสีแรกเสร็จแล้วเชน่ นเี ้รื่อยไปจนกว่าจะได้สแี ละลายทต่ี ้องการ

วิธีย้อม
ละลายสดี ้วยนา้ อ่นุ หรือนา้ ร้อน เติมนา้ เยน็ ให้ครบตามจานวน ใสซ่ ลิ เิ กต

ตามลาดบั คนสารละลายให้เข้ากนั นาผ้าลงย้อม ใช้เวลาคนผ้ากลบั ไปกลบั มา
ประมาณ ๒๐ นาที เพอ่ื ให้ผ้าดดู ซึมสไี ด้ทว่ั แล้วแช่ผ้าต่ออกี ๓๐ นาที หลงั จากนนั้ จงึ
นาไปซกั นา้ ให้สะอาด

ขนั้ ตอนกำรทำผ้ำมดั ย้อม
๑. เตรียมวสั ดอุ ปุ กรณ์
๒. ละลายสีด้วยนา้ อนุ่
๓. ใสน่ า้ ให้ครบตามจานวน
๔. พกั ไว้
๕. เตรียมผ้าที่มดั ไว้แล้วใส่ลงในนา้ ย้อม
๖. แช่ทงิ ้ ไว้ประมาณ ๓๐ นาที
๗. ล้างนา้ ให้สะอาดแล้วแกะเชอื กออก
๙. ได้ลวดลายตามต้องการ

บทท่ี ๓
วสั ดุอปุ กรณ์และวธิ ีดำเนนิ งำน

๑. วสั ดอุ ปุ กรณ์
-ผ้าขาว
-สี
-หนงั ยาง
-กะละมงั
-นา้ เปลา่

ขนั้ ตอนกำรดำเนินงำน
กำรเตรียมกำร
๑. ศึกษาสารวจข้อมลู เขียนโครงการ ขออนมุ ตั ิโครงงาน ออกสารวจและ
สมั ภาษณ์เพ่อื เก็บรวบรวมข้อมลู
๒. กาหนดรูปแบบการทาผ้ามดั ย้อม

กำรเตรียมสถำนท่ี
จดั สถานท่ี / เตรียมวสั ดอุ ปุ กรณ์
ตำรำงกำรดำเนนิ งำน

วัน เดอื น รำยกำรกิจกรรม สถำนท่ี ผ้รู ับผดิ ชอบ หมำย
ปี ห้องเรียน เหตุ
สมาชิกทงั้ ๓
26/10/63 ศึกษาหาความรู้เบือ้ งต้น ห้องเรียน คน
จาก โรงเรียน
Internet สมาชกิ ทงั้ ๓
บ้าน คน
3/10/63 ศึกษาเกี่ยวกบั วธิ ีเขยี น
โครงงานจาก Internet สมาชกิ ทงั้ ๓
คน
17/10/63 วางแผนปฏิบตั งิ าน
ปฏบิ ตั กิ ารเตรียมเคร่ืองมือ สมาชิกทงั้ ๓
ใช้วสั ดุ อปุ กรณ์ คน

24/10/63 ลงมอื ทาผ้ามดั ย้อม

- สรุปผลและรายงานผล โรงเรียน สมาชิกทงั้ ๓

คน

บทท่ี ๔
ผลกำรวิเครำะห์ข้อมลู
การดาเนนิ งานตามขนั้ ตอนการทาผ้ามดั ย้อม เพ่ือจาหน่ายในแต่ละครงั้
อปุ กรณ์ทใ่ี ช้ได้แก่ ผ้าขาว สี หนงั ยาง กะละมงั นา้ เปล่า การทาผ้ามดั ย้อม
สามารถทาไปจาหน่ายเพอื่ หารายได้เสริมหลายๆอยา่ งและดาเนินการง่าย

ในการลงทนุ ทาผ้ามดั ย้อมมวี สั ดอุ ปุ กรณ์ ตามตารางดงั นี ้

ตำรำงแสดงกำรลงทนุ กำรทำผ้ำมัดย้อม

ที่ รายการ ราคา จานวนเงิน
๑ ผ้าขาว ๑oo ๑oo
๒ สี ๖๙ ๖๙

๕ หนงั ยาง ๕๕
๙ กะละมงั --
๑๑ นา้ เปลา่ --

รวม ๑๗๔

บทท่ี ๕
สรุป อภปิ รำยผล และข้อเสนอแนะ
สรุปผลกำรดำเนนิ งำน
การทาโครงงานผ้ามัดย้อมตลอดระยะเวลาระหว่างปฏิบตั ิงานผลสาเร็จเป็นท่ี
นา่ พงึ พอใจแก่ผ้ปู ฏิบตั งิ านเป็นอย่างมาก เพราะนอกจากการทาโครงงานอาชีพแล้ว
การปฏิบัติงานยังช่วยให้ก่อประโยชน์ในด้านอ่ืนๆอีกมากมาย ไม่ว่าจะเป็นด้านการ
วางแผนการรับผิดชอบหน้าท่ีแต่ละบุคคลซ่ึงทักษะต่างๆไม่สามารถที่จะเรียนรู้ได้ใน
ห้องเรียนทงั้ การปฏิบัติงานครัง้ นีย้ งั เป็นแบบอย่างให้แก่บุคคลท่านอ่ืนท่ีผ่านมาเห็น
ขณ ะ ทา กิจ กรรมไ ด้ รับคาช่ืนชมจา กหลา ยบุคคลในการร้ ู จักใช้ เว ลาว่ างให้ เป็ น
ประโยชน์ เป็นแบบอย่างให้รุ่นน้องทาตามเพื่อหารายได้เสริม เพราะเป็นการ
ปฏบิ ตั ิงานท่ใี ช้ได้จริง
อภิปรำยผล

การทาผ้ามัดย้อมในครัง้ นีผ้ ู้บริโภคพอใจในสินค้า ท่ีออกมามีลวดลายท่ี
สวยงาม และมสี ีสนั สดใสเหมาะสมกบั การใช้งาน

ประโยชน์ท่ไี ด้รับ

๑. มีความรู้และประสบการณ์ในการทาผ้ามดั ย้อม
๒. มองเห็นแนวทางในการประกอบอาชพี
๓. ทาให้มรี ายได้ในระหวา่ งเรียน และเห็นคณุ ค่าของการประกอบอาชพี