40
4) การตลาด
4.1) ราคาทเ่ี กษตรกรขายได้
ราคายางพาราก้อนถ้วยที่เกษตรกรขายได้ลดลงจาก 24.86 บาท ในปี 2560 ลดลง
เหลอื 17.78 บาท ในปี 2562 ราคาลดลงรอ้ ยละ 15.43 (ตารางท่ี 4.11)
ตารางที่ 4.11 ราคายางกอ้ นถ้วยท่เี กษตรกรขายได้ จังหวัดสกลนคร
ปี ราคา (บาท/กก.)
2560 24.86
2561 16.79
2562 17.78
อัตราการเติบโต (ร้อยละ) -15.43
ที่มา : สานกั งานเศรษฐกจิ การเกษตร
4.2) ผลผลติ และการใชป้ ระโยชน์ยางพารา
ปีการผลิต 2562 ผลผลิตยางพาราในจังหวัดสกลนคร 104,917 ตัน เป็นผลผลิตของ
จังหวัด 69,917 ตันนาเข้าหรือรับซ้ือยางพาราจากจังหวัดใกล้เคียง 35,000 ตัน ด้านความต้องการใช้
ยางพาราเข้าโรงงานแปรรูปภายในจังหวัด 99,280 ตัน ส่งออกไปนอกจังหวัด 56,37 ตัน ความต้องการใช้
ยางพาราของจังหวดั สกลนครมคี วามสมดุลกับปรมิ าณผลผลติ ในจงั หวดั (ตารางท่ี 4.12)
ตารางที่ 4.12 ผลผลติ (Supply) และความต้องการใช้ (Demand) ยางพารา ปี 2562 จงั หวดั สกลนคร
รายการ ผลผลติ (ตนั )
1. ผลผลติ (Supply) 104,917
1.1 ผลผลิตของจงั หวัด 69,917
1.2 นาเข้าของจงั หวดั อ่ืน 35,000
2. ความต้องการใช้ (Demand) 104,917
2.1 เข้าโรงงานแปรูป ภายในจังหวัด 99,280
2.2 เขา้ โรงงานแปรรูป ภายนอกจงั หวดั 5,637
3. ผลผลิตส่วนเกิน/ขาด (1-2) -
ท่มี า : จากการสารวจ
41
4.3) วิถกี ารตลาด
จังหวัดสกลนคร มีโรงงานแปรรูปจานวน 10 แห่ง ที่จะรองรับผลผลิตในจังหวัด
เกษตรกรชาวสวนยางพาราในจังหวัดสกลนครส่วนใหญ่ผลติ ยางก้อนถ้วย คิดเป็นร้อยละ 98 น้ายางสด คิด
เป็นร้อยละ 2 โดยเกษตรกรส่วนใหญ่ขายยางก้อนถ้วยให้กับพ่อค้าผู้รวบรวมโดยวิธกี ารประมูล หลังจากนนั้
พ่อค้าผู้รวบรวมก็จะนาผลผลิตไปขายให้กับโรงงานแปรรูปภายในจังหวดั และภายนอกจังหวัด ส่วนสหกรณ์
และกลุ่มเกษตรกร จะรับซอื้ ผลผลิตเปน็ ยางก้อนถ้วยและน้ายางสดจากเกษตรกรแล้วนามาผลิตเป็นยางแผ่น
รมควัน สว่ นยางก้อนถ้วยขายใหก้ ับพ่อค้าผรู้ วบรวมภายในจังหวัด (แผนภาพที่ 4.2)
แผนภาพที่ 4.2 วิถีการตลาดยางพารา ปี 2562 จังหวดั สกลนคร
เกษตรกร นา้ ยางสด สหกรณ์/ แปรรูปน้า โรงงานแปร
100% ยางก้อนถว้ ย กล่มุ ยางสดเป็น รูปภายใน
ผลิตภัณฑ์ จงั หวดั
เกษตรกร
โรงงานแปร
ขายยางก้อนถว้ ย รูปภายนอก
พ่อค้า จังหวดั
รวบรวม
ทม่ี า : จากการสารวจ
4.1.3 มนั สาปะหลังโรงงาน
1) ระดับความเหมาะสมของพื้นทีป่ ลกู มันสาปะหลังโรงงาน
จากข้อมูล Agri-Map online ของกรมพัฒนาท่ีดิน พื้นที่ระดับความเหมาะสมในการปลูก
มันสาปะหลังโรงงานของจังหวัดสกลนคร รวม 4,905,761 ไร่ โดยพ้ืนท่ีเหมาะสมมาก (S1) รวม 3,528 ไร่
พื้นท่ีเหมาะสมปานกลาง (S2) 151,445 ไร่ พ้ืนท่ีเหมาะสมน้อย (S3) 2,615,527 ไร่ และพ้ืนที่ไม่เหมาะสม
(N) 2,135,261 ไร่ โดยในปี 2561 มีพ้ืนท่ีปลูกมันสาปะหลังในพื้นท่ีเหมาะสมมาก (S1) 657 ไร่ พื้นที่
เหมาะสมปานกลาง (S2) 13,718 ไร่ พ้ืนที่เหมาะสมน้อย (S3) 268,963 ไร และพื้นที่ไม่เหมาะสม (N) 276 ไร
คิดเป็นรอ้ ยละ 0.23, 4.84, 94.83 และ 0.10 ตามลาดบั (ตารางที่ 4.13)
42
ตารางที่ 4.13 การปลูกมนั สาปะหลังในพน้ื ที่ระดบั ความเหมาะสม 2561 จงั หวดั สกลนคร
ชน้ั ความเหมาะสม พ้ืนที่เหมาะสม พืน้ ที่ปลูกจริง
เน้อื ทป่ี ลกู (ไร่) ร้อยละ เน้ือทีป่ ลกู (ไร)่ ร้อยละ
เหมาะสมมาก (S1) 3,528 0,07 657 0.23
เหมาะสมปานกลาง (S2) 151,445 3.09 13,718 4.84
เหมาะสมนอ้ ย (S3) 2,615,527 53.31 268,963 94.83
ไมเ่ หมาะสม (N) 2,135,261 43.53 276 0.10
รวม 4,905,761 100.00 283,614 100.00
ทม่ี า : กระทรวงเกษตรและสหกรณ์/ Agri Map online (2561)
2) ผลผลติ มนั สาปะหลังโรงงาน
การผลิตมันสาปะหลังในโรงงานปี 2560 – 2562 เน้ือท่ีปลูก เนื้อท่ีเก็บเกี่ยว และผลผลิต มี
อัตราการเติบโตลดลงร้อยละ 6.75, 6.98 และ 5.06 ตามลาดับ สาหรับผลผลิตต่อไร่เพ่ิมขึ้นจาก 3,085
กิโลกรมั ตอ่ ไร่ ในปี 2560 เป็น 3,213 กโิ ลกรมั ต่อไร่หรอื เพ่ิมข้ึนร้อยละ 2.05 (ตารางท่ี 4.14)
ตารางที่ 4.14 ผลผลติ และผลผลิตตอ่ ไร่ของมันสาปะหลงั โรงงาน ปี 2560 – 2562 จงั หวัดสกลนคร
ปี เน้ือทีป่ ลูก เนอ้ื ทเ่ี กบ็ เกย่ี ว ผลผลติ ผลผลติ ตอ่ ไร่
(ไร่) (ไร่) (ตนั ) (กก.)
2560 122,661 120,077 370,380 3,085
2561 108,493 105,837 333,302 3,149
2562 106,661 103,608 332,932 3,213
อัตราการเตบิ โต (รอ้ ยละ) -6.75 -6.98 -5.06 2.05
ท่ีมา: สานักงานเศรษฐกิจการเกษตร
สาหรับพันธุ์ที่เหมาะสมและเกษตรกรส่วนใหญ่ใช้ปลูกในพ้ืนท่ี ได้แก่ พันธ์ุระยอง 72 พันธ์ุ
เกษตรศาสตร์ 50 พันธุ์ห้วยบง 60 พันธุ์ระยอง 5 และพันธุ์ห้วยบง 80 โดยพ้ืนที่ปลูกมันสาปะหลังของ
จงั หวดั สกลนครสว่ นใหญ่เปน็ พนั ธ์ุระยอง 72
การเก็บเก่ยี วผลผลิตมันสาปะหลังโรงงาน ปี 2561/62 จะเริ่มเดอื นตุลาคม 2561 จนถึงเดือน
กันยายน 2562 โดยผลผลติ ออกสู่ตลาดมากท่ีสุดอยู่ในช่วงเดือนตุลาคม 2561 ถึงเดอื นมีนาคม 2562 (ตารางท่ี
4.15)
43
ตารางที่ 4.15 ร้อยละผลผลิตมนั สาปะหลังโรงงาน ปีเพาะปลูก 2562 จังหวดั สกลนคร
รอ้ ยละผลผลิตเปน็ รายเดอื น รวม
รายการ ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. รอ้ ยละ/
61 61 61 62 62 62 62 62 62 62 62 62 ตัน
ร้อยละ 12.97 2.37 8.66 12.76 30.42 18.09 5,72 1,67 0.06 0.01 0.08 7.19 100.00
ท่มี า : สานกั งานเศรษฐกิจการเกษตร
3) ต้นทุนและผลตอบแทนการผลิตมนั สาปะหลงั โรงงาน
ต้นทุนการผลิตมันสาปะหลังโรงงาน จังหวัดสกลนคร ปี 2562/63 แยกตามพ้ืนที่ความ
เหมาะสมของดนิ ดงั นี้
ในพื้นท่ีเหมาะสม (S1, S2) ต้นทุนรวม 5,500.76 บาทต่อไร่ ประกอบด้วย ต้นทุนผันแปร
4,623.02 บาทต่อไร่ คิดเป็นร้อยละ 84.04 และต้นทุนคงท่ี 877.74 บาทต่อไร่ คิดเป็นร้อยละ 15.96
สาหรับพ้ืนท่ีเหมาะสมเกษตรกรได้รบั ผลผลิต 3,213 กิโลกรัมต่อไร่ กรณีที่ราคาเกษตรกรขายได้ 1.88 บาท
ต่อกิโลกรัม เกษตรกรจะได้รับผลตอบแทน 6,040.44 บาทต่อไร่ หรือผลตอบแทนสุทธิไร่ละ 539.68 บาท
ตอ่ ไร่
ในพ้ืนท่ีไม่เหมาะสม (S3, N) ต้นทุนรวมต่อไร่ 6,535.98 บาท ประกอบด้วย ต้นทุนผันแปร
5,562.59 บาท คิดเป็นร้อยละ 85.11 และต้นทุนคงท่ี 973.39 บาท คิดเป็นร้อยละ 14.89 ผลตอบแทนที่
เกษตรกรได้รับต่อไร่ สาหรับพื้นที่ไม่เหมาะสมเกษตรกรได้รับผลผลิตต่อไร่ 2,718 กิโลกรัม กรณีที่ราคา
เกษตรกรขายได้ 1.88 บาทต่อกิโลกรัม เกษตรกรจะได้รับผลตอบแทนไร่ละ 5,109.84 บาท หรือ
ผลตอบแทนสุทธิไร่ละ -1,426.14 บาทต่อไร่ ซึ่งหมายความว่าเกษตรกรขาดทุนไร่ละ 1,426.14 บาท
(ตารางที่ 4.16)
44
ตารางท่ี 4.16 ต้นทุนและผลตอบแทนการผลติ มันสาปะหลังโรงงาน ปีเพาะปลกู 2562 จังหวดั สกลนคร
พ้ืนทเี่ หมาะสม (S1/S2) พื้นทไ่ี มเ่ หมาะสม (S3/N)
รายการ เงนิ สด ไม่เปน็ รวม เงนิ สด ไมเ่ ปน็ รวม
เงนิ สด เงินสด
1. ตน้ ทุนผนั แปร 2,279.66 2,343.36 4,623.02 2,552.52 3,010.07 5,562.59
2. ตน้ ทนุ คงที่ - 877.74 877.74 - 973.39 973.39
3. ต้นทุนรวมตอ่ ไร่ 2,279.66 3,221.10 5,500.76 2,552.52 3,983.46 6,535.98
4. ต้นทนุ รวมตอ่ กโิ ลกรมั 0.71 1.00 1.71 0.94 1.47 2.40
5. ผลผลติ ต่อไร่ (กโิ ลกรมั ) 3,213 2,718
6. ราคาที่เกษตรกรขายได้ทไ่ี รน่ า 1.88 1.88
(บาท/กิโลกรัม) 6,040.44 5,109.84
7. ผลตอบแทนต่อไร่
8. ผลตอบแทนสุทธติ อ่ ไร่ 3,760.78 2,819.34 539.68 2,557.32 1,126.38 -1,426.14
9. ผลตอบแทนสทุ ธติ ่อกิโลกรัม 1.17 0.88 0.17 0.94 0.41 -0.52
ที่มา : จากการคานวณ
4) การตลาด
4.1) ราคาทีเ่ กษตรกรขายได้
ในช่วง 3 ปี (ปี 2560 – 2562) ราคามันสาปะหลังสดท่ีเกษตรกรขายได้เคลื่อนไหวใน
ทศิ ทางเพ่ิมข้นึ โดยในปี 2561 ราคาเพมิ่ ขนึ้ ร้อยละ 87.69 เมื่อเทียบกบั ปี 2560 และปรบั ตวั ลดลงอกี ครั้งใน
ปี 2562 ซึ่งลดลงร้อยละ 22.95 จากปี 2561 อย่างไรก็ตาม เม่ือเทียบกับปี 2560 พบว่าราคายังคงมี
แนวโนม้ เพ่มิ ขึ้น โดยในช่วงปี 2560 – 2562 ราคายงั คงขยายตวั อยทู่ ี่ร้อยละ 20.26 เนื่องจากความต้องการ
ใช้ในอตุ สาหกรรมอาหารสัตวภ์ ายในประเทศทดแทนข้าวโพดทมี่ ีราคาสงู (ตารางท่ี 4.17)
ตารางท่ี 4.17 ราคามนั สาปะหลงั โรงงานทเ่ี กษตรกรขายได้ ปี 2560-2562 จังหวดั สกลนคร
ปี ราคา (บาท/กก.)
2560 1.30
2561 2.44
2562 1.88
อตั ราการเตบิ โต (รอ้ ยละ) 20.26
ทม่ี า : สานกั งานเศรษฐกจิ การเกษตร
45
4.2) ผลผลิตและการใช้ประโยชน์
ผลผลิตและความต้องการใช้มันสาปะหลังโรงงาน มีดังน้ี ผลผลิตของจังหวัดสกลนคร มี
ทั้งหมด 332,932 ตัน นาเข้ามาจากจังหวัดใกล้เคียง 68,278 ตัน โดยใช้ในอุตสาหกรรมแปรรูปแป้งมัน
ภายในจังหวดั 260,000 ตนั ลานรับซือ้ ภายในจังหวัด 80,000 ตัน และผปู้ ระกอบการส่งออกหวั มนั สดไปยัง
จังหวัดใกล้เคยี ง 92,932 ตนั ทาให้ผลผลติ เพียงพอกบั ความต้องการของตลาด (ตารางที่ 4.18)
ตารางท่ี 4.18 ผลผลติ และความตอ้ งการใช้มนั สาปะหลงั โรงงาน ปี 2562 จังหวดั สกลนคร
รายการ ผลผลติ (ตนั )
1. ผลผลติ (Supply) 401,210
1.1 ผลผลิตของจงั หวัด 332,932
1.2 นาเข้าของจังหวดั อ่ืน 68,278
2. ความต้องการใช้ (Demand) 401,210
2.1 เขา้ โรงงานแปรปู ภายในจังหวัด 260,000
2.2 ลานรับซอ้ื ภายในจังหวดั 80,000
2.3 สง่ อออกหัวมันสดไปจังหวดั อื่น 92,932
3. ผลผลิตส่วนเกนิ /ขาด (1-2) -
ทมี่ า : จากการสารวจ
4.3) วิถีการตลาดมันสาปะหลังโรงงาน
จังหวัดสกลนคร มีโรงงานผลิตแป้งมันจานวน 1 แห่ง และลานมันผลิตมันเส้น 4 แห่ง
โดยส่วนใหญ่เกษตรกรขายผลผลิตให้กับสหกรณ์ ลานมันและโรงงานแป้งมันภายในจังหวัด ลานมันนา
ผลผลิตแปรรูปเป็นมันเส้นส่งขายโรงงานแปรรูปมันเส้นและมันอัดเม็ดต่างจังหวัด ลานรวบรวมขายผลผลติ
ให้กับลานมนั เสน้ และโรงงานแปรรูปทงั้ ภายในและภายนอกจงั หวัด กลุ่มสหกรณ์รบั ซื้อผลผลติ ท้งั มันสดและ
มันเส้น แลว้ แปรรูปเปน็ มนั เสน้ ขายให้กับสหกรณ์ผู้เลีย้ งโคในจงั หวดั และโรงงานแป้งมนั ในจงั หวัด (แผนภาพ
ที่ 4.3)
46
แผนภาพท่ี 4.3 วิถีการตลาดมนั สาปะหลังโรงงาน ปี 2562 จังหวัดสกลนคร
โรงงานแป้งมันใน ลานรวบรวมหวั มันสดนอกจงั หวดั
จงั หวดั
เกษตรกร
ลานรวมรวมมนั
สลาดน/รมบั ันซื้อเสภน้ายใในน แปรรปู ส่งโรงงานผลติ มนั เสน้
เป็นมันเสน้ ภาคตะวนั ออกและภาคกลาง
จจังังหหววัดดั
สหกรณ/์ กลมุ่ แปรรปู สหกรณ์ผู้
เกษตรกร เป็นมันเส้น เล้ยี งโค
ที่มา: จากการสารวจ
4.1.4 ขา้ วโพดเลยี้ งสัตว์
1) พนื้ ที่ความเหมลาะาสนมรตวามมรแวผมนมทนัเี่ กษตร (Agri Map)
จากข้อมูล Agri-สMดa/pมoันnเlสinน้ eในของกรมพัฒนาท่ีดิน พื้นที่ระดับความเหมาะสมในการปลูก
ข26้าว,1โ2พ3ดเไลร้ีย่ พงนื้สัตทว่ีเห์ รมวามะส4ม,9ป0า5น,7ก6ล1างจไร(ังS่ หโ2ดว)ย1ัดพ,1้ืน3ท9่ีเ,ห5ม44าะไสรม่ พม้ืนากท่เี (หSม1า)ะสสามหนร้อับยกา(Sร3ป)ล1ูก,ข5้า7ว6โ,พ63ด7เลไีย้ รง่ แสลตั ะวพ์ รืน้วทมี่
ไม่เหมาะสม (N) 2,163,457 ไร่ โดยในปี 2561 พื้นท่ีในการปลูกข้าวโพดเล้ียงสัตว์ จานวน 19 ไร (ตารางท่ี
4.19)
ตารางท่ี 4.19 การปลูกขา้ วโพดเลีย้ งสัตว์ ในพ้ืนท่รี ะดบั ความเหมาะสม ปี 2561 จังหวดั สกลนคร
ช้นั ความเหมาะสม พื้นทีเ่ หมาะสม พืน้ ท่ปี ลูกจรงิ
เน้ือท่ปี ลกู (ไร่) ร้อยละ เนอ้ื ท่ีปลูก (ไร)่ ร้อยละ
เหมาะสมมาก (S1) 26,123 0.53 --
เหมาะสมปานกลาง (S2) 1,139,544 23.23 7 36.84
เหมาะสมน้อย (S3) 1,576,637 32.14 4 21.05
ไม่เหมาะสม (N) 2,163,457 44.10 8 42.11
รวม 4,905,761 100.00 19 100.00
ทม่ี า : กระทรวงเกษตรและสหกรณ์/ Agri Map online (2561)
47
2) การผลติ ข้าวโพดเลีย้ งสตั ว์
การเพาะปลูกข้าวโพดเล้ียงสัตว์ใน ปี 2561 – 2562 พบว่า เนื้อท่ีปลูกลดลงจาก 2,131 ไร่
เป็น 471 ไร่ หรือลดลงร้อยละ 77.90 เน้ือท่ีเก็บเกี่ยวลดลงจาก 1839 ไร่ เป็น 471 ไร่ หรือลดลงร้อยละ
74.39 ผลผลติ ลดลงจาก 924 ตัน เปน็ 251 ตนั หรอื ลดลงร้อยละ 72.84 ส่วนผลผลิตต่อไร่เพ่มิ ขึน้ จาก 502
กิโลกรมั เปน็ 533 กิโลกรมั หรอื เพม่ิ ข้นึ ร้อยละ 6.18 (ตารางที่ 4.20)
ตารางท่ี 4.20 เน้ือทเ่ี พาะปลูกและผลผลิตข้าวโพดเลย้ี งสตั ว์ ปี 2560 – 2562 จงั หวดั สกลนคร
ปี เนอื้ ทปี่ ลูก เน้อื ท่ีเก็บเกีย่ ว ผลผลติ ผลผลติ ตอ่ ไร่
(ไร)่ (ไร่) (ตัน) (กก.)
2560 - - - -
2561 2,131 1,839 924 502
2562 471 471 251 533
อัตราการเติบโต (รอ้ ยละ) -77.90 -74.39 -72.84 6.18
ที่มา: สานกั งานเศรษฐกิจการเกษตร
สาหรับการเก็บเก่ียวข้าวโพดเล้ียงสัตว์อยู่ในช่วงเดือนเมษายนถึงเดือนพฤษภาคม ซ่ึงเป็น
ช่วงของการเกบ็ เกย่ี วข้าวโพดรนุ่ ท่ี 1 ซ่งึ เปน็ ช่วงท่ีผลผลติ ออกสู่ตลาดมากทีส่ ุด (ตารางที่ 4.21)
ตารางท่ี 4.21 ร้อยละผลผลติ ขา้ วโพดเลย้ี งสตั ว์ ปี 2561 จงั หวดั สกลนคร
ร้อยละผลผลติ เป็นรายเดือน รวม
รายการ มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. ร้อยละ/
61 61 61 61 61 61 61 62 62 62 62 62 ตัน
รอ้ ยละ - - - - - - - - - - 96.10 3.90 100.00
ทม่ี า : สานักงานเศรษฐกจิ การเกษตร
3) ตน้ ทุนและผลตอบแทนการผลิตขา้ วโพดเลีย้ งสตั ว์
ต้นทุนการผลิตข้าวโพดเล้ียงสัตว์รุ่น 2 ปี 2562 ของจังหวัดสกลนคร แยกตามความ
เหมาะสมของพนื้ ทดี่ งั น้ี (ตารางท่ี 4.22)
ในพื้นที่เหมาะสม (S1, S2) ต้นทุนรวม 5,591.85 บาทต่อไร่ ประกอบด้วยต้นทุนผันแปร
4,707.22 บาทต่อไร่ คิดเป็นร้อยละ 84.18 ของต้นทุนรวม และต้นทุนคงที่ 884.63 บาทต่อไร่ หรือร้อยละ
15.82 สาหรับพื้นที่เหมาะสมเกษตรกรได้รับผลผลิต 645.83 กิโลกรัมต่อไร่ กรณีท่ีราคาเกษตรกรขายได้
48
7.80 บาทต่อกิโลกรัม เกษตรกรจะได้รับผลตอบแทน 5,037.47 บาทต่อไร่ หรือผลตอบแทนสุทธิ -554.38
บาทต่อไร่
ในพ้ืนท่ีไม่เหมาะสม (S3, N) มีต้นทุนรวม 4,934.15 บาทต่อไร่ ประกอบด้วยต้นทุน
ผันแปร 4,168.73 บาทต่อไร่ หรือร้อยละ 84.49 และต้นทุนคงที่ 765.42 บาทต่อไร่ คิดเป็นร้อยละ 15.51
ของต้นทุนรวม สาหรับพ้ืนที่ไม่เหมาะสมเกษตรกรได้รับผลผลิต 521.77 กิโลกรัมต่อไร่ กรณีท่ีราคา
เกษตรกรขายได้ 7.80 บาทต่อกิโลกรัม จะได้รับผลตอบแทน 4,069.81 บาทต่อไร่ หรือผลตอบแทนสุทธิ
-864.34 บาทตอ่ ไร่
ตารางท่ี 4.22 ตน้ ทุนและผลตอบแทนการผลิตขา้ วโพดเลีย้ งสตั วร์ ุน่ 2 ปีเพาะปลกู 2562/63 จังหวัดสกลนคร
พืน้ ที่เหมาะสม (S1/S2) พ้นื ท่ีไม่เหมาะสม (S3/N)
รายการ เงนิ สด ไม่เป็น รวม เงนิ สด ไมเ่ ป็น รวม
เงินสด เงนิ สด
1. ตน้ ทนุ ผนั แปร 3,420.50 1,286.72 4,707.22 3,123.86 1,044.87 4,168.73
2. ตน้ ทุนคงที่ - 884.63 884.63 - 765.42 765.42
3. ต้นทุนรวมตอ่ ไร่ 3,420.50 2,171.35 5,591.85 3,123.86 1,810.29 4,934.15
4. ตน้ ทนุ รวมต่อกโิ ลกรัม 5.30 3.36 8.66 5.99 3.47 9.46
5. ผลผลติ ตอ่ ไร่ (กโิ ลกรมั ) 645.83 521.77
6. ราคาทเ่ี กษตรกรขายไดท้ ี่ไรน่ า (บาท/กโิ ลกรมั ) 7.80 7.80
7. ผลตอบแทนต่อไร่ 5,037.47 4,069.81
8. ผลตอบแทนสุทธิตอ่ ไร่ 1,616.97 -554.38 946.95 -864.34
9. ผลตอบแทนสทุ ธิต่อกิโลกรมั 2.50 -0.86 1.81 -1.66
ทมี่ า : จากการสารวจ
4) การตลาด
4.1) ราคาท่ีเกษตรกรขายได้
จากการสารวจราคาข้าวโพดเลีย้ งสตั ว์ท่เี กษตรกรขายได้ในปี 2562 พบว่า ราคาเฉล่ยี 7.80
บาทต่อกิโลกรัม ซ่ึงในปีท่ีผ่านมาไม่มีรายงานราคาข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ แต่จากการท่ีภาครัฐได้มีโครงการปลกู
ข้าวโพดประชารัฐ และกาหนดราคาขั้นต่าข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ความช้ืน 14.5% ในราคาไม่ต่ากว่ากิโลกรัมละ
8 บาท ทาใหเ้ กษตรกรหนั มาปลูกข้าวโพดเล้ยี งสัตว์ แตเ่ กษตรกรก็ยงั ปลูกน้อย สว่ นใหญ่ปลกู หลังจากฤดูทา
นาแล้ว
4.2) ผลผลิตและความต้องการใช้ประโยชน์ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์
ผลผลิตข้าวโพดเล้ียงสตั ว์ (Supply) เป็นผลิตในจังหวดั ทัง้ หมด 251 ตัน กลุ่มเกษตรกร
และสหกรณร์ บั ซ้ือผลผลิตทัง้ หมดขายตอ่ ใหก้ บั บริษทั ผลิตอาหารสัตว์ต่างจังหวัด (ตารางท่ี 4.23)
49
ตารางที่ 4.23 ผลผลติ และความต้องการใช้ประโยชน์ขา้ วโพดเลย้ี งสตั ว์ ปี 2562 จังหวัดสกลนคร
รายการ จานวนผลผลิต (ตัน)
1. ผลผลิต (Supply) 251
1.1 ผลผลิตของจังหวัด (ตนั ) 251
1.2 นาเข้าของจังหวัดอื่น -
2. ความต้องการใช้ (Demand) 251
2.1 เขา้ โรงงานแปรรปู ภายนอกจงั หวัด 251
3. ผลผลิตส่วนเกนิ /ขาด (1-2) (ตนั ) -
ทีม่ า : จากการสารวจ
4.3) วถิ ีการตลาดขา้ วโพดเล้ียงสัตว์
เกษตรกรขายผลผลิตข้าวโพดฝักแห้งให้กับกลุ่มเกษตรกร/สหกรณ์ภายในจังหวัด
และส่งผลผลติ ขายใหก้ ับบริษทั เครอื เจรญิ โภคภณั ฑผ์ ลิตอาหารสตั ว์ทตี่ ่างจังหวดั (แผนภาพท่ี 4.4)
แผนภาพที่ 4.4 วถิ ีการตลาดข้าวโพดเล้ียงสัตว์ ปี 2562 จังหวัดสกลนคร
เกษตรกร
กลุ่มเกษตรกร/สหกรณ์
ส่งออกภายนอกจงั หวดั
(โรงงานอาหารสตั ว์)
ทีม่ า : จากการสารวจ
50
4.1.5 ปาล์มนา้ มัน
1) ระดับความเหมาะสมของพน้ื ทปี่ ลูก
จากข้อมูล Agri-Map online ของกรมพัฒนาท่ีดิน พ้ืนที่ระดับความเหมาะสมในการปลูก
ปาล์มน้ามันของจังหวัดสกลนคร รวม 4,905,761 ไร่ แบ่งเป็นพื้นที่เหมาะสมปานกลาง (S2) 210,564 ไร่
พื้นท่ีเหมาะสมน้อย (S3) 2,674,416 ไร่ และพ้ืนท่ีไม่เหมาะสม (N) 2,020,781 ไร่ โดยในปี 2561 มีพื้นท่ี
ปลูก จานวน 14,015 ไร่ โดยพื้นที่เหมาะสมปานกลาง (S2) 1,028 ไร่ พ้ืนที่เหมาะสมน้อย (S3) 7,763 ไร
และพื้นทไ่ี มเ่ หมาะสม (N) 5,224 ไร คดิ เปน็ รอ้ ยละ 7.34, 55.39 และ 37.27 ตามลาดับ (ตารางที่ 4.24)
ตารางที่ 4.24 การปลูกปาลม์ นา้ มนั ในพ้ืนท่ีระดับความเหมาะสม ปี 2561 จงั หวดั สกลนคร
ชัน้ ความเหมาะสม พ้นื ท่เี หมาะสม พ้ืนที่ปลกู จริง
เนือ้ ที่ปลกู (ไร)่ ร้อยละ เนือ้ ที่ปลูก (ไร่) รอ้ ยละ
เหมาะสมมาก (S1) -- --
เหมาะสมปานกลาง (S2) 210,564 4.29 1,028 7.34
เหมาะสมนอ้ ย (S3) 2,674,416 54.52 7,763 55.39
ไมเ่ หมาะสม (N) 2,020,781 41.19 5,224 37.27
รวม 4,905,761 100.00 14,015 100.00
ทีม่ า : กระทรวงเกษตรและสหกรณ์/ Agri Map online (2561)
2) เนื้อท่ใี หผ้ ลและผลผลิต ปาล์มน้ามัน
ปี 2560 – 2562 เน้ือท่ียืนต้นเพ่ิมข้ึนร้อยละ 9.74 โดยเพ่ิมขึ้นจาก 20,362 ไร่ ในปี 2560
เป็น 24,522 ไร่ ในปี 2562 เนื้อที่ให้ผลเพิ่มข้ึนร้อยละ 12.88 โดยเพิ่มข้ึนจาก 15,927 ไร่ ในปี 2560 เป็น
20,295 ไร่ ในปี 2562 ทาให้ผลผลิตเพิ่มขึ้นร้อยละ 13.57 เพิ่มจาก 16,022 ตัน เป็น 20,664 ตัน และ
ผลผลติ ต่อไร่เพม่ิ ข้ึนจาก 1,006 กโิ ลกรัม เปน็ 1,018 กิโลกรัม หรอื เพม่ิ ขึ้นร้อยละ 0.59 (ตารางที่ 4.25)
ตารางท่ี 4.25 เนอ้ื ทีใ่ ห้ผล ผลผลติ และผลผลติ ตอ่ ไร่ ปาล์มนา้ มนั จงั หวัดสกลนคร
ปี เน้ือทย่ี นื ตน้ เนื้อทีใ่ หผ้ ล ผลผลติ ผลผลติ ต่อไร่
(ไร)่ (ไร่) (ตัน)
(กก.)
2560 20,362 15,927 16,022
1,006
2561 22,823 16,082 17,495 1,088
1,018
2562 24,522 20,295 20,664 0.59
อตั ราการเติบโต (รอ้ ยละ) 9.74 12.88 13.57
ที่มา : สานกั งานเศรษฐกจิ การเกษตร
51
สาหรับการเก็บเก่ียวผลผลิตปาล์มน้ามันจะให้ผลผลิตตลอดทั้งปี ซึ่งผลผลิตจะออกมาก
ในชว่ งหน้าฝน ซึง่ อยูใ่ นชว่ งเดอื นมิถุนายนถงึ กันยายน (ตารางที่ 4.26)
ตารางที่ 4.26 รอ้ ยละผลผลิต ปาลม์ นา้ มัน ปี 2561 จังหวดั สกลนคร
รอ้ ยละผลผลติ เป็นรายเดือน รวม
รายการ ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ร้อยละ/
ตัน
ร้อยละ 4.63 4.82 4.84 5.72 7.41 10.08 12.83 11.74 11.30 9.62 8.75 8.26 100.00
ท่ีมา : สานักงานเศรษฐกิจการเกษตร
3) ตน้ ทุนและผลตอบแทนการผลติ ปาลม์ น้ามัน
ต้นทนุ การผลิตปาลม์ น้ามัน ปี 2562 ของจงั หวดั สกลนคร แยกตามความเหมาะสมของพื้นที่
ดังน้ี (ตารางท่ี 4.27)
ในพื้นที่เหมาะสม (S1, S2) ต้นทุนรวม 3,555.11 บาทต่อไร่ ประกอบด้วยต้นทุนผันแปร
2,109.82 บาทต่อไร่ คดิ เป็นรอ้ ยละ 59.30 ของตน้ ทุนรวม และตน้ ทุนคงท่ี 1,445.29 บาทต่อไร่ หรอื รอ้ ยละ
40.70 สาหรับพ้ืนที่เหมาะสมเกษตรกรได้รับผลผลิตต่อไร่ 1,577.37 กิโลกรัม กรณีที่ราคาเกษตรกรขายได้
1.82 บาทต่อกิโลกรัม เกษตรกรจะได้รับผลตอบแทนต่อไร่ 2,870.81 บาท หรือผลตอบแทนสุทธิไร่ละ
-684.30 บาทต่อไร่ ซ่ึงหมายความวา่ เกษตรกรขาดทุนไร่ละ 684.30 บาท
ในพ้ืนท่ีไม่เหมาะสม (S3, N) ต้นทุนรวม 4,919.11 บาทต่อไร่ ประกอบด้วยต้นทุนผันแปร
3,288.04 บาทต่อไร่ หรือร้อยละ 66.84 และต้นทุนคงที่ 1,631.07 บาทต่อไร่ คิดเป็นร้อยละ 33.16 ของ
ต้นทุนรวม สาหรับพื้นท่ีไม่เหมาะสมเกษตรกรได้รับผลผลิตต่อไร่ 1,432.27 กิโลกรัม กรณีท่ีราคาเกษตรกร
ขายได้ 1.82 บาทต่อกิโลกรัม จะได้รับผลตอบแทนต่อไร่ 2,606.73 บาท หรือผลตอบแทนสุทธิไร่ละ
-2,312.38 บาทตอ่ ไร่ ซงึ่ หมายความว่าเกษตรกรขาดทนุ ไร่ละ 2,312.38 บาท
52
ตารางท่ี 4.27 ต้นทุนและผลตอบแทนการผลิตปาลม์ น้ามัน ปีเพาะปลูก 2562 จังหวัดสกลนคร
พน้ื ท่ีเหมาะสม (S1/S2) พ้นื ทไ่ี ม่เหมาะสม (S3/N)
รายการ เงนิ สด ไมเ่ ป็น รวม เงนิ สด ไมเ่ ป็น รวม
เงินสด เงนิ สด
1. ต้นทุนผนั แปร 1,477.72 632.10 2,109.82 2,032.69 1,255.35 3,288.04
2. ตน้ ทนุ คงที่ - 1,445.29 1,445.29 - 1,631.07 1,631.07
3. ต้นทุนรวมตอ่ ไร่ 1,477.72 2,077.39 3,555.11 2,032.69 2,886.42 4,919.11
4. ตน้ ทนุ รวมตอ่ กโิ ลกรมั 0.94 0.76 0.44 0.70 0.05 0.29
5. ผลผลติ ตอ่ ไร่ (กโิ ลกรมั ) 1,577.37 1,432.27
6. ราคาทเ่ี กษตรกรขายได้ทไ่ี ร่นา (บาท/ 1.82 1.82
กิโลกรมั )
7. ผลตอบแทนตอ่ ไร่ 2,870.81 2,606.73
8. ผลตอบแทนสทุ ธติ อ่ ไร่ 1,393.09 793.42 -684.30 574.04 -279.69 -2,312.38
9. ผลตอบแทนสทุ ธติ อ่ กิโลกรมั 0.88 1.06 1.38 1.12 1.32 1.53
ท่มี า : จากการสารวจ
4) การตลาด
4.1) ราคา
ในช่วง 3 ปีที่ผ่านมา (ปี 2560 – 2562) ราคาปาล์มท่ีเกษตรกรขายได้มีแนวโน้มลดลง
โดยลดลงจากกิโลกรัมละ 3.39 บาทในปี 2560 เหลือราคากโิ ลกรัมละ 1.82 บาท ในปี 2562 หรือลดลงรอ้ ย
ละ 26.73 (ตารางที่ 4.28)
ตารางที่ 4.28 ราคาปาลม์ น้ามนั ทัง้ ทะลาย (นา้ หนกั มากกว่า 15 กก.) ปี 2562 จังหวัดสกลนคร
ปี ราคา (บาท/กก.)
2560 3.39
2561 2.27
2562 1.82
อตั ราการเติบโต (รอ้ ยละ) -26.73
ท่มี า : สานกั งานเศรษฐกจิ การเกษตร
4.2) ผลผลิตและความต้องการใช้ประโยชน์ปาล์มนา้ มนั
ผลผลิตรวมในจังหวัด (Supply) รวมท้ังส้ิน 471,000 ตัน โดยเป็นผลผลิตท่ีปลูกใน
พื้นท่ขี องจังหวัด 20,644 ตนั ผลผลติ นาเขา้ จากจงั หวดั ใกล้เคียง 450,336 ตนั ความต้องการใช้ของโรงงาน
53
แปรรูปปาล์มน้ามันภายในจังหวัด 560,000 ตัน ส่งผลให้ผลผลิตไม่เพียงพอกับความต้องการของจังหวัด
89,000 ตนั เนื่องจากจงั หวดั สกลนครไม่มีโรงงานแปรรปู ปาลม์ น้ามนั (ตารางที่ 4.29)
ตารางที่ 4.29 ผลผลิตและการใชป้ าล์มน้ามันปี 2562 จังหวดั สกลนคร
รายการ จานวนผลผลิต (ตัน)
1. ผลผลติ (Supply) 471,000
1.1 ผลผลติ ของจังหวดั (ตัน) 20,664
1.2 นาเขา้ ของจังหวดั อ่นื 450,336
2. ความต้องการใช้ (Demand) 560,000
2.1 เขา้ โรงงานแปรรปู ภายในจังหวดั 560,000
3. ผลผลติ ส่วนเกนิ /ขาด (1-2) (ตนั ) -89,000
ท่มี า : จากการคานวณ
4.3) วิถีการตลาด
จังหวัดสกลนครมีโรงงานสกัดน้ามันปาล์มจานวน 3 แห่ง โดยรับซ้ือผลผลิตภายใน
จังหวัดและต่างจังหวัด เกษตรกรผู้ปลูกปาล์มน้ามันของจังหวัดสกลนคร ขายผลผลิตส่วนใหญ่ให้ลานรับซอ้ื
พ่อค้าคนกลางหรือผู้รวบรวม และมีส่วนน้อยท่ีขายให้กับโรงงานสกัดน้ามันปาล์มโดยตรง พ่อค้าและผู้
รวบรวมกจ็ ะนาผลผลิตขายใหก้ ับโรงงานแปรรูปน้ามนั ปาล์มตอ่ ไป (แผนภาพท่ี 4.5)
แผนภาพที่ 4.5 วิถีการตลาดปาลม์ นา้ มนั ปี 2562 จังหวัดสกลนคร
เกษตรกร
ลานรบั ซอ้ื / โรงงานสกัดน้ามันปาลม์
พ่อคา้ /ผรู้ วบรวม ภายในจงั หวดั
ท่ีมา : จากการสารวจ
54
4.2 ผลการวเิ คราะหด์ ้านเศรษฐกิจสินคา้ ทางเลือกของจังหวัด
ผลการวิเคราะหด์ ้านเศรษฐกิจสินค้าทางเลือกของจังหวัด รวม 2 สินค้า ประกอบดว้ ย อ้อยโรงงาน
และมลั เบอร่ี โดยผลการวเิ คราะหม์ ีดังน้ี
4.2.1 อ้อยโรงงาน
รัฐบาลผลกั ดนั นโยบายบริหารจดั การพนื้ ทีเ่ กษตรกรรม (Zoning) โดยปรับเปลี่ยนพื้นทปี่ ลกู ขา้ ว
ในพ้นื ที่ไมเ่ หมาะสมไปสูก่ ารปลูกพชื เศรษฐกิจอยา่ งอื่น ซง่ึ พื้นท่มี ีศกั ยภาพในการปลูกและมีรายได้ดีกว่า เช่น
อ้อยโรงงาน มันสาปะหลัง ปาล์มน้ามัน ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ เป็นต้น โดยจังหวัดสกลนครมีพ้ืนที่ศักยภาพใน
การปลูกอ้อยโรงงาน ประกอบกับมีโรงงานน้าตาลท่ีรองรับปริมาณผลผลิต ส่งผลให้อ้อยโรงงานเป็นพืช
เศรษฐกิจท่ีเกษตรกรให้ความสาคัญและสามารถปรับเปล่ียนจากพืชชนิดอื่นหันไปปลูกอ้อยโรงงานซ่ึงให้
ผลตอบแทนที่ดีกว่ามากขึ้น อ้อยโรงงานจึงเป็นสินค้าทางเลือกท่ีมีความสาคัญต่อเศรษฐกิจของจังหวัด
สกลนคร
1) การผลติ
แหล่งเพาะปลูกอ้อยโรงงานที่สาคัญของจังหวัดสกลนคร ได้แก่ อาเภอส่องดาว อาเภอสว่างแดนดิน
อาเภอบ้านม่วง อาเภอเต่างอย และอาเภอพรรณานิคม โดยเกษตรกรจะเริ่มตัดอ้อยโรงงาน ต้ังแต่เดือน
ธันวาคมจนกระท่ังอ้อยหมดคือประมาณเดือนเมษายน (ประมาณ 5 เดือน) ซ่ึงในช่วงเดือนมกราคมถึง
มีนาคม จะมีอ้อยโรงงานของจังหวัดสกลนครออกสูต่ ลาดมากสุดประมาณร้อยละ 78 ของผลผลิตท้ังจังหวัด
โดยประมาณการร้อยละผลผลติ ออ้ ยโรงงานออกสตู่ ลาดของจงั หวัดสกลนคร
ปี 2562 จังหวัดสกลนคร มีพื้นที่ปลูกอ้อยโรงงาน 89,534 ไร่ โดยเป็นพ้ืนท่ีเก็บเกี่ยว
อ้อยส่งโรงงาน 75,209 ไร่ ผลผลิต 521,537 ตัน ผลผลติ เฉล่ีย 6.93 ตันตอ่ ไร่
ในช่วงปี 2560 – 2562 เนื้อท่ีปลูกและเก็บเกี่ยวอ้อยโรงงานเพิ่มข้ึนร้อยละ 11.22
และ 2.79 ขณะท่มี ีผลผลติ ตอ่ ไร่ลดลงร้อยละ 22.97 สง่ ผลใหผ้ ลผลิตลดลงรอ้ ยละ 20.79 เน่อื งจากประสบ
ปญั หาภัยแล้ง (ตารางท่ี 4.30)
ตารางที่ 4.30 เนือ้ ท่ปี ลูก เนอื้ ที่เกบ็ เก่ยี ว ผลผลติ ผลผลิตตอ่ ไร่ อ้อยโรงงาน ปี 2560 – 2562 จงั หวัดสกลนคร
ปี พืน้ ทีป่ ลกู ออ้ ย เนอ้ื ท่ีเกบ็ เกย่ี วอ้อย ผลผลติ อ้อย ผลผลิตตอ่ ไร่
(ไร่) ส่งโรงงาน (ไร่) ส่งโรงงาน (ตัน) (ตนั )
2560 72,384 71,175 831,326 11.68
2561 86,125 84,896 941,496 11.09
2562 89,534 75,209 521,537 6.93
อตั ราการเตบิ โต (รอ้ ยละ) 11.22 2.79 -20.79 -22.97
ทม่ี า : สานกั งานคณะกรรมการออ้ ยและนา้ ตาลทราย
55
2) ตน้ ทนุ และผลตอบแทน
ต้นทุนการผลิตอ้อยโรงงานจังหวัดสกลนคร รวม 7,059.56 บาทต่อไร่ ประกอบด้วยต้นทุน
ผันแปร 6,179.79 บาท คิดเป็นร้อยละ 87.54 ส่วนต้นทุนคงที่ 879.77 บาท คิดเป็นร้อยละ 12.46 ของ
ตน้ ทนุ รวม เม่อื พิจารณาจากผลผลิต 12,313.73 กโิ ลกรัมต่อไร่ และราคาทเี่ กษตรกรขายได้ 0.59 บาทตอ่ ไร่
เกษตรกรจะได้รับผลตอบแทน 7,265.10 บาทต่อไร่ และผลตอบแทนสุทธิ 205.54 บาทต่อไร่ (ตารางท่ี
4.31)
ตารางท่ี 4.31 ต้นทนุ และผลตอบแทนการผลิตอ้อยโรงงาน ปเี พาะปลกู 2562/63
รายการ เงินสด ไม่เปน็ เงินสด รวม
6,179.79
1. ต้นทุนผนั แปร 3,891.43 2,288.36
879.77
2. ตน้ ทุนคงที่ - 879.77 7,059.56
3. ตน้ ทุนรวมตอ่ ไร่ 3,891.43 3,168.13 0.57
4. ต้นทุนรวมตอ่ กิโลกรมั 0.32 0.26 205.54
0.02
5. ผลผลิตต่อไร่ (กิโลกรมั ) 12,313.73
6. ราคาทเี่ กษตรกรขายได้ที่ไร่นา (บาท/กโิ ลกรมั ) 0.59
7. ผลตอบแทนตอ่ ไร่ 7,265.10
8. ผลตอบแทนสทุ ธิตอ่ ไร่ 3,373.67
9. ผลตอบแทนสทุ ธติ อ่ กิโลกรมั 0.27
ท่ีมา : จากการสารวจ
3) วิถกี ารตลาดออ้ ยโรงงาน
จังหวัดสกลนครไม่มีโรงงานน้าตาล เกษตรกรชาวไร่อ้อยจังหวัดสกลนครส่วนใหญ่ขาย
ผลผลิตให้กับหัวหน้าโควต้าซึ่งเป็นคู่สัญญากับโรงงาน มีเพียงเล็กน้อยที่จะมีสัญญาโดยตรงกับโรงงาน โดย
โรงงานน้าตาลบางแหง่ ทต่ี ง้ั อยู่ใกล้เคียงกบั จงั หวดั สกลนคร จะเขา้ มาเปดิ จดุ รับซื้อเพอื่ ให้บรกิ ารแก่เกษตรกร
รายย่อย (แผนภาพที่ 4.6)
56
แผนภาพท่ี 4.6 วิถีการตลาดออ้ ยโรงงาน ปี 2562 จังหวัดสกลนคร
เกษตรกร เกษตรกร โรงงานน้าตาล
ชาวไรอ่ อ้ ย ชาวไรข่ นาด หวั หนา้ โควตา
ท่มี า: จากการสารวจ เล็ก
4.2.2. มลั เบอร์ร่ี
จังหวัดสกลนคร เป็นจังหวัดหน่ึงที่มีความอุดมสมบรูณ์และมีความหลากหลายทางลักษณะ ภูมิ
ประเทศ ดิน นา้ อากาศและความช่ืนสัมพันธ์ ซึ่งสามารถปลกู ไม้ผลไดห้ ลากหลายชนิด รวมถึงมแี หลง่ รับซ้ือ
ในจังหวัดที่สามารถนามาแปรรูปได้เช่น โรงงานดอยคา ผู้ประกอบการแปรรูปเครื่องด่ืมและไวน์มากกว่า 17
ราย ฯลฯ
1) การผลติ
มัลเบอร์รี่ (Mulberry) หรือ หม่อนผลสด เป็นผลไม้ตระกลูเบอรร์รี่ชนิดหน่ึงมีรสชาติดีหวานอมเปรี้ยว
เป็นทีต่ อ้ งการของตลาดและมีแนวโนมความต้องการ เพ่ิมมากขึ้น ปจจุบนั หมอ่ นผลสดเปนวัตถุดิบในการแปรรูป
เป็นได้หลากหลาย เช่น เครื่องด่ืม แยมหม่อนผลสด หม่อนอบแห้ง ลูกหม่อนหยี ฯลฯ ซึ่งตลาดยังมีความต้อง
สามารถรองรับการผลติ ไดอีกจานวนมาก โดยเฉพาะผู้ประกอบการแปรรูปผลผลิตผลไม้และเคร่อื งด่ืม
การผลิตมัลเบอร์รี่ (Mulberry) หรือ หม่อนผลสด ปัจจุบันจังหวัดสกลนครมีพื้นที่ปลูกหม่อน 54.25
ไร่มีเกษตรกรท่ีข้ึนทะเบียนปลูกหม่อนผลสด จานวน 30 ราย ซ่ึงได้รับรองมาตรฐานGAP และอยู่ระหว่าง
ดาเนินการขอรับรองเกษตรอินทรีย์แบบมีส่วนร่วมโดยส่วนใหญ่ปลูกในอาเภอภูพานและอาเภอเมืองพันธ์ทุ ่ี
นยิ มปลกู กนิ ผลสด คอื พันธ์เุ ชียงใหม่ ซึ่งเป็นพันธท์ุ ี่ใหผ้ ลผลิตต่อไรต่ ่อปสี ูงมขี นาดผลใหญ่และมปี ริมาณกรด
สูงกว่าพันธุ์อ่ืน ๆ ลักษณะดินที่เหมาะสม คือ ดินไม่เป็นกรดหรือด่างมากเกินไป ควรปลูกในพื้นที่ดอน
แสงแดดส่องรอบต้น และต้องเป็นพ้ืนที่สามารถให้น้าได้ในช่วงหม่อนกาลังติดดอกออกผล การเก็บเกี่ยว
สามารถเก็บเก่ียวผลผลิตได้ 3 คร้ังต่อปีผลสุกมีรสหวาน โดยในฤดูร้อนจะเก็บเก่ียวผลผลิตช่วงเดือน เม.ย-
พ.ค มีค่าความหวานต้ังแต่ 19 บริกซ์ข้ึนไป ในฤดูฝนเก็บเกี่ยวผลผลิตช่วงเดือน ก.ค- ส.ค มีค่าความหวาน
10-19 บริกซ์ และฤดูหนาวเก็บเก่ียวผลผลิตชว่ งเดือน ธ.ค - ม.ค มีค่าความหวาน 16-19 บริกซ์สาหรับการ
ผลิตหมอ่ นผลสดสามารถวางแผนการผลิตจากคาส่ังซ้ือของลูกค้า โดยอาศยั การรวมกลุ่มยดึ หลัก “ตลาดนา
การผลิต”คือ การจัดทาปฏิทินการผลิตโดยวางแผนการผลิตจากคาส่ังซื้อของลูกค้า เช่น ให้เกษตรกรจับคู่
57
กันระหว่างเกษตรกรที่มีพื้นท่ีปลูกมากกับเกษตรกรที่มีพื้นท่ีปลูกน้อยทาการตัดแต่งกิ่งพร้อมกัน ทาให้ผล
ผลิตออกพร้อมกัน ในขณะท่ีรายอ่ืนจับคู่เช่นกันแต่ตัดแต่งก่ิงและให้น้าในสัปดาห์ถัดไป ซึ่งเป็นการวางแผน
ให้ผลผลิตทยอยออกเป็นช่วง ๆ จึงสามารถลดความเส่ียงสินค้าล้นตลาด ผลผลิตค้างสต๊อก และลดความ
เสียหายผลผลิตเน่าเสีย สามารถแปรรูปผลผลิตได้ตามกาลังการผลิตของตนเองและตามความต้องการของ
ตลาด จากการสารวจการปลูกหม่อนผลสดในจังหวดั สกลนคร
2) ตน้ ทุนและผลตอบแทน
ต้นทุนการผลิตมัลเบอร์รี่จังหวัดสกลนคร รวม 19,276.87 บาทต่อไร่ ประกอบด้วยต้นทุน
ผันแปร 17,496.41 บาทต่อไร่ คิดเป็นร้อยละ 90.76 ส่วนต้นทุนคงท่ี 1,780.46 บาท คิดเป็นร้อยละ 9.24
ของต้นทุนรวม เม่ือพิจารณาจากผลผลิต 1,107.67 กิโลกรัมต่อไร่ และราคาท่ีเกษตรกรขายได้ 25 บาทต่อ
กิโลกรัม เกษตรกรจะได้รับผลตอบแทน 27,666.75 บาท และผลตอบแทนสุทธิ 8,389.88 บาทต่อไร่
(ตารางที่ 4.32)
ตารางที่ 4.32 ต้นทนุ และผลตอบแทนการผลติ มลั เบอร์รี่ ปีเพาะปลกู 2562 จังหวดั สกลนคร
รายการ เงนิ สด ไมเ่ ปน็ เงินสด รวม
1. ต้นทนุ ผันแปร 7,401 10,095.41 17,496.41
2. ต้นทุนคงท่ี - 1,780.46 1,780.46
3. ต้นทนุ รวมต่อไร่ 7,401 11,875.87 19,276.87
4. ต้นทุนรวมต่อกโิ ลกรมั 6.69 10.73 17.42
5. ผลผลิตต่อไร่ (กโิ ลกรมั ) 1,107.67
6. ราคาทเี่ กษตรกรขายได้ท่ไี รน่ า (บาท/กิโลกรมั ) 25
7. ผลตอบแทนต่อไร่ 27,666.75
8. ผลตอบแทนสุทธิต่อไร่ 20,265.75 8,389.88
9. ผลตอบแทนสุทธิต่อกโิ ลกรัม 18.31 7.58
ทมี่ า : จากการสารวจ
3)วิถีการตลาดมลั เบอรร์ ่ี
แหล่งรับซื้อผลผลิตส่วนใหญ่เกษตรกรจะขายให้แหล่งรับซ้ือท่ีทาการแปรรูปในจังหวัด ได้แก่
โรงงานหลวงอาหารสาเรจ็ รปู ท่ี 3 (เตา่ งอย) หจก.รฐั พงษธ์ ัญพืชสาโทแอนดไ์ วน์ และวิสาหกิจชุมชนกลมุ่ แปร
รูปน้าผลไม้เหล่าเหนือเป็นต้นเกษตรกรส่วนใหญ่ขายผลผลิตให้โรงงานหลวงอาหารสาเร็จรูปที่ 3 (เต่างอย)
หรอื แมค่ า้ ผู้รวมรวม เป็นตน้
สาหรับโรงงานหลวงอาหารสาเร็จรูปท่ี 3 (เต่างอย) จะมารับซ้ือถึงแหล่งผลิตโดยปริมาณมากกว่า
100 กิโลกรัมต่อคร้ัง ในราคา 20-35 บาทต่อกิโลกรัม โดยหม่อนผลสดจะต้องมีขนาดใหญ่ ความยาว 2 น้ิว
58
ผลสกุ สดี า 80 % ปราศจากส่ิงเจือปนไม่มหี นอน หรือโรคราขาว ความชื้นตา่ เกบ็ ผลผลติ ในชว่ งท่แี ดดออกไม่
มีนา้ คา้ งติดผล ลูกไมช่ ้าเมอื่ สัมผัสไม่มนี า้ ตดิ มือ
นอกจากการขายผลสดเกษตรกรยังมีการรวมกลุ่มแปรรูปผลิตภณั ฑ์ต่าง ๆ เช่น นา้ มลั เบอรร์ ่ี 100%
น้ามลั เบอรร์ ี่เขม้ ขน้ นา้ มัลเบอรร์ ส่ี ด&เสาวรส แยมมัลเบอร์รี่ มลั เบอร์รอี่ บแหง้ ฯลฯ จาหนา่ ยภายใตแ้ บรนด์
บ้านสวนภูสกล ช้างพลังสองและเหลา่ เหนือ โดยมีช่องทางการจัดจาหน่ายสนิ ค้า อาทิ เช่น งานแสดงสินค้า
ร้านค้าเพ่อื สุขภาพ ร้านคา้ ประจากลมุ่ สื่ออนิ เตอรเ์ น็ตตา่ ง ๆ เช่น Facebook Youtube LAZADA และเวบ็
ไซด์ของกระทรวงพาณิชย์เป็นตน้
แผนภาพท่ี 4.6 วิถกี ารตลาดมลั เบอรร์ ี่ ปี 2562 จงั หวัดสกลนคร
เกษตรกร โรงงานแปรรูป
วสิ าหกจิ ชุมชนกลุ่ม
แปรรูป
ท่มี า: จากการสารวจ
บทที่ 5
บทสรปุ และข้อเสนอแนะ
5.1 บทสรุป
แนวทางบริหารจัดการสินค้าเกษตรท่ีสาคัญจังหวัดสกลนคร ปีการผลิต 2562 มีวัตถุประสงค์
เพ่ือศึกษาข้อมูลด้านเศรษฐกิจสินค้าเกษตรท่ีสาคัญของจังหวัด 5 สินค้า ได้แก่ ข้าวเหนียวนาปี ยางพารา
มันสาปะหลังโรงงาน ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ และปาล์มน้ามัน และสินค้าหรือกิจกรรมทางเลือก ได้แก่
อ้อยโรงงาน และมัลเบอร์รี่ ในการปรับเปลี่ยนตามความเหมาะสมของพ้ืนที่เพื่อจัดทาแนวทาง และ
มาตรการจงู ใจในการผลิตสนิ คา้ เกษตรตามความเหมาะสมของพื้นท่ี ผลการศึกษาสรปุ ดงั น้ี
5.1.1 ต้นทุนและผลตอบแทนการผลิต
1) พน้ื ทเ่ี หมาะสม (S1, S2) ดังนี้
ข้าวเหนียวนาปี ต้นทุนการผลิต 3842.33 บาทต่อไร่ ผลตอบแทนสุทธิ 786.49 บาทต่อไร่
ยางพารา ต้นทุนการผลิต 10,058.49 บาทต่อไร่ ผลตอบแทนสุทธิ -2,075.27 บาทต่อไร่ หรือขาดทุน
2,075.27 บาทต่อไร่ มันสาปะหลังโรงงาน ต้นทุนการผลิต 5,500.76 บาทต่อไร่ ผลตอบแทนสุทธิ 539 68
บาทตอ่ ไร่ ข้าวโพดเลยี้ งสตั ว์ รนุ่ 2 ต้นทนุ การผลิต 5,591.85 บาทตอ่ ไร่ ผลตอบแทนสทุ ธิ -554.38 บาทตอ่
ไร่ หรือขาดทุน 554.38 บาทต่อไร่ ปาล์มน้ามัน ต้นทุนการผลิต 3,555.11 บาทต่อไร่ ผลตอบแทนสุทธิ -
684.30 บาทต่อไร่ หรือขาดทุน 684.30 บาทตอ่ ไร่
พ้นื ท่ีไม่เหมาะสม (S3, N) ดังน้ี
ข้าวเหนียวนาปี ต้นทุนการผลิต 4,400.79 บาทต่อไร่ ผลตอบแทนสุทธิ 155.93 บาทต่อไร่
ยางพารา ต้นทุนการผลิต 10720.08 บาทต่อไร่ ผลตอบแทนสุทธิ -2,879.10 บาทต่อไร่ หรือขาดทุน
2,879.10 บาทต่อไร่ มันสาปะหลังโรงงาน ต้นทุนการผลิต 6,535.98 บาทต่อไร่ ผลตอบแทนสุทธิ
-1,426.14 บาทต่อไร่ หรอื ขาดทนุ 1,426.14 บาทตอ่ ไร่ ขา้ วโพดเล้ียงสัตว์ รนุ่ 2 ต้นทนุ การผลติ 4,934.15
บาทต่อไร่ ผลตอบแทนสุทธิ -864.34 บาทต่อไร่ หรือขาดทุน 864.34 บาทต่อไร่ ปาล์มน้ามัน ต้นทุน
การผลิต 4919.11 บาทตอ่ ไร่ ผลตอบแทนสุทธิ -2,312.38 บาทต่อไร่ หรอื ขาดทุน 2,312.38 บาทต่อไร่
5.1.2 ผลผลติ (Supply) และความต้องการใช้ (Demand)
ข้าวเหนียวนาปี มีผลผลิต 489,595 ตัน ความต้องการใช้ 634,408 ตัน ผลผลิตไม่เพียงพอกับ
ความต้องการใช้ 144,813 ตันยางพารามีผลผลิต 104,917 ตัน ผลผลิตมีเพียงพอกับความต้องการใช้
มันสาปะหลัง มีผลผลิต 401,210 ตัน ผลผลิตมีเพียงพอกับความต้องการใช้ ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ มีผลผลิต
251 ตัน ผลผลิตมีเพียงพอกับความต้องการใช้ ปาล์มน้ามัน มีผลผลิต 471,000 ตัน ความต้องการใช้
560,000 ตัน ผลผลติ ไม่เพียงพอกบั ความต้องการใช้ 89,000 ตนั
60
5.1.3 ตน้ ทนุ และผลตอบแทนสนิ ค้าพชื ทางเลือก
ต้นทุนการผลิตอ้อยโรงงาน รวม 7,059.56 บาทต่อไร่ ผลผลิต 12,313.73 กิโลกรัมต่อไร่ และ
ราคาท่ีเกษตรกรขายได้ 0.59 บาทต่อกิโลกรัม เกษตรกรจะได้รับผลตอบแทน 7,265.10 บาทต่อไร่ และ
ผลตอบแทนสุทธิ 205.54 บาทตอ่ ไร่
ต้นทุนการผลิตมัลเบอร์ร่ี รวม 19,276.87 บาทต่อไร่ ผลผลิต 1,107.67 กิโลกรัมต่อไร่ และ
ราคาที่เกษตรกรขายได้ 25 บาทต่อกิโลกรัม เกษตรกรจะได้รับผลตอบแทน 27,666.75 บาทต่อไร่ และ
ผลตอบแทนสทุ ธิ 8,389.88 บาทต่อไร่
5.2 ข้อเสนอแนะ
5.2.1 การปลูกพืชในพ้นื ท่ีเหมาะสม (S1, S2)
สินค้าท่ีควรส่งเสริมการผลิตในพ้ืนที่เหมาะสม ได้แก่ ข้าวเหนียวนาปี มันสาปะหลังโรงงาน
สินค้าท่ีไม่ควรส่งเสริม ได้แก่ ยางพาราและข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ เน่ืองจากเกษตรกรผลิตแล้วขาดทุน ส่วน
ปาล์มน้ามัน ถึงแม้ว่าเกษตรกรผลิตแล้วขาดทุนเน่ืองจากราคาตกต่า แต่ถ้าสามารถลดต้นทุนการผลิต และ
หากราคาปาล์มน้ามันอยู่ในเกณฑ์ดี ก็ควรจะส่งเสริม เนื่องจากผลผลิตไม่เพียงพอกับความต้องการของ
โรงงานสกัดน้ามันปาลม์ แนวทางในการส่งเสริมการปลูกพืชในพ้นื ทเ่ี หมาะสม มดี ังน้ี
ดา้ นการผลิต
1) สนับสนุนแนวทางเกษตรแบบแปลงใหญ่ โดยต่อยอดองค์ความรู้จากศูนย์เทคโนโลยีเกษตร
และนวัตกรรม (Agritech and Innovation Center: AIC) ของจังหวัด เพื่อนานวัตกรรมและเทคโนโลยมี า
ประยุกต์ใช้ในการทาการเกษตร ได้แก่ การนาเทคโนโลยี การปลูกและดูแลรักษา และการเก็บเกี่ยวที่
สามารถลดการใช้แรงงานในขณะเกิดสภาวะการขาดแคลนแรงงาน
2) สนับสนุนเคร่ืองจักรกลการเกษตรให้ครอบคลุมพื้นท่ีเกษตร แทนการเช่าหรือจ้างจาก
บรษิ ทั เอกชน เชน่ เครอ่ื งเกยี่ วนวดข้าว เครอ่ื งปลูกและเก็บเกย่ี วมนั สาปะหลงั เปน็ ต้น
3) พัฒนาระบบชลประทานและการบริหารจัดการน้า รวมทั้งการจัดต้ังธนาคารน้าควบคู่กับ
การทาเกษตรแปลงใหญ่ในพนื้ ท่เี หมาะสม
ดา้ นการตลาด
1) สนับสนุนภาคเอกชนเข้ามามีส่วนร่วมในการผลิต เพื่อช่วยกาหนดการผลิตให้เหมาะสมกับ
ความตอ้ งการของตลาดทง้ั ด้านปริมาณ และคุณภาพ
2) สร้างแรงจูงใจให้วิสาหกิจชุมชนพัฒนาตนเองก้าวไปสู่การค้าเชิงพาณิชย์ เพื่อให้วิสาหกิจ
ชมุ ชนมีโอกาสในการเพม่ิ ระดบั การพัฒนาตนเองและขยายฐานรายได้
3) พัฒนาหลักสูตรการเรียนการสอนในโรงเรียน โดยให้ลูกหลานเกษตรกรได้เรียนรู้การขาย
ออนไลน์ หรือการใชเ้ คร่อื งมอื สื่อสารในการทาการตลาด
4) ผลักดันระบบเกษตรพันธสัญญาระหว่างโรงงานกับเกษตรกร
61
5.2.2 การปลกู พืชในพนื้ ทไี่ มเ่ หมาะสม (S3, N)
แนวทางการพัฒนาพ้ืนทีไ่ ม่เหมาะสมจึงพจิ ารณาเป็น 2 กรณี ดงั นี้
กรณีปรับเปล่ียนจากพืชเดิมเป็นการปลูกพืชทดแทน/กิจกรรมการทางเลือกทดแทน จาก
การปลูกข้าวเหนียวนาปี ยางพารา มันสาปะหลังโรงงาน ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ และปาล์มน้ามัน เป็นการปลูก
ออ้ ยโรงงานและมัลเบอรร์ ่ี ซึ่งให้ผลตอบแทนท่ดี กี วา่
กรณไี มป่ รับเปล่ียนเปน็ พชื ทดแทน
จากการศึกษา พบว่า ข้าวเหนียวนาปี เกษตรกรผลิตแล้วมีกาไรเพียงเล็กน้อย ปาล์มน้ามัน
เกษตรกรผลิตแล้วขาดทุน แต่ผลผลิตไม่เพียงพอกับความต้องการใช้ของจังหวัด หากเกษตรกรไม่ต้องการ
ปรับเปล่ียนไปปลูกพืชชนิดอ่ืน ดังน้ัน ภาครัฐควรพัฒนาประสิทธิภาพการผลิต โดยส่งเสริมทั้งด้านปัจจัย
การผลิต เทคโนโลยกี ารผลิต และการเพม่ิ พื้นทชี่ ลประทานให้เพียงพอ เพื่อให้ไดผ้ ลผลติ สูงสุด โดยปรบั ปรุง
ดนิ ให้มีความอดุ มสมบรู ณ์และลดตน้ ทุนการผลิต
บรรณานกุ รม
กรมพัฒนาทีด่ ิน. (2561). AGRI MAP Online. กระทรวงเกษตรและสหกรณ.์ เขา้ ถงึ ได้จาก http://agri-
map-online.moac.go.th (วนั สบื ค้นข้อมลู : 20 สิงหาคม 2563)
กรรณกิ า แซล่ ่ิว นาวิน โสภาภมู ิ และนวิ ัติ อนงค์รักษณ์. (2560). การศกึ ษาความเหมาะสมทางเศรษฐกจิ
ของการกาหนดเขตเศรษฐกิจขา้ ว: กรณศี กึ ษาการผลติ ข้าวในจังหวดั เชียงใหม่. แก่นเกษตร 46
ฉบบั พเิ ศษ 1 หน้า 713-718.
ธนิต โสรัตน์. (2550). การประยุกต์ใชโ้ ลจิสตกิ สแ์ ละโซอ่ ุปทาน. กรงุ เทพฯ : วี - เซริ ์ฟ โลจสิ ติกส์.
พรชัย ชัยสงคราม. (2558). การศกึ ษาความเป็นไปไดข้ องนโยบายบริหารพน้ื ทเี่ กษตรกรรม (Zoning)
กรณศี ึกา อาเภอเมอื งกาแพงเพชร จงั หวดั กาแพงเพชร. ปรญิ ญารัฐศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการ
บรหิ ารจดั การสาธารณะ คณะรฐั ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร.์
วาสนา พฒุ กลาง และ ชรัตน์ มงคลสวสั ดิ์. (2556). การโซนนง่ิ พน้ื ทเ่ี กษตรกรรมสาหรับการผสมผสานหา
ทางเลือกสาหรับการใช้ท่ดี นิ ในภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ. การประชุมสัมมนาวิชาการ :
เทคโนโลยีอวกาศและภูมสิ ารสนเทศแหง่ ชาติ ประจาปี 2556 เร่อื ง : Geoinfotech 2013
ระหว่างวันท่ี 25 - 27 ธนั วาคม 2556 ณ อมิ แพค็ คอนเวนช่นั เซน็ เตอร์ เมืองทองธาน.ี
สานกั งานเกษตรและสหกรณ์จงั หวัดสกลนคร. (2563). แผนพัฒนาการเกษตรจังหวดั สกลนคร 5 ปี (พ.ศ.
2561-2565) ฉบับทบทวน พ.ศ. 2564. กรงุ เทพฯ: กระทรวงเกษตรและสหกรณ์.
สานักงานเศรษฐกจิ การเกษตร. (2560). คานยิ ามข้อมลู สถิติการเกษตร. กรงุ เทพฯ: กระทรวงเกษตรและ
สหกรณ์
สานกั งานเศรษฐกจิ การเกษตร (2561). สถิตกิ ารเกษตรของประเทศไทย ปี 2561. กรุงเทพฯ: กระทรวง
เกษตรและสหกรณ.์
สานักงานเศรษฐกจิ การเกษตร (2562). สถติ ิการเกษตรของประเทศไทย ปี 2562. กรุงเทพฯ: กระทรวง
เกษตรและสหกรณ.์
สานกั งานเศรษฐกจิ การเกษตรที่ 1-12. (2563). .แนวทางการพฒั นาศกั ยภาพดา้ นการตลาดสนิ ค้าเกษตร
อินทรยี ์ 6 กลุ่มชนดิ สินค้าสาคญั . กรุงเทพฯ: กระทรวงเกษตรและสหกรณ์.
สานักงานเศรษฐกจิ การเกษตรที่ 2. (2549). ข้อมูลพ้นื ฐานเพอื่ ใช้ในการประเมนิ ผลโครงการสง่ เสรมิ
การแปรรปู ข้าวปลอดภยั จงั หวัดพิษณโุ ลกข้าวปลอดภัย. กรงุ เทพฯ: กระทรวงเกษตรและ
สหกรณ์.
สานักงานเศรษฐกจิ การเกษตรที่ 2. (2549). การศกึ ษาวเิ คราะห์ต้นทนุ และผลตอบแทนการผลิตโคขนุ
พนั ธุต์ ากเปรยี บเทยี บกบั โคขุนพันธลุ์ ูกผสมอ่นื ของเกษตรกรในจงั หวัดตาก. กรงุ เทพฯ:
กระทรวงเกษตรและสหกรณ.์
63
สานักงานเศรษฐกิจการเกษตรที่ 3. (2560-2562). การวเิ คราะหด์ า้ นเศรษฐกิจสินค้าเกษตรที่สาคัญ 7
จงั หวดั อุดรธานี หนองคาย หนองบัวลาภู เลย บึงกาฬ สกลนคร และนครพนม. กรุงเทพฯ:
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์.
อรวรรณ ศรีโสมพนั ธ์. (2557). โครงสรา้ งการผลิตและการตลาดขา้ วหอมมะลไิ ทย. มหาวิทยาลัย
มหาสารคาม: มหาสารคาม.