แนวทางบริหารจัดการสินค้าเกษตรที่สำคัญ จ.นครพนม

46

2) ต้นทนุ และผลตอบแทน

จากการสารวจแปลงปลูกล้ินจ่ีของเกษตรกรในพน้ื ท่จี งั หวัดนครพนม ซง่ึ เปน็ แปลงทีเ่ กษตรกร

ดูแลรักษาอยใู่ นเกณฑด์ ี มีการให้นา้ ทางระบบสปริงเกอร์ พบวา่ ตน้ ทุนการผลติ ลิน้ จีร่ วม 13,452.76 บาทตอ่ ไร่

ประกอบดว้ ยตน้ ทนุ ผนั แปร10,386.28 บาท หรอื ร้อยละ 77.21 ต้นทนุ คงท่ี 3,066.48 บาท หรือร้อยละ 22.79 ของ

ตน้ ทุนรวม(ตารางที่4.37)

สาหรับผลตอบแทนทเ่ี กษตรกรไดร้ บั ในกรณีผลผลิตไร่ละ 243.33 กิโลกรัม และราคา

ล้นิ จ่ีเกรดคละทีเ่ กษตรกรขายได้กโิ ลกรมั ละ 77.80 บาท เกษตรกรจะไดร้ ับผลตอบแทนไร่ละ 18,931.07 บาท

และมีผลตอบแทนสุทธไิ ร่ละ 5,478.31 บาท

ตารางที่ 4.37 ต้นทนุ การผลติ ลิ้นจี่ ปี 2562

รายการ ตน้ ทนุ
(บาท/ไร่)

ตน้ ทุนรวมต่อไร่ 13,452.76

ตน้ ทนุ ผนั แปร 10,386.28

ตน้ ทนุ คงท่ี 3,066.48

ผลผลิตตอ่ ไร่ (กิโลกรัม) 243.33

ราคาท่เี กษตรกรขายได้ (บาท/กโิ ลกรมั ) 77.80

ผลตอบแทนต่อไร่ 18,931.07

ผลตอบแทนสทุ ธติ อ่ ไร่ 5,478.31

ทีม่ า : จากการสารวจ

2) วิถีการตลาดลนิ้ จ่ี

การจาหน่ายผลผลติ ล้ินจ่ขี องเกษตรกรในจังหวัดนครพนม ซึ่งจะขายเพ่ือบริโภคสดทง้ั หมด

โดยรปู แบบการขายจะมีทงั้ ขายเองในพน้ื ที่ ขายใหพ้ อ่ ค้ารวบรวมท้งั ในและนอกจังหวัด นอกจากนี้ยังมีการขาย

ให้กบั ผู้สง่ ออกซ่ึงมีการทาสัญญาซื้อขายกอ่ นที่ผลผลติ จะครบกาหนดเกบ็ เกี่ยว (แผนภาพท่ี 4.7)

แผนภาพที่ 4.7 วถิ กี ารตลาดลิน้ จี่ ปี 2562

พ่อคา้ รวบรวม/ หา้ งโมเดิรน์ เทรด ผบู้ ริโภคสด
แผงรับซือ้ ในจังหวดั ในจงั หวดั

พ่อค้าปลีก

เกษตรกร เกษตรกรขายตรง

เกษตรกรขายต75รง% พอ่ ค้าตา่ งถิน่ ผูบ้ ริโภคสด
นอกจังหวดั

ตวั แท1น0ผ%ู้ ส่งออก
ส่งออก นอกประเทศ

ทมี่ า : จากการสารวจ (2563)

47

4.2.2 ถั่วลสิ ง
นครพนม มพี นื้ ท่เี หมาะสมสาหรบั การ ปลูกถว่ั ลิสงหลังนา เพ่ือเป็นอาชพี เสรมิ เพ่ิมรายได้

เน่อื งจากใหผ้ ลผลิตดี รายได้งาม ตลาดตอ้ งการสงู ท่ีผ่านมาผู้ปลกู ถ่วั ลลิ งไม่คอ่ ยมีปัญหา จะมีปัญหาราคาตกต่า
บา้ งในช่วงกลางฤดู โดยเกษตรกรทปี่ ลกู ตน้ ฤดู ต้องปลูกประมาณปลายเดือนกนั ยายนหรอื ตน้ เดอื นตลุ าคม
หากปลูกช่วงนจ้ี ะได้ราคาสงู ประมาณกิโลกรมั ละ 20-25 บาท ส่วนเกษตรกรทปี่ ลูกถ่ั วลิสงประมาณปลาย
เดอื นพฤศจิกายนหรือตน้ เดือนธนั วาคม จะเปน็ ช่วงที่มกี ารปลกู ถ่วั มากทว่ั ประเทศ ซง่ึ เมื่อผลผลติ ออกมากราคา
ก็จะตา่ ลงมา ราคาประมาณกิโลกรมั ละ 15 บาท

สาหรบั ตลาดสว่ นใหญ่จะมีพอ่ ค้าประจามารับ และมเี กษตรกรรวมกลุ่มกนั ผลติ เพอ่ื จาหนา่ ย
ใหก้ ับโรงงานแปรรปู ในลกั ษณะเกษตรพันธสัญญา ทง้ั นี้ เกษตรกรจะตอ้ งผลติ พนั ธ์ทุ ี่ทางโรงงานกาหนดให้

1) การผลิต

จากขอ้ มลู ของกรมสง่ เสริมการเกษตร พบวา่ ในปี 2562 เนอ้ื ท่เี พาะปลูก ถ่วั ลสิ งของ

จังหวดั นครพนมมที งั้ หมด 999 ไร่ ผลผลิต 791 ตนั ผลผลติ ต่อไร่ 534 กิโลกรมั โดยเน้ือที่ปลกู ส่วนใหญ่อยู่ ที่

อาเภอนาแก โพนสวรรค์ และปลาปาก (ตารางท่ี 4.38)

ตารางท่ี 4.38 เน้อื เพาะปลูก ผลผลติ และผลผลิตต่อไร่ถ่ัวลสิ งปี 2562

อาเภอ เนอ้ื ท่ีเพาะปลกู ผลผลติ ผลผลิตต่อไร่

โพนสวรรค์ (ไร)่ (ตนั ) (กก.)
นาแก
เรณูนคร 212 162 763
ธาตพุ นม 593 479 807
วังยาง 10 536
ศรีสงคราม 5 323
นาหวา้ 7 2 248
ปลาปาก 9 2 365
12 5 333
รวม 8 3 900
ทมี่ า : กรมส่งเสรมิ การเกษตร (2563) 148 133 534
999 791

2) ตน้ ทุนและผลตอบแทน
ต้นทุนการผลติ ถ่วั ลิสงรวม8,502.19 บาทตอ่ ไร่ประกอบดว้ ยตน้ ทุนผันแปร10,386.28 บาท

หรือร้อยละ 88.32 ต้นทุนคงที่ 993.06 บาท หรอื รอ้ ยละ 11.68 ของตน้ ทนุ รวม เป็น(ตารางท่ี4.39)
สาหรับผลตอบแทนที่เกษตรกร ไดร้ ับ ในกรณี ผลผลติ ไร่ ละ 361 กิโลกรัม และราคา

ถั่วลสิ งท่ีเกษตรกรขายไดก้ ิโลกรมั ละ 30.00 บาท เกษตรกรจะไดร้ ับผลตอบแทน 10,833.30 บาทต่อไร่ และมี
ผลตอบแทนสทุ ธิไรล่ ะ 2,331.11 บาท

48

ตารางที่ 4.39 ต้นทุนการผลติ ถ่วั ลิสง ปี 2562 ต้นทนุ

รายการ (บาท/ไร่)

ต้นทนุ รวมตอ่ ไร่ 8,502.19
ตน้ ทุนผันแปร 7,509.13
ตน้ ทนุ คงท่ี
993.06
ผลผลติ ต่อไร่ (กิโลกรมั ) 361.11
ราคาทเ่ี กษตรกรขายได้ (บาท/กิโลกรัม) 30.00
ผลตอบแทนต่อไร่ 10,833.30
ผลตอบแทนสทุ ธิตอ่ ไร่ 2,331.11
ทีม่ า : จากการสารวจ

2) วิถีการตลาดถว่ั ลิสง
การจา หนา่ ยผลผลติ ถ่วั ลิสง ของเกษตรกรในจังหวัดนครพนม ซง่ึ จะขายเพอื่ บริโภคสด

ท้งั หมดโดยรปู แบบการขายจะมที ัง้ ขายเองในพนื้ ที่ ขายให้พอ่ คา้ รวบรวมทงั้ ในและนอกจังหวัด นอกจากนี้ยงั มี
การขายให้กบั โรงงานแปรรปู ซงึ่ มกี ารทาสญั ญาซ้ือขาย ในลกั ษณะเกษตรพันธะสญั ญา ซง่ึ ผลผลิตถว่ั ลิสง
สว่ นใหญเ่ กษตรกรจะขายให้กับโรงงานแปรรปู (แผนภาพที่ 4.8)

แผนภาพท่ี 4.8 วถิ กี ารตลาดถวั่ ลสิ ง ปี 2562

พอ่ คา้ รวบรวม ผู้บริโภค
ในพื้นที่ ในจงั หวัด

เกษตรกร พอ่ ค้าตา่ งถน่ิ ผู้บรโิ ภคนอก
ทีม่ า : จากการสารวจ (2563) จังหวัด
75%
โรงงานแปรรูป
10%

บทท่ี 5
สรุปและขอ้ เสนอแนะ

5.1 สรปุ

การวิเคราะห์เศรษฐกจิ สนิ คา้ เกษตรจังหวดั นครพนมปี 2562 มวี ตั ถปุ ระสงค์ เพ่อื ศกึ ษาขอ้ มลู ด้าน
เศรษฐกจิ สนิ ค้าเกษตรทส่ี าคญั ของจังหวัด 6 สินค้า ได้แก่ ขา้ วเจา้ นาปี มันสาปะหลังโรงงาน ขา้ วโพดเลย้ี งสัตว์
ยางพารา ปาลม์ น้ามนั และ สับปะรด และสินค้าหรอื กจิ กรรมทางเลือก ไดแ้ ก่ ลนิ้ จ่ี และถว่ั ลสิ ง ในการ
ปรับเปล่ียนตามความเหมาะสมของพื้นที่เพอ่ื จดั ทาแนวทาง และมาตรการจงู ใจในการผลิตสินค้าเกษตรตาม
ความเหมาะสมของพ้ืนท่ี ผลการศึกษาสรปุ ดงั น้ี

5.1.1 ตน้ ทนุ และผลตอบแทนการผลติ
1) พื้นที่เหมาะสม (S1, S2) ดังน้ี
ข้าวเจา้ นาปี ต้นทุนการผลิต 4,958.53 บาทต่อไร่ ผลตอบแทนสุทธิ 2,537.68 บาทตอ่ ไร่

มนั สาปะหลงั โรงงาน ตน้ ทุนการผลิต 5,210.11 บาทต่อไร่ ผลตอบแทนสทุ ธิ 193.77 บาทต่อไร่ ขา้ วโพดเลีย้ งสตั ว์
ต้นทนุ การผลติ 6,284.52 บาทตอ่ ไร่ ขาดทนุ สุทธิ 632.10 บาทต่อไร่ ยางพารา ตน้ ทุนการผลิต 8,895.95 บาทต่อ
ไร่ ขาดทนุ สุทธิ 1,001.15 บาทต่อไร่ ปาลม์ นา้ มนั ต้นทุนการผลติ 4,886.27 บาทต่อไร่ ขาดทุนสุทธิ 2,149.35
บาทต่อไร่ สับปะรด ตน้ ทุนการผลิต 13,823.01 บาทตอ่ ไร่ ผลตอบแทนสทุ ธิ 10,886.22 บาทต่อไร่

2) พน้ื ท่ีไมเ่ หมาะสม (S3, N) ดงั น้ี
ข้าวเจ้านาปี ตน้ ทุนการผลิต 4,714.13 บาทต่อไร่ ผลตอบแทนสุทธิ 1,912.13 บาทตอ่ ไร่

มันสาปะหลงั โรงงาน ต้นทนุ การผลติ 5,572.38 บาทต่อไร่ ขาดทุนสทุ ธิ 1,345.12 บาทต่อไร่ ข้าวโพดเล้ียงสตั ว์
ต้นทนุ การผลิต 7,409.23 บาทต่อไร่ ขาดทนุ สทุ ธิ 3,954.59 บาทต่อไร่ ยางพารา ต้นทุนการผลิต 9,016.55
บาทตอ่ ไร่ ขาดทุนสุทธิ 1,816.27 บาทต่อไร่ ปาล์มน้ามัน ต้นทุนการผลติ 4,870.58 บาทต่อไร่ ขาดทุนสทุ ธิ
2,813.43 บาทตอ่ ไร่ สบั ปะรด ต้นทนุ การผลติ 14,032.23 บาทตอ่ ไร่ ผลตอบแทนสุทธิ 6,006.83 บาทต่อไร่

5.1.2 ผลผลติ (Supply) และความต้องการใช้ (Demand)
ขา้ วเจา้ นาปี มีผลผลติ 224,734 ตนั และความต้องการใช้ 350,000 ตัน ผลผลติ ไม่เพยี งพอกบั

ความต้องการ125,266 ตนั มันสาปะหลังโรงงาน มีผลผลผลิต 70,623 ตนั ผลผลิตมีเพยี งพอกบั ความต้องการใช้

ข้าวโพดเลี้ยงสตั ว์ มผี ลผลิต 48 ตัน ผลผลติ มเี พยี งพอกบั ความต้อง การใช้ ยางพารา มผี ลผลิต 75,358 ตัน

ผลผลติ มเี พยี งพอกบั ความตอ้ งการ ใช้ ปาลม์ น้ามนั มีผลผลติ 7,082 ตัน ผลผลติ มีเพยี งพอกับ ความต้องการใช้

สับปะรด มีผลผลติ 21,120 ตนั ผลผลิตมเี พียงพอกับความต้องการใช้

5.1.3 ตน้ ทนุ และผลตอบแทนสินค้าพืชทางเลอื ก

ลน้ิ จี่ ต้นทนุ การผลติ 13,452.76 บาทต่อ ไร่ ผลตอบแทนสุทธิ 5,478.31 บาทตอ่ ไร่

ถัว่ ลิสงต้นทนุ การผลติ 8,502.19 บาทต่อไร่ ผลตอบแทนสุทธิ 2,331.11 บาทตอ่ ไร่

50

5.2 ข้อเสนอแนะ

5.2.1 การปลกู พชื ในพนื้ ท่เี หมาะสม (S1, S2)

สนิ คา้ ทคี่ วร ส่งเสรมิ การผลิตในพ้ืนท่ีเหมาะสม ไดแ้ ก่ ขา้ วเ จา้ นาปี มันสาปะหลังโรงงาน

ยางพารา และสบั ปะรด ซึง่ แนวทางในการสง่ เสรมิ มดี งั น้ี

1) ดา้ นการผลิต
(1) สนับสนนุ แนวทางเกษตรแบบแปลงใหญ่ โดยตอ่ ยอดองคค์ วามรู้จาก ศูนย์เทคโนโลยี

เกษตรและนวัตกรรม (Agritech and Innovation Center: AIC) ของจังหวัด เพ่อื นานวตั กรรมและเทคโนโลยี
มาประยกุ ตใ์ ช้ในการทาการเกษตร ได้แก่ การนาเทคโนโลยี การปลกู และดแู ลรกั ษา และการเก็บเกี่ยวท่ี
สามารถลดการใชแ้ รงงานในขณะเกิดสภาวะการขาดแคลนแรงงาน

(2) สนับสนุนเครือ่ งจักรกลการเกษตรใหค้ รอบคลุมพื้นท่เี กษตร แทนการ เชา่ หรือจา้ จาก
บรษิ ทั เอกชน เชน่ เครือ่ งเกีย่ วนวดขา้ ว เครือ่ งปลกู และเกบ็ เกย่ี วมันสาปะหลงั เป็นต้น

(3) พัฒนาระบบชลประทานและการบริหารจดั การน้า รวมทัง้ การจดั ต้ังธนาคารนา้ ควบคูก่ บั
การทาเกษตรแปลงใหญใ่ นพนื้ ท่ีเหมาะสม (S1, S2)

2) ด้านการตลาด
(1) สนบั สนนุ ภาคเอกชนเข้ามามสี ว่ นร่วมในการผลิต เพอื่ ชว่ ยกาหนดการผลิตใหเ้ หมาะสม

กบั ความตอ้ งการของตลาดทง้ั ด้านปริมาณ และคุณภาพ
(2) สร้างแรงจูงใจใหว้ สิ าหกจิ ชุมชนพัฒนาตนเองก้าวไปสู่การค้าเชิงพาณชิ ย์ เพ่ือใหว้ ิสาหกิจ

ชมุ ชนมีโอกาสในการเพ่ิมระดบั การพฒั นาตนเอง
(3) พฒั นาหลักสตู รการเรียนการสอนในโรงเรียน โดยให้ลกู หลานเกษตรกรได้เรยี นรู้การขาย

ออนไลน์ หรือการใช้เคร่ืองมือสื่อสารในการทาการตลาด
(4) ผลักดนั ระบบเกษตรพันธสัญญาระหวา่ งโรงงานกับเกษตรกร

5.2.2 การปลกู พชื ในพน้ื ที่ไม่เหมาะสม (S3, N)
แนวทางการพัฒนาพ้ืนทไี่ มเ่ หมาะสมจึงพจิ ารณาเป็น 2 กรณี ดงั นี้
1) กรณปี รบั เปล่ียนจากพืชเดิมเปน็ การปลูกพชื ทดแทน /กิจกรรมการทางเลอื กทดแทน

จากการปลูกขา้ วเ จ้านาปี มันสาปะหลงั โรงงาน ขา้ วโพดเล้ยี งสัตว์ ยางพารา ปาล์มนา้ มนั และ สับปะรด เป็น
การปลูก ลิน้ จี่ และถวั่ ลสิ ง ซ่ึงให้ผลตอบแทนท่ดี กี ว่า ทงั้ น้ี เกษตรกรอาจจะปรบั เปล่ยี นพื้นที่บางสว่ น เพอ่ื ลด
ความเสีย่ ง

2) กรณไี ม่ปรับเปลย่ี นเป็นพืชทดแทน
จาก การศกึ ษา พบวา่ ข้าวเ จา้ นาปี และสบั ปะรด ถงึ แม้เกษตรกรจะปลกู ในพื้ นทไี่ ม่

เหมาะสม ก็ยงั มผี ลกาไร ในขณะเดยี วกนั ข้าวเจา้ นาปี ผลผลิตก็ยงั ไมเ่ พยี งพอกบั ความตอ้ งการใช้ ดงั น้นั ถา้
สามารถปรับปรงุ บารงุ ดิน รวมท้งั บริหารจัดการเรอ่ื งระบบชลประทานเพอื่ เพม่ิ ผลผลิตและลดตน้ ทนุ การผลิตได้
ควรส่งเสรมิ และสนบั สนุนใหเ้ กษตรกรปลกู