«Milliy tiklanish» demokratik partiyasining ijtimoiy-siyosiy gazetasi

MILLIY QADRIYATLARGA TAYANGAN TARAQQIYOT! № 13 (1162) 2022 йил 13 апрель, чоршанба

«MILLIY TIKLANISH»
DEMOKRATIK PARTIYASINING

MilliyIJTIMOIY-SIYOSIYGAZETASI
1995 йил 10 июндан чиқа бошлаган tiklanishwww.mt.uz / [email protected]

2 МИЛЛИЙ ГВАРДИЯ ЯНГИ ЙЄЛДАН 5
с ВАКОЛАТИ НЕГА
КЕНГАЙТИРИЛМОЇДА? ЮРИШ МАШАЇЇАТИ

К ЇАРОРЇАТЪИИ, 3
еча
Президент Шавкат ХАЛҚИМИЗНИНГ
Мирзиёев МАЪНАВИЙ
фармацевтика ҚУДРАТИ
тармоғини
ривожлантириш вбқэадМмцмШтмиаиаиааауитррнважкмнолиилкиамлдраагтлйҲаауёазтимкайастиаозуозасгдашллритҳҳаицооианаидирйийтдммарИ.ияииаиибсўсҳҳҳИлузилзааданмгомллмааёмооаардқрмбриддишаар.н
масалалари бўйича
йиғилиш ўтказди. ЛОЇАЙДЛИККА ЄРИН ЙЄЇ! 7
Жорий йил 21
январда Ўзбекистон ПРЕЗИДЕНТ ТОМОНИДАН ДОЛЗАРБ ЖАВОҲАРЛАЛ
Республикаси ВАЗИФАЛАР БЕЛГИЛАБ БЕРИЛДИ НЕРУДАН
Президентининг ЯШИРИЛГАН
2022-2026 йилларда ІАР ЙИЛИ ИСТЕЪМОЛ ЎЗБЕК ОЛИМИ:
фармацевтика ЇИЛИНАЁТГАН У КИМ УЧУН
тармоғини жадал 1 МИЛЛИАРД 600 ХАВФЛИ ЭДИ?
ривожлантиришга МИЛЛИОН ДОЛЛАРЛИК
оид фармони ФАРМАЦЕВТИКА ҚкҳСЧУбиаааўоАмбдллдбирпамидниормаундсиҳар,лдйъааАаим,рубкҲнфифдоэфиАуФддаклйииитрлн.тчФаиврийааалй,таз,рий
қабул қилинган МАІСУЛОТЛАРИНИНГ
эди. Унга кўра, 1 МИЛЛИАРД с.
маҳаллий дори 200 МИЛЛИОН
воситалари ишлаб ДОЛЛАРЛИГИ 8
чиқариш ҳажмини ХОРИЖДАН СОТИБ
3 баробарга ОЛИНЯПТИ РАМАЗОН ОЙИНИНГ
ошириш, ички ФАЗИЛАТЛАРИ
бозорни таъминлаш
даражасини натурал ябнсбҲнбаўоахооаллъшрнл, оиа,зиииомданй,риникасдолот.иэиқБнайсб.саяаиўуиъшлншнзтсауогиаимшта-лндуакуачвсарки,лч,рсйяеаиоийннгғмиаи,-дшдиаагна
ҳажмда 80 фоизга
етказиш вазифаси
қўйилган.
Йиғилишда шу
борада бошланган
ишлар, тармоқдаги
лойиҳ­ алар ҳолати
танқидий таҳлил
қилинди.
Мамлакатимизда
йилига 1 миллиард
600 миллион
долларлик
фармацевтика
маҳсулотлари
истеъмол қили­
нади. Шундан катта
қисми – қарийб
1 миллиард 200
миллион долларлик
маҳсулотлар
импорт қилинмоқда.

Давоми 2-саіифада

3 «ИСЕНИМ БЕПОЕН,
6ИСТИЈФОРИМ ІАДСИЗ...»

ЯНГИ Таълимда 4
ªЗБЕКИСТОН «Самарєанд
тажрибаси»нинг Тошкент тарихига
РЕЖАЛАРИНИ ФАЇАТ моіияти нимада?
БИЛИМЛИ КАДРЛАР 4 ХИЁНАТбу
АМАЛГА ОШИРАДИ д2от«кнМшо0ааасм2фвоиб2ооабрим-нри2ийиил0ўлдмд2қамаа5аиденҳ2тийто8уў.иорвқдлмачиилититкаиниргглуирбу,ҳ»

Давлат раҳбарининг аниқ ва хорижий
тилларни ўргатишга оид ташаббуслари,
қабул қилган қарорлари натижасида
кейинги йилларда математика ва
физика фанлари бўйича 126 та, кимё-
биология фанлари бўйича 87 та,
ахборот технологиялари йўналишида
99 та, хорижий тиллар бўйича 207 та
ихтисослашган мактаблар ташкил топди.

2022 йилнинг 1 АҚШ доллари 11315.00. 1 EВРО 12302.80. 1 Россия рубли 135.31. 1 Англия фунт стерлинги 14718.55. 1 Япония иенаси 90.07.
13 апрель санасидан

2 Мамлакатимиздайилига1миллиард600миллиондолларликфармацевтикама³сулотлариистеъмол¿илин­ ади.

ЖАРАЁН fb.com/milliytiklanish.gazetasi www.mt.uz «Milliy tiklanish»
t.me/milliy_tiklanish_gazetasi [email protected]
ижтимоий-сиёсий газетаси
www.mt.uz
№13 (1162)

13 апрель 2022 йил, чоршанба

(Бошланиши 1-бетда)

ФАРМАЦЕВТИКА ТАРМОЎИДАГИ КЄРСАТКИЧЛАР
ТАІЛИЛ ЇИЛИНИБ, ЇЄШИМЧА ВАЗИФАЛАР БЕЛГИЛАНДИ

Ҳудудлар Шу боис, Фармацевтика тар­ Соғлиқни сақлаш вазир- плантациялар ташкил этиш
кесимида олганда, моғини ривожлантириш агент- лиги ҳамда Молия вазирли- топширилди.
маҳаллийлаштириш лигида лойиҳалар билан иш- гига юртимизда талаб юқори
даражаси мутлақо лаш тизимини янгидан қилиш бўлган 120 турдаги дори во- Бу тажрибани кенгайтириш-
қониқарсиз. вазифаси қўйилди. Дори во- ситаларини маҳаллий ишлаб да кооперация ва оилавий
Қашқадарё, ситаларига талабни ўрганиб, чиқарувчилардан 3 йил муддатга тадбиркорлик учун назарда
Сурхондарё, уларни маҳаллийлаштириш кафолатли харид қилиш бўйича тутилган барча имтиёз ва моли-
Хоразм, Бухоро чора-тадбирлари белгиланди. кўрсатма берилди. Бунда, ялаштириш тартиблари татбиқ
ва Фарғона айниқса, онкология, гематоло- этилади.
вилоятларида Хусусан, жорий йилнинг ўзи­ гия, эндокринология ва вирусли
истеъмол да 80 миллион долларлик 34 касалликлар учун дорилар нар- Қайд этилганидек, дори-
қилинадиган та лойиҳа режалаштирилган. хини арзонлаштириш кераклиги вор ўсимликларни қайта иш-
дорининг атиги Мутасаддиларга бу борада таъкидланди. лайдиган корхоналар 2025
2-5 фоизи тадбиркорларга кўмаклашиб, йил 1 январга қадар ускуна
маҳаллий ишлаб лойиҳаларни ўз вақтида ишга Йиғилишда маҳаллий иш- ва эҳтиёт қисмлар, хомашё
чиқарувчилар тушириш бўйича топшириқлар лаб чиқарувчиларни қўллаб- импортида божхона божидан
ҳиссасига тўғри берилди. Йирик хорижий ком- қувватлаш масалаларига озод қилинади. Уларга тайёр
келади. паниялар билан музокаралар алоҳид­ а эътибор қаратилди. маҳсулотлар экспорти учун
ўтказиб, уларнинг брендларини транспорт харажатларининг
жалб қилиш муҳимлиги таъкид- Бугунги кунгача дори ва 50 фоизигача қисми қоплаб
ланди. тиббий воситалар ишлаб берилади, ҳар 10 гектар план-
чиқариш учун қўшилган қиймат тацияларга сув чиқариш учун
Шунингдек, Инвестициялар солиғидан озод этиладиган хо- 600 минг сўмдан субсидия аж-
лойиҳа маркази томонидан яна машёлар рўйхати бешта идора ратилади, доривор ўсимликлар
18 та истиқболли лойиҳа ишлаб томонидан тасдиқланар эди. плантац­ ияларига бошқа тур-
чиқилган. Давлатимиз раҳбари Эндиликда бу рўйхат учта – даги қишлоқ хўжалиги экин-
уларни Ҳиндистон, Германия, Инвестициялар ва ташқи савдо ларини жойлаштиришга йўл
Туркия, Хитой, Жанубий Корея вазирлиги, Божхона қўмитаси қўйилмайди.
каби давлатлар компаниялари ва Фармацевтика тармоғини
билан ҳамкорликда ташкил этиш ривожлантириш агентлиги то- Давлатимиз раҳбари дори-
бўйича тавсиялар берди. Янги монидан тасдиқланиши белги- вор ўсимликлар кластерлари
лойиҳаларни молиялаштириш ланди. ташкил этиш, ҳудудлардаги
ҳамда айланма маблағлар учун олий таълим муассасаларида
200 миллион доллар кредит Шунингдек, энди маҳаллий фармацевтика бўйича факуль-
ресурслари жалб қилинадиган корхоналарнинг «GMP» серти- тетлар очиш так ­лифларини
бўлди. фикатини олиш билан боғлиқ қўллаб-қувватлади.
харажатлари Фармацевтика
Тармоқдаги экспорт масала- тармоғини ривожлантириш Йиғилишда муҳокама
си муҳокама қилинар экан, унинг агентлиги томонидан қоплаб қилинган масалалар юзасидан
катта қисми Тошкент шаҳри, берилади. Корхоналарни мо- мутасаддилар, соҳадаги етак-
Тошкент ва Сирдарё вилоят- дернизация қилишни молия- чи корхоналар раҳбарлари
ларидан бўлаётгани, қолган лаштириш Тўғридан-тўғридан ва доривор ўсимлик етиш-
ҳудудларда бу кўрсаткич анча инвести­циялар жамғармаси иш- тирувчи тадбиркорлар сўзга
паст экани кўрсатиб ўтилди. тирокида амалга оширилади. чиқди. Президентимиз улар-
Янги лойиҳалар натижасида нинг таклиф ва ташаббусла-
фармацевтика маҳсулотлари Қишлоқ хўжалиги вазирлиги рини амалга ошириш бўйича
экспортини кескин ошириш ва вилоят ҳокимларига 80 та кўрсатмалар берди.
мумкинлиги қайд этилди. туманни доривор ўсимликларни
етиштиришга мослаштириб, ЎзА

Фракцияда Кутинг!

МИЛЛИЙ ГВАРДИЯ ВАКОЛАТИНЕГА
КЕНГАЙТИРИЛМОЇДА?

«Миллий тикланиш» Маълумки, кейинги пайтларда доир ваколати кенгайтирилмоқда. ҳисобварақларидан пул ўғирлаш ... ФАЇАТГИНА ТОР СОІА
демократик партияси Миллий гвардиянинг жамоат тарти- Шундан келиб чиқиб, Маъмурий ҳолатлари кескин кўпайган. ВАКИЛЛАРИГАГИНА
фракциясининг бини сақлашдаги ўрни ошиб боряп- жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг МАЪЛУМ БЄЛГАН
навбатдаги ти. Ҳозир гвардияга хизмат ўташ тегишли моддаларига бир қатор Мисол учун, 2020 йилда ички «ГЕНДЕР» ТУШУНЧАСИ
йиғилишида ҳудудига Қорақалпоғистон Респу- ўзгартишлар киритилмоқда. ишлар органларига ушбу мазмун- БОР. БИРОЇ БУ
«Ўзбекистон бликасининг Нукус шаҳри, вилоят- да 965 та, 2021 йилда эса 1601 та ТУШУНЧАНИ
Республикасининг лар марказлари ва пойтахтимизда Таък и д ланг ани дек, қонун мурожаат тушган. Ўтган йили 610 ЖАМИЯТДА
Маъмурий 49 та хиёбон, 69 та истироҳат боғи, лойиҳаси жамоат хавфсизлигини та жиноят иши қўзғатилган бўлиб, НОТЄЎРИ ТАЛЇИН
жавобгарлик 168 та йирик бозорлар киради. таъминлашнинг самарадорлигини фуқароларга қарийб 4,5 млрд. ЇИЛАДИГАНЛАР,
тўғрисидаги Жамоат тартибини сақлаш ишла- оширишга, ички ишлар ходимлари- сўм миқдорида зарар етказилган. БОЗ УСТИГА
кодексига рига бир кунда 1500-2000 нафар нинг хизмат юкламаларини камай- Шунингдек, фуқаролар номига ЗИДДИЯТЛАРГА БОЙ
ўзгартишлар киритиш хизматчи жалб этилмоқда. тириб, уларга аҳоли билан кўпроқ «онлайн кредит» орқали банк АХБОРОТ БОЗОРИДА
ҳақида»ги қонун ишлаш имкониятини беради. муассасасидан пул ўзлаштириш МАВЗУНИ ЄЗИ
лойиҳаси кўриб 2021 йили Миллий гвардиянинг ҳолатлари ҳам кўпайган. БИЛГАНЧА ТАІЛИЛ
чиқилди. Ички ишлар органлари билан – Айни пайтда Миллий гварди- ЭТАЁТГАН НОДИР
ҳамкорликда амалга оширган янинг фуқароларни ушлаб тура- Амалдаги қонунчиликда бу каби «ЭКСПЕРТЛАР»НИНГ
ишлари натижасида 166 мингдан диган аниқ жойи ҳам йўқ. Шундай қилмишлар учун енгил жавобгар- КЄПАЙИБ БОРАЁТГАНИ
ортиқ маъмурий ҳуқуқбузарлик ваколат берилса, бу иш қаерда лик белгилангани боис, бундай ХАВОТИРЛИ ІОЛАТДИР.
ҳолатлари аниқланган, 187 на- амалга оширилади? – деди фрак- ҳолатлар яна такроран содир
фар қидирувдаги шахс ушлан- ция аъзоси Даврон Арипов. этилмоқда. Шундан келиб чиқиб, Келгуси сонларда
ган. Аммо гвардияга маъмурий қонун лойиҳасидаги жавобгарли-
ҳуқуқбузарликларни расмийлаш- Қонун ташаббускорларининг клар янада кучайтирилмоқда.
тириш ваколати берилмагани фикрича, Миллий гвардия хиз-
боис, бу шахсларнинг барчаси ички матчилари фуқароларни шахсини Қонун лойиҳасининг қабул
ишлар органларига топширилган. аниқлаш учун маҳалла идорасида қилиниши келгусида жисмоний ва
Бу эса ортиқча ҳужжатбозлик ва 1 соатгача, участка нозири хона- юридик шахсларнинг электрон пул
фуқароларнинг сарсон бўлишига сида эса 3 соатгача ушлаб туриш маблағларини яширин равишда та-
сабаб бўляпти. ҳуқуқига эга. лон-тарож қилиш, фуқароларнинг
ишончига кириб унинг ҳисоб
Ушбу қонун лойиҳаси билан Йиғилишда «Ўзбекистон Респу- рақами ёки пластик картасидан
эса Миллий гвардияга жамо- бликасининг Жиноят кодексига пул ўғирлаш ҳолатларининг олдини
ат тартибига тажовуз қилинган ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш олишга хизмат қилади.
ҳуқуқбузарликларни кўриб чиқиш ҳақида»ги қонуни лойиҳаси ҳам
ва маъмурий баённомалар- муҳокама қилинди. Фракция йиғилишида кун тар-
ни расмийлаштириш ваколати тибига киритилган бошқа қонун
берилмоқда. Шунингдек, уларнинг Маълумки, соҳага ахборот-ком- лойиҳалари ҳам муҳокама қилиниб,
жамоат тартибига тажовуз қилувчи муникация технологиялари кенг жо- тегишли қарорлар қабул қилинди.
ҳуқуқбузарликларни аниқлашга рий этилгани сари бу билан боғлиқ
фирибгарликлар ҳам кўпаймоқда. Ҳамдам НИЁЗОВ
Айниқса, кейинги пайтларда банк тайёрлади
пластик карточкалари ва банк

Чоршанба Мактабларда дарс Milliy 3
13 апрель, 2022 йил бераётган 504 минг tiklanish
педагогдан 12 фоизи ³али іам ижтимоий-си±сий газетаси
№13 (1162) ¢рта махсус маълумотли
экани, 38 фоизида эса умуман
малака тоифаси мавжуд МУНОСАБАТ
эмаслиги, бу эса таълим
сифатига таъсир ºилиши
таъкидланган эди.

ЯНГИ ªЗБЕКИСТОН Илм-фан,
Абдумалик АКРАМОВ, РЕЖАЛАРИНИ ФАЄАТ БИЛИМЛИ ³амжиіатлик
Олий Мажлис Қонунчилик КАДРЛАР АМАЛГА ОШИРАДИ іомийсини ёд
палатаси депутати, этиб
педагогика фанлари
доктори, доцент Ўзбекистон
Республикаси Вазирлар
Мактаб ҳар бир инсон Шу боис, сўнгги йилларда ган мактаблар сони ҳам табларнинг моддий-техник киритилгани тоқат қилиб Маҳкамаси ҳузуридаги
ҳаётида муҳим ўрин мамлакатимизда мактаб кўпаймоқда. 2019 йилда ҳолатига ҳам баҳо берилди. бўлмайдиган ҳолат экан- Миллатлараро
тутувчи таълим таълимига бўлган эъти- 271 та шундай мактаб фао- Бугунги кунда 10 минг 130 лигига эътибор қаратилди муносабатлар ва
маскани ҳисобланади. бор ҳар қачонгидан ҳам лият кўрсатган эди. Давлат та мактабдан 1695 таси му- ҳамда мактаблардаги энг хорижий мамлакатлар
Комилликка интилаётган алоҳида аҳамият касб этиб раҳбарининг аниқ ва хори- каммал таъмирга муҳтож, катта муаммолардан бири билан дўстлик
ёш авлод эса бу бормоқда. Зеро, давлати- жий тилларни ўргатишга 179 та пахсадан қурилган сифатида ўқитиш мето- алоқалари қўмитасида
даргоҳда билимли, миз раҳбари таъбири би- оид ташаббуслари, қабул мактаб бор, 3 мингдан зиёд дикасининг эскирганлиги «Амир Темур ва
маърифатли лан айтганда, узоқ йиллар қилган қарорлари нати- мактаб учун қўшимча ўқув кўрсатиб ўтилди. темурийлар давлати
ўқитувчилар кўмагида мобайнида мактаб, унинг жасида кейинги йилларда бинолари зарур. 2 минг тарихи» мавзусида
зарур билим, моддий-техник базасини математика ва физика фан- 300 та мактаб спорт залига Шу билан бирга таълим маданий-маърифий
кўникмаларга эга юксалтириш, мактабдаги лари бўйича 126 та, кимё- эга эмас. Аҳолининг ўсиб сифатини яхшилашда ди- тадбир бўлиб ўтди.
бўлади. таълим сифати ва педагог- биология фанлари бўйича бориши, янги тураржой мас- ректорларнинг ҳам масъу-
Агар ривожланган ўқитувчилар фаолиятини 87 та, ахборот технология- сивларини барпо этилиши лиятини ошириш, уларнинг Учрашувда
давлатлар тажрибасини ташкил этиш билан боғлиқ лари йўналишида 99 та, хо- ҳисобига яна 270 та мактаб фаолиятини янада кучай- мамлакатимизда
ўрганадиган масалалар аксар ҳолларда рижий тиллар бўйича 207 та қуришга эҳтиёж борлиги тириш мақсадида серти- тарихимизни ўрганиш,
бўлсак, мактабга, фақатгина Халқ таълими ихтисослашган мактаблар маълум қилинди. Шунинг- фикатлаш тизимини жорий буюк алломаларнинг
таълимга берилган вазирлигининг иши деган ташкил топди. дек, кутубхоналар фонди этиш, тизимга малакали бой маънавий меросини
эътибор мамлакат нотўғри қараш таъсирига йиллар давомида янги- педагог-кадрлар тайёрлаш кенгроқ тарғиб этиш
тараққиётининг янги тушиб қолган эди. Шунингдек, видеоселек- ланмагани, атиги 615 мак- ва уларни малакасини оши- масалаларига доимий
босқичга олиб чиқувчи торда ихтисослашган мак- табдагина миллий мусиқа риш борасидаги ишларни эътибор қаратилаётгани
билимли, маънавиятли Ўзбекистон Президен- таблар босқичма-босқич анжомлари мавжудлигига янгича ташкил этиш бўйича таъкидланди.
ва ташаббускор ти Шавкат­ Мирзиёев то- Президент, ижод ва ихтисос- эътибор қаратилди. Масъ- ҳам аниқ вазифалар белги- Маълумки, Соҳибқирон
авлодни тарбиялашга монидан мактаб таълими лаштирилган мактабларни улларга икки ой муддатда ланди. бобомиз улкан салтанатни
бўлган эътибор умумхалқ иши, таъбир жоиз ривожлантириш агентлиги республикадаги мактаблар бошқарув жараёнида
сифатида қабул бўлса ҳаёт-мамот масаласи тизимига ўтказилиши бел- фаолияти танқидий ўрганиб Йиғилишда мамлакати- турли миллат ва
қилинади. экани доимо таъкидланиб гиланиб, агентлик тасар- чиқиши лозимлиги айтилган мизда фаолият олиб бора- элатлар, диний эътиқод
келади ва ўз вақтида бе- руфидаги мактаблардаги эди. ётган олий таълим муасса- вакилларига эҳтиром
рилган эътибор туфайли муҳитни, методикани бошқа салари ичида ўзига хос ну- кўрсатиш, уларнинг
бу соҳа тубдан ўзгармоқда. мактабларга ҳам олиб ки- Ҳисоб бўйича учин- фузга ва салкам 90 йиллик ҳурматини жойига қўйиш
риш лозимлиги таъкидлаб чи, яъни 5 апрель куни тарихга эга бўлган Низомий масалаларига алоҳида
Қайд этиш лозим, давлат ўтилган эди. ўтказилган йиғилишда номидаги Тошкент давлат аҳамият қаратган. Зеро,
раҳбари томонидан мактаб­ мактаб таълимини ислоҳ педагогика университети- бағрикенглик, меҳр ва
лар, уларда олиб борилаёт- 28 январь куни ўтказилган қилиш бўйича йил бошида нинг кейинги фаолияти ҳам саховат жаҳонгир бобомиз
ган таълим-тарбия сифати- навбатдаги йиғилишда эса белгиланган топшириқлар белгиланди. Университет фаолиятида устувор
ни ошириш масалаларига мактаб таълимини ривож- ижроси, йил якунига қадар халқ таълими тизимига ўрин эгаллагани тарихий
бағишлаб жорий йилнинг лантириш масалалари кенг мактаб таълимини ривож- педагог-кадрлар етказиб манбалардан яхши
дастлабки тўрт ойида уч муҳокама қилиниб, бугунги лантиришнинг 5 та устувор берувчи олийгоҳ эканли- маълум.
маротаба видеоселектор кунда мактаблардаги таъ- йўналиши бўйича вази- гига эътибор қаратилиб,
йиғилиши ўтказилди. лим сифати ва мазмунига фалар ижроси муҳокама университетни Халқ таъ-
баҳо берилганди. Жумла- қилинди. лими вазирлиги таркиби-
1 минг 526 та мактаб болалар дан, умумий ўрта ва ўрта га ўтказилиши ва мактаб
тарбияси, давомат ва маънавий махсус таълим жараёни- Бугунги кунда 6 миллион- ўқитувчиларини тайёрлаш,
муіит бўйича «єизил» іудудга да фойдаланиб келинаёт- дан зиёд ёш авлодга 10 минг қайта тайёрлаш бўйича
киритилгани тоєат єилиб ган таълим стандартлари, 130 та умумий ўрта таълим республикадаги таянч му-
бўлмайдиган іолат эканлигига ўқув дастурлари фақатгина ташкилотида таълим-тар- ассасага айлантирилиши
эътибор єаратилди іамда назарий билим беришга бия бериб келинмоқда. Мак- таъкидлаб ўтилди.
мактаблардаги энг катта йўналтирилган бўлиб, ўқув­ табларда ташкил этилган
муаммолардан бири сифатида ўєитиш чиларни мантиқий фикр­ таълим жараёнига эъти- Шунингдек, Абдулла Ав-
методикасининг эскирганлиги лашга, фанлар бўйича ама- бор қаратадиган бўлсак, лоний номидаги илмий-
кўрсатиб ўтилди. лий кўникмаларни шакл­ ҳақиқатан ҳам Халқ таъли- тадқиқот институти Рес­
лантириш ва катта ҳаётга ми тизимида фойдаланиб публика миллий таълим
Дастлаб, 17 январь куни тайёрлашга ўргата олмаёт- келинаётган таълим стан- маркази сифатида қайта Тадбирда Ўзбекистонда
мактабларда таълим-тар- гани танқид қилинган эди. дартлари, ўқув дастурлари ташкил этилиб, Тошкент ижтимоий ҳаётнинг барча
бия сифатини ошириш, бугунги кун талабига жавоб давлат педагогика универ- соҳаларида янги уйғониш
ихтисослаштирилган мак- Мактабларда дарс бера- бера олмаётгани яна бир ситети билан ягона тизимга даври давом этаётганлиги,
таблар фаолиятини та- ётган 504 минг педагогдан бор таъкидлаб ўтилди. айлантирилиши белгилан- улуғ аждодларимиз, буюк
комиллаштириш ва ихти- 12 фоизи ҳали ҳам ўрта ди. Мазкур ташкилотлар мутафаккирларимиз
сослашган мактабларга махсус маълумотли экани, Давлат раҳбарининг таълим жараёнига янги номларини халқимиз
мавжуд қамровни янада 38 фоизида эса умуман т о п ш­ и р и ғ и г а а с о с а н , методикаларни жорий этиш ҳурмат ва эҳтиром билан
кўпайтириш билан боғлиқ малака тоифаси мавжуд февраль-март ойларида борасида амалга ошири- эслаб, уларга ҳурмат-
масалалар кенг муҳокама эмаслиги, бу эса таълим Халқ таълими тизимида- ладиган ишларга масъул эҳтиром кўрсатаётгани
қилинган эди. сифатига таъсир қилиши ги мавжуд ҳолат тўлиқ бўлади. алоҳида қайд этилди.
таъкидланган эди. Мам- ўрганилди. Натижада 852 Маданий-маърифий
Сўнгги йилларда респуб­ лакатимизда олий таълим та мактабда таълим сифа- Албатта, кўрилаётган тадбирни ташкил этишда
ликамизда ихтисослаш- соҳасида кенг кўламли иш- ти, ўқитувчилар салоҳияти бундай чора-тадбирлар ҳамкорлик қилган
лар амалга оширилишига ва битирувчиларнинг олий мамлакатимизда мактаб барча ташкилотлар
қарамай таълим сифати таълимга кириш кўрсаткичи таълимини янада ривож- раҳбариятларига Қўмита
паст бўлган 84 та мактаб- паст экани аниқланди. Шу- лантиришга ҳисса қўшиши, номидан миннатдорлик
нинг бирорта ўқувчиси олий нингдек, 1 минг 526 та мак- шубҳасиз. Зеро, шу кунга билдирилиб, бундай
таълимга ўқишга кира олма- таб болалар тарбияси, да- қадар соҳа ривожида бу ҳамкорлик жамиятда
гани айтиб ўтилди. вомат ва маънавий муҳит каби кенг кўламли ишларни миллатлараро тотувлик
бўйича «қизил» ҳудудга амалга ошириш белгилан- ва бағрикенгликни
Видеоселекторда мак- маган эди. таъминлаш,
тинчликсевар сиёсатни,
Іудудларда мамлакат ҳаётининг
барча соҳаларида
ХАЛЇИМИЗНИНГ МАЪНАВИЙ ЇУДРАТИ эришилган ютуқ ва
Мамлакатимизда диний соҳада ҳам бир қатор муҳим муваффақиятларни кенг
ўзгариш ва катта лойиҳалар амалга оширилмоқда. Шундай Жамшид КАРИМОВ, тарғиб қилишга хизмат
лойиҳалардан бири Ҳазрати Имом мажмуасида бунёд халқ депутатлари Учтепа қилиши таъкидланди.
8этилаётган Ислом цивилизацияси марказидир. туман Кенгаши депутати Тадбирда миллий
маданият марказларининг
апрель куни давлатимиз раҳбари га ошириш учун катта ишлар ғурурини кўтариш, қандай буюк Марказий Осиё», «Исломнинг концерт дастури намойиш
Шавкат Мирзиёев­ушбу мажмуа- қилинди. эл эканимизни ашёвий далиллар Марказий Осиёга ёйилиши», этилди.
да бўлиб, қурилиш ишлари билан билан намоён этиш учун, – деди «Таълим», «Илм-фан», «Меъмор-
танишди. – Бугун, муборак Рамазон ойи- Президентимиз қурилиш ишлари чилик ва шаҳарсозлик», «Санъат Н.УСМОНОВА,
да, жума кунида бу ерга келиши- билан танишаркан. ва бадиий ҳунармандчилик», ЎзА мухбири
Маълумки, 2018 йил 15 миз бежиз эмас. Бундай улуғ айём «Анъаналар» ҳамда «Учинчи
июнь, Рамазон ҳайити куни кунларида қилинган ниятлар Мажмуа уч қаватли бўлиб, Ренессанс – Янги Ўзбекистон»
Президенти­миз томонидан ушбу амалга ошади. Охирги йилларда қадимий обидаларимиз шаклида бўлимлари жойлашади. Шу-
марказ пойдеворига тамал тоши оғир-оғир синовлардан ўтдик. барпо этилган. Бино марказида нингдек, бу қаватда 550 кишига
қўйилган эди. Ўтган йиллар даво- Лекин бу ерда иш тўхтагани улкан гумбаз, тўрт томонида мўлжалланган конференция
мида ҳам маҳоб­ ати, ҳам моҳияти йўқ. Нима учун буни қураяпмиз? симметрик пештоқлар қурилган. зали бўлади. Бугунги кунда маж-
жиҳатидан улкан лойиҳани амал- Халқимизнинг дунёқарашини, Мажмуанинг биринчи қаватида муада пардозлаш ишлари олиб
музей омбори, қадимий қўлёзма борилмоқда.
ва осори-атиқаларни сақлаш ОБУНА – 2022!
ҳамда реставрация қилиш Албатта, юртимизда Ислом
хоналари, нашриёт ва китоб цивилизацияси маркази каби «МИЛЛИЙ иОбнуднеакси:
дўконлари жойлашади. Мажму- лойиҳалар кўп бунёд этилади. Чун- ТИКЛАНИШ»
анинг асосий кўргазма майдони ки Ўзбекистонга буюк алломалар ГАЗЕТАСИГАОБУНАБЄЛИНГ! 158
ҳисобланган иккинчи қаватда юрти деб, бежиз таъриф берилма-
эса Ислом тарихи музейи 9 та ган. Бу тупроқ дунё тамаддунига
бўлимдан ташкил топади. беқиёс ҳисса қўшган не-не оли-
му фузалолар, донишмандлар
Бинонинг марказида, 65 метр ватанидир. Улардан қолган бой
баландликдаги гумбаз остида маънавий ва маданий бойликлар
Ислом оламининг дурдонаси эса динимиз тараққиётига, илм-
ҳисобланган Усмон мусҳафи фани ривожига пойдевор бўлиб
қўйилади. Бу зал атрофида яна хизмат қилмоқда.
8 та – «Исломдан аввалги даврда

4 Мерос fb.com/milliytiklanish.gazetasi www.mt.uz «Milliy tiklanish»
t.me/milliy_tiklanish_gazetasi [email protected]
ижтимоий-сиёсий газетаси
www.mt.uz
№13 (1162)

13 апрель 2022 йил, чоршанба

Тошкент тарихига

ХИЁНАТбу
Халқ депутатлари Тошкент гектарни ташкил этган обиданинг – Ҳурматли депутатлар, тарих боғлиқ лойиҳани тезроқ бюджет
шаҳар Кенгашининг навбатдаги бугунга келиб атиги беш гектари чўпчак ёки ўтмишдан қолган эр- комиссияга топшириш лозимли-
сессиясида V-VI асрларга сақлаб қолинган, холос. таклар эмас, тарих бу ҳақиқий гини таъкидлашди.
тегишли Юнусобод Оқтепа факт, – деди Б.Ҳасанов. – Аждод-
ёдгорлигининг тарихий- Оқтепа тепалигига ёндош ларимиз босиб ўтган йўлларни, Албатта, катта маблағ талаб
маданий қиймати ва бўлган Кўктепа, Хирмонтепа, кимлигимиз ва кимларнинг ав- қиладиган ушбу масалани сессия­
ноёблигини сақлаган ҳолда Мозортепа ёдгорликлари эса лоди эканимизни билишимиз, га киритишимиз осон бўлмади.
консервациялаш лойиҳаси аллақачон текисланиб, ўрнига уй- кўрсатишимиз учун Оқтепага Сенат аъзоларини, бошқа пар-
кўриб чиқилди. жойлар қад ростлаган. ўхшаган обидаларни сақлаб тиядан сайланган депутатлар,
қолишимиз керак. Партиямиз мутахассисларни Оқтепага олиб
Яқинда шаҳар Кенгаши ва депу- Тошкент шаҳрининг 2000 йил- узоқ йиллардан буён бу масалани бориб, реал вазият билан та-
татларимиз томонидан пойтахти- лик тарихи билан боғлиқ ушбу кўтариб келади, лекин амалий ништирдик. Обиданинг бугунги
миздаги мавжуд 356 та маданий обида сақлаб қолинмас экан, бу ҳаракатга келганда тўхтаймиз. ҳолатини кўриб, улар ҳам тарихга
мерос объектлари ўрганилганда билан пойтахт тарихининг бир Агар бундай обидалар бошқа бўлган бундай хиёнатдан ҳайратда
уларнинг 23 таси йўқолиб кетиш бўлаги ҳам бой берилади. Шу давлатда бўлганида эди, кўкларга қолдилар. Ҳатто бу масала собиқ
ҳолатида экани маълум бўлди. боис, партия­миз ўз мақсад ва ва- кўтариб бутун дунёга жар соларди. иттифоқ даврида, яъни 1988 йилда
Айниқса, Оқтепа канали бўйидаги зифаларидан келиб чиққан ҳолда Юртимизнинг қаерини кавламанг, ҳам шаҳар депутатлари томони-
Юнусобод Оқтепа ёдгорлигини ас- «Олтин мерос» хайрия жамоат тарихимизни кўрсатувчи ашёлар дан кўтарилган, қарорлар қабул
раб қолиш бўйича тезкор чоралар фонди билан бир неча йилдан чиқади. Биз эса уларнинг қадрига қилинган, лекин ижроси таъмин-
кўрилиши лозим. буён бу масалани кўтариб келади. етиш ўрнига, ўз қўлимиз билан ланмаган экан. Бу сафар биз
Аммо айрим сабаб­лар билан так­ бадном қиляпмиз. Зудлик билан бу масала ечимини охиригача олиб
Оқтепа қадимги бинолар лиф таклифлигича қолиб кетяпти. масалага нуқта қўйишимиз керак. бориб, қутлуғ Рамазон кунларида
қолдиқлари ва археологик ма- Акс ҳолда аждодларимиз руҳини ижобий натижага эришамиз.
даний қатламлар сақланган те- Сессияда «Олтин мерос» чирқиратамиз.
паликлардан иборат бўлиб, бир раҳбари Амирқул Каримов то- Чунки сессияда ушбу масалани
пайтлар ўзининг сўлим гўшалари, монидан Оқтепа тарихи ва унинг Сессияда Оқтепанинг бугунги бошқа партия депутатлари ҳам бир
боғлари билан машҳур бўлган. бугунги ҳолати ҳақида кенг маълу- ҳолати билан танишган Сена- овоздан қўллаб-қувватладилар.
Ҳатто хорижликлар ҳам зиёрат мотлар берилди. Уни асраб-авай- торлар Шомансур Сагдуллаев Энди обидани сақлаб қолиш
қилиб, дам оладиган бу сўлим мас­ лаш борасидаги ишлар лойиҳаси ва Дилором Ташхўжаевалар ҳам бўйича тақдим этилган лойиҳани
кан бугун қаровсиз ҳолатга таш- тақдим қилинди. Мутахассислар- сўзга чиқиб, нафақат Тошкентнинг янада такомиллаштириб, бюджет
лаб қўйилган. Ёввойи ўт-ўланлар нинг ҳисоб-китобича, археологик тарихи билан боғлиқ бу обида, комиссиясига тақдим қиламиз.
билан қопланиб, одам киришга ёдгорликнинг тарихий-маданий бошқа тарихий иншоотлар ҳам
қўрқадиган масканга айланган. қиймати ва ноёблигини сақлаган бугун аянчли ҳолатда эканини Отабек ЖИЯНБАЕВ,
ҳолда консервациялаш учун 20 айтди. Сенаторлар бу масалани «Миллий тикланиш»
Энг ачинарлиси, айрим миллиард сўм маблағ зарур. кўтарган «Миллий тикланиш» пар-
раҳбарларнинг лоқайдлиги са- тиясига миннатдорлик билдириб, демократик
баб, сўнгги ўн йил давомида обида Йиғилишда депутатимиз, лойиҳани қўллаб-қувватладилар партиясининг Тошкент
ҳудудидан шахсий уй эгаларига «Қатағон қурбонлари» музейи ва Оқтепани сақлаб қолиш билан шаҳар Кенгаши раиси,
ерлар ажратиб берилаверган. директори Бахтиёр Ҳасановнинг халқ депутатлари шаҳар
Натижада, ўз даврида қарийб 100 аччиқ гаплари кўпчиликни ўйга
толдирди. Кенгаши депутати

Рајбат

Пул мукофоти берилади Таълимда «Самарїанд
тажрибаси»нинг моіияти нимада?
Жорий йил 7 апрелда «Давлат
экологик назорати ҳамда моддий Президент Ушбу янги тизим доирасида келгуси сифатида вилоятимиздаги 61 та
маданий мерос объектларини Шавкат 3-4 йилда мактаблардаги барча сектордаги мактабларда мутахассис
муҳофаза қилиш ва улардан Мирзиёев синф ўқитувчилари янги методика ва иккинчи тоифали ўқитувчиларга
фойдаланиш соҳасида раислигида асосида ўқитилади. Ҳар бир методик ёрдам бериш мақсадида
назоратнинг замонавий 5 апрель куни вилоят кесимида «тренерлар Самарқанд давлат университети
механизмларини жорий халқ таълими гуруҳи» шакллантирилиб, улар Ўзбекистон – Финляндия педагогика
этиш чора-тадбирлари соҳасида жойларда мактаб ўқитувчиларининг институти ва мактабларнинг
тўғрисида»ги ҳукумат малакали ўқитувчиларидан иборат
қарори қабул қилинди. «Мобил методик гуруҳлар» ташкил
этилди. Бу гуруҳларга фундаментал
амалга малакасини ошириб боради. умумтаълим фанлардан 420 нафар
оширилаётган Ушбу вазифалардан келиб чиқиб, энг илғор, тажрибали олий ва биринчи
ислоҳотлар Самарқанд вилоятида ҳам зарур тоифали ўқитувчилар саралаб
Қарорга кўра, мод- Маданий мерос агентлигига натижадор­ чора-тадбирлар белгиланди. олинди. Улар 5 ой давомида 167
дий маданий мерос объект- юбориши мумкин. лигининг – Давлатимиз раҳбари томонидан та таянч мактабда ёш ва малака
ларини муҳофаза қилиш ва таҳлилига белгилаб берилган вазифалар тоифаси бўлмаган 9385 нафар
улардан фойдаланиш соҳасида Материалларда содир этил- бағишланган асосида вилоятимизда мактаб педагогнинг касбий маҳоратини
ҳуқуқбузарлик ҳолатлари бўйича ган ҳуқуқбузарлик, ҳуқуқбу­ видеоселектор таълимини ривожлантириш долзарб ошириш учун махсус ўқувлар ташкил
фотосуратлар ва (ёки) видео­ зарлик содир этган шахс йиғилишида беш йиллиги эълон қилинди, – этади. Ўқиш якунида ўқитувчилар
ёзувларни юборган шахслар ҳар тўғрисидаги маълумотлар мактаб дейди Самарқанд вилояти ҳокими якуний синовдан ўтказилади ва
бир тасдиқланган ҳолат бўйича (агар мавжуд бўлса), маданий ўқитувчиларини ўринбосари Хуршид Очилов. – 71 фоиздан юқори кўрсаткичга
ҳуқуқбузардан ундирилган мерос объектининг номи (те- янги методика Ҳафтанинг жума куни эса «Мактаблар эришган ўқитувчиларга сертификат
маблағлар ҳисобидан БҲМнинг гишли ҳуқуқбузарлик бўйича), асосида қайта куни» деб белгиланди. Келгуси берилади. Қолганлари эса яна 3
1 баравари га тенг (270 минг сўм) ҳуқуқбузарлик содир этилган тайёрлаш беш йилда вилоятимизда олий ой давомида қайта ўқитилади ва
миқдордаги пул мукофоти билан манзил, сана ва вақт аниқ акс бўйича тоифали ўқитувчилар улуши 3,3 қайта баҳоланади. Ўқишнинг ушбу
рағбатлантирилади. эттирилиши лозим. Фото ва ви- умуммиллий фоиздан 7 фоизга (4015 нафарга), босқичи 2022 йил сентябрь-ноябрь
деоматериалларга ҳар қандай лойиҳа биринчи тоифали ўқитувчилар ойларида амалга оширилади. Яхши
Іуєуєбузарлик акс тарзда ўзгартиришлар киритиш бошланиши улуши 12,4 фоиздан 16 фоизга ва аъло кўрсаткичларга эга бўлган
эттирилган фото ва тақиқланади. эълон қилди. (9177 нафарга) оширилади. Чет ўқитувчиларга сертификат берилади.
видеоматериалларни тили фани ўқитувчиларини қайта Синовдан ўта олмаган ўқитувчилар
юборган шахслар БІМнинг Ҳуқуқбузарлик акс эттирилган тайёрлаш эвазига миллий (СЕҒR) касбига лаёқатсиз деб топилади. Шу
1 баравари (270 фото ва видеоматериалларни ва халқаро (ILTS) сертификатли тарзда 2022-2025 йиллар давомида 28
минг сўм) миєдорида юборган шахслар дарахтлар, педагоглар улуши 6 фоиздан 10 минг нафар ўқитувчи «Мобил методик
пул мукофоти билан буталар, бошқа ўсимликлар ва фоизга етказилади. Ўрта-махсус гуруҳ» томонидан ўқитилиб, касбий
рајбатлантирилади. ниҳолларни қонунга хилоф ра- маълумотли педагоглар 9,3 фоиздан маҳорати оширилади. Натижада
вишда кесиш, кундаков қилиш, 5 фоизга (2 минг 868 нафарга) 2026 йилга бориб энг иқтидорли
Қарор билан тасдиқланган шикастлантириш, йўқ қилиш ёки туширилади. Бунинг учун зарур ўқитувчиларнинг базаси яратилади
низомга кўра, фуқаролар бошқа жойга кўчириб ўтказиш чора-тадбирлар белгиланди. Айни ва улардан тахминан 800 нафар
ҳуқуқбузарликни видеотехника бўйича – БҲМнинг 1 баравари кунларда педагог кадрларнинг малака энг муносиблари ажратиб олинади.
воситалари орқали қайд этиши (270 минг сўм) миқдорида, эко- тоифасини яхшилаш мақсадида Уларга Ўзбекистон-Финляндия
ҳамда фото ва видеоматериал- логия, атроф муҳитни муҳофаза аттестация жараёнига 33923 нафар педагогика институти томонидан
ларни кўриб чиқиш учун: қилиш ва табиатдан фойдаланиш (60 фоиз) ўқитувчи жалб қилинган. 30 нафар профессор-ўқитувчи
соҳасидаги бошқа ҳуқуқбузарлик Уларнинг 5124 нафар олий малака ажратилиб, 3 ой давомида махсус
– экология, атроф муҳитни бўйича – ҳуқуқбузардан унди- тоифасига, 9515 нафари биринчи ўқув режа асосида бошланғич ва
муҳофаза қилиш ва табиат- рилган жарима миқдорининг малака тоифасига, 19224 нафари ўрта синфларда рақамли педагогик
дан фойдаланиш соҳасидаги 15 фоизи миқдорида, моддий (малака тоифага эга бўлмаган, технологияларидан фойдаланиш ва
ҳуқуқбузарлик бўйича – «Экона- маданий мерос объектлари- тоифасиз ўқитувчилар) иккинчи янги методик технологиялар асосида
зорат» ахборот тизими орқали ни муҳофаза қилиш ва улар- малака тоифасига талабгор сифатида дарс ўтиш услубларини ўргатиш
Давлат экология қўмитасига; дан фойдаланиш соҳасидаги аттестацияда иштирок этмоқда. ҳамда олимпиадачи ўқувчиларини
ҳуқуқбузарлик бўйича – БҲМнинг Сентябрь-октябрь ойларида тайёрлаш мақсад қилиб қўйилади.
– Моддий маданий ме- 1 баравари (270 минг сўм) малака тоифасига эга бўлмаган,
рос объектларини муҳофаза миқдорида пул мукофоти билан тоифасиз 15433 нафар педагог Ғ.ҲАСАНОВ,
қилиш ва улардан фойдала- рағбатлантирилади. навбатдан ташқари ўтказиладиган ЎзА
ниш соҳасидаги ҳуқуқбузарлик аттестация жараёнига жалб этилади.
бўйича «Маданий мерос назо- Рағбатлантириш ҳуқуқбузар­ Президентимиз топшириқларидан
рати» ахборот тизими орқали лик бўйича биринчи хабар бер- келиб чиқиб, «Самарқанд тажрибаси»
ган шахсга нисбатан қўлла­
нилади. Ҳуқуқбузарлик тегишли
органлар томонидан бевосита
аниқлангандан кейин келиб
тушган хабарлар бўйича амалга
оширилмайди.

Ўзбекистон Журналистлари ижодий уюшмаси вилоят бўлими ташаббуси билан ўтказилган медиафорумда барча 5
іудудлардан 70 нафардан зиёд матбуот соіаси вакиллари іамда етакчи ОАВ муіаррирлари иштирок этди.

Холис ва іаєєоний журналистика сув ва іаводек зарур.

НУЄТАИ НАЗАР
13 апрель 2022 йил, чоршанба | №13 (1162) | www.mt.uz | e-mail: [email protected]

6 | «Исёним бепоён, 7 | Жавоҳарлал Нерудан яширилган ўзбек олими: 8 | Рамазон ойининг
истиғфорим ҳадсиз...» у ким учун хавфли эди? фазилатлари

ЯНГИ ЙЄЛДАН
ЮРИШ МАШАЄЄАТИ

М
азкур мақолада журналист
ва унинг жамиятдаги ўрни, журналист аҳлини
ўйлантираётган муаммолар ҳақида фикр
юритмоқчи эмасмиз. Фақат кейинги
йилларда мамлакатимиз журналистлари
жамоаси ҳаётидаги ижобий ўзгаришлар
ва янги бир воқелик ҳақидаги
фикрларимизни ўртага ташламоқчимиз.
«Матбуот – ҳукуматнинг тилидур. Бугун
ҳукумат муассасаларининг қилган
ишларини ва қилиб турганларини ёзиб,
вақти-вақтида хабар бериб халққа
гапириб туриш керакдур», – деган эди
Абдулҳамид Чўлпон.

Соҳанинг бир вакили сифатида номи тилга олинди. Аммо кўп гўёки сафдан чиқаёзган, фақат Кўп ўтмай учун ушбу тадбир бошқаларни
шуни айтишим мумкинки, узоқ ўтмай янги раис «қуш уйқуси»да ижтимоий тармоқдагина ўз фик­ янги раис ҳам уйғотишга хизмат қилади, деб
йиллик «қуш уйқуси»дан кейин, «роҳат-фароғатда» яшаган таш- рини билдираётган тажрибали «єуш ўйлайман...
ниҳоят Ўзбекистон Журналистла- килотга бежиз сайланмаганини журналистлар ҳам уюшма эъти- уйєуси»да
ри ижодий уюшмаси уйғонди. исботлай бошлади. борига тушяпти. «роіат- 25-30 март кунлари эса Наво-
фаројатда» ийда – Ўзбекистон Журналист-
Тан олайлик, йиллар даво - Эсимда, ўша кунларда Блогер, ТВчи, радиочи ёки яшаган лари ижодий уюшмаси, Навоий
мида соҳа жонкуярлари томо- қайсидир ОАВ вакилига нисба- энг аҳволи оғир саналган босма ташкилотга вилояти ҳокимлиги ва «Навоий
нидан уюшма шаънига шунча- тан ноқонуний хатти-ҳаракатлар нашрчилар ҳам тенг кўрила бош- бежиз кон-металлургия комбинати» ак-
лик кўп «шарафлар» айтилдики, амалга оширилгач, уюшма кутил- ланди. Муҳими, уюшма туртиниб- сайлан- циядорлик жамияти ҳамкорлигида
ҳамкасбимиз Карим Баҳриев маганда кескин муносабат билди- суртиниб бўлса ҳам янги йўлдан маганини «Миллий журналистика: анъана-
тили билан айтганда, уюшма риб, кўпчилик ҳамкасбларимизни юришга, қийин бўлса-да, журна- исботлай лар давомийлиги ва замонавий-
йилига бир-икки конкурс ўтказиб, хурсанд қилган эди. Шу тариқа листика оламига хизмат қилиш, бошлади. лик» мавзусидаги республика
мадҳиябозларни мукофотлайди- уюшма ҳақиқий маънода давлат ҳукумат ва ушбу қатлам ўртасида медиафоруми ташкил қилинди. Бу
ган, танқид қилувчиларга бу билан билан журналистлар жамоасини адолатли тилмоч бўлишга уриняп- 2011 йилда ташкил қилинганини сафар мамлакатимизнинг турли
дарс бериб, «ўрганинглар, сиз- бир-бири билан боғловчи кучга ти. Олим Ўсаровнинг шу маънода ва шу кунгача фақат яхши томон- ҳудудларидан келган юздан ортиқ
ларга ҳам ақл кирса, ҳукуматни айланмоқчи эканини билдира ҳам уюшмага раисликка сайланга- га ўзгарганини айтиш мумкин. журналист ва блогерлар бир жой-
мақтасанглар, унвон оласизлар, бошлади. ни бежиз эмаслиги айтилмоқда... Дастлаб ушбу тадбир вилоят- га тўпландилар.
«қаламларинг олтин» бўлади», даги журналистлар иштироки-
қабилида фаолият кўрсатди. Ўтган қисқа давр ичида уюш- Яна бир муҳим гап. Уюшма ўтган да ўтказилган бўлса, орадан Форум доирасида «Мурунтов»
мага янги аъзоларни қабул қилиш ана шу даврда ўз «қанот»ларини уч-тўрт йил ўтиб, Андижон ва конига саёҳат ташкил қилинди.
Журналистика ва оммавий кўпайганини ҳам таъкидлаш жоиз. ҳам амалда қўллаб-қувватлай наманганлик журналистлар ҳам Журналистлар қанчалик машаққат
ахборот коммуникациялар уни- Энг асосийси, юртимизда рўй бошлади. Тўғри, балки маблағ форумда иштирок этиш истагини билан олтин қазиб олинишини ўз
верситети ректори, ЎзЭОАВМА бераётган ижтимоий-сиёсий бера олмаётгандир, аммо билдирган. Кейинчалик форумга кўзлари билан кўрдилар. Зараф-
Бошқаруви раиси Шерзодхон ўзгаришларга тезкор муносабат- қуйидан чиқаётган ташаббуслар Самарқанд, Бухоро ва Навоий шон шаҳридаги катта ўзгаришлар
Қудратхўжаев эса ўшандай пайт- лар билдиряпти. Журналистлар рағбатлантириляпти. Бунга кейин- вилоятлари қўшилди. Сўнгги беш билан, Нуротадаги муқаддас
ларда уюшмага ўзига хос таъриф ўртасида «Устоз – шогирд» анъа- ги икки ойда Фарғона ва Навоийда йилдан бери эса медиафорумда қадамжолар, Навоий шаҳрида
бериб, ундан нафталин ҳиди ке- наси яна тилга олина бошланди, ўтган медиафорумларни мисол республика миқёсидаги журна- олиб борилаётган бунёдкорлик
лаётганини айтган эди. кексалик гаштини сураётган фах- келтириш мумкин. листлар, ОАВ ходимлари иштирок ишлари билан ҳам танишди.
рий журналистлар ҳолидан хабар этяптилар.
Хабарингиз бор, ўтган йилнинг олиняпти. Шу ўринда Фарғона туманининг «Навоий кон-металлургия ком-
июнь ойида «Нуроний» газетаси «Чимён» сиҳатгоҳида ташкил Медиафорумни ўтказишдан бинати» акциядорлик жамияти
бош муҳаррири вазифасида иш- Шуни қайд этиш жоизки, «бош» этилган «Жамият ва оммавий мақсад миллий журналистикамиз директори, Ўзбекистон Қаҳрамони
лаб келган таниқли журналист ва уйғонганидан кейин тананинг ахборот воситалари» мавзусида олдида турган ютуқ ва камчилик­ Қувондиқ Санақулов ижодкорлар
ҳуқуқшунос, қарийб ўн йил даво- бошқа аъзолари ҳам ҳаракатга анъанавий Х Чимён медиафоруми ларни аниқлаш, кўрсатиш, энг иштирокида ўтказиладиган бун-
мида парламент қуйи палатаси келади деганларидек, уюшма- ҳақида алоҳида тўхталиш жоиз асосийси, ана шу жараёнда ўзаро дай медиафорумларни уч-тўрт
ҳавосидан «тўйиб» нафас олган нинг вилоятлардаги бўлимлари бўлади. малака, тажриба алмашишни йилда бир марта эмас, Навоийда
Олимжон Ўсаров уюшма раисли- ҳам жонлана бошлади. Ҳудудий йўлга қўйиш эди. йилига икки марта – баҳор ва куз
гига сайланди. бўлимлар ўртасида борди-келди, Ўзбекистон Журналистлари фаслида ташкил этиш таклифини
тажриба алмашиш имкониятлари ижодий уюшмаси вилоят бўлими Фарғона вилояти бўлими берди.
Тўғри, ўша сайловдан олдин кенгаяётир. Ҳатто уюшманинг ан- ташаббуси билан ўтказилган бошлиғи Муҳаммаджон Оби-
О.Ўсаровга нисбатан ишончсизлик чадан буён «вакант» турган Тош- бу галги медиафорумда бар- довнинг таъкидлашича, бу галги – Шуни аниқ айта оламанки,
билдирганлар, уюшмага нисбатан кент шаҳар бўлимига «Ишонч» ча ҳудудлардан 70 нафардан медиафорум иштирокчилари Навоийда 5 кун бирга бўлганимиз,
журналистликдан кўра ташкилот- ва «Ишонч-Доверие» газеталари зиёд журналист, матбуот соҳаси ҳукумат раҳбарлари, вазирлар, самимий суҳбатлар, саёҳатлар,
чилик қобилияти «баланд»роқ бош муҳаррири, кучли ташкилот- вакиллари ҳамда етакчи ОАВ Олий Мажлис Қонунчилик па- ўзаро тажриба алмашишлар ҳар
бўлган киши етакчиликка сайлан- чи ва фидойи инсон Ҳусан Эрма- муҳаррирлари иштирок этганини латаси депутатлари, ҳокимлар, биримизга 5-10 йиллик ижодий
са мақсадга мувофиқ бўларди, тов раис этиб сайланди. таъкидлаш жоиз. мамлакатимизнинг хорижий дав- куч-қувват бағишлади, – дей-
деган фикрлар ҳам билдирил- латлардаги элчилари билан ҳам ди Ўзбекистон Республикаси-
ди. Хусусан, таниқли журналист Бир сўз билан айтганда, уюшма Медиафорумда АҚШдаги «Дунё бевосита ёки билвосита боғланиб, да хизмат кўрсатган журналист
Муҳаммаджон Обидовга ўхшаган уйғонди. Ўз олдига катта-катта ўзбеклари» сайти раҳбари Исмат турли мавзуларда жиддий баҳс- Аҳмаджон Мелибоев.
тиниб-тинчимас ҳамкасбларимиз режалар қўймоқда. Унутилган, Хушев, «Америка овози» Ахборот мунозараларга киришдилар.
агентлиги мухбири Навбаҳор Имо- Демак, бундай медиафорум
Статистика Театр – ибратхона. Уларнинг инсон мова ҳамда Япония ва Туркиянинг Шу ўринда айнан Муҳаммаджон ташкилотчилари ва журналист-
маънавий камолотидаги ўрни таниқли журналистларининг ма- Обидовнинг ғояси ва ташаббу- ларнинг сўзларидан билиш мум-
22 йилда беқиёс. софадан иштирок этганини, бу эса си билан ташкил топган ҳамда кинки, ташкилотчилар ҳам, соҳа
10 тага Давлат статистика қўмитаси медиафорум фаолияти, қамрови шу кунгача ўтказилаётган ушбу вакиллари ҳам бундай анжуман-
кєпайган маълумотларига кўра, 2022 йилнинг тобора кенгайиб бораётганини тадбир бошқа «қанот»ларга ҳам ларга чанқоқ.
1 январь ҳолатига мамлакатимизда билдиради, албатта. ўрнак бўлиши, бу борада айнан
фаолият кўрсатаётган театрлар етакчиликнинг роли, журналист- Албатта, соҳа ривожида ҳали
сони 50 тани ташкил этган. – Тўғри, бу дунёда ҳамманинг нинг ўз касбига муҳаббатигина кўп ишлар қилиниши, айниқса,
Театрлар сони ўтган йилнинг ўз назари ва ҳақиқати бор, аммо шундай натижага олиб келганини журналистлар ва уларнинг ҳимоя
мос даврига нисбатан биттага фактлар барча учун бир. Шундай таъкидлаш жоиз. қилиниши, уй-жой олишдаги им-
ошган. Йўналишлар бўйича: драма экан, холис ва ҳаққоний журна- тиёзлар борасидаги қонунчилик
театри – 24 та, қўғирчоқ театри – листика сув ва ҳаводек зарур. Баъзан ухлаб ётган «қанот»лар­ ҳужжатлари ягона қонунга бир-
11 та, мусиқали театр – 10 та, ёш Касбимиз ва соҳамиз метин та- да шундай имконият йўқми, дегинг лаштирилиб, такомиллаштирили-
томошабинлар театри – 4 та, опера ва мойилларга эга. Курраи заминни келади. Бор, албатта, фақат та- ши кераклиги кўриниб турибди.
балет театри – 1 тани ташкил этади. ишончли маълумот тебратади шаббус йўқ, фақат ўзини қийнаш Журналистлар ижодий уюшмаси бу
Йиллар кесимида театрлар сони – энг эркин ва энг ёпиқ жамият- хоҳиши йўқ. Олим Ўсаров бежизга ишларга бош-қош бўлиши лозим.
таҳлил қилинганда, 2000 йилда 40 ларда ҳам буни ҳеч ким ҳеч қачон М.Обидовни қўллаётгани йўқ.
та, 2010 йилда 42 та, 2020 йилда 49 ўзгартира олмайди, чунки инсонга Шахсан ўзим М.Обидовни ҳам, Хулоса қилиб шуни айтиш
тани ташкил этган. ҳамиша у таяна оладиган ахборот О.Ўсаровни ҳам яқиндан билганим мумкинки, уюшма уюшмамизга
керак, акс ҳолда жабрини тортади. айланяпти. Оддий учрашувми,
ЎзА Чимёнда ҳар йили Ўзбекистон тадбирми, Жиззах ёки Қўқон
журналистлари ижодий уюшмаси чойхонасидаги суҳбатми, уюш-
Фарғона вилояти бўлими раҳбари манинг ижарадаги энг кўркам хо-
Муҳаммаджон Обидов бошчили- насида ўтаётган мажлисми, бугун
гида ўтказиладиган медиафорум- очиқликка, самимийликка хизмат
да бу сафар шу ҳақда ва бошқа қиляпти. Бу эса янги йўлдаги энг
долзарб мавзуларда гаплашдик, асосий жиҳат, менимча...
– дейди Н.Имомова.
Равшан МАҲМУДОВ,
Фарғона медиафоруми илк бор «Миллий тикланиш» мухбири

6 Буюк сиймо fb.com/milliytiklanish.gazetasi www.mt.uz «Milliy tiklanish»
t.me/milliy_tiklanish_gazetasi [email protected]
ижтимоий-сиёсий газетаси
www.mt.uz
№13 (1162)

13 апрель 2022 йил, чоршанба

Абдулла ҚОДИРИЙ:

«ИСЕНИМ БЕПОЕН,
ИСТИЈФОРИМ ІАДСИЗ...»

Абдулла Қодирий Мазкур суд жараёни ёзув- ган, бошқаларни ҳам шунга умид қўлдан кетиб бораёт- туруб ва ўзингнинг хатоингга рилганда Зиё Саид бўлмаган,
ижоди ҳақида яхлит чи ҳаётида ўзига хос «бури- чақирган. ган паллада ухлайди, унинг тушунмай туруб фақат ожиз- аммо нима учундир у судда
тасаввурга эга бўлиш лиш» нуқтаси бўлиб хизмат билгандан билмагани, тушун- ликдан қилинған тавба тавба мен бор эдим, деб ёлғондан
учун йирик ва кичик қилган. «Муштум» журналида Маълумотларга кўра, ёзув- гандан тушунмагани афзал, эмас, ҳам ўзингни, ҳам ўзгани гувоҳлик беради, фитнага бош
насрий асарлари (1926.02.) босилган «Йиғинди чи Суд воқеалари Самарқанд дея киноя қилади. Давомидан алдаш» билан баробардир деб қўшади.
билан журналистик гаплар» мақоласи учун адиб шаҳрида бўлиб, адиб қаршилик эса, бу кунлар ўтиб вазият изоҳ беради (Абдулла Қодирий.
фаолияти, таржимаи айбдор деб топилади, жино- кўрсатади, очлик эълон қилади. ўзгариши ва халқ ўз йўлини Диёри бакр. – Тошкент: Янги Ёзувчи бир неча саҳифалик
ҳолига доир ий жавобгар сифатида судга Ёзувчининг онаси Жосият- топиб олишига ишора қилади. аср авлоди, 2014. – Б. 386.). Бе- нутқида шахс сўзини бир неча
ёзишмаларини тортилади. Суд воқеаларигача биби, устози Алижон домла «Ўчоқбошини холи топқан рилган парчада уч муҳим бўғин оҳангда қўллайди. «Шахсий
бир-бирига боғлиқ бўлган жараёнга бир оз ой- ва Ғулом Зафарий адибни олақарғалар бўлса хўбам ҳақида сўз боради. Биринчиси, адоват», «шахсий роҳати
ҳолда ўрганиш динлик киритиб олиш лозим. кўргани боришади. Алижон билган номаъқулчилигини «банда ҳақиқатни тушуниб йўлида элни эмиб», «баъ-
лозим. Ёзувчи Дастлабки романнинг шон- домланинг насиҳатига кўра, қилаяпти! Қилаверсин, эгаси- эмас, кучланиб, ожизланиб зи устолпараст, танпараст
биографиясини шуҳрати, унинг кутилмаган у очликни тўхтатади. Мазкур га товоқ-қошиқ керак бўлса, бўйин букадир...». Юз берган шахс­ларимиздан киноядир»,
очиқловчи шахсий даражада оммалашиб кетиши, суд воқеалари ёзувчи ҳаёти ахир бир кун қатрон-патрон ҳодисага онгли равишда эмас, «шахсий ҳазил», «шахсий
ёзишмалар у қадар ёзувчининг жамият томони- ва руҳиятига жиддий таъсир қилиб олар-ов, оғайни!» балки моҳиятни англамасдан, бутунлиқ», «мустақил шахс»,
кўп эмас. Шундай дан эътироф этилиши, ўзбек ўтказади. Тўғрироғи унинг «шахсини кўра олмайсиз»
маълумотлардан матбуот майдонида «фелье- руҳияти, ижодкорлик пози- «Мен тўјрилик орєасида бош кетса «их» (шахси ноаниқ – С.Т.), «мен
бири адиб томонидан тонлар қироли» бўлиб танили- цияси, инсоний эътиқоди яна дейдирган йигит эмасман. Кўнглида шамси турлик бўҳтон, шахсият ва
тайёрланган маъруза ши барчаси – адибнинг ўзига бир бора синовдан ўтади. јубороти, тескаричилик маєсади бўлмајан сохталар» билан «бир неча
матни бўлиб, нисбатан ишончини ошириб, Ёзувчи мунофиқ кимсалар то- содда, гўл, виждонлик йигитка бу єадар шахсларнинг орзусича маъна-
қодирийшуносликда бир оз мағрурланишига йўл монидан тайёрланган фитнани хўрликдан ўлим тансиєроєдир. Бир неча вий ўлим билан ўлдирилдим»,
қимматли манба очган бўлиши мумкин. Матбуот имтиҳон ўрнида қабул қилиб, шахсларнинг орзусича маънавий ўлим билан деб ёзади. Ёзувчи айблов
сифатида қадрлидир. орқали Ғози Юнус билан юз муносиб равишда жавоб бера- ўлдирилдим. Энди жисмоний ўлим менга мақолага эмас, балки ўз шахси-
Даврнинг нафаси берган баҳс-мунозарада ҳам бу ди. Қодирийнинг шу вақтгача єўрєунч эмасдир». га қаратилганлигини яхши бил-
ва босимини ўзида сезиларли даражада акс эта- ёнида юрган, маслакдош деб ган ва эътиборни шахсий муно-
муҳрлаган маъруза ди. Қодирий ва Ғози Юнус ора- ўйлаган кимсалар юзидаги сабатлар масаласига қаратган.
матни ўзбек матбуоти сидаги баҳс-мунозараларнинг ниқоби ечилиб, К.Алимов, Унинг нутқидаги «маънавий
ва тарихий-адабий туб асоси журнал савияси З.Саид, Хуршид каби шахслар- ўлим билан ўлдирилдим»
жараёни билан билан боғлиқ бўлса-да, аммо нинг асл қиёфаси очилади. сўзида ҳаракат унинг ўзи то-
боғлиқ муҳим «шахсият кирларидан» холи монидан эмас, балки ўзгалар
маълумотлар ҳақида бўлмаган ўринлар ҳам йўқ Ёзувчи ҳақиқат чекинган тарафидан бажарилгани ва
хабар беради. эмас. ва ноҳақлик авж олган вази- шунга маҳкум эканлигини анг­
ятни инобатга олиб маълум латади. У суддаги нутқида
«Муштум» журнали ёзувчи- маънода ҳукумат талабла- (269). Ёзувчи шўроларнинг ўзини ожиз санашга маҳкум, «жазойингиздан қўрқуб эмас,
нинг ижодида янги бир саҳифа ри билан ҳисоблашиш учун мақсадидан хабардор, аммо деб ҳисоблашдир. Маънавий балки виждоним, иймоним
очди дейиш мумкин. Унинг жур- муросага боради. Мақолада бир кун ҳақиқат юзага чиқиб, ожизлик бу ҳақиқат моҳиятини тазйиқи остида сўзлайман»,
налдаги фаолияти ижодида эътибор берилган нуқталарга уйқудагилар уйғониб «баҳор англамасликдир. Иккинчиси, дея ўзининг ҳаёт дастурини
алоҳида йўналиш сифатида тўхталиб ўтамиз. Биринчиси, келса» «олақарға»дан то- «Бас, бу ҳолатдаги тавба тав- эълон қилади. Бу оддий хабар
мазмун касб этади. «Муштум» мақола нашрга тайёрлани- залаб «қатрон-патрон» бамас, балки шахси ихтиёрни, ёки шиор эмас, балки талаб ва
журнали орқали ижодкор Кал- ши жараёнига изоҳ берувчи қилиб «ўчоқбоши»га эга- муҳокамани қўлдан бериб тартибни билдиради. Ёзувчи-
вак Махзум, Тошпўлат тажанг муаллиф сифатида фикрини лик қилишидан умидвор. одамгарчиликдан чиқишдир...». нинг мазкур фикри уни яқинроқ
сингари ўзининг бутунлай янги асослаб, далил келтиради. Муаллиф мақолада бево- Ўзи англамаган тушунчани билишимизга кўмак беради.
қиёфага эга бўлган бетак­ Иккинчиси, санъат ва адабиёт сита ўша вақтдаги давлат ҳақиқат, деб қабул қилиш, унга «Шахсий бутунлиқ, мустақил
рор қаҳрамонларини адабиёт назариясини «илмий ва ада- раҳбарларидан бири бўлган бўйсуниш, муҳокама қилиш шахсият қуллик билан зиддир.
майдонига олиб кирди. Ғози бий» йўлда шарҳловчи мута- Акмал Икромовга мурожаат ваколатини қўлдан бериш, Шахсий бутунлиғи бўлмаған,
Юнус ўз мақоласида Калвак хассис сифатида кулгига таъ- қилади. «Сенга мисол бе- ўз эркини бировнинг қўлига яъни ўзида ҳақиқатни ихтиёр
Махзумнинг ёзилиш жараёни риф беради. Учинчиси, ҳақ- риш учун Шайхи Саъдийнинг топшириб қўйиш билан ба- қила билиш кучи тополмаған
ҳақида шундай маълумотни ҳуқуқларини яхши англовчи ҳикматига ва ё Калиланинг робардир. Руҳий ҳурриятни ожиз, ихтиёрсиз одамлар жа-
келтиради: «Муштум»ни бош- фуқаро, тўртинчиси, ижтимо- Димнасига мурожаат қилиб қўлдан бой берган «одам- мият учун фойдалик ва чин
лаб чиқаришда биз Жулқунбой ий сиёсий вазиятни тушунган ўлтирмайман. Мисолни нақ гарчиликдан» чиқиши бор ағзо бўла олмаслар» (Абдул-
каби кулгучиларимизга инониб журналист, бешинчиси, вази- мутаккалимдан эшит. Мен ҳар гап. Учинчи бўғин, «Ўзинг ла Қодирий – Жулқунбойнинг
чиқардиқ. Ялиниш ва ёлбориш, ят билан ҳисоблашувчи тад- куни худоға тўққиз мартаба бир ҳақиқатка қониқмай ту- 1926 йил 15-17 июнда бўлиб
ҳатто тарелка тутиб бўлса-да, биркор, сўнггиси, Ҳақ йўлида осий бўлиб, ўн саккиз мартаба руб ва ўзингнинг хатоинг- ўткан судда сўзлаган нутқи.
икки йилгача иштирок этдириб курашувчи иймон-эътиқодли тавба ва истиғфор айтаман. га тушунмай туруб фақат Абдулла Қодирий. Диёри бакр.
келдик. Ҳали ҳам ялинишдан шахс. Мана шу ўринлар айнан Исёним бепоён бўлганидек, ожизликдан қилинған тавба – Тошкент: Янги аср авлоди,
тўхтаганимиз йўқ» (Ғ.Юнус. ёзувчи шахсиятининг таянч истиғфорим ҳадсиз ва лекин тавба эмас, ҳам ўзингни, ҳам 2014. – Б. 368.). Ёзувчи учун ҳар
Танқидми, тош отиш. Абдул- нуқталари ҳисобланади. исёнсиз қолган соатимга жуда ўзгани алдаш». Адиб ҳақиқат қандай жазодан кўра иймон
ла Қодирий. Диёри бакр. – Т.: оз учрайман! Бас, онглағилким тушунчасини соф фалсафий, талаби устун.
Янги аср авлоди. 2007. – Б. Муаллиф эски давр кулгиси эй Акмал! Тавбага бўйин бук- исломий концепция асоси-
455.). Ғози Юнус навбатдаги билан янгисини солиштира кан банда, бандаларнинг энг да изоҳлайди. Авваламбор, Эътибор берсак, ёзувчи учун
мақоласида юқоридаги фикри- туриб Калпараш исмли қизиқчи ярамасидир, қуллиқ бунёд ҳақиқатни тушуниш ва унинг асосий мезон – иймон, виж-
ни давом эттиради: «Журнални ҳақидаги ҳикояга тўхталади, қилган расво-расволарнинг асл моҳиятини англаш ло- дондир. Ҳар қандай таҳликали
тузатиш ва кенгайтириш учун яна бир бора маҳоратини ишга яна ашаддий расвосидир. Ўз зим. Адиб чорасизликдан, қалтис лаҳзада ёзувчи чекин-
бизнинг «Жулқунбойлар»ға солади. Калпараш хоннинг бутунлиғини сақлай олмаған иложсизликдан ёки бировдан майди, фикрида собит. Аслида,
ялинишимиз табиийдир. Бу қизиқчиси бўлиб, саройдаги бошқаға эн бўла оладир деб ҳеч қўрқувдан қилинган тавба- ёзувчининг мазкур нутқи бир-
мақсаднинг тагида ҳеч бир амалдорларга «муқаллид» бир китобда учрата олмадим. ни маънавий ожизлик деб бирини сотиб чақимчиликни
қандай замир – фамир йўқ...» қилиб одамларни кулдириб Айтмакчиманки, тавбаси боши- баҳолайди. Хатоларни тан касб қилиб олаётган ўша давр
(Ғози Юнус. Шаллақи ким. Аб- юрган. Унинг тамошаларидан ни есин, сен бўлсанг, ишингдан олиб, гуноҳларга иқрор бўлиш зиёлилари учун мурожаатнома
дулла Қодирий. Диёри бакр. завқланиб кетган хон «Менга қолма, отингни чуҳ, де! Ҳақиқат том маънодаги ҳақиқат, Ярат- ўрнидадир. Ёзувчи учун маъ-
– Т.: Янги аср авлоди. 2007. ҳам муқаллид бўл, ҳазил тўқи» олдида бўйин эгиш тавбадир, ганнинг илоҳий адолатини тан навий ўлим олдида жисмоний
– Б. 458.). Мушт ум ж урна- дейди. Калпараш буйруқни ўзгаси ғавғодир! (Абдулла олиш демакдир. Ҳақиқатга бе- ўлим беписанд. Ёзувчининг
ли таҳририяти билан ёзувчи усталик билан бажарадики, Қодирий – Жулқунбойнинг рилган таърифда ёзувчининг таржимаи ҳоли билан боғлиқ
ўртасида «икки йилгача» маъ- худди хон сингари чилимни 1926 йил 15-17 июнда бўлиб иймон эътиқоди, салоҳияти факт бизга Отабек ва Анвар об-
лум бир шартнома тузилган яхши тайёрламаган хизмат- ўткан судда сўзлаган нутқи. ва заковати, тафаккур кўлами разининг қай фазовий макон-
бўлиши мумкин. Ғози Юнус корни арзимаган айби учун Абдулла Қодирий. Диёри бакр. мужассамдир. дан олинганига далил. «Мен
агар Жулқунбой «Муштум»га «ўн дарра» уришга буюради. – Тошкент: Янги аср авлоди, тўғрилик орқасида бош кетса
чин ихлос билан ёндашганда Ташқаридан ўзини кўрган хон 2014. – Б. 360.) (270). Қодирий маърузада «Ерли- «их» дейдирган йигит эмасман.
«Ўрта Осиёда» ягона нашрга хатосини тан олмай, ўзини лашдириш, ўзбекчалашдириш» Кўнглида шамси ғубороти, тес­
айланиши мумкин эди, деб ёза- танқид қилган Калпарашни Адиб хулосасига кўра, инсон масаласига ҳам эътибор каричилик мақсади бўлмаған
ди. Жулқунбойнинг «тарелка» ўлимга буюради. Ёзувчи ўзини ёлғиз ҳақиқат олдида бўйин қаратади. Охунбобоевнинг содда, гўл, виждонлик йигит-
тутиб ялинтириш сабаби унинг «бу кунги бир Калпараш» деб эгиши мумкин, бундан бошқаси маориф ҳақидаги қарашларига ка бу қадар хўрликдан ўлим
табиатидаги ўзига хос муракка- атайди. Муаллиф келтирган мунофиқлик ва иккиюзлама- муносабатини «шахсий ҳазил» тансиқроқдир. Бир неча шахс­
блик ва истеъдодига етарлича мисолдан «ҳисса чиқаришни» чиликдир. Ўзига ҳисоб бериб анови «унсурларга замзама- ларнинг орзусича маънавий
баҳо бериши билан боғлиқ суд ҳукмига ҳавола қилади. яшаш иймонли одам учун дир», деб изоҳлайди. Ёзувчи ўлим билан ўлдирилдим. Энди
бўлиши мумкин. Шу боис, мезон. Кундалик турмушда зиёлилар ва зиёнлилар сўзини жисмоний ўлим менга қўрқунч
ёзувчи баъзи мақолаларида Муаллиф судловга асос «тўққиз мартаба осий» бўлиш эҳтиёткорлик билан қўллайди. эмасдир» (Абдулла Қодирий
ўзгаларни «шахсият гувала- бўлган «Йиғинди гаплар» тирикчилик кўчасининг но- Зиёлиларни икки гуруҳга аж- – Жулқунбойнинг 1926 йил
си» билан уради-ки, бу унинг мақолас ида Турк ис тонда текислигини билдирса, «ўн ратади. 1. Эски, Ўктабргача 15-17 июнда бўлиб ўткан суд-
журналистика қоидаларига бўлаётган ўзгаришлар миллат саккиз мартаба тавба ва бўлған зиёлилар. 2. Янги да сўзлаган нутқи. Абдулла
доим ҳам риоя қилмаганлигини манфаати учун эмас, балки но- истиғфор» айтиш, пушаймон- Қодирий. Диёри бакр. – Тош-
кўрсатади. Юқорида санал- мига кўз-кўз учун бўлаётганини лик ва тазарру – иқрор де- Ёзувчи ўзига қарши гувоҳлик кент: Янги аср авлоди, 2014.
ган факторларнинг барчаси танқид қилади. Бундай вазият- мак. Инсон ҳурлигига қарши берганлар ҳақида «мундоқ – Б. 368.) (367).
йиғилиб, ёзувчининг «попугини да ўзини бефарқликка солиб қуйилган ҳар қандай тақиқ гапириши фақат шахсий адо-
пасайтириб» қўйиш ниятида яшаётган зиёлиларни танқид чексиз исённи юзага келтира- ватдан иборат, чунки бирон Инсон шахсининг эври-
суд воқеалари уюштирилган қилади. «Ўлкада нима кўб экан ди. Қодирий суддаги нутқида вақт жонларига теккан бўлсам лиши, давр билан муросага
бўлиши мумкин. Ўзига ҳаддан – ухлайдирған бурчак ва унда мазкур мақоладаги парчага керак, аммо қай тариқада улар- бориши ниҳоятда мураккаб
зиёд ишонган ёзувчини руҳан ўмпайиб, тўмпайиб ухлағучи шундай изоҳ беради: «Банда га гап тегдирганимни айта ол- жараён. Аммо шуни қатъий
синдириш мақсади ҳам айблов- менга ўхшаган овсарлар! Мен ҳақиқатни тушуниб эмас, куч- майман. Гувоҳ Зиё Саидийни равишда айта олиш мумкин-
га қўшимча асос бўлгандир. сизга айтсам, ўзбекнинг иш- ланиб, ожизланиб бўйин бука- оғзаки танқид қилган эдим» ки, Қодирий бу жараёндан
Зеро, адиб ҳар қанча кибрга чиси, деҳқони, маъорифи, дир. Бас, бу ҳолатдаги тавба (Абдулла Қодирий. Диёри бакр. ўз «мен»ини омон сақлашга
берилмасин адабиётни наф­ маданияти, иқтисоди, шал- тавбамас, балки шахси ихтиёр- – Т.: Янги аср авлоди. 2007. – Б. уринди. У «бойлар, уламолар,
сига қурбон қилмаган, иши- тай-балтайи, хуллас барчаси ни, муҳокамани қўлдан бериб 363.). Айб­ловнинг бир неча ки- чўнтакчи хоин ва ўғрилар,
га масъулият билан ёндаш- ҳам ухлайди» (269). Муал- одамгарчиликдан чиқишдир. шилар томонидан уюштирилга- умуман, Ўзбекистон тескари-
лиф ўз тинчлигини ўйлаган Ўзинг бир ҳақиқатка қониқмай нини ёзувчи жуда яхши билган. чиларига», «ўчоқбошини холи
ўзбек бундай ағдар-тўнтар Мақола таҳририятга олиб бо- топган олақарғаларга» нисба-
паллада, яъни кундан-кунга

Чоршанба Кучли билим, истеъдод ва MILLIY 7
13 апрель, 2022 йил ¢з эътиєодига эга миллий tiklanish
№13 (1162) ойдинлар коммунистлар учун ижтимоий-си±сий газетаси
энг катта хавф саналган.
тан нафратини очиқ кўрсата Тошкент єамоєхонасида ТАРИХ
олган адиб сифатида намоён бир йил давомида саєланган ва таєдир
бўлади. У «биз ҳар нарса- жафокаш олим 1938 йил
га ишонадирган ва ҳар бир 13 октябрда отувга іукм
олғанимиздан қўл ейдирган єилинган.
(алданиш) бир миллатмиз»
деганда Туркистон эгалигини ЖАВО²АРЛАЛ НЕРУДАН
қўлга олган, содда халқни ЯШИРИЛГАН ЎЗБЕК ОЛИМИ:
алдаётган ҳукуматнинг асл
мақсадини фош қилади. ХУ КАИВМФУЧЛУИНЭДИ?
Ўзини «мен бўлсам мустамла- Жадидчилик- Пўлат (Бекбулат) Солиев Шунингдек, «Маориф» ва «Тонг»
качилар калтагини еб, калтак нинг етук ва 1882 йил 22 мартда Россия им- журналларига муҳаррирлик Фанлар
зарби билан кўзим мошдек ёрқин намоян- перияси Астрахан (Ҳожитархон) ҳамда «Инқилоб» журнали академияси
очилиб (уруб қолинг айланай даларидан бири вилоятининг Засуравский муҳарририга ўринбосарлик президенти
почча!)» деб таништиради. Пўлат Солиев бўлисидаги Башмаковка қилган. Теша Зоҳидов,
Унинг кўзларини зулм ва Туркистон қишлоғида ўзига тўқ деҳқон «у киши вафот
зўровонлик «мошдек» оч- халқлари та- оиласида туғилган. Асли бухо- 1924 йилда турмуш ўртоғи этганига анча
ган. Муаллиф шўровийларни рихини илмий ролик, манғит уруғига мансуб Фотима Файзираҳмонова (Ҳоди вақт бўлган»,
очиқчасига «мустамлакачи- ўрганишнинг отаси Мажид Соли фарзанд- Файзийнинг синглиси) билан дейди. Шунда
лар» дея, уларни ўз номи би- замонавий ларининг илм олишини қўллаб- Москва шаҳрига кўчиб бориб, Ҳиндистон
лан атайди. Мақола ёзилган мактабини қувватлаб, рағбатлантириб Свердлов номидаги универ- ҳукумати
йилларни эътиборга олсак, яратишга бел борган. Қишлоқ мактабини та- ситетнинг тарих кафедрасида бошлиғи
бу сўзларни айтиш учун ҳам боғлаган фидо- момлаган Пўлат Солиев йирик иш бошлайди. 1926 йили Ле- олимнинг
журъат ва жасорат керак кор шахсдир. исломшунос олим, тарихчи, нинград шаҳрига кўчиб ўтиб, қабрини зиёрат
эканлиги маълум бўлади. У Абдурауф «Идел» газетасининг муҳаррири Шарқшунослик институтида қилмоқчи
Фитрат, Сад­ Абдураҳмон Умеров ташкил меҳнат фаолиятини бошла- эканини
Маълумотларга кўра, адиб риддин Айний, қилган, ўрта махсус таълим бе- ган. 1927 йили ушбу институт айтганида,
шўро ҳукуматининг сиёсатини Чўлпон, Абдул- рувчи мадрасага ўқишга кирган. раҳбарияти томонидан унга до- «у киши йўлда
умуман қабул қила олмаган. ла Қодирий, цент унвони берилган. вафот этган, шу
Дастлабки ижод намунала- Ҳоди Файзий Ўн беш ёшида мадрасани та- сабабли қабри
ри «Шодмарг», «Тинч иш» каби маъри- момлаб, Қозон шаҳридаги олий Шу йили Пўлат Солиев номаълум»,
каби асарларидаёқ унинг фатчилар мадрасалар – Муҳаммадия ва Ўзбекистон ССР Халқ комиссар- деб жавоб
ижтимоий позицияси очиқ билан ҳамфикр Ғолияда таҳсил олган. Икки ма- лари совети ҳузуридаги Илмий берадилар.
кўрсатилади. «Тинч иш»да ва ҳаммаслак драсани ҳам аъло баҳоларга би- марказ билан тузилган шартно-
Шариф охунднинг ҳаёти ми- эди. тирган Пўлат Солиев бу пайтда ма асосида 1927 йил 7 сентябрга Тошкентдаги Революция тари-
солида турли йўлларда тен- араб, турк, форс, рус ва бошқа қадар ўзбекларнинг иқтисодий хи илмий-тадқиқот институти
тираган, нафс йўлларида «МИЛЛИЙОБУНА –2022! ТИКЛАНИШ» 158 туркий халқлар тилларини пухта ва маданий тараққиёти акс назоратида Пўлат Солиевга марказий қўмитаси биринчи
иймонидан айрилган ким- ГАЗЕТАСИГА ОБУНА ДАВОМ ЭТМОЇДА! билган ва француз ҳамда немис эттирилган «Ўзбеклар тарихи» юклайдилар. котиби Акмал Икромов раисли-
саларнинг ҳаёти мисоли- Обуна индекси тилларини ҳам ўзлаштирган китобини ёзиш мажбуриятини гидаги гуруҳга муҳокама қилиш
да большевик лар сиёс­ ати эди. Ғолия мадрасаси бошлиғи, олади. 1933 йили Ўзбекистон педа- учун топширган.
орқасида юзага келган фожи- машҳур исломшунос Зиё Ка- гогика академияси Ўзбекистон
алар қаламга олинган. молий унга ўз муассасасида Аммо Пўлат Солиевнинг ССР давлат университетига Афсуски, ушбу қўлёзма нус-
мударрислик қилиб, дарс бери- Ўрта Осиё ёзма ёдгорликлари айлантирилган ва 1935 йил хаси 1937 йили Пўлат Солиев
Суд ҳукмига кўра адиб икки шини таклиф этганида, қабул тўпламини ташкил этиш ва сентябрда унинг қошида ЎзДУда қамоққа ташлангач, йўқотилган.
йилга озодликдан маҳрум қилмай, қишлоғига қайтиб, қадимий қўлёзмаларни жамлаш Ўрта Осиё республикалари Унинг мустамлакачилар томо-
қилинади. Аммо Олий суд имомлик қилган. учун Москвадан Самарқандга ичида биринчи бўлиб «Ўрта нидан қатағон қилиниши эса
ҳукм эълон қилган куниёқ чақириб олиниши натижасида Осиё тарихи» кафедраси таш- турган гап эди. Негаки, кучли би-
Охунбобоев, Ғозиев, Икромов, 1909 йили ота юртига бориш- китоб ёзилмай қолган. кил этилган. Пўлат Солиев лим, истеъдод ва ўз эътиқодига
Қосимхўжаев ва бошқалар ни кўнглига тугган Пўлат Солиев ушбу кафедранинг мудири эга миллий ойдинлар комму-
имзоси билан қарорни бекор Туркистонга йўл олиб, Тошкент Шу баҳона юртига қайтган этиб тайинланган. Ушбу ка- нистлар учун энг катта хавф са-
қилиш тўғрисида илтимос- вилоятининг Оққўрғон бўлисида Пўлат Солиев 1927 йил январ- федрада ўз даврининг етук налган. Тошкент қамоқхонасида
нома ёзади. Сўров қабул Сегизбой Отабоев хонадонида да ташкил этилган Самарқанд олимлари Абдурауф Фитрат, бир йил давомида сақланган
қилиниб, адиб озодликка яшай бошлайди, қишлоқда янги олий педагогика институти О.Ҳошимов, А.М.Красгюусов, жафокаш олим 1938 йил 13
чиқарилади, аммо унинг учун усул мактаби ҳам очади. Кейин­ Шарқ тарихи кафедраси му- С.А.Лесковский, С.В.Юшков, октябрда отув­га ҳукм қилинган.
матбуот эшиклари ёпилади. чалик Мирзачўлда, Жалол­ дири лавозимида иш бошла- М.Я.Феноменов ва А.Макиев
ободда ҳам жадид мактаблари ган. Бу ерда шарқшунос олим, каби профессорлар фаолият Англия мустамлакасидан
А.Қодирий ўз таржимаи ташкил қилиб, ўқитувчилик адиб ва давлат арбоби Аб- кўрсатган. қутулиб, мустақилликни қўлга
ҳолида ижодий биографияси билан шуғулланади. 1913 йили дурауф Фитрат, профессор киритган Ҳиндистон бош вазири
ҳақида шундай маълумот бе- Тошкент шаҳрида биринчи рус- В.И.Вяткин, тилшунос олим, 1936 йили Пўлат Солиев Жавоҳарлал Неру 1954 йили
ради. «Хулоса бошқаларнинг татар мактабига асос солади, профессор Ғози Олим Юнусов Тошкентга бутунлай кўчиб ўтиб, СССРга амалга оширган илк
хизмати дафтар билан собит 1916 йилдан Бекободдаги янги билан ҳамкорликда меҳнат Ўзбекистон ССР марказий иж- ташрифи чоғида Тошкентда
бўлса, меним хизматларим усул мактабида бир йил да- қила бошлайди. Пўлат Соли- роия қўмитаси қошида ташкил ҳам бўлиб, Фанлар академия-
матбуот билан равшандир. вомида ўқитувчилик қилади. ев ҳамкасблари орасида ўта этилган Фан қўмитасида иш сига келганида, Пўлат Солиев
Ишчи-деҳқонлар ёзғон асар- 1917 йилдан эса, Қўқондаги босиқлиги, камгаплиги, мада- бошлайди. Ушбу тузилма кейин- билан учрашмоқчи эканлигини
ларимни суюниб ўқийдилар Ўқитувчилар семинариясида нияти, камтар, илмий баҳсларда чалик Ўзбекистон ССР халқ ко- билдирган.
ва мени ёзувчилар қаторига икки йил мобайнида директор бошқаларнинг нуқтаи назари ва миссарлари совети қарамоғига
киргаздилар ва мени ҳамон лавозимида ишлай бошлайди. фикрини диққат билан ўрганиб, берилган ва унда Пўлат Солиев Фанлар академияси прези-
ўқирлар ва унутмаслар...» мунозарали жиҳатларини асос- Ўзбекистон тарихи бўлимини денти Теша Зоҳидов, «у киши ва-
(Абдулла Қодирий. Диёри Пўлат Солиев 1917 йил ноябр­ ли далиллар билан исботлаб бошқарган. Айни пайтда Тош- фот этганига анча вақт бўлган»,
бакр. – Тошкент: Янги аср да Қўқонда Туркистон Мухто­ бера олиши билан ажралиб кент, Самарқанд, Фарғона ва дейди. Шунда Ҳиндистон
авлоди, 2014. – Б. 174.). Бу риятини ташкил этиш ишларида турган. Бухоро олий ўқув юртларида та- ҳукумати бошлиғи олимнинг
ўринда юқорида биз таъ- фаол иштирок этган шахслар- лабаларга маърузалар ўқиган. қабрини зиёрат қилмоқчи эка-
кидлаган ёзувчининг «ўзига дан бири саналади. Айниқса, 1930 йили Самарқанд олий пе- нини айтганида, «у киши йўлда
ишончи» яна бир бора йилт Қўқон шаҳрида чоп этиладиган дагогика институти Ўзбекистон Пўлат Солиев сермаҳсул ва вафот этган, шу сабабли қабри
этгандай... У маърузада «Эл байроғи» газетасининг педагогика академиясига ай- серқирра олим саналади. 1920 номаълум», деб жавоб беради.
ўзининг ҳукумат қарорларини бош муҳаррири сифатида уни лантирилган ва шу йилнинг 28 йилларда унинг Қуръони карим
шунчаки онгсиз бажарувчи Туркистон Мухторияти ҳукумати сентябрда Туркистон халқлари матнини илмий шарҳлар билан Жавоҳарлал Неру Пўлат Со-
шахс эмас, балки фикрловчи, нашрига айлантиришга катта тарихининг билимдони бўлган илк бор ўзбек тилига таржи- лиевнинг Ҳиндистон озодликни
«меҳнаткашлар манфаати»ни ҳисса қўшган. Пўлат Солиев Пўлат Солиевга академия про- ма қилгани маълум. Шунинг- қўлга киритишидан 20-25 йил
ўйловчи, муҳокамага қобил давлат ҳокимияти таркибига йи- фессори унвони берилган. дек, «Бухоро тарихи» (1923) ва аввал ёзилган «Англия импе-
миллатпарвар сифатида хиз- рик этник гуруҳлар вакилларини «Манғитлар салтанати даврида риализми Шарқда», «Шарқдаги
мат қилганлигини айтади. киритиш ҳақидаги ғояларни ил- ТАҚИҚЛАР... Бухоро ўлкаси» (1925) каби ҳозирги аҳвол», «Ҳиндистон
гари сурган демократик руҳдаги ХХ асрнинг 30 йилларидан асарларини яратган. Англия зулми остида» китоб­
Маъруза сўнггида адиб зиёлилардан бири эди. миллий зиёлилар ва уларнинг лари ҳинд ватанпарварларига
«маним ҳақимда ким нима асарларини таъқиб қилиш Тарихчи олим Ўрта Осиё та- жуда кучли таъсир қилгани,
деса десин», «Маркс ва Туркистон Мухторияти тор- бўйича бошланган тадбирлар рихи масалаларига мурожаат уларга мустақиллик учун ку-
Ленин»нинг «ҳароратли шо- мор қилингач, Пўлат Солиев Пўлат Солиевни ҳам четлаб этар экан, 1926 йили ўзининг рашнинг асл моҳиятини чуқур
гирдиман» деб айтади. Бу сиёсий фаолиятдан узоқлашиб, ўтмади. Эндигина профессор йирик асарларидан бири – англаш, идрок этишда қўлланма
сўзлар нимани англ­ атади? маориф соҳасини ривож- унвонини олган олимнинг 1926 «Ўзбекистон ва Тожикистон» бўлганини илмий жамоатчи-
Адиб замон зайли билан му- лантиришга киришган. 1918 йилда ёзилган «Ўрта Осиё тари- асарини ёзган. Унда ўзбек, ликка сўзлаб, марҳум Пўлат
росага бормай иложи йўқ эди. йили Назир Тўрақулов билан хи (ХI-ХV асрлар)» китоби 1933 қозоқ, қирғиз ва туркманларнинг Солиевга миннатдорлик изҳор
«Улуғ доҳий»ларнинг номини ҳамкорликда Скобелев (ҳозирги йил август ойида Ўзбекистон ижтимоий, иқтисодий ҳаёти, қилган. Бу вақтда Ўзбекистон
айтиш, унинг учун бир йўл эди. Фарғона) шаҳрида қишлоқ мак- Коммунистик партиясининг деҳқончилиги, улардаги ер ва ССРда Пўлат Солиевга эҳтиром
Бу вақтда шўролар ҳукумати таблари учун ўқитувчилар тай- Самарқанд шаҳар бўлими ва сув масалалари, шунингдек, кўрсатиш нари турсин, номини
ҳар бир жабҳада ўзининг ёрлаш курслари ташкил этган. шаҳар назорат комиссия­сининг Россия империясининг Туркис­ эслаш ҳам мумкин бўлмаган.
назоратини ўрнатиб бўлган, 1919 йилнинг иккинчи ярмидан қўшма йиғилишида муҳокама тонни тайёр хомашё базасига
миллат ихтиёри қўлдан ке- бошлаб Тошкентда биринчи қилиниб, тарихни қўмсаш ҳамда айлантиришга уринишларини Мустамлакачилик ва комму­
тиб, истиқлол умиди борган турк-татар маориф курсларини идеаллаштиришда айбланган. ёритиб берган. нистик мафкура ҳукмронлиги
сари узоқлашиб бораётган ташкил этиб, унинг директори Китобдан олий таълим муас- шароитида турли азоб-уқубат­
эди. Буларнинг барчаси адиб сифатида иш олиб борган. сасаларида дарслик сифатида Унинг илмий фаолияти- ларга дучор этилган ва қурбон
қалбида сўнгсиз исён олови- фойдаланиш тақиқлаб қўйилган. даги яна бир муҳим асар – бўлган миллий зиёлиларимиз,
ни ёқар, аммо имкон бунга йўл 1920 йил 8 октябрда Бухо- Пўлат Солиев ва унинг маслак- «Ўзбекистон тарихи»ни ярати- айниқса, 140 йиллиги нишон-
бермасди. ро Халқ Совет Республикаси дошларига мавжуд тузум ман- ши бўлди. Бу ўзбек халқининг ланаётган Пўлат Солиевнинг
(БХСР) тузилгач, 1920 йил 11 но- фаатларига хизмат қилишлари кўп асрлик тарихидаги биринчи халқимиз олдидаги хизматла-
Маърузада адиб руҳо­ ябрда БХСР Маориф нозирлиги лозимлиги уқтирилган. уриниш бўлиб, қадимги, ўрта рини эътироф этиш, илмий-маъ-
ниятидаги қавариқ чизгилар, Бухорода инқилоб тарихини Ижтимоий фанлар, айниқса, аср ва замонавий тарихчилар- рифий меросини ўрганиш, кенг
эътиқодий қалқишлар, ик- нашр этиш ва унинг муаллиф- тарих фанининг жамият онгини нинг асарларидан ва бошқа жамоатчилик ҳукмига ҳавола
киланишлар ўз аксини топ- ларини тасдиқлаш ҳақида қарор тарбиялашдаги тенгсиз ўрнини манбалардан олинган маълу- этиш биз тарихчи олимларнинг
ган. Адиб сиймосида ҳаёт қабул қилган бўлиб, Пўлат Со- яхши англаган большевиклар мотларни жамлаш, умумлаш- бурчимиздир, албатта.
сўқмоқларида йўлини йўқотиб лиев ҳам улар қаторидан жой Ўзбекистон ССРнинг қадимги тиришни тақозо қилган. Пўлат
қўйишдан ҳадик олган, миллат олган эди. давридан то 1930 йилгача Солиев уни тахминан 1935 йили Дилноза ЖАМОЛОВА,
маънавиятига ўзини дахлдор бўлган тарихини коммунистик ёзиб тугатган ва қўлёзмани ФА Тарих институти
санаган, ижодни муқаддас 1922 йили Пўлат Солиев БХСР мафкура нуқтаи назардан ёзиш Ўзбекистон ССР компартияси докторанти,
вазифа билган, хатолари Маориф нозирлигининг Илмий ишига киришадилар. Бу борада
учун истиғфор айтган, адолат кенгаши раиси этиб тайинлан- республика ҳукуматининг мах- тарих фанлари бўйича
учун курашган каби турли ган вақтда Бухоро ўқитувчилар сус қарорини ҳам чиқартириб, фалсафа доктори
қиёфалар мужассам. Булар- инс­титутида араб адабиёти уни бажаришга бошчиликни
нинг барчаси бир нуқтада тарихи, араб тили назарияси ва
адибнинг улуғ шахсиятида амалиётидан дарс ҳам берган.
ўзаро кесишади. Миллат ва
адабиёт масаласи кўндаланг
келганда, иккиланмасдан
«от қўювчи» улуғ ёзувчи ўз
бутунлигини сақлаб қолишга
эришди. Ёзувчи томонидан
тайёрланган маъруза матни
унинг таржимаи ҳолидаги
кемтикларни тўлдирувчи ада-
бий манба бўлиши билан бир-
га, ўша давр замон нафасини
ўзида акс эттириши билан
илмий қимматга эга.

Санобар ТЎЛАГАНОВА,
адабиётшунос

8 Сўнгги саіифа fb.com/milliytiklanish.gazetasi www.mt.uz «Milliy tiklanish»
t.me/milliy_tiklanish_gazetasi [email protected]
ижтимоий-сиёсий газетаси
www.mt.uz
№13 (1162)

13 апрель 2022 йил, чоршанба

РАМАЗОНФОЙазИиНлИаНтГлари Шавкат РАҲМОН

М ана, бу йил ҳам ниҳоятда юксакдир. бор?», деган ибора ўзгаларга, хусусан, – балғам, сангви- МУҲАББАТ
яна бир баҳорни Ушбу ойда рўза тутган бор. Ҳақиқатан ҳам бечораҳолларга ник – қон, меланхо-
Саломатлик қаршиладик. Жум- инсон очликни енгиб, баъзида бечораҳол эътибор қаратишга лик – қора ўтларни Муҳаббат – чиройли капалак,
ладан, мағфират нафсининг ҳар қандай кишиларнинг олдидан ундайди. Ким ўзида кетказади. Қонни қўрқаман шўрликни тутгани.
ва барокат, меҳр- хоҳиш-истакларига ўтиб кетар эканмиз, раҳм-шафқат сифа- тозалайди, ошқозонни Капалак қувганим ёдимда,
оқибат, мурувват ва ғолиб кела олишини улар ҳам биз каби тини шакллантириш яхшилайди. Натижада ёдимда йўқ аммо етганим.
эзгулик ойи бўлган тушунар экан. Рўза инсонлигини, улар ҳам ва мустаҳкамлашни рўзадор анча енгил- Юрагим ранжиган боладай
Рамазон ойига ҳам тутиш билан ин- биз каби фаровон ҳаёт хоҳласа, рўза тутсин! лашиб қолади, зеҳни на эрмак, таскинга кўнади.
етиб келдик. Бу- сонлар қийинчилик, кечиришни исташ- Рўза баданимиз учун ўткир, хотираси кучли, Муҳаббат – чиройли капалак,
нинг учун Яратганга машаққатларга бар- ларини, ёнларидаги саломатлик гарови иродаси мустаҳкам ҳали ҳам гулларга қўнади.
чексиз шукроналар дош бериш, сабр фарзандлари бизнинг саналади. Рўзадор бўлади. Кўплаб тиб- Ортидан ҳаллослаб чопаман,
айтамиз. қилиш тажрибасига фарзандларимиз рўза тутиш билан биёт мутахассис- ҳижолат бўламан ғўрликдан –
Бу ой бутун мусул- ҳам эга бўлар экан. каби ота-она меҳрига, ўз соғлигини тиклаб лари: «Рўза тутиш қанчалик югурмай, барибир
мон олами учун улуғ Рўза тутган инсон атрофдагилар эъти- олади. Бугунги кунга баданнинг соғлом ва орқада қолардим шўрликдан.
ой бўлиб, инсонпар- бечора ҳолдагиларни борига ташна эканли- келиб бутун дунёда қувватли бўлишига
варлик, сабр-қаноат, қандай кун кечираёт- гини унутиб қўямиз. рўза нафақат соғлиқни сабаб бўлади», деб ***
хайр-саховат ойи ганини яхши билиб, Ҳа, инсон унутувчан, сақлаш учун, балки таъкидлайдилар. Нодиражон, Шоиражон,
ҳисобланади. Аслида ўзининг тўкин-сочин, баъзан эса ношукр беморларни даволаш Рўза тутган киши- танам қимир этмайди,
халқимиз азалдан фаровон ҳаёт кечира- бўлади. Баъзилар учун ҳам ўта зарур нинг гуноҳлари тут- олис-олис воҳалардан
ҳамжиҳ­ атлик, меҳр- ётгани, кўп ҳолларда, ейишга нони, кийишга омил эканлиги ошкора ган рўзаси сабабли тоғларимни чақиринг,
оқибат ва бағри­ қариндош-уруғ, қўни- кийими бор, оиласи айтилмоқда. Яқинда мағфират қилинади. осмон тўла ҳаволар
кенглик каби тушунча- қўшни ва атрофдаги тинч, соғ-саломат россиялик олимлар Ва, яна рўза тутган фақат менга етмайди.
ларни юксак қадрлаб бошқа инсонларнинг бўлса-да, янада рўза тутиш йўли киши ўз рўзаси сабаб- Нодиражон, Шоиражон,
келган. Айни мана ҳолати қандай кеча- яхшироқ яшамасли- билан даволанган ли фаришталар сифа- танам қимир этмайди,
шу гўзал фазилатлар ётганини ҳам ҳис этар гидан нолийди. Баъ- беморлар рўйхатини ти ила сифатланади. кўзимда бир томчи ёш,
муқаддас Рамазон экан. зилар эса куни кеча эълон қилишди. На- Маълумки, емаслик, сойлар ювса кетмайди.
ойида муҳтожларга Айтиш жоизки, кўча- ўзининг ҳолати ҳам тижа кишини ҳайратга ичмаслик ва жинсий Нодиражон, Шоиражон,
ёрдам кўрсатиш, кўйда, автобусда, шундай бўлганини, соладиган даражада яқинлик қилмай, доимо танам қимир этмайди,
беморлар, ёлғиз кек- метрога тушганимиз- ўзи ҳам бошқаларнинг муваффақиятли эди. тоатда бўлиш фариш- пешонамнинг шўридан
салар, эҳтиёжманд ои- да, бозорга борга- кўмагига муҳтож Ҳатто саратон касали- таларга хос сифатдир. бино бўлган бу дарё…
лалар ҳолидан хабар нимизда ва умуман бўлганида: «Қачон га мубтало бўлганлар Рўза тутган инсон осмон тўла ҳаволар
олиш каби савобли ҳар куни йўлимизда мен ҳам ўзгаларга ҳам мана шу йўл би- ўзининг рўзадорлиги фақат менга етмайди.
амаллар орқали янада ибрат олишимиз керак ўхшаб кўнглим тусаган лан шифо топишибди. билан айнан ана шу Нодиражон, Шоиражон,
кенгроқ қамров касб бўлган ҳолатларга нарсани ейман?» деб Рўза турли касаллик­ сифатлар соҳиби танам қимир этмайди,
этади, десак муболаға дуч келамиз, лекин Аллоҳ таолога дуо ларга даво бўлиши бўлади. боринг, қорли тоғларга:
бўлмайди. Шу боис эътибор бермаймиз. қилиб, ёлворганини билан бирга бадан- бир шоир ётибди, денг
ҳам биз учун муборак Халқимизда «Қорни унутиб қўяди. даги ёмон, кераксиз «Рамазон соғинчи» Худонинг ҳовлисида…
Рамазоннинг аҳамияти тўқнинг, қорни оч Рўза инсонни му- ёғларни, холерик китоби асосида Осмон тўла ҳаволар
билан нима иши рувватли қилади, – сафро, флегматик тайёрланди. фақат менга етмайди…

КИБР Мусулмон киши учун одамларни Кибрланиш Аллоҳ таолога хос ОБУНА – 2022! АФСОНА
камситиш, уларни паст санаш хислат бўлиб, банда зинҳор «МИЛЛИЙ ТИКЛАНИШ» ГАЗЕТАСИГА 158 Кўкрагимни майсага босиб,
ІАЇИДА жуда ёмон иллат. Ҳатто юриш- кибру ҳаво қилишга муносиб 2022 ЙИЛ УЧУН ОБУНА БОШЛАНДИ! буталарнинг панасида жим,
туришда ҳам кибру ҳаводан, эмас. Ҳадиси қудсийда Аллоҳ кенг камарда чўмилаётган
такаббурликдан сақланиш таоло марҳамат қилади: «Азизлик Обуна индекси юлдузларни узоқ кузатдим.
керак. Бу жуда ёмон нарса. изорим, кибриё эса ридоимдир. Икки кўзим ўйнар мириқиб,
Бошқаларга кибр оғир ботади. Ким менинг бу хусусиятларимда афсонавий хилқат очилар.
Энг муҳими: «Албатта, Аллоҳ ҳеч менга шерик бўлмоқ истаса, Қасирлатиб қуруқ шохларни
бир мутакаббир ва мақтанчоқни мен уни азоблайман». Имом чакалакдан чиқар овчилар.
севмас». Абдуллоҳ ибн Умар Ғаззолий кибрни: «Ўзини улуғ Вужудимга тарқалар титроқ,
розияллоҳу анҳудан нақл санаш ва қадрини бошқанинг юрак тошга айланиб қолди.
қилинган ривоятда: «Кимнинг қадридан устун қўйиш» деб Хайриятки, бу ойдин тунда
қалбида заррача мутакаббирлик таърифлаганлар. Бундан келиб юлдузларни бўлмайди отиб.
бўлса, Аллоҳ уни дўзахга чиқадики Ҳақни инкор қилиш ва
юзтубан ташлайди», дейилган. одамларни пастга уриш кибр Іордиє
Кибр қалбдаги хасталик бўлиб, ҳисобланади. Мўмин-мусулмон
унга мубтало бўлган инсон киши бировга жабр қилувчи,
Аллоҳ субҳанаҳу ва таолонинг кибрланувчи бўлмаслиги керак.
амрлари ва наҳийларини Аксинча, ўзини камтар тутиши,
эътиборсиз қолдириб, ҳақни ҳаммани тенг кўриши, мутавозеъ
зое қилишдан, одамларни паст бўлиши лозим.
санашдан, уларни назар-писанд
қилмасликдан иборатдир. Муқимжон ҚИРҒИЗБОЕВ

ЄУЙИЛТИРИЛГАН ШИРИН СУТ ВОЄЕАСИ...ир биродаримиз кўзида Дадам банкани қўлларига
ёш билан айтиб эди: отаси олиб худди гўдак бошини
хаста экан. Катта акаси ақиқа силагандай силадилар-да,
маросимига тайёрланаётган кейин очасан, – дедилар.
экан. Бизда бунақа одат кўп Ақиқадан сўнг дадам
ҳушларини йўқотдилар ва кўп
Б учрайди. «Отам (ёки онам)
«қуйилтирилган ширин сут ҳам
олиб келгин», – деб илтимос
қилибди. Шунда нодон ўғил
ўйламай-нетмай «Бунақа сут
ҳозир отлиққа йўқ, қаердан
топаман», – дебди. Хаста ота
кўриб қолсинлар», – деб индамабди. Ўша пайтда бу ўтмай бу дунёни тарк этдилар.
тўй ёки бошқа маросимни нарсанинг топилиши чиндан Аёллар дадам истаган
тезлатамиз. Бу, албатта, ҳам қийин эди. Аммо ўғил қуюлтирилган ширин сутни
яхши ният. Аммо бу ният отанинг кўнгли учун «албатта очиб, ширинликлар пишириб
ортида «отам (ёки онам) ўлиб топамиз», – деса кифоя эди. маърака дастурхонига
қолса тўйим қолиб кетади – Худонинг марҳаматини қўйдилар.
(ёки тўйга атаганларим азага қарангки, – дейди Шунга ўхшаган воқеалар оз
ишлатилиб кетадими) деган биродаримиз. – Акамнинг бу бўлса ҳам учраб туради-ки,
ҳадик ҳам бўлади. Буни гапларидан ранжиб турганимда ундан кўз юммоқлик мусулмон
яширмайлик. бир дўстим дадамни йўқлаб, боласига хос эмас.
Хуллас, биродаримизнинг иккита нон билан ўша сўралган
акаси ақиқа дастурхонига ширин сутдан олиб келди. Тоҳир МАЛИКнинг
олинажак неъматларни рўйхат «Мана, дада, сўра­ганингиз «Одамийлик мулки»
қилиб ўтирганида хаста ота очиб берайми?», – деб сўрадим. китобидан.

«МИЛЛИЙ ЖАМОАТЧИЛИК КЕНГАШИ: ТАҲРИРИЯТ Таҳририятга келган хатлар доимий Газета «SHARQ» нашриёти-матбаа акциядорлик компаниясида
ТИКЛАНИШ» Алишер ҚОДИРОВ – кенгаш раиси, МАНЗИЛИ: эътиборимизда бўлиб, улар чоп этилди.
ДЕМОКРАТИК Тошкент шаҳри, муаллифларига қайтарилмайди. Корхона манзили: «Буюк Турон» кўчаси, 41-уй
ПАРТИЯСИНИНГ Акмал САИДОВ, Абдулазиз АККУЛОВ, Аброр ПЎЛАТОВ, Учтепа тумани,
ИЖТИМОИЙ- Амриддин БЕРДИМУРОДОВ, Акмал ЖУМАБОЕВ, Баҳодир Мақсуд Шайхзода Навбатчи муҳаррирлар: 2008 йил 29 октябрда Ўзбекистон Матбуот ва ахборот
СИЁСИЙ МАМАТХОНОВ, Бахтиёр САЙФУЛЛАЕВ, Илҳом АБДУЛЛАЕВ, кўчаси, 1 А-уй. Дониёр ТОШБОЕВ, агентлиги томонидан № 0223 рақами билан рўйхатдан ўтган.
ГАЗЕТАСИ Иброҳим ҒОФУРОВ, Ирода ДАДАЖОНОВА, Минҳожиддин МИРЗО, Газета таҳририят Равшан МАҲМУДОВ Газета ҳафтанинг чоршанба куни чиқади.
Олим ЎСАРОВ, Нодир МУХТОРОВ, Одилжон ТОЖИЕВ, Отабек компьютер Навбатчи:
ЖИЯНБОЕВ, Озодбек НАЗАРБЕКОВ, Ортиқали ҚОЗОҚОВ, Феруза марказида терилди Вилоятхон ШОДИЕВА Адади – 10 007.
МУҲАММАДЖАНОВА, Хуршид ДЎСТМУҲАММАД, Шерзодхон ва саҳифаланди. Дизайн гуруҳи:
ҚУДРАТХЎЖА, Шавкат ШАРИПОВ, Шухратжон АХУНДЖАНОВ. Маъмуржон ҚУДРАТОВ, Газетанинг баҳоси келишилган нархда.
Муаллифлар фикри Лазиз МЕЙЛИКОВ, Қоғоз бичими: 350x587. Ҳажми: 4 босма табоқ
Бош муҳаррир: таҳририят нуқтаи Фирдавс ҲАМИДУЛЛАЕВ Буюртма – 416
Миродил АБДУРАҲМОНОВ назаридан фарқ Босишга топшириш вақти 21.00.
қилиши мумкин. Топширилди 03:40

ТЕЛЕФОНЛАР: Электрон почта: ISSN 2010-7714

Қабулхона (факс): (71) 232-12-03, +99897 755-10-11 [email protected] / [email protected] 123456