KATA TERBITAN

JUMAAT-26/06/2020  TATABAHASA / ​CIKGU SARAH 

 

KATA TERBITAN 

Kata terbitan dalam bahasa Melayu terbentuk melalui pengimbuhan awalan, akhiran, 
apitan, dan sisipan. 

Pengimbuhan Awalan 

● Pengimbuhan awalan terdiri daripada awalan kata nama, awalan kata kerja dan 
awalan kata adjektif 

Awalan Kata Nama  Bentuk  Contoh 

Awalan 

Kata nama  pe-  pekedai 

pem-  pembaris 

pen-  pendengar 

peng-  penggali 

pel-  pelajar 

per-  perburu 

ke-  ketua 

juru-  juruwang 

tata-  tatacara 

maha-  mahasiswa 

pra-  prabayar 

sub-  subgolongan 

supra-  supranasional 

eka-  ekabahasa 

dwi-  dwibulanan 

se-  serumah 

 

Awalan Kata Kerja  Bentuk  2 
me-   
Awalan  mem- 
Kata kerja  men-  Contoh 
melawat 
  meng-  membaca 
  menge-  mendengar 
  memper-  mengganggu 
  mengecam 
  ber-  memperbesar 
  bel-  berdiri 
  ter-  belajar 
  di-  terambil 
  diper-  dibuat 
  diperdalam 
Nota : ​Kata Terbitan 

Awalan Kata Adjektif  Bentuk  3 
ter-   
Awalan  se- 
Kata adjektif  te-  Contoh 
tercantik 
sepandai 
teramai 

 

Ada tiga sahaja awalan kata adjektif, iaitu ter-, te-, dan se-. 

Awalan ​ter-  Awalan​ ter-​ akan membentuk kata adjektif apabila 
digabungkan dengan kata dasar yang sememangnya kata 
adjektif. Kata adjektif yang terbentuk berfungsi sebagai 
penjelasan keadaan perbandingan atau keadaan paling. 

Contoh : t​ erbesar, tertua, terhebat 

Awalan ​te-  Awalan ini terbentuk apabila kata dasar yang bermula 
dengan huruf ​r,​ dua ​r​ akan menjadi satu​ r​ sahaja seperti 

terendah, teramai, ​dan​ terancak 

Awalan ​se-  Awalan s​ e-​ akan membentuk kata adjektif apabila 
digabungkan dengan kata dasar untuk membawa 

pengertian sama.  
Contoh :​ secerah, secantik, d​ an s​ ehebat. 

 
 
 
 
 
 
 
 

Nota : K​ ata Terbitan 

4 
 

Pengimbuhan Akhiran 

● Pengimbuhan akhiran terdiri daripada akhiran kata nama, dan akhiran kata kerja  

Akhiran Kata Nama  Bentuk  Contoh 

Akhiran 

Kata nama  -an  larian 

-man  budiman 

-wan  hartawan 

-wati  seniwati 

-ita  biduanita 

 

Akhiran Kata Kerja 

● Akhiran kata kerja terdiri daripada akhiran​ -​ kan​ dan​ ​-i.​ ​ Akhiran -​ kan​ dan​ -​ i 
berasal daripada kata kerja transitif seperti : 

  Kata Kerja Pasif 
Kata Kerja Transitif 

membacak​ an  bacak​ an 

menghalus​i  halus​i 

 
 
 
 
 
 
 

Nota : ​Kata Terbitan 

5 
 

Pengimbuhan Apitan 

● Pengimbuhan apitan terdiri daripada apitan kata nama, apitan kata kerja, dan 
apitan kata adjektif  

Apitan Kata Nama 

● Apitan kata nama terdiri daripada bentuk berikut : 

Apitan  Bentuk  Contoh 
perumahan 
Kata nama  pe-...-an  pembangunan 
penandaan 
pem-...-an  penggalian 
pengecualian 
pen-...-an  perkahwinan 
pelajaran 
peng-...-an  kejayaan 

penge-...-an 

per-...-an 

pel-...-an 

ke-...-an 

 

Apitan Kata Kerja 

● Apitan kata kerja terdiri daripada bentuk berikut : 

Apitan  Bentuk  Contoh 
melukiskan 
Kata kerja  me-...-kan  membacakan 
mentaksirkan 
mem-...-kan  menggalakkan 
mengekalkan 
men-...-kan 

meng-...-kan 

menge-...-kan 

Nota : ​Kata Terbitan 

6 
 

ber-...-kan  berdasarkan 
ber-...-an  berkeliaran 
di-...-kan 
dijadikan 
me-...-i  menemui 
mem-...-i  membasahi 
men-...-i  menuruni 
meng-...-i  menggulai 
menge-...-i  mengepalai 
dihadiahi 
di-...-i  memperkatakan 
memper-...-kan  memperingati 
kehujanan 
memper-...i  diperlakukan 
ke-...-an  dipersenjatai 

  diper-...-kan  Contoh 
diper-...-i  Kearaban 
Apitan Kata Adjektif  Kecinaan 
Bentuk  Kebaratan 
Akhiran  ke-...-an  Keperwiraan 
Kata adjektif  Keinggerisan 
kemelayuan 

 

Nota : K​ ata Terbitan