โรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม

ก รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร ค าน า ปัจจุบันปริมาณขยะของโลกมีจ านวนเพิ่มมากยิ่งขึ้น กลายเป็นปัญหาที่ทุกคนบนโลกนี้ต้องเห็น ความส าคัญในการร่วมกันแก้ไขปัญหาในการก าจัดขยะ และหาวิธีการลดปัญหาขยะให้น้อยลง และไม่ส่งผล กระทบที่เป็นอันตรายต่อสิ่งแวดล้อม จึงต้องเริ่มจากการสร้างจิตส านึกให้กับเยาวชนคนรุ่นใหม่ในการรณรงค์ ให้ความรู้ก่อนน าขยะไปก าจัดอย่างถูกวิธีและไม่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม นวัตกรรม “ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone) เป็นนวัตกรรมที่ช่วยลดปัญหาขยะมูลฝอย และร่วม อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม โดยการเปลี่ยนขยะมูลฝอยให้เป็นน้ าหมักที่ใช้ประโยชน์ได้อย่างหลากหลาย ทั้งยังช่วยลด การใช้งบประมาณในการซื้อปุ๋ยเพื่อช่วยในการเจริญเติบโตของพืชผักสวนครัว อีกทั้งเป็นการใช้ทรัพยากร ภายในโรงเรียนให้หมุนเวียนได้อย่างคุ้มค่าและมีประสิทธิภาพ และสามารถน านวัตกรรมดังกล่าวมาใช้ในการ จัดการเรียนรู้ที่พัฒนาคุณธรรม จริยธรรม และคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียนได้อย่างมีประสิทธิภาพ น าไปสู่การพัฒนาองค์กรอย่างต่อเนื่อง และเกิดการต่อยอดสู่ชุมชนและท้องถิ่น โรงเรียนวัดผลาหารได้เป็นส่วนหนึ่งของการด าเนินการขับเคลื่อนโครงการต้นแบบนวัตกรรม สิ่งแวดล้อม โดยร่วมมือกับทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง มีการวางแผนด าเนินงาน ส่งเสริมและสนับสนุนหาแนวทางใน การพัฒนา ปรับปรุงนวัตกรรมสิ่งแวดล้อมให้มีประสิทธิภาพ เนื้อหาในรายงานเล่มนี้ เป็นการรวบรวมข้อมูล กิจกรรมในโรงเรียนวัดผลาหาร ภายใต้โครงการโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ที่ประสบความส าเร็จใน การสร้างและพัฒนานวัตกรรมที่สามารถด าเนินการจัดการขยะมูลฝอยที่เกิดขึ้นในโรงเรียน สามารถน าไปใช้ ประโยชน์และไม่ท าลายสิ่งแวดล้อม เพื่อเป็นแนวทางในการท าโครงการโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม กิจกรรมในโรงเรียน ซึ่งสถานศึกษาที่สนใจสามารถน าไปประยุกต์ใช้ตามความเหมาะสมต่อไป โรงเรียนวัดผลาหาร

ข รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร สารบัญ หน้า ค าน า ก สารบัญ ข ความส าคัญของนวัตกรรม 1 วัตถุประสงค์และเป้าหมายของการด าเนินงาน 2 ขั้นตอนการด าเนินงาน 3 ผลการด าเนินงาน/ประโยชน์ที่ได้รับ 11 ปัจจัยความส าเร็จ 12 บทเรียนที่ได้รับ 12 การเผยแพร่/การได้รับการยอมรับ 13 ภาคผนวก 17

๑ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร แบบรายงานนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ชื่อผลงาน : ถังหมักรักษ์โลก (Green Cone) ชื่อเจ้าของผลงาน : 1. นางสาวศิวพร ทุมพัฒน์ ต าแหน่ง : ครูผู้ช่วย 2. นายชิดชัย สะเทียนรัมย์ ต าแหน่ง : ครู คศ.1 โรงเรียน : วัดผลาหาร สังกัด : ส านักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาปทุมธานี เขต 1 E-mail : [email protected] เบอร์โทรศัพท์ : 0804679095 1. ความส าคัญของนวัตกรรม ปัญหาขยะมูลฝอยเป็นปัญหาส าคัญที่อยู่คู่กับสังคมไทยมายาวนานและนับวันยิ่งมีแนวโน้มทวีความ รุนแรงมากขึ้น ซึ่งมีสาเหตุมาจากการเพิ่มขึ้นของจ านวนประชากร การขยายตัวทางเศรษฐกิจและ ความก้าวหน้าทางด้านเทคโนโลยี จึงมีการประดิษฐ์และพัฒนาสิ่งอ านวยความสะดวกของมนุษย์ให้มากขึ้นท า ให้ลักษณะการใช้ชีวิตประจ าวัน เปลี่ยนแปลงไปก่อให้เกิดปริมาณของเหลือทิ้งเป็นจ านวนมากโดยเฉพาะอย่าง ยิ่ง ในเมืองและชุมชนขนาดใหญ่ ซึ่งลักษณะหรือองค์ประกอบของขยะเปลี่ยนแปลงไปตามความเจริญและ ลักษณะวิถีการด าเนินชีวิตประจ าวันของผู้คน ปัญหาจากของเหลือทิ้งหรือขยะมูลฝอยเป็นต้นเหตุส าคัญที่ ก่อให้เกิดปัญหาด้านต่าง ๆ เช่น มลพิษทางอากาศ มลพิษทางน้ า เป็นแหล่งพาหะน าโรค และท าให้ทัศนียภาพ ไม่สวยงาม เป็นต้น นอกจากนี้การด าเนินการที่ผ่านมาของการจัดการขยะมูลฝอยไม่ได้ค านึงถึงการ เตรียมพร้อมในการบริหารจัดการในระยะยาว เนื่องจากมีข้อจ ากัดทางด้านโครงสร้างขององค์กรปกครองส่วน ท้องถิ่นงบประมาณ บุคลากร และอุปกรณ์การด าเนินการส่วนใหญ่ของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องมีลักษณะต่างคน ต่างท า การจัดสรรงบประมาณจากส่วนกลางมีจ ากัดและไม่ต่อเนื่อง รวมถึงยังคงมีการต่อต้านจากประชาชนใน พื้นที่และบริเวณรอบพื้นที่ ซึ่งเป็นอุปสรรคต่อการจัดการขยะมูลฝอย เนื่องจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการ บริหารจัดการขยะมูลฝอยทั้งทางตรงและทางอ้อมไม่บูรณาการร่วมกัน รวมถึงมีกฎหมายที่เกี่ยวกับการบริหาร จัดการขยะหลายฉบับ และแต่ละฉบับ มีมาตรการในการบังคับใช้ที่แตกต่างกัน รวมถึงหน่วยงานที่บังคับใช้ กฎหมายไม่ได้อยู่สังกัดเดียวกัน ท าให้วิธีการด าเนินงานหรือแนวทางปฏิบัติแตกต่างกันเกิดปัญหาซ้ าซ้อนกันใน ด้านภารกิจ และความไม่สอดคล้องของกฎหมายต่าง ๆ ท าให้เกิดความไม่คล่องตัวในการบริหารจัดการจึงท าให้ การบริหารจัดการขยะมูลฝอยของประเทศไทยไม่มีประสิทธิภาพเท่าที่ควร เมื่อศึกษาเปรียบเทียบกับหลาย ประเทศแล้วพบว่า แต่ละประเทศให้ความส าคัญเกี่ยวกับ ปัญหาการบริหารจัดการขยะมูลฝอยอย่างมากเพราะ เป็นปัญหาเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมและมีผลกระทบโดยตรงกับประชาชน ท าให้มีการก าหนดกฎหมายและ หน่วยงานที่รับผิดชอบเฉพาะพร้อมทั้งก าหนดแนวทางการจัดการขยะมูลฝอยอย่างชัดเจน โดยก าหนดให้ทุกก ภาคส่วนมีส่วนร่วมรับผิดชอบและปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัดจึงท าให้การบริหารจัดการขยะมูลฝอยมี ประสิทธิภาพ รัฐบาลของ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ได้เห็นความส าคัญของปัญหาขยะมูลฝอย โดยให้ทุกภาคส่วนต้องร่วมกันแก้ไขปัญหา จึงก าหนดนโยบายและมาตรการต่าง ๆ เพื่อเป็นแนวทางในการ บริหารจัดการขยะ มูลฝอยของประเทศไทย ได้แก่การประกาศให้ขยะมูลฝอยเป็นวาระแห่งชาติโดยขับเคลื่อน ผ่าน Roadmap และให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐ เอกชน และประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในการ ด าเนินงานบริหารจัดการขยะมูลฝอยโดยก าหนดระยะเวลาด าเนินงานเป็น 3 ระยะ ได้แก่ ระยะเร่งด่วนภายใน 6 เดือน ระยะปานกลางภายใน 1 ปี และระยะยาว 1 ปีขึ้นไป เพื่อให้การจัดการขยะมูลฝอยและของเสีย อันตรายในพื้นที่ต่าง ๆ ทั่วประเทศเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ สามารถลดผลกระทบที่จะก่อให้เกิดความเดือน ร้อน ต่อประชาชนและความเสียหายต่อสิ่งแวดล้อม นอกจากนี้ได้จัดท าแผนแม่บทการบริหารจดัการขยะมูล ฝอยของประเทศ (พ.ศ. 2559-2564) เพื่อแก้ไขปัญหาขยะมูลฝอยตามนโยบายรัฐบาลที่ก าหนด โดยมีกรอบ

๒ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร แนวคิดหลัก คือ มุ่งเน้นการลดการเกิดขยะมูลฝอย ณ แหล่งก าเนิดการน าของเสียกลับมาใช้ซ้ าและใช้ ประโยชน์ใหม่ตามหลักการ 3Rs การก าจัดขยะมูลฝอยแบบศูนย์รวม และการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน และ ด าเนินการตามแผนปฏิบัติการ “ประเทศไทยไร้ขยะ” ตามแนวทาง “ประชารัฐ” ระยะ 1 ปี (พ.ศ. 2559- 2560) ภายใต้แผนแม่บทการบริหารจัดการขยะมูลฝอยของประเทศ พ.ศ. 2559-2564 ซึ่งเป็นแนวทางเพื่อ ขับเคลื่อนประเทศไทยไปสู่การเป็นสังคมปลอดขยะ (Zero Waste Society) โดยวางแผนบนแนวคิด 3Rs โดยเร่งรัดแก้ไขปัญหา การจัดการขยะตกค้างสะสม ผลักดันกฎหมายและกลไกเพื่อการคัดแยกขยะ สนับสนุน การแปรรูปเป็นพลังงาน รวมทั้งสร้างวินัยคนในชาติเพื่อการจัดการขยะอย่างยั่งยืน (ส านักวิชาการ. 2562 : ข) สภาพทั่วไปของโรงเรียนวัดผลาหารบริเวณรอบ ๆ โรงเรียนมีต้นไม้เป็นจ านวนมาก ซึ่งให้ประโยชน์ แก่โรงเรียนในการให้ร่มเงา ให้ความร่มรื่น แต่ในฤดูแล้งใบไม้จะร่วงหล่นบริเวณรอบ ๆ โรงเรียน อีกทั้งนักเรียน ได้รับประทานอาหารเสริมคือ นม ซึ่งกล่องนมที่เหลือใช้จะมีปริมาณมากต่อวัน ท าให้โรงเรียนประสบปัญหา ขยะเปียกและขยะแห้ง การจัดการขยะจึงเป็นกระบวนการส าคัญที่ต้องวางแผนการด าเนินงานตามโครงการ เพื่อแก้ปัญหาดังกล่าว ซึ่งทางโรงเรียนวัดผลาหารได้มีการด าเนินการจัดการขยะดังกล่าว เช่น ธนาคารขยะ เป็นโครงการรูปแบบหนึ่งในการด าเนินงานเพื่อส่งเสริมการคัดแยกขยะมูลฝอย โดยเริ่มต้นที่นักเรียนและคณะ ครูเป็นหลัก และใช้โรงเรียนวัดหลาหารเป็นสถานที่ด าเนินการ เพื่อให้นักเรียนเกิดความเข้าใจในการคัดแยก ขยะมูลฝอย ในส่วนของขยะเปียกที่เหลือจากการรับประทานอาหารกลางวันของนักเรียน ทางโรงเรียนวัด ผลาหารจึงได้ด าเนินการสร้างนวัตกรรม “ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone) เพื่อช่วยลดขยะเปียกที่เกิดขึ้น ภายในโรงเรียน โดยน าน้ าหมักที่ได้จากถังหมักรักษ์โลกมาใช้เป็นปุ๋ยในการปลูกผักสวนครัวในโครงการ เศรษฐกิจพอเพียง เพื่อเป็นการหมุนเวียนทรัพยากรภายในโรงเรียนวัดผลาหาร และได้มีการประชาสัมพันธ์ อย่างต่อเนื่องในกิจกรรมหน้าเสาธง รวมไปถึงการสอดแทรกในเนื้อหาบทเรียนจากทางคณะครูและบุคลากร ทางการศึกษา เช่น จัดกิจกรรมในการศึกษาการท างานของนวัตกรรม “ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone) เป็นต้น ท าให้นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจ ตระหนักและมีจิตส านึกในการจัดการขยะ ทั้งยังสามารถมีส่วนช่วย ในการจัดการขยะมูลฝอยในชุมชนอย่างบูรณาการต่อไป ด้วยเหตุดังกล่าวโรงเรียนวัดผลาหารจึงได้มีการสร้างและพัฒนานวัตกรรม “ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone) เพื่อบริหารจัดการขยะมูลฝอยภายในโรงเรียน การสร้างจิตส านึกของนักเรียน และมีรณรงค์การคัดแยก ขยะมูลฝอยในสถานศึกษาและชุมชน โดยมีการร่วมมือ ร่วมรับผิดชอบ และร่วมเรียนรู้อย่างมืออาชีพน าไปสู่ การแก้ปัญหาขยะมูลฝอยภายในโรงเรียน อีกทั้งสามารถพัฒนาคุณภาพผู้เรียนให้มีความรู้ ทักษะ และ คุณลักษณะอันพึ่งประสงค์ รวมถึงพัฒนาครู และองค์กรอย่างต่อเนื่องและมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น 2. วัตถุประสงค์และเป้าหมายของการด าเนินงาน 2.1 วัตถุประสงค์ ๒.๑ เพื่อปลูกฝังให้นักเรียนครูและบุคลากรทางการศึกษา เห็นความส าคัญและสามารถปฏิบัติได้ ในเรื่องการลดการคัดแยกขยะและการน าขยะกลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ ๒.2 เพื่อสร้างความตระหนักจิตส านึกการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมให้เกิดกับนักเรียน ๒.3 เพื่อลดขยะมูลฝอยภายในโรงเรียน ๒.4 สร้างรายได้เสริมให้แก่สมาชิกนักเรียน

๓ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร 2.2. เป้าหมาย ด้านปริมาณ ครูและบุคลากรทางการศึกษาจ านวน 13 คน นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๑ - ๖ จ านวน 158 คน เข้าร่วมกิจกรรม ด้านคุณภาพ นักเรียนครูและบุคลากรทางการศึกษาตระหนักถึงความส าคัญของการลด การคัดแยกขยะ มีจิตส านึก ในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและน ามาใช้ในชีวิตประจ าวันได้ 3. ขั้นตอนการด าเนินงาน จากสภาพปัญหาและความต้องการ จึงน ามาซึ่งการก าหนดแนวทางในการออกแบบนวัตกรรม “ถัง หมักรักษ์โลก (Green Cone)” ได้ออกแบบและพัฒนาโดยใช้กระบวนการ PDCA ในการด าเนินงานและอาศัย การ มีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน ในการออกแบบนวัตกรรม ได้จัดท าเป็นกรอบแนวคิดในการพัฒนานวัตกรรมเป็นล าดับขั้น ดังนี้ ๑. โรงเรียนส ารวจสถานที่ภายในโรงเรียนเพื่อพัฒนาส่งเสริมด้านการด าเนินงานในการลดปัญหาขยะ มูลฝอยภายในโรงเรียน ๒. ประชุมชี้แจงคณะครูเพื่อท าความเข้าใจและขออนุมัติเกี่ยวกับปัญหาของขยะมูลฝอยภายใน โรงเรียนวัดผลาหาร ๓. ขั้น Plan เป็นการวางแผนและออกแบบนวัตกรรมและการด าเนินกิจกรรมตามสภาพปัญหา และความต้องการ ให้เหมาะสมกับความพร้อมและบริบทของโรงเรียนวัดผลาหาร อันน ามาซึ่งนวัตกรรมการบูร ณาการ “ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone) ที่ไม่ท าลายอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ๔. ขั้น Do เป็นการด าเนินการตามที่ได้วางแผนและออกแบบนวัตกรรมไว้ ๕. ขั้น Check เป็นการประเมินผลการด าเนินกิจกรรมและการใช้นวัตกรรม ๖. ขั้น Action เป็นการน าผลการประเมินมาพิจารณาและวิเคราะห์ว่า ควรมีการปรับปรุงหรือไม่ หากควรปรับปรุง จะต้องกลับไปปรับปรุงในการออกแบบนวัตกรรมอีกครั้ง ๗. พัฒนานวัตกรรมที่ผ่านการประเมินอย่างต่อเนื่อง ๘. ผลจากการพัฒนานวัตกรรม น าไปสู่ความส าเร็จในการแก้ปัญหาขยะมูลฝอยภายในโรงเรียนวัด ผลาหาร

๔ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร แผนภาพที่ ๑ กรอบแนวคิดในการพัฒนา “ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone) ประเมินผลการด าเนินกิจกรรมและการใช้นวัตกรรม ควรปรับปรุงหรือไม่ พัฒนานวัตกรรมอย่างต่อเนื่อง ความส าเร็จในการพัฒนาน าไปสู่การแก้ปัญหาขยะมูลฝอยภายใน โรงเรียนวัดผลาหาร นวัตกรรม “ถังหมักรักษ์โลก (Green Cone)” ปรับปรุง Plan Do Check Action สภาพปัญหาของขยะมูลฝอยภายในโรงเรียนวัดผลาหาร วางแผน และออกแบบนวัตกรรม และการด าเนินกิจกรรม กรอบแนวคิดในการพัฒนานวัตกรรม “ถังหมักรักษ์โลก (Green Cone)”

๕ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร 3.1 ขั้นตอนการด าเนินงานพัฒนา โรงเรียนวัดผลาหารได้ด าเนินการตามล าดับขั้นตอนของการด าเนินการพัฒนา และหาคุณภาพตั้งแต่ เริ่มต้นจนจบกระบวนการพัฒนาน าสู่ผลส าเร็จตามเป้าหมาย ในการพัฒนานวัตกรรม ถังหมักรักษ์โลก (Green Cone) วิธีด าเนินการศึกษา มีขั้นตอนในการด าเนินการศึกษา ดังนี้ แผนภาพที่ ๒ ขั้นตอนในการด าเนินงานของนวัตกรรม“ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone) ส ารวจปัญหาขยะมูลฝอยภายในโรงเรียน ประชุม/วางแผนคณะกรรมการ/ผู้ที่เกี่ยวข้อง น าเสนอโครงการเพื่อขออนุมัติ วางแผน และออกแบบนวัตกรรม และการด าเนินกิจกรรม น านวัตกรรม“ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone) ไปใช้ ประเมินและตรวจสอบการใช้นวัตกรรม ปรับปรุงแก้ไข “ถังหมักรักษ์โลก (Green Cone)

๖ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร จากแผนภูมิขั้นตอนในการด าเนินงานของนวัตกรรม“ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone) โรงเรียน วัดผลาหาร สรุปผลการด าเนินงานตามขั้นตอนได้ดังนี้ ขั้นตอนที่ ๑ Plan ขั้นการวางแผน เป็นขั้นตอนของการวางแผนในการแก้ปัญหาขยะมูลฝอย โดยการประชุม วางแผนคณะกรรมการและผู้ที่เกี่ยวข้อง เพื่อที่จะพัฒนานวัตกรรมที่ช่วยลดปัญหาขยะภายใน โรงเรียนวัดผลาหาร

๗ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร ขั้นตอนที่ ๒ Do ปฏิบัติตามแผน เป็นขั้นตอนของสร้างนวัตกรรม คณะครูและบุคลากรทางการศึกษา ร่วมกันศึกษาหลักการทฤษฎีที่ใช้ในการสร้างนวัตกรรมที่ช่วยลดปัญหาขยะมูลฝอยภายในโรงเรียนวัดผลาหาร นวัตกรรม “ถังหมักรักษ์โลก (Green Cone)” โรงเรียนวัดผลาหารมีโครงการเศรษฐกิจพอเพียง โดยมีการเพาะเห็ดนางฟ้า การปลูกผัก ชนิดต่าง ๆ โดยใช้วงบ่อคอนกรีต แต่ผลผลิตที่ได้ไม่ดีเท่าที่ควรอีกทั้งยังมีเศษผักผลไม้เหลือทิ้งจาก การท าอาหารกลางวันของโรงเรียนเกิดการเน่าเสียโดยไม่เกิดประโยชน์ โรงเรียนวัดผลาหารจึงได้ น า น วัต ก ร ร ม “ถัง ห มัก รัก ษ์โ ล ก” (Green Cone) ซึ ่งเป็นทั้งแปลงปลูก ผักและหมักปุ๋ยที่นอกจากจัดการง ่าย ยังช ่วยประหยัดน้ า ถูกออกแบบให้มี คล้ายรูเพื่อให้น้ าหมักไหลออกลงสู่ดิน ซึ ่ง ถังห มัก รักษ์โ ล ก (Green Cone) ส าห รับใส ่เศษพืชผักที ่เหลือทิ้ง จ า ก ครัวเรือน จึงได้น าม าป ระยุกต์ใช้ใน การปลูกผักที่โรงเรียนโดยเปลี่ยนเป็น วงบ่อคอนกรีตที่มีอยู่แทน ท าให้ได้ผล ผลิตมากขึ้นและเป็นผักที่ปลอดภัยไร้ สารพิษ หลักการท างานของถังหมักรักษ์โลก(Green Cone) ถังหมักรักษ์โลกเป็นการใช้ประโยชน์จากกลุ่มจุลินทรีย์ที่อาศัยอยู่ภายในดินที่มีอยู่เดิมมาท าหน้าที่ ย่อยสลายสารอินทรีย์ แต่หากบริเวณใดเป็นดินเสื่อมโทรม มีจุลินทรีย์ตามธรรมชาติอยู ่น้อยก็อาจจะเพิ ่ม จุลินทรีย์ได้โดยการเติมปุ๋ยคอกหรือเติมน้ าหมักชีวภาพเข้าไปรองพื้นตะกร้าก่อนเทเศษอาหารได้หลักการ หมักจะเป็นการหมักโดยกระบวนการของจุลินทรีย์แบบใช้ก๊าซออกซิเจน ซึ่งจะท าให้เกิดกลิ่นเหม็นน้อยมาก เมื ่อเทียบกับการหมักแบบอื ่น ๆ ดังนั้นก๊าซออกซิเจนจึงเป็นปัจจัยส าคัญที ่สุดส าหรับถังหมักรักษ์โลก โดยการออกแบบถังจะมุ่งเน้นให้เกิดการหมุนเวียนถ่ายเทของอากาศเพื่อให้ก๊าซออกซิเจนเดินทางเข้าสู่วัสดุ หมักได้อย่างทั่วถึง โดยก๊าซออกซิเจนจะเข้าสู่ถังหมักได้ ๒ ช่องทาง คือ ผ่านช่องว่างของเม็ดดินที่กลบลงไป อย ่างหลวม ๆ รอบถังและรอดรูของตะกร้าเข้าสู ่วัสดุหมักด้านล ่างและทางฝาปิดด้านบนผ ่านเข้าไปใน ช ่องว ่างระหว ่างถังเล็กและถังใหญ ่ เมื ่อแสงแดดส ่องลงมาจะท าให้อุณหภูมิของอากาศภายในถังสูงขึ้น อากาศที่ถังด้านล่างจะยกตัวลอยสูงขึ้นด้านบน เกิดการดูดหมุนเวียนอากาศใหม่จากภายนอกเข้ามาแทนที่ ตัวถังจึงมีออกซิเจนหมุนเวียนตลอดเวลา อีกทั้งช่องว่างระหว่างถังทั้ง 2 ใบเป็นฉนวนอากาศป้องกันความ ร้อนได้ดี ช่วยให้อุณหภูมิภายในถังหมักไม่สูงจนเกินไป ท าให้จุลินทรีย์ที่ท าหน้าที่ในกระบวนการหมักยังคงมี

๘ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร ชีวิตอยู่ได้ นอกจากนี้สัตว์ที่เป็นผู้ย่อยสลายขนาดเล็ก เช่น กิ้งกือ และไส้เดือนดินยังสามารถเคลื่อนที่ผ่านรู ตะแกรงของตะกร้า เพื่อเข้าไปย ่อยสลายเศษอาหารได้อีกทางหนึ่งด้วย ผลผลิตที่ได้จากถังหมักรักษ์โลก คือ ธาตุอาหารต ่าง ๆ ที ่เกิดจากกระบวนการย ่อยสลายของจุลินทรีย์และสัตว์ในชั้นดินชนิดต ่าง ๆ จะกระจายแพร่ลงสู่ดินบริเวณรอบ ๆ ถังหมัก ท าให้ดินมีความอุดมสมบูรณ์เหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของ พืช ดังนั้นการปลูกผักบริเวณรอบ ๆ ถังหมักรักษ์โลกจึงเป็นการปลูกต้นไม้โดยที่ไม่ต้องใส่ปุ๋ยอีก เพียงแค่น า เศษอาหารเทเข้าไปในถังหมัก อาหารเหล่านั้นก็จะเกิดกระบวนการหมัก และเติมธาตุอาหารเข้าไปในดินโดย อัตโนมัติ การสร้างนวัตกรรม ถังหมักรักษ์โลก (Green Cone) ๑. เตรียมพื้นที่ประมาณ 1.50-1.80 ตารางเมตร ใช้จอบเกลี่ยดินเพื่อก าจัดวัชพืชออก ปรับดินให้ เรียบ วางบ่อคอนกรีตในพื้นที่เตรียมไว้ ๒. ท าส่วนหลุมของถังหมักรักษ์โลก โดยข ุดเป็น วงกลมเส้นผ ่านศูนย์กล าง ประมาณ 40 ซม. และให้ลึกลงไปประมาณ 60 ซม. ๓. ใส ่ดินผสมส าหรับปลูกพืชให้ เกือบเต็มวงบ่อคอนกรีต โดยปรับให้ดินลาด เอียงลงจากด้านในสู่ด้านนอกเล็กน้อย เพื่อที่ เวลารดน้ าให้ช ่องปุ๋ยหมัก น้ าจะได้ไหล ออกมายังแปลงผักได้ด้วย ๔. น าถังหมักรักษ์โลกที ่ท าก า ร ประกอบเสร็จเรียบร้อยวางลงไปกลางหลุมที่ขุดไว้ และกลบด้วยดินที่ขุดขึ้นมา โดยการกลบจะต้องกลบแบบ หลวม ๆ ไม่อัดดินให้แน่น ๕. น าเศษอาหารที ่เหลือจากโรงอาหารมาเททิ้งใส ่ถัง โดยระมัดระวังไม ่ให้เศษอาหารตกเข้าไป ในช่องระหว่างถังพลาสติกใบเล็กและถังพลาสติกใบใหญ่ เมื ่อท าเสร็จแล้วก็ปลูกผักลงในแปลง หากมีเศษใบไม้ เศษผักหรือเปลือกผลไม้จากโรงอาหาร ของโรงเรียน ก็น ามาหยอดใส่ช่องรูกุญแจที่เตรียมไว้ เมื่ออินทรียวัตถุเหล่านี้ได้รับความชื้นจะค่อย ๆ ยุบตัว และหมักจนกลายเป็นปุ๋ย พร้อมส่งสารอาหารมายังแปลงปลูกผักช่วยให้พืชผักเจริญเติบโตได้เป็นอย่างดี

๙ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร ขั้นตอนที่ ๓ Check ตรวจสอบการปฏิบัติตามแผน เป็นขั้นตอนในการตรวจสอบประสิทธิภาพการ ท างานของนวัตกรรมถังหมักรักษ์โลก (Green Cone) และมีการประชุมคณะครูและบุคลากรทางการศึกษา เพื่อพัฒนานวัตกรรมให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น

๑๐ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร ขั้นตอนที่ ๔ Act ปรับปรุงแก้ไข เป็นขั้นตอนในการปรับปรุงแก้ไขหลังจากตรวจสอบประสิทธิภาพ การท างานของนวัตกรรมถังหมักรักษ์โลก (Green Cone) และมีการประชุมคณะครูและบุคลากรทางการศึกษา

๑๑ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร ๔. ผลการด าเนินงาน/ประโยชน์ที่ได้รับ จากการด าเนินงานของนวัตกรรม “ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone) เป็นนวัตกรรมที่ช่วยลดปัญหา ขยะมูลฝอยที่มีอยู่ในโรงเรียน ได้น ามาประยุกต์ใช้ในการปลูกผัก โดยเปลี่ยนเป็นวงบ่อคอนกรีตที่มีอยู่ท าให้ ได้ผลผลิตมากขึ้นและเป็นผักที่ปลอดภัยไร้สารพิษ สามารถน าผักที่ได้ไปประกอบอาหารกลางวันของนักเรียน ได้ เป็นการหมุนเวียนทรัพยากรที่มีในโรงเรียนให้คุ้มค่า อีกทั้งยังจัดเป็นแหล่งการเรียนรู้ภายนอกห้องเรียนที่ ครูผู้สอนสามารถน านักเรียนออกไปศึกษาข้อมูลต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับการใช้งานของนวัตกรรมและประโยชน์ที่ได้ จากนวัตกรรมเพื่อพัฒนาสมรรถนะและศักยภาพของผู้เรียนด้วยรูปแบบ วิธีการหรือกระบวนการต่าง ๆ ที่ท า ให้ผู้เรียนเกิดทักษะในการด ารงชีวิต และการเรียนรู้ที่ยั่งยืน

๑๒ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร 5. ปัจจัยความส าเร็จ 5.1 ผู้อ านวยการโรงเรียนและคณะครู ให้ความส าคัญ สนับสนุน และช่วยเหลือการพัฒนานวัตกรรม “ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone) 5.2 ผักสวนครัวที่ปลูกโดยใช้น้ าหมักจากนวัตกรรม “ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone) ออกผลผลิตที่ สามารถน าไปจ าหน่ายให้กับโครงการอาหารกลางวัน และจ าหน่ายให้กับผู้ปกครองนักเรียน เป็นการสร้าง รายได้ให้กับชุมนุมยักสวนครัวรั้วกินได้ 5.3 นักเรียนสามารถน าทักษะในการจัดท านวัตกรรมไปต่อยอดและสร้างรายได้ให้แก่ตนเอง 6. บทเรียนที่ได้รับ จากการด าเนินการในการสร้างและพัฒนานวัตกรรม “ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone) ผลปรากฏว่า ๕.๑ สภาพปัญหาและความต้องการ คือ ปัจจัยที่น าไปสู่การคิดเพื่อการเปลี่ยนแปลงและพัฒนาไป ในทาง ที่ดีขึ้น ซึ่งต้องมีการส ารวจตามสภาพจริง เพื่อให้ได้มาซึ่งข้อมูลที่มีความน่าเชื่อถือและน ามาจัดล าดับ ส าคัญเพื่อเป็นแนวทางในการพัฒนานวัตกรรม ให้สามารถตอบสนองต่อสภาพปัญหา ความต้องการและบริบท ของโรงเรียนได้อย่างเหมาะสมและมีประสิทธิภาพ ๕.๒ หลักการมีส่วนร่วมและกระบวนการ PDCA เป็นส่วนหนึ่งที่มีความส าคัญที่ช่วยให้การด าเนินงาน และการบริหารงานก้าวไปสู่ความส าเร็จ ๕.๓ นวัตกรรม “ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone) เป็นนวัตกรรมที่สามารถน ามาประยุกต์ใช้ในการ จัดการเรียนรู้ของครูตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เป็นนวัตกรรมที่ร่วมอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม รวมไปถึง การถอดบทเรียนเพื่อน าไปสู่การพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของผู้เรียนได้ ๕.๔ เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้รว่างครูกับครู ครูกับนักเรียน และนักเรียนกับนักเรียน เกิดเป็น เครือข่ายความร่วมมือในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ให้มีแบบแผนและสามารถน ามาใช้พัฒนาคุณธรรม จริยธรรม และคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของผู้เรียนได้ ๕.๕ เกิดการต่อยอดจากการสร้างนวัตกรรม “ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone) น าไปสู่ชุมชนและ ท้องถิ่น ดังนั้น นวัตกรรม “ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone) เป็นนวัตกรรมที่ช่วยลดปัญหาขยะมูลฝอย และ ร่วมอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม โดยการเปลี่ยนขยะมูลฝอยให้เป็นน้ าหมักที่ใช้ประโยชน์ได้อย่างหลากหลาย ทั้งยังช่วย ลดการใช้งบประมาณในการซื้อปุ๋ยเพื่อช่วยในการเจริญเติบโตของพืชผักสวนครัว อีกทั้งเป็นการใช้ทรัพยากร ภายในโรงเรียนให้หมุนเวียนได้อย่างคุ้มค่าและมีประสิทธิภาพ และสามารถน านวัตกรรมดังกล่าวมาใช้ในการ จัดการเรียนรู้ที่พัฒนาคุณธรรม จริยธรรม และคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียนได้อย่างมีประสิทธิภาพ น าไปสู่การพัฒนาองค์กรอย่างต่อเนื่อง และเกิดการต่อยอดสู่ชุมชนและท้องถิ่น

๑๓ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร 7. การเผยแพร่/การได้รับการยอมรับ 1. จากการด าเนินงานของโรงเรียนวัดผลาหารในการสร้างและพัฒนานวัตกรรม ได้ขยายผลในการ เผยแพร่ส่งผลงานเข้าประกวดในโครงการโรงเรียนปลอดขยะ (Zero Waste School) ประจ าปี ๒๕๖5 และ ได้รับรางวัลผ่านเกณฑ์ระดับ ดีมาก และประจ าปี ๒๕๖6 และได้รับรางวัลผ่านเกณฑ์ระดับ ดี

๑๔ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร 2. โรงเรียนวัดผลาหารมีการเผยแพร่นวัตกรรม “ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone) ผ่านช่องทางออนไลน์ facebook ของโรงเรียนวัดผลาหาร

๑๕ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร 3. เผยแพร่และน าเสนอผลงานนวัตกรรมให้กับคณะศึกษาดูงาน ผู้บริหารและคณะครู โรงเรียนวัดมูลเหล็ก อ าเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี 4. เผยแพร่และน าเสนอผลง านนวัตก ร รมให้กับคณะศึกษ าดูง าน ผู้บ ริห า รและคณะค รู โรงเรียนวัดกลางคลองสาม อ าเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี

๑๖ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร 5. เผยแพร่ผลงานนวัตกรรมให้กับภาคีเครือข่าย คณะกรรมการสถานศึกษา ผู้ปกครองนักเรียน และชุมชนในท้องถิ่นที่สนใจได้ศึกษาดูงานในการพัฒนานวัตกรรมและน าไปประยุกต์ใช้ในครัวเรือน

๑๗ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร

๑๘ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร ผู้บริหาร คณะครูและบุคลากรทางการศึกษา ร่วมประชุม วางแผน เพื่อที่จะพัฒนานวัตกรรมที่ช่วยลดปัญหา ขยะภายในโรงเรียนวัดผลาหาร

๑๙ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร ด าเนินการน า “ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone) ลงในบ่อแปลงผัก เพื่อเปลี่ยนขยะให้กลายเป็น น้ าหมักชีวภาพ

๒๐ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร น าเศษอาหารที่เหลือทิ้งจากโรงเรียนอาหารของโรงเรียนวัดผลาหารมาใส่ใน “ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone)

๒๑ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร ปลูกผักสวนครัวในบ่อวงกลมที่มี “ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone)

๒๒ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร การจัดการเรียนรู้ผ่านการศึกษานวัตกรรม “ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone) โดยบูรณาการเข้ากับรายวิชาพื้นฐาน

๒๓ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร ผักสวนครัวที่ได้น้ าหมักชีวภาพ จาก“ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone) ออกผลผลิตเป็นจ านวนมาก สามารถ น าไปจ าหน่ายให้กับโรงอาหาร และผู้ปกครองนักเรียน

๒๔ รายงานผลโรงเรียนต้นแบบนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม ปีการศึกษา 2566 โรงเรียนวัดผลาหาร ผักสวนครัวที่ได้น้ าหมักชีวภาพ จาก“ถังหมักรักษ์โลก” (Green Cone) ออกผลผลิตเป็นจ านวนมาก สามารถ น าไปจ าหน่ายให้กับโรงอาหาร และผู้ปกครองนักเรียน