ГМО

«Т.Г.Шевченко атындағы № 13 орта мектебі» КММ-сі

Биология пәнінің мұғалімі: Қалыбекова Бейбіткүл
Төремұратқызы

Арал қаласы,2022 жыл

Тақырыбы:Генетикалық инженерия

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты:
Генетикалық инд

1-топ. Жаратылыстану ғылымы
Модификациялық өзгергіштік, оның түрлері
бойынша слайд бойынша түсіндірме жасайды.

Дескриптор:Жалпы - 3 балл
1.Модификация өзгергіштік түрімен

танысады

2. Модификациялық өзгергіштіктің
маңызын көрсетеді

3. Модификацияның өзгергіштікті
қоршаған ортамен байланыстырады

2-топ. Технология

 Өсімдіктерге фитогормонның әсері бойынша
бейнекөрсетілім дайындайды

 Дескриптор:Жалпы - 3 балл
 1. Модификациялық өзгергіштікті сипаттайды
 2.Жазық далада және тауда өскен бақбақ гүлін

салыстырады
 3. Фитогормонның әсерін бейнелейді

3-топ. Инженерия.

Қолда бар материалдан, пластилин, сурет салу,
матадан, қағаздан бақбақ гүлінің, лавр жапырағының
вариациялық қатарын жасайды
Дескриптор: 3 балл
 1.Белгілердегі вариациялық қатарлардың моделін

жасайды.
 2. Өзгермелі болуын модельдейді
 3. Модельдің эстетикалық талғамын сақтайды

4-топ. Математика

 Алдын-ала өлшенген оқушылардың бой өлшемдері бойынша
вариациялық қисық сызық сызып, орташа көрсеткішті анықтайды

 Дескриптор: Жалпы - 3 балл

1.Бой ұзындығының кездесу жиелігін
көрсетеді

2. Вариациялық қисық сызығын сызады
3. Орташа көрсеткішті табады

 Терминдермен жұмыс

 Модификациялық өзгергіштік-организм белгілерінің сыртқы орта
жағдайына байланысты өзгеруі

 Фенотип-тұқым қуаламайтын өзгергіштік,бұған модификациялық
өзгергіштік жатады

 Генотип-тұқым қуалайтын өзгергіштік, бұған мутациялық және
комбинативтік өзгергіштік жатады

 Мутация[1 (латын тілінде mutatіo – өзгеру) – табиғи жағдайда
кенеттен болатын немесе қолдан жасалатын генетикалық
материалдың өзгеруі



 Мәтін №1 Модификациялық өзгергіштік

 Модификациялық өзгергіштік әсер ететін факторға байланысты 4-
ке бөлінеді. Экологиялық, географиялық, маусымдық,
жасы.Фенотиптік өзгергіштіктің морфологялық белгілеріне жыл
мезгіліне байланысты жануарлар түсінің өзгеруі. Физиологялық
және биохимиялық көрсеткіштеріне қоршаған орта жағдайына
байланысты эритроцит санының өзгеруі. Мінез-құлықтық
бейімделуге жаңа орта жағдайына байланысты жыртқыштардан
аулақ болу.Модификациялық өзгергіштіктің өзі белгілі бір реакция
нормасымен шектеледі, яғни организм белгілерінің өзгеруінің белгілі
бір шамасы болады. Мысалы, сиырдың үш қасиетін алайық: оның
сүттілігі азығы мен күтіміне тығыз байланысты. Дұрыс рацион құрып,
қажетті мөлшерде азықтандыра отырып оның сүтін молайтуға болады.
Бұл тез және көп өзгеретін қасиет. Ал сүтінің майлылығы сүттілікке
қарағанда азық және күтім жағдайларына аз мөлшерде байланысты
және ол сиырдың тұқымына тән біршама тұрақты қасиет. Дегенмен,
құнарлы азық беру арқылы оны да аздап өзгертуге болады

 Жұптық жұмыс “Оқы, ойлан, жұптас”

 Сұрақ №1 Мәтін №1 Модификациялық өзгергіштік
 Қартаю процесі модификациялық өзгергіштікке әсер ететін қай фактордың

нәтижесінде пайда болады?
 А. Экологиялық
 В. Жасы
 С. Географиялық,
 Д. Маусымдық

 https://flippity.net/rp.php?c=%201.%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D1%8B%D0%BC,2.%D0%90%D2
%9B%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%BD,3.%D0%93%D0%B0%D1%83%D1%85%D0%B0%D1%80,4.%D
0%90%D2%9B%D0%B1%D0%BE%D1%82%D0%B0,5.%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%BD,6.%20%D0%
94%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D0%B7,7.%20%D0%9D%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%B9,8.%20%D2
%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9,9.%20%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%B3%D0%B8%D0%B7,1
0.%20%20%D0%94%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0,11.%20%D0%9D%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%B9%2
0,12.%20%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B9,13.%20%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B0,14.%20%D0%9D%D3%99%D0
%B7%D1%96%D0%B3%D2%AF%D0%BB,15.%20%20%D0%90%D0%B9%D1%88%D0%B0%D1%82,16.%20%20%D0%9C%
D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B9,17.%20%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D1%82,18.%20%20%D0%91%D1%96%D
1%80%D1%85%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D0%BC,19.%20%20%D0%90%D2%9B%D0%BF%D0%B5%D0%B9%D1%96%D0
%BB,20.%20%D0%9E%D0%BB%D0%B6%D0%B0%D1%81,21.%20%20%D2%B0%D0%BB%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1
%81%D1%8B%D0%BD,22.%20%D2%9A%D1%83%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%88,23.%D3%98%D1%81%D0%B5%D0
%BC,24.%D0%90%D0%B9%D2%9B%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D0%BC

 Жеке жұмыс. Кеңейтілген тапсырма

 Сұрақ №2 Мәтін №1 Модификациялық
өзгергіштік

 Сиырдың сүттілігі модификациялық өзгнргіштікке мысал бола ала ма?
 Себептері
 Жауабы Иә/жоқ
 Тұқым қуалайды Иә/жоқ
 Азығы мен күтімін жақсартса Иә/жоқ
 Өзгергіштікпен байланысты емес Иә/жоқ
 Биотикалық фактормен байланысты



 Иә, себебі.......,.
 Жоқ, себебі......

Сұрақ №3 Мәтін №1 Модификациялық
өзгергіштік

Фенотиптік өзгергіштікке 1
мысал келтіріңіз

Топтық жұмыс “Ти” кестесі
Сұрақ №4 Мәтін №1 Модификациялық

өзгергіштік



Н.И.Вавилов «Ұзаққа созылған
модификациялық өзгергіштік, біртіндеп
мутациялық өзгеріске ұшырауы мүмкін.»

 «Ти» кестесі

 Келісемін Келіспеймін

Кері байланыс “Бутерброды”
1.Түсінгені туралы ой-пікір
2.Сыни көзқарас, нені өзгерту керек?
3.Маған ұнады, болашақта...