๑ รายงานโครงงานวิทยาศาสตร์ เครื่องดักจับไขมันและกรองน้ำจากถังพลาสติก จัดทำโดย 1. นางสาวจตุพร ปิ่นเทศ รหัสนักศึกษา ๖๕๑๓0000๗๘ 2. นางสาวบุญสิตา บุญเมฆ รหัสนักศึกษา ๖๕๒๓000๓๒๖ 3. นายสุรเดช ไวสาริกรรม รหัสนักศึกษา ๖๕๑๒000๕๓๑ ครูที่ปรึกษา นายทศพล พบสระใหญ่ ครู กศน.ตำบล นางสาววชิราภรณ์ อินทะสอน ครู กศน.ตำบล กศน.อำเภอโคกสำโรง รายงานฉบับนี้เป็นส่วนหนึ่งของการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์ สำหรับ กศน.ระดับพื้นที่ ด้านสิ่งแวดล้อม ประเภทนวัตกรรมจากขยะ ประจำปี พ.ศ. ๒๕๖๖ ณ ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาพระนครศรีอยุธยา
ก บทคัดย่อ กลุ่มผู้จัดทำโครงงานได้ทำการสำรวจและค้นพบว่าการล้างจานนั้นมีเศษอาหารและไขมันจากอาหาร ปนเปื้อนลงเนื่องระบบายน้ำและออกสู่แหล่งน้ำธรรมชาติโดยตรง ส่งผลกระทบให้แม่น้ำมีความเสียหายทำให้ สัตว์น้ำสายพันธ์ต่าง ๆ ไม่สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ อีกทั้งน้ำเสียที่เกิดจากการปล่อยลงสู่แหล่งน้ำโดยตรงนั้นยังส่ง กลิ่นเห็นรบกวนประชาชนที่อาศัยอยู่ในระแวกนั้น กลุ่มของข้าพเจ้าจึงคิดประดิษฐ์เครื่องดักจับไขมันและเครื่องกรองน้ำจากถังพลาสติก โดยเราจะนำวัสดุ ที่หาซื้อได้ภายในชุมชน และมีราคาถูฏมาประดิษฐ์เครื่องดักจับไขมันและกรองน้ำ ให้มีคุณภาพเพียงพอที่จะ ปรับปรุงคุณภาพน้ำให้มีคุณภาพที่ดีขึ้น ก่อนปล่อยออกสู่แหล่งน้ำธรรมชาติ หากเราซื้อเครื่องดักจับไขมันตามท้องตลาดทั่วไปจะมีราคาทที่สูงซึ่งยากต่อการเข้าถึงของคนในชุมชน ทำให้ชาวบ้านส่วนใหญ่ เลือกที่จะปล่อยน้ำเสียจากท่อระบายน้ำ ออกสู่แหล่งน้ำธรรมชาติโดยตรง แต่หากเราใช้เครื่องดักจับไขมัน และเครื่องกรองน้ำจากถังพลาสติก ก็จะจะช่วยให้ประชาชนสามารถ เข้าถึงเครื่องดักจับไขมันและเครื่องกรองน้ำได้ง่ายขึ้น ด้วยราคาที่ถูกลงและวัสดุสามารถหาได้ง่าย ภายในชุมชน เครื่องงดักจับไขมันและกรองน้ำจากถังพลาสติก สร้างขึ้นมาให้เหมาะกับการใช้ภายในบ้านสำหรับอ่าง ล้านจานที่มีท่อต่อออกสู่ภายนอกและลงสู่แหล่งน้ำธรรมชาติ
ข คำนำ โครงงานวิทยาศาสตร์เรื่องเครื่องดักจับไขมันและกรองน้ำจากถังพลาสติกสำเร็จลงได้ด้วยความกรุณา จากท่าน ผอ.ประชัน ยิ้มละไม้ผู้อำนวยการศูนย์ส่งเสริมการเรียนรู้อำเภอโคกสำโรง นายทศพล พบสระใหญ่ และนางสาววชิราภรณ์ อินทะสอน อาจารย์ที่ปรึกษาที่สละเวลาให้ความกรุณาแนะนำให้คำปรึกษาตลอดจนให้ ความช่วยเหลือแก้ไขข้อบกพร่องต่างๆ จนทำให้การทำโครงงานครั้งนี้สำเร็จตามวัตถุประสงค์ จึงขอกราบ ขอบพระคุณเป็นอย่างสูงไว้ ณ โอกาสนี้ คณะผู้จัดทำ
ค สารบัญ หน้า บทคัดย่อ ก กิตติกรรมประกาศ ข บทนำ บทที่ 1 บทนำ 1 บทที่ 2 เอกสารที่เกี่ยวข้อง 3 บทที่ ๓ การดำเนินการและการศึกษา 4 บทที่ ๔ ผลการดำเนินงาน/ผลการศึกษา 7 บทที่ ๕ สรุปผลการดำเนินงาน 9 บรรณานุกรม ภาคผนวก ภาคผนวก ก แบบบันทึกการปฏิบัติกิจกรรม 10 ภาคผนวก ข ผลงานนักเรียน 11 ภาคผนวก ค ภาพกิจกรรม 12
๑ บทที่ 1 บทนำ ที่มาและความสำคัญ ในปัจจุบันปัญหาสิ่งแวดล้อมภายในชุมชนเริ่มทวีความรุนแรงมากยิ่งขึ้น โดยที่มนุษย์ยังคงเป็นสาเหตุ หลักของปัญหาสิ่งแวดล้อมต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นฝุ่นควันที่ก่อให้เกิดมลพิษ ขยะที่ทวีมากขึ้นในทุก ๆ วัน น้ำเสียที่ ส่งกลิ่นเหม็นและดำ ทั้งหมดล้วนส่งผลกระทบต่อตัวมนุษย์เอง และสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ ภายในระบบนิเวศนี้ด้วย เช่นกัน เพราะฉะนั้น การแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อม การป้องกัน ปรับปรุงและพัฒนาความบริสุทธิของระบบนิเวศจึง เป็นสิ่งที่ควรเกิดขึ้นในปัจจุบัน (กรมควบคุมมลพิษ จดหมายข่าวพิทักษ์สิ่งแวดล้อม ปีที่ 3 ฉบับที่ 5 ประจำเดือน มิถุนายน-กรกฎาคม 2565) น้ำเสีย คือ หนึ่งในปัญหาสิ่งแวดล้อมที่สำคัญในปัจจุบัน ที่ส่งผลกระทบกับสิ่งแวดล้อมและระบบนิเวศ โดยรอบเป็นวงกว้าง แม้กระทั่งมนุษย์ที่ก่อให้เกิดการเน่าเสียของน้ำก็เป็นผู้ที่ได้รับผลกระทบด้วยเช่นกัน ซึ่งสาเหตุหลักของน้ำเสียในชุมชน นั้นมาจากการปล่อยน้ำที่ผ่านการอุปโภคลงสู่งระบบนิเวศโดยตรง โดยที่ไม่ ผ่านการแยก และกรองเพื่อนำสิ่งแปลกปลอมออกจากน้ำ ทำให้เกิดการเน่าเสียเมื่อเวลาผ่านไป (กรมควบคุมมลพิษ คู่มือน้ำเสียชุมชนและระบบบำบัดน้ำเสีย) การแยกไขมันออกจากน้ำ รวมไปถึงการกรองน้ำ เป็นสิ่งที่สำคัญที่จะทำให้คุณภาพของน้ำภายในชุมชน ดีขึ้น โดยอาศัยหลักการทางวิทยาศาสตร์ เรื่องความหนาแน่นของน้ำ เพื่อแยกน้ำออกจากน้ำมัน รวมไปถึงการใช้ วัสดุกรองน้ำชนิดต่าง ๆ เพื่อให้ได้น้ำมที่มีคุณภาพดีมากยิ่งขึ้น ก่อนที่จะปล่อยน้ำออกสู่ธรรมชาติ ซึ่งจะทำให้ลด ปริมาณ และโอกาสในการเกิดน้ำเสียในธรรมชาติ (กรมควบคุมมลพิษ จดหมายข่าวพิทักษ์สิ่งแวดล้อม ปีที่ 3 ฉบับที่ 5 ประจำเดือน มิถุนายน-กรกฎาคม 2565) วัตถุประสงค์ 1. เพื่อลดปัญหาการเกิดน้ำเน่าเสียภายในชุมชน 2. เพื่อศึกษาวิธีการประดิษฐ์เครื่องคัดแยกน้ำมัน และเครื่องกรองน้ำ สมมุติฐานของการศึกษาค้นคว้า เครื่องดักจับไขมันและการกรองน้ำจากถังพลาสติก สามารถดักจับไขมันและกรองน้ำให้มีความสะอาด มากขึ้น ขอบเขตของการศึกษาค้นคว้า 1. ระยะเวลาการศึกษาเเละดำเนินโครงงาน เดือน พฤษภาคม พ.ศ.256๕ ถึง เดือน มิถุนายน พ.ศ. 256๕ 2. สถานที่ศึกษาเเละทำโครงงาน : ศูนย์ส่งเสริมการเรียนรู้อำเภอโคกสำโรง จังหวัดลพบุรี
๒ 3. วัสดุที่ใช้ในการดำเนินโครงงาน 3.1 กล่องอเนกประสงค์ทรงสูง 3.2 ท่อ PVC ขนาด 4 หุน 1 เมตร 3.3 ท่อต่อ สามทาง ขนาด 4 หุน 1 อัน 3.4 วาวเปิดปิด ขนาด 4 หุน 2 อัน 3.5 แผ่นอคลิลิค หนา 3 มิลลิเมตร 1 แผ่น 3.6 ชุดกรองน้ำ (หิน หินแม่น้ำ ทราย ถ่าน กาบมะพร้าว) 3.7 กาวต่อท่อ 3.8 กาวสิลิโคน 3.9 ใบเลื่อย 3.10 สว่าน 3.11 กรวยกรอง ขอบเขตของชิ้นงาน เครื่องแยกไขมัน และกรองน้ำ ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ 1. น้ำในชุมชนมีคุณภาพดีขึ้น 2. เครื่องแยกไขมัน และกรองน้ำ
๓ บทที่ 2 เอกสารที่เกี่ยวข้อง ในการจัดทำโครงงานวิทยาศาสตร์ด้านสิ่งแวดล้อม ประเภทนวัตกรรม การจัดการขยะ เรื่อง “เครื่องดักจับไขมัน และกรองน้ำ” ผู้จัดทำ ได้ศึกษาและรวบรวมข้อมูลที่เกี่ยวข้องเพื่อเป็นแนวทางการทำ โครงงาน โดยมีเนื้อหาดังต่อไปนี้ 1) ความหมายของเครื่องแยกไขมัน 2)ความหมายของการกรองน้ำ 3)ความหมายของน้ำเสีย 1. เครื่องแยกไขมัน หมายถึง เครื่องที่สามารถแยกน้ำและน้ำมันได้โดยอาศัย เรื่องของความหนาแน่นที่ แตกต่างกันของน้ำและน้ำมัน รวมถึงการที่น้ำและน้ำมันจะไม่ละลายรวมกันกับน้ำ ทำให้เกิดเป็นชั้นของน้ำมัน ลอยอยู่บนผิวน้ำเสมอ 2. เครื่องกรองน้ำ หมายถึง การคัดแยก หรือดักจับสิ่งสกปรกหรือสิ่งแปลกปลอม ออกจากน้ำเพื่อให้น้ำ มีความสะอาดมากขึ้น 3. น้ำสะอาด หมายถึง น้ำที่สามารถปล่อยออกสู่ธรรมชาติได้โดยไม่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ไม่มีกลิ่น สี รวมทั้งสิ่งแปลกปลอม 4. น้ำเสีย หมายถึง น้ำที่ปนเปื้อนสิ่งแปลกปลอม จากการอุปโภค และบริโภค จนทำให้คุณภาพของน้ำ ต่ำลง จนเกิดกลิ่น และสีที่เปลี่ยนไป ซึ่งเป็นอันตรายต่อสิ่งแวดล้อม 5. สิ่งแวดล้อม หมายถึง ระบบนิเวศภายในชุมชน ตั้งแต่บ้านเรือน พืชสวนไร่นา ไปจนถึง พื้นดิน อากาศ แหล่งน้ำ และสิ่งมีชีวิตที่อยู่ภายในระบบนิเวศนั้นทั้งหมด
๔ บทที่ 3 การดำเนินการและการศึกษา โครงงาน “ เครื่องดักจับไขมันและกรองน้ำจากถังพลาสติก ” มีขั้นตอนการดำเนินงานดังต่อไปนี้ วัสดุที่ใช้ในการดำเนินโครงงาน 3.1 กล่องอเนกประสงค์ทรงสูง 3.2 ท่อ PVC ขนาด 4 หุน 1 เมตร 3.3 ท่อต่อ สามทาง ขนาด 4 หุน 1 อัน 3.4 วาวเปิดปิด ขนาด 4 หุน 2 อัน 3.5 แผ่นอคลิลิค หนา 3 มิลลิเมตร 1 แผ่น 3.6 ชุดกรองน้ำ (หิน หินแม่น้ำ ทราย ถ่าน กาบมะพร้าว) 3.7 กาวต่อท่อ 3.8 กาวสิลิโคน 3.9 ใบเลื่อย 3.10 สว่าน 3.11 กรวยกรอง ขั้นตอนการดำเนินงาน ดังนี้ 1.ขั้นเตรียม 1.1 เตรียมอุปกรณ์ ต่าง ๆ ให้พร้อม 1.2 เตรียมสถานที่ศูนย์การส่งเสริมการเรียนรู้อำเภอโคกสำโรง จังหวัดลพบุรี 2. ขั้นดำเนินการ 2.1 เจาะรู ฝาครอบถัง เพื่อให้สามารถใส่กรวยกรองเข้าไปได้ 2.2 วัด และตัดแผ่นอคลิลิคให้มีความกว้างพอดีกับถัง แต่มีความสูง น้อยกว่า ปากถัง ประมาณ 10 เซนติเมตร 2.3 เจาะรูแผ่นอคลิลิคด้วยสว่านให้อยู่ในจุดกึ่งกลาง และมีความสูง ลดลงมา 5 เซนติเมตร จากด้านบน 2.4 นำทท่อ PVC มาต่อเข้ากับ สามทาง และสวมเข้าไปในแผ่นอคลิลิคที่เจาะรู้ไว้ จากนั้นทาด้วยกาว ซิลิโคนให้แน่น เพื่อกันการร่วมซึมของน้ำ
๕ 2.5 เจาะรู้ที่บริเวณ ด้านล่างของถังพลาสติกทั้งสองฝั่ง จากนั้นต่อวาวเปิดปิดเพื่อเป็นช่องทางสำหรับ ปล่อยน้ำออกและการระบายน้ำ 2.6 นำแผ่นอคลิลิคที่เตรียมไว้มาต่อเข้ากับ มาประกอบเข้ากับถัง จากนั้นทากาวซิลิโคนกันรั่วซึม 2.7 นำหิน หินแม่น้ำ กาบมะพร้าว ถ่าน และทราย มาเทซ้อนกันตามลำดับ เพื่อ สร้างเป็นชั้นกรอง 2.8 ปล่อยน้ำผ่านเครื่องดักไขมันและเครื่องกรองน้ำ เพื่อชะล้างสิ่งสกปรกของชั้นกรองน้ำ จนกว่าน้ำจะใส
๖ 3. หลักการทำงาน เครื่องดักจับไขมันและเครื่องกรองน้ำ มีหลักการทำงานทั้งหมด 3 ขั้นตอน ดังนี้ 3.1 ขั้นตอนการกรองเศษอาหารขนาดใหญ่ ก่อนที่น้ำล้างจากหรือน้ำเสียจากครัวเรือนจะเข้าสู่เครื่องดัก จับไขมันและกรองน้ำ จะต้องผ่านการกรองเพื่อแยกเศษอาหารขนาดใหญ่ออกจาก ของเหลวก่อน 1 ขั้นตอน เพื่อลดความสกปรกของน้ำ 3.2 ขั้นตอนการแยกน้ำ ออกจากน้ำมัน เป็นขั้นตอนมที่เราอาศัยคุณสมบัติที่ไม่รวมกันของน้ำ และ น้ำมัน รวมถึงคุณสมบัติ เรื่องความแตกต่างของความหนาแน่นของน้ำและน้ำมัน ทำให้ น้ำมันจะลอยตัวอยู่ที่ ด้านบนของน้ำเสมอ ส่วนน้ำที่เหลือ ถูกดันออกตามท่อ PVC ไปยังอีกฝั่งหนึ่ง เพื่อผ่านการกรองต่อไป 3.3 ขั้นตอนการกรองน้ำ คือขั้นตอนการกรองน้ำให้มีความสะอาดมากขึ้น โดยผ่านชั้นกรองชั้นต่าง ๆ โดยที่ หิน หินแม่น้ำ และทราย จะดักจับรงควัตถุและฝุ่นละอองขนาดเล็ก กาบมะพร้าว จะช่วยดักจับไขมันที่ หลุดรอดออกมาอีกหนึ่งชั้น ถ่าน จะเป็นชั้นที่คอยดักจับสารเคมี สารพิษ และกลิ่นต่าง ๆ ทำให้น้ำที่ผ่านชั้นกรอง มีคุณภาพที่ดีขึ้นจากเดิม
๗ บทที่ 4 ผลการดำเนินงาน / ผลการศึกษา เครื่องดักจับไขมันและกรองน้ำจากถังพลาสติก สามารถช่วยให้น้ำที่ผ่านเครื่องดักจับไขมันและกรองน้ำ มีคุณภาพที่ดีขึ้น สามารถลดผลกระทบของการปล่อยน้ำเสียที่จะปล่อยลงสู่ธรรมชาติได้ในระดับหนึ่ง ซึ่ง สามารถพิสูจน์ได้จากการทดลอง และการใช้งานจริง การทดลอง เรื่องการทดสอบคุณภาพน้ำที่ผ่านเครื่องดักจับไขมันและเครื่องกรองน้ำ สมมุติฐาน เครื่องดักจับไขมันและกรองน้ำ สามารถปรับคุณภาพของน้ำให้มีคุณภาพที่ดีขึ้น ตัวแปรต้น เครื่องดักจับไขมันและเครื่องกรองน้ำ ตัวแปรตาม คุณภาพของน้ำเมื่อผ่านเครื่องดักจับไขมันและกรองน้ำ ชุดการกรอง ลักษณะของน้ำ ก่อนผ่านเครื่องแยก ไขมันฯ ลักษณะของน้ำเมื่อผ่านเครื่องแยกไขมันและกรองน้ำ ปริมาณของน้ำนันที่ สังเกตเห็นได้ ความขุ่นใส สีของน้ำ กลิ่นของน้ำ (ชุดควบคุม) น้ำผสมน้ำมัน น้ำใส มีน้ำมันลอยตัวอยู่ ด้านบนอย่างชัดเจน น้ำมันไม่สามารถผ่าน เครื่องดักจับไขมันได้ และติดอยู่ในส่วนของถัง ดักไขมันทั้งหมด น้ำใส ไม่มีน้ำมัน ไม่มีกลิ่น น้ำผสมน้ำมัน + น้ำยาล้างจาน น้ำมันแตกตัวเป็นจุดเล็ก ๆ 0 ผสมรวมกับน้ำ น้ำมันส่วนใหญ่ ลอยอยู่ ที่ด้านบนของถัง มี บางส่วนสามารถผ่านถัง ดักไขมันไปได้ น้ำใส มีน้ำมัน บางส่วน ไม่มีกลิ่น น้ำผสมน้ำมัน + ซอสปรุงรส ซอสปรุงรส รวมตัวกับ น้ำ เป็นสีน้ำตาลอมดำ มี น้ำมันลอยอยู่ด้านบน มีกลิ่นซอส น้ำมันไม่สามารถผ่าน เครื่องดักจับไขมันได้ และติดอยู่ในส่วนของถัง ดักไขมันทั้งหมด สีของน้ำใสขึ้น ไม่มีน้ำมัน ไม่มีกลิ่น น้ำผสมน้ำมัน + ซอสปรุงรส + นำยาล้างจาน น้ำ ซอสปรุงรส และ น้ำยาล้างจานผสม รวมกัน น้ำมันลอยตัว เป็นจุดเล็ก ๆ มีกลิ่นซอส น้ำมันส่วนใหญ่ ลอยอยู่ ที่ด้านบนของถัง มี บางส่วนสามารถผ่านถัง ดักไขมันไปได้ น้ำมีสีอ่อนลง มีน้ำมันบางส่วน มีกลิ่นลดลง
๘ ชุดการกรอง ลักษณะของน้ำ ก่อนผ่านเครื่องแยก ไขมันฯ ลักษณะของน้ำเมื่อผ่านเครื่องแยกไขมันและกรองน้ำ ปริมาณของน้ำนันที่ สังเกตเห็นได้ ความขุ่นใส สีของน้ำ กลิ่นของน้ำ น้ำผสมน้ำมัน + น้ำส้มสายชู น้ำส้มสายชูรวมตัวกับน้ำ เป็นสีน้ำตาลอมดำ มี น้ำมันลอยอยู่ด้านบน มีกลิ่นของน้ำส้มสายชู ชัดเจน น้ำมันไม่สามารถผ่าน เครื่องดักจับไขมันได้ และติดอยู่ในส่วนของถัง ดักไขมันทั้งหมด น้ำใสขึ้น ไม่มีน้ำมัน ไม่มีกลิ่น น้ำผสมน้ำมัน + น้ำส้มสายชู + นำยาล้างจาน น้ำ น้ำส้มสายชู และ น้ำยาล้างจานผสม รวมกัน น้ำมันลอยตัว เป็นจุดเล็ก ๆ มีกลิ่นของน้ำส้มสายชู ชัดเจน น้ำมันส่วนใหญ่ ลอยอยู่ ที่ด้านบนของถัง มี บางส่วนสามารถผ่านถัง ดักไขมันไปได้ น้ำใส มีน้ำมันบางส่วน มีกลิ่นลดลง จากผลการทดลอง พบว่า ถังดักจับไขมันสามารถดักจับไขมันที่ลอยอยู่บนผิวน้ำได้ทั้งหมด แต่ยังไม่สามารถแยกน้ำมันที่มีส่วนผสมของน้ำยาล้างจานได้ดีเท่าที่ควร เนื่องจากไขมันจะแตกตัวและมีขนาดเล็ก ผสมรวมอยู่กับน้ำเป็นส่วนใหญ่ ทำให้มีโอกาสผ่านขั้นตอนการแยกน้ำและน้ำมันไปสู่ชั้นกรองได้ ในส่วนของชั้นกรองน้ำ สามารถกรองน้ำให้ใส่มากขึ้น และช่วยดักจับกลิ่นของอาหารได้ในบางส่วน
๙ บทที่ 5 สรุปผลการดำเนินงาน สรุปผลการทำโครงงานเรื่อง เครื่องดักจับไขมันและกรองน้ำจากถังพลาสติก มีส่วนช่วยในการลดการ เกิดผลพิษทางน้ำที่เกิดจากการเน่าเสียของน้ำ อันเนื่องมาจากการปนเปื้อนต่าง ๆ ที่เกิดจากฝีมือมนุษย์ การทำ เครื่องดักจับไขมันและกรองน้ำจากถังพลาสติก สามารถทำให้น้ำที่ปล่อยจากครัวเรือนมีคุณภาพดีขึ้น สามารถ ปล่อยออกสู่แหล่งน้ำได้โดยไม่ส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศและสิ่งแวดล้อม ประโยชน์ที่ได้รับจากการทำโครงงาน 1. ดักกรองเศษอาหาร ที่มาจากอ่างล้างจาน ทำให้ท่อไม่อุดตัน 2. ปรับคุณภาพน้ำทิ้ง ทำให้น้ำทิ้งที่ปล่อยออกมามีคุณภาพดีขึ้น เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม 3. พัฒนาทักษะด้านศิลปะ และ ใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ 4. ฝึกกระบวนการทำงานร่วมกันเป็นกลุ่ม 5. ได้ความรู้และประสบการณ์เพื่อไปต่อยอดเป็นอาชีพในอนาคต ข้อเสนอแนะในการทำโครงงาน 1. ควรใช้วัสดุที่แข็งแรงและทนทานต่อการใช้งาน 2. ควรเลือกใช้ตะแกรงดักเศษอาหารที่มีความทนทานต่อการใช้งานและทำความสะอาดง่าย
๑๐ ภาคผนวก คณะผู้จัดทำ 1. นางสาวจตุพร ปิ่นเทศ ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย 2. นางสาวบุญสิตา บุญเมฆ ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย 3. นายสุรเดช ไวสาริกรรม ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น ที่ปรึกษาโครงการ ๑. นางยทศพล พบสระใหญ่ ครู กศน.ตำบล ๒. นางสาววชิราภรณ์ อินทะสอน ครู อาสาสมัครฯ ผู้สนับสนุนโครงการ ๑. นางประชัน ยิ้มละไม้ ผู้อำนวยการ สกร.อำเภอโคกสำโรง ๒. นายวันชัย พฤกษาชีพ ครู ๓. นายอภินัทธ์ วัชรานันทกุล ครู
๑๑ ภาพผลงาน / สิ่งประดิษฐ์
๑๒ ภาพจัดแสดงผลงานนิทรรศการของกลุ่ม
๑๓ บรรณานุกรม กรมวิชาการ, กระทรวงศึกษาธิการ. หนังสือเรียนโครงงานวิทยาศาสตร์ ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์คุรุสภา, ๒๕๔๒. กรมควบคุมมลพิษ, จดหมายข่าวพิทักษ์สิ่งแวดล้อม ปีที่ 3 ฉบับที่ 5 ประจำเดือน มิถุนายน-กรกฎาคม 2565 กรมควบคุมมลพิษ, คู่มือน้ำเสียชุมชนและระบบบำบัดน้ำเสีย