กิจกรรมวิวัฒนาการของดาวฤกษ์

ก

คำนำ

เอกสารประกอบการจัดกจิ กรรมการเรียนรู้เรือ่ ง วิวัฒนาการของดาวฤกษ์ รายวิชา ว30161 วิทยาศาสตร์
โลกและอวกาศ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 จัดทาขึ้นเพื่อมุ่ง
ส่งเสริมให้นักเรียนได้รับความรู้และกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ค้นคว้าสืบเสาะหาความรู้ด้วยตนเองจนเกิด
ความคิดรวบยอดจากการลงมือปฏิบัติจริง สามารถนาเสนอผลงาน มีการแสดงความคิดเห็น โต้แย้ง และยอมรับ
ความคดิ เห็นของผู้อืน่ อยา่ งมีเหตผุ ล

ผู้จัดทาหวังเป็นอย่างยิง่ ว่ากจิ กรรมการเรียนรู้เลม่ น้ี จะเกิดประโยชนใ์ ห้นักเรียนนาไปใช้ในการเรียนรู้และ
ประสบผลสาเร็จในการเรียน และเป็นแนวทางในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้กิจกรรมนี้สาหรับครูผู้สอนที่มี
ความสนใจในเร่อื งดังกล่าว

นางสาวสดุ าวลั ย์ ดาหนก
ผจู้ ดั ทา

สำรบญั ข

คานา หน้ำ
สารบญั ก
คาแนะนาสาหรับครู ข
คาแนะนาสาหรับนักเรยี น ค
ข้นั ตอนการจดั กิจกรรม ง
มาตรฐานการเรยี นรู้ และตัวช้ีวดั จ
แบบทดสอบก่อนเรยี น 1
ใบความรทู้ ี่ 1 เร่อื ง ววิ ฒั นาการของดาวฤกษ์ 2
ใบกิจกรรมที่ 1 เรื่อง วิวฒั นาการของดาวฤกษ์ 6
7
▪ กิจกรรมการสรา้ งแผนภาพแสดงลาดบั ววิ ฒั นาการของดาวฤกษ์ที่มวลแตกตา่ งกัน
▪ กิจกรรมการนาเสนอผลงานในรปู แบบเดินแลกเปลี่ยนเรียนรู้ (Gallery Walk) 11
ใบงานที่ 1 เรอ่ื ง ววิ ฒั นาการของดาวฤกษ์ ดว้ ย Liveworksheet 12
แบบทดสอบหลงั เรยี น
ภาคผนวก
▪ เฉลยคาถามทา้ ยกจิ กรรมท่ี เรอ่ื ง ววิ ฒั นาการของดาวฤกษ์
▪ เฉลยใบงานที่ 1 เรือ่ ง ววิ ัฒนาการของดาวฤกษ์ ด้วย Liveworksheet
▪ เฉลยคาตอบแบบทดสอบ เร่ือง ววิ ัฒนาการของดาวฤกษ์
▪ แผนการจัดการเรียนรู้ เรื่อง ววิ ัฒนาการของดาวฤกษ์

ค

คำแนะนำสำหรับครู

เอกสารประกอบการเรียนน้ีใช้สาหรับประกอบการจดั การเรยี นรู้โดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ 5E
ร่วมกับผังมโนทัศน์ด้วยกลวิธีเดินแลกเปลี่ยนเรียนรู้ (Gallery Walk) เรื่อง วิวัฒนาการของดาวฤกษ์ รายวิชา
วิทยาศาสตร์โลกและอวกาศ ซึ่งครูต้องดาเนินการ ดงั นี้

ข้นั เตรยี มกำร
ครคู วรเตรียมความพรอ้ มก่อนดาเนินการจดั การเรยี นรู้ ดังน้ี

1.ศกึ ษารายละเอียดในคู่มอื การใช้กจิ กรรมเล่มนี้เพื่อให้เข้าใจชดั เจน
2.จดั เตรียมอุปกรณแ์ ละเอกสารประกอบการเรยี นก่อนใช้งาน
3.จดั เตรยี มห้องเรียนใหพ้ ร้อมและเหมาะสม
4.จัดนกั เรียนเป็น 4-5 กลมุ่ กลุ่มละ 5-7 คน แบบคละความสามารถตามความเหมาะสม

ข้นั ดำเนินกำรจัดกำรเรยี นรู้
การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ครุจะต้องจัดกิจกรรมให้ครบตามที่ระบุในแผนการจัดการเรียนรู้ เพื่อให้

กิจกรรมเปน็ ไปอย่างต่อเนอ่ื งและบรรลุตามวัตถปุ ระสงคส์ าหรบั นักเรยี น ซ่งึ ครตู ้องดาเนนิ การดังนี้
1.ชแี้ จงวธิ ีการเรยี นและคาแนะนาสาหรับนักเรยี น ใหน้ ักเรยี นทราบก่อนเรม่ิ สอน
2.ให้นักเรียนทาแบบทดสอบกอ่ นเรียน
3.แจ้งจุดประสงคก์ ารเรยี นร้ใู หน้ ักเรียนทราบ
4.ดาเนินการจัดกิจกรรมตามแผนการจัดการเรยี นรเู้ พื่อใหส้ อดคล้องกับจดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ เนอื้ หา
5.ขณะที่นักเรียนปฏิบัติกิจกรรมครูให้คาปรึกษา คาแนะนา ให้กาลังใจ ตลอดจนกระตุ้นและเปิดโอกาสให้

ทุกคนมสี ว่ นร่วมในกิจกรรม พร้อมทั้งมกี ารประเมนิ พฤติกรรมของนักเรียน
6.เมื่อนกั เรยี นปฏบิ ัตกิ จิ กรรมครบถ้วนใหน้ กั เรยี นทาแบบทดสอบหลังเรียน
7.ครูตรวจสอบการทากจิ กรรมของนักเรียนและสรุปบทเรยี นรว่ มกบั นักเรยี น

ขัน้ ประเมินผลกำรจดั กจิ กรรม
1.ตรวจ แบบทดสอบ แผนภาพลาดับววิ ฒั นาการของดาวฤกษ์ ใบงาน (กรณนี กั เรยี นทาแบบทดสอบหลังเรยี น

ไม่ผ่านใหน้ ักเรยี นกลบั ไปศกึ ษากจิ กรรมดว้ ยตวั เอง แลว้ ทาแบบทดสอบใหม่อกี คร้ัง)
2.ประเมินผลความพงึ พอใจตอ่ การเรียนจดั การเรยี นการสอน
3.บันทึกคะแนน บนั ทกึ หลังการสอน

ง

คำแนะนำสำหรบั นกั เรียน

กิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (5E) ร่วมกับผังมโนทัศน์ เรื่อง วิวัฒนาการของ
ดาวฤกษ์ ดว้ ยกลวิธเี ดนิ แลกเปล่ียนเรียนรู้ ของนกั เรียนระดับชนั้ มัธยมศึกษาปที ี่ 4 ให้นักเรียนปฏบิ ัติตามคาแนะนา
ตามลาดบั ข้นั ตอนอยา่ งละเอยี ดและถูกตอ้ ง ดังนี้

1.อา่ นและทาความเขา้ ใจ คาชีแ้ จงกจิ กรรมการเรียนรู้ แผนผังแสดงขน้ั ตอนการจัดกจิ กรรมการเรยี นรู้
2.ศกึ ษา มาตรฐานการเรยี นรู้ ตวั ชีว้ ดั จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้
3.นกั เรยี นปฏิบตั ิกิจกรรมตามขัน้ ตอนการจดั กิจกรรมการเรียน และปฏบิ ตั ิตามคาแนะนา มคี วามรบั ผดิ ชอบ
ทางานเป็นกลมุ่ โดยมคี รผู ู้สอนใหค้ วามช่วยเหลอื
4.ตรวจสอบคาตอบหลังเรียนนักเรียนต้องทาแบบทดสอบหลังเรียนให้ถูกต้องตั้งแต่ร้อยละ 70 ขึ้นไป
ผ่านเกณฑก์ ารประเมนิ ท่ีกาหนด ถา้ นักเรียนไม่ผ่านเกณฑใ์ ห้นักเรียนทบทวนเน้อื หาด้วยตนเองและทาแบบทดสอบ
ใหมอ่ กี ครงั้

จ

ขนั้ ตอนกำรจัดกจิ กรรม

อา่ นคาชี้แจง และศึกษาจดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้
ทาแบบทดสอบกอ่ นเรยี น

ศึกษาเน้ือหาจากใบความรู้

ปฏบิ ัติกิจกรรมตามใบกจิ กรรม ไมผ่ ่านเกณฑ์
นาเสนอผลงาน
ตา่ กว่ารอ้ ยละ 70
เดนิ แลกเปล่ยี นเรยี นรู้
รว่ มอภิปรายผลและโต้แย้ง
ทาแบบทดสอบหลงั เรยี น
ตรวจสอบความถกู ตอ้ งของคาตอบ
สรปุ ผลการทากจิ กรรม (ผา่ น/ไมผ่ ่าน)
ศึกษาชุดกจิ กรรมต่อไป

1

มำตรฐำนกำรเรยี นรู้ / ตวั ชีว้ ดั

สำระที่ 3 วทิ ยำศำสตรโ์ ลก และอวกำศ

มำตรฐำนกำรเรยี นรู้
มาตรฐาน ว 3.1 เข้าใจองค์ประกอบ ลักษณะ กระบวนการเกิด และวิวัฒนาการของเอกภพ กาแล็กซีดาวฤกษ์

และระบบสุริยะ รวมทั้งปฏิสัมพันธ์ภายในระบบสุริยะ ที่ส่งผลต่อสิง่ มีชีวิต และการประยุกต์ใช้
เทคโนโลยอี วกาศ

ตัวช้วี ัด อธิบายลำดับววิ ฒั นาการทสี่ มั พันธก์ บั มวลตั้งตน้ และวิเคราะห์การเปล่ยี นแปลงสมบตั ิ
ว3.1 ม.6/7 บางประการของดาวฤกษ์

สาระสำคัญ/ความคดิ รวบยอด
ดาวฤกษ์แต่ละดวงจะมีการวิวัฒนาการและจุดจบที่แตกต่างกันขึ้นอยู่กับมวลตั้งต้นของดาวฤกษ์ก่อนเกดิ

ซึ่งในแตล่ ะช่วงวิวฒั นาการ ดาวฤกษจ์ ะมีการเปลี่ยนแปลงท้ังขนาด สี และอุณหภมู ผิ วิ ของดาวฤกษ์ รวท้ังการสร้าง
ธาตหุ นกั ต่าง ๆ ซ่ึงจะกระจายออกสู่อวกาศเมือ่ ดาวส้นิ อายุขัย

จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้
1.อธิบายวิวฒั นาการของดาวฤกษ์ได้
2.เขยี นแผนภาพวิวฒั นาการของดาวฤกษ์ได้

คุณลกั ษณะอันพึงประสงค์
1.มีวินยั
2.ใฝ่เรยี นรู้

2

แบบทดสอบกอ่ นเรียน ชัน้ มธั ยมศึกษำปีท่ี 4
กลุ่มสำระกำรเรยี นร้วู ทิ ยำศำสตร์และเทคโนโลยี
เรอื่ ง วิวัฒนำกำรของดำวฤกษ์

คำชีแ้ จง แบบทดสอบฉบบั นี้เป็นแบบทดสอบ 4 ตวั เลอื ก จานวน 10 ขอ้ (คะแนนเต็ม 10 คะแนน)
ให้นักเรียนระบายสดี ว้ ยปากกาในช่อง  ก ข ค หรือ ง ทถี่ ูกท่สี ดุ เพยี งขอ้ เดยี ว และหาก
นักเรยี น ต้องการเปลีย่ นคาตอบสามารถใช้น้ายาลบคาผิดลบแก้ไขได้

จุดประสงค์ อธิบายววิ ฒั นาการของดาวฤกษ์ได้
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
1.ปจั จัยสาคัญทก่ี าหนดววิ ัฒนาการของดาวฤกษ์คอื ขอ้ ใด

ก.อณุ หภูมขิ องดาวฤกษ์
ข.ความสวา่ งของดาวฤกษ์
ค.มวลของดาวฤกษก์ อ่ นเกิด
ง.องคป์ ระกอบของสสารในดาวฤกษ์
2.ตามววิ ฒั นาการของการเกดิ ดาวฤกษ์ข้อใดเกดิ ขนึ้ เป็นข้ันตอนแรก
ก.การเกดิ ดาวยกั ษแ์ ดง
ข.การเกิดซูเปอร์โนวา
ค.การยบุ รวมตวั ของเนบวิ ลา
ง.การเกิดปฏิกริ ิยาเทอร์โมนิวเคลียร์ฟิวชนั
3.ดาวฤกษ์เกดิ ปฏกิ ริ ิยาเทอรโ์ มนวิ เคลยี รห์ ลอมไฮโดรเจนเปน็ ฮีเลียมครั้งใหม่ ทำใหด้ าวฤกษใ์ หญ่กว่าประมาณ 100
เทา่ อุณหภมู ิผวิ ลดลงเรยี กดาวฤกษ์ช่วงน้ีวา่
ก.หลุมดำ
ข.ดาวแคระดำ
ค.ดาวแคระขาว
ง.ดาวยักษแ์ ดง
4.วาระสดุ ท้ายของดวงอาทติ ยต์ รงกบั ข้อใด
ก.ระเบิดซูเปอร์โนวาแล้วกลายเป็นดาวแคระขาว
ข.ไมร่ ะเบดิ ซเู ปอรโ์ นวากลายเป็นดาวแคระขาว
ค.ระเบดิ ซเู ปอรโ์ นวากลายเปน็ ดาวนวิ ตรอน

3

ง.ไมร่ ะเบิดซเู ปอร์โนวากลายเปน็ หลุมดำ
5.ดาวฤกษ์ทม่ี ีมวลมากกว่าดวงอาทติ ย์มาก ๆ

ก.เกิดซเู ปอรโ์ นวา และกลายเปน็ ดาวแคระขาว
ข.เกดิ ซเู ปอรโ์ นวา และกลายเปน็ หลุมดำ
ค.ไม่เกิดซเู ปอรโ์ นวา และกลายเป็นดาวนวิ ตรอน
ง.ไมเ่ กดิ ซเู ปอร์โนวา และกลายเปน็ เนบิวลาดาวเคราะห์
6.ขอ้ ใดกลา่ วถงึ ดาวยกั ษ์แดง ได้ถกู ต้อง
ก.ดาวฤกษ์ทม่ี ีมวลมากกวา่ ดวงอาทติ ย์ที่กำลงั จะเกิดซูเปอร์โนวา
ข.ดาวฤกษท์ ่ถี กู ปลอ่ ยพลังงานออกมาสูงมาก ทำให้มขี นาดใหญม่ าก
ค.ดาวฤกษท์ ่ยี บุ ตวั เป็นดาวนิวตรอนจนมอี ุณหภมู ิสงู ขนึ้ ทำให้มีขนาดใหญ่ขนึ้
ง.ดาวฤกษ์ท่ีมีขนาดใหญ่มากเน่ืองจากเกดิ ปฏิกิรยิ าเทอรโ์ มนิวเคลียร์อย่างรุนแรง
7.จากวิวฒั นาการของดาวฤกษ์ จงพจิ ารณาข้อความต่อไปนี้

1) ดาวฤกษท์ งั้ หลายมกี ำเนดิ จากเนบวิ ลา
2) ดาวฤกษ์ท่มี สี แี ดงควรจะมอี ายุมากกวา่ ดาวฤกษส์ ีนำ้ เงิน
3) วาระสดุ ทา้ ยของดาวฤกษท่ีมีมวลนอ้ ยกวา่ ดวงอาทติ ย์จะกลายเป็นดาวนิวตรอน
ขอ้ ใดถกู ตอ้ ง
ก. 1
ข. 2
ค. 1 และ 2
ง. 1 2 และ 3
8.ข้อใดเรยี งลำดบั การสนิ้ สดุ ของดาวฤกษ์ไดถ้ ูกตอ้ ง
ก.ดาวฤกษท์ ีม่ ีขนาดใหญ่  ซูเปอรโ์ นวา  ดาวยักษแ์ ดง
ข.ดาวฤกษท์ มี่ ขี นาดเล็ก  ซเู ปอร์โนวา  ดาวนวิ ตรอน
ค.ดาวฤกษ์ที่มขี นาดเลก็  ดาวยกั ษแ์ ดง  ดาวแคระดำ
ง.ดาวฤกษท์ ี่มขี นาดเลก็  ดาวยกั ษ์แดง  ดาวแคระขาว
9.ข้อใดแสดงววิ ัฒนาการของดาวฤกษท์ มี่ มี วลสูงมากได้ถกู ต้อง
ก.เนบิวลา  ดาวฤกษก์ ่อนเกดิ  ดาวฤกษ์  ดาวยกั ษ์แดง  ดาวแคระขาว  หลุมดำ
ข.เนบวิ ลา  ดาวฤกษ์กอ่ นเกิด  ดาวฤกษ์  ดาวยกั ษ์แดง  ดาวแคระขาว  ดาวนิวตรอน
ค.เนบวิ ลา  ดาวฤกษ์กอ่ นเกดิ  ดาวฤกษ์  ดาวยักษ์แดงใหญ่  ซูเปอร์โนวา  ดาวนวิ ตรอน
ง.เนบวิ ลา  ดาวฤกษก์ อ่ นเกดิ  ดาวฤกษ์  ดาวยกั ษ์แดงใหญ่  ซเู ปอรโ์ นวา  ดาวแคระขาว

4

10.ข้อใดกล่าวถกู ตอ้ ง
ก.ดาวฤกษท์ ม่ี มี วลมาก อายุยาว พลังงานมาก มีเช้อื เพลิงมาก
ข.ดาวฤกษ์ทีม่ มี วลน้อย อายุยาว พลังงานนอ้ ย มเี ช้ือเพลิงนอ้ ย
ค.ดาวฤกษท์ ี่มมี วลมากจบชีวิตดว้ ยการระเบดิ เปน็ ดาวแคระขาว
ง.ดาวฤกษ์ท่ีมีมวลน้อยจบชีวิตลงดว้ ยการยุบตวั เปน็ ดาวนวิ ตรอน

5

กระดำษคำตอบแบบทดสอบก่อนเรียน

ชั้

เกณฑ์กำรประเมนิ คะแนนทีไ่ ด้
คะแนนเตม็ 10 คะแนน  ผา่ น
7 – 10 คะแนน = ดีมาก  ไมผ่ ่าน
4 – 6 คะแนน = พอใช้
0 – 3 คะแนน = ปรบั ปรงุ

6

ใบควำมรูท้ ่ี 1 เรือ่ ง ววิ ฒั นำกำรของดำวฤกษ์

ดาวฤกษ์มวลมากกว่า 25 เท่าของมวลดวงอาทิตย์ เป็นดาวฤกษ์ที่มีสีน้าเงิน
เมื่อดาวฤกษ์ใช้เชื้อเพลิงไฮโดรเจนหมดจะเริ่มการเผาพลาญธาตุที่มีมวลมากขึน้ เป็นลาดบั
ได้แก่ ฮีเลยี ม คารบ์ อน นีออน แมกนเี ซียม ออกซเิ จน และสิน้ สุดท่ีเหลก็ จากนัน้ แก่นของ
ดาวจะยุบตัวลงพร้อมกับเกิดการระเบิดที่เรียกว่า ซูเปอร์โนวา สุดท้ายแก่นของดาว
จะยบุ ตวั เปน็ หลุมดา

ดาวฤกษ์มวลมากกว่า 9 เท่าแต่น้อยกว่าหรือเท่ากับ 25 เท่าของมวลดวงอาทิตย์
เป็นดาวฤกษ์สีน้าเงิน เมื่อดาวฤกษ์ใช้เชื้อเพลิงไฮโดรเจนหมด ดาวฤกษ์จะขยายขนาดขึ้น
พร้อมทั้งอณุ หภูมทิ ี่ผิวจะลดลงเปลี่ยนจากดาวฤกษ์สีน้าเงินเป็นดาวยักษ์แดงใหญ่ จากน้ัน
แก่นของดาวจะยุบตัวลงพร้อมกับเกิดการระเบิดที่เรียกว่า ซูเปอร์โนวา แต่ดาวฤกษ์
บางดวงจะเปลี่ยนจากดาวยักษ์แดงใหญ่เป็นดาวยกั ษ์ใหญ่สีนา้ เงนิ สุดทา้ ยแก่นของดาวจะ
ยบุ ตัวเปน็ ดาวนวิ ตรอน

ดาวฤกษ์มมี วล 0.08 เท่าแต่น้อยกว่าหรือเท่ากบั 9 เท่าของมวลดวงอาทิตย์ หรือ
มวลใกลเ้ คยี งกับดวงอาทิตย์ เม่อื ใช้เช้ือเพลงิ ไฮโดรเจนหมดแกนกลางของดาวจะยุบตัวเกิด
การเผาพลาญฮีเลียมดาวจะขยายขนาดใหญ่ขึ้นเป็นดาวยักษ์แดง เมื่อเชื้อเพลิงฮีเลียมท่ี
แก่นกลางหมด ดาวจะยุบตัวลงอีกครั้งต่อมาเมื่อปฏิกิริยาหลอมฮีเลียมสิ้นสุดลงแก่นของ
ดาวยักษ์แดงยุบตัวกลายเป็นดาวแคระขาว ส่วนอื่นๆ ที่รอบแก่นไม่ได้ยุบเข้ามารวมแต่
กระจายตัวออกสู่อวกาศทาใหเ้ กิดเป็นเนบิวลาดาวเคราะห์

7

ใบกิจกรรมท่ี 1 เรือ่ ง วิวฒั นำกำรของดำวฤกษ์

สมำชกิ ในกลุ่ม 1) ………………………………………………….. 2) ...........................................................
3) ………………………………………………….. 4) ...........................................................
5) ………………………………………………….. 6) ...........................................................

จดุ ประสงคก์ ิจกรรม
1.อธบิ ายกระบวนการเกดิ และลาดบั วิวฒั นาการของดาวฤกษ์ที่สมั พันธก์ ับมวลต้ังตน้
2.จัดทาแผนภาพแสดงลาดับววิ ัฒนาการของดาวฤกษท์ ม่ี วลแตกตา่ งกนั

วสั ดอุ ปุ กรณ์
1.ใบความรู้เร่ืองวิวฒั นาการของดาวฤกษ์
2.กรรไกร
3.เทป
4.กระดาษปรู๊ฟ
5.ปากกาเมจกิ
6.บตั รภาพแสดงการเปลีย่ นแปลงของดาวฤกษ์ในแต่ละช่วงวิวฒั นาการ

วธิ กี ำรทำกิจกรรม
1.ศึกษาววิ ฒั นาการของดาวฤกษท์ ี่มมี วลแตกตา่ งกนั จากใบความร้ทู ี่ 1 เรอ่ื ง วิวฒั นาการของดาวฤกษ์ และ

วิเคราะห์การเปลยี่ นแปลงสมบัติบางประการของดาวฤกษใ์ นแต่ละชว่ งววิ ฒั นาการ
2.นาบัตรภาพมาเรียงลาดบั เพอ่ื สรา้ งแผนภาพแสดงลาดบั ววิ ัฒนาการของดาวฤกษจ์ ากมวลแตกตา่ งกนั
3.นาเสนอแผนภาพ

8

คำถามทา้ ยกจิ กรรม
วิวัฒนาการของดาวฤกษ์เหมือนหรือแตกตา่ งกัน
ตอบ .............................................................................................................................................................
ดาวฤกษ์มีววิ ฒั นาการทีแ่ ตกตา่ งกนั ขน้ึ อยู่กบั ปัจจยั ใด
ตอบ .............................................................................................................................................................
ในแต่ชว่ งววิ ฒั นาการ สมบตั ขิ องดาวฤกษม์ กี ารเปลยี่ นแปลงหรือไม่ อย่างไร
ตอบ .............................................................................................................................................................
เรียงลำดับววิ ฒั นาการของดาวฤกษม์ วลนอ้ ย
ตอบ .............................................................................................................................................................
เรยี งลำดบั ววิ ฒั นาการของดาวฤกษม์ วลมาก
ตอบ .............................................................................................................................................................
เรียงลำดับววิ ฒั นาการของดาวฤกษม์ วลมากมาก
ตอบ .............................................................................................................................................................

9

บตั รภาพ เรอ่ื ง วิวัฒนาการของดาวฤกษ์

ดาวยักษแ์ ดงใหญ่

ดาวนิวตรอน

10

บตั รภาพ เร่อื ง วิวัฒนาการของดาวฤกษ์

เนบวิ ลา เนบวิ ลา เนบวิ ลา

11

ใบงานท่ี 1 เรื่อง แผนภาพววิ ฒั นาการของดาวฤกษ์

ชื่อ ชนั้ เลขที่

จดุ ประสงค์ เขียนแผนภาพววิ ัฒนาการของดาวฤกษ์ได้
คำสั่ง นำขอ้ ความในกลอ่ งสเี หลี่ยมพมิ พ์ลงในช่องสีเหลอื ง

เนบวิ ลา เนบิวลาดาวเคราะห์ ดาวยกั ษแ์ ดงใหญ่ ดาวยักษ์แดง ซูเปอร์โนวา

ดาวนิวตรอน หลุมดำ ซเู ปอร์โนวา ดาวยกั ษ์ใหญส่ ีนำ้ เงนิ ดาวฤกษ์สีนำ้ เงิน

ดาวฤกษ์คลา้ ยดวงอาทติ ย์ ดาวแคระขาว

แผนภาพวิวฒั นาการของดาวฤกษ์

12

แบบทดสอบหลงั เรียน ช้ันมัธยมศกึ ษำปที ่ี 4
กลมุ่ สำระกำรเรยี นรู้วทิ ยำศำสตร์และเทคโนโลยี
เรื่อง วิวัฒนำกำรของดำวฤกษ์

คำชีแ้ จง แบบทดสอบฉบบั น้ีเป็นแบบทดสอบ 4 ตวั เลอื ก จานวน 10 ขอ้ (คะแนนเต็ม 10 คะแนน)
ให้นักเรียนระบายสีด้วยปากกาในช่อง  ก ข ค หรอื ง ทถ่ี ูกท่ีสดุ เพยี งขอ้ เดยี ว และหาก
นักเรียน ตอ้ งการเปลี่ยนคาตอบสามารถใช้นา้ ยาลบคาผิดลบแก้ไขได้

จดุ ประสงค์ อธิบายวิวฒั นาการของดาวฤกษ์ได้
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
1.ปจั จัยสาคัญที่กาหนดววิ ฒั นาการของดาวฤกษค์ ือขอ้ ใด

ก.อณุ หภูมขิ องดาวฤกษ์
ข.ความสวา่ งของดาวฤกษ์
ค.มวลของดาวฤกษ์ก่อนเกิด
ง.องคป์ ระกอบของสสารในดาวฤกษ์
2.ตามวิวัฒนาการของการเกดิ ดาวฤกษข์ อ้ ใดเกดิ ขนึ้ เป็นขั้นตอนแรก
ก.การเกดิ ดาวยักษแ์ ดง
ข.การเกิดซูเปอร์โนวา
ค.การยบุ รวมตัวของเนบวิ ลา
ง.การเกดิ ปฏิกริ ยิ าเทอรโ์ มนวิ เคลียร์ฟิวชัน
3.ดาวฤกษ์เกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเทอร์โมนิวเคลียรห์ ลอมไฮโดรเจนเปน็ ฮีเลียมครั้งใหม่ ทำใหด้ าวฤกษใ์ หญ่กว่าประมาณ 100
เทา่ อณุ หภมู ิผิวลดลงเรยี กดาวฤกษ์ชว่ งน้วี ่า
ก.หลุมดำ
ข.ดาวแคระดำ
ค.ดาวแคระขาว
ง.ดาวยักษแ์ ดง
4.วาระสดุ ทา้ ยของดวงอาทิตยต์ รงกับขอ้ ใด
ก.ระเบดิ ซเู ปอร์โนวาแล้วกลายเป็นดาวแคระขาว
ข.ไมร่ ะเบดิ ซเู ปอรโ์ นวากลายเป็นดาวแคระขาว
ค.ระเบดิ ซเู ปอร์โนวากลายเปน็ ดาวนวิ ตรอน

13

ง.ไมร่ ะเบิดซเู ปอร์โนวากลายเปน็ หลุมดำ
5.ดาวฤกษ์ทม่ี ีมวลมากกว่าดวงอาทติ ย์มากๆ

ก.เกิดซเู ปอร์โนวา และกลายเปน็ ดาวแคระขาว
ข.เกดิ ซเู ปอรโ์ นวา และกลายเปน็ หลุมดำ
ค.ไม่เกิดซเู ปอรโ์ นวา และกลายเป็นดาวนิวตรอน
ง.ไมเ่ กดิ ซเู ปอร์โนวา และกลายเปน็ เนบิวลาดาวเคราะห์
6.ขอ้ ใดกลา่ วถงึ ดาวยกั ษ์แดง ได้ถกู ต้อง
ก.ดาวฤกษ์ทม่ี ีมวลมากกวา่ ดวงอาทติ ย์ที่กำลงั จะเกิดซูเปอร์โนวา
ข.ดาวฤกษท์ ถ่ี กู ปลอ่ ยพลังงานออกมาสูงมาก ทำให้มขี นาดใหญม่ าก
ค.ดาวฤกษท์ ย่ี บุ ตวั เป็นดาวนิวตรอนจนมอี ณุ หภมู ิสงู ขนึ้ ทำให้มีขนาดใหญ่ขนึ้
ง.ดาวฤกษ์ท่มี ีขนาดใหญ่มากเน่ืองจากเกิดปฏิกิรยิ าเทอรโ์ มนิวเคลยี ร์อย่างรุนแรง
7.จากวิวฒั นาการของดาวฤกษ์ จงพจิ ารณาข้อความต่อไปนี้

1) ดาวฤกษท์ งั้ หลายมกี ำเนดิ จากเนบวิ ลา
2) ดาวฤกษ์ท่มี สี แี ดงควรจะมอี ายมุ ากกวา่ ดาวฤกษส์ ีนำ้ เงนิ
3) วาระสดุ ทา้ ยของดาวฤกษท่ีมีมวลน้อยกวา่ ดวงอาทติ ย์จะกลายเป็นดาวนิวตรอน
ขอ้ ใดถกู ตอ้ ง
ก. 1
ข. 2
ค. 1 และ 2
ง. 1 2 และ 3
8.ข้อใดเรยี งลำดบั การสนิ้ สดุ ของดาวฤกษไ์ ด้ถูกตอ้ ง
ก.ดาวฤกษท์ ีม่ ขี นาดใหญ่  ซูเปอรโ์ นวา  ดาวยักษแ์ ดง
ข.ดาวฤกษท์ มี่ ขี นาดเล็ก  ซเู ปอร์โนวา  ดาวนวิ ตรอน
ค.ดาวฤกษ์ทม่ี ขี นาดเลก็  ดาวยกั ษ์แดง  ดาวแคระดำ
ง.ดาวฤกษท์ ี่มขี นาดเลก็  ดาวยกั ษแ์ ดง  ดาวแคระขาว
9.ข้อใดแสดงววิ ัฒนาการของดาวฤกษท์ มี่ ีมวลสงู มากได้ถกู ต้อง
ก.เนบิวลา  ดาวฤกษก์ ่อนเกดิ  ดาวฤกษ์  ดาวยกั ษ์แดง  ดาวแคระขาว  หลุมดำ
ข.เนบวิ ลา  ดาวฤกษ์กอ่ นเกิด  ดาวฤกษ์  ดาวยกั ษ์แดง  ดาวแคระขาว  ดาวนิวตรอน
ค.เนบวิ ลา  ดาวฤกษ์กอ่ นเกดิ  ดาวฤกษ์  ดาวยักษ์แดงใหญ่  ซูเปอร์โนวา  ดาวนิวตรอน
ง.เนบวิ ลา  ดาวฤกษก์ อ่ นเกดิ  ดาวฤกษ์  ดาวยกั ษ์แดงใหญ่  ซเู ปอรโ์ นวา  ดาวแคระขาว

14

10.ขอ้ ใดกลา่ วถูกตอ้ ง
ก.ดาวฤกษ์ท่มี มี วลมาก อายุยาว พลงั งานมาก มีเชอ้ื เพลิงมาก
ข.ดาวฤกษ์ทมี่ ีมวลน้อย อายุยาว พลังงานนอ้ ย มีเช้อื เพลิงนอ้ ย
ค.ดาวฤกษ์ทีม่ มี วลมากจบชีวติ ดว้ ยการระเบิดเปน็ ดาวแคระขาว
ง.ดาวฤกษ์ทีม่ ีมวลน้อยจบชีวติ ลงด้วยการยุบตวั เปน็ ดาวนวิ ตรอน

15

กระดำษคำตอบแบบทดสอบหลังเรยี น

ช้ั

เกณฑ์กำรประเมนิ คะแนนทีไ่ ด้
คะแนนเต็ม 10 คะแนน  ผ่าน
7 – 10 คะแนน = ดมี าก  ไมผ่ ่าน
4 – 6 คะแนน = พอใช้
0 – 3 คะแนน = ปรับปรงุ

ภำคผนวก

เฉลยคำถำมทำ้ ยใบกิจกรรมท่ี 1 เรื่อง ววิ ัฒนำกำรของดำวฤกษ์

คำถามท้ายกจิ กรรม
ววิ ัฒนาการของดาวฤกษ์เหมอื นหรอื แตกตา่ งกนั
ตอบ ..ด...า..ว..ฤ..ก..ษ...แ์..ต...ล่ ..ะ..ด...ว..ง..จ..ะ..ม...ีก..า..ร..ว..วิ..ฒั...น...า..ก..า..ร..ท...แ่ี ..ต...ก..ต..่า..ง..ก..นั............................................................................
ดาวฤกษม์ ีวิวฒั นาการทแ่ี ตกตา่ งกนั ข้นึ อย่กู บั ปจั จยั ใด
ตอบ .ด...า..ว..ฤ..ก..ษ...แ์..ต...่ล..ะ..ด...ว..ง..จ..ะ..ม...ีก..า..ร..ว..วิ..ฒั...น...า..ก..า..ร..แ...ล..ะ..จ...ดุ ..จ..บ...ท..ี่แ...ต..ก...ต..่า..ง..ก..นั...ข..ึน้...อ..ย..กู่...บั ..ม...ว..ล..ต...้ัง.ต...้น..ข...อ..ง..ด..า..ว..ฤ...ก..ษ...์ ......
.ก...อ่ ..น...เ.ก..ิด.................................................................................................................................................
ในแต่ช่วงววิ ฒั นาการ สมบัติของดาวฤกษม์ กี ารเปลี่ยนแปลงหรือไม่ อยา่ งไร
ตอบ ..ส..ม...บ..ัต...ขิ ..อ...ง.ด...า..ว..ฤ..ก...ษ..ม์...กี ..า..ร..เ.ป...ล..ยี่...น..แ..ป...ล..ง..ท...้งั..ข..น...า..ด...ส...ี .แ..ล...ะ..อ..ณุ....ห..ภ...มู..ิผ...ิว......................................................
เรยี งลำดบั ววิ ฒั นาการของดาวฤกษม์ วลนอ้ ย
ตอบ

เนบวิ ลา

เรียงลำดบั ววิ ฒั นาการของดาวฤกษม์ วลมาก
ตอบ

เนบวิ ลา ดาวฤกษ์สีนำ้ เงิน ดาวยักษแ์ ดงใหญ่ ดาวนิวตรอน

เรียงลำดับววิ ฒั นาการของดาวฤกษม์ วลมากมาก
ตอบ

เนบวิ ลา

เฉลยคำตอบใบงำนท่ี 1 เร่อื ง วิวัฒนำกำรของดำวฤกษ์

ชอ่ื ชัน้ เลขที่

จดุ ประสงค์ เขียนแผนภาพววิ ัฒนาการของดาวฤกษ์ได้

คำสงั่ นำขอ้ ความในกลอ่ งสีเหลยี่ มพิมพ์ลงในชอ่ งสเี หลอื ง

เนบิวลา เนบวิ ลาดาวเคราะห์ ดาวยักษ์แดงใหญ่ ดาวยักษแ์ ดง ซูเปอร์โนวา

ดาวนิวตรอน หลมุ ดำ ซเู ปอรโ์ นวา ดาวยักษ์ใหญส่ นี ้ำเงนิ ดาวฤกษส์ นี ้ำเงิน

ดาวฤกษค์ ลา้ ยดวงอาทติ ย์ ดาวแคระขาว

แผนภาพววิ ฒั นาการของดาวฤกษ์

ดาวยักษ์แดง

ดาวเคราะหค์ ล้ายดวงอาทติ ย์ เนบวิ ลาดาวเคราะห์

เนบิวลา ซูเปอร์โนวา
ดาวนิวตรอน
ดาวยักษ์แดงใหญ่

ดาวฤกษส์ นี ้าเงิน ดาวยักษ์ใหญส่ นี ้าเงิน
ซูเปอรโ์ นวา หลุมดา

เฉลยคำตอบแบบทดสอบ

ช้นั

เกณฑ์กำรประเมิน คะแนนทไ่ี ด้
คะแนนเตม็ 10 คะแนน  ผ่าน
7 – 10 คะแนน = ดมี าก  ไมผ่ ่าน
4 – 6 คะแนน = พอใช้
0 – 3 คะแนน = ปรบั ปรุง



แผนการจดั การเรียนรทู้ ่ี ๖

เรือ่ ง ววิ ฒั นาการของดาวฤกษ์ รายวชิ า โลกดาราศาสตร์และอวกาศ รหัสวิชา ว๓o๑๖๑
รวม ๒๐ คาบ
หน่วยการเรียนรทู้ ี่ ๑ โลกในเอกภพ บทท่ี ๒ ดาวฤกษ์ เวลา ๒ คาบ ภาคเรยี นท่ี ๑

กลุ่มสาระการเรยี นร้วู ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชน้ั มัธยมศกึ ษาปที ี่ ๔

๑.มาตรฐาน/ตัวชี้วดั
ว๓.๑ ม.๖/๗ อธิบายลำดบั วิวัฒนาการทสี่ ัมพันธก์ บั มวลตง้ั ต้น และวเิ คราะห์การเปลย่ี นแปลงสมบตั ิบาประการ

ของดาวฤกษ์

๒.สาระสำคญั /ความคิดรวบยอด
ดาวฤกษ์แต่ละดวงมีสมบัติที่แตกต่างกัน เช่น ความส่องสว่าง โชติมาตร สี และอุณหภูมิผิวของดาวฤกษ์ ซึ่ง

สมบัติต่างๆ เหล่านี้ทำให้ทราบถึงกระบวนการเกิดและวิวัฒนาการของดาวฤกษ์ โดยดาวฤกษ์เป็นก้อนแก๊สรอ้ นขนาด
ใหญ่เกิดจากการยุบตัวของเนบิวลาภายใต้แรงโน้มถ่วง ทำให้เนบิวลามีขนาดเล็กลง ความดันและอุณหภูมิเพิ่มข้ึน
เกดิ เปน็ ดาวฤกษ์ก่อนเกิด เมื่ออุณหภมู ทิ แี่ กน่ สูงข้นึ จนเกิดปฏกิ ิริยาเทอร์มอนิวเคลียร์ทำใหแ้ รงดนั เพ่ิมขึ้นกลายเป็นดาว
ฤกษ์ เมื่อดาวฤกษ์อยู่ในสภาพสมดุลระหวา่ งแรงดันกับแรงโน้มถ่วงดาวฤกษ์จะมีขนาดคงที่ ซึ่งดาวฤกษ์แต่ละดวงจะมี
การวิวัฒนาการทแ่ี ตกตา่ งกนั ขึ้นอยกู่ ับมวลตง้ั ต้นของดาวฤกษ์

๓.จดุ ประสงค์การเรยี นรู้
๓.๑ ดา้ นความรู้ (K) : นักเรียนสามารถอธบิ ายววิ ัฒนาการของดาวฤกษ์ได้
๓.๒ ด้านกระบวนการ (P) : นักเรยี นสามารถเขยี นแผนภาพวิวัฒนาการของดาวฤกษ์ได้
๓.๓ ด้านเจตคติ (A) : นกั เรยี นมีความใฝร่ ้แู ละมีวินัยในการเรยี น

๔.คุณลกั ษณะผูเ้ รยี น
๔.๑ คณุ ลกั ษณะท่พี งึ ประสงค์
มวี ินัย ใฝ่เรียนรู้

๕.สาระการเรียนรู้
ดาวฤกษ์กำเนิดจากการยุบตัวของสสารในเนบิวลาด้วยแรงโน้มถ่วงเกดิ เป็นดาวฤกษ์ก่อนเกิด เมื่อบริเวณ

แก่นของดาวฤกษ์ก่อนเกิดมีอุณหภูมิสูงมากเพียงพอจะทำให้เกิดปฏิกิริยาเทอร์มอนิวเคลียร์ ดาวฤกษ์ก่อนเกิดจึง
กลายเป็นดาวฤกษ์มวลของดาวฤกษ์ส่งผลต่อวิวัฒนาการและอายุขัยของดาวฤกษ์ และดาวฤกษ์มีการเปลี่ยนแปลง
สมบัตบิ างประการตามวิวฒั นาการ

๖. กิจกรรมการเรยี นรู้
รปู แบบการสอนท่ีใช้ : รูปแบบการสอน ๕E ร่วมกบั กลวิธีการเดินชมแลกเปลีย่ นเรียนรู้ (Gallery Walk)

ขน้ั ท่ี ๑ ข้นั สร้างความสนใจ (Engagement Phase) เวลา ๕ นาที
1.ครูทบทวนการกำเนิดของดาวฤกษ์โดยการเปรียบเทยี บอปุ มาการกำเนดิ ชวี ิตมนุษยเ์ พื่อกระตนุ้ ความ

สนใจของนักเรยี น

เนบวิ ลา

ดาวฤกษ์ก่อนเกดิ

ดาวฤกษ์

เมอื่ เกดิ มาแล้วเดก็ แต่ละคนมพี ัฒนาการทเ่ี หมือนหรือแตกตา่ งกัน ?
2.ครูตงั้ คำถามกับนักเรยี น “เดก็ แต่ละคนมพี ัฒนาการทเี่ หมือนหรอื แตกตา่ งกนั หรือไม่ ? และขนึ้ อย่กู ับปัจจยั
อะไรบ้าง”
แนวทางการตอบคำถาม
พฒั นาการของเด็กแต่ละคนแตกต่างกัน ขน้ึ อยกู่ บั กรรมพันธุ์ อาหาร การออกกำลังกาย การเล้ยี งดู
ขั้นท่ี ๒ ขนั้ สำรวจและค้นหา (Exploration Phase) เวลา ๕๐ นาที
๑.ครูตั้งคำถามกับนักเรียน “นักเรียนคดิ ว่าวิวฒั นาการของดาวฤกษ์แตล่ ะดวงเหมอื นหรือแตกต่างกัน และ
ขนึ้ อยกู่ ับปจั จยั อะไรบ้าง ?”
๒.ครใู ห้นักเรียนแบ่งกลมุ่ ออกเปน็ ๕ กลุ่มเท่า ๆ กนั คละความสามารถ ครูใหบ้ ัตรภาพเรอ่ื งววิ ัฒนาการ
ของดาวฤกษแ์ ต่ละกลุ่ม
๓.ครูตั้งคำถามและให้นักเรยี นสบื คน้ หาคำตอบจากบัตรภาพ
คำถาม วิวัฒนาการของดาวฤกษ์แตล่ ะดวงเหมือนหรือแตกตา่ งกันขึ้นอยู่กับปัจจัยใด และแบ่งวิวฒั นาการของ
ดาวฤกษ์ออกเปน็ กกี่ ล่มุ อะไรบ้าง
แนวทางการตอบ ดาวฤกษ์แต่ละดวงมีววิ ัฒนาการที่แตกต่างกนั ข้ึนกับมวลเนบวิ ลาตงั้ ต้น โดยแบ่งออกไดเ้ ปน็ ๓
กลมุ่ ดังตารางท่ี ๑
๔.ครวู าดตารางแสดงบัตรภาพววิ ฒั นาการของดาวฤกษ์ทีม่ วลเนบวิ ลาตง้ั ต้นตา่ งกนั บนกระดานดำ

ตารางที่ ๑ แสดงบัตรภาพวิวฒั นาการของดาวฤกษ์ท่มี วลเนบวิ ลาต้งั ตน้ ต่างกัน (วาดบนกระดานดำ)

กล่มุ ท่ี ๑ ดาวฤกษ์มวลนอ้ ย กลมุ่ ท่ี ๒ ดาวฤกษท์ ม่ี ีมวลมาก กล่มุ ที่ ๓ ดาวฤกษ์ที่มมี วลมากมาก

๐.๐๘ ถงึ ๙ เท่าของมวลดวงอาทิตย์ ๙ ถึง ๒๕ เท่าของมวลดวงอาทิตย์ มากกว่า ๒๕ เท่าของมวลดวงอาทิตย์

๕.ครูส่มุ หยบิ บตั รภาพแต่ละใบและตั้งคำถามว่าบัตรภาพแตล่ ะใบเปน็ ส่วนหนงึ่ ของววิ ัฒนาการของ
ดาวฤกษก์ ลุ่มใด โดยให้นกั เรยี นเดาคำตอบและครูเฉลยจนครบทกุ บัตรภาพโดยครหู ยบิ ใสใ่ นตารางท่ี ๑

๖.ครใู ห้นกั เรยี นแตล่ ะกลุม่ ร่วมกันสบื เสาะหาความรจู้ ากใบกจิ กรรมที่ ๑ เรอ่ื งวิวัฒนาการของดาวฤกษ์
๗.นักเรยี นแต่ละกลุ่มร่วมกันสร้างแผนภาพแสดงลำดับวิวฒั นาการของดาวฤกษ์แต่ละกลุม่ ใชเ้ วลาทำกิจกรรม
๒๐ นาที และครสู ังเกตการทำกจิ กรรม
๘.ใหน้ ักเรยี นส่งตวั แทนกลมุ่ นำเสนอผลงานแผนภาพแสดงลำดบั ววิ ัฒนาการของดาวฤกษ์หนา้ ชน้ั เรยี น
๙.ครใู หโ้ พสอิทนกั เรยี นทกุ คนและให้นกั เรียนแต่ละกลุ่มเดนิ สำรวจผลงานแผนภาพแสดงลำดับววิ ัฒนาการของ
ดาวฤกษ์พร้อมรับฟังการนำเสนอผลงานจากตวั แทนกลุ่ม ถา้ มสี ว่ นใดที่นกั เรยี นไมเ่ ห็นดว้ ยหรือไม่แน่ใจใหน้ ักเรียนเขียน
ความคิดเหน็ ของตวั เองลงโพสอทิ ใหเ้ วลารับฟังผลงานแตล่ ะกล่มุ กลมุ่ ละ ๕ นาที
๑๐.ครูให้สญั ญาณเพื่อใหน้ ักเรียนเปลี่ยนสำรวจผลงานแผนภาพแสดงลำดับวิวัฒนาการของดาวฤกษ์ของกลุ่ม
ถดั ไป

ข้ันที่ ๓ ขั้นอธิบายและลงขอ้ สรุป (Explanation Phase) เวลา ๓๐ นาที
๑.ครูและนักเรียนร่วมกันสังเกตสิ่งที่เหมือนและแตกต่างกันของแผนภาพแสดงลำดับวิวัฒนาการของดาว

ฤกษข์ องแตล่ ะกลุม่ และรว่ มรบั ฟังความคิดเหน็ จากโพสอิท
๒.จากกจิ กรรมครูและนกั เรียนรว่ มกนั อธบิ ายและลงข้อสรปุ ได้วา่
ดาวฤกษ์ทุกดวงกำเนิดจากเนบวิ ลา
ดาวฤกษ์แตล่ ะดวงมีวิวฒั นาการที่แตกตา่ งกันขึ้นอยูก่ บั มวลของเนบิวลาตัง้ ตน้
๓.ครูอธิบายและสรปุ แผนภาพววิ ัฒนาการแผนภาพแสดงลำดบั ววิ ัฒนาการของดาวฤกษ์ ดังนี้

กลุ่มที่ ๑ ดาวฤกษ์มวลนอ้ ย (๐.๐๘ ถึง ๙ เทา่ ของมวลดวงอาทติ ย)์

เนบิวลา

วิวฒั นาการของดาวฤกษม์ มี วล ๐.๐๘ เท่าแต่น้อยกวา่ หรือเทา่ กบั ๙ เท่าของมวลดวงอาทิตย์ หรือมวลใกล้เคียง
กับดวงอาทิตย์ เมื่อใช้เชื้อเพลิงไฮโดรเจนหมดแกนกลางของดาวจะยุบตัวเกิดการเผาพลาญฮีเลียมดาวจะขยายขนาด
ใหญ่ขึ้นเปน็ ดาวยักษแ์ ดง เมื่อเชือ้ เพลงิ ฮีเลียมที่แก่นกลางหมด ดาวจะยุบตวั ลงอีกครัง้ ต่อมาเมื่อปฏิกิรยิ าหลอมฮีเลียม

สิ้นสดุ ลงแก่นของดาวยักษแ์ ดงยุบตวั กลายเปน็ ดาวแคระขาว สว่ นอื่นๆ ที่รอบแกน่ ไมไ่ ดย้ ุบเข้ามารวมแต่กระจายตัวออก
สู่อวกาศทำให้เกิดเปน็ เนบิวลาดาวเคราะห์

กลุ่มท่ี ๒ ดาวฤกษม์ วลมาก (๙ ถึง ๒๕ เทา่ ของมวลดวงอาทติ ย์)

เนบวิ ลา ดาวฤกษ์สีน้ำเงิน ดาวยักษแ์ ดงใหญ่ ดาวนิวตรอน

วิวัฒนาการของดาวฤกษ์ที่มมี วลมากกว่า ๙ เท่าแตน่ อ้ ยกวา่ หรือเท่ากับ ๒๕ เท่าของมวลดวงอาทิตย์ เป็นดาว
ฤกษ์สีน้ำเงิน เมื่อดาวฤกษ์ใชเ้ ชื้อเพลิงไฮโดรเจนหมด ดาวฤกษ์จะขยายขนาดขึ้นพร้อมท้ังอุณหภูมิที่ผิวจะลดลงเปลี่ยน
จากดาวฤกษ์สนี ้ำเงินเปน็ ดาวยกั ษแ์ ดงใหญ่ จากนน้ั แก่นของดาวจะยบุ ตัวลงพรอ้ มกับเกิดการระเบิดทเี่ รียกว่า ซเู ปอร์โน
วา แต่ดาวฤกษ์บางดวงจะเปลี่ยนจากดาวยักษ์แดงใหญ่เป็นดาวยักษ์ใหญ่สีน้ำเงิน สุดท้ายแก่นของดาวจะยุบตัวเป็น
ดาวนิวตรอน

กล่มุ ที่ ๓ ดาวฤกษ์มวลมากมาก (มากกว่า ๒๕ เทา่ ของมวลดวงอาทิตย์)

เนบวิ ลา

วิวฒั นาการของดาวฤกษท์ มี่ ีมวลมากกวา่ ๒๕ เทา่ ของมวลดวงอาทิตย์ เป็นดาวฤกษ์ทีม่ สี นี ้ำเงนิ เม่อื ดาวฤกษ์ใช้
เชื้อเพลิงไฮโดรเจนหมดจะเริม่ การเผาพลาญธาตทุ ี่มีมวลมากขึ้นเปน็ ลำดับ ได้แก่ ฮีเลียม คาร์บอน นีออน แมกนีเซียม
ออกซิเจน และสิ้นสุดที่เหล็ก จากนั้นแก่นของดาวจะยุบตวั ลงพร้อมกบั เกิดการระเบิดที่เรียกว่า ซูเปอร์โนวา สุดท้าย
แกน่ ของดาวจะยบุ ตวั เปน็ หลมุ ดำ

ข้นั ที่ ๔ ข้นั ขยายความรู้ (Elaboration Phase) เวลา ๑๕ นาที
๑.ครูตั้งคำถามเพิ่มเติม “ในแต่ละช่วงวิวัฒนาการ สมบัติของดาวฤกษ์มีการเปลี่ยนแปลงหรือไม่ และ

เปลย่ี นแปลงอยา่ งไร”
แนวการตอบ ดาวจะมกี ารเปล่ียนแปลงมวล ขนาด สี สเปกตรมั และอุณหภูมิ ตามลำดับช่วงววิ ฒั นาการของ
ดาวฤกษ์

๒.ครอู ธิบายเพิม่ เติมความสัมพันธ์เกย่ี วกับมวลของดาวฤกษ์ อัตราการใช้พลงั งาน และอายขุ ัย
แนวทางอธิบาย ดาวฤกษ์ท่มี มี วลมากจะมีอัตราการใช้พลงั งานท่ีสงู กว่าดาวฤกษ์ทมี่ มี วลน้อย สง่ ผลให้ดาวฤกษ์
ที่มมี วลมากมอี ายุขยั สนั้ กวา่ ดาวฤกษ์ท่มี ีมวลน้อย
๓.ครูให้นกั เรยี นตอบคำถามทา้ ยใบกจิ กรรมท่ี ๑ เรื่องวิวฒั นาการของดาวฤกษ์
๔.นกั เรยี นทุกคนทำใบงาน Liveworksheet ท่ี ๑ เรื่องแผนภาพวิวฒั นาการของดาวฤกษ์

ขัน้ ท่ี ๕ ขัน้ ประเมิน (Evaluation Phase)

๑.การตอบคำถามของนกั เรยี นภายในช้นั เรียน
๒.การสรา้ งแผนภาพแสดงลำดับวิวัฒนาการของดาวฤกษ์

3.การตอบคำถามทา้ ยใบกิจกรรมที่ 1 เร่อื งววิ ฒั นาการของดาวฤกษ์

๔.ใบงาน Liveworksheet ท่ี ๑ เร่ืองแผนภาพวิวฒั นาการของดาวฤกษ์

๔.การสังเกตการปฏิบตั ิกจิ กรรมที่ ๑ เร่ืองวิวัฒนาการของดาวฤกษ์

๗.สือ่ การเรยี นรู้ / แหล่งเรยี นรู้
๗.๑ บัตรภาพ เรอื่ ง วิวฒั นาการของดาวฤกษ์

๗.๑ ใบกิจกรรมท่ี ๑ เร่อื งวิวัฒนาการของดาวฤกษ์

๗.๒ ใบงาน Liveworksheet ที่ ๑ เรอ่ื งแผนภาพวิวฒั นาการของดาวฤกษ์

๗.๓ หนังสอื เรียนรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร์ วิทยาศาสตรโ์ ลกและอวกาศ ช้นั มัธยมศกึ ษาปีท่ี 6

๘. การวัดและการประเมนิ

ส่ิงท่ีวัดผล วิธีวัดผล เคร่อื งมือวัดผล เกณฑ์การประเมิน
ดา้ นความรู้ (K) แบบประเมินการตอบ ผ่านเกณฑ์ร้อยละ ๗๐
นักเรยี นสามารถอธิบาย การตรวจใบ คำถาม ผา่ นเกณฑ์ร้อยละ ๗๐
ววิ ฒั นาการของดาวฤกษ์ได้ กิจกรรมท่ี ๑ แบบประเมนิ ช้นิ งาน
ดา้ นทักษะกระบวนการ (P) อยูใ่ นระดับคุณภาพ
นกั เรียนสามารถเขียนแผนภาพ การตรวจแผนภาพ แบบประเมินคณุ ลักษณะ ดขี ึน้ ไป
ววิ ฒั นาการของดาวฤกษ์ได้ แสดงลำดับ อนั พงึ ประสงค์
ววิ ัฒนาการของดาว
ดา้ นเจตคติ (A) ฤกษ์
นักเรียนมคี วามใฝ่รแู้ ละมีวินัย
ในการเรยี น สงั เกตการปฏบิ ตั ิ
กิจกรรมท่ี ๑

ใบกิจกรรมที่ ๑ เรื่อง ววิ ัฒนาการของดาวฤกษ์

สมาชกิ ในกลุ่ม 1) ………………………………………………….. ๒) ...........................................................
๓) ………………………………………………….. ๔) ...........................................................
๕) ………………………………………………….. ๖) ...........................................................

จุดประสงค์กจิ กรรม
๑.อธิบายกระบวนการเกิดและลำดบั วิวฒั นาการของดาวฤกษท์ ี่สมั พนั ธ์กับมวลต้ังต้น
๒.จัดทำแผนภาพแสดงลำดบั ววิ ัฒนาการของดาวฤกษ์ทีม่ วลแตกต่างกัน

วสั ดอุ ุปกรณ์
1.ใบความร้เู รอื่ งววิ ัฒนาการของดาวฤกษ์
๒.บัตรภาพแสดงการเปล่ยี นแปลงของดาวฤกษใ์ นแต่ละชว่ งวิวฒั นาการ
๓.กระดาษปรู๊ฟ
๔.ปากกาเมจิก
๕.เทป
๖.กรรไกร

วิธีการทำกจิ กรรม
๑.ศึกษาวิวัฒนาการของดาวฤกษ์ท่ีมีมวลแตกตา่ งกนั จากใบความรู้ท่ี ๑ เรือ่ ง ววิ ฒั นาการของดาวฤกษ์ และ

วิเคราะหก์ ารเปล่ียนแปลงสมบตั บิ างประการของดาวฤกษใ์ นแต่ละชว่ งวิวัฒนาการ
๒.นำบัตรภาพมาเรยี งลำดับเพอื่ สร้างแผนภาพแสดงลำดบั วิวฒั นาการของดาวฤกษจ์ ากมวลแตกต่างกนั
๓.นำเสนอแผนภาพหน้าชน้ั เรยี น

คำถามท้ายกจิ กรรม

วิวฒั นาการของดาวฤกษเ์ หมือนหรือแตกต่างกนั
ตอบ ................................................................................................................................................................

ดาวฤกษ์มวี ิวฒั นาการท่ีแตกตา่ งกันขน้ึ อยกู่ ับปจั จยั ใด
ตอบ ................................................................................................................................................................

ในแต่ชว่ งวิวัฒนาการ สมบตั ขิ องดาวฤกษม์ ีการเปลยี่ นแปลงหรือไม่ อยา่ งไร
ตอบ ................................................................................................................................................................

เรยี งลำดับววิ ฒั นาการของดาวฤกษ์มวลน้อย
ตอบ ................................................................................................................................................................

เรียงลำดบั ววิ ฒั นาการของดาวฤกษม์ วลมาก
ตอบ ................................................................................................................................................................

เรยี งลำดบั ววิ ฒั นาการของดาวฤกษม์ วลมากมาก
ตอบ ...............................................................................................................................................................

ใบความร้ทู ่ี 1 เรื่อง ววิ ฒั นาการของดาวฤกษ์

ดาวฤกษ์มวลมากกว่า ๒๕ เท่าของมวลดวงอาทิตย์ เป็นดาวฤกษ์ที่มีสีน้ำเงิน
เม่อื ดาวฤกษ์ใช้เชื้อเพลงิ ไฮโดรเจนหมดจะเร่มิ การเผาพลาญธาตุท่ีมีมวลมากข้ึนเป็นลำดับ
ได้แก่ ฮเี ลยี ม คารบ์ อน นีออน แมกนเี ซยี ม ออกซิเจน และส้ินสุดทเ่ี หลก็ จากน้นั แกน่ ของ
ดาวจะยุบตัวลงพร้อมกับเกิดการระเบิดที่เรียกว่า ซูเปอร์โนวา สุดท้ายแก่นของดาว
จะยุบตวั เปน็ หลมุ ดำ

ดาวฤกษ์มวลมากกวา่ ๙ เทา่ แตน่ ้อยกว่าหรือเท่ากับ ๒๕ เทา่ ของมวลดวงอาทิตย์
เป็นดาวฤกษ์สีน้ำเงิน เมื่อดาวฤกษ์ใช้เชื้อเพลิงไฮโดรเจนหมด ดาวฤกษ์จะขยายขนาดขึน้
พรอ้ มทง้ั อณุ หภมู ทิ ่ีผิวจะลดลงเปล่ียนจากดาวฤกษ์สีน้ำเงินเป็นดาวยกั ษแ์ ดงใหญ่ จากนั้น
แก่นของดาวจะยุบตัวลงพร้อมกับเกิดการระเบิดที่เรียกว่า ซูเปอร์โนวา แต่ดาวฤกษ์
บางดวงจะเปลีย่ นจากดาวยักษ์แดงใหญ่เป็นดาวยักษ์ใหญ่สนี ้ำเงิน สุดทา้ ยแกน่ ของดาวจะ
ยุบตัวเป็นดาวนวิ ตรอน

ดาวฤกษ์มีมวล ๐.๐๘ เท่าแต่น้อยกว่าหรือเท่ากับ ๙ เท่าของมวลดวงอาทิตย์
หรือมวลใกล้เคียงกับดวงอาทิตย์ เมื่อใช้เชื้อเพลิงไฮโดรเจนหมดแกนกลางของดาว
จะยุบตัวเกิดการเผาพลาญฮีเลียมดาวจะขยายขนาดใหญ่ขึ้นเป็นดาวยักษ์แดง
เมื่อเชื้อเพลิงฮีเลียมที่แก่นกลางหมด ดาวจะยุบตัวลงอีกครั้งต่อมาเมื่อปฏิกิริยาหลอม
ฮีเลยี มส้นิ สุดลงแก่นของดาวยักษ์แดงยบุ ตวั กลายเป็นดาวแคระขาว ส่วนอ่นื ๆ ที่รอบแก่น
ไมไ่ ดย้ ุบเขา้ มารวมแต่กระจายตวั ออกสอู่ วกาศทำใหเ้ กดิ เป็นเนบวิ ลาดาวเคราะห์

ใบงานที่ ๑ เรอ่ื ง แผนภาพววิ ัฒนาการของดาวฤกษ์

ช่ือ ชัน้ เลขที่

จดุ ประสงค์ สรา้ งแผนภาพแสดงลำดับวิวัฒนาการของดาวฤกษ์ได้

คำส่ัง นำข้อความในกล่องสีเหลี่ยมพมิ พ์ลงในช่องสีเหลอื ง

เนบิวลา เนบิวลาดาวเคราะห์ ดาวยกั ษ์แดงใหญ่ ดาวยักษ์แดง ซเู ปอรโ์ นวา

ดาวนิวตรอน หลมุ ดำ ซเู ปอร์โนวา ดาวยกั ษ์ใหญส่ ีนำ้ เงิน ดาวฤกษส์ ีน้ำเงนิ

ดาวฤกษ์คล้ายดวงอาทิตย์ ดาวแคระขาว

แผนภาพวิวัฒนาการของดาวฤกษ์

บตั รภาพ เรอ่ื ง วิวัฒนาการของดาวฤกษ์

ดาวยักษแ์ ดงใหญ่

ดาวนิวตรอน

บัตรภาพ เรื่อง วิวัฒนาการของดาวฤกษ์

เนบวิ ลา เนบวิ ลา เนบวิ ลา