วัยรุ่นตอนปลาย

วัยรุ่นตอนปลาย (อายุ 17-20 ปี) Late adolescence

หนังสือคู่มืออิเล็กทรอนิกส์เล่มนี้จัดทำ ขึ้นเพื่อเป็นส่วนหนึ่งของ รายวิชา 10820164 การพยาบาลสุขภาพเด็กและวัยรุ่น 1 โดยมีจุด ประสงค์ เพื่ออธิบายถึงการส่งเสริมสุขภาพของเด็กวัยรุ่นตอนปลาย ประกอบด้วย การเจริญเติบโตและพัฒนาการ การส่งเสริมสุขภาพ ภาวะ เสี่ยงทางสุขภาพ ปัญหาพฤติกรรม พร้อมทั้งแนวทางแก้ไขปัญหา คณะผู้จัดทำ หวังเป็นอย่างยิ่งว่า หนังสือE-book เล่มนี้จะเป็น ประโยชน์กับผู้อ่าน หรือนักศึกษาที่กำ ลังหาข้อมูลและสนใจเรื่องการส่ง เสริมสุขภาพเด็กวัยรุ่นตอนปลาย หากมีข้อแนะนำ หรือผิดพลาดประการ ใด คณะผู้จัดทำ ขอน้อมรับไว้ และขออภัยมา ณ ที่นี้ด้วย คำ นำ คณะผู้จัดทำ 29 กันยายน 2566

บทนำ การส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรค ภาวะเสี่ยงทางสุขภาพ ปัญหาพฤติกรรมของเด็กวัยรุ่นตอนปลาย สารบัญ เรื่อง หน้าที่ 1 2 4 8 13 การเจริญเติบโตและพัฒนาการ

ลักษณะของเด็กวัยรุ่นตอนปลาย ความหมายของเด็กวัยรุ่นตอนปลาย วัยรุ่นตอนปลาย ( Late adolescence) อายุ 17 – 20 ปี ขั้นตอนสุดท้ายที่เป็นจุดสิ้นสุดของวัยรุ่นและเป็นจุดเริ่มต้นของ วัยผู้ใหญ่ตอนต้น ร่างกายเปลี่ยนแปลงเติบโตสมบูรณ์เต็มที่ สามารถตัดสินใจในเรื่องของอนาคตตนเองได้มองเห็นความ สามารถที่จะพัฒนาต่อเพื่อสร้างอาชีพที่เหมาะสม และเป็นช่วงที่ บรรลุนิติภาวะในเชิงกฎหมาย สามารถปรับตัวกับความคิดความ ต้องการ กฎระเบียบของภายนอกอย่างลงตัวมากขึ้น ไม่มองที่ตัว เองเป็นหลัก ปรับตัว ให้เข้ากับผู้อื่นได้ดีขึ้นอีกด้วย พ่อและแม่ จึงอาจต้องเข้าใจและเปิดใจว่าลูกเริ่มเป็นผู้ใหญ่แล้ว 1.เป็นช่วงที่วัยรุ่นสามารถยอมรับ สภาพการเปลี่ยนแปลงตนเองได้ แล้วพยายามค้นหาเอกลักษณ์และ พัฒนาความคิดของตนเอง 2.วัยรุ่นตอนปลายมีการพัฒนาทาง ด้านจิตใจมากกว่าร่างกายโดย เฉพาะอย่างยิ่งทางด้านเกี่ยวกับ ความรู้สึกนึกคิดและปรัชญาชีวิต 3.มีการเจริญเติบโตเป็นผู้ใหญ่ทาง ร่างกายเติมที่ เป็นช่วงเปลี่ยนทางด้าน สังคม อารมณ์ จิตใจ ค่านิยม อุดมคติ 4.พยายามปรับตัวให้เข้ากับกระแส สังคมและสมัยนิยมการมีความสัมพันธ์ กับผู้อื่นขึ้นอยู่กับความสนใจและการมี ค่านิยมที่ตรงกัน 5.บุคลิกภาพจะมีความชัดเจนมากขึ้น จนและสามารถบอกผู้อื่นได้ว่าตนเอง เป็นคนแบบใด 1

บทที่ 2 การเจริญเติบโตและ พัฒนาการของวัยรุ่นตอนปลาย การเจริญเติบโตในวัยรุ่นตอนปลาย มีการเปลี่ยนแปลงน้ำ หนักและส่วนสูงเพิ่มเร็วมาก อัตราส่วนสูงของเด็กวัย รุ่นหญิงจะเพิ่มก่อนและหยุดก่อนเด็กวัยรุ่นชาย วัยรุ่นหญิงจะมีความสูงเพิ่ม มากที่สุดเมื่ออายุประมาณ 12 ปี และจะหยุดสูงเมื่อ 18 ปี ส่วนวัยรุ่นชาย จะสูงเพิ่มมากที่สุดเมื่ออายุ 14 ปี และจะหยุดสูงเมื่ออายุ 20 ปี น้ำ หนักจะ เพิ่มขึ้น รวดเร็วเช่นกัน เนื่องจากปริมาณของไขมัน กระดูกยาวออก กล้าม เนื้อมีการเจริญมากขึ้น วัยรุ่นหญิงน้ำ หนักเพิ่มประมาณปีละ 4-5 กิโลกรัม วัยรุ่นชายน้ำ หนักเพิ่มประมาณปีละ 5-6 กิโลกรัม ขนาดและความสูง ไขมันและกล้ามเนื้อ การเจริญเติบโตของกล้ามเนื้อซึ่งเกิดจากการเพิ่มปริมาณการผลิตฮอร์โมน แอนโดรเจน ซึ่งจะกระตุ้นให้มีการเจริญเติบโตของกล้ามเนื้อ และวัยรุ่น ชายมีฮอร์โมนเทสเตอโรนหลั่งออกมา ด้วยจะเพิ่มการกระตุ้นการเติบโตของ กล้ามเนื้อ ทำ ให้กล้ามเนื้อของผู้ชายเติบโตทั้งขนาดและมีความแข็งแรง มากกว่าผู้หญิง ส่วนผู้หญิงจะมีไขมันสะสมที่เต้านม ต้นแขน ปลายแขน สะโพก และน่อง ทำ ให้มี หน้าอกนูน สะโพกผาย มีรูปร่างขอองหญิงสาว เต็มตัว จากฮอร์โมนเอสโทรเจนและโพรเจสเทอโรน การเปลี่ยนแปลงทางเพศ ระบบการทำ งานของต่อมไร้ท่อจะส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงทางเพศ คือ การเจริญเติบโตของอวัยวะเพศและอวัยวะเพศทำ หน้าที่ได้อย่างสมบูรณ์ 2

เข้าใจในเรื่องความสัมพันธ์ที่ซับซ้อนและเคารพในความคิดเห็นของผู้อื่น มีความคิดพัฒนาเป็นนามธรรม รู้จักผิดชอบชั่วดีจากตนเอง เข้าใจผลที่จะตามมาในอนาคต มีการวางแผนอนาคตในเรื่องการเรียนและการประกอบอาชีพ ร่างกายเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว กล้ามเนื้อขยายใหญ่มีการเจริญมาก ขึ้น สะโพกผาย (กระดูกเชิงกรานขยาย) หน้าอกโตขึ้นในผู้หญิง และ ในผู้ชายกล้ามเนื้อมีความแข็งแรงและใหญ่ กล้ามเนื้อมัดเล็กมีความ แข็งแรง หยิบจับสิ่งของในชีวิตประจำ วันได้คล่องแคล่ว กล้ามเนื้อมัด ใหญ่สามารถทำ งานได้ดี ใช้ในการทรงตัว การเล่นกีฬา และมีความแข็ง แรงมากยิ่งขึ้นหากมีการออกกำ ลังกาย - มีอารมณ์ที่มั่นคงมากขึ้น - รู้สึกเป็นอิสระ เป็นตัวของตัวเองอย่างเต็มที่ - ครอบครัวยอมรับการเป็นอิสระของวัยรุ่น ความขัดแย้งเปลี่ยนเป็นความเข้าใจ - มีเพื่อนสนิทเป็นคนเดี่ยวมากกว่าเป็นกลุ่ม - พัฒนาความสัมพันธ์ที่คงที่และยั่งยืน - มีการตัดสินใจด้วยตนเองในหลายๆเรื่อง -วัยรุ่นหลายคนอาจไม่ได้อยู่กับครอบครัวเนื่องจากต้องอยู่หอพักใกล้กับ มหาวิทยาลัย - บางคนอาจเริ่มทำ งานช่วยเหลือครอบครัว พัฒนาการในวัยรุ่นตอนปลาย 3 1.ด้านร่างกาย 2.ด้านจิตใจและสติปัญญา 3.ด้านอารมณ์และสังคม

- แปรงฟันทุกวันวันละ 2 ครั้ง ด้วยยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ที่ผ่านการรับรองจาก ADA เพื่อกำ จัดคราบแบคทีเรียที่เป็นสาเหตุหลักของฟันผุและโรคเหงือก - ใช้ไหมขัดฟันทุกวัน เพื่อกำ จัดคราบแบคทีเรียจากซอกฟัน และร่องเหงือก ถ้าคราบ แบคทีเรียไม่ถูกกำ จัดออกทุกวัน จะมีการสะสมไปเรื่อยๆ และจับตัวแข็งจนเกิดหินปูน - เลี่ยงอาหารจำ พวกแป้งและน้ำ ตาล โดยเฉพาะอาหารที่มีความเหนียว เช่น ข้าว เหนียว เป็นต้น - พบทันตแพทย์เป็นประจำ ทุก 6 เดือน เพื่อรับการตรวจและทำ ความสะอาด - การจัดฟัน วัยรุ่นบางรายต้องได้รับการจัดฟันเพื่อแก้ปัญหาฟันยื่นหรือฟันเกและขา กรรไกรผิดปกติ ฟันที่ขบกันไม่พอดีจะยากต่อการทำ ความสะอาด ทำ ให้เกิดโอกาส หลุดก่อนวัยได้ง่ายขึ้นและเกิดการเกร็งของกล้ามเนื้อที่ใช้บดเคี้ยวอาหาร ต้องให้ความ ดูแลเป็นพิเศษ เช่น การใช้แปรงสีฟันสำ หรับจัดฟัน แปรงหลังรับประทานอาหารทุก ครั้งและใช้ไหมขัดฟันทำ ความสะอาดฟัน เลือกใช้ยาสีฟันและน้ำ ยาบ้วนปากที่มีส่วน ผสมของฟลูออไรด์หลีกเลี่ยงการเคี้ยวอาหารเหนียว แข็ง เพราะจะทำ ให้เครื่องมือหลุด ได้พบทันตแพทย์ทุก 1 เดือนในการรักษาความสะอาดของฟัน 4 บทที่ 3 การส่งเสริมสุขภาพและ การป้องกันโรคในเด็กวัยรุ่นตอนปลาย การส่งเสริมสุขภาพภายในช่องปากและฟัน เด็กวัยนี้เป็นวัยที่ควรได้รับการสร้างสุขนิสัยที่ดีมาตั้งแต่วัยเด็ก ในการดูแลสุขภาพ ช่องปากและฟัน โดยมีวิธีการดูแลดังนี้ การส่งเสริมสุขภาพ

วัยรุ่นเป็นวัยที่กำ ลังเจริญเติบโตอย่างรวดเร็วทางด้านร่างกาย หากมีการนอน หลับอย่างเพียงพอและมีคุณภาพ การเจริญเติบโตของร่างกายจะพัฒนาได้อย่าง เต็มที่ เนื่องจากช่วงเวลาการนอนหลับ ร่างกายจะพักและซ่อมแซมระบบต่าง ๆ ของร่างกาย จึงเป็นการฟื้นฟูสุขภาพร่างกายให้แข็งแรง ในช่วงการนอนหลับลึกจะ มีการหลั่งของฮอร์โมนการเจริญเติบโต (growth hormone) ซึ่งช่วยในการเสริม สร้างมวลกล้ามเนื้อและกระดูก ทำ ให้ร่างกายของวัยรุ่นมีการเจริญเติบโตสมวัยและ ช่วยเพิ่มภูมิคุ้มกัน โดยการนอนหลับที่เพียงพอสำ หรับวัยรุ่นตอนปลาย คือ ประมาณ 8 – 10 ชั่วโมงต่อวัน การออกกำกำ กำกำลัลั ลั งลั งกาย ช่วงอายุนี้เป็นช่วงอายุของวัยรุ่นไปถึงวันเจริญพันธุ์ ควรเน้นออกกำ ลัง เพื่อเน้นฝึกให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดของร่างกาย เน้นการฝึกทักษะที่ยากและ ซับซ้อน เพื่อเป็นพื้นฐานความสามารถของร่างกาย ส่งเสริมให้มีการออกกำ ลัง กายทุกรูปแบบ อย่างน้อยสัปดาห์ละ 3 ครั้ง วันละ 30 - 60 นาทีโดยกิจกรรม ควรเน้นความหลากหลาย เพื่อพัฒนากล้ามเนื้อให้ครบทุกส่วนของร่างกาย เช่น เตะบอล ฝึกยิมนามสติก และทำ กิจกรรมหรือเล่นกีฬาที่กระตุ้นให้กระดูกแข็ง แรง เช่น เต้นแอโรบิคหรือเล่นเทนนิส เป็นต้น 5 การนอนหลัลั ลั บลั บพัพั พักพัผ่ผ่ ผ่ อ ผ่ อน

วัยรุ่นเป็นวัยที่พัฒนาจากวัยเด็กเข้าสู่วัยผู้ใหญ่ ระยะนี้มีการเปลี่ยนแปลงทาง สรีรวิทยาหลายอย่าง ต่อมไร้ท่อต่างๆทำ งานมากขึ้น กระดูกมีขนาดใหญ่ขึ้น ทำ ให้ ร่างกายสูงใหญ่ และน้ำ หนักเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว และยังมีกิจกรรมที่เพิ่มขึ้น ทำ ให้ ต้องการสารอาหารที่ให้พลังงานเพิ่มขึ้น มีความอยากอาหารมากขึ้น รับประทาน อาหารตลอดเวลา แต่ไม่ค่อยสนใจเรื่องคุณค่าทางโภชนาการ ทำ ให้ได้รับสาร อาหารไม่เพียงพอ ซึ่งวัยรุ่นตอนปลายควรได้รับพลังงานที่เหมาะสมตามเพศ ดังนี้ - เพศชาย ควรได้รับพลังงานจากอาหารประมาณ 2300 กิโลแคลอรี่ - เพศหญิง ควรได้รับพลังงานจากอาหารประมาณ 1850 กิโลแคลอรี่ โดยได้รับจากสารอาหาร ประเภทโปรตีนร้อยละ 10 - 15 คาร์โบไฮเดรตร้อยละ 45 - 65 และไขมัน ร้อยละ 25 - 35 ของพลังงานทั้งหมดที่ได้รับใน 1 วันส่วน ประกอบอาหารของวัยรุ่นที่สำ คัญ คือ อาหารประเภทแป้งเป็นพื้นฐาน อุดมด้วยผล ไม้และผัก และมีผลิตภัณฑ์โปรตีนและนมในปริมาณปานกลาง นอกจากนี้ สามารถรับประทานอาหารเพื่อเพิ่มพลังงานได้จากขนมขบเคี้ยวที่มีคุณค่าทาง โภชนาการ เช่น ถั่ว ลูกเกดหรือน้ำ ผลไม้ปั่นระหว่างมื้ออาหาร และสิ่งสำ คัญสำ หรับ วัยรุ่นหญิงที่สูญเสียธาตุเหล็กไปพร้อมประจำ เดือน คือการรับประทานอาหารที่มี ธาตุเหล็กอย่างเพียงพอ โดยอาหารที่อุดมไปด้วยธาตุเหล็กได้แก่ เนื้อแดง ปลา พืชตระกูลถั่วและธัญพืช 6 โภชนาการสำ หรับเด็กวัยรุ่นตอนปลาย

1. การป้องกันระดับปฐมภูมิ เป็นการส่งเสริมสุขภาพและป้องกันก่อนเกิดปัญหา ได้แก่การเลี้ยงดูเพื่อให้เด็กมีการมีความภาคภูมิใจในตัวเอง การสอนทักษะชีวิต การให้ความรู้เกี่ยวกับความปลอดภัย และการป้องกันการเกิดอุบัติเหตุและการปลูก ฝังทัศนคติที่ถูกต้องเหมาะสม 2. การป้องกันในระดับทุติยภูมิ เป็นการวินิจฉัยและค้นหาที่มีพฤติกรรมและปัจจัย เสี่ยง เช่น การจัดตั้งเครือข่าย หรือชมรมให้คำ ปรึกษาวัยรุ่นในโรงเรียน โรงพยาบาล เพื่อทำ การคัดกรองเด็กที่มีแนวโน้มมีพฤติกรรมเสี่ยง เพื่อให้คำ ปรึกษาแนะนำ ตาม ปัญหาเฉพาะในรูปแบบต่างๆแก่วัยรุ่นและครอบครัว เพื่อลดโอกาสการเกิดปัญหา 3. การป้องกันระดับตติยภูมิ เป็นการฟื้นฟูสภาพร่างกาย จิตใจอารมณ์และสังคมให้ กลับมาสู่สภาพปกติได้โดยเร็ว ไม่ให้ผู้ประสบปัญหารู้สึกเหมือนถูกทอดทิ้งให้เผชิญ ปัญหาเพียงลำ พัง โดยเฉพาะปัญหาการตั้งครรภ์ก่อนวัยอันควร ซึ่งจะมีผลกระทบต่อ วัยรุ่นเป็นอย่างมาก จึงจำ เป็นต้องได้รับการดูแลทั้งการแพทย์และสังคม เพื่อให้ สามารถดูแลตัวเองและบุตรต่อไปได้ 7 วัยรุ่นตอนปลายส่วนใหญ่สนใจการแลกเปลี่ยน ความคิด มองหาเพื่อนคุย และเพื่อนเที่ยว ซึ่งอาจเป็น เพศเดียวกัน หรือเพศตรงข้ามก็ได้ หากิจกรรมทำ ร่วม กัน โทรศัพท์คุยกัน สังสรรค์ตามโอกาส ซึ่งเพศชายมัก จะมีความสนใจในด้านกีฬา และการแข่งขัน ส่วนเพศ หญิงจะมีความสนใจในการเป็นผู้นำ เชียร์หรือผู้ดูแล การส่งเสริมการเล่น การป้องกันโรคในเด็กวัยรุ่นตอนปลาย มี3 ระดับดังนี้

วัยรุ่นที่ใช้เวลาอยู่กับหน้าจอมากกว่า 4 ชั่วโมงต่อวันจะนอนหลับช้าลงโดย เฉลี่ย 30 นาทีเมื่อเทียบกับผู้ที่ใช้เวลาอยู่กับหน้าจอน้อยกว่า 1 ชั่วโมงต่อวัน เนื่องจากเเสงสีน้ำ เงินจะไปยับยั้งการปล่อยฮอร์โมนเมลาโทนินหรือฮอร์โมน ที่ควบคุมวงจรการนอนหลับของร่างกายมนุษย์ สัญญาณที่บ่งบอกว่าเด็กวัยรุ่น นอนไม่พอ เช่น มีอารมณ์หงุดหงิดในช่วงเช้า ง่วงนอนในระหว่างวัน นอน ตื่นสายในช่วงสุดสัปดาห์ ไม่ค่อยมีสมาธิ หรือจดจำ อะไรได้ยาก ตื่นบ่อยเเละ นอนหลับต่อได้ยาก แนวทางการป้องกัน : วิธีที่ช่วยให้วัยรุ่นสามารถนอนพักผ่อนได้อย่างเพียงพอ คือ การจัดห้องนอนให้มีบรรยากาศที่น่านอนหลับพักผ่อน เงียบสงบ จัดเวลา การนอนหลับเเละตื่นนอนอย่างเหมาะสม ทำ กิจกรรมที่ช่วยทำ ให้เกิดความรู้สึก ผ่อนคลายก่อนนอนเเละการจำ กัดเวลาการใช้หน้าจอควรงดการใช้หน้าจอก่อน การเข้านอนอย่างน้อย 30 นาที บทที่ 4 ภาวะเสี่ยงทางสุขภาพ ของวัยรุ่นตอนปลาย 8 การนอนหลับพักผ่อนไม่เพียงพอ

สาเหตุที่ทำ ให้วัยรุ่นเกิดความเครียดบ่อยๆ ได้แก่ ปัญหาความสัมพันธ์และ ความขัดแย้งกับผู้อื่น เช่น พ่อแม่ เพื่อน ปัญหาความรัก ปัญหาในครอบครัว ปัญหาทางการเรียนและปัญหาอื่นๆ ซึ่งพ่อแม่ในปัจจุบันมีความคาดหวังสูง ทางการเรียนกับลูก ในส่วนของวัยรุ่นตอนปลายมักจะมีปัญหาตึงเครียดจาก ปัญหาการเรียนและการเลือกอาชีพ หากวัยรุ่นมีความเครียดในระดับที่มากเกิน ไปก็จะทำ ให้ความสามารถในการเรียนรู้และความจำ แย่ลง ความเครียดในระดับ รุนแรงเป็นเวลานานและไม่สามารถจัดการได้จะทำ ให้ส่งผลกระทบทางด้านลบ ต่อทั้งปัญหาสุขภาพร่างกายและสุขภาพจิตอย่างมาก ได้แก่ นอนไม่หลับ เบื่อ อาหาร อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน ใจสั่น และผลต่อ สุขภาพจิต และพฤติกรรมเสี่ยงในด้านต่างๆ รวมทั้งการสูบบุหรี่ดื่มสุรา พฤติกรรมทางเพศที่ไม่เหมาะสม พฤติกรรมก้าวร้าวรุนแรง ปัญหาการเรียน รวมถึงความ วิตกกังวล อาการซึมเศร้า การฆ่าตัวตาย ความเครียดเป็นปัจจัย ที่สำ คัญที่ก่อให้เกิดโรคซึมเศร้า นำ ไปสู่ความเสี่ยงในการฆ่าตัวตาย แนวทางการป้องกัน : ส่งเสริมการเข้าถึงบริการที่มีคุณภาพและทันท่วงที เปลี่ยนทัศนคติเชิงลบผ่านการพูดคุย การลดการตีตรา และการสร้างเสริมความ เข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับสุขภาพจิตให้แก่เด็ก วัยรุ่น รวมถึงพ่อแม่ ผู้ปกครอง และสังคมโดยรวม กล้าเปิดอกคุยกับเพื่อน ครอบครัว คนที่ไว้ใจ การปรึกษา จิตแพทย์หรือโทรสายด่วนสุขภาพจิต1323 9 ความเครียด

สาเหตุเกิดจากการใช้สายตาเพ่งมองใกล้เป็นเวลานาน โดยเฉพาะหน้าจอสมา ร์ทโฟน หรือแท็บเล็ต ที่มีแสงสว่างส่องเข้าตาโดยตรง ความเสี่ยงของคนที่มี ปัญหาสายตาสั้น เช่น เด็กที่สายตาสั้นและไม่เคยใช้แว่นจะขาดความมั่นใจ เพราะมองเห็นไม่ชัดเจน แต่เมื่อสวมแว่นจะเป็นการแก้ปัญหาดังกล่าว ช่วยให้ มองเห็นได้ชัดเจนขึ้น รวมทั้งโอกาสเกิดอุบัติเหตุร่างกายในเด็กสายตาสั้นสูง กว่า โรคและสุขภาพตาที่พบมากขึ้นกับคนที่มีปัญหาสายตา เช่น โรคจอตาเสื่อม ไว จอตาฉีกขาดหลุดลอก รวมทั้งโตขึ้นอาจเสี่ยงพบโรคต้อกระจกและต้อหิน แนวทางการป้องกัน : การแก้ไขปัญหาสายตาสั้นในเด็กให้ตรงจุด คือ การสวม แว่นสายตาซึ่งจะสามารถลดโอกาสเกิดอุบัติเหตุและยังป้องกันดวงตาได้อีกด้วย โดยเริ่มจากการวัดสายตากับผู้เชี่ยวชาญด้านสายตา และรับคำ แนะนำ การดูแล ดวงตาของเด็กๆ ส่วนคนไหนที่สายตาสั้นเพิ่มไวโดยเฉพาะมีกรรมพันธุ์สายตา สั้นก็ควรหมั่นตรวจวัดสายตา หรืออาจพบจักษุแพทย์เพื่อใช้ยาหยอดตาชะลอค่า สายตา 10 ปัญหาสายตาสั้น

ในกลุ่มวัยรุ่นและเยาวชนจะให้ความสำ คัญกับความรัก อีกทั้งยังมองว่าการมีเพศ สัมพันธ์กับคู่รักถือเป็นการแสดงความรักในอีกรูปแบบหนึ่ง ส่งผลให้เกิดความ เสี่ยงมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ได้ป้องกันได้ ในกลุ่มวัยรุ่นและเยาวชน มีแนวโน้มการ เกิดโรคสูงขึ้นอย่างเห็นได้ชัด จากข้อมูลปี 2564 พบวัยรุ่นและเยาวชนอายุ กว่า 8,000 คน ติดเชื้อโรคซิฟิลิสและหนองใน และยังพบสัดส่วนผู้ติดเชื้อเอชไอวี รายใหม่เพิ่มสูงขึ้นในกลุ่มวัยรุ่นและเยาวชน ในปี 2565 พบวัยรุ่นและเยาวชน ที่ได้รับการวินิจฉัยว่าติดเชื้อเอชไอวี ถึงร้อยละ 22.2 จากผู้ที่ได้รับการวินิจฉัยว่า ติดเชื้อเอชไอวีทั้งหมด แนวทางการป้องกัน : พกและใช้ถุงยางอนามัย มีวิธีการคุมกำ เนิดที่ถูกต้องและ ปลอดภัย ตรวจเอชไอวีและโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์เมื่อพบความเสี่ยงและมี การสื่อสารเพื่อป้องกันให้ถูกต้อง 11 โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์

เป็นปัญหาที่พบในวัยรุ่นมากขึ้นทุกปี เนื่องจากปัจจัยหลายประการ เช่น ความ อยากรู้ อยากลอง การถูกเพื่อนชักชวนซึ่งส่วนใหญ่พบในกลุ่มวัยรุ่น และเกิด จากความคะนอง ขาดสติยั้งคิด รวมถึงภาวะสิ่งแวดล้อมรอบตัวเอื้ออำ นวยที่จะส่ง เสริม และผลักดันให้หันเข้าสิ่งเสพติด แนวทางการป้องกัน - ให้ความรู้กับวัยรุ่นถึงโทษของเหล้า บุหรี่ และสารเสพติด - บิดามารดาควรปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างที่ดีแก่บุตร ไม่ดื่มเหล้า สูบบุหรี่หรือเสพสิ่งเสพติด - สร้างบรรยากาศในครอบครัวให้อบอุ่น เป็นที่ปรึกษาที่ดีกับบุตร และคอยสอดส่องพฤติกรรมวัยรุ่น รวมทั้งกลุ่มเพื่อน ชี้แนะในการเลือกคบเพื่อนที่ดี - ให้ความร่วมมือกับภาครัฐในการปราบปรามยาเสพติด พฤติกรรมการบริโภค เป็นปัจจัยที่ทำ ให้รูปแบบการบริโภคอาหารของวัยรุ่นเปลี่ยนแปลงไปในทาง ที่ไม่เหมาะสม มีแนวโน้มที่จะก่อให้เกิดปัญหาเกี่ยวกับภาวะทุพโภชนาการตามมาและอาจก่อให้ เกิดโรคแทรกซ้อนต่างๆ เช่น โรคหัวใจขาดเลือด โรคความดันโลหิตสูง โรคหลอดเลือดสมอง โรค มะเร็ง โรคเบาหวาน และโรคอ้วน เป็นต้น แนวทางการป้องกัน : เลือกรับประทานอาหารเฉพาะอาหารที่มีคุณค่าทาง โภชนาการครบถ้วน และสะอาดปลอดภัย คือ อาหารที่ปรุงสุก ร้อน และพร้อม รับประทานทันที สังเกตภาชนะที่ใส่อาหารต้องสะอาดและปลอดภัย สังเกตร้าน หรือสถานที่ขายอาหารต้องสะอาด 12 การดื่มเหล้า สูบบุหรี่และการใช้สารเสพติด พฤติกรรม การบริโภคอาหารจานด่วน

วัยรุ่นตอนปลายเป็นวัยที่มีการเปลี่ยนแปลงด้านอารมณ์และสังคมมาก ที่สุด และยังเป็นช่วงพัฒนาการที่จะเข้าสู่การมีวุฒิภาวะเป็นผู้ใหญ่ ซึ่งมี การเปลี่ยนแปลงทางด้านจิตใจมากกว่าด้านร่างกาย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การเปลี่ยนแปลงด้านความคิดและความรู้สึก จนบางครั้งความคิดและความ รู้สึกก็มักจะมีความแปรปรวนจนทำ ให้เกิดปัญหาต่างๆตามมา เช่น การชก ต่อยและทะเลาะวิวาทต่างสถาบัน รวมถึงการแข่งขันที่สูง ความกดดันและ ความคาดหวังจากผู้ปกครองอาจทำ ให้เกิดความตึงเครียดและเกิดเป็นความ ขับข้องใจ จนส่งผลให้วัยรุ่นแสดงพฤติกรรมความก้าวร้าวออกมา บทที่ 5 ปัญหาพฤติกรรมของวัยรุ่นตอน ปลายที่พบบ่อยและแนวทางแก้ไขปัญหา พฤติกรรมก้าวร้าว แนวทางการแก้ปัญหา - ฝึกให้วัยรุ่นรู้จักจัดการกับอารมณ์ของตนเอง ซึ่งสามารถฝึกทักษะ ต่างๆตามความถนัดหรือตามความสนใจ เช่น ฝึกการควบคุมความโกรธ ฝึกจัดการกับอารมณ์ ฝึกควบคุมความคิดของตนเอง การฝึกคลายเครียด เป็นต้น - ผู้ปกครองควรเป็นตัวอย่างที่ดี ไม่แสดงพฤติกรรมรุนแรง ควรมอบ ความรักความอบอุ่นให้ลูก ส่งเสริมให้มีการสื่อสารพูดคุยปรึกษาหารือร่วม กัน จะทำ ให้เกิดสัมพันธภาพที่ดีในครอบครัว และจะช่วยให้เด็กวัยรุ่น เติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่ดี มีวุฒิภาวะทางอารมณ์ และมีจิตใจที่ดี 13

พฤติกรรมซึมเศร้าและ เสี่ยงต่อการฆ่าตัวตาย ในวัยรุ่นตอนปลายส่วนใหญ่จะมีความเครียดเกี่ยวกับเรื่องเรียน การเตรียมตัวอย่างหนักเพื่อสอบเข้าศึกษาต่อในระดับอุดมศึกษา หรือการโดนพ่อแม่กดดันเรื่องเรียน ทำ ให้รู้สึกท้อแท้ สิ้นหวัง ไม่รู้ จะไปต่อทางไหน มีความคิดด้อยค่าตนเอง คิดว่าตนเองไม่เก่งไม่มี คุณค่า เป็นปัจจัยกระตุ้นให้เกิดภาวะซึมเศร้าหรือโรคซึมเศร้าได้ และเมื่อมีความเครียดสะสมจนคิดว่าตนเองทนไม่ไหวอาจส่งผลให้มี ความคิดที่อยากจะฆ่าตัวตายได้เช่นกัน แนวทางการแก้ไขปัญหา - ส่งเสริมให้วัยรุ่นมีความเข้มแข็งทางจิตใจ พัฒนา ตนเองให้ต่อสู้กับปัญหา สามารถแก้ไขปัญหาและ เผชิญกับปัญหาต่างๆที่เข้ามาในชีวิตได้ รู้จักยืดหยุ่น ปรับตัวได้ดี รู้จักการปล่อยวางความเครียด ทำ กิจกรรมที่ช่วยผ่อนคลายความเครียด การปรึกษา จิตแพทย์หรือคนที่สามารถรับฟังและให้คำ แนะนำ ได้ หรือการโทรสายด่วนสุขภาพจิต-1323 14

พฤติกรรมทะเลาะ ขัดแย้งกับผู้ปกครอง วัยรุ่นตอนปลายเป็นวัยที่กำ ลังค้นหาตัวเอง มักจะอยากรู้อยากเห็นใน ทุกๆเรื่อง มีความคิดเป็นของตนเองมากขึ้น มีความเชื่อมั่นในตัวเอง สูง และติดเพื่อนเชื่อเพื่อนมากกว่าใครๆ จุดนี้ทำ ให้เกิดช่องว่าง ระหว่างเด็กและผู้ปกครอง ยิ่งถ้าพวกเขารู้สึกว่าการคุยกับผู้ปกครอง เป็นเรื่องที่ยากลำ บากและน่ารำ คาญ พวกเขาก็จะแสดงออกโดยการไม่ เชื่อฟังและต่อต้านทุกอย่างที่มาจากผู้ปกครอง ทำ ให้เกิดการทะเลาะ และขัดแย้งกับผู้ปกครอง แนวทางการแก้ไขปัญหา - แนะนำ วัยรุ่นเกี่ยวกับวิธีจัดการกับอารมณ์ และการทำ ความเข้าใจในความรัก และความห่วงใยของผู้ปกครอง - แนะนำ ผู้ปกครองเกี่ยวกับพัฒนาการของวัยรุ่นตอนปลาย เพื่อให้เข้าใจ พฤติกรรมของวัยรุ่นตอนปลายมากขึ้น เช่น วัยรุ่นตอนปลายเป็นช่วงที่เด็กมี ความคิดเป็นของตนเองมากขึ้นและมีความเชื่อมั่นในตนเองสูง ผู้ปกครองควร คุยกับเด็กวัยรุ่นด้วยความใจเย็นและใช้เหตุผล เป็นต้น 15

พฤติกรรมการดื่มแอลกอฮอล์ สูบบุหรี่ และใช้สารเสพติด พบในวัยรุ่นเพิ่มมากขึ้นทุกปี สาเหตุใหญ่ของการมีพฤติกรรมการดื่ม แอลกอฮอล์ สูบบุหรี่ และใช้สารเสพติดของวัยรุ่นเป็นเรื่องของความ “ อยากลอง ” ในสิ่งแปลกใหม่ ร่วมกับอีกสาเหตุหนึ่งคือการ “ ตามเพื่อน ” อยากจะทำ อย่างที่เพื่อนทำ และปัจจัยอื่นๆ เช่น ครอบครัว โรงเรียน ชุมชนเป็นต้น มักมีปัญหาการเห็นคุณค่าใน ตนเองต่ำ การแก้ปัญหาไม่ถูกวิธี และอาจมีปัญหาทางจิตเวชร่วมด้วย แนวทางการแก้ปัญหา - ให้ความรู้กับวัยรุ่นเกี่ยวกับโทษของเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ บุหรี่ และ สารเสพติดต่างๆ - ผู้ปกครองควรปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างที่ดี โดยการไม่ดื่มเหล้า ไม่ สูบบุหรี่ และไม่ใช้สารเสพติด - สร้างบรรยากาศในครอบครัวให้อบอุ่น เป็นที่ปรึกษาที่ดีให้แก่ลูก สอดส่องพฤติกรรมวัยรุ่นและกลุ่มเพื่อน ชี้แนะในการคบเพื่อนที่ดี - ให้ความร่วมมือกับภาครัฐในการปราบปรามยาเสพติด 16

แนวทางการแก้ไขปัญหา มักเกิดจากความประมาท ความคึกคะนอง และขาดความระมัดระวังตัว มีพฤติกรรมไม่สวมหมวกกันน็อก ไม่คาดเข็มขัดนิรภัย การขับขี่ด้วย อารมณ์ร้อน ขับขี่ขณะมึนเมา ไม่เคารพกฎจราจร เป็นต้น พฤติกรรม เหล่านี้จะก่อให้เกิดอุบัติเหตุทางจราจร และส่งผลให้เกิดความเสียหาย ทั้งด้านร่างกาย จิตใจ และทรัพย์สินตามมา - ให้ความรู้เรื่องเพศศึกษาแก่วัยรุ่น เพื่อให้มีความรู้เกี่ยวกับการ ป้องกันพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศ เช่น ให้ความรู้เกี่ยวกับการมีเพศ สัมพันธ์ก่อนวัยอันควรและผลที่ตามมา การมีเพศสัมพันธ์ที่ปลอดภัย การป้องกันการตั้งครรภ์โดยวิธีการคุมกำ เนิดชนิดต่างๆ และการ ป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อย่างมีประสิทธิภาพ เป็นต้น วัยรุ่นเป็นวัยที่มีความอยากรู้อยากลองสิ่งใหม่ๆ มีความต้องการทางเพศ สนใจ ในเพศตรงข้าม ขาดทักษะการควบคุมอารมณ์ และขาดทักษะการป้องกันเมื่อมี เพศสัมพันธ์ ซึ่งจะนำ ไปสู่การมีเพศสัมพันธ์ก่อนวัยอันควรและไม่ได้ป้องกัน ทำ ให้เสี่ยงต่อการเกิดโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ การตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์ การ ทำ แท้ง และอาจตามมาด้วยการฆ่าตัวตาย พฤติกรรมเสี่ยงทางเพศ พฤติกรรมความเสี่ยง อุบัติเหตุทางจราจร -ให้คำ แนะนำ และอบรมความรู้เกี่ยวกับกฎจราจร เช่น การสวมหมวกกันน็อกหรือคาดเข็มขัดนิรภัยทุก ครั้งที่ขับขี่ การสอบใบอนุญาตขับขี่ อุบัติเหตุทาง จราจรและการป้องกัน เป็นต้น แนวทางการแก้ไขปัญหา 17

อ้างอิง ธนาคารกรุงเทพ. (2564). ออกกำ ลังกายอย่างไร ให้เหมาะกับแต่ละช่วงอายุ. เมื่อ 24 กันยายน 2566, จาก www.bangkokbanksme.com/en/how-to-exercise-to-suit-each-age-range LDC. (2559). สุขภาพปากและฟันของวัยรุ่น. เมื่อ 24 กันยายน 2566, จาก www.ldcdental.com/2016/03/18/teenage-dental/ มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี. (2560). การส่งเสริมสุขภาพในวัยต่างๆ. เมื่อ 24 กันยายน 2566, จาก http://nurse.pbru.ac.th/th/wp-content/uploads/2020/05.pdf โรงพยาบาลทักษิณ. (2556). อาหารในแต่ละวัยของชีวิต. เมื่อ 24 กันยายน 2566, จาก www.thaksinhospital.com/thaksin/hot.php?id=93 คณาจารย์สาขาวิชาพยาบาลเด็ก. (2566). เอกสารประกอบการสอนรายวิชา 10820164 การพยาบาลเด็กและวัยรุ่น 1 (Nursing Care for Child and adolescent Health 1) [เอกสารที่ไม่ได้ตีพิมพ์]. สาขาการพยาบาลเด็ก คณะพยาบาลศาสตร์, มหาวิทยาลัยบูรพา. ปริญญา สิริอัตตะกุล และนภัส ลิ่มอรุณ. (2564). พฤติกรรมก้าวร้าวในวัยรุ่นตอนปลาย. วารสารสหวิทยาการวิจัย, 10(2), 36-37. จาก https://so03.tcithaijo.org/index.php/JIRGS/article/download/255897/171130/937608 สำ นักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ. (2562, 27 พฤษภาคม). 4 เทคนิค แก้ไขปัญหา ลูกวัยรุ่น. เมื่อ 24 กันยายน 2566, จาก https://www.thaihealth.or.th/?p=236334 มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. (2566, 27 กุมภาพันธ์). เข้าใจ ‘ซึมเศร้า’ ในวัยรุ่น หยุดกดดัน ด้วยความรักแบบมีเงื่อนไข. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. จาก https://tu.ac.th/thammasat270266-tu-expert-talk-understanding-teen-depression

1. 65010135 กุลปริยา ดีผาย 2. 65010136 ขวัญชนก บัวขำ 3. 65010138 คีรี่ แอน แกลลาเกอร์ 4. 65010141 จิรัชญา รุ่งคำ 5. 65010145 ชนิสรา วุฒิเจริญมงคล 6. 65010148 ชวิศา อินธิเดช 7. 65010156 ณัฐิดา เพชร์กล้า 8. 65010157 ธัญพร สีห์รา 9. 65010159 นราวิชญ์ อ่อนทองหลาง 10. 65010160 นันทกานต์ กาญบุตร 11. 65010162 นิซูเรีย หะยีนิมะ 12. 65010169 ประนัปดา รักนิยม สมาชิกกลุ่ม คณะพยาบาลศาสตร์ กลุ่ม 03-5