นาฏยศัพท์

1

เอกสารประกอบการเรียนการสอน
รายวชิ านาฏศิลป์ ช้ันมธั ยมศึกษาปี ที่ 3
เร่ือง แบบฝึ กทกั ษะการปฏิบตั ินาฏยศัพท์ส่วนมอื และแขน

ประกอบดว้ ย

วง

จบี

จดั ทาโดย
คุณครูเบญจมาภรณ์ พ่มุ ไสว
ครูผู้สอนกล่มุ สาระการเรียนรู้ศิลปะ รายวชิ านาฏศิลป์

โรงเรียนสตรีภูเกต็

2

เอกสารประกอบการเรียนการสอน
เร่ือง การฝึ กทักษะการปฏบิ ัตนิ าฏยศัพท์ส่วนมอื และแขน

คาชี้แจง ใหป้ ระธานกลุ่มอ่านคาส่ังเพอ่ื ใหส้ มาชิกในกลุ่มปฏิบตั ิตามข้นั ตอน ดงั น้ี
1. ประธานกลุ่มคดั เลือกสมาชิกออกเป็ น 2 กลุ่ม ดงั น้ี
กลุ่มตวั พระ เลือกจากคนที่มีใบหนา้ รูปไขห่ รือรูปร่างสูงโปร่ง

กลุ่มตวั นาง เลือกจากคนที่มีใบหนา้ กลมรูปร่างสมส่วนไม่สูงใหญ่

3

2. ใหส้ มาชิกร่วมกนั ศึกษาข้นั ตอนการฝึกปฏิบตั ินาฏยศพั ทส์ ่วนมือและแขน
3. วางแผนการฝึกปฏิบตั ิไปตามลาดบั ข้นั ตอน
4. นกั เรียนประเมินผลการปฏิบตั ินาฏยศพั ทข์ องตนเองและสรุปผลการประเมินลงในแบบบนั ทึก
5. สมาชิกในกลุ่มแลกเปลี่ยนกนั ใหเ้ พ่ือนประเมินผลการปฏิบตั ินาฏยศพั ท์ แลว้ สรุปผลการ

ประเมินลงในแบบบนั ทึก
6. นาคะแนนท่ีไดไ้ ปเปรียบเทียบกบั เกณฑก์ ารประเมินวา่ จะอยใู่ นเกณฑใ์ ด

(ดีมาก ดี พอใช้ หรือควรปรับปรุง)
7. นาแบบบนั ทึกการประเมินการฝึ กปฏิบตั ิทกั ษะนาฏยศพั ทส์ ่งครูผสู้ อน
8. ครูผสู้ อนจะเป็นผปู้ ระเมินผลการปฏิบตั ินาฎยศพั ทข์ องทุกกลุ่มอีกคร้ัง

4

บัตรฝึ กทกั ษะการปฏบิ ตั ิ
นาฏยศัพท์ส่วนมอื และแขน

วง

ภาพที่ 1 วง
ท่ีมา: เบญจมาภรณ์ พุม่ ไสว (2554)

วง
คือ ส่วนโคง้ ของลาแขน ประกอบดว้ ย การต้งั มือแบข้ึนท้งั สี่นิ้ว นิ้วหวั แม่มืองอเขา้ หา
ฝ่ ามือเลก็ นอ้ ย หกั ขอ้ มือเขา้ หาละแขน และทอดแขนใหไ้ ดโ้ คง้ ท่ีสวยงาม ประกอบดว้ ย

5

วงบน ตวั พระ

ภาพที่ 2 วงบน ตวั พระ
ท่ีมา : เบญจมาภรณ์ พุม่ ไสว (2554)

วธิ ีปฏบิ ัติ
การต้งั วงบน คือ การใชส้ ่วนโคง้ ของลาแขนที่อยขู่ า้ งศีรษะ โดยวงบนตวั พระปลาย
นิ้วจะอยรู่ ะดบั แง่ศีรษะ (ตรงขมบั ) และวงจะกวา้ งกวา่ ตวั นาง

6

วงบน ตัวนาง

ภาพที่ 3 วงบน ตวั นาง
ท่ีมา : เบญจมาภรณ์ พมุ่ ไสว (2554)

วธิ ีปฏิบัติ
การต้งั วงบน คือ การใชส้ ่วนโคง้ ของลาแขนท่ีอยขู่ า้ งศีรษะ โดยวงบนของตวั นาง
ปลายนิ้วจะอยรู่ ะดบั หางคิ้ว มีส่วนโคง้ ของลาแขนแคบกวา่ ตวั พระ

7

วงกลาง ตวั พระ

ภาพที่ 4 วงกลางตวั พระ
ท่ีมา : เบญจมาภรณ์ พมุ่ ไสว (2554)

วธิ ีปฏบิ ตั ิ
เป็นการยกแขนที่ต้งั วงไปดา้ นขา้ งใหป้ ลายนิ้วสูงระดบั ไหล่

8

วงกลาง ตัวนาง

ภาพที่ 5 วงกลางตวั นาง
ท่ีมา : เบญจมาภรณ์ พุม่ ไสว (2554)

วธิ ีปฏิบตั ิ
เป็นการยกแขนที่ต้งั วงไปดา้ นขา้ งใหป้ ลายนิ้วสูงระดบั ไหล่

9

วงล่าง ตวั พระ

ภาพท่ี 6 วงล่างตวั พระ
ที่มา : เบญจมาภรณ์ พมุ่ ไสว (2554)

วธิ ีปฏิบัติ
เป็นการต้งั วงระดบั หวั เขม็ ขดั โดยทอดลาแขนโคง้ ลงดา้ นล่างกนั ศอกใหเ้ ป็น
ช่องวา่ งระหวา่ งแขนกบั ลาตวั

10

วงล่าง ตวั นาง

ภาพท่ี 7 วงล่างตวั นาง
ท่ีมา : เบญจมาภรณ์ พมุ่ ไสว (2554)

วธิ ีปฏบิ ตั ิ
เป็นการต้งั วงระดบั หวั เขม็ ขดั โดยทอดลาแขนโคง้ ลงดา้ นล่าง ไม่ตอ้ งกนั ศอก

11

วงหน้า ตวั พระ

ภาพท่ี 8 วงหนา้ ตวั พระ
ที่มา : เบญจมาภรณ์ พุม่ ไสว (2554)

วธิ ีปฏิบัติ
เป็นการยกแขนท่ีต้งั วงไปดา้ นหนา้ งอขอ้ ศอก ปลายนิ้วของตวั พระอยรู่ ะดบั ขา้ งแกม้

12

วงหน้า ตัวนาง

ภาพท่ี 9 วงหนา้ ตวั นาง
ที่มา : เบญจมาภรณ์ พุม่ ไสว (2554)

วธิ ีปฏบิ ตั ิ
เป็นการยกแขนท่ีต้งั วงไปดา้ นหนา้ งอขอ้ ศอก ปลายนิ้วของตวั นางอยรู่ ะดบั ปาก

13

วงบัวบาน ตวั พระ

ภาพที่ 10 วงบวั บาน
ท่ีมา : เบญจมาภรณ์ พุม่ ไสว (2554)

วธิ ีปฏิบัติ
เป็นการต้งั วงโดยการหงายลาแขนพร้อมท้งั หกั ขอ้ ศอก ในลกั ษณะต้งั ฉาก
หงายฝ่ ามือและหกั ขอ้ มือลง แทงปลายมือออกไปดา้ นขา้ ง ใหว้ งอยรู่ ะดบั แง่ศีรษะ

14

วงบัวบาน ตัวนาง

ภาพที่ 11 วงบวั บานตวั นาง
ที่มา : เบญจมาภรณ์ พุม่ ไสว (2554)

วธิ ีปฏบิ ัติ
เป็นการต้งั วงโดยการหงายลาแขน พร้อมท้งั หกั ขอ้ ศอก ในลกั ษณะต้งั ฉาก
หงายฝ่ ามือและหกั ขอ้ มือลง แทงปลายมือ ออกไปดา้ นขา้ ง ใหว้ งอยรู่ ะดบั แง่ศีรษะ

15

จบี

ภาพที่ 12 จีบ
ที่มา : เบญจมาภรณ์ พมุ่ ไสว (2554)

จีบ
คือ ลกั ษณะการใชน้ ิ้วหวั แมม่ ือมาจรดขอ้ แรกของปลายนิ้วช้ี โดยนบั จากปลายนิ้วลงมา
นิ้วท่ีเหลือท้งั สามเหยยี ดตึง แลว้ กรีดใหส้ วยงามในลกั ษณะคลา้ ยพดั ประกอบดว้ ย

16

จบี หงาย ตวั พระ

ภาพท่ี 13 จีบหงายตวั พระ
ท่ีมา : เบญจมาภรณ์ พมุ่ ไสว (2554)

วธิ ีปฏิบัติ
เป็นการหงายมือจีบพร้อมหกั ขอ้ มือใหป้ ลายนิ้วที่จีบ ช้ีข้ึนดา้ นบน

17

จบี หงาย ตวั นาง

ภาพท่ี 14 จีบหงายตวั นาง
ท่ีมา : เบญจมาภรณ์ พุม่ ไสว (2554)

วธิ ีปฏิบัติ
เป็นการหงายมือจีบพร้อมหกั ขอ้ มือใหป้ ลายนิ้วท่ีจีบช้ีข้ึนดา้ นบน

18

จบี ควา่ ตัวพระ

ภาพที่ 15 จีบควา่ ตวั พระ
ท่ีมา : เบญจมาภรณ์ พุม่ ไสว (2554)

วธิ ีปฏบิ ตั ิ
เป็นการควา่ มือที่จีบพร้อมหกั ขอ้ มือลงใหป้ ลายนิ้วที่จีบ ช้ีลงล่าง

19

จบี ควา่ ตัวนาง

ภาพท่ี 16 จีบควา่ ตวั นาง
ที่มา : เบญจมาภรณ์ พุม่ ไสว (2554)

วธิ ีปฏิบตั ิ
เป็นการควา่ มือที่จีบพร้อมหกั ขอ้ มือลงใหป้ ลายนิ้วท่ีจีบ ช้ีลงล่าง

20

จีบส่งหลงั ตัวพระ

ภาพท่ี 17 จีบส่งหลงั ดา้ นขา้ งตวั พระ
ท่ีมา : เบญจมาภรณ์ พุ่มไสว (2554)

ภาพที่ 18 จีบส่งหลงั ดา้ นหลงั ตวั พระ
ที่มา : เบญจมาภรณ์ พุ่มไสว (2554)

วธิ ีปฏิบัติ
เม่ือทาทา่ มือจีบ ใหส้ ่งลาแขนและมือไปดา้ นหลงั เหยยี ดแขนตึง
และพลิกขอ้ มือจีบ ใหห้ งายข้ึน

21

จบี ส่งหลงั ตวั นาง

ภาพที่ 19 จีบส่งหลงั ดา้ นขา้ งตวั นาง
ที่มา : เบญจมาภรณ์ พุ่มไสว (2554)

ภาพท่ี 20 จีบส่งหลงั ดา้ นหลงั ตวั นาง
ท่ีมา : เบญจมาภรณ์ พุม่ ไสว (2554)

วธิ ีปฏิบตั ิ
เมื่อทาทา่ มือจีบ ใหส้ ่งลาแขนและมือไปดา้ นหลงั เหยยี ดแขนตึง
และพลิกขอ้ มือจีบ ใหห้ งายข้ึน

22

จบี ปรกข้าง ตัวพระ

ภาพที่ 21 จีบปรกขา้ งตวั พระ
ที่มา : เบญจมาภรณ์ พุ่มไสว (2554)

วธิ ีปฏิบัติ
เป็นการยกส่วนแขนและจีบสูงระดบั วงบน หนั มือที่จีบเขา้ หาแง่ศีรษะ

23

จบี ปรกข้าง ตวั นาง

ภาพท่ี 22 จีบปรกขา้ งตวั นาง
ท่ีมา : เบญจมาภรณ์ พุม่ ไสว (2554)

วธิ ีปฏิบตั ิ
เป็นการยกส่วนแขนและจีบสูงระดบั วงบน หนั มือท่ีจีบเขา้ หาแง่ศีรษะ

24

จีบปรกหน้า ตวั พระ

ภาพท่ี 23 จีบปรกหนา้ ดา้ นหนา้ ตวั พระ
ที่มา : เบญจมาภรณ์ พุม่ ไสว (2554)

ภาพท่ี 24 จีบปรกหนา้ ดา้ นขา้ งตวั พระ
ท่ีมา : เบญจมาภรณ์ พุม่ ไสว (2554)

วธิ ีปฏิบตั ิ
เป็นการจีบหงาย โดยยกแขนและมือท่ีจีบ ใหน้ ิ้วสูงระดบั หนา้ ผาก
หนั มือที่จีบเขา้ หาใบหนา้ และหกั ขอ้ มือเขา้ หาแขน

25

จบี ปรกหน้า ตัวนาง

ภาพท่ี 25 จีบปรกหนา้ ดา้ นหนา้ ตวั นาง
ท่ีมา : เบญจมาภรณ์ พุม่ ไสว (2554)

ภาพที่ 26 จีบปรกหนา้ ดา้ นขา้ งตวั นาง
ท่ีมา : เบญจมาภรณ์ พุ่มไสว (2554)

วธิ ีปฏิบตั ิ
เป็นการจีบหงาย โดยยกแขนและมือที่จีบ ใหน้ ิ้วสูงระดบั หนา้ ผาก
หนั มือท่ีจีบเขา้ หาใบหนา้ และหกั ขอ้ มือเขา้ หาแขน

26

จบี หงายชายพก ตัวพระ
นาง

ภาพที่ 27 จีบหงายชายพกตวั พระ
ที่มา : เบญจมาภรณ์ พมุ่ ไสว (2554)

วธิ ีปฏบิ ัติ
คือการนามือที่จีบมาไวท้ ี่หวั เขม็ ขดั ใหห้ งายขอ้ มือข้ึน กนั ศอก
ใหเ้ ป็นช่องวา่ งระหวา่ งแขนกบั ลาตวั

27

จบี หงายชายพก ตัวนาง

ภาพที่ 28 จีบหงายชายพกตวั นาง
ที่มา : เบญจมาภรณ์ พุม่ ไสว (2554)

วธิ ีปฏบิ ัติ
คือการนามือที่จีบมาไวท้ ี่หวั เขม็ ขดั ใหห้ งายขอ้ มือข้ึน ไม่ตอ้ งกนั ศอก

28

จีบล่อแก้ว ตวั พระ

ภาพที่ 29 จีบล่อแกว้ ตวั พระ
ท่ีมา : เบญจมาภรณ์ พุ่มไสว (2554)

ภาพท่ี 30 จีบล่อแกว้ ตวั พระ
ที่มา : เบญจมาภรณ์ พุ่มไสว (2554)

วธิ ีปฏิบตั ิ
ใหใ้ ชน้ ิ้วหวั แม่มือกดปลายนิ้วกลาง นิ้วที่เหลือกรีดออกใหต้ ึง
หกั ขอ้ มือเขา้ หาลาแขน

29

จบี ล่อแก้ว ตวั นาง

ภาพที่ 31 จีบล่อแกว้ ตวั นาง
ท่ีมา : เบญจมาภรณ์ พุม่ ไสว (2554)

ภาพท่ี 32 จีบล่อแกว้ ตวั นาง
ท่ีมา : เบญจมาภรณ์ พุ่มไสว (2554)

วธิ ีปฏิบัติ
ใหใ้ ชน้ ิ้วหวั แมม่ ือกดปลายนิ้วกลาง นิ้วท่ีเหลือกรีดออกใหต้ ึงหกั ขอ้ มือ
เขา้ หาลาแขน

30