คำคล้องจองและคำขวัญ

วิชาภาษาไทย
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3




คำคล้องจอง
และคำขวัญ

คำคล้องจอง

คือ คําที่ใช้สระหรือพยัญชนะเสียงเดียวกัน และถ้ามีตัวสะกด จะต้องมีตัวสะกดในมาตรา
เดียวกัน การเลือกคำที่มีความหมายคล้องจองกัน มีความไพเราะด้วยพยัญชนะ เสียงสระ
ควรมีความหมาย เจาะจงกินความได้ลึกซึ้งด้วย

คําคล้องจอง 1 พยางค์

- กิน - ดิน - บิน - หิน - สิ้น
- กัด - ตัด - วัด - สัด - ปัด
- กอบ - ชอบ - จอบ - ตอบ - มอบ




คําคล้องจอง 2 พยางค์

รถไถ ไปนา หาคุณ จุนเจือ เผื่อแผ่ แก่กัน
มาดี มีตา หาคู่ ปูดำ จำใจ ใครดี

คําคล้องจอง 3 พยางค์

เรามีเพื่อน เตือนความคิด จิตแจ่มใส
เด็กคนเก่ง เร่งรีบเรียน เพียรศึกษา

คำชี้แจง ให้นักเรียนเติมสำนวนไทยที่มีคำคล้องจอง ๒ พยางค์ต่อไปนี้ให้ถูกต้อง

๑. ข้าวใหม่………………………..
๒. อดอยาก…………………………
๓. ติฉิน………………………………
๔. ตัดญาติ…………………………
๕. ลดรา…………………………….
๖. ยิ้มแย้ม………………………….
๗. ล้มหมอน……………………….
๘. สาวแก่………………………….
๙. น้ำใส……………………………..
๑๐. พึ่งพา……………………………

การแต่งคำขวัญ

คําขวัญ คือ ข้อความที่แต่งขึ้น เพื่อให้ข้อคิดและคำนิยมที่ดีงาม เตือนใจให้ระลึก
หรือปฏิบัติในเรื่ องใดเรื่ องหนึ่ ง
ตัวอย่างคําขวัญ เช่น

- ตัวตาย ดีกว่าชาติตาย
- ยิ้มวันละนิด จิตแจ่มใส
- ซื่อไว้ ใจเป็นสุข
- พลังงานมีคุณค่า รู้รักษาให้ยั่งยืน
- ยาเสพติดคือมารร้าย บ่อนทําลายสังคมไทย

ตัวอย่าง คําขวัญที่แสดงลักษณะเฉพาะขององค์กรใดองค์กรหนึ่ง
และอาจยึดถือเป็นประจําตลอดไป เช่น

- รู้หน้ าที่มีวินัย ใฝ่ศึกษํากีฬําเด่น (คําขวัญของโรงเรียน แห่งหนึ่ง)
- หนึ่งวิสัยทัศน์ หนึ่งเอกลักษณ์ หนึ่งประชาคม (คําขวัญ อาเซียน)



ตัวอย่างคําขวัญ ที่ให้ข้อคิดข้อเตือนใจนิยมจัดประกวดหรือแต่งขึ้น เป็นประจํา
ทุกปี เช่น

- เด็กไทยวิถีใหม่ รวมไทยสร้างชาติ ด้วยภักดีมีคุณธรรม (คําขวัญวันเด็ก)
- ครูวิถีใหม่ ใส่ใจดิจิทัล สร้างสรรค์ คุณธรรมประจำชาติ (คําขวัญวันครู)
- มุ่งมั่น แก้ไข ขจัดภัยยาเสพติด
- คิดดี ทำดี ต่อต้านยาเสพติด
- พื้นที่ปลอดภัย ไม่มีคนหน้ าใหม่ เพราะคนรุ่นใหม่ ไม่ใช้ยาเสพติด

การเขียนคำขวัญ

การเขียนคําขวัญให้น่าสนใจ ควรคํานึงในประเด็นต่อไปนี้
1. ใช้ถ้อยคําสั้น กะทัดรัด มีควํามหมํายลึกซึ้ง ใช้คําตั้งแต่
2 คําขึ้นไป แต่ไม่ควรเกิน 16 คํา แบ่งเป็นวรรคได้ตั้งแต่ 1 - 4 วรรค เช่น

- ห้องสมุด ดุจขุมคลัง แห่งปัญญา
- มารยาทงาม น้ำใจดี ทุกชีวี จะปลอดภัย
- อากาศเป็นพิษ ชีวิตจะสั้น ต้นไม้เท่านั้น ทั้งกันและแก้
2. เขียนให้ตรงจุดมุ่งหมาย แสดงความคิดในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง
อย่างเด่นชัด หรือมีใจความสําคัญเพียงอย่างเดียว เพื่อให้จําง่าย เช่น
- ขับรถถูกกฎ ช่วยลดอุบัติเหตุ
- ทิ้งขยะไม่เลือกที่ หมดราศีทั้งสถาบัน
3. จัดแบ่งจังหวะคําสม่ำเสมอ เช่น
- ยอมลําบากเมื่อหนุ่ม ดีกว่ากลุ้มเมื่อแก่
- ประเทศเป็นบ้าน ทหารเป็นรั้ว
4. เล่นคําทั้งเสียงและสัมผัสและการซ้ำคํา ช่วยให้จําง่าย เช่น
- เด็กดีเป็นศรีแก่ชาติ เด็กฉลาดชาติเจริญ
- ขับเร็วชิดขวา ขับช้า ชิดซ้าย
- สะอาดกายเจริญวัย สะอาดใจเจริญสุข
5. เป็นคําตักเตือนให้ปฏิบัติในทางที่ดี เช่น
- จงขยันหมั่นอ่านเขียน จงพากเพียรเถิดพวกเรา
- เมืองไทยจะรุ่งเรือง พลเมืองต้องมีวินัย