32_son -2023 «Milliy tiklanish» demokratik partiyasining ijtimoiy-siyosiy gazetasiMilliy tiklanish format

KЕL, EY DUNYO! «MILLIY TIKLANISH» DEMOKRATIK PARTIYASINING IJTIMOIYSIYOSIY GAZETASI 2s MAKTAB: DEYA FAXRLANA OLAMIZMI? kayfiyatlar a’lo! (Davomi 3-betda) «MILLIY TIKLANISH» ANONSLAR «Dunyoda ilmdan boshqa najot yo‘q va bo‘lmagay» 6s milliy tiklanish Bu o‘zgarish bizga erkin qarorlar qabul qilish huquqini beradi MILLIY QADRIYATLARGA TAYANGAN TARAQQIYOT – O'QITUVCHI VA MURABBIYLAR KUNI Adadi – 7 188 1995-yil 10-iyundan chiqa boshlagan www.mt.uz \ [email protected] № 32 (1220) 2023-yil 27-sentyabr, chorshanba 1-OKTYABR AQSH dollari 12195.10. 1 YEVRO 12921.93. 1 Rossiya rubli 126.67. 1 Angliya funt sterlingi 14862.17. 1 Yaponiya iyenasi 81.93. 2023-yilning 27-sentyabr sanasidan. Manba: cbu.uz EZGU MAQSAD SARI TASHLANGAN EZGULIK QADAMI O‘ tayotgan hafta Markaziy Osiyoning eng gavjum nuqtalaridan biriga aylanayotgan Samarqand XXI asrning yana bir tarixiy anjumaniga mezbonlik qildi. Xabar qilinganidek, Samarqand shahridagi «Buyuk Ipak yo‘li» xalqaro turizm markazidagi kongresshollda Turkiy davlatlar kasaba uyushmalari tashkilotining ta’sis yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi. Uni O‘zbekiston kasaba uyushmalari Federatsiyasi raisi, senator Qudratilla Rafiqov kirish so‘zi bilan ochdi. Shu o‘rinda turkiy davlatlar o‘rtasidagi o‘zaro ishonch va hamkorlikning yangicha talab va tamoyillar asosida rivojlanishiga asosan Yangi O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan tub islohotlar sabab bo‘layotganini, ayniqsa, Prezident Shavkat Mirziyoyev ilgari surayotgan g‘oya va tashabbuslar bunda muhim rol o‘ynayotganini xalqaro ekspertlar ham e’tirof etmoqdalar. Turkiy davlatlar Kasaba uyushmalari tashkilotining ta’sis yig‘ilishini ham o‘zaro ishonch ko‘priklari mustahkamlanayotganining mantiqiy davomi deyish mumkin. «SIRDARYO IES» AJda «MILLIY TIKLANISH»CHILAR KO‘PAYMOQDA 5s 4s 7s 6s INSON KAPITALINI RIVOJLANTIRISH VA KREATIV YOSH AVLODNI TARBIYALASH — O‘ZBEKISTON O‘Z OLDIGA QO‘YGAN STRATEGIK VAZIFALARDAN BIRIDIR 20-23-sentyabr kunlari Qo‘qon shahrida Butunjahon hunarmandchilik festivali bo‘lib o‘tdi. Biz hamma uchun ochiq va sifatli ta’limni kambag‘allikka barham berish, xalq farovonligini oshirish va barqaror iqtisodiy o‘sishga erishishning eng samarali omili, deb bilamiz. Strategiyada qayd etilgan ikkinchi yangilik – olis va qiyin sharoitlarda yashab, maktabga qatnash muammoli sanalgan hududlarda o‘quvchilarning maktabga borish-kelishlari uchun bepul avtobuslar qatnovi yo‘lga qo‘yilishi bo‘ldi. Buning ahamiyatini ikki-uch og‘iz so‘zda ta’riflash qiyin. Zero, bunday qulaylikka faqat rivojlangan mamlakatlargina qodir degan tushuncha o‘zo‘zidan barham topadi. Ya’ni, endi «Bizning Yangi O‘zbekiston ham bunga qodir!» deya baralla aytadigan zamon keldi. BU MENING TILIM

YANGI O‘ZBEKISTON Fraksiyada 2 27-sentyabr, 2023-yil №32 (1220) chorshanba ijtimoiy-siyosiy gazetasi milliytiklanish INSON KAPITALINI RIVOJLANTIRISH VA KREATIV YOSH AVLODNI TARBIYALASH — O‘ZBEKISTON O‘Z OLDIGA QO‘YGAN STRATEGIK VAZIFALARDAN BIRIDIR BU O‘ZGARISH FRAKSIYA RAHBARIGA MUSTAQIL ISHLASH «Milliy tiklanish» demokratik partiyasi fraksiyasining navbatdagi yig‘ilishida asosiy e’tibor O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning AQSHga safari hamda BMT Bosh Assambleyasi sessiyasi doirasidagi uchrashuvlari natijalari tahliliga qaratildi. Ta’kidlanganidek, Davlat rahbarining okeanorti davlatiga safari muhim uchrashuvlarga boy bo‘lgani bilan ahamiyatli bo‘ldi. Ayniqsa, Markaziy Osiyo mamlakatlari va AQSH yetakchilarining «C5+1» formatidagi birinchi sammitida mintaqamiz taqdiri bilan bog‘liq muhim qarorlar qabul qilindi va hamkorlikni yanada rivojlantirishga doir bir qator kelishuvlarga erishildi. Prezidentning BMT platformasi doirasida tashkilot Bosh kotibi A n t o n i u G u t e r r i s h b i l a n uchrashuvida so‘nggi yillarda mamlakatimiz va BMT o‘rtasidagi hamkorlik misli ko‘rilmagan yuksak darajaga chiqqani mamnuniyat bilan qayd etildi. Ayni paytda qariyb 140 ta dastur va loyihalar birgalikda amalga oshirilayotgani, O‘zbekiston tashabbusi bilan BMT Bosh Assambleyasining 6 ta rezolyutsiyasi qabul qilingani, Orolbo‘yi mintaqasi aholisini ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash uchun maxsus Trast fondi faoliyat yuritayotganiga urg‘u berildi. Antoniu Guterrish shuningdek, O‘zbekiston Prezidentining Bosh Assambleya 78-sessiyasidagi n u t q i n i y u k s a k b a h o l a b , m a m l a k a t i m i z d a a m a l g a o s h i r i l a y o t g a n i s l o h o t l a r dasturini qo‘llab-quvvatlashini, O‘zbek ist on n i ng global va m i n t a q a v i y m u a m m ol a r g a yechim topish borasida ilgari surilgan tashabbus va takliflari ham nihoyatda muhim ekanini ta’kidladi. Bosh kotib yangi «O‘zbekiston – 2030» islohotlar strategiyasiga kiritilgan maqsad va vazifalarning ko‘lamdorligini, ular Barqaror rivojlanish maqsadlari bilan to‘liq hamohangligini alohida qayd etdi. BMT va uning barcha institutlari ushbu dasturiy hujjatni amalga oshir ishga ko‘maklashishga tayyorligini ham bildirdi. Davlatimiz rahbarining Jahon savdo tashkiloti bosh direktori Ngoz i Okonjo -Iveala bila n uchrashuvi ham samarali bo‘ldi. Uchrashuvda O‘zbekistonning tez fursatda JSTga a’zo bo‘lishi bo‘yicha ko‘rilayotgan choratadbirlar ham muhokama qilindi. Eng asosiysi, tashkilot bosh direktori O‘zbekiston tomonidan bu boradagi amaliy choralarni yuqori baholadi. P r e z i d e n t i m i z B o s h Assambleyasi sessiyasi doirasida Koreya Respublikasi Prezidenti Yun Sok Yol bilan ham uchrashib, ikki davlat o‘rtasidagi alohida strategik sheriklik munosabatlarini yanada mustahkamlash va ko‘p qirrali hamkorlikni kengaytirish masalalarini muhokama qildi. Keyingi yillarda ikki davlat o‘r t a sid a o‘z a r o s avd o v a investitsiya ko‘rsatkichlar barqaror oshib bormoqda. O‘tgan yilda tovar ayirboshlash 24 foizga ko‘paydi. Mamlakatimizda qariyb 1000 ta qo‘shma korxona faoliyat yuritmoqda, Koreyadan kiritilgan investitsiyalar hajmi esa 7 milliard dollardan oshdi. Shundan so‘ng deputatlar «O‘zbekiston Respublikasining a y r i m q o n u n h u j j a t l a r i g a o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida»gi qonun loyihasini birinchi o‘qishda muhokama qildilar. Ushbu qonun loyihasi Oliy Majlis palatalarining faoliyatini tartibga soluvchi qonunlarni yangi tahrirdagi Konstitutsiyaga muvofiqlashtirish, shuningdek, zamonaviy talablarga javob b e r a d i g a n i x c h a m d a v l a t boshqar uvini shakllantir ish maqsadida ishlab chiqilgan bo‘lib, 13 ta qonun va 1 ta kodeksga tegishli o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritishni taqozo etadi. Jumladan, Senat vakolatlari yangi tahrirdagi Konstitutsiyaga muvofiqlashtirilyapti. Qayd etish joizki, endi Senat a’zolari har bir ma’muriy-hududiy birlikdan 4 nafardan saylanishi, 9 nafari Prezident tomonidan tayinlanishi (jami 65 nafar) belgilanyapti. Doimiy asosda ishlovchi senatorlar soni esa amaldagidek 25 nafar miqdorda saqlanib qolmoqda. Senatning prokuratura organlari faoliyati ustidan nazorat qiluvchi komissiyasini tugatish taklif etilyapti. Shu bilan birga Senatning -yilning 20-sentyabrida BMT minbarida birinchi marta ona tilimizda Yangi O‘zbekiston tashabbuslari yangragan edi. O‘shanda Millat yetakchisi mamlakatning yangi qiyofasi shakllanayotgani, 2017-yil O‘zbekistonda «Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari yili», deb e’lon qilingani, yurtimizda xalq hokimiyatini nomiga emas, balki amalda joriy etish mexanizmlarini mustahkamlash, endi inson huquq va erkinliklarini himoya qilish Parlament va fuqarolar tomonidan nazorat qilinishini ta’kidlab, kundankunga siyosiy partiyalar va fuqarolik jamiyatlarining roli ortib borayotganini, sud organlarining mustaqilligi hamda so‘z va matbuot erkinligi ta’minlanayotganini jahon hamjamiyatiga ma’lum qilgandi. Mana, oradan olti yildan ziyodroq vaqt o‘tdi. Bir qarashda unchalik katta davr emas bu. Ammo o‘tgan yillarda shiddatli zamon va globallashayotgan dunyo talablari kun, hatto soat sayin o‘zgarib, kutilgan va kutilmagan realliklar insoniyatni xavot i rga sol ishd a d avom etayotganiga guvoh bo‘lyapmiz. Davlatimiz rahbarining BMT B o s h A s s a m b l e y a s i n i n g 72-sessiyasidagi nutqida dunyoda terrorizm tahdidlari kuchayib borayotgani, bunday illatlarga qarshi asosan kuch ishlatish yo‘li bilan kurashish o‘zini oqlamayotgani haqidagi fikrlar bildirilganiga qaramay, bugun ham ana shu mulohazalar o‘z dolzarbligini yo‘qotmaganini aytish joiz. B M T n i n g 2 0 2 0 - y i l 23-sentyabrdagi 75-sessiyasida ham O‘zbekiston rahbari jahonning turli nuqtalarida notinchliklar s a q l a n i b q o l a y o t g a n i g a , ziddiyat va zo‘ravonliklar ortib borayotgani, ekologik ofatlar va boshqa zamonaviy xatarlar qashshoqlik va kambag‘allikning global muammolarini kuchaytirayotganiga jahon jamoatchiligi e’tiborini qaratgan edi. Bu muammolar, ayniqsa, pandemiya sharoitida keskin tus olmoqda. Tobora tashvishli ohang kasb etayotgan qashshoqlikning o v o z i e s a b u t u n d u n y o hamjamiyatini, barchamizni bezovta qilishi zarur, – degandi Yurtboshimiz. Ming afsuski, bundan uch yil avvalgi xulosalar bugun ham o‘zgarmas bo‘lib qolyapti. Pa nde m iya t u fayl i on lay n tarzda o‘tgan o‘sha sessiyada O ‘ z b e k i s t o n y e t a k c h i s i t omon id a n i lga r i su r i lga n tashabbuslar, ayniqsa, Markaziy Osiyoning ajralmas qismi deya ta’rif langan Afg‘onistondagi muammolarga faqat birgalikda va yaqin hamkorlik orqali afg‘on xalqining ezgu orzu-umidlarini ro‘yobga chiqarish mumkinligi haqidagi dadil mulohazalar dunyo hamjamiyati e’tiborini tortgan edi. BMTning o‘sha sessiyasida Davlatimiz rahbari tomonidan yana bir muhim masala – global iqlim o‘zgarishlariga munosabat bildirilib, har bir mamlakat bu jarayonning salbiy ta’sirini his etayotgani, xususan, bu Markaziy Osiyo davlatlari taraqqiyotiga ham katta xavf tug‘dirayotgani ta’kidlangandi. Afsuslar bo‘lsinkim, bunday illatlar ko‘lami bugun ham kamayayotgani yo‘q. O‘zbekiston rahbarining tom ma’noda uzoqni ko‘ra bilishi, turli millat va elatlar taqdiriga o‘z eli taqdiridek kuyunayotgani, ayniqsa, Markaziy Osiyo mintaqasi taraqqiyoti uchu n jon k uyd i r ayotga n i o‘shanda ham ko‘plab OAVlar tomonidan e’tirof etilgan va qo‘llab-quvvatlangan edi. B M T n i n g 2 0 2 1 - y i l 2 1 - s e n t y a b r d a o ‘ t g a n 76-sessiyasida ham Yurtboshimiz insoniyatni o‘ylantirayotgan, t u rli millat va elatlar ning ijtimoiy-iqtisodiy hayoti ni og‘irlashtirayotgan muammolarga e’tibor qaratib: «Bugun insoniyat o‘z taraqqiyot yo‘lining tub burilish davrini boshidan kechirmoqda, xalqa ro mu nosabatla r n i ng tabiati ham keskin o‘zgarmoqda. Tinchlik, xavfsizlik va barqaror taraqqiyotga transmilliy tahdidlar tobora ko‘paymoqda, iqlim jadal o‘zgarmoqda, ommaviy migratsiya oqimlari ko‘payib, an’anaviy qadriyatlar zavol topmoqda» degan edilar. S h u o‘r i n d a q ayd e t i s h lozim, Davlatimiz rahbarining BMT Bosh Assambleyasidagi b a r c h a c h i q i s h l a r i d a yoshlar hayoti bilan bog‘liq nafaqat O‘zbekiston yoinki m i n t a q a m i z , b a l k i d u nyo ahamiyatiga moli k bo‘lgan muam moli masalalar ni hal qilish bo‘yicha muhim taklif va tashabbuslar ilgari surildiki, bu bugun o‘z samarasini beryapti. Ma’lumki, keyingi yillarda yoshlarimizni har tomonlama qo‘llab-quvvatlash, ayniqsa, ularning sifatli ta’lim olishlari, kasb-hunar egallashlari uchun munosib sharoitlar yaratish, iqtidorlilarni ro‘yobga chiqarish davlat siyosatining ustuvor yo‘nalishlaridan biriga aylandi. O‘tgan davrda yurtimizda bu borada olib borilayotgan islohotlar dunyo jamoatchiligi tomonidan ham keng e’tirof etilayotir. P r e z i d e n t i m i z n i n g Birlashgan Millatlar Tashkiloti B o s h A s s a m b l e y a s i n i n g 78-sessiyasidagi nutqi haqida gap ketgand a esa bu nutq avvalgilarining mantiqiy davomi bo‘lganini aytish joiz. Zero, unda birlamchi e’tibor yosh avlodni qo‘llab-quvvatlash, ularga sifatli ta’lim berish, yangi ish o‘rinlari yaratishga qaratilgani e’tiborga molikdir. Q a y d e t i s h j o i z k i , mamlakatimizda ochiq va sifatli ta’limni kambag‘allikka barham berish, xalq farovonligini oshirish va barqaror iqtisodiy o‘sishga erishishning eng samarali omili deb qaralmoqda. Oxirgi yetti yilda bu borada ulkan ishlar amalga oshirildi va juda katta natijalarga erishildi ham. Buni hatto shu davrda maktabgacha ta’limdagi qamrov 21 foizdan 70 foizga, oliy ta’limda esa 9 foizdan 38 foizga yetganida ham ko‘rish mumkin. Mubolag‘asiz aytish mumkinki, BMT minbaridan turib ilgari surilgan tashabbus va takliflar «Milliy tiklanish» demokratik partiyasining ijtimoiy himoyani mustahkamlash, fan va ta’lim tizimini isloh etish, tashqi siyosat, xavfsizlik, millatlararo totuvlik va diniy bag‘rikenglikni ta’minlash, eng asosiysi, ma’naviy-ma’rifiy sohalardagi qator vazifalari bilan hamohangdir. Keyingi yillarda yurtimizda y o s h l a r n i n g h u q u q v a manfaatlarini himoya qilish maqsadida 100 dan ortiq qonun hujjatlari qabul qilindi. Y a n g i t a h r i r d a g i Konstitutsiyamizda ham yosh avlodning huquq va manfaatlari aniq-tiniq belgilab qo‘yildiki, bu o‘z o‘rnida amaldagi huquqiy bazani yanada kengaytirish, amaliy ish la r i m i z n i ya ngi bosqichga ko‘tarish imkonini bermoqda. Shu o‘rinda Prezidentimiz nutqida yoshlar masalasiga alohida e’tibor qaratilib, BMT huzurida Markaziy Osiyo yoshlarini rivojlantirishga ko‘maklashish bo‘yicha ishchi guruh tashkil etish taklifi ilgari surilgani millionlab yoshlarni faollikka undadi deyish mumkin. U s h b u t a r i x i y n u t q d a «Markaziy Osiyo yoshlarining kun tartibi – 2030» dasturini ishlab chiqish maqsadga muvofiqligi ham aytildiki, bu kelgusida ham yoshlar masalasiga bo‘lgan e’tibor yanada oshishidan dalolat beradi. Shubhasiz, Markaziy Osiyo yoshlarini rivojlantirish bo‘yicha ishchi guruhning tashkil etilishi BMTning asosiy e’tiborini yoshlar masalasiga qaratish bilan birga, ayni masala yuzasidan birgalikda harakat qilish, hamkorlikni kuchaytirish va ezgu g‘oyalar yo‘lida birlashishga imkon beradi. Yangi O‘zbekiston islohotlarida yoshlar bilan birga xotin-qizlar masalasiga ham juda katta e’tibor qaratilmoqda. Ularning huquqlari, erkinliklari, qonuniy manfaatlari Yangi Konstitutsiyada mustahkamlab qo‘yilgan. Birgina ta’lim sohasini oladigan bo‘lsak, o‘tgan davrda ta’lim olish istagida yurgan ming-minglab qizlarga o‘z orzu-istaklarini ro‘yobga chiqarish uchun barcha sharoitlar yaratib berilyapti. Shuning uchun ham birgina o‘tgan yilning o‘zida oliygohlarga qabul qilingan talabalarning 49 foizini qizlar tashkil etdi. Xotinqizlarning davlat boshqaruvidagi ulushi ham birinchi marta 35 foizga yetgani aytilyapti. Juda ko‘p ekspertlar tomonidan tarixiy deya atalayotgan nutqda jahon ilm-fani rivojiga beqiyos hissa qo‘shgan, islomni ilmma’rifat va tinchlik dini sifatida namoyon etgan ulug‘ alloma va mut afa k k i rl a r n i ng b oy merosini o‘rganish, islomning asl insonparvarlik mohiyatini chuqur ochib berish maqsadida 2024-yil O‘zbekistonda «Islom – tinchlik va ezgulik dini» mavzusida xalqaro konferensiya o‘tkazish tashabbusi ilgar i surilganini alohida ta’kidlash joi z. Bu d avlat n i ng ushbu masalaga qay darajada e’tibor qaratayotganini amalda ifodalab turadi. Bug u n oliy t a’li m olish istagida bo‘lgan yoshlarda tanlov imkoniyati yuqori, bir pay t ning o‘zida bir nechta oliygohga hujjat topshirishi, davlat yoki nodavlat muassasalarda ta’lim olishi, imtiyozli kredit olishi, kam ta’minlangan yoki nogiron bolalarning shartnoma pullari davlat tomonidan to‘lab berilayotgani Yangi O‘zbekistonda har bir yigit-qiz davlatning doimiy e’tiborida ekanligidan dalolat emasmi? Yana bir gap: Prezidentimiz Amerikaga tashrifi davomida o‘sha yerda tahsil olayotgan yosh vatandoshlarimiz bilan ham uchrashib: «Biz ta’lim, tibbiyot, iqtisodiyotda olib borayotgan yangilanishlar natijasini har bir yurtdoshimiz o‘z hayotida his qilishi kerak. Sizlardek xorijda o‘qigan, yirik kompaniyalarda ishlab, tajriba orttirgan yuqori malakali mutaxassislar ham yurtimizga qaytib kelishi va butun salohiyati bilan Yangi O‘zbekistonni barpo etishda ishtirok eta olishlari uchun barcha sharoitni yaratishimiz kerak. Bugun shu yerdagi har bir o‘zbekistonlikda kuchli Vatan hissi va uning rivojiga hissa qo‘shish ishtiyoqini ko‘rib, juda xursand bo‘ldim. Sizlarni O‘zbekistonda kutib qolamiz», – dedilar. Zotan, ta’kidlanganidek, inson kapitalini rivojlantirish va kreativ yosh avlodni tarbiyalash – O‘zbekiston o‘z oldiga qo‘ygan strategik vazifalardan biridir. Ayubxon FAYZULLAYEV, partiya Markaziy kengashi bo‘lim boshlig‘i QAYD ETISH JOIZKI, MAMLAKATIMIZDA OCHIQ VA SIFATLI TA’LIMNI KAMBAG‘ALLIKKA BARHAM BERISH, XALQ FAROVONLIGINI OSHIRISH VA BARQAROR IQTISODIY O‘SISHGA ERISHISHNING ENG SAMARALI OMILI DEB QARALMOQDA. 2017

27-sentyabr, 2023-yil №32 (1220) chorshanba ijtimoiy-siyosiy gazetasi 3 milliytiklanish (Boshlanishi 1-betda) HAMKORLIK EZGULIK QADAMI Ezgu maqsad sari tashlangan VA ERKIN QARORLAR QABUL QILISH HUQUQINI BERADI Turkiy davlatlar kasaba uyushmalari tashkilotining ta’sis yig‘ilishida ana shu umumiy tarixni hamda bugungi davrdagi o‘zaro aloqalarni o‘zida aks ettirgan videorolik namoyish qilindi. Alohida ta’kidlash zarurki, Turkiy davlatlar kasaba uyushmalari tashkilotini ta’sis etishdan ko‘zlangan maqsad – Turkiy davlatlar tashkilotiga a’zo mamlakatlar kasaba uyushmalarining sa’yharakatlarini uyg‘unlashtirish, xodimlarning mehnat, kasbiy, ijtimoiy-iqtisodiy hamda boshqa qonuniy huquq va manfaatlarini, kasaba uyushmalari faoliyatining huquq va kafolatlarini himoya qilishda kasaba uyushmalarining o‘zaro hamkorligini mustahkamlashdan iboratdir. Anjumanda Turkiy davlatlar kasaba uyushmalari tashkiloti xalqlarimiz o‘rtasidagi rishtalarni yanada mustahkamlab, xalqaro maydonda o‘z nufuziga ega bo‘lishga intilishi, natijada an’anaviy o‘zaro birlik va hamjihatlik asosida shakllanayotgan munosabatlarning mintaqaviy ahamiyati sezilarli darajada rivojlanishi, mazkur anjuman o‘zaro birodarlik, tarixiy o‘zlik va hamkorlikka bo‘lgan ana shunday ehtiyojlarga to‘la mos tushishi qayd etildi. Alohida ta’kidlash joizki, yangi tuzilma mehnatdagi muvozanatga kafil bo‘luvchi vazifalarni amalga oshirish orqali mehnatkashlarning ijtimoiy, mehnat, kasbi, iqtisodiy huquq va manfaatlarini himoya qilishga qaratilgan harakatlarni birlashtirish yo‘nalishida ish olib boradi. Tashkilotning tuzilishi esa Turkiy davlatlar kasaba uyushmalarining mehnat va ijtimoiy himoya jabhasida birlashishi uchun mustahkam zamin ham yaratadi. Shu o‘rinda yangi tuzilmaning turli mafkura va siyosatdan holi ekanini, tom ma’noda ijtimoiyiqtisodiy va madaniy xalqaro institut maqomiga mutanosibligi bilan ajralib turishini alohida ta’kidlash joiz. Shuning uchun ham yig‘ilishda Turkiy davlatlar kasaba uyushmalari tashkilotini ta’sis etish to‘g‘risidagi taklif bir ovozdan ma’qullandi. Shundan so‘ng, tashkilot Ustavi loyihasi ko‘pchilik ovoz bilan asos sifatida qabul qilindi va kengash tarkibi tasdiqlandi. Navbatdagi masala tashkilot prezidentini saylash jarayonida Ozarbayjon kasaba uyushmalari Konfederatsiyasi raisi Sattor Mexbaliyev O‘zbekiston kasaba uyushmalari Federatsiya raisi Qudratilla Rafiqov nomzodini Turkiy davlatlar kasaba uyushmalari tashkiloti prezidentligiga taklif etdi. Ochiq ovoz berish yo‘li bilan O‘zbekiston kasaba uyushmalari Federatsiya raisi Qudratilla Rafiqov bir ovozdan Turkiy davlatlar kasaba uyushmalari tashkiloti prezidenti etib saylandi. Ozarbayjon kasaba uyushmalari Konfederatsiyasi raisi Sattor Mexbaliyev nomzodi yangi tashkilotning vitseprezidentligiga bir ovozdan ma’qullandi. Shuningdek, ta’sis yig‘ilishida Turkiy davlatlar kasaba uyushmalari tashkilotining bosh kotibini saylash masalasi ham ko‘rib chiqildi. Qozog‘iston kasaba uyushmalari Federatsiyasi raisi Satiboldi Dauletalin bu lavozimga munosib deb topildi. Yig‘ilish ishtirokchilari tashkilotning 5 kishidan iborat nazorat-taftish komissiyasi a’zolarini ham sayladi. Qirg‘iziston kasaba uyushmalari Federatsiyasi raisining birinchi o‘rinbosari O‘morbek Arstanbekov tashkilotning nazorat-taftish komissiyasi raisi etib saylandi. Anjumanda yangi tuzilmaning mehnatkashlar manfaatlarini ta’minlash ishlarini takomillashtirish, mamlakatlararo kasaba uyushmalarining do‘stona aloqalarini yanada mustahkamlash va asosiy vazifalarni amalga oshirishda tajriba almashishlar, yutuqlarni o‘rganish va amaliyotga tatbiq etish borasidagi vazifalari ham belgilab olindi. Konstruktiv va do‘stona ruhda o‘tgan tadbirda Turkiy davlatlar kasaba uyushmalari hamkorligining barcha jabhasida integratsiyalashuv qardosh xalqlar manfaatlariga mos kelishi ta’kidlandi. O‘z navbatida, bandlikni ta’minlash, aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlami muhofazasi, munosib mehnat sharoitlarini yaratish, milliy va xalqaro mehnat standartlarini hayotga tatbiq etish, ishlovchilar ma’naviyatini va kadrlar malakasini oshirish, yangilangan ta’lim g‘oyalarini ilgari surish, ixtisoslashtirilgan o‘quv muassasalarida kasaba uyushmalari xodimlarini tayyorlash va qayta tayyorlash kabi ustuvor vazifalarni bajarishda bahamjihat ishlash yuzasidan bir to‘xtamga kelindi. Yig‘ilishda Turkiy davlatlar kasaba uyushmalari tashkilotining birinchi s’ezdini shu yilning 29-noyabr kuni Turkiyaning Anqara shahrida o‘tkazish yuzasidan kelishib olindi. O‘z muxbirimiz Anjumanda O‘zbekiston, Turkiya, Ozarbayjon, Qozog‘iston, Qirg‘iziston kasaba uyushmalari rahbarlari, Oliy Majlis Senati a’zolari va Qonunchilik palatasi deputatlari, mamlakatimizning taniqli siyosatchi va ziyolilari, jamoatchilik va ilm-fan namoyandalari, shuningdek, Kasaba uyushmalari Federatsiyasi hududiy kengashlari rahbarlari ishtirok etdi. Ta’kidlanganidek, mazkur anjuman qatnashchilarini, umuman, xalqlarimizni juda katta va uzoq o‘tmish, bebaho umummeros birlashtirib turadi. Keyingi yillarda turkiy davlatlar o‘rtasidagi aloqalar yanada mustahkamlanib bormoqda. Xususan, o‘tgan yili Samarqand shahrida bo‘lib o‘tgan Turkiy davlatlar tashkiloti sammiti turkiy dunyoni yanada yaqinlashtirish va ulkan salohiyatini to‘liq ishga solishda muhim rol o‘ynadi. quyidagi vakolatlari bekor qilinib, Qonunchilik palatasining mutlaq vakolatlari sifatida belgilanmoqda: Davlat byudjetining ijro etilishi ustidan nazoratni amalga oshirish va Hisob palatasi hisobotini ko‘rib chiqish, Prezident taqdimiga binoan Bosh vazir nomzodini ko‘rib chiqish va ma’qullash, Bosh vazir, Hukumat a’zolarining hisobotlari hamda Vazirlar Mahkamasining har yilgi ma’ruzasini eshitish. Yana bir yangilik: loyihaga ko‘ra, Qonu nchilik palatasi Spikeri o‘rinbosarlari soni 7 tadan 2 taga qisqartirilmoqda. Bunda Spiker o‘rinbosarining fraksiya a’zosi bo‘lishi mumkin emasligi hamda lavozimda bo‘lish dav r ida siyosiy par tiyadagi a’z ol ig i n i t o‘xt at ib t u r ish i belgilanmoqda. Shuningdek, Fraksiya rahbari moddiy, tibbiy va transport xizmati ko‘rsatish shart-sharoitlariga ko‘ra, Spiker o‘rinbosariga tenglashtirilmoqda. Shu o‘rinda qonun loyihasiga Qonunchilik palatasi va Senatning o‘zini o‘zi tarqatib yuborish vakolati kiritilayotganini ta’kidlash joiz. Bunday holatda Qonunchilik palatasiga yangi saylov 2 oy mobaynida o‘tkaziladi. Senatning yangi tarkibi esa, 1 oy mobaynida shakllantiriladi. Q o n u n c h i l i k p a l a t a s i g a k i r i t i l a d i g a n q o n u n c h i l i k taklif larini ko‘rib chiqishning quyidagi yangi tar tibi ham belgilanmoqda: 100 ming nafardan kam bo‘lmagan fuqarolar, Senat, Ombudsman va Markaziy saylov komissiyasi qonunchilik takliflarini Qonunchilik palatasiga kiritishga haqli. Qonunchilik taklif ida muayyan qonunni qabul qilish, o‘zgartish kiritish, bekor qilish zarurati asoslantirilishi hamda uning g‘oyasi va kutilayotgan natijalar haqida ma’lumot bo‘lishi kerak. Bunda fuqarolar tomonidan kiritilayotgan qonunchilik taklifi bo‘yicha 100 ming nafarlik imzo varaqalari taqdim etiladi. Ular kamida 8 ta hududda yashayotgan fuqarolar o‘rtasida mutanosib taqsimlangan bo‘lishi lozim. Loyihada fuqarolar tomonidan k i r i t i l a d i g a n q o n u n c h i l i k taklifining predmeti bo‘lishi mumkin bo‘lmagan masalalar ham aniqlashtirilmoqda. Jumladan, hududiy yaxlitlikni o‘zgartirish, amnistiya va afv etish, mansabdor shaxslarni tayinlash va vazifasidan ozod etish. Q o n u n c h i l i k p a l a t a s i qo‘mitalariga hukumat a’zolarining hisobotlari va davlat organlari rahbarlarining axborotini eshitish tashabbusi bilan chiqish huquqi ham berilmoqda. Deputat va doimiy ishlaydigan senatorlarning o‘z vakolatlari davrida ilmiy va pedagogik faoliyat bilan bir qatorda ijodiy faoliyat bilan shug‘ullanish huquqi esa mustahkamlanmoqda. Shu n i ngdek , quy id ag i la r Konstitutsiyaga muvofiq - lashtirilmoqda: Hisob palatasi raisi Senat ma’qullaganidan keyin lavozimga tayinlanishi, palataning Prezident va Qonunchilik palatasiga hisobdorligi belgilanmoqda. Bosh prokurorning nomzodi Senat tomonidan ma’qullanganidan so‘ng Prezident tomonidan lavozimga tayinlanishi, 2 muddatdan ortiq bir shaxs bo‘lishi mumkin emasligi belgilanmoqda. Davlat xavfsizlik xizmati raisi lavozimiga esa ko‘rsatilgan nomzod Senat bilan o‘tkazilgan maslahatlashuvlardan keyingina Prezident tomonidan tayinlanishi bilan bog‘liq tartib kiritilmoqda. Aytish joizki, Qonunning Senat a’zolari soni va qo‘mitalar nomi hamda Qonunchilik palatasi Spi ke r i n i ng o‘r i nb o s a rl a r i soni va maqomini belgilovchi qoidalari 2024-yilda navbatdagi chaqiriqdagi Oliy Majlis palatalari ishi boshlanganidan keyin amalga kiritiladi. Fra k siya ra hba r i A lisher Qodirov ushbu qonun loyihasiga m u n o s a b a t b i l d i r a r e k a n , haqiqatan ham bu o‘zgarishlar muhim ekanini, ayniqsa, fraksiya rahbarlarining Spiker o‘rinbosari bo‘lmasligi shubhasiz parlamentda fraksiyalarning, deputatlarning yanada kuchayishiga xizmat qilishini ta’kidladi. – Bu o‘zgarish endi fraksiya rahbarlari Spikerga tobe bo‘lmay, mustaqil ishlash va erkin qarorlar qabul qilish huquqini beradi. Bu bilan fraksiya rahbarlarining Spiker oldidagi mas’ulligi bo‘lmaydi, – dedi Alisher Qodirov. Fraksiya a’zolari Jahongir Shirinov, Ilhom Abdullayev va Jahongir Abdurasulovlar ham ushbu o‘zgarishlarni qo‘llabq u v va t l a b, qo nu n loy i h a si yangi tahrirdagi Konstitutsiya normalarini amalga oshirish, a m a ld ag i qonu n la r n i Bosh Qomusimizga muvofiqlashtirishga xizmat qilishini, shuningdek, loyihani ikkinchi o‘qishda yanada takomillashtir ish y uzasidan albatta, taklif lar bildirilishini ta’kidladilar. Hamdam NIYOZOV, partiya Markaziy kengashi bo‘lim boshlig‘i

ФЕСТИВАЛИ ИККИНЧИ БУТУНЖА²ОН ²УНАРМАНДЧИЛИК 4 Дунё іунармандчилик харитасида Єўєоннинг ўрни іамон баланд: тўрт йил аввал Жаіон іунармандлар кенгаши томонидан унга «Жаіон іунармандлари шаіри» деган юксак унвон берилгани іам шундан. 27-sentyabr, 2023-yil №32 (1220) chorshanba Кутинг! ijtimoiy-siyosiy gazetasi milliytiklanish Бадиий ҳунармандчилик соҳаларидан бири бўлган гиламчилик қадимдан чорвадор аҳоли орасида ривожланган. Гиламлар ўсимлик (пахта, зиғир) толаси ва жун (қўй, эчки ва туя жуни)дан тайёрланган. Манбаларда сак-массагет қабилалари эрамиздан олдинги III-II асрларда гиламчилик билан шуғулланганлиги келтирилган. Салжуқийлар даврида кўплаб гиламлар тайёрланиб, Миср, Ҳиндистон, Хитойга чиқарилган. 20-23 сентябрь кунлари Қўқон шаҳрида Иккинчи Бутунжаҳон ҳунармандчилик фестивали бўлиб ўтди. Оммавий ахборот воситалари ушбу тадбирни кенг ёритдилар. Шунинг учун ҳам қуйида халқаро анжуманнинг кўпчилик ҳамкасбларимиз эътибор қилмаган жиҳатларига тўхталгимиз келди. Маълумки, жонажон юртимизда йил-ўн икки ой маданий-маърифий тадбирлар ўтказилади, инчунин, турфа халқаро фестиваллар – тантанали маросимларнинг саноғи йўқ. Бундай тадбирларни ташкил этиш ва ўтказиш учун эса юзлаб маданият ва санъат ходимлари сафарбар этиладилар. Аввало, тадбир ғояси танланиб, сценарийси ёзилади, сўнгра декорацияси чизилади. Кейин эса буларнинг барчаси минг бир таҳрир билан саҳнага кўчирилади, ясалади, бузилади, тузилади... Бу орада саҳна либослари муҳокама қилинади, санъаткорларимиз эса об-ҳаво шароитидан қатъи назар, ҳафталаб, ҳатто ойлаб машқ қиладилар. Ва, ниҳоят, белгиланган кунда юрт аҳлига тақдим этилади. Бир ўйлаб кўринг, шундай улкан тадбирлар чоғи саҳна рўпарасида, томошабинлар қаторининг поёнига жойлаштирилган каталакдек «уй»чага эътибор қаратганмисиз? Бу «будка»да қизил, яшил, сариқ тугмачали аппаратлар бўлиб, унинг атрофида овоз режиссёридан тортиб, чироғу экран муҳандисларигача безовта «ҳаёт кечиради»лар. Хусусан, бош режиссёру тадбирнинг энг асосий масъулигача юрагини ҳовучлаб ўтиради. «Будка»нинг тепасидан «уя» қилган балетмейстер эса, ҳавода қулоч ёзиб, саҳнадаги юзлаб раққосаларга ишора бериб туради. Хулласи калом, томоша ўтгунича бундай жонфидолар бир тану бир жонга айланадилар. Неча юз, балки минг кишининг оғир меҳнати, бўғилган овозлар, тўзғиган асаблар ва... якунда бир нафаслик олқиш... Саҳнадагилар-ку, бир неча сония бўлса-да, олқиш оларлар, саҳна ортидаги заҳматкашлар-чи? Мабодо бирон хатолик бўлса, уларга нисбатан танқид тиғи аялмайди, тарғиб қилишга келганда эса, кўпинча кўзимиз кўр, қулоғимиз кар бўлиб қолади... На бир мусиқашунос, на бир театршунос, на бир маданиятшунос, жилла қурса, бирор журналист, ё блогер бундай томошаларнинг мазмун-моҳиятини тузукроқ таҳлил қилмайди ҳам. ШУКУҲ Навбатдаги издиҳом Қўқонга ҳам роса ярашди. Меҳмонлару ме зб он лар шод бўл и ш д и. Ярашиқлик шу байрамни жорий қилганларга тасанно – дунёнинг етмиш юртидан нечалаб ҳунарварни ўзбек заминида жамладилар. Б и р и н ч и с о а т л а рд а н о қ халқаро тадбирга тайёргарлик чинакам бўлгани уфуриб турди, дейиш мумкин. Пойтахти азимдан минг бир юмушини ташлаб келган маданиятчилару водий миришкорлари елкама-елка тер тўкканлари ҳам натижада яққол кўринди. Ҳаммаёқ саранжомсаришта: Ўрда майдонида қўр олган ранго-ранг саҳна томошалари, хил-хил сепини ёйган ҳунармандлар расталари, ораста боғу роғлар, жамбилу райҳонлар ифори. Ажиб бир шукуҳли макон, хушнудлик тараддудидаги хушҳол одамлар. Чор тарафда қандайдир юксак ва қандайдир нозик аура – Ҳўқанди латифга хос латофат. Ўрда тароватига оид таърифларимни шу ерда мухтасар қилиб, фестивалнинг очилиш тантаналарида жўш урган ҳайратларимдан гапирсам. «САНИ ЧОРЛАЙ САОДАТГА...» Муҳташам Ўрда майдонида қўша-қўша карнайлар навбатланиб садо беради. Дарвоза ланг очилиб, ичкаридан бошида ўзбек ҳунармандлари тепчиган марғилон дўппию, эгнида оппоқ яктак устидан нақшин қийиқ КЕЛ, ЭЙ боғлаган азаматлар Ўзбекистон байроғи, Халқаро ташкилотлар ва тадбир қатнашчиси бўлмиш давлатлар байроқларини баланд тутганча шахдам чиқиб келадилар. Нуфузли меҳмону мезбонларнинг табрик сўзларидан сўнг театрлаштирилган катта концерт бошланди. Тор узра камон тортилади: моҳир камончи, Ўзбекистон халқ артисти Абдуҳошим Исмоилов ўзига хос бадиҳа ижроси билан Ўрда дарвозасидан кириб келади. Қўқонарава, кўза, соз дастаси, нақшланган бино дарч а л а р и , а д р а с – м и л л и й ҳунармандчилигимизга ишора тарзида ишланган декорация ўртасидаги экрандан сал нарида пешайвон, бунда ҳунармандлар иш билан банд: гиламдўз гилам тўқиган, ёғоч усталари эшик табақасига нақш ўйган... Икки томондаги экранларда Қўқонарава кўринади. Сўнг бозор, гузар, ҳунармандлар, файзли чеҳралар. Туркистон манзаралари ва албатта хон Ўрдасининг аслиятдаги қиёфаси. Ғижжак нолалари ортидан ўзбек мато усталари тўқиган беқасамдан эгнига тўн илган забардаст ҳофизлар оҳиста одимлайдилар: катта ашула янграйди. Ўрда дарвозасидан Машраб бобо жанда кийган издошлари қуршовида чиқиб кела бошлайди. Машрабона хитобдан сўнг водийнинг оташнафас хонандаси Отабек Муҳаммадзоҳид «Кел, эй дунё!» дея муридлар тўпини ёриб, шитоб билан ўртага тушади... Иштирокчи давлатлар номлари туширилган фестиваль туғлари майдонни тўлдиради – келди дунё. Орқа планда меҳмон юртларнинг байроқлари ҳилпирайди, олдда ўктам йигитлар сафи, ҳаяжонга тушган томошабин бир қалқиб олади. Йигитлар эгнидаги либосларга ҳам ҳунармандлар жияк билан ишлов беришган. Рақс ҳаракатлари сўзга, оҳангга, усулга уйғун. Шу аснода саватга ипак чорси ёзиб, устига Қўқон патирию, ҳолваларидан териб чиққан ўрим сочлари чамандагул дўппи остидаги атлас кўйлагу бахмал нимчали қизлар қаторлашиб келадилар. Қаранг, атлас, нимча, дўппи, толдан тўқилган сават, нон, қандолат... Буларнинг бари қўли гул ҳунарманд меҳрию маҳоратининг ҳосиласидир. Томошаби н лараро ора лаб, ба зм т у г а г у н ча ў з б екон а меҳмоннавозликни ў рнига қўяётган қизлар гўё ял-ял ёнаётган юлдузларга ўхшайди. Эк ранларда эса ипагига ипак кўнглини эшиб тўқиётган мато усталари, гиламдўзу ёғоч ўймакорлар, заргару ганчкорлар, яна неча меҳру маҳорат соҳиблари... Қадиму навқирон Ўзбекистон обидаларига, осори атиқаларига мафтун сайёҳлар ҳайрату ҳароратлари билан кўриниш берадилар. Ҳа, Ҳўқанди латиф азалазалдан сайёҳлар эътиборини тортиб келган ҳудуд. IX–X асрларда яшаб ўтган араб сайёҳлари Абу Исҳоқ ал-Истахрий, Ёқут Ҳамавийлар ҳам уни бежизга бунчалар юксаклаб, эътироф этмаганлар. Қўқон хонлари архивидаги ҳужжатларга кўра, бу ерда 20дан ортиқ ҳунар турлари гуллаб-яшнаган: аравасозлик, бахмалбофлик, бўёқчилик, деворзанлик, гилкорлик, заргарлик, мисгарлик, йўрмадўзлик, паранжидўзлик, пўстиндўзлик, панжарасозлик, темирчилик, дегрезлик, тақачилик, ўтовсозлик, читгарлик, новвойлик, дурадгорлик, милтиқсозлик, совутсозлик шулар жумласидандир. Хусусан, Қўқон газмоллари Шарқ ва Ўрусияда жуда машҳур бўлган. Ўрта Осиёдаги энг сифатли қоғоз ҳам Қўқон хонлигида ишлаб чиқарилган. Дунё ҳунармандчилик харитасида Қўқоннинг ўрни ҳамон баланд: тўрт йил аввал Жаҳон ҳунармандлар кенгаши томонидан унга «Жаҳон ҳунармандлари шаҳри» деган юксак унвон берилгани ҳам шундан. Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлигида биринчи бўлиб Қўқоннинг ушбу рўйхатга киритилиши ўзбек халқ амалий санъатига халқаро миқёсда берилган катта баҳодир. НАЗМ ЗАВҚИ Теран маъни ила сато инграйди. Экранда фасоҳат ила мисра битаётган соҳибқалам сиймоси... «Сайдинг қўябер, сайёд» оҳангланади. Елкаларига водийга хос нақш урилган фирузаранг қабо ташлаган ҳофизлар юракларни сел қилар даражада хониш бошлайди. Рубоб, дутор, уд, дойра... созандалар дастаси жўр бўлади уларга. Икки тарафдан ложувард кийимдаги, тиллақоши ўзига ярашган гўзаллар ҳимо билан чиқиб келадилар. Ўрда ичкарисидан – мозийдан шу тупроқда туғилган фазлу дониш соҳиблари қўлларида китобу рисола, баёзу куллиётларини тутганча файзу тароват билан пешвоз келадилар... Дарвоқе, ушбу гуриллаган маданият ва маърифат ўчоғида 200 йил аввалданоқ китобат санъати тараққий топган, ўнлаб хаттот-котиблар фаолият юритган. Навоий асарларининг нодир қўлёзма нусхалари ҳам Қўқонда битилган, хусусан, «Чор девон» 1838 йили 6 ой ичида 300 нусхада кўчирилган. Амирий девонининг 1881– 1887 йиллар мобайнида Истанбулда 8 марта чоп этилишининг ўзи ҳам Қўқон адабий муҳитига берилган муносиб баҳодир. Ҳув, ана, Муқимий, Фурқат, Муҳйи, Завқий, Нодим, Ҳазиний, А ми рий, Фу рқат, Чарх ий, Ҳамза... саф бўлиб келаётирлар. Қўқон адабий муҳити улар туфайли шуҳрат топган. Латиф шаҳарда шеърият шу даражада оммалашганки, назм кириб бормаган соҳа қолмаган. Ўша даврда қурилган Худоёрхон ўрдаси пештоқию, дарвозасидаги ёзувлар, Даҳмаи Шоҳон нақшинкор эшигидаги настаълиқ хатида битилган гўзал байтлар, хонадонлардаги сўзана, дўппилар, белбоғлар, сопол ва мисдан ишланган лаганлар, қаламдон, чинни коса, пиёлалар четига назар солинг – барчасида шеърий мисралар нақшланган. Бу – қўқонликларни назм завқи ҳеч қачон тарк этмаганидан далолатдир. Ана, буюк астроном, математик ва географ Аҳмад алФарғоний ўзининг залворли илмий кашфиётларини башариятга тақдим этмоқда. Алломанинг оламга китоб узатиши, илмий асар саҳифалари қат-қат бўлиб раққосалар қанотларида аксланиши... қандай гўзал топилма... Дарвоқе, рақс. Барча саҳна кўринишлари, хусусан, Қўқонда ўтган нуфузли издиҳомнинг нафосату малоҳатини таъминлаган санъатлар қаторидаги энг муҳим нуқтага айланди. Ҳар бир мусиқий композиция учун махсус саҳналаштирилган рақслар – уларнинг ҳар қайсиси ҳақида алоҳида фикр билдириш мумкин. Либослар хусусида ҳам: рангланиб, жилоланиб сўзламоқ жоиз. Атлас, адрас, шойи, банорас, бахмал, мовут, кимхоб... Зардоли, зумрад, пушти, бинафша, кўк, сиёҳ, оқ, сариқ, яшил, қирмизи ранглар товланиши... Шокила, гажимлар, пешонабанд, тиллақош, осмондўзи, тиллабаргак... шокиладор зираклар, Қашқар балдоқ, исирға, шибирмак... Зебигардон, нозигардон, пайконча, тумор, билакузук... Чопон, чакмон, або, қабо... Ч ў г и р м а , г и л а м д ў п п и , марғилондўппи, чустдўппи... дакана рўмол, шол рўмол... Либосларни зийнатлаган кашталар... Барчаси ҳунар ва чин ҳунарманд меҳнати маҳсули... Бу нозик адоларни кўриб қанча кўнгиллар чаман очади, ўзбек деган миллатнинг нақадар нозик ва нақадар олий қалби борлигига иқрор бўлади. Офарин сизга, гўзаллик яратувчилар! ТАРОНАЛАР БАЗМИ Мусиқий чиқишлар, йўқ-йўқ, мусиқий номалар улар – нечук дид, нечук меҳр билан инжудек терилган... Балки нома ҳам эмас, «Ҳунардан унар» фалсафасини сингдирган саҳна томошасининг бадиий фаслларидир. Бу оҳангу усулларда водию воҳанинг бор колорити ярақлаб, жилоланиб турса-я! «Куйла, дилкаш дуторим»ни йигитқизлар талашиб айтсалар, орага «Кўчалар»ни улаб ўтсалар... Бунча ҳам кўнгилга марғуб талқин... Қизларимизнинг овози бунчалар майин! Йигитларимизнинг овози бунчалар ўктам! Кўнгиллар яшнайди! Шунчалар бой меросимиз борми-я, шу санъатимиз тирикми-я, боқийми-я! дея юрагинг ҳаяжон ўтида қоврилади. Бу тароналар базмидан янаям ўзбеклашасан, ЎзБеклашасан! Фурқат, Нодира, Увайсий, Муқимий сўзлари билан айтилаётган ашулалар Ҳўқанди латифнинг тарихий-бадиий кечмишини янгидан жонлантиради. Куй, ғазал, рақс, маъни, ҳайрат, ҳарорат, тароват... ҳаммаси уйқашиб-уйғунлашиб кетади. Танангга илоҳий бир куч қуйилаётганини сезасан. Бор экан-ку Ўзбекистон овозлари! Ўзбекнинг овози ишонч билан садоланиб турибди-ку! Овоз бўлгандаям соз овоз! Бақувват овоз, жўшқин овоз! Яшанг, ҳофизлар! КУЙЛА, ДИЛКАШ ДУТОРИМ! Овоз-ку, майли, созларни айтинг, созларни! Дилкаш дутор садоларига шапалоғи шиЛатофат ТОЛИБЖОНОВА, санъат ва маданият антропологи Келгуси сонларда Н.ҲАМИДОВА, партия Марказий кенгаши бўлим бошлиғи «Єзбекистон-30» стратегиясининг мазмун-моіиятини халїчил тилда тушунтириш, бу борада тарўибот ишларини янада кучайтириш бугунги куннинг бирламчи вазифасидир. Барча даражадаги депутатларимиз эса стратегияда белгиланган вазифаларнинг жойларда ижросини тєла назорат їилишлари керак. Шундагина «Инсон їадри учун» тамойили асосида тайёрланган ушбу тарихий іужжат самарадорлиги таъминланади.

«Тушимда кўрсам эди»... Ўзбек мусиєа санъатининг алоіида іодисаси бўлган, маданиятимиз тарихида бутун бир фасл яратиб кетган іофиз Шерали Жўраевнинг руіи покини іам ёдга солди бу єўшиє... Учрашув Кутинг! 27-sentyabr, 2023-yil №32 (1220) chorshanba ijtimoiy-siyosiy gazetasi 5 milliytiklanish САДОЛАРИ ДУНЁ! рин йигитларнинг дойралари жўр бўлди. Ана ижрою, мана ижро! Маликахоннинг қизлари Саидакмалхўжанинг йигитла- рига бўш келарканми! Дутор- чилик ва доирачилик мактаб­ ларининг муносиб тақдимоти бўлди! «Дилхирожу», «Гала, Лайлим», юракни яйратадиган халқ термаларидан ажаб по- пурри ҳавони эзгу туйғуларга тўлдириб юборди. Экранда эса атоқли созгар бобо дутор ясамоқда... Эҳ! Бу та- баррук устахонага не-не санъат- корлар қадам ранжида қилмаган. Неча юзлаб чолғулар чиқмаган... Бу пирхонада тайёрланган соз­ лар ҳали усталарининг ўзлари қадам босмаган не-не юртларга етиб бормаган. Бири Америка, бири Голландияда, бошқаси Японияда, униси Чили, буниси Хитойда янграб турибди. Ҳозирда машҳур созгар Уста Усмон сулоласининг тўртинчи авлоди шу ерда соз ясаяпти. Бу хонадонда туғилган бола борки, эсини танигандан соз ясашга тутинади. Ўзбек миллий чолғуларини ясаш, уларни такомиллаштириш ва безаш амалиётида алоҳида услуб яратган ҳунарвар, Ўзбекистон санъат арбоби Уста Усмон Зуфаров ва у асос солган сулоланинг ўзбек халқ амалий санъатида ўз ўрни бор. Уста Усмон халқ усталари орасида биринчи бўлиб созларнинг бўғзи, дастаси ва қорнига ёғоч ўймакорлигини татбиқ этган санъаткордир. Мусиқа санъатида ритм – усул бирламчидир. Шунинг учун ҳам мусиқий таълимнинг илк қадамлари аввало усулни англашдан бошланади. Устозлар шогирдларга олдин дойра чалишни ўргатадилар. Дойра усул чертиш учун мосланган чолғу, усул эса куйнинг ички тузилишини тартиб ва низомга келтиради. Шогирднинг усулни ҳис этиш қобилияти етарли бўлса, кейин дутор, танбур ва бошқа чолғуларни чалишни ўргатадилар. Шунинг учун ҳам, дойра ва дутор-танбур миллий мусиқамиз рамзи ҳисобланади. Дуторчи қизлару доирадаст йигитлар чертимларидан роҳатланар эканман, шулар ҳақида ўйладим ва ким эканки, шу жиҳатларнинг билимдони ўлароқ, саҳнага шу жўшқин бадиий сафни яраштирибди, дея астойдил завқландим, ичичимдан дуо қилдим. Миллат етакчисининг «Маданият ва санъат соҳасини янада ривожлантиришга доир қ ў ш и м ч а чо р а - т а д би р л а р тўғрисида»ги қарори эсингиздами? Унинг мусиқий чолғу билан боғлиқ биттагина банди миллат келажагида қанчалар ўзгаришлар ясаши мумкинлиги ҳақида ёзган эдим. Бу тарихий ҳужжат моҳиятида юртимизда чинакам мухлис тайёрлашга давлат миқёсида киришилган- лиги эди. Энди фарзандларимиз қўлларида рубоб, дутор, доира бўлади. Энди бу чолғулар яна уйларнинг тўрига илинади... Қўлига соз олган болани тасав- вур қилинг: руҳиятида қандай ўзгаришлар рўй беради? Шид- датли ахборот асрида қўл теле- фонидан қуйилиб келаётган ях- ши-ёмон, керак-нокерак ахборот ёмғири остида ўзини, ўзлигини йўқотиб бораётган ўғил-қизлар бир фурсат бўлсин, аслият ола- мига, одамийлик оламига ошно бўладилар, таъбир жоиз бўлса, қайтадилар. Созининг садоси билан инсон тийнатига назар со- лади, ўзи билар-билмас, кўнгил пардаларини созлай бошлай- ди. Тик Ток ё Инстаграмдаги аксарият бемаъни, бетавфиқ контентдан бир фурсат бўлсин, узилиб, чин олам овозини эшита бошлайди, ана шу табиий оламнинг рангини ҳис қилади... «ТУШИМДА КЎРСАМ ЭДИ...» Саҳна ва экранда Амирий, Нодира, Увайсий сиймолари. Ўта таъсирчан, драматик кўриниш. Зулайҳо Бойхонова «Тушимда кўрсам эди»ни гўзал ижро этмоқда. Ёрини қўмсаган Нодира фиғони. Икки мумтоз аёл диалоги. Икки олам – икки эшик ораси. Кафтларида шам тутган паривашлар саҳнада парвонадек айланадилар. Қўқон шамоли ҳарир рўмолларни чандон учиради... «Тушимда кўрсам эди»... Ўзбек мусиқа санъатининг алоҳида ҳодисаси бўлган, маданиятимиз тарихида бутун бир фасл яратиб кетган ҳофиз Шерали Жўраевнинг руҳи покини ҳам ёдга солди бу қўшиқ... ВОДИЙ БОҒЛАРИДАН УСТЮРТ КЕНГЛИКЛАРИГА Дашт айғирлари айқиради. Абжир чавандозлар қамчи ўйнатиб майдонга тушадилар. Бичими келишган қорақалпоқ сулувлари кўриниш берадилар: либослари кашта, чарм ва ёғоч буюмлар билан безатилган, елкаларида кўза. Йигитлар деп- синиб ўйнайди. Нарироқдаги кенгликда бир гала азаматлар ўтов тика бошлайдилар. Сулув- лар чавандозларга сув тутади... кейин яна кўзаларини сувга тўлдирадилар. Ўтов тайёр: аб- жир йигитлар қизларни ўтовга кузатиб қўядилар. Кўзаларини елкасига қўйиб тизилганча оқ уйга тизилиб кириб кетади- лар улар... Ўтов айланади... ай- ланади... Сўнг бояги сулув- лар сурхоннинг шўх-шодон қизларига айланиб ёрқин кашта урилган майсаранг либосларда қўғирчоқдек ясаниб чиқадилар. Каштачилик – Ўзбекистон амалий-безак санъати турла- рининг энг қадимийси. Ўзбек кашталари ноёблиги, гўзаллиги, безак-нақшлари ва техник усулларининг кўплиги билан ажралиб туради. XIX асрда Бухоро, Самарқанд, Тошкент, Нурота, Шаҳрисабз, Фарғонада йирик каштачилик марказлари бўлган. Ҳар қайси мактабнинг ўзига хос услуб ва ранглар мутаносиблиги мавжуд, барчасининг чуқур тарихийижтимоий, фалсафий-рамзий аҳамияти бор. ...Айғирлар тулпорларга айланади. Дўмбира чертилиб, бахшилар йўлида тошқин терма ижро этилади: «Қўнғиротга қўниб ўтган дўмбирам!» деган жойлари қулоғингда қолади. Жўшқин йигит-қизлар сурхончасига давра қуриб, «яққу-яқ!»лаб рақс тушадилар. Экранларда жануб ҳунарварларининг кашта солиши. Ажойиб! ТЎЙЛАР МУБОРАК! Ҳа-я, бошида айтаман деб чалғиб кетибман: театрлаштирилган томоша замирига ҳаётий бир фалсафа сингдирилган эди: ҳунардан унар. Ошиқ йигит, ҳунарсиз кишига турмушга чиқмайман деган қиз, унинг кўнглини овлаш учун юрт кезиб ҳунар эгаллаган камолот соҳиби. Охири «Тўйлар муборак» билан якунланадиган инсоний қисса. Йигит водийда кулол - чилик, атласу адрас тўқиш, п и ч о қ с о з л и к , с о з г а р л и к ҳунарларини ўрганади. Кашта илмига қизиқиб, воҳага боради. Сўнг суйгани учун ўз қўли би- лан зебу зийнат ясашни ўрганиш учун Самарқанду Бухорога йўл олади, заргарлик, зардўзиликни ўрганади. Бу аснода Ўзбекистонимиз­ нинг барча ҳудудларига хос бой санъатимиз бирин-сирин намоён бўлади. Оҳ, ана, саҳнада Бухорою, Самарқанд рўйлари бахмалу мовутга урилган зардўзи либосларда, қулоқларда шибирмак. Заррин тўн кийган ҳофиз «мавриги»ни бошлайди, майдон оёққа қалқийди. Дойра усулчилари забтига олади! Ҳа, бале! Бу сеҳрли ритм ҳеч кимни тек ўтирғизмайди. Қўшнай садоланиб, «Омоней, омон!» ила лазги таралади. Бухородан чиқиб, ёр пойига ўз қўллари билан тўқиган гиламни тўшаш учун Хоразмга йўл солади йигит. Чўгирмаси ярашиқли, қавиқ тўнли ҳофизлар қўлида тори билан, укпар қадалган тиллақошларида тангалари селкиллаган халфа қизлар. Бу хонишу, бу рақсга чидаб бўлармиди: ўйнамаган ҳам ўйнайди: япон ҳам, фаранги ҳам... Оҳ-ей! Ахийри, қиз ҳунарманд йи- гит изҳорини қабул қилади. «Тўйлар муборак» таронаси остида йигитнинг хуржуни- дан тиллақошу зебигардонлар чиқазиб келин бўлмишни ясан- тирадилар. Ҳунарли йигит қизга уйланиб мурод-мақсадига етади. Қиссадан уққан ҳиссаларим: инсон инсондек яшасин, ҳунар ўргансин, ҳунарниям гўзалини ўргансин, юрагида нафосат у нси н, ў ша у н г а н- би т г а н малоҳатни атрофга улашсин, атроф ҳам зийнатлансин, бара- калансин. Ипакка, ёғочга, маъданга, рангларга кўчган нақшу нигорлар уйимизу ўйимизни зийнатласин! МУНАВВАРЛИК Борларнинг завқу сурури, йўқларнинг шод руҳи билан мунавварлашиб кетган Қўқон осмонида мушакларга айланиб порлайди шукрона кайфият! Ҳунарварлар юз-кўзида ҳам фароғат ва ҳаловат нашидаси. Дунёнинг ҳар чеккасидан келган меҳмонларни сийлаб ўзи ҳам севинаётган аҳли Ҳўқандни кўринг! Мана шу эмасми фестиваль асли! Зеро ҳар қандай куч, албатта акс садо беради. Саҳнада, майдонда гўзаллик улашаётганларни олқишласак, улар миллионларга кайфият улашади. Созу овоз баралла жаранглаши учун, ҳунар ривожланиши учун муҳит керак, рағбат керак! Браво, ҳунарварлар! Ўрда ўтрусида олтмиш-етмиш кун на офтоб тиғи ва на шамолни писанд қилмай, ҳалол меҳнат қилган юзлаб ижодкор- ларга раҳмат! Фестивални юксак савияда ўтказиш, ёруғ юз ила якун- лаш учун сценарийдан тортиб, ҳар бири чиқишлар, либослар, рақслар... ташкилий ишларнинг энг кичик деталларигача эъти- бор бериб ишлаган Маданият вазирининг биринчи ўринбосари Баҳодир Аҳмедов бошчилиги- даги жамоанинг машаққатли меҳнатини кўриб шундай фи- дойи инсонлар бор экан соҳа яна- да юксалаверади, деган ўй ўтди. Хулласи калом, 2023 йил- нинг 21–23 сентябрь кунла- ри Қўқон шаҳрида ЮНЕСКО ш а ф е л и г и д а и к к и н ч и Бутунжаҳон ҳунармандчилик фестивалининг ўтказилиши, Халқаро ҳунармандлар таш- к и ло т и т омон и да н Қ ў қон шаҳрига «Дунё ҳунармандлари шаҳри» мақомининг берилиши шубҳасиз, ўзбек халқ амалий санъатининг халқаро миқёсдаги юксак эътирофи бўлди. Шунингдек, Термиз, Нукус ва Гулистон шаҳарларида ўтказилган Халқаро бахшичилик санъати, Шаҳрисабзда бўлиб ўтган Халқаро мақом санъати халқаро фестиваллари, шунингдек, Бухоро шаҳридаги «Ипак ва зираворлар» ҳамда Марғилон шаҳридаги «Атлас байрами» каби форумларда дунёнинг кўплаб давлатларидан ташриф буюрган маданият ва санъат намояндалари, хусусан, ҳунармандчилик соҳасида ўз илмий иши ҳамда амалий фаолияти билан танилган олим ва мутахассисларнинг иштирок этгани алоҳида эътиборга лойиқдир. Ушбу маданий тадбирлар соҳанинг маҳаллий вакиллари учун тажриба алмашин у в май дон ча ларини яратди, шу билан бирга жаҳон ҳамжамияти эътиборини ўзига қарата олди. Биргина тадбир мисолида жорий маданий воқеликни қаламга олдик, холос. Аслида яхши- ликлар, гўзалликлар ҳақида кунда тинмай бонг уришимиз керак. Эртаю кеч олди-қочди «хайп»ларга сову рилгунча умрбоқий қадриятлар, ўлмас бадиий урфлар ва уларнинг моҳиятини чуқурроқ англага- нимиз афзал. КУЛОЛЧИЛИК – ҳунармандлар лойдан турли-туман идиш, буюм, қурилиш материаллари ишланадиган маҳсулотларни, яъни махсус тупроқдан қорилган лойдан пиёла, коса, товоқ, лаган, кўза, хурмача, тоғора, хум, тандир ва бошқа буюмларни тайёрлаб, уларни сирлаб, безаб, хумдонда пишириш билан шуғулланган. Ширин шаҳридаги «Иссиқлик электр станцияси» АЖ нафақат вилоятда, балки, республикамиздаги энг йирик энергия ишлаб чиқарувчи корхоналардан бири саналади. Айни кунда ушбу даргоҳда 2000дан ортиқ ишчи-хизматчи меҳнат қилиб келмоқда. Яқинда мазкур масканда «Миллий тикланиш» демократик партияси вилоят кенгаши ташаббуси билан «Мустақиллик шукронаси» мавзусида корхона ишчихизматчилари ва партия шаҳар, туман, вилоят кенгашларига сайланган депутатларнинг учрашуви бўлиб ўтди. Тадбирда сўзга чиққан депутатлар Айсулув Ўлжаева, Мастура Ширинова ва Аёлларни реабилитация қилиш ва мослаштириш Республика марказининг Сирдарё вилоят Ховос ҳудудий бўлими бошлиғи Гавҳар Қаршиевалар истиқлол йилларида эришилган ютуқлар, унинг инъикоси сифатида «Миллий тикланишдан миллий юксалиш сари» дадил қадамлар қўйилаётганлиги, асосийси, мамлакат тараққиётини янада юксак босқичларга кўтариш мақсадида «Ўзбекистон – 2030» стратегияси қабул қилинганлиги, унинг асл моҳияти хусусида йиғилганларга батафсил сўзлаб беришди. Қизғин савол-жавоб тарзида ўтган учрашув якунида иштирокчиларга партиянинг эсдалик совғалари топширилди. Эътиборлиси, тадбир якунида «Сирдарё ИЭС» АЖнинг 200 нафар ишчи-хизматчилар партия аъзоси бўлиш истагини билдирдилар. Хуршида ШЕРМУҲАММЕДОВА, партиянинг Сирдарё вилояти Кенгаши етакчи мутахассиси «Сирдарё ИЭС» АЖда «Миллий тикланиш»чилар кўпаймоºда Єїитувчи эса бу ишончни оїламоїда. Шунинг учун єїитувчининг обрєси баланд. Таълим даргоіларида тартибсизлик ва жиноятларнинг содир бєлиш даражаси іам жуда паст. Мактабларидаги юїори даражадаги тарбия отаоналар, таълим даргоілари ходимларининг єта талабчанлиги іамда єрта таълим ва ундан кейинги таълим даргоіларидаги иерархал тартибланиши сабаби іамдир. Мухлиса ЭРГАШЕВА, партия Марказий кенгаши бўлим бошлиғи Келгуси сонларда ...УЛАРДА ТАЪЛИМИ ª¯ИТУВЧИГА ИШОНИБ ТОПШИРИЛГАН

БУ МЕНИНГ ТИЛИМ Ўзбек тили Олтой тиллар оиласининг туркий тиллар гуру³ига кирувчи энг ºадимий тил ³исобланса-да, она тилимиз, ўз ёзувига, давлат тили маºомига эгалиги, энг му³ими, 50 миллионга яºин а³оли шу тилда сўзлашаётгани кишини ³отиржам ºилади. Эътироф «Milliy tiklanish» ijtimoiy-siyosiy gazetasi www.mt.uz №32 (1220) 27-sentyabr 2023-yil, chorshanba www.mt.uz [email protected] 6 МАВЗУГА ҚАЙТИБ ДЕЯ ФАХРЛАНА ОЛАМИЗМИ? Чиндан ҳам глобаллашув даврида дунёнинг нафақат ижтимоий ёки иқтисодий, балки лисоний ҳолати ҳам кескин ўзгарди. ЮНЕСКО вакиллари тахминига кўра, ХХI аср охирига бориб, мавжуд 7 мингга яқин тилнинг 95 фоизи ўлик тилга айланаркан. Зеро, бугун ҳар ойда иккитадан тил ўлаётгани ҳақида маълумотлар бор. БМТ экспертларининг фикрича, бугун тилларнинг унутилишига 2 та омил сабаб бўляпти: биринчиси – ўша тилнинг интернет тилига айланмагани, иккинчиси ўзидан юқори мавқедаги тил соясида қолиб кетаётгани. Шу ўринда ҳақли бир савол туғилади. Тилнинг интернет тилига айланиши нима дегани? Тилшунослар буни шундай изоҳлашмоқда: компьютер лингвистикасида «компьютернинг тилни таниши», деган тушунча бор. Бунда фойдаланувчи танлаган тилда барча амалларни бехато бажариши учун компьютер ўша тилни яхши «таниган», ва атамаларни истеъмолга киритиш, замонавий атамаларнинг ўзбекона муқобилларини яратиш ва уларнинг бир хилда қўлланишини таъминлаш. Тан олиш керак, яқин-яқингача бу масалаларда департаментнинг бирор «ярқ» этган ишини кўрмадик, ҳисоб. Айниқса, ҳужжатларни давлат тилида юритиш масаласи оқсагандан оқсади. Қайд этиш жоизки, ўз она тилини севган, уни авлодларга талофатсиз етиб боришини хоҳлаган кишилар етакчи бўлган идора ва ташкилотлар ҳамда хусусий секторда она тилимиз «хўрланаётгани»ни кўрмайсиз. Аммо ўзбекча фикрламайдиган айрим раҳбарлар бош бўлган жамоаларда тилимизнинг ҳолига «маймунлар йиғлаяпти»... Мисол учун, янги уй оламан, деб исталган қурувчитадбиркорга мурожаат қилинг, қўлингизга русча шартнома т у тқа зади. Ваҳоланк и, Ўзбекистонда яшаяпсиз, ўзбексиз, шу халқ учун уй қуряпсиз, ҳеч бўлмаса тилини ҳурмат қилинг! Бас шундай экан, ўша шартнома ўлгурни таржима қилиб, ўзбек тилидаги шаклини ҳам тайёрлаб қўйсангиз асакангиз кетиб қолмас... Куни кеча уй олди-сотди ишлари билан туман нотариусига кирдик. Ҳужжатларда ғижғиж хато. Қўлимга тутқазилган кадаст р г увоҳномасинику, қўяверинг! Она тилимиз гўё «мени қутқаринг», дея ёлвораётгандек туюлди менга. Лекин ўзбек тилини «қўлидан тутиб» ёрдам берадиган, ҳар бир идора, ташкилот, корхона олдига «ўзбек тили меъёрларига амал қилиш» шартини қўйиш ваколатига эга идоралар бу каби ҳолатларга узоқ вақт кўз юмиб келдилар. Шунингдек, рекламаларда давлат тили устунлигига урғу бериш масаласи жамоатчилик томонидан ҳар қанча танқид қилинмасин, бирор кескин ўзгаришлар кўзга ташланмади. Назаримизда, яқиндагина раҳбарияти, деярли бутун жамоаси янгиланган Тил департаменти катта-катта реклама баннерларини хато билан чиқараётган реклама агентликлари фаолиятини жиддий назоратга олиши шарт! Керак бўлса, ҳар бир агентликда ўзбек тили мутахассиси штатини ташкил қилиши лозим. Чунки «Реклама тўғрисида»ги қонун кучга кирган бўлса-да, ҳамон кўчалардаги реклама пештахталарида рус ва инглизча сўзлар қалашиб ётибди. Мавриди келганда айтиш керак: вазирлик ва ҳокимликларда давлат тили тўғрисидаги қонун хужжатларига риоя этилишини таъминлаш масалалари бўйича маслаҳатчилар бор бўлса-да, кўпларининг қулоғи кар, кўзлари эса яхши кўрмайдигандек. Акс ҳолда, аксарият хат, буйруқ, фармойишлар имло ва услубий хатолари билан ижрога йўналтирилмаган бўларди. ЮНЕСКОнинг 2017 йилги таҳлилларига кўра, ўлим ёқасида турган 2,5 минг тилдан 15 таси Марказий Осиё минтақасида экан. Жумладан, Ўзбек истондаги Марка зий Осиё араблари тили, БухороСамарқанд яҳудийлари тили, Марказий Осиё лўлилари (парё) тиллари шулар жумласидандир. Қолган тилларнинг 2 таси Қозоғистон ва Қирғизистонда (дунган ва ойрот тиллари), биттаси Туркманистонда (трухман тили), 9 таси Тожикистонда (вохон, ишкомиш, санглич, рошорв, шуғон, бартанг, рушон, язғулоб, яғноб тиллари) йўқ бўлиб кетиш арафасида. Тарихий манбаларда келтирилишича, XV асрда бадиий асарларнинг форс тилида, илмий асарларнинг эса араб тилида ёзилиши натижасида ўзбек тилининг нуфузи йўқолиб, оддий сўзлашув тилига айланиб қолган. Айнан ўша даврда буюк мутафаккир Алишер Навоий «турк назмида алам (байроқ) тортиб» ўзбек тилининг бой имкониятларини ўз асарлари орқали кўрсатиб, унинг нуфузини оширган. Гарчи ўзбек тили Олтой тиллар оиласининг туркий тиллар гуруҳига кирувчи энг қадимий тил ҳисобланса-да, она тилимиз, ўз ёзувига, давлат тили мақомига эгалиги, энг муҳими, 50 миллионга яқин аҳоли шу тилда сўзлашаётгани кишини хотиржам қилади. Аммо эътиборсизлигимиз шу зайлда давом этаверса, ҳурсандчилигимиз узоққа чўзилмаслиги мумкин. Тўғри, Давлат тилини ривожлантириш департаментининг янги жамоаси ҳам эски «команда» йўлидан боряпти дея олмаймиз. Чунки яқиндагина ўзбек тилининг изоҳли ва имло луғатларининг янги кўриниш ва бойитилган ҳолда чоп эттиргани бундай ўйлашга йўл бермайди. Департаментнинг янги раҳбарияти ўз фаолиятини ана шундай масъулият билан давом эттириб, эътиборини бу борадаги таклифларни инобатга олиш, «тил ҳимояси» учун тилшунослардан иборат волонтёрлар гуруҳини шакллантириш ва тил ислоҳотларини, аввало, кўчаларда «кўз ёши» тўкиб турган она тилимизни ҳимоя қилишга қаратса мақсадга мувофиқ бўларди. Шунингдек, 2020-2030 йилларда ўзбек тилини ривожлантириш ва тил сиёсатини такомиллаштириш Концепциясида белгиланган вазифалар ижроси ҳам қоғозларда қолиб кетмаслигини таъминлаши зарур. Зотан, Абдулла Авлоний айтганидек: «Ҳар бир миллатнинг дунёда борлиғин кўрсатадурган ойинайи ҳаёти тил ва адабиётидур. Миллий тилни йўқотмак миллатнинг руҳини йўқотмакдир». Дарвоқе, фаолияти қайта тикланган, тажрибали, энг муҳими, юқорида келтирилган таъкид моҳиятини чуқур англайдиган мутахассислардан иборат янги таркиб Департамент фаолиятини самарали ташкил этиб, зиммасидаги масъулиятни тўлақонли адо этишига умид қиламиз. Ҳа, яна бир гап. Тилшунослар куюниб айтганидек, департамент фаолиятига ҳамоҳанг тарзда ҳар йили 21 октябрь арафасида эмас, йил давомида тилимизни севиш, уни ардоқлаш, ривожи, софлигини сақлаш учун амалий ҳаракатлар қилиб, ёш авлодга ибрат бўлиши энг муҳим вазифадир. Токи, ёшларимиз кўпроқ она тилимиз ҳақида қайғурадиган бўлиб улғайсинлар! Маҳбуба КАРИМОВА, «Миллий тикланиш» мухбири Маълум бєлишича, дунёда 1,5 МИЛЛИАРДга яїин одам инглиз тилида, 1,2 МИЛЛИАРД киши хитой, 600 МИЛЛИОН киши іинд, 550 МИЛЛИОНИ испан, 300 МИЛЛИОНдан ортиўи француз, 275 МИЛЛИОН киши эса араб тилида сєзлашаркан. Кейинги єринларни эса бенгал, рус ва урду тиллари эгаллаган. 2023 йилдаги энг муҳим ўзгаришлардан бири, шубҳасиз, янги Конституцияда ҳар ким таълим олиш ҳуқуқига эга экани, мактабгача таълим ва тарбия, умумий ўрта таълим давлат назоратида эканлигининг белгилаб қўйилгани бўлди. Айниқса, 52-моддада давлат ўқитувчиларнинг шаъни ва қадр-қимматини ҳимоя қилиш, уларнинг ижтимоий ва моддий фаровонлиги, касбий жиҳатдан ўсиши тўғрисида ғамхўрлик қилиши ҳақида нормалар биз ўқитувчиларни беҳад қувонтирди. Тан олайлик, аввалги Конституциямизда асосан давлат органлари мақомига эътибор қарат и л иб, ў қ и т у вч и н и н г мақомини мустаҳкамлаш ҳақида сўз ҳам йўқ эди. Шу боисми, мактаб ишларига асоссиз аралашувлар, ўқитувчиларни нафақат мажбурий меҳнатга жалб этиш, ҳатто унинг шаъни ва қадрқимматини камситишлар одатий ҳолга айланганди. Жорий йилнинг 9 июль куни Президентликка қайта сайланган Давлат раҳбарининг Сайловолди дастурида ҳам таълимтарбияга устуворлик берилди. Унда таъкидланганидек, Янги Ўзбекистоннинг асосий устуни – билим, таълим ва тарбия бўлиши учун зарур шароитларни яратиш сиёсатимизнинг энг устувор йўналишларидан бири бўлади. Шундан келиб чиқиб, таълимтарбия, олий таълимни ривожлантириш билан боғлиқ кўплаб ташаббуслар илгари сурилди ва бу мақсадлар «Ўзбекистон – 2030» стратегиясида ҳам муҳим устувор вазифа сифатида белгиланди. Жадид бобомиз Маҳмудхўжа Беҳбудийнинг: «Сизларға васият қиламан. Маориф йўлида ишлайдурғон муаллимларнинг бошини силангизлар! Ўртадан нифоқни кўтарингиз! Туркистон болаларини илмсиз қўймангизлар», деган таъкиди бугун Янги Ўзбекистонда чин маънода ўз тасдиғини топмоқда. Я қ и н д а О л и й М а ж л и с Қонунчилик палатаси томонидан тасдиқланган «Педагогнинг мақоми тўғрисида»ги қонун лойиҳаси эса соҳа вакиллари ҳаётида янги даврни бошлаб берди, десам хато бўлмайди. Чунки, биз – педагоглар мақомини ошириш бўйича шу кунга қадар қабул қилинган ҳужжатлар фаолиятимизни тўлақонли бажаришимизга, етарли даражада қўллаб-қувватланишимизга, ишимизга ноқонуний аралашувларни чеклашга кафолат бўлолмаётган эди. Шунингдек, давлат ташк и лотлари раҳбарлари, ота-оналарнинг педагоглар фаолиятига асоссиз аралашуви барҳам топмай, бу таълим сифатига ҳам салбий таъсир кўрсатарди. Қонун лойиҳаси билан бугун педагоглар мақомини тартибга солувчи 50 га яқин ҳужжатлар алоҳида бир қонунга бирлаштирилди. Энди бу ҳужжат юқоридаги ҳолатларга бутунлай чек қўйиши билан бирга устозлар мақомини янада мустаҳкамлашга хизмати қилиши кутилмоқда. Жорий йилнинг 28 августида Президентимиз раислигида мактабларда таълим сифатини ошириш, ўқувчи ўрнини кўпайтириш ва ўқитувчиларни қўллаб-қувватлашга қаратилган устувор вазифалар юзасидан ў тка зи лган видеоселектор йиғилиши ҳам бу борадаги ишлар давлат сиёсатига айланганини яна бир бор исботлади. Йиғилишда соҳадаги камчиликлар кўрсатилиб, мактабларни ҳам мазмун, ҳам шароит жиҳатидан яхшилаш бўйича янги ташаббуслар илгари сурилди. Давлатимиз раҳбари ўша йиғилишда барча ўқитувчилар, мактаб директорлари ва уларнинг ўринбосарларига мурожаат қилиб: «Мен сизларнинг тимсолингизда ўз ҳаётини дунёдаги энг улуғ ва олижаноб ишга – янги авлод тарбиясига бағишлаган, ўз касбига содиқ ва фидойи инсонларни кўраман. Бугун сизлар таълим-тарбия бераётган, қалбини, онгини эзгулик билан тўлдираётган миллионлаб фарзандларимиз эртага Янги Ўзбекистон бунёдкорлари бўлиб бизнинг сафимизга киради. Ватанимиз, халқимиз сизларнинг бундай олижаноб хизматларингизни ҳеч қачон унутмайди. Ўқитувчилик касбини эъзозлаш, унинг меҳнатини қадрлаш бундан буён ҳам эътиборимиз марказида бўлади» дедилар. Албатта, ушбу Мурожаат янги ўқув йилини бошлаб олган биз ўқитувчиларга куч-ғайрат беряпти, янги ташаббуслар сари етакламоқда. Шубҳа йўқки, таълим соҳасида амалга оширилаётган ишлардан кўзланган бош мақсад ёшларимизга дунё тамаддунига муносиб ҳисса қўшган буюк аждодларига хос таълим-тарбия бериш, устозларни мамлакатимиздаги энг обрўли инсонга айлантириш ва бу билан юртимизни ривожланган давлатлар қаторига қўшишдир. Биз соҳа вакиллари ҳам бунинг учун бор имконият ва билимимиз, тажрибамизни сафарбар этишга ваъда берамиз. Зеро, Имом Бухорий бобомиз таъкидлаганларидек: «Дунёда илмдан бошқа нажот йўқ ва бўлмагай». ЁКИ ҲУКУМАТИМИЗ ҲУЗУРИДАГИ ДАВЛАТ ТИЛИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ДЕПАРТАМЕНТИ МУТАСАДДИЛАРИГА АЙРИМ ТАВСИЯЛАР «Қайси бир миллатнинг она тили ўз ҳожатини ўтаёлмай, бошқа тиллар олдида мағлубиятга учраб тиз букар экан, ундай миллат кўп узоқламай, инсоний туйғуларидан ажраган ҳолда ҳаёт дафтари устига инқироз қалами чекилиши шубҳасиздир. Ундай миллатлар ёлғизгина Ватанларидан эмас, балки бутун борлиғи билан тарих юзидан йўқолишга мажбур бўлади», деган эди маърифатпарвар бобомиз Алихонтўра Соғуний. Дарҳақиқат, инсон учун Ватан қанчалик муқаддас бўлса, она тили ҳам шунчалик азиздир. Тилсиз биз киммиз? Ҳеч ким. Она тилимиз бу руҳимиз, ор-номусимиз, экани аждодларимиз томонидан қайта ва қайта таъкидлангани бежиз эмас. «билган» бўлиши керак. Шуни алоҳида қайд этиш жоизки, Ўзбекистонда ҳам бу масалага жиддий эътибор қаратилиб, википедия электрон энциклопедиясида ўзбек тилидаги маълумотларни кўпайтириш, турли сайтларда бир материални уч тилда бериб бориш йўлга қ ў й и л д и. Лек и н и н терне т фойдаланувчилари, хусусан, ёшлар ўртасида ўтказилган ижтимоий сўровномалар бу саъй-ҳаракатларнинг етарли эмаслигини кўрсатяпти. Мисол учун, бир талаба цирк мавзусида курс иши ёзаётиб, интернетда ўзбек тилидаги маълумотлар ниҳоятда озлиги, борларида ҳам статистикалар камлигига гувоҳ бўлган. Бошқа бир фойдаланувчи эса ўзбек тилидаги маълумотлар етарли бўлмаётгани сабабли доимий равишда хорижий манбалардан фойдаланишини айтган. Кўриниб турибдики, янгидан ташкил этилган тизим – Давлат тилини ривожлантириш департаменти ўзбек тилини интернет тилига айлантириш учун кўпроқ куч ва маблағ сарфлаши керак. Дарвоқе, 2023 йилнинг 20 апрелида Давлат раҳбари фармони билан Давлат тили департаменти қайта ташкил этилди. Мазкур департаментнинг 3 йиллик фаолияти давомида амалга ошириши керак бўлган ишлар кўлами эса жуда кенглигини кўришимиз мумкин. • давлат тилини ривожлантириш, давлат тили тўғрисидаги қонун ҳужжатларига риоя этилиши устидан мониторингни амалга ошириш; • давлат тилининг ама л қилиши билан боғлиқ муаммоларни аниқлаш ва таклифлар бериш; • ўзбек тилининг ёзма нутқи меъёр ва қоидаларини ишлаб чиқиш ва лотин ёзувига асосланган ўзбек алифбосини тўлиқ жорий этиш борасидаги ишларни жадаллаштириш; • илмий асосланган янги сўз «Дунёда илмдан бошєа нажот йўє ва бўлмагай» Наргиза МАҲМУДОВА, Яшнобод туманидаги 231-мактаб ўқитувчиси, Халқ таълими аълочиси «Таълим сифатини ошириш – Янги Ўзбекистон тараққиётининг яккаю ягона тўғри йўлидир». Шавкат Мирзиёев

Мактаб ўқитувчиларининг моддий имкониятлари кейинги бешолти йилдагина давлат сиёсати даражасида муҳокамаларга сабаб бўлаётгани сир эмас. Куни кеча «Мактаб ўқитувчисининг маоши 1000 АҚШ долларига етади!» деган гаплардан ҳайратини яширолмаганлар қанча бўлса, бу гапга ишонмаганлар ундан ҳам оз эмасди. Мутолаа ІАЗРАТИ ІУЗУРИДА Янги ўқув йили арафасида одатдагидек Олмазор туманидаги бир нечта мактабга бордик. Қурилиштаъмирлаш ишлари ниҳоясига етмоқда, бошланғич синфларда Президент совғалари ўз эгаларини кутмоқда, фанларга ихтисослашган синфларда ўзгача ҳозирлик кўрилган, спорт зали ва майдончалари ўқувчилар ўртасида бошланадиган қизғин мусобақаларга шай, ошхоналарда сархил масаллиқлар ғамлаб қўйилган. Ўқитувчимураббийлар ва ота-оналар билан суҳбатларда яқинлашиб келаётган айёмшодиёна кайфияти ҳукмронлигига гувоҳ бўлдик. Ҳа, бу йил янги ўқув йилининг бошланиши мактаб ҳаёти билан боғлиқ ёшу кекса учун бирдек айём, бирдек шодиёнага айланди. Бу бежиз эмас, албатта. Стратегияда єайд этилган иккинчи янгилик – олис ва єийин шароитларда яшаб, мактабга єатнаш муаммоли саналган іудудларда ўєувчиларнинг мактабга бориш-келишлари учун бепул автобуслар єатнови йўлга єўйилиши бўлди. 27-sentyabr, 2023-yil №32 (1220) chorshanba ijtimoiy-siyosiy gazetasi 7 milliytiklanish САЙЛОВЧИ ниб, уларни ягона тушунчага айлантирмоғимиз муҳимлигига урғу берилаётгани, булар ҳеч муболағасиз, ҳар бир ватандошимиз, ҳар бир оила, қолаверса, жамиятимиз равнақи, истиқболини таъмин этувчи муҳимдан-муҳим вазифа эканини ҳар қанча тарғиб қилсак шунча оз! Жаҳон тарихида қайси давлатда қандай юксалиш юз берган бўлса, уларнинг бари айнан мактаб таълими ислоҳотларидан бошланганини кўриш мумкин. Чунки, келажак мактабдан, бугун мактабда таълим-тарбия олаётган ёш бўғин вакилларининг эртага жамиятнинг етук намояндалари бўлиб улғайишларидан бошланади. Дарҳақиқат, айни йилларда ўрта мактабнинг юқори синфларида ўқиётган йигит-қизларимиз 2030 йилга бориб ёш мутахассислар сифатида ўз лаёқати, илми, билими ва соғлом дунёқараши билан халқимизнинг, жамиятимизнинг корига яраб, оғирини енгил қиладилар. Ҳурматли Президен - т и м и з Ш а в к а т М и р з и ё е в раҳнамолигида давом этаётган туб ислоҳотлар моҳиятан мана шундай улуғвор ниятлардан куч-қувват олаётганини англаб етиш ва қўллаб-қувватлаш ҳар бир ватандошимиз учун ҳам қарз, ҳам фарз бўлиб турибди. Ҳамон тараққиётнинг юксак поғоналарини кўзлаётган эканмиз, бунинг учун, ўзимизнинг халқона-жайдари тилда айтганда, Президентимиз бугун мактабларимиз муборак бир масканга айланмоғи кераклигини, айниқса, мактаб ўқитувчисимуаллимнинг қадр-қимматини жойига қўйишимиз даркорлигини бот-бот такрорламоқда. Биз ў қ ит у вчисини қ ўли да кўтарадиган, бир ҳарф ўргатган Инсонни эъзозлай биладиган халққа айланмоғимиз зарурлигини уқдирмоқда. Очиғини айтганда, мактаб ўқитувчиларининг моддий имкониятлари кейинги беш-олти йилдагина давлат сиёсати даражасида муҳокамаларга сабаб бўлаётгани сир эмас. Куни кеча «Мактаб ўқитувчисининг маоши 1000 АҚШ долларига етади!» деган гаплардан ҳайратини яширолмаганлар қанча бўлса, бу гапга ишонмаганлар ундан ҳам оз эмасди. Бугун эса ҳеч чўчимай-нетмай, иккиланмай «Бўлар экан-ку!» деган гап баралла айтилмоқда! Сўзимизни Олмазор туманидаги бир қатор мактабларга қадам ранжида қилишимиздан бошлагандик. Тўғри, ушбу мактаблардаги шарт-шароит ҳаммаси бир хил деб айтиб бўлмайди. Ўрнатилган ҳуқуқий имкониятлардан самарали фойдаланиб, ўқишдан ташқари ўқув соатларини, тўгаракларни йўлга қўяётган, бунга малакали ўқитувчиларни жалб эта олган мактабларда ўқитувчилар 1000 АҚШ долларига тенг маош олаётгани оддий ҳолга айланяпти. Бу рақам яна тўхтовсиз ошиб бориши ҳеч кимни ажаблантирмайди деб ўйлаймиз. Айтмоқчимизки, Президент эзгу ниятларда тилга олган рақамлар орадан кўп ўтмай ҳаётимизда ўз амалий тасдиғини топмоқда. Амалий тасдиқлар эса тафаккурни, одамни, дунёқарашларни ўзгартирмоқда. Тараққиёт стратегияси ҳақида сўз борар экан, ҳозирги ёш авлоднинг маънавий-маърифий тарбияси масалаларини мутлақо четлаб ўтиб бўлмайди. Зеро, давлат миқёсида кўзланаётган марраларнинг барча-барчаси ё бевосита, ё билвосита эртанги авлоднинг маънавияти ва маърифати билан чамбарчас боғлиқдир. Замон ниҳоятда мураккаблашиб бормоқда. Муносабатлардаги чигалликлар ҳақли равишда хавотир уйғотмоқда. Давлатимиз раҳбарининг Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг 78-сессиясидаги нутқида ҳам мазкур муаммога алоҳида урғу берилгани бежиз эмас. Юксак минбардан туриб баён этилган нутқда «Инсон капиталини ривожлантириш ва креатив ёш авлодни тарбиялаш – Ўзбекистон ўз олдига қўйган стратегик вазифалардан бири», шунингдек, «Аҳолисининг деярли ярми ёш авлод вакиллари бўлган Марказий Осиё учун ёшлар ва уларнинг салоҳиятини рўёбга ч и қари ш маса ласи айниқса долзарб аҳамиятга эга» эканлиги таъкидланиб, ёш авлод вакилларининг маънавий-маърифий маданияти, салоҳияти масалалари ҳар қачонгидан ҳам долзарб тус олиши ниҳоятда табиий ва асослилиги қайд этилди. Бундай шароитда ўзини жамият, халқ, ватан тақдирига дахлдор деб билган инсондан маънавий-маърифий маънода комиллик талаб қилинади. Комиллик эса бохабарлик, илмпарварлик, халқ ва юрт манфаати йўлида садоқат кўрсата билиш билан белгиланади ёхуд бебаҳо миллий қадриятларнинг унутилмаслиги билан ўлчанади. Мактаб ва маҳалла узвийлигини таъминлашдан кўзланган мақсад ҳам шунда. Нимасини айтасиз! Мактаб борки, маҳалланинг бағрида жойлашган, маҳалла аҳли – каттадан кичигигача кўз очиб маҳаллани, мактабни кўради. Маҳалла ва мактаб ҳавосидан нафас олади. Бошқача айтганда, маҳалла ҳам, мактаб ҳам одамларнинг кўз ўнгида. Бу ҳол айниқса ёш авлод вакилларининг юриш-туришидан, «қадам олиши»дан, таълимтарбиясидан бохабарликка катта имконият яратади. Бундай имконият ўзаро масъулият туйғусини ҳам оширади. Бир сўз билан айтганда, «Ўзбекистон – 2030» тараққиёт стратегияси юртимиз ҳаётида тамомила ўзгача даврни бошлаб бермоқда. Хусусан, миллий юксалишнинг туб пойдевори бўлмиш мактаб – муаллим – илм – билим тизимига пухта асос солди, дейиш мумкин. ...Биз янги ўқув йили арафасида бир қатор мактабларга қадам ранжида қилдик. Ўз г а р и ш л а р н и , м у ҳ и м и , мактаб ўқитувчиларининг, ўқувчиларнинг, ота-оналарнинг КАЙФИЯТИ аъло эканини кўриб бошимиз осмонга етди. Бу сингари таълим муассасаларига эса касб байрами ўн, юз карра юқори мақомларда шодликлару, шодумонликлар олиб келишига ишонамиз! Хуршид ДЎСТМУҲАММАД, Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутати, Раҳимжон МУҲАММАДИЕВ, халқ депутатлари Олмазор тумани Кенгаши депутати Давлатимиз раҳбари Шавкат Мирзиёев томонидан тасдиқланган «Ўзбекистон – 2030» тараққиёт стратегияси, хусусан, ундаги мамлакатимизда таълим тизимини такомиллаштиришга қаратилган улкан режалар ҳар бир ватандошимизни яқин келажакка улуғ ва некбин ниятлар билан қарашга даъват этмоқда. Шуни алоҳида таъкидламоқ керакки, мазкур ҳужжатда мактабгача таълим тизими ҳам тўлиқ қамраб олинди. Бу ҳаётий эҳтиёждан келиб чиқди, албатта. Зеро, мактаб синфларига жажжи ўғил-қизларимиз болалар боғчаларидан етиб келишади. Айни пайтда ҳали тўласинча боғчага жойлаштириш борасида муаммолар йўқ эмас, бироқ мавжуд боғчаларни 100 фоиз тоза ичимлик суви ва замонавий санитария-гигиена анжомлари билан таъминлаш кўзда тутилди. Ана шу ўзгаришларнинг ўзи боғчаларда тарбияланаётган фарзандларимизнинг ҳаётини тубдан ўзгартиради, уларнинг соғ-саломатликда мактаб остонасига қадам қўйишларини таъминлайди. Стратегияда қайд этилган иккинчи янгилик – олис ва қийин шароитларда яшаб, мактабга қатнаш муаммоли саналган ҳудудларда ўқувчиларнинг мактабга боришкелишлари учун бепул автобуслар қатнови йўлга қўйилиши бўлди. Бунинг аҳамиятини икки-уч оғиз сўзда таърифлаш қийин. Зеро, бундай қулайликка фақат ривожланган мамлакатларгина қодир деган тушунча ўз-ўзидан барҳам топади. Яъни энди «Бизнинг Янги Ўзбекистон ҳам бунга қодир!» дея баралла айтадиган замон келди. 715 та умумий ўрта таълим муассасасининг ана шундай қулайлик билан таъмин этилиши биз учун оддий воқеа эмас! Интернетчилар таъбири билан айтганда, бутун Ер юзи бир мўъжаз қишлоққа айланаётган бир пайтда глобал миқёсларда мулоқотга киришишнинг бирдан-бир йўли кенг тарқалган хорижий тилларни эгаллаш экани эндиликда ҳеч кимга сир эмас. Бу борада ҳам мавжуд имкониятларни янада жонлантириш зарурати туғилмоқда. Ёшларимиз дунёга чиқишга, дунёни забт этишга интилмоқда, бунинг учун эса нарвоннинг бирламчи пиллапояси – хорижий тил! Шу нуқтаи назардан таълим ташкилотларига ҳар йили 500 нафар «тил эга»лари бўлмиш хорижий мутахассисларни таклиф этиш режаси замон талаби сифатида қўллаб-қувватланяпти. Маълумки, йигитдир-қиздир бирор касб-ҳунарнинг бошини тутиши ҳеч кимга, ҳеч қачон ортиқчалик қилмаган. Халқимизда азал-азалдан фарзандларни лаёқати ва қизиқишига қараб, касб ўргатиш анъанаси шаклланган. Айниқса, ҳали оила қуришдан бурун бирор касбни эгаллашнинг ўзиёқ ўғилқизларимизни ҳаётга дадил кириб боришларини таъминлайди. Кам деганда у рўзғор тебратишдан қийналмайди, ҳаёт йўлини ўзи учун ўзи белгилаб олади. Муҳтарам Президентимизнинг қарийб барча маърузаларида илм, билим ҳамда муаллим учлиги алоҳида тилга олиЭрталаб ишга кетаётиб, бундай қарасам, қўл соатим тўхтаб қопти. Силкитиб кўрдим, бураб кўрдим, қани юрса! – Соат тўхтаб қопти, – дедим остонада турганча. Келинингиз чимирилди. – Сизнинг қўлингизга тушган нарса соғ қолармиди? Аслида-ку, соатда ҳаққим ҳам қолмаган. Ўн йилдан берими, ўн беш йилдан берими тақаман. Шунақа-ку, соатни келинингиз совға қилган. Ўз қўли билан. Хотин кишининг совғаси туфли ичидан туртиб чиққан михга ўхшайди. Ўзини эслатиб турмаса, кўнгли жойига тушмайди. Устига-устак бизнинг соат аллақандай батареяли соатлардан эмас. Механический! Бураладиган! – Ёш болага ўхшайсиз, – деди келинингиз дашном бериб. – Дарров тузаттириб олинг! Нима бўлса бўлди, дедим-у, б е к а т д а г и с о а т с о з н и н г дўкончасига кирдим. Бир кўзига дурбин тақиб ўтирган бу рни ч ў мичдай соатсоз қошини учириб имо қилди: – Хизмат, акамулло? Индамай соатни узатдим. У соатнинг орқа қопқоғини очдида, оғир-оғир бош чайқади. – Соат деганини мундай тутмайдилар-да, акамулло! Муни қаранг! Муни қаранг! – У аллақандай катта-кичик винтчалари қалашиб ётган соатни бурнимнинг тагига олиб келиб кўз-кўз қилди. – Бир тонна кир йиғилибди-ку ичига! Ҳа энди ўзингиз бир кун ювинмасангиз таъбингиз тирриқ бўлиб юрасиз. Ҳай, бу соат деганиниям озода сақлаш керак-да, акамулло. Яқин беш йилдан буён қўл тегмай кирлаб кетибди-ку, жонивор. – Қачон тузатасиз? – дедим гапни чўзмаслик учун жеркиброқ. – Ҳай, энди, акамулло, бўёқчининг нили эмас-да бу. Ҳар битта винтини олиб тозалаймиз. Яна ўрнига қўямиз. Ҳай, ана беш кунда келсангиз, соат тап-тайёр-да, акамулло! – Қўя қолинг, уста, – дедим чайналиб. – Келгуси сафар олиб келарман. – Ихтиёр ўзингизга. Уста соатни қайтарди-ю, бир кўзига дурбинни тутиб ишини қилаверди. Бекатга бориб чорак соатча турдим ҳамки, автобусдан дарак йўқ. Энди хуноб бўла бошлаган эдим, кўчанинг у юзида, сартарошхона ёнбошида жойлашган бошқа бир соатсозлик дўкони эсимга тушиб қолди. «Бир кириб кўрмайманми, – дедим ўзимга-ўзим. – Ишга кечикишга кечикдим. Барибир соатни тузаттириш керак-ку». Бу д ў ко н н и н г ус т а с и жингалак сочли йигит экан. Чаққонлик билан соатни очди-ю, шу қадар алам-ситам билан ҳуштак чалиб юбордики, соатга эмас, устага раҳмим келиб кетди. Кейин худди оғир жиноят қилиб қўйган одамга тикилгандек кўзимга узоқ қараб қолди. – Ҳа? – дедим унинг тикилишига тоб беролмай. – Ёқут! – деди соатсоз маъноли бош чайқаб. – Нима ёқут? – Ҳар қандай механический соатда тош бўлади. Мана, «двенадцать камней», деб ёзиб қўйибди. Демак, бу соатда ўн иккита тош бор, дегани. Тош нимадан бўлади? Ёқутдан! – Нима қипти? – дедим хавотирланиб. – Нима қиларди, соатингизнинг тоши тўкилиб тамом бўпти, оғайни! Ёқут деган нарса қанақа камёб тошлигини биласизми? – Уста сирли бир гап айтаётгандек овозини пасайтирди: – Менга қаранг, оғайни, ўзимизнинг одам экансиз. Сиз учун майли, топаман. – Қанча бўлади? – дедим енгил тортиб. Уста олий математика машқини бажараётгандек пешанасини тириштириб узоқ ҳисоблади. – Ўн беш минг сўм! – деди ниҳоят мушкул масалани ечгандек енгил тортиб. – Сизга ўн беш минг. Ҳозир мунайчукун соатларга запчас топиш осонмас. Антиквар – бу соат. Аммо-лекин ўзимизнинг одам бўлганингиз учун амаллайманда, оғайни! Бўлмаса-ку, бу соатни аллақачон поезднинг тагига ташлаб юбориб, қутулганингизнинг суюнчисига зиёфат қилиб беришингиз керак эди-я! – Ра ҳ мат! – ус т а н и н г қўлидан соатни тортиб олдим. У ўрнидан туриб кетди. – Ие, ҳа, йўл бўлсин, оғайни! – Поезд йўлига! – дедим тўнғиллаб. Автобусдан тушиб ишхона дарвозасига етибманки, ҳамон бошимга бало бўлган соатнинг, усталарнинг гўрига ғишт қалайман. Аксига олиб, шундоқ... кираверишдаги темир дарвозанинг ёнида ҳам соатсозлик устахонаси бор экан. Ҳар куни шу ердан кириб чиқарканман-у, эътибор бермас эканман. Ишинг тушмаганидан кейин шу-да! Мана, қасдлашиш бўлса, деб бу устахонага ҳам кирдим. Афтига қараб ёшини билиб бўлмайдиган, пешанаси тиришган, юзи қошиқдеккина киши ойна тўсиқ орасидаги тешикчадан индамай қўл узатди. Соатни олди-ю, негадир орқасини эмас, ойнасини очди. Бир нима қирс этди. «Тамом!» – дедим ичимдан зил кетиб. – Соатдан ажралдинг. Бир чеккаси яхшиям бўлди. «Қутулдинг». Уста қўлидаги соатга қараб соатимни тўғрилади-да, туйнукдан узатди. – Марҳамат! Ҳ а й р он бўл и б с оат н и қулоғимга тутсам, бинойидек юриб турибди. – Қанча бўлади? – дедим киссамни ковлаб. – Пулингиз керакмас. Мили ойнасига тегиб қопти. Эҳтиёт қилинг! Ўткир Іошимов СОАТ МАКТАБ: КАЙФИЯТЛАР АЪЛО!

TAHRIRIYAT MANZILI: Toshkent shahri, Uchtepa tumani, Maqsud Shayxzoda ko‘chasi, 1 A-uy. Gazeta tahririyat kompyuter markazida terildi va sahifalandi. Gazeta «Sharq» nashriyoti-matbaa aksiyadorlik kompaniyasida chop etildi. Korxona manzili: «Buyuk Turon» ko‘chasi, 41-uy 2008-yil 29-oktyabrda O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligi tomonidan № 0223 raqami bilan ro‘yxatdan o‘tgan. Gazeta haftaning chorshanba kuni chiqadi. Adadi – 7 188. Gazetaning bahosi kelishilgan narxda. Qog‘oz bichimi: 350x587. Hajmi: 4 bosma taboq Buyurtma: G – 916 Bosishga topshirish vaqti 21:00. Topshirildi 04:25 1 2 3 4 5 6 «MILLIY TIKLANISH» DEMOKRATIK PARTIYASINING IJTIMOIYSIYOSIY GAZETASI ISSN 2010-7714 Mualliflar fikri tahririyat nuqtai nazaridan farq qilishi mumkin. Bosh muharrir: Mirodil ABDURAHMONOV JAMOATCHILIK KENGASHI: Alisher QODIROV – kengash raisi Akmal SAIDOV, Abror PO‘LATOV, Amriddin BERDIMURODOV, Akmal JUMABOYEV, Bahodir MAMATXONOV, Ilhom ABDULLAYEV, Ibrohim G‘OFUROV, Iroda DADAJONOVA, Minhojiddin MIRZO, Nodir MUXTOROV, Odiljon TOJIYEV, Olim O‘SAROV, Otabek JIYANBOYEV, Ozodbek NAZARBEKOV, Ortiqali QOZOQOV, Feruza MUHAMMEDJANOVA, Xurshid DO‘STMUHAMMAD, Sherzodxon QUDRATXO‘JA, Shavkat SHARIPOV, Shuxratjon AXUNDJANOV. 8 Сўнгги саіифа Хотира «Milliy tiklanish» ijtimoiy-siyosiy gazetasi www.mt.uz №32 (1220) 27-sentyabr 2023-yil, chorshanba fb.com/milliytiklanish.gazetasi t.me/milliy_tiklanish_gazetasi www.mt.uz [email protected] Tahririyatga kelgan xatlar doimiy eʼtiborimizda bo‘lib, ular mualliflariga qaytarilmaydi. NAVBATCHI MUHARRIRLAR: Ravshan MAHMUDOV, Mahbuba KARIMOVA NASHR UCHUN MASʼUL: Maʼmurjon YO‘LDOSHEV NAVBATCHI: Feruza XODJAYEVA DIZAYN GURUHI: Asilbek QUDRATOV, Firdavs HAMIDULLAYEV Elektron pochta: [email protected] / [email protected] ЄУТЛОВ! – Маълум сабабга кўра, маъмурий жавобгарликка тортилдим. Лекин қарордан норозиман. Қарор устидан шикоят қилишим мумкинми? Шарофиддин Қаюмов, Тошкент шаҳри – Яқинда автомашинамда жаримага тушган эдим. 15 кун ўтмасдан жариманинг ярмини тўлаганимга қарамай, 50 фоизлик чегирма берилмади. Энди қолган ярмини ҳам тўлашим керакми? Хуршид Умрзоқов, Ургут шаҳри – Шу йил 1 июндан бошлаб фуқаролар томонидан банклардан кредит олиш учун биометрик паспорт талаб этилишини эшитдим. Шу ростми? Жалолиддин Ҳамидов, Андижон шаҳри – 35 кун олдин давлат ташкилотига расмий хат киритгандим. Лекин ҳали ҳам жавобини олмадим. Бунга нисбатан жавобгарлик борми? Нигора Обидова, Шаҳрисабз тумани – Ҳа, мумкин. Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 294-моддасига асосан, маъмурий жавобгарликка тортилаётган шахслар иш материаллари билан танишиб чиқиш ва изоҳлар бериш, далиллар келтириш, ўз илтимосини баён этиш, ишни кўриб чиқиш вақтида адвокатнинг юридик ёрдамидан фойдаланиш, ўз она тилида сўзлаш ва таржимон хизматларидан фойдаланиш, шунингдек, иш юзасидан чиқарилган қарор устидан шикоят қилиш ҳуқуқига эга. – Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 332- прим 1-моддасига асосан, жарима солиш тўғрисидаги қарорни ижро этишнинг соддалаштирилган тартибига кўра, транспорт воситасини алкоголли ичимлик, гиёҳванд модда таъсири остида бошқарганда ёки уни аниқлаш учун текширувдан ўтишдан бўйин товлаганда, ҳуқуқи бўлмаган шахсларнинг транспорт воситаларини бошқаришига йўл қўйилганда, худди шундай ҳуқуқбузарлик маъмурий жазо чораси қўлланилганидан кейин бир йил давомида такрор содир этилган ҳолларда 50 фоизлик чегирма қўлланилмайди. Yuristkadr расмий телеграм канали – Ҳа, рост. Президентнинг 31.01.2023 йилдаги ПҚ-39-сон қарорига асосан, 2023 йилнинг 1 июнь санасидан бошлаб Марказий банк, ваколатли банклар Персоналлаштириш агентлиги, Ички ишлар вазирлиги, Маҳаллабай ишлаш ва тадбиркорликни ривожлантириш агентлиги билан биргаликда аҳоли ва тадбиркорлик субъектларига кредит ажратиш жараёнида қарз олувчини IDкартадаги (биометрик паспортдаги) биометрик маълумотлар асосида идентификация қилишни йўлга қўйиш кераклиги белгиланган. Шунга кўра, ID-картага эга бўлмаган талабгорлар кредит олишда муаммоларга дуч келиши мумкин. – Ҳа, бор. Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексга кўра, жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини қабул қилиш ва кўриб чиқишни қонунга хилоф равишда рад этиш, уларни кўриб чиқиш муддатларини узрли сабабларсиз бузиш, ёзма ёхуд электрон шаклда жавоб юбормаслик, мансабдор шахсларга нисбатан базавий ҳисоблаш миқдорининг бир бараваридан уч баравари (990 000 сўм)гача миқдорда жарима солишга сабаб бўлади. Юрист блогер расмий телеграм канали саволБЕРИНГ! O‘zingizni qiziqtirgan savollarga javob topolmayapsizmi? Bizning quyidagi telegram manzilimizga yo‘llang, bizning mutaxassislar savollaringizga javob berishadi. 90 245-18-10 ЙўлдошЭшбек ҚАДИМ ОҲАНГЛАРДА Остонангга дилимнинг Торларини бойладим. Мен бир дунё сулувдан Сен сулувни сайладим. Сайладиму кўзимда Ҳалқоб-ҳалқоб ёш бўлди. Бу бевафо дунёнинг Бағри менга тош бўлди. Сен юлдузсан — қўл етмас, Ошиқ бўлдим, сулувим. Энди сенинг ўрнингга Қўшиқ қолди, сулувим. Бир қўшиқки, дилимнинг Тубларига зил бўлар. Айтсам оҳдир, айтмасам – Сарғайтириб сил қилар. Остонангга дилимнинг Торларини бойладим. Мен бир дунё сулувдан Сен сулувни сайладим. Эшигинг зулфаклари Тилло экан, билдим-ку. Қўлим калта эканин Билиб, бағрим тилдим-ку. Тилим бағрим ичинда Дардинг сизиб ётади. Қўшиқ қилиб қалбимни Кўзларимга отади: Кўзларимда айланган Ҳалқоб-ҳалқоб ёш бўлди. Бу бевафо дунёнинг Бағри менга тош бўлди. ЙИҒЛАЁТГАН ҚИЗ Бу оғир боғ ичра оғир қадамлар Ташлаб кетаётган оғиргина қиз, Дунё кўзларингдан дунё аламлар Томчилар, ҳар бири бир улкан юлдуз. Томчилар кўзингдан норасидалик, Сўзга айланмаган ёниш томчилар. Бешафқат дийдорми оғир жудолик, Йўқотиш томчилар, топиш томчилар. Йўқ, сени алдаган, биров алдаган, У сени севгандир, йўқ, йўқ, севмаган. Кўксингга чиройли ўқлар қадаган, Бировлар алдаган, биров алдаган. Томчилар кўксингдан келаётган куз, Оғулар томчилар, гуллар томчилар. Яқин хотиралар… идрок фаромуш, Виждонингни ўйиб урар томчилар. Виждонсиз номусли ниқобин қўймас, Виждоннинг ҳар дами руҳий изтироб. Виждонсиз хатосиз кунлардан тўймас, Виждон бу хатодан улғайган азоб. Сени юпатмоққа журьат йўқ менда, Сен менинг кечмишим, умрим бўлаги. Фақат мен қайғулар тиларман сенга, Каттакон қувончнинг унсиз ўланин! Алданмоқ тиларман сенга кўп марта, Алданмоқ — дунёга назар, англамоқ. Алданмоқ — кўз ёши қилмоқ, йўқ, артмоқ, Алданмоқ — курашга отланмоқ демак. Йиғламоқ тиларман, қайнаб йиғлагин, Тишларингни секин қайраб йиғлагин! Ўнта мард ўғлонинг бўлгунча йиғла! Юзта мард ўғлонинг бўлгунча йиғла! Мингта мард ўғлонинг бўлгунча йиғла! Паймонанг тўлгунча, тўйгунча йиғла! Улар лаззатхўрлар, қароқчилардир, Умрлари узун, соб бўлмас, эсиз! Бу дунё — аслида алдоқчилардир! Бу дунё — аслида йиғлаётган қиз! Мен сенга қўшилиб йиғлай олмасман, Фақат бош эгаман қайгунгга сўзсиз. Мен сенга талпиниб, асло толмасман, Мен сени севаман, йиғлаётган қиз! * * * Сен кетиб борасан дарахтлар аро, Кичрайиб борасан, тораяди йўл. Сенга оқ кўринган бу йўллар қаро, Енгил тин оласан кенгаяр ўнг-сўл. Шамолда сочларинг пастлар-баландлар, Шамолда сочларинг — қушнинг қаноти. Сен учиб борасан — пастлар баландлар, Баландлар пастлайди, эркин ҳаётинг! Ўзимга лаънатлар ўқийман бот-бот, Мен сенга ҳаваслар қилурман, эркам. Сенга қуролмадим гўзал бир ҳаёт, Ўзимга зиндонлар қаздим… жуда кам! Елкангни шамоллар силкитар нега, Нега кўйлагингни ўйнар бешафқат?! Шамолда михланиб қарайман сенга, Шамолда қўлларинг силкинмас фақат. 1 ОКТЯБРЬ – ЎҚИТУВЧИ ВА МУРАББИЙЛАР КУНИ! Ўқитувчи – илм зиёкори, ўзи ёниб, ўзгалар йўлини ёритувчи машъаладир. Муаллим – меҳр, сабр-матонат ва фидойилик тимсоли... «Миллий тикланиш» демократик партияси барча ўқитувчи ва мураббийларимизни касб байрамлари билан муборакбод этади.