«Milliy tiklanish» demokratik partiyasining ijtimoiy-siyosiy gazetasi

AQSH dollari 12354.83. 1 YEVRO 13607.61. 1 Rossiya rubli 135.07. 1 Angliya funt sterlingi 15679.51. 1 Yaponiya iyenasi 86.70. 2023-yilning 27-dekabr sanasidan. Manba: cbu.uz «MILLIY TIKLANISH» DEMOKRATIK PARTIYASINING IJTIMOIYSIYOSIY GAZETASI milliy tiklanish Adadi – 7 172 1995-yil 10-iyundan chiqa boshlagan www.mt.uz \ [email protected] № 44 (1232) 2023-yil 27-dekabr, chorshanba MILLIY QADRIYATLARGA TAYANGAN TARAQQIYOT «MILLIY TIKLANISH» ANONSLAR Ma’naviyat ahli bilan uchrashuv shiddatli o‘zgarishlar, milliy qadriyatlar va qardriyatsizliklar to‘qnashayotgan nozik chorrahalarda yuzaga kelayotgan tahlikali davrda uyg‘oq qalbli ziyolilarimiz zimmasidagi mas’uliyatni yana bir bor eslatgandek bo‘ldi. DORI VOSITALARI INSON HAYOTI BILAN BOG`LIQ EKAN, U BIZNESGA AYLANMASLIGI KERAK... 2-sahifa 2-sahifa Yakunlanayotgan yilda 53 ta madaniy meros obyektida restavratsiya, ta’mirlashtiklash ishlarini bajarish va qolgan obyektlarning loyiha hujjatlarini ishlab chiqish uchun 49,1 milliard so‘mlik shartnoma rasmiylashtirilgan va ta’mirlashtiklash ishlari boshlab yuborilgan. 4-sahifa YANGI O‘ZBEKISTON milliard so‘mlikdan ziyod zarar yetkazilgan «NODIRAI DAVRONLAR» TANLOVI G‘OLIBLARI ANIQLANDI Partiya Markaziy kengashi “Ayollar qanoti” tomonidan tashkil etilgan “Nodirai davronlar” Respublika ko‘riktanlovi g‘oliblari aniqlandi. Mazkur tanlov ilk bor Oila va xotinqizlar qo‘mitasi hamda Yoshlar ishlari agentligi bilan hamkorlikda tashkil etildi. 2s MA’NAVIY UYG‘OQLIK Mamlakatimizda 30 YOSHGACHA BO‘LGAN YOSHLAR 19 MILLIONDAN ortiq bo‘lib, jami aholining 60 foizga yaqinini tashkil qiladi. Bu ko‘rsatkich har qanday rivojlangan va rivojlanayotgan davlat uchun beqiyos boylik manbai hisoblanadi... Tanzila NORBOYEVA, Oliy Majlis Senati raisi Alisher QODIROV, Oliy Majlis Qonunchilik palatasi Spikeri o‘rinbosari PARTIYA TOMONIDAN MAKTABLARGA AQLLI DOSKALAR TOPSHIRILYAPTI 2s «Milliy tiklanish» demokratik partiyasi fraksiyasining navbatdagi yig‘ilishida asosiy e’tibor Prezident Shavkat Mirziyoyevning millatni ma’naviy uyg‘oqlikka va dunyoda kechayotgan voqea-hodisalar mohiyatini chuqur anglash hamda xulosalar chiqarishiga undagan ma’ruzasi mohiyatiga qaratildi. LOQAYDLIK QIMMATGA TUSHISHI MUMKIN! 28 ...ONA TILINI BILISHNI MAJBURLASH KERAK! taraqqiyoti kadrlar salohiyatiga bog‘liq 5s 3s 4s 3s 5s KORRUPSIYAGA qarshi kurashish ustuvor vazifadir Yangi O‘zbekistonda kadrlar masalasiga ustuvor vazifa sifatida qaralayotgani bejiz emas. Chunki bugun, shubhasiz, xalqimiz manfaati, davlatimiz taraqqiyoti yo‘lida amalga oshirilayotgan islohotlar samaradorligi ishning ko‘zini biladigan, kreativ fikrlaydigan, ma’naviy-axloqiy jihatdan barkamol, vatanparvar, eng muhimi, o‘z sohasining bilimdonlariga bog‘liqdir. Oliy Majlis Qonunchilik palatasi diqqatiga! Korrupsiya – har qanday davlat va jamiyat rivojiga salbiy ta’sir ko‘rsatuvchi global muammo. U butun insoniyatga, barcha jamiyatlar asosiga, eng avvalo, iqtisodiy taraqqiyotga zarba beradi, qonun ustuvorligini buzadi va xalqning davlat siyosatiga bo‘lgan ishonchini keskin susaytiradi. Shu bois, O‘zbekistonda ham unga qarshi kurashish, jamiyatda ushbu illatga nisbatan murosasiz munosabatni shakllantirish, korrupsiyaga oid huquqbuzarliklarni o‘z vaqtida aniqlash, korrupsiyaning oqibatlarini bartaraf etish bo‘yicha keng ko‘lamli ishlar amalga oshirildi. Prezidentimizning 21-dekabrdagi “Oila va xotinqizlar qo‘mitasining faoliyatini takomillashtirishga oid qo‘shimcha choratadbirlar to‘g‘risida”gi farmoniga ko‘ra, Oila va xotin-qizlar qo‘mitasining bo‘ysunuvi Kambag‘allikni qisqartirish va bandlik vazirligidan Vazirlar Mahkamasiga o‘tkazildi. Qo‘mita faoliyatini samarali tashkil etish maqsadida Vazirlar Mahkamasida Bosh vazir o‘rinbosari – Oila va xotin-qizlar qo‘mitasi raisi lavozimi joriy etildi. Oila va xotin-qizlar ilmiy-tadqiqot instituti negizida esa Oila va gender ilmiy-tadqiqot instituti tashkil etildi. Qo‘mita endi Vazirlar Mahkamasiga bo‘ysunadi ijrosi biz uchun eng muhim masalaga aylanadi PREZIDENT TASHABBUSLARI Davlatimiz rahbarining Ma’naviyat va ma’rifat kengashining kengaytirilgan yig‘ilishidagi fikrlari, xususan, jadid bobolarimiz kabi g‘arb ilm-fan yutuqlari bilan birga milliy qadriyatlar ruhida tarbiya topgan yetuk kadrlar suv va havodek zarurligi haqidagi mulohazalaridan har birimiz tegishli xulosalar chiqarishimiz lozim. Ma’lumki, keyingi yillarda ma’naviy-ma’rifiy sohalarda tizimli ishlar olib borildi, jumladan, ma’naviyat va ijodni qo‘llab-quvvatlash maqsadli jamg‘armasi hamda Ijtimoiy-ma’naviy tadqiqotlar instituti tashkil etildi. MO‘MAY DAROMAD MUHIMMI YOKI ODAMLAR SALOMATLIGI? mas’uliyat mezoniga aylanishi shart!

MA’NAVIY UYG‘OQLIK E`tirof Tashabbus 2 27-dekabr, 2023-yil ijtimoiy-siyosiy gazetasi №44 (1232) chorshanba milliytiklanish DORI VOSITALARI INSON HAYOTI BILAN BOG‘LIQ EKAN, U BIZNESGA AYLANMASLIGI, SOHADA MUROSASOZLIK BO‘LMASLIGI, AKSINCHA, JAVOBGARLIK KUCHAYTIRILISHI KERAK. LEKIN AFSUSKI, SOG‘LIQNI SAQLASH VAZIRLIGI BUNDAY HOLATLARNI HAL ETISH YUZASIDAN QONUNCHILIKKA O‘ZGARTIRISH KIRITISH TASHABBUSI HAQIDA O‘YLAYOTGANI HAM YO‘Q. «Milliy tiklanish» demokratik partiyasi fraksiyasining navbatdagi yig‘ilishida asosiy e’tibor Prezident Shavkat Mirziyoyevning millatni ma’naviy uyg‘oqlikka va dunyoda kechayotgan voqeahodisalar mohiyatini chuqur anglash hamda xulosalar chiqarishga undagan ma’ruzasi mohiyatiga qaratildi. Fra k siya ra hba r i Alisher Q o d i r o v t a’ k i d l a g a n i d e k , Re s pu bl i k a M a’n av iya t va ma’rifat kengashining navbatdagi yig‘ilishida ilgari surilgan g‘oya va tashabbuslar ta’bir joiz bo‘lsa, partiyaning 2024-yilgi parlament saylovi uchun tayyorlanadigan dasturining mazmun-mohiyatini tashkil etdi. Boshqacha aytganda, Davlat rahbari ma’ruzasida «Milliy tiklanish» ilgari surishi mumkin bo‘lgan konseptual g‘oyalar to‘laligicha aks etdi. Ayniqsa, millat yetakchisining Vatan va xalq taqdiriga nisbatan t a h d i d l a r k u c h a y g a n b i r paytda millat fidoyilari bo‘lgan z iyol i la r n i ng ja sor at bi la n maydonga chiqishlari haqidagi f i k rl a r i bu g u ng i sh id d at l i o‘zgarishlar, milliy qadriyatlar va qardriyatsizliklar to‘qnashayotgan nozik chor rahalarda y uzaga kelayotgan to‘qnashuvlar davrida uyg‘oq qalbli ziyolilar i m iz zimmasidagi mas’uliyatni yana bir bor eslatgandek bo‘ldi. Prezident jadidlar haqida gapira turib, zamonaviy ilm-fanni egallagan va ayni paytda milliy qadriyatlar ruhida tarbiya topgan yetuk kadrlarni suv va havoga qiyosladiki, bu yaqin istiqboldagi rejalarimizni qayta-qayta taftish qilish lozimligini anglatadi. – Shu ma’noda ham, milliy g‘oyani rivojlantirishga doir Prezident tashabbuslari «Milliy t i k l a n i s h » u c h u n u s t u vo r masalalarning ustuvoriga aylanishi shart, – dedi partiya yetakchisi. Ma’naviyat sohasi vakilining o‘n qad a m old i nd a y u r ish i haqidagi gaplar, san’at, kino sohasi, muzeylar, tasviriy san’atu kitobxonlik va eng muhimi, ona tilimiz bilan bog‘liq va xalqimiz dilidagi tashabbuslarni qo‘llabquvvatlash bilan birga ular ijrosini nazorat qilish uchun ham partiya o‘zini mas’ul deb hisoblaydi. A l i s h e r Q o d i r ov s h u l a r haqida gapirib, fraksiyaning har bir a’zosi Prezidentimiz ma’ruzasini qayta-qayta o‘qishi, partiyamizning yangi Saylovoldi dasturini yaratishda bu tashabbus va g‘oyalardan keng foydalanish lozimligini ta’kidladi. Fraksiya yig‘ilishida 19-dekabr kuni Toshkentda bo‘lib o‘tgan Korrupsiyaga qarshi kurashish sohasida yuksak xalqaro mukofotni topshirish marosimi haqida ham gap bordi va bu nufuzli tadbir O‘zbekistonning korrupsiyaga qarshi faol kurashayotgan oltita davlatdan biri sifatida e’tirof etilganiga berilgan baho ekani qayd etildi. Shundan so‘ng fraksiya yig‘ilishi kun tartibiga kiritiligan masalalar muhokama qilindi. Jumladan, « Fa r m at sev t i k a soh a sid ag i qonunchilik takomillashtirilishi munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun huj jatla r iga o‘zga r t i r ish la r kiritish to‘g‘risida»gi qonun loyihasi deputatlarning qizg‘in muhokamasiga sabab bo‘ldi. Ta’kidlanganidek, loyihani qabul qilishdan maqsad ayrim takrorlanuvchi va byurokratik talablarni bekor qilish orqali aholini arzon, sifatli, xavfsiz va samarali dor i vosit alar i bilan ta’minlanishini yanada yaxshilashdan iboratdir. Ya’ni, asosiy o‘zgarishlar «Fuqarolar sog‘lig‘ini saqlash to‘g‘risida»gi va «Dori vositalari va farmatsevtika f a o l i y a t i t o ‘ g ‘ r i s i d a » g i qonunlarga Sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan retseptsiz beriladigan dori vositalarining ro‘yxatini tasdiqlash hamda dori moddalarini (substansiyalarni) davlat ro‘yxatidan o‘tkazishni nazarda tutuvchi normalarni bekor qilishga qaratilgan o‘zgartirishlar kiritilmoqda. Xalqaro tajribaga muvofiq AQSH, Yaponiya va Yevropa ittifoqiga a’zo barcha davlatlar hamda MDH davlatlarida «Retseptsiz beriladigan dori vositalarining ro‘yxati» tasdiqlanmaydi, balki «Dori vositalarini retsept bilan va retseptsiz beriladigan dori vositalari toifasiga kiritish tartibi» to‘g‘risidagi Nizom yoki Qoidalarga muvofiq dori vositalari u yoki bu toifaga kiritiladi. Soha vakillarining ma’lum qilishicha, bugun 9000 ta retsept bilan, 2000 ta retseptsiz beriladigan dorilar bor. Fr a k siya a’z o si She r z o d To‘xtashev qonun loyihasiga munosabat bildirar ekan, loyiha byurokratik to‘siqlar, korrupsion holatlarni bartaraf etishda muhim ahamiyat kasb etishini, biroq far matsevtika borasida juda katta muammolar borligini va jamoatchilik tomonidan ham bu sohaga keskin e’tirozlar bildirilayotganini ta’kidladi. Masalan, dori vositalarini r e t s e p t l i y o k i r e t s e p t s i z ekanini belgilash tartibi hamon tasdiqlanmagan. Har bir dorining yo‘riqnomasida retsept bilan yoki retseptsiz berish ko‘rsatilgan bo‘lsa-da, dorixonalarda bu tartibga umuman rioya qilinmaydi. Eng qizig‘i, qonunchilikda bunga qarshi chora ham belgilanmagan. Hatto vazirlik vakillari buni nazorat qilish uchun dorixonalarga kirishi ham mumkin emas. Chunki u tadbirkorlik subyekti bo‘lgani uchun bunga ruxsat etilmaydi. Dori vositalari inson hayoti bilan bog‘liq ekan, u biznesga aylanmasligi, sohada murosasozlik bo‘lmasligi, aksincha, javobgarlik kuchaytirilishi kerak. Lekin afsuski, Sog‘liqni saqlash vazirligi bunday holatlarni hal etish yuzasidan qonunchilikka o‘zgartirish kiritish tashabbusi haqida o‘ylayotgani ham yo‘q. Deputatlarning fikricha, iste’moldagi dorilarning kamida 95 foizi mamlakatimizda ishlab chiqarilmas ekan, farmatsevtika bilan bog‘liq muammolarni yechib bo‘lmaydi. Deputatlar shundan kelib chiqib, vazirlikka yuqoridagi masalalar bo‘yicha alohida qonun loyihasini ishlab chiqish taklifini berdilar. «Milliy tiklanish» fraksiyasi esa bu boradagi sa’y-harakatlarni qo‘llabquvvatlashga doimo tayyor ekanini bildirishdi. «Kambag‘allikni qisqartirishda tadbirkorlik subyektlari bilan o‘zaro manfaatli hamkorlik o‘rnatishga qaratilgan chora -t a d bi rl a r belgilanganligi munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasining Soliq kodeksiga qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida»gi qonuni loyihasi ham muhokama qilinib, deputatlar tomonidan qo‘llabquvvatlandi. Qonun loyihasi Soliq kodeksining 4 8 2 v a 4 8 3 - m o d d a l a r i g a qo‘shimchalar kiritishni nazarda tutuvchi 4 ta moddadan iborat bo‘lib, «Hamkorlik shartnomalari asosida «20 ming tadbirkor – 500 ming malakali mutaxassis» dasturiga kiritilgan tadbirkorlik subyektlariga (bundan Toshkent shah r ida ro‘y xatdan o‘tgan tadbirkorlik subyektlari mustasno), ular yaratgan yangi ish o‘rinlariga qarab soliq borasida imtiyoz va preferensiyalar berish ko‘zda tutayapti. J u m l a d a n , 10 0 t a g a c h a qo‘shimcha ish o‘rinni yaratgan t a d b i r k o r l i k s u b y e k t l a r i 50 foiz, 200 tagacha ish o‘rni yaratganlarga 75 foiz, 200 dan ortiq ish o‘rni yaratganlarga esa 100 foiz miqdorda mol-mulk va yer solig‘ini kamaytirib to‘lash imtiyozi berilmoqda. Shuningdek, aylanmadan olinadigan soliqlarni ular yaratgan yangi ish o‘rinlari soniga qarab bo‘lib-bo‘lib to‘lash imkoniyati taqdim etilmoqda. Buning uchun tadbirkorlik subyektlari «Ijtimoiy himoya yagona reyestri»ga kiritilgan fuqarolarni ishga qabul qilishi, kamida bir yil davomida har oy mehnatga haq to‘lashning eng kam miqdorining bir baravari miqdoridan kam bo‘lmagan miqdorda ish haqi to‘lab, ular bandligini ta’minlashi lozim. Tadbirkorlik subyektlari tomonidan «hamkorlik shartnomalari»da nazarda tutilgan majburiyatlar bajarilmagan taqdirda soliq imtiyozlari butun soliq davri uchun ushbu soliqlarni to‘lash bo‘yicha majbu r iyatla r n i ng tiklanishi bilan bekor qilinadi. Deputatlar ushbu qonun loyihasi «Milliy tiklanish»ning «ijtimoiy davlat» tushunchasi bilan hamohang ekanidan kelib chiqib, birinchi va ikkinchi o‘qishda tasdiqladilar. Ya’ni, partiya davlat byudjetidan od amlarga ijti moiy ko‘ma k ko‘rsatish emas, ijtimoiy ko‘mak ko‘rsatayogan tadbirkorlarni qo‘llab-quvvatlash g‘oyasini ilgari surib keladi. Boshqacha aytganda, partiya boy tadbirkorlar sinfini paydo qilish va ularning imkoniyati bilan aholiga ijtimoiy yordam ko‘rsatish g‘oyasini doimo qo‘llab keladi. Ravshan MAHMUDOV, «Milliy tiklanish» muxbiri FRAKSIYADA vval xabar qilinganidek, “Milliy tiklanish” demokratik partiyasi Xitoy Xalq Respublikasining O‘zbekistondagi elchixonasi bilan hamkorlikda maktablarga zamonaviy o‘quv jihozlari sovg‘a qilish bo‘yicha yangi loyiha boshlagan edi. Bir necha kun oldin partiya Markaziy kengashi raisi o‘rinbosari Mirodil Abdurahmonov Jizzaxda bo‘lib, viloyat markazidagi 15-sonli hamda Sharof Rashidov tumanidagi 23-sonli umumta’lim maktablariga aqlli doskalar topshirgan edi. Kuni kecha esa ushbu loyiha doirasida poytaxtimizdagi bir necha maktablarga «Huawei» kompaniyasida ishlab chiqarilgan aqlli doskalar sovg‘a qilindi. Jumladan, partiya Markaziy kengashi devoni rahbari Akmaljon Jumaboyev Yakkasaroy tumanidagi 89 hamda Olmazor tumanidagi 196 sonli maktablarga shunday sovg‘alarni topshirgan bo‘lsa, Markaziy kengash raisi o‘rinbosari Bahodir Mamatxonov Yashnobod tumanidagi 231-sonli maktabda bo‘lib, yangi yil sovg‘asi sifatida ustoz va murabbiylarga aqlli doskalarni topshirdi. Partiya axborot xizmatining xabariga ko‘ra, yaqin kunlarda ana shunday zamonaviy doskalar Andijon va Samarqand viloyatlaridagi maktablarga ham topshiriladi. PREZIDENT SHAVKAT MIRZIYOYEVNING RESPUBLIKA MA’NAVIYAT VA MA’RIFAT KENGASHINING KENGAYTIRILGAN YIG‘ILISHIDAGI MARUZASIDAN mas`uliyat mezoniga aylanishi shart! – Mamlakatimizda 30 YOSHGACHA BO‘LGAN YOSHLAR 19 MILLIONDAN ortiq bo‘lib, jami aholining 60 foizga yaqinini tashkil qiladi. Bu ko‘rsatkich har qanday rivojlangan va rivojlanayotgan davlat uchun beqiyos boylik manbai hisoblanadi. Ayni paytda Prezidentimiz tashabbusi bilan barcha yo‘nalishlar, jumladan, ta’lim, tadbirkorlik, ijtimoiy ko‘mak va boshqa sohalarda yoshlarni har tomonlama qo‘llab-quvvatlash masalasi yangi darajaga olib chiqildi. Oliy ta’lim qamrovi keyingi 6 yilda 4 barobarga oshdi (9 foizdan 38 foizga). 151 ming talabaga 1,7 trillion so‘m imtiyozli ta’lim krediti berildi. Yoshlar bandligini ta’minlash, ularning muammolarini hal etishga qaratilgan mutlaqo yangi tizim – “Yoshlar daftari” joriy etildi. Shu yilning o‘zida 282 MING YOSHLARGA 416 MILLIARD SO‘MLIK YORDAM KO‘RSATILDI. Respublika bo‘yicha yoshlarning 124 ming nafari kasb-hunarga, 133,8 ming nafari tadbirkorlikka o‘qitildi. Yoshlar tadbirkorligini kreditlashning yangi tizimi yo‘lga qo‘yilib, 253 ming 789 nafar o‘g‘il-qizga 6,2 trillion so‘mlik imtiyozli kreditlar ajratildi. Ushbu amaliy ishlar natijasida 30 yoshgacha bo‘lgan tadbirkorlar 8 barobarga ko‘payib, ularning soni 750 mingdan oshdi. Mamlakatimiz ravnaqiga munosib hissa qo‘shib kelayotgan iste’dodli, fidoyi yoshlarning 758 nafari turli davlat mukofotlariga sazovor bo‘ldilar. Tanzila NORBOYEVA, Oliy Majlis Senati raisi: Partiya tomonidan maktablarga aqlli doskalar topshirilyapti A IILGARI O‘Z MAQSAD VA MANFAATLARINI ASOSAN DIPLOMATIYA VA SIYOSAT BILAN HIMOYA QILIB KELGAN DUNYODAGI QUDRATLI MARKAZLAR ENDI OCHIQCHASIGA BOSIM O‘TKAZISH, QARAMA-QARSHILIK VA TO‘QNASHUVLAR YO‘LIGA O‘TGANIGA HAMMAMIZ GUVOHMIZ. AFSUSKI, BUNDAY KENG KO‘LAMLI VA O‘TA ZIDDIYATLI JARAYONLARNING TA’SIRI MARKAZIY OSIYO MINTAQASI VA UNING TARKIBIY QISMI BO‘LGAN MAMLAKATIMIZNI HAM CHETLAB O‘TMAYAPTI. ANA SHUNDAY G‘OYAT MURAKKAB VA TAHLIKALI VAZIYATDA O‘ZBEKISTONNING MILLIY MANFAATLARIGA JAVOB BERADIGAN TO‘G‘RI YO‘LNI TOPISH ALBATTA OSON BO‘LMAYAPTI. BIZ DUNYODAGI UZOQ-YAQIN BARCHA DAVLATLAR BILAN O‘ZARO MANFAATLI ALOQALARNI RIVOJLANTIRISHGA HARAKAT QILAYAPMIZ...

ORRUPSIYAGA K GAPI BUGUNNING Prezidentimizning nufuzli tadbirda ishtirok etgani hamda qator aniq taklif va amaliy tashabbuslarni ilgari surgani dunyo hamjamiyati tomonidan keng e’tirof etilib, qo‘llabquvvatlandi. 27-dekabr, 2023-yil №44 (1232) chorshanba ijtimoiy-siyosiy gazetasi 3 milliytiklanish Munosabat Xususan, 2017-yildan boshlab korrupsiyaga qarshi kurashish sohasida 3 ta davlat dasturi (2017, 2019, 2021) qabul qilinib, ular ijrosi ta’minlanmoqda. Ayniqsa, bu yo‘nalishda “Korrupsiyaga qarshi kurashish to‘g‘risida”gi Qonunning qabul qilinishi va maxsus vakolatli Agentlik tashkil etilishi eng muhim qadamlardan bo‘ldi. Yana bir gap: shu yo‘nalishda barcha davlat idoralarida komplayens va samaradorlikni baholash reyting tizimlari yo‘lga qo‘yildi. Davlat xaridlari to‘liq raqamlashtirildi. Shuningdek, har yili Toshkentda an’anaviy Xalqaro aksilkorrupsiya forumi o‘tkazilyapti. Ana shunday sa’y-harakatlar natijasida mamlakatimiz “Transparency International” indeksida 42 pog‘onaga ko‘tarilib, mintaqamizda eng yuqori o‘rinni egalladi deyish mumkin. Ma’lumki, Konstitutsiyamizning 93-moddasida Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va Senatning birgalikdagi vakolatlariga O‘zbekiston Respublikasida korrupsiyaga qarshi kurashish qarshi kurashish ustuvor vazifadir Korrupsiya – har qanday davlat va jamiyat rivojiga salbiy ta’sir ko‘rsatuvchi global muammo. U butun insoniyatga, barcha jamiyatlar asosiga, eng avvalo, iqtisodiy taraqqiyotga zarba beradi, qonun ustuvorligini buzadi va xalqning davlat siyosatiga bo‘lgan ishonchini keskin susaytiradi. Shu bois, O‘zbekistonda ham unga qarshi kurashish, jamiyatda ushbu illatga nisbatan murosasiz munosabatni shakllantirish, korrupsiyaga oid huquqbuzarliklarni o‘z vaqtida aniqlash, uning oqibatlarini bartaraf etish bo‘yicha keng ko‘lamli ishlar amalga oshirildi. Nodir TILAVOLDIYEV, Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati D a v l a t i m i z r a h b a r i n i n g Ma’naviyat va ma’rifat kengashining kengaytirilgan yig‘ilishidagi fikrlari, xususan, jadid bobolarimiz kabi g‘arb ilm-fan yutuqlari bilan birga milliy qadriyatlar ruhida tarbiya topgan yetuk kadrlar suv va havodek zarurligi haqidagi mulohazalaridan har birimiz tegishli xulosalar chiqarishimiz lozim. M a’l u m k i, key i n g i y i l l a r d a ma’naviy-ma’rifiy sohalarda tizimli ishlar olib borildi, jumladan, ma’naviyat va ijodni qo‘llabquvvatlash maqsadli jamg‘armasi hamda Ijtimoiy-ma’naviy tadqiqotlar instituti tashkil etildi. «Madaniy faoliyat va madaniyat tashkilotlari to‘g‘risida»gi qonun qabul qilindi, milliy an’analarimizni asrabavaylash va boyitish maqsadida Maqom, Baxshichilik va Askiya san’ati markazlari tashkil etildi. Shuningdek, «Bahor» raqs ansambli, Davlat filarmoniyasi, Davlat simfonik orkestri kabi 20 dan ortiq muassasalar faoliyati yo‘lga qo‘yildi. 11 ta yangi muzey, 2 ta teatr, 28 ta bolalar musiqa va san’at maktabi, 5 ta yangi oliy ta’lim muassasasi ish boshladi. Umuman, madaniyat va san’at sohasini davlat tomonidan qo‘llabquvvatlash hajmi 2017-yilga nisbatan 5 karra oshib, 2023 -yilda bu maqsadlarga 712 milliard so‘mdan ortiq mablag‘ yo‘naltirildi. Albatta, bu ishlar o‘z natijasini bermoqda. Lekin Davlatimiz rahbarining ma’naviyat va ma’rifat vakillari bilan uchrashuvida bugungi globallashuv jarayoni insoniyat uchun beqiyos yangi imkoniyatlar bilan birga, kutilmagan muammolarni ham keltirib chiqarayotganini, dunyoda kechayotgan geosiyosiy munosabatlar, turli nizo va mojarolar, axborotlar, mafkuralar kurashi avj olayotgan bir sharoitda har bir davlat o‘z suverenitetini saqlash, xalqining tinchligi, xavfsizligini ta’minlash, millatning ma’naviy, mafkuraviy, moddiy boyliklarini asrashni o‘zining birinchi galdagi vazifasi deb bilishi xususidagi fikrlar hali bu borada yechimini kutayotgan muammoli masalalar ko‘p ekanligidan dalolat beryapti. S h u n d a y e k a n , j a h o n d a kechayotgan mafkuraviy tahdidlar avj olib borayotgan bir paytda yurtdoshlarimizning tinch-totuv yashashlari uchun o‘zini mas’ul bilgan har qanday fuqaro, shu jumladan, «Milliy tiklanish» demokratik partiyasi faollari ham o‘z so‘zlarini aytishlari zarur. Ya’ni, milliy o‘zlikni anglash, qadriyatlarga sodiq farzandlarni tarbiyalash, madaniyat, san’at, ijod sohasida amalga oshirilayotgan ishlarni yangi bosqichga olib chiqishda yetakchi kuchga aylanishimiz birinchi galdagi masalaga aylanishi lozim. to‘g‘risidagi har yilgi milliy ma’ruzani eshitish ham ko‘zda tutilgan. Qayd etish joizki, o‘tgan hafta Qatar Davlati Amiri shayx Tamim bin Hamad Ol Soniy tashabbusi bilan ta’sis etilgan Korrupsiyaga qarshi kurashish sohasida yuksak xalqaro mukofotni topshirish marosimi aynan yurtimizda o‘tkazilgani ham O‘zbekistonning korrupsiyaga qarshi kurashish borasida olib borayotgan ishlarning yaqqol natijasi, desak mubolag‘a bo‘lmaydi. 2016-yildan buyon har yili o‘tkazilayotgan ushbu nufuzli tadbirga Avstriya, Shvetsariya, Malayziya, Ruanda, Tunis va Qatar davlatlari mezbonlik qilgan. Ushbu xalqaro mukofot yilda bir marta Xalqaro korrupsiyaga qarshi kurash kunida korrupsiyaga qarshi global kompaniyaga hissa qo‘shganlarni e’tirof etish va qadrlash maqsadida topshiriladi. Mukofot korrupsiyaga qarshi kurashda muhim rol o‘ynagan shaxslar va tashkilotlarga topshiriladi. Mukofotning asosiy maqsadi nafaqat global miqyosda korrupsiyaga qarshi kurashish sohasida namunali va e’tiborga molik harakatlar, ilg‘or amaliyotlarni namoyish va e’tirof etish, balki butun dunyo bo‘ylab korrupsiyaga qarshi kurash modellarini o‘rganish, tajriba almashish, targ‘ib qilish va xabardorlikni oshirishdan iborat. Prezidentimizning ushbu nufuzli tadbirda ishtirok etgani hamda qator aniq taklif va amaliy tashabbuslarni ilgari surgani dunyo hamjamiyati tomonidan keng e’tirof etilib, qo‘llab-quvvatlandi ham. Ayniqsa, davlatimiz rahbarining “ongi va qalbi bolalikdan “halollik vaksinasi” bilan emlangan yangi avlodni kamolga yetkazish ustuvor vazifamizdir. Bu borada Birlashgan Millatlar Tashkilotining Korrupsiyaga qarshi ta’lim va yoshlarning imkoniyatlarini kengaytirish global resursi dasturini O‘zbekistonda keng joriy etishdan manfaatdormiz”, degan so‘zlari barchamiz uchun muhim chaqiriqlardan biri bo‘ldi. Ma’lumki, korrupsiyaga qarshi kurashish bo‘yicha 2030-yilgacha mo‘ljallangan milliy strategiyani ishlab chiqib, hayotga tatbiq etish davlat idoralari faoliyatining yanada shaffofligini ta’minlash va hisobdorligini oshirish, ochiq ma’lumotlar tizimini takomillashtirish, sohaning huquqiy asoslari va institutsional mexanizmlarini mustahkamlashga alohida urg‘u berilishi haqidagi fikrlar esa shubhasiz, jamiyat e’tiborini ushbu masalaga qaratadi. Umuman olganda, ushbu nufuzli tadbirning mamlakatimizda o‘tkazilgani O‘zbekistonning korrupsiyaga qarshi kurash bo‘yicha o‘zining xalqaro majburiyatlariga sodiqligini va bu boradagi har qanday xalqaro hamkorlik uchun ochiqligini yana bir bor namoyish etdi. MMAMLAKATIMIZ O‘Z TARAQQIYOTINING YANGI, YUKSAK BOSQICHIGA KIRAYOTGAN HOZIRGI PAYTDA BIZGA JADID BOBOLARIMIZ KABI G‘ARB ILM-FAN YUTUQLARI BILAN BIRGA, MILLIY QADRIYATLAR RUHIDA TARBIYA TOPGAN YETUK KADRLAR SUV BILAN HAVODEK ZARUR. YAQINDA POYTAXTIMIZDA O‘TKAZILGAN “JADIDLAR: MILLIY O‘ZLIK, ISTIQLOL VA DAVLATCHILIK G‘OYALARI” MAVZUSIDAGI KONFERENSIYA JAHON ILM-FAN VA MADANIY JAMOATCHILIGI O‘RTASIDA KATTA QIZIQISH VA E’TIBOR UYG‘OTDI. BU ISHLARNI YANADA KENGAYTIRISH VA YANGI BOSQICHGA KO‘TARISH MAQSADIDA PREZIDENT QARORI QABUL QILINADI. MA’RIFATPARVAR AJDODLARIMIZNING MEROSI BUGUN BIZ QURAYOTGAN HUQUQIY DEMOKRATIK DAVLAT VA FUQAROLIK JAMIYATI UCHUN POYDEVOR BO‘LIB XIZMAT QILISHI TABIIY. BU KIMGADIR YOQADIMI YOKI YO‘QMI, XALQIMIZ JADID BOBOLARIMIZ KO‘RSATIB BERGAN YO‘LDAN OG‘ISHMAY BORISHI KERAK. CHUNKI ULARNING G‘OYA VA DASTURLARI YANGI O‘ZBEKISTONNI BARPO ETISH STRATEGIYASI BILAN HAR TOMONLAMA UYG‘UN VA HAMOHANGDIR... PREZIDENT SHAVKAT MIRZIYOYEVNING RESPUBLIKA MA’NAVIYAT VA MA’RIFAT KENGASHINING KENGAYTIRILGAN YIG‘ILISHIDAGI MARUZASIDAN Shuni alohida ta’kidlash joizki, yakunlanayotgan yilda 53 ta madaniy meros obyektida restavratsiya, ta’mirlashtiklash ishlarini bajarish va qolgan obyektlarning loyiha hujjatlarini ishlab chiqish uchun 49,1 milliard so‘mlik shartnoma rasmiylashtirilgan va ta’mirlash-tiklash ishlari boshlab yuborilgan. 5 ta davlat muzeyi binosini mukammal ta’mirlash uchun 2,7 milliard so‘mlik pudrat shartnomalari rasmiylashtirilgan. Bundan tashqari, 6 ta davlat muzeyi binosini mukammal ta’mirlash uchun loyiha(lashtirish) tashkilotlari bilan 414 million so‘mlik shartnomalar ustida ish olib borilmoqda. 2020-yilda yaratilgan Milliy muzey fondining elektron katalogi tizimiga esa 46 ta davlat muzeyi biriktirilgan bo‘lib, hozirgi kungacha 1 million 269 ming 377 ta muzey ashyosi va kolleksiyasi elektron identifikatsiya qilinishiga erishilgan. Madaniy meros agentligi direktori o‘rinbosari T.Qo‘ziyevning ma’lum qilishicha, madaniy meros obyektlari hamda ularga tutash hududlarda 160 ta (25 ta jinoiy, 135 ta ma’muriy) noqonuniy holatlar aniqlangan bo‘lib, huquqni muhofaza qiluvchi organlar ma’lumotiga ko‘ra, nazorat tadbirlarida shunday obyektlarga umumiy hisobda 28 milliard so‘mdan ziyod zarar yetkazilgan. Shuningdek, mamlakatimiz hududidan madaniy boyliklarni noqonuniy yo‘llar bilan olib chiqishga urinish holatlari davomida jami 1,6 milliard so‘mlik 2 ming 36 ta ashyo tegishli tartibda to‘xtatib qolingan. O‘zbekiston suv ta’minoti bo‘yicha dunyoning 90 ta davlati orasida suvi arzon bo‘lgan beshta davlatning biri sifatida qayd etildi. Unda ta’kidlanishicha, 1 kub. metr suvning narxi atigi 0,15 dollarni, Tojikistonda 0,1 dollarni, Qozog‘istonda esa 0,14 dollarni tashkil etgan. 2020-yil O‘zbekistonda suv iste’moli kishi boshiga 1,76 ming kub metrni tashkil qilgan bo‘lsa, bu ko‘rsatkich Qozog‘istonda 1,31 ming kub metr, Turkmanistonda 4,35 ming kub metr, Qirg‘izistonda esa 1,17 ming kub metr bo‘lgan. Mutaxassislarning fikricha, Markaziy Osiyo davlatlari suvdan juda katta hajmlarda foydalanishi bilan ajralib turadilar va ushbu davlatlar aholisi suvni tejashga shoshilishmayapti. Bu esa ekologik muammolar va tanqislikka olib keladi. 28 milliard so‘mlikdan ziyod zarar yetkazilgan O‘zbekiston eng arzon va eng ko‘p suv iste’mol qiladigan davlat ijrosi biz uchun eng muhim masalaga aylanadi PREZIDENT TASHABBUSLARI Hamdam NIYOZOV, partiya Markaziy kengashi bo‘lim boshlig‘i OBUNA –2024! 2024-YIL UCHUN «MILLIY TIKLANISH» GAZETASIGA OBUNA BO‘LING! Obuna indeksi 158 Latviyada mast holda mashina haydasangiz, avtomobilingiz musodara etilarkan. Buni yaqinda Latviya hukumati tomonidan 1 million dollarlik musodara qilingan mashinalar Ukrainaga sovg‘a qilinganida bildim. To‘g‘ri qilisharkan. Mast holda rulga o‘tirish bu bilaturib qasd qilishga o‘xshaydi. Har yili mast haydovchilar kasofatiga bizda ham qanchadan-qancha odamlar jabrlanadilar. Vafot etganlari qancha. Latviyadagi tartibni o‘zimizda ham joriy qilib, musodara qilingan mashinalarni temir daftarga kiritilgan oilalarga berish kerak: tayyor ijtimoiy ko‘mak. Oila taksistlik qilib ham oyoqqa turib ketishi mumkin. Boshqacha aytganda, bir o‘q bilan ikki quyonni ursa bo‘ladi. @Zafarbek_Solijonov

Tanlov Amir Temur «Kuch – adolatdadir» degan shiorga rioya qilgan holda davlat boshqaruvidagi mulozimlarni ham unga qat’iy amal qilishga undagan. Hukmdor mansabdor shaxslarni tanlab olish va ularni joy-joyiga qo‘yish qobiliyatini hokimiyatni mustahkamlashning bosh sharti deb bilgan. 4 ijtimoiy-siyosiy gazetasi milliytiklanish 27-dekabr, 2023-yil №44 (1232) chorshanba ISLOHOT Yangi O‘zbekiston Kadrlar haqida gap ketganda Prezidentimizning 2021-YIL 30-IYUNDAGI «Talabalar va yoshlar forumi»dagi nutqiga alohida to‘xtalish joiz deb o‘ylayman. Unda iqtidorli yoshlar orasidan yangi avlod zaxira kadrlari – «Kelajak liderlari»ni shakllantirish tashabbusi ilgari surilgan edi. Yangi O‘zbekistonda kadrlar masalasiga ustuvor vazifa sifatida qaralayotgani bejiz emas. Chunki bugun, shubhasiz, xalqimiz manfaati, davlatimiz taraqqiyoti yo‘lida amalga oshirilayotgan islohotlar samaradorligi ishning ko‘zini biladigan, kreativ fikrlaydigan, ma’naviy-axloqiy jihatdan barkamol, vatanparvar, eng muhimi, o‘z sohasining bilimdonlariga bog‘liqdir. taraqqiyoti kadrlar salohiyatiga bog‘liq «Nodirai davronlar» tanlovi g‘oliblari aniqlandi Ta’kidlash lozim, Davlatimiz r a hba r i Shavkat M i r z iyoyev O‘zbekiston Prezidenti lavozimiga kirishishi bilanoq birlamchi masala sifatida kuchli kadrlarga e’tibor qaratdilar. Xususan, 2016-yilning 14 - d e k a b r i d a O l i y M a j l i s palatalarining qo‘shma majlisidagi nutqlarida ushbu masalaga to‘xtalib, «Asosiy vazifa – bu yuqori kasb mahorati va zamonaviy tafakkurga ega, puxta o‘ylangan, har tomonlama to‘g‘ri qarorlar qabul qila oladigan, belgilangan maqsadlarga erishadigan rahbarlar va mansabdor shaxslarning yangi tarkibini shakllantirishdan iborat», deya ta’kidlagan edilar. Ma’lumki, o‘tmishimizda ham davlat boshqaruvi, kadrlar siyosati bilan bog‘liq ko‘plab tarixiy faktlar mavjud. Ayniqsa, Amir Temurning kadrlar siyosati davlat boshqaruvi va harbiy yurishlarida muvaffaqiyat garovi bo‘lib xizmat qilgan. Ya’ni, aksariyat g‘alabalarning sirlaridan biri o‘ta samarali kadrlar siyosati edi. Bunda barcha darajadagi rahbarlarni vaqti-vaqti bilan yangilab turish muhim ahamiyat kasb etgan. Sohibqironning fikricha, biror jang yoki xo‘jalik ishida hamma imkoniyat bo‘la turib ko‘zlangan maqsadga erishilmasa, ushbu ishga boshliq bo‘lganlar zudlik ila faxriylikka chiqarilib, ular o‘r n iga yangicha f i k rlovchi, janglarda va boshqaruv amallarida o‘z qahramonligi va iste’dodli tadbirkorligini ko‘rsatgan yoshlar tayinlangan. Amir Temur «Kuch – adolatdadir» degan shiorga rioya qilgan holda davlat boshqaruvidagi mulozimlarni ham unga qat’iy amal qilishga undagan. Hukmdor mansabdor shaxslarni tanlab olish va ularni joy-joyiga qo‘yish qobiliyatini hokimiyatni mustahkamlashning bosh sharti deb bilgan. U l u g‘ a l l o m a l a r m i z A b u Nasr Forobiy, Alisher Navoiy, Zahiriddin Muhammad Bobur ham davlat boshqaruvida adolatlilik tamoyillariga qat’iy amal qilish lozimligini, odamlarni bir maqsad yo‘lida birlashtira olish muvaffaqiyat kaliti ekanini e’tirof etganlar va bu boradagi eng muhim o‘gitlarni o‘z asarlarida yozib qoldirganlar. Demak, yuqorida qayd etganimizdek, ishning ko‘zini biladigan yetuk kadrlar har bir davrda islohotlar drayveri hisoblangan. O‘zbekiston Prezidentining 2018- yil 25-sentyabrdagi «O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Mutaxassislarni xorijda tayyorlash va vatandoshlar bilan muloqot qilish bo‘yicha «El-yurt umidi» jamg‘armasi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida»gi farmoni esa bu boradagi sa’y-harakatlarni yangi bosqichga olib chiqdi. Partiyamizning Oliy Majlis Qonunchilik palatasidagi fraksiyasi a’zolari partiyaviy g‘oyalarimizdan kelib chiqqan holda «El-y ur t umidi» jamg‘armasi faoliyatini yanada kengaytirish, bu borada davlat byudjetidan ajratilayotgan mablag‘larni yanada ko‘paytirish masalasini har doim ko‘tarib keladi. Xususan, fraksiyamiz tashabbusi bilan 2021-yilda Jamg‘armaga xorijda ta’lim dasturlarini moliyalashtirish uchun davlat byudjetidan avvalgi yilga nisbatan 3 barobar ko‘p, ya’ni 142,5 mlrd so‘m mablag‘ ajratilgan edi. Natijada jamg‘arma orqali xorijga magistratura hamda doktoranturaga yuboriladiganlar soni 5 barobarga oshdi. Ta’kidlash joiz, so‘nggi yillarda Yangi O‘zbekistonda kadrlar siyosati borasidagi ishlar yangi bosqichga ko‘tarildi. Prezidentimizning 2019- yil 3-oktyabrdagi «O‘zbekiston Respublikasida kadrlar siyosati va davlat fuqarolik xizmati tizimini tubdan takomillashtirish choratadbirlari to‘g‘risida»gi Farmoni bilan O‘zbekiston Prezidenti huzurida Davlat xizmatini rivojlantirish agentligi tashkil etildi va yagona kadrlar siyosatini yuritish borasidagi vazifalar belgilab olindi. Ay n i pay t d a e sa age ntl i k tomonidan ilg‘or xorijiy tajriba va milliy amaliyot uyg‘unligi asosida tizimli ishlar amalga oshirilmoqda. Buyuk Britaniya, BAA, Janubiy Koreya kabi davlatlarning tajribasi asosida elektron tizim yaratildi va u orqali Milliy kadrlar zaxirasi shakllantirildi. Umuman, ushbu farmon bilan davlat organlariga ishga qabul qilishda korrupsion holatlarga barham berila boshlandi. Kadrlar haqida gap ketganda P r e z id e nt i m i z n i n g 2 0 21-y i l 30-iyundagi «Talabalar va yoshlar for u mi»dagi nutqiga alohida to‘xtalish joiz deb o‘ylayman. Unda iqtidorli yoshlar orasidan yangi avlod zaxira kadrlari – «Kelajak liderlari»ni shakllantirish tashabbusi ilgari surilgan edi. Ushbu tashabbus doirasida intellektual salohiyatli va faol fuqarolik pozitsiyasiga ega, teran fikrlaydigan, mustaqil dunyoqarashga ega qariyb 700 nafar yigit-qizdan iborat «Kelajak liderlari» klubi tashkil etildi. Shu o‘rinda o‘tgan yilning avg ust id a « Davlat f uqa roli k xizmati to‘g‘risida»gi qonun qabul qilinganini aytish joiz. Unga muvofiq, davlat fuqarolik xizmati sohasidagi maxsus vakolatli organ sifatida Prezident huzuridagi Davlat xizmatini rivojlantirish agentligi tanlandi. U o‘z vakolati doirasida d avlat idorala r i n i ng kad rla r siyosati sohasidagi faoliyatini muvofiqlashtirib boradi, davlat xizmatiga kadrlarni tanlov asosida tanlashni tashkil etadi, davlat xizmatchilarining samaradorligini baholash uchun indikatorlar tizimini joriy qiladi va va ularning natijalarini tahlil qiladi. Bu borada jamoatchilik fikrini o‘rganib, davlat organlari rahbarlarining ochiq reytingini shakllantirishda ishtirok etadi. « O ‘ z b e k i s t o n – 2 0 3 0 » s t r a t e g iy a sid a h a m k a d rl a r siyosatiga alohida e’tibor qaratilgan bo‘lib, davlat fuqarolik xizmatini m e r i t o k r a t i y a , h a l o l l i k v a professionallik tamoyillari asosida tashkil etish muhim vazifalardan biri sifatida belgilandi. Unga ko‘ra, kadrlar bilan ishlash bo‘yicha ikki mingdan ortiq tarkibiy tuzilmalar faoliyati to‘liq raqamlashtiriladi. Davlat fuqarolik xizmatchilarini uzluksiz malaka oshirib borish tizimi bilan qamrab olish darajasi 100 foizga, milliy kadrlar zaxirasida rahbarlik lavozimlariga nomzodlar soni kamida 1000 nafarga yetkaziladi. Shuningdek, davlat organlari rahbarlari va ularning o‘rinbosarlari faoliyatini jamoatchilik fikri asosida baholash amaliyoti yo‘lga qo‘yiladi. O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Korrupsiyaga qarshi kurashish sohasida yuksak xalqaro mukofotni topshirish marosimidagi nutqida esa demokratik islohotlar ortga qaytmas tus olgan Yangi O‘zbekistonda korrupsiyaga qarshi kurashish borasida ham katta reja va vazifalar belgilanganini alohida qayd etib, bunda ongi va qalbi bolalikdan «halollik vaksinasi» bilan emlangan yangi avlodni kamolga yetkazish ustuvor vazifa ekanini ta’kidladi. Davlatimiz rahbari «halollik vaksinasi» haqida gap ochgani bejiz emas. Yosh kadrlarning bunday «vaksina» bilan emlanishi shubhasiz mamlakat taraqqiyotini kafolatlaydi. Ayni paytda partiyamiz faoliyatini ham ana shunday talab va takliflari asosida yanada rivojlantirishga alohida e’tibor qarat yapmiz. Bunda kadrlar masalasi ustuvor vazifalardan biri sifatida belgilab olingan. Jumladan, partiya tizimiga salohiyatli kadrlarni tanlab olish maqsadida Kadrlar komissiyasi f a ol i y a t i yo‘l g a q o‘ y i l g a n . Shuningdek, partiya tizimida yosh kadrlar, bo‘lajak deputatlar zaxirasi shakllantirilib, zaxira kadrlar ishtirokida turli siyosiy o‘quvlar, soha mutaxassislari bilan uchrashuvlar, davra suhbatlari o‘tkazilmoqda. S h u n i n g d e k , b u j a r a y o n d a xalqimizning ming yillik an’anasi – «Ustoz – shogird» an’anasiga alohida e’tibor qaratilmoqda. Bahodir MAMATXONOV, Markaziy kengash raisi o‘rinbosari Partiya Markaziy kengashi “Ayollar qanoti” tomonidan tashkil etilgan “Nodirai davronlar” Respublika ko‘riktanlovi g‘oliblari aniqlandi. Mazkur tanlov ilk bor Oila va xotin-qizlar qo‘mitasi hamda Yoshlar ishlari agentligi bilan hamkorlikda tashkil etildi. P a r t i y a n i n g 2 0 2 0 – 2024-yillarga mo‘ljallangan Saylovoldi dasturining 4-ilovasi hamda O‘zbekistonda 2030-yilga qadar gender tenglikka erishish Strategiyasining 5-,6-bandlari ijrosini ta’minlashga qaratilgan mazkur tanlovni o‘tkazishdan ko‘zlangan asosiy maqsad mamlakatimiz xotin-qizlarining ijtimoiy- siyosiy faolligini oshirish, huquqiy ongi va madaniyatini yuksaltirish, siyosiy yetakchilik qobiliyatini yuzaga chiqarish orqali ularni siyosiy jarayonlarga tayyorlashdir. Shuningdek, jamiyat va davlat ishlarini boshqarishda faol ishtirokini ta’minlash, qonun ijodkorligi faoliyatiga keng jalb etish, partiya g‘oyasi, dasturiy maqsad va vazifalarini qo‘llabquvvatlovchi hamda targ‘ib etuvchi siyosiy yetakchilarning yangi avlodini tarbiyalash, eng asosiysi, Yoshlar parlamenti, vakillik organlariga nomzodlar zahirasini shakllantirishdan iboratdir. Ko‘rik-tanlovda Oila va xotin-qizlar qo‘mitasi qoshidagi “Qizlarjon” hamda Yoshlar ishlari agentligi qoshidagi “Qizlar ovozi” klublariga a’zo bo‘lgan 18 yoshdan 30 yoshgacha bo‘lgan siyosatga qiziquvchi, yetakchilik qobiliyatiga ega, jamiyatda ijtimoiy faol xotin-qizlar ishtirok etdi. H u d u d l a r d a 1 - o ‘ r i n n i qo‘lga kiritgan 14 nafar qizlar y a k u n i y b o s q i c h d a u c h shar t, jumladan, “Bexato yozamiz!”(ishtirokchilarining davlat tilidagi savodxonlik darajasini aniqlash maqsadida diktant yozish), “Qadriyatlarga tayangan taraqqiyot” (milliy qadriyatlarni asrash, targ‘ib qilish va yanada boyitishga qaratilgan loyihalar taqdimoti) v a “ K u t i l m a g a n s a v o l ” (O‘zbekistonda “Top 30”talikka kirgan faol ayollardan savollar (improvizatsiya) yo‘nalishlarida g‘oliblik uchun kurashdilar. Ishtirokchilarning chiqishlari partiya Markaziy va hududiy Kengashlari raisi o‘rinbosarlari, Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi hamda xalq deputatlari mahalliy Kengash deputatlari, partiyaning “Ayollar qanoti” yetakchilari, hamkor tashkilotlar vakillari, shuningdek, partiya Markaziy kengashi Ijroiya qo‘mitasi xodimlaridan tarkib topgan Tanlov hay’ati tomonidan baholandi. Demak, birinchi o‘rinni Xorazm viloyati vakili, Urganch shahridagi Avicenna xalqaro maktabi o‘qituvchisi Gulnoza Sapayeva, ikkinchi o‘rinni Qoraqalpog‘iston Respublikasi vakili, Ajiniyoz nomidagi Nukus davlat pedagogika instituti talabasi Alfiya Amangeldiyeva, uchinchi o‘rinni esa Toshkent shahar vakili, Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti t a l a b a s i S h a x r i b o n u Oqmamatova hamda Navoiy viloyati vakili, Navoiy davlat pedagogika instituti o‘zbek tili va adabiyoti fakulteti talabasi Iroda Bahronovalar egalladi. Ta n l o v n i n g g ‘ o l i b v a sovrindorlari tashkilotchilar tomonidan esdalik sovg‘alari bilan t aqdir landi hamda “Milliy tiklanish” demokratik par tiyasidan O liy M ajlis Qonunchilik palatasi huzuridagi Yoshlar parlamenti a’zoligiga va mahalliy Kengashlardagi deputatlikka nomzodlar zahirasiga kiritildi. Feruza JALILOVA, partiya Markaziy kengashi bo‘lim boshlig‘i

ЛО¯АИДЛИК ВАЗИЯТГАНАЗАР 27-dekabr, 2023-yil №44 (1232) chorshanba ijtimoiy-siyosiy gazetasi 5 milliytiklanish дингизда бўлса, бироз муддат аввал Давлат тилини ривожлантириш департаменти жойларда «рейд» ўтказиб, тадбиркорларнинг «Давлат тили ҳақида»ги ва «Реклама тўғрисида»ги қонунга зид реклама баннерларию, дўкон пештахтасидаги ёзувларини ўзгартириш кераклиги ҳақида огоҳлантирган эди. Аммо иштиёқ билан бошланган мазкур тадбирлар натижаси негадир пойтахтда ҳали ҳам кўринмаяпти. Шу ўринда бир мисол: ярим йилча аввал ўзини блогерман деб билгувчи бир кимсанинг хотинқизларни масхара қилиб, аёллар салфеткаларини реклама қилган видеоси ҳамда маиший техника сотиб олишга чақирувчи «Иккинчи хотин»га ғамхўрлик қилинг» мазмунидаги ролиги ноқонуний деб топилиб, истеъмолдан олиб ташланган эди. Афсуски, одоб-ахлоқ қоидаларига зид бўлган бундай рекламаларга қарши тарғибот тадбирлари яна сустлашиб қолди... Кези келганда реклама берувчилар ўз «маҳсулот»ларини тарғиб қила туриб, чиройли тасвирлар, образлар, маъноли сўзлар эмас, яширин ёки очиқчасига жоҳиллик, ҳатто, зўравонликни тарғиб қилувчи, умуминсоний қадриятлар ва одоб-ахлоққа зид бўлган ғайритабиий тасвир ва ибораларни кўпроқ қўллашмоқда. Хусусан, ўтган йили пойтахтимиздаги гавжум чорраҳалардан бирида қонга бе- ланган одамнинг боши ва болта тасвири туширилган «реклама баннери» пайдо бўлгани ҳақида «Монополияга қарши курашиш» органига маълум қилингандан кейин олиб ташланган эди. Лекин афсуски, шу кунгача ушбу рекламани ким жойлаштиргани ва унга нисбатан қандай чора кўрилгани очиқланмади. Яна бир мисол: бир неча ойдан буён футболчи кийимини кийган машҳур боксчимиз икки ёнида бор важоҳати билан бақираётган махлуқлар билан тасвирланган реклама пойтахтимизнинг марказий кўчалари-ю, метро бекатларига «кўрк» бериб турибди. Аммо… ҳамманинг парвойи палак! Ёки, метро бекатларида бир неча ой (балки йилдир) давомида сочи тап-тақир олинган, кўз қарашлари-ю, ҳаракатларидан сархуш ҳолатдаги йигитча тас- вирланган iPhone телефони рек­ ламаси пойтахтимиз аҳолиси, шу жумладан, албатта, ёшла- римиз онги ва онгостига таъсир кўрсатаётгани ҳам ҳеч биримиз- ни хавотирга солмаяпти. Яна бир маълумот: кўзлари кўк ранг билан пардозланган, лаби чўччайган, бир кўзини қисган аёл тасвирланган рекламада «Гўзаллик саноати кўргазмаси» деб ёзилган эди... Машҳур савдо брендларидан бирига тааллуқли бошқа рекламада эса ўсмир ёш- даги қиз қўлидаги болға билан, кўзини қисиб, оғиз-бурнини жий- ирган ҳолда қайсарлик ҳамда тажовуз билан бизга назар таш- лайди. Бу тасвирлар нимани анг­ латади?! Кўз қисиш, исёнкоро- на қиёфалар қачондан ошкора тарғиб қилинадиган бўлиб қолди? Жамоатчилик наҳотки бундай ташвиқотларни маъқулласа? Су- кут аломати ризо, деганлари шун- дан далолат эмасми?! Дори воситалари ва тиббий хизматлар рекламасини-ку, қўяверинг…. Эркаклар жинсий заифлигини даволовчи дори воситаларининг рекламачилари уятли сўзлардан ҳам тап тортмаяптилар. Бундай рекламалар ҳатто давлат радиоканалларида («Маҳалла» ва бошқа) ҳам тезтез эълон қилиняпти. Бунда, албатта, жинсий заифлик муаммоси нисбатан ёш эркакларда ҳам учраши таъкидланиб, бўлажак «мижоз»ларга қўрқув улашиляпти. Шундай рекламаларнинг бирида андижонлик 38 ёшли эркак ўз ... муаммоси тўғрисида мурожаат қилгани айтилади. Рекламада айтилишича, дори таркибида «ўсимлик эркаклари» ҳам бор экан… (бу қандай модда эканлиги хусусида ваколатли орган бўлмиш Соғлиқни сақлаш вазирлиги мутасаддилари мум тишлаб ўтирмай, муносабат билдирса бўлмасмиди?). Гап «Простатаультра» деб номланувчи препа- рат ҳақида боряпти. Яна бундай рекламаларда «мутахассис» деб таништирилган шахслар «ўз тажрибасидан келиб чиқиб» муайян дори воситасини тавсия қилишади. Ваҳоланки, «Реклама тўғрисида»ги Қонуннинг 34-моддасида дори воситаларини реклама қилишда тиббиёт ходимларининг тавсияларидан фойдаланиш тақиқланган. Демак, бу рекламада қонун талаблари очиқчасига бузиляпти! Бундай ажойибдан ажойиб мисолларни истаганча келтириш мумкин. Афсус, бундай рекламалар камаймаяпти, аксинча, рекламачилар томонидан ян- гилари «ижод» қилиниб, одам- лар онги ва руҳиятига салбий таъсир кўрсатмоқда. 2022 йил- нинг сентябрь ойида «Реклама тўғрисида»ги Қонун янгиланган бўлса-да, қонунчиликни такомил- лаштириш ва унинг нормаларига риоя қилинишини назорат қилиш механизмларини кучайтириш лозимлигини кўрсатяпти. Афсуски, бундан бир неча йил олдин «Hurriyat» газета- сида «Шоу-бизнес ва маънави- ят», «Реклама ва маънавият», «Камчиликларга муросасиз бўлайлик» сарлавҳаси билан, 2 йил олдин эса ЎзА сайти- да «Реклама сафсатаси ёхуд мукаммал ишланмаган қонун лойиҳаси» номи остида эълон қилинган таҳлилий-танқидий мақолаларимизда кўтарилган реклама соҳаси муаммолари, уларни ечиш бўйича илгари су- рилган бир қатор таклифларга жамоатчилик, мутасадди идо- ралару, депутатларимиз эътибор қаратмадилар. Шу сабаб, таклифларимизнинг айримларини яна такрорламоқчиман. Фикримизча, қонунчилигимизда номақбул – нотўғри, ахлоқсиз, яширин реклама, миллий ва оилавий анъаналарга, шунингдек, ахлоқ ва маънавиятнинг умумқабул қилинган нормаларига зид бўлган шакллар, иборалар ва образлардан фойдаланишни тақиқлашга доир нормаларни аниқлаштириш керак. Кенгроқ, батафсилроқ баён этиш, инсонга салбий таъсир кўрсатувчи реклама ахборотига таъриф бериш ва ушбу нормаларга риоя этилиши назоратини кучайтириш, ноқонуний реклама муносабати билан кўриладиган жавобгарлик чораларини қатъийлаштириш лозим. Айни вақтда реклама амалиётида болалар образларидан фаол ва бетартиб фойдаланиляп- ти. Ширинликлар, шарбатлар, ҳатто дори воситалари реклама- сига кўп ҳолларда вояга етмаган ўғил-қизлар жалб этилмоқда. Фикримизча, болалар образидан фақат ижтимоий рекламаларда – соғлом турмуш тарзини тарғиб қилишда, билим олиш, китоб ўқишга қизиқтиришда фойдаланиш мақсадга мувофиқдир. Рекламаларда соғлиқни сақлаш билан боғлиқ товар-хизматларнинг кўплиги реклама бозорининг носоғломлигидан далолат беради. Аслида тиббий хизматлар ва дори воситалари ҳар бир беморга унинг организми ва руҳий ҳолати махсус билимга эга масъулиятли мутахассис – врач томонидан диққат билан ўрганилгандан кейин тавсия этилиши лозим. Бундан дори ва тиббий хизматлар рекламасининг мантиққа зидлиги келиб чиқади. Фикримизча, маъ- рифатли, цивилизациялашган бозор иқтисодиётининг қулай бизнес муҳитида дори ва тиббий хизматлар рекламаси умуман тақиқланиши лозим. Н а ҳо т к и , к ў п р е к л а м а қилинган «Guangzhou» кли- никаси фаолиятидаги фириб- гарликлар, «Док-1 Макс» пре- парати истеъмоли билан боғлиқ фожиалардан тегишли хулоса чиқармасак?! Аллоҳ асрасин, биз дори воситалари рекламасини тамоман тақиқлаш зарурлигини тушунишимиз учун яна қандай бахтсизликлар содир бўлиши керак? Аччиқ ҳақиқат шундаки, бу- гун Миллий телерадиоком- паниямизга қарашли деярли барча каналларда, хусусий телеканалларда-ку, айтмасак ҳам бўлади, эрталабдан кечгача дори-дармон воситалари зўр бериб реклама қилинмоқда. Наҳотки, рекламаларнинг яратилиши ва тарғиб этилишига масъул ижодкорлар, медиа ташкилотлар реклама қилинаётган маҳсулот ҳақидаги маълумотлар матни ёки товарлар сифатига жавобгарликдан соқит бўлиши уларни истеъмолчи олдидаги фуқаролик бурчи, виждони амридан ҳам озод қилади, деб ҳисоблашса. Наҳотки, инсон организми учун зарарли бўлган товарлар, дори маҳсулотлари ва бошқа маҳсулотларнинг реклама қилинишига пул тикаётган буюртмачиларнинг бош мақсади фақат мўмай даромад бўлса? Қизиқ, қани бу ерда назорат органларининг ўрни, таъсири? Шу ўринда яна бир таклиф: энергетик ичимликлар рекламаси тақиқланган товарлар гуруҳига киритилса, мақсадга мувофиқ бўларди. Қ а й д э т и ш ж о и з к и , юқорида келтирилган мисол- лар, одатий ҳолга айланган қонунбузилишлар рек лама соҳасининг ачинарли аҳволидан далолат бериб турибди. Шундай экан, кенг жамоатчилик, ОАВ вакиллари, илм-фан аҳли вакиллари, ижодкор зиёлиларимиздан бу аҳволни чуқур англаб етишлари, халқни огоҳликка чақиришларини сўрардик. Мутасадди ташкилотлар эса тезроқ амалий ишга ўтсалар, миллионлаб инсонларни турли касалликлардан асраган бўлардилар. Фарҳод ҚУРБОНБОЕВ, иқтисод фанлари номзоди Тил инсон камолотини таъмин этадиган, уни ақлан ва руҳан ҳаракатга келтирадиган беназир кучдир. Айниқса, она тилини пухта билиш миллий маънавият, ўзлик ифодаси бўлса, бошқа тилларни билиш маданият белгиси саналади. Буюк мутаффакир Авлоний: «Туркий гулистон ёхуд ахлоқ» китобидаги «Ҳифзи лисон» мақоласида: «Миллий тилни йўқотмак миллатнинг руҳини йўқотмакдур. Ҳайҳот! Биз туркистонликлар миллий тилни сақламак бир тарафда турсун кундан-кун унутмак ва йўқотмақдадурмиз» дея бонг урган эди. «Миллий тилимизга эътибор янада кучайтирилади. Албатта, чет тилини билиш – замон талаби. Аммо, она тилини билишни мажбур қилиш керак», – деган эди Президентимиз Шавкат Мирзиёев ўз нутқларининг бирида. Абдурауф Фитрат эса шундай ёзади: «Навоий...туркий тилининг адабий ҳамда бой тил эканини билдирмак учун ўзининг «Муҳокамат-ул луғатайн» асарини ёзиб чиқарди». Айнан, Навоий ўзбек тилида 26 035 сўзни қўллаб, Шекспирдан 6 мингта, Жомийдан 10 мингта, Пушкиндан 5 мингтадан ортиқ сўз ишлатди. Навоийдан сўнг Заҳириддин Муҳаммад Бобур, Бобораҳим Машраб, Зокиржон Холмуҳаммад ўғли Фурқат, Турди Фароғий, Муқимийлар ҳам эски ўзбек тилининг тараққиётига беқиёс ҳисса қўшдилар. Эски ўзбек адабий тилининг шаклланиши ХIV аср охири ва ХV асрга тўғри келади. Бу давр адабий тилининг ривожланишида эса улуғ аллома Алишер Навоий муҳим рол ўйнаган. Ўзбек адабий тилининг шаклланишида Рабғузий, Хоразмий Қутб, Сайфи Саройи, Атоий, Саккокий, Хўжандий, Яқиний, Лутфий сингари адиблар ўз ижодлари билан муҳим ўрин тутган бўлса, буюк мутаффакир Алишер Навоий бу тилнинг бой имкониятларини дунё аҳлини лол қолдирган қатор асарлари орқали кўрсатиб берди. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 4-моддасида «Ўзбекистон Республикасининг давлат тили ўзбек тилидир. Ўзбекистон Республикаси ўз ҳудудида истиқомат қилувчи миллат ва элатларнинг тиллари, урф-одатлари ва анъаналари ҳурмат қилинишини таъминлайди, уларнинг ривожланиши учун шароит яратади», деб қайд этилган. Дарҳақиқат, юртимизда истиқомат қилувчи ҳар бир миллат ва элат вакили учун ўз она тилини ўрганиш ва унинг ривожланиши учун барча шароитлар яратилган. Натижада бугун кўплаб хорижий юртлардан келган талабалар, илм аҳли ва борингки, халқимизнинг тарихи ва бугуни- га қизиққанлар ўзбек тилини бемалол ўрганмоқдалар. Лекин айни дамда ўзбек бўла туриб, ҳануз ўзбек тилини бузаётган, бошқа тиллар билан қориштираётганлар ҳам учраб турибди. Аччиқ ҳақиқат шундаки, шўро давридаги нотўғри тил сиёсати оқибатида миллий-адабий тилларнинг, жумладан, ўзбек тилининг имкониятлари ниҳоятда чекланди. Илмий тадқиқот ишлари рус тилида ба- жариладиган, диссертациялар шу тилда ёзиладиган ва ёқланадиган бўлди. Фақат мустақиллик туфайли, яъни 1989 йилнинг 21 октябридагина «Давлат тили тўғрисида»ги Қонун қабул қилиниб, унда ўзбек тилига давлат тили мақоми берилди. 1995 йилнинг 21 декабрида эса Ўзбекистон Республи- каси Олий Мажлисининг VI сессиясида «Давлат тили ҳақида»ги Қонуннинг янги таҳрири қабул қилинди. Қонуннинг 23-моддасида Ўзбекистон Республикаси- нинг Халқаро шартнома матнлари давлат тилида ва аҳдлашувчи томоннинг тилида ёзилиши белгилаб қўйилди. Бу модда ўзбек тилининг жаҳон миқёсидаги расмий давлат тили сифатида эътироф этилиши, вазифа доирасининг кенгайиши ва нуфузининг кўтарилишига хизмат қилди, албатта. Аммо йиллар ўтса-да, давлат тилига бўлган муносабатимиз бугунги кун талаблари даражасида эмас. Нутқимизни бузаётган «варваризмлар» ҳақида айтиб ўтмасликнинг иложи йўқ. «Короче», «атак», «вообше», «привет» каби ўзга тилдан ўзлаштирилган сўзлар; «приветики», «братан», «сеструха» каби жаргон сўзлар нутқимиздан муқим жой олиб бўлган. Шундай сўзларни нутқида қўллаш билан «маданиятли» кўринмоқчи бўлган тенгдошларимизга эса Навоий ардоқлаган, дунё тан олган, буюк аждодларимиз томонидан сайқал топган гўзал тилимизнинг қадрига етайлик дегим келади. Зеро, ўз тилини асраб-авайлаган халқ ўзлигини, ғурурини асраб-авайлаган бўлади. Тил-халқимизнинг бебаҳо бойлиги, фахри. Шундай экан, тилимиз софлиги, равонлиги ва ривожи учун ҳар биримиз ўз ҳиссамизни қўшишимиз лозимлигини унутмайлик! Моҳинабону МИРЗАКАРИМОВА, ЎзДЖТУ таржима назарияси факультети 1-курс талабаси ...ОНА ТИЛИНИ БИЛИШНИ МАЖБУРЛАШ КЕРАК! Олий Мажлис Єонунчилик палатаси диєєатига! їимматга тушиши мумкин! МЎМАЙ ДАРОМАД МУҲИММИ ЁКИ ОДАМЛАР САЛОМАТЛИГИ? «ЎЗИНГНИ ҚЎЛГА ОЛ» Маънавий юксак бўлиш – руҳан эркин ва озод бўлиш демакдир. Кимдандир ва нимадандир доимо ғазабланган, нимадандир доимо қўрққан ва ўз ҳис-туйғуларини жиловлай олмаган инсон ҳеч қачон руҳан озод бўлолмайди. Ўзини қўлга ололмаган инсон эса ҳамма нарсани кўра туриб, ҳеч нарсани кўра олмайди, ҳамма нарсани эшита туриб, ҳеч нарсани эшитмайди, таом ея туриб, ҳеч қачон унинг мазасини сезмайди. Конфуций Ё Жалолиддин Сафоев таржимаси

27-dekabr, 2023-yil №44 (1232) chorshanba ijtimoiy-siyosiy gazetasi milliytiklanish 6 МАЪНАВИЯТ Ҳар бир мамлакатнинг маънавий-ахлоқий оламини адабиётга муносабат, китобхонлик даражасига қараб ҳам аниқлаш мумкин. Дунё тамаддуни ривожига беадоқ ҳисса қўшган улуғ аждодларимиз эришган оламшумул ютуқларнинг бирламчи сабаби ҳам китобларга жо бўлган бебаҳо илмий хазина билан боғлиқ. Алишер Навоий, Заҳириддин Муҳаммад Бобур, Мирзо Улуғбек, алБеруний, ал-Хоразмий, Аҳмад ал-Фарғоний, Абу Али ибн Сино каби алломалар ёшликдан китоб мутолаа қилишган. Шундай экан, хонадонларимизни, фарзандларимиз онгшуурини китоблар ва улар саҳифаларидаги бебаҳо ҳикматлар билан безаш янада фаровон ҳаётимиз, улуғ келажагимиз сари дадил одимламоқ десак, муболаға бўлмайди. Китоб инсониятнинг буюк ихтироси ҳисобланади. Унинг қудратини фақат қуёшнинг қудратигагина қиёслаш мумкин. Шунда ҳам, инсон қалбини ёритиш фақат китобнинг қўлидан келади, холос. Шундай китоблар борки, улар сени оҳанрабодай ўзига тортади, умринг йўлларида беминнат ҳамроҳингга айланади, қайтақайта ўқийсан, ўқиганинг сари ақл-шууринг тўлишиб боради, ўзинг учун муҳим нарсаларни кашф этаверасан ва бу жараён ҳеч қачон ниҳоясига етмайди. Бинобарин, яхши китобларни бир марта ўқиш билан ки- фояланиш керак эмас. Унинг мўъжизалиги шундаки, ҳар гал ўқиганингда у сенга маъно хазинасининг янги қатларини очаверади. Кў п ч и л и г и м из би ри н ч и ўқиган китобимизни эслай ол- маймиз. Ёшлигимизда китоб оз- лигидан кўпроқ китоб ўқиётган катталарга қулоқ тутардик. Бу китоблар алоҳида қироат билан ўқиладиган жангномалар, бахшилардан ёзиб олинган достонлар эди. Мактабда ўқитувчилар бизга «Зўр одам бўлиш учун кўп китоб ўқиш керак» дея қайта-қайта уқдиришарди. Зўр бўлиш кимга ёқмайди дейсиз, қўлимизга нима тушса, танламай, бир бошдан, навбат билан ўқирдик. Тошкент Давлат дорилфунуни (ҳозирги ЎзМУ)га ўқишга келгач, кўплаб бадиий китобларни талабчан домлаларга имтиҳон топшириш учун у ер-бу ерини «чўқилаб» ўқишга тўғри келди. Йиллар ўтиб жаҳон ва ўзбек адабиётининг энг сара намуналарини ички маънавий эҳтиёж сабаб учинчи марта ўқишга тўғри келди. Бу – чинакам ўқиш бўлди. Китоб ўқиш, китоб ахтариш кўпчилигимиз учун ёқимли машғулотга ай- ланди. Шундай китоблар бўладики, ўқиб тугатиб, бошқа бир юмуш билан банд бўлиб кетганингдан кейин ҳам фикру зикринг унга муҳрланиб қолади. Узоқ вақт шу китоб таъсирида юрасан. Бундай китоблар, агар у тарихий мавзуда бўлса, ўқувчини фикрлашга, олис мозий воқеа-ҳодисалари моҳиятини чуқур ва тўғри идрок этишга, ўзинг учун зарур хулосалар чиқариб олишга туртки беради. Яқин ўтмишда ёзилган баъзи мақолаларда Тошкентнинг сўнгги қозикалони Ҳакимхўжа эшон Норхўжа эшон ўғли ҳақида асосан салбий фикрлар бор эди. Бу ҳолатга устоз Шариф Юсуповнинг «Тарих уммони сирлари» китобида аниқлик КИТОБЛАРГА ЖО БЎЛГАН киритилди. Муаллиф шундай ёзади: «Эмишки, Тошкентга Черняев қўшини ҳужум қилган 1865 йилнинг ёзида қозикалон ўзи истиқомат қилган Себзор даҳаси йигитларини босқинчиларга қарши курашга бошлаган, кучи етмагач, ўз одамлари билан қочиб қолган. Гўё ўз мансабини сақлаб қолиш илинжида шаҳар дарвозасини босқинчиларга очиб берган экан ва ҳоказолар... Аслида воқеа бундай бўлган. Тошкент шаҳри қамалда қолгач, бир ярим ой мобайнида кўз кўрмаган, қулоқ эшитмаган азоблардан қирилиб битишга маҳкум этилган аҳоли Абулқосимхон эшон, Солиҳбек охунд, Ҳакимхўжа қозикалон сингари покдомон зотларга илтижо қилиб, душман билан муроса йўлини топишни сўрайди. Шу тариқа сўнгги чора сифатида таслим бўлиш ҳақида Черняев билан битим тузилади. Бу ишончли манбаларда қайд этилган. Ана шу воқеалардан кейин Ҳакимхўжа қозикалон Туркистон губернатори Романовский иштирок этган катта йиғилишда бу ҳукмдордан асло тап тортмай, дилидаги гапни дангал айтади: «Ҳаммамизни яратган Ҳақ таоло бор. Унинг амри ҳар бир инсон учун муқаддасдир, бинобарин, сизнинг амрингиздан ҳам юқори туради. Агар Ҳақ таоло мени ўз паноҳида асраса, фақат сиз эмас, балки сиздан юқорида турганлар ҳам ҳеч нарса қила олмайсизлар. Муҳтарам жаноб, сиз мени қўрқитиш билан шариат йўлидан тойдиришга мажбур қиламан деб ўйлай кўрманг». Бу жасоратли гап император саройигача етиб бориб, катта шов-шувга сабаб бўлади. Шундан сўнг йирик ҳукмдорлар орасида «Туркистонда Худодан бошқа ҳеч кимдан қўрқмайдиган битта одам бор, у – Ҳакимхўжа қозикалондир», деган овоза тарқалади...». Бу сатрларни ўқиганингда, тарих қатлари қанчадан-қанча сирларга тўла, аммо китобларда тарих адолати бузилган ҳолатлар ҳам кўплиги аён бўлади. Абу Ҳомид Ғаззолийнинг «Тил офатлари» китобида айтилганидек, «Инсонга энг итоатсиз аъзо тилдир. Чунки, бу суяксиз аъзонинг осонгина ҳаракатга келиши, ҳеч бир машаққатсиз югуриклиги кутилмаган оқибатларга сабаб ҳам бўлади». Ўз даврида Ўзбекистон халқ ёзувчиси Пиримқул Қодировнинг темурийлар даври адабий тили муаммоларига доир «Тил ва эл» сарлавҳали илмий бадеаси адабий жамоатчиликнинг ижобий баҳосига сабаб бўлди. Муаллифнинг бу асари, гарчи илмий мушоҳада услубида ёзилган бўлса-да, биз ёшлигимизда қайта-қайта ўқиган «Уч илдиз», кейинги йилларда яратилган «Хумоюн ва Акбар», «Авлодлар довони», «Она лочин нидоси» каби бадиий китоблар даражасида мароқ билан ўқилади. Бунинг боиси, китоб – тилимиз, тил маданиятимиз ҳақида. Ҳар қандай мажруҳ иқтисодни тадбиркорлик билан кўрилган чора-тадбирлар билан соғломлаштирса бўлади. Емирилган иморатни қайта тиклашнинг иложи бор. Аммо бузилган, бошқа тиллар таъсирида қоришиқ бир аҳволга келган тилни ўнглаш – ўта му- раккаб масала. Тилни фақат тил нуқтаи наза- ридан эмас, тарих, миллий қадриятлар, урфодатлар, улуғ аждодларимизнинг бебаҳо мероси, янги авлоднинг камоли, одоб-ахлоқи нуқтаи назаридан туриб ҳам ўрганишимиз, сақлашимиз, бойитишимиз, келажак авлод- ларга бутун жозибаси, куч-қудрати билан етказишимиз лозим. Шу маънода, «Тил ва эл» каби куюнчаклик билан ёзилган китоблар мутолаасидан чарчамаслигимиз керак. Француз олими М.Беллин 1861 йилда ёзган китобида улуғ мутафаккир Алишер Навоийнинг она тилига катта эътиборини шундай баҳолаган экан: «Алишер Навоий ўз миллий тилининг афзалиятларини инкор этиб бўлмайдиган далиллар билан исбот этгани ўз халқи орасида ватанпарварликни бошлаб берганидан далолатдир». ХVI асрда Дю Белле деган шоир бошчилигида бир гуруҳ олим ва ёзувчилар «Француз тилини ҳимоя қилиш ва улуғлаш» номли манифест қабул қиладилар. Унда «Она тилини ҳимоя қилиш – Ватанни ҳимоя қилиш билан баробардир», деган фикр олдинга сурилади. Бу ҳимоя энг яхши китоблар ва уларнинг мутолааси орқали амалга оширилади. А.С.Пушкиннинг «Евгений Онегин» романини икки-уч бор ўқиб чиққанман. Лекин бир нар- сага эътибор бермаган эканман. Роман бош қаҳрамони Татъяна ўз она тилини яхши билмагани учун севган йигитига француз тилида хат ёзади. Пиримқул ака ушбу фактни ўқувчи ёдига со- лар экан, машҳур тарихчи адиб Н.М.Карамзиннинг қуйидаги сўзларини келтиради: «Бизнинг зодагонлар рус билан русча гаплашмасдан, нуқул бузуқ француз тилида сўзлашишади. Яхши жамият деб аталган юқори табақамизда француз тили- ни билмасангиз кар ва гунгга ўхшаб қоласиз... Уят эмасми? Рус тилида француз тилидагига нисбатан уйғунлик кучли. Бизда ўз ҳаётимизни ифодалайдиган сўзлар француз тилидагидан кўпроқ». Истиқлолнинг дастлаб - ки йилларидаёқ давлатимиз раҳбари томонидан «Мадомики, ўз тарихини билган, ундан руҳий қувват олган халқни енгиб бўлмас экан, биз ҳаққоний тарихимизни тик лашимиз, халқимизни, миллатимизни ана шу тарих билан қуроллантириш зарур», деган вазифа қўйилди. Пиримқул Қодировнинг фикрича, бундан са лкам минг йил аввал яратилган «Девону луғотит турк», «Қутадғу билик» каби асарлар, улуғ Алишер Навоийнинг бутун ижоди, ўлмас шоҳ байтлари халқни ўз тарихи билан қуроллантиришга муносибдир. Чунончи, тил ҳақидаги бизнинг билимимиз пештоқида Алишер Навоий турмоғи керак. «Алишер Навоий кўтарилган маънавий юксаклик Ғарбда Ренессанс деб аталадиган Уйғониш даврининг энг юксак чўққиси эди, – деб ёзади адиб. – Дунёнинг баланд маънавият чўққисига кўтарилган мутафаккир шоирнинг қалб кўзлари жанубда Ҳиндистондан тортиб, шимолда Дашти Қипчоққача, шарқда Хитой чегараларидан тортиб, Ғарбда Туркия ва Грециягача бўлган улкан ҳудудларни қамраб олади ва шунчалик кенг минтақаларда истеъмолда бўлган тил бойликларини ўрганиб, саралаб, ўз асарларига киритади». Устоз Оди л Ёқ убов би р йиғинда Али Қушчи Улуғбек кутубхонасидаги нодир китобларни жоҳил мутаассиблардан қандай асрагани, шу иши учун бошига не-не ташвишлар тушганини гапириб берган эди. Аждодларимизнинг илммаърифатга тўла қўлёзмалари хаттотлар томонидан кам нусхада кўчирилган бўлиб, уларнинг тақдири ғаройиб саргузаштларга ўхшаб кетади. Дунё жаҳолатга юз тутган, араб имлосидаги барча китоблар хурофот, эски сарқит, деб эълон қилинган пайтларда қанчадан-қанча ки- тоблар ўтга ёқилган, сувга от- илган, ерга, қабристонларга кўмилган. Шунга қарамай, қалби илм нуридан тафт олган ки- шилар қўрқув билан бўлса-да, инсоният тарихидаги бу буюк ихтиродан воз кечишмаган. Бешафқат саҳроларда ойлаб йўл босадиган туялар карвонидаги сандиқларда қимматбаҳо мато- лар, заргарлик буюмлари, нафис кумуш ва чинни идишлар билан бирга, саҳифаларида олам-олам илму тафаккур акс этган китоблар ҳам бўлган. Маҳмуд Асъад Жўшоннинг «Ислом, тасаввуф ва ахлоқ» китобини варақлаб, ғаройиб бир ўхшатишга дуч келдим. Туркиянинг Мавлоно Жалолиддин Румий дафн этилган Қўня шаҳарчасида бир киши қадимий китобларни йиғар, китоб сотувчилар у кишига Анадўлидан қопларда китоб олиб келишар экан. «Мен у қопларни очаётганимда келиннинг юзини очаётган куёвдек ҳаяжонланар эдим. Ажабо, бу қопдаги қўлёзма асарлар ичидан нима чиқаркин? «Қутадғу билик» каби нодир бир китобми?.. «Девону луғотит турк» сингари қадимий бир асарми?» деган хаёлларга борардим» дер экан у киши. «Бухоро мавжлари» журналида эълон қилинган (2005 йил, 4-сон) Садриддин Салим Бухорийнинг Боязид Бастомий ҳақидаги тадқиқот мақоласини ўқиб, ғаройиб бир фактга дуч келдим. «Ниначи ва чумоли» деган масални билмаган киши йўқ десам, муболаға бўлмайди. Асарнинг муаллифи рус адиби Иван Крилов. Бу масал дунё халқларининг элликдан ортиқ тилига, жумладан, ўзбек тилига ҳам ўгирилган, ёшлигимизда кўпчилигимиз уни ҳатто ёд олганмиз. Аммо... Крилов масал сюжетини... Боязид Бастомийдан олган экан. Бу улуғ мутафаккир муридлари билан суҳбат қурганларида умрнинг бир лаҳзасини ҳам беҳуда ўтказмаслик зарурлигини, вақт ўтганидан кейинги афсусланишдан наф йўқлигини ниначи билан чумоли ҳақидаги ривоят мисолида кўп бор уқдирар эканлар. Истиқлол китоб ва китобхонлик йўлларини ҳам ёритиб юборди. Хас-хашак, шохшабба тўпланиб, суви димланиб қолган анҳор тозалангандай, ҳавоси оғирлашиб кетган хона деразалари очиб юборилгандай, чироқ ёқилгандай, ҳофизнинг бўғриққан овози тиниқлашгандай бўлди. Ҳар қандай таъқиқда маълум тарғиб ҳам бўлади деган ларидек, қизил мафкура одамларнинг онг-шуурига бевосита таъсир кўрсатадиган, диёнат, имонэътиқод, тўғрилик, ҳалоллик, поклик каби фазилатларга ундайдиган китобларни нечоғли чекламасин, чоп этилганлари йиғиштириб олинмасин, уларни ўқиш, маъноларидан баҳраманд бўлиш бир зум ҳам тўхтамаган. Эндиликда китоблар оқими шундай шиддат олдики, биз уларни танлаб, фарқлабфаҳмлаб, маънавий эҳтиёж чанқоғини, тафаккур ташналигини қондириб, маъноларини онг-шууримизга нақшлаб ўқимоқдамиз, совға-саломга қўшмоқдамиз. Улуғ аждод- ларнинг нодир асарлари тўёна мақомига кўтарилди. Чуқур маъноли китоблар маънавий ҳамроҳимиз, дўст-қадрдонимиз, донишманд маслаҳатгўйимиз, йўлимизни, кўнглимизни ёри- тувчи машъала бўлиб қолди. Китоб байрамлари, янги нашрларнинг тақдимотлари, шоир ва ёзувчилар билан учрашувлар, шеърият ихлосмандлари даврасидаги ҳаяжонли мулоқотлар маданий ҳаётимиздан мустаҳкам жой олди. Кейинги йилларда бутун ум- рини илм-маърифатга, дину диёнатга бағишлаган, ўзидан бебаҳо маънавий-ахлоқий мерос қолдирган буюк аждодларимиз тўғрисида кўп ёзилмоқда, улар ҳақида китоблар чоп этилмоқда. Шундай китоблардан бири Исматулла Абдуллаевнинг «Марказий Осиёда Ислом маданияти» тўплами жавонимнинг кўринарли жойида туради. Манбашунос, шарқшунос, ислом- шунос олимнинг бу йирик иши устоз вафотидан атиги бир ҳафта ўтиб, босмадан чиқди. Китоб бир ҳафтага кечикди, аммо аллома кечикмади – қарийб чорак аср давомида игна билан қудуқ қазигандек, VШ асрдан ХХ асргача – 1200 йиллик давр ичида Марказий Осиёда яшаган олимлар, дин арбоблари, адиб ва шоирлар, ҳаттотлар ҳақидаги маълумотларни тўплаб, китоб ҳолига келтиришга улгурди. Бу китоб наинки ижодкор зиёли, миллат тарихи ва тақдирига бефарқ бўлмаган ҳар бир киши ўқиб чиқиши лозим бўлган хазина манбадир. Унда имом ал-Бухорий, имом ат-Термизий, Ҳаким Термизий, Мотури- дий, Қаффол ал-Шоший, Абу Лайс Самарқандий, Сирожуддин ал-Ўший, Бурҳонуддин Марғиноний, Нажмуддин Кубро, Абдуҳолиқ Ғиждувоний, Занги Ота, Баҳоуддин Нақшбанд, Шайх Ҳованд Тоҳур, Хожа Убайдуллоҳ Аҳрор, Маҳдуми Аъзам Косоний, Мулла Бозор Охунд, Офоқ Хожа, Шайх Эшон Бобохон, Шайх Исмоил Махдум каби исломий олимлар ҳамда Мусо Хоразмий, Касир Фарғоний, Иброҳим Форобий, Замахшарий, Абу Райҳон Беруний, Қозизода Румий, Улуғбек, Низомуддин Шомий, Шарофуддин Али Яздий, Мирхонд, Абулғозий Баҳодирхон, Аҳмад Дониш, Чўқон Ва лихонов, Мунавварқори Абдурашидхонов каби машҳур олимлар ҳақида қимматли маълумотлар мавжуд. Суюндик Мустафоев ва Муҳиддин Аблаев узоқ йиллар давомида заҳматли меҳнат ва изланиш билан тўплаган «Туронзамин азиз-авлиёлари ва уламолари тазкираси» ҳам шундай аҳамиятли манбалардан бири ҳисобланади. Устоз Нажмиддин Комиловнинг ушбу нашрга ёзган сўзбошисида таъкидланишича, «Китоб маърифий жиҳати билан ҳам аҳамиятга молик. Унда халқимиз ва миллатимизнинг тарихий хотирасига узоқ йиллар давомида сингиб, муқаддас мулкка айланган қадриятларимизнинг ифодаси бор». Анвар қори Турсуновнинг эътирофича, «Динимизга, маънавиятимизга, ҳаётимизга зиён келтириши мумкин бўлган ғояларга, турли тўқима ва ҳақиқатдан йироқ қарашларга қарши курашда, манбаси ноаниқ, хом-хатала тушунчалар билан қопланган бўшлиқни илмий асосда тўлдиришда бундай китоблар фойдали ҳисобланади». Китоб ҳақида ўйлаганингда, фикрлар ўз-ўзидан қуюлиб келаверади. Ёш китобхонларнинг садоқатли дўсти, ёзувчи ва ношир Эркин Маликов китобни уй ичига кираётган офтоб нурига қиёслайди. Алқисса, китоб бор экан, инсон комил- ликдан узоқлашмайди. Юра- ги китоб ишқи билан банд боладан эса асло ёмон лик чиқмайди. Руҳшунослар ёш- лигида кўп китоб ўқиган бола қушларга озор бермаслиги, уясини бузмаслиги, болалари- ни чирқиратмаслиги, гулларни пайҳон қилмаслигини таъкид- лайдилар. Ёшлигидаёқ китобга меҳр қўйган бола бу дўстликка бир умр содиқ қолади. Ота-оналар, тарбиячилар буни яхши билишлари, болаларни ёшликдан инсониятнинг бу буюк ихтиросига ошно қилишлари зарур. азина Аҳмаджон МЕЛИБОЕВ ФРАНЦУЗ ОЛИМИ М.БЕЛЛИН 1861 ЙИЛДА ЁЗГАН КИТОБИДА УЛУЈ МУТАФАККИР АЛИШЕР НАВОИЙНИНГ ОНА ТИЛИГА КАТТА ЭЪТИБОРИНИ ШУНДАЙ БАІОЛАГАН ЭКАН: «АЛИШЕР НАВОИЙ ЎЗ МИЛЛИЙ ТИЛИНИНГ АФЗАЛИЯТЛАРИНИ ИНКОР ЭТИБ БЎЛМАЙДИГАН ДАЛИЛЛАР БИЛАН ИСБОТ ЭТГАНИ ЎЗ ХАЛЄИ ОРАСИДА ВАТАНПАРВАРЛИКНИ БОШЛАБ БЕРГАНИДАН ДАЛОЛАТДИР».

1937 ЙИЛ 12 НОЯБРЬ КУНИГА БЕЛГИЛАНГАН СЎНГГИ СЎРОªДА АГАБЕКОВ АБДУЛ²АЙ ТОЖИЕВ НОМИДАН СССР ГЕНЕРАЛ КОМИССАРИ ЕЖОВ НОМИГА АРИЗА ТАЙЁРЛАЙДИ, БИРОª ТОЖИЕВНИНГ ИМЗОСИНИ ОЛОЛМАЙДИ. ШУНГА ªАРАМАЙ, АРИЗА УНИНГ ЖИНОИЙ ИШИГА ТИРКАБ КЎЙИЛАДИ. ОҒРИҚЛИ НУªТА 27-dekabr, 2023-yil №44 (1232) chorshanba ijtimoiy-siyosiy gazetasi 7 milliytiklanish Журналист Абдулҳай Тожиев 1899 йилнинг декабрь ойида Тошкент шаҳрида, ўқитувчи оиласида туғилган. 1909 йили отаси Тожи Хўжаев вафот этганида, акаси Тўхтахўжа 15 ёшда, Абдулҳай эса 10 ёшга кирган эди. Шу тариқа 3 ёшли Шарифа ва эндигина туғилган Ҳамидалар оналари Пошшахон аянинг қарамоғида қоладилар. Абдулҳай дастлаб маҳалла масжиди қошидаги эски мактабда, сўнг Мунаввар қори Абдурашидхоновнинг жадид мактабида таҳсил олди. Тенгдошларига нисбатан зийрак йигит бўлган Абдулҳай Тожиев ўз атрофида кечаёттан жараёнларга бефарқ қараб тура олмади. У 1919 йилдан тошкентлик жадид тараққийпарварларининг мафкуравий раҳбарлиги остида тузилган «Изчилар тўдаси» тўгарагида фаол иштирок этди. Бу тўгарак нафақат ёшлар орасида илм маърифатни тарғиб этди, балки уларнинг сиёсий билимларини ўстиришга, ватан келажаги олдидаги масъулиятларини оширишга ҳам хизмат қилди. 1920 йил у Мусбюро делегацияси таркибида Москвада бўлади. Бу ташриф унинг сиёсий тафаккури шаклланишида муҳим ўрин тутади. Москвадаги бир неча ойлик саргардонлик пайтларида ҳокимиятнинг қудратини, сиёсий кураш ва ҳийлалар, совет давлатининг сурати ва сийратини яқиндан кўради. Тошкентга қайтгач, журналистлик фаолияти билан жиддий шуғулланади. 1922-23 йилларда «Туркистон», 1923 йилдан «Дархон» (Андижон шаҳрида нашр этилган) газеталарида масъул муҳаррир бўлиб хизмат қилади. Шундан кейин унинг сиёсий фаолияти совет давлатининг Маркази бўлган Москва шаҳрига боғланади. А.Тожиев 1923-25 йилларда Москвадаги Свердлов номли Коммунистик университетда ўқиди. 1925 йили Тошкентга қайтиб, Тошкент вилояти партия котиби (обком) вазифасида ишлай бошлайди. Бироқ, у 1926 йили яна Москвага чақиртирилиб, 1927-29 йилларда ЦК КП(б) Ўзбекистон тарғиботташвиқот бўлими бошлиғи ўринбосари, 1929-35 йилларда эса Совет Иттифоқи миллатлар Кенгашида котиб бўлиб ишлайди. 1935 йилда яна Тошкентга қайтиб, 1937 йил қамоққа олингунига қадар Тошкент шаҳар советининг раиси, ЎзССР МИК раиси ўринбосари лавозимларида фаолият юритади. Айтиш керакки, Абдулҳай Тожиев дунёқарашининг шаклланишида Тошкент жадидлари, хусусан, Мунаввар қорининг роли катта бўлган. Шунинг учун ҳам А.Тожиев публицистикасининг асосини маориф масаласи ташкил этади. 1919 йил «Иштирокиюн» газетасида унинг «Ҳақсиз мудофаа» мақоласи эълон қилинган бўлиб, унда ўзбек театрида қўйилган «Тўкма» (Гап) пьесасига «Ишчи» (Ғози Юнус)нинг асосли танқиди муҳокама этилади. Баҳром Ҳайдарий «Ишчи»га қарши ўз мақоласида «Тўкма»ни мудофаа этиб, театрдаги янгиликларни танқид қилиш эмас, аксинча, қўллаб-қувватлаш керак, деган эди. Эндигина 20 ёшга кирган Абдулҳай Тожиев Б. Ҳайдарийнинг фикрига қарши чиқиб, театрнинг халқ маданияти ва маънавий тафаккури ривожидаги ўрнига алоҳида тўхталиб ўтади. Мақолада танқид масаласига, танқиднинг инсон ва ижодкорнинг, умуман жамиятнинг такомилидаги ўрнига ўта хассослик билан таъриф беради. Айниқса, ёш ўзбек театрининг камолотида бундай холис танқидлар нафақат ўринли, балки зарурий шарт эканлигини уқтиради. Саҳнада бачкана кулгулар ёхуд майда иллатлардан кўра, миллатимиз фожиаларининг сабабчиси бўлган маърифатни кўпроқ тарғиб этишга чақиради. Ёш журналист 1922-23 йилларда «Туркистон» газетасида эълон қилган мақолаларида халқ маорифи масаласига кенгроқ тўхталиб, советларнинг баландпарвоз шиорлар остида бошлаган халқ маорифини ривожлантиришга оид сиёсатининг камчиликларини таҳлил этади. Ҳеч қандай моддий асоссиз ташкил этилган совет мактабларида дарслик ва ўқитувчиларнинг йўқлиги, қабул қилинган қарорларнинг қоғозда қолаётгани, таълимни ривожлантириш маҳаллий бюджет зиммасига ташлаб қўйилаётганини қоралайди. Шунингдек, «Ўзинг учун ўл етим!» мақоласида маҳаллий маҳкамалар харажатини маҳаллий маблағлар ҳисобидан амалга ошириш ҳақидаги декретни танқид қилган бўлса, «Янги куч керак» сарлавҳали мақоласида «Энди марказ маҳаллий идоралар учун бир тийин ҳам бермайди. Бу эса маҳаллий солиқ ва тўловларнинг ошиб боришига, халқни талашга олиб келади», дейди куюнчаклик билан. Қатор мисоллар билан ҳукуматни маҳаллий ёшлардан янада кўпроқ малакали кадрларни тайёрлашга даъват этади. У матбуотнинг жамият ҳаётидаги беқиёс ўрнини англаган ҳолда «Туркистон» газетаси саҳифаларида Чўлпон, Абдулла Қодирий, Ғ.Юнус, С.Сиддиқ, А.Аюб, Элбек кабилар ижодига кенг ўрин беради. Газетада халқ, миллат маънавияти равнақи учун долзарб бўлган маориф, тил-адабиёт, санъат ва театр масалаларига кўпроқ урғу берилади. Унинг ташаббуси билан ҳафталик газета халқнинг севимли нашрига айланади. Моддий базаси мустаҳкамланиб, рўзнома сифатида чиқа бошлайди. Шунингдек, бошқа бир туркум мақолаларида қишлоқда деҳқонларнинг «Қўшчи» иттифоқларидан чиқиб кетиши ҳолларини таҳлил этади. Мақолада ташкилотларда йўл қўйилаётган камчиликларни муҳокама қилиб, бунда айбдорларни текшириш усуллари ва советча «тозалаш» сиёсатини тадқиқ этади. А.Тожиев «тозалаш» (чистка)нинг миллий кадрларни камайтиришга қаратилган шовинистик мақсадларга хизмат қилишини кўрсатиб ўтади ва маҳаллий кадрларнинг сиёсий билимларини ошириб бориш, миллий кадрлар учун ўзбек тилида сиёсий қўлланмалар тайёрлашга чақиради. А.Тожиев порахўрлик иллати ва унинг салбий оқибатлари ҳақида ёзиб, иқтисодий ночорликни порахўрликни юзага келтирадиган омиллар қаторига киритади. У ўз мақолаларида фуқароларни замон билан қизиқишга ва сиёсий билимларини ошириб боришга даъват этади. Таассуфки, катта иштиёқ билан турли соҳалардаги муаммо ва камчиликларни кўтариб чиқаётган Абдулҳай Тожиев эндигина 38 ёшга қадам қўйган бир пайтда тоталитар тузум гирдобига дуч келади. 1937 йилнинг 3 августида ЎзССР НКВД 4-бўлими бошлиғи Агабеков ЎзССР МИК раиси ўринбосари, Тошкент шаҳар советининг раиси бўлган Абдулҳай Тожиевни қамоққа олиш тўғрисида қарор чиқаради. Шу куннинг ўзида Ордер олиниб, Тошкент шаҳри, Бородинский кўчаси, 57-уйда тинтув ўтказилади. Тузилган далолатномада А.Тожиевга тегишли «Маузер», «Браунинг» қуроллари ва 48 та патрон, № 2903 рақамли дигоюмагик паспорти, фуқаролик паспорти, партия билети, китоблари ва маърузалари хатланиб, олиб кетилади. 1937 йилнинг 11 август куни ўтказилган дастлабки сўроқда эса Абдулҳай Тожиевдан оила аъзолари ҳақида маълумот талаб қилинади. А.Тожиев: «хотиним Тожихон Аҳмедова 1906 йил Тошкент шаҳрида туғилган. 1922 йили турмуш қурганмиз, уй бекаси. Ўғлим Учқун 1923 йил туғилган, Пушкин кўчасида жойлашган Сталин номидаги мактабда 5-синф ўқувчиси, қизим, аслида акам Тўхтахўжанинг фарзанди, 1925 йил туғилган...». Шу тарзда 22 нафар қариндоши ҳақида маълумот беради. Албатта, бу батафсил рўйхат Абдулҳай Тожиевга тайёр ҳолда топширилиб, имзолатиб олинган бўлиши ҳам мумкин. Боиси, бу унинг берадиган жавоблари бутун қариндош-уруғининг тақдирини ҳал этиши мумкинлигига шаъма эди. 1937 йилнинг 3 сентябрь куни ўтказилган навбатдаги сўроқда бор эътибор А.Тожиевнинг собиқ Ўзбекистон КП(б)МК котиби А.Икромовга қанчалик яқин инсон эканини исботлашга қаратилди. Гўёки, А.Тожиев ва А.Икромовлар 1918 йилда «Иттиҳоди тараққий» ташкилотини тузишган. Шунингдек, А.Икромовнинг мафкуравий раҳбарлиги остида «Изчилар тўдаси» тўгараги ташкил этишгани, тўгарак аъзолари тезда 3000 дан ортиб кетганини илова қилишади. Яна қатор айбловлар ёзилган қоғозларни имзолатиш орқали А.Тожиевнинг А.Икромовга қанчалик яқин инсон бўлганлиги сўзсиз «исбот» этилади. 1937 йилнинг 22, 26 ва 28 сентябрдаги сўроқларда эса бошию охири йўқ буюк ёлғон ясалади. Унда, жумладан: «1918- 1919 йилларда Туркиянинг ўзи ёрдамга муҳтож эди. 1918 йили Обид чатоқ (Обиджон Маҳмудов) Қўқондан Закаспий, Кавказ орқали инглизлардан ёрдам сўраган эди. Бироқ, Марки шаҳрида бу делегация советлар томонидан қамоққа олинди. 1920 йил БХСР тузилгач, Ф.Хўжаев, Мунавварқори, С.Турсунхўжаевлар бошчилигида инглизлар билан алоқа тикланган эди. 1921 йили хонамга келиб, ўзини «Миллий иттиҳод» ташкилотига аъзо эканлиги ва Англия билан алоқа боғлаши мумкинлигини айтди», деган ёлғон маълумот қайд этилган. 1937 йил 12 ноябрь кунига белгиланган сўнгги сўроқда Агабеков Абдулҳай Тожиев номидан СССР Генерал Комиссари Ежов номига ариза тайёрлайди, бироқ Тожиевнинг имзосини ололмайди. Шунга қарамай, ариза унинг жиноий ишига тиркаб кўйилади. Унда гўёки А.Тожиев ўша вақтда Ўзбекистон ХКС раиси бўлган Султон Сегизбоевнинг ижтимоий келиб чиқиши ва унинг Туркистон озодлиги йўлидаги аксилинқилобий ҳаракатлари, қолаверса, жосуслик фаолиятини ҳам «фош» этади. Бу ҳужжат НКВДнинг иш усулига кўра, келажакда Сегизбоевнинг қатағон этилиши учун асос бўлиши керак эди. Бутер қамоқхонасида сақланган Абдулҳай Тожиевни 1937 йил 28 октябрда А.Икромов билан, 1937 йил 23 ноябрь куни Абдуллажон Каримов ва Муслим Шермуҳаммедовлар билан юзлаштиришлари «муваффақиятли» ўтказилади. 1938 йилнинг 3 апрелида Купер, Михеев, Глебовлар томонидан Айблов баённомаси эълон қилинади. Унга кўра, А.Тожиев РСФСР ЖКнинг 58 I А, 58-7, 58-8, 58-9, 58-11 бандлари билан айбдор деб топилади. Мазкур айблов 1938 йил 13 апрелда СССР Прокурори Вишенский, 26 апрелда Москвада СССР Прокурори ўринбосари Рогинский томонидан яна бир бор тасдиқланади. Ёш ватанпарварга 1918 йилдан «Иттиҳод ва тараққий», «Миллий иттиҳод» ҳамда 1927 йилдан советларга қарши фаол кураш бошлаган аксилинқилобий ташкилотлар аъзоси, давлат мулкини бошқаришда катта ўпирилишларга йўл қўйган, деган айблар қўйилади. Гарчи А.Тожиев ўзига қўйилган айбловларни қатъий рад этса-да, 1938 йилнинг 27 апрелида «Учлик» томонидан унга нисбатан отув ҳукми чиқарилади ва жазо худди шу куни ижро этилади. Баҳром ИРЗАЕВ, Қатағон қурбонлари хотираси давлат музейи бош илмий ходими Мулоіаза Ёдингизда бўлса, адвокат Камолид- дин Баҳоваддинов (kun.uz) шундай фикр билдирганди: «Бугунги кунда ЙТҲнинг асосий айбдорлари сифатида 3 та фигу- рантни санаган бўлардим. Улар қотил йўл инфратузилмаси, қотил ҳайдовчилар ва ўз тақдирига бефарқ йўловчилар. Мана бир неча йилдирки, шу учлик даҳшатли статистикани «безаб» келяпти». Ижтимоий тармоқларда деярли ҳар дақиқа йўллардаги бахтсиз ҳодиса ёки фожиалар ҳақида ёзишади, кўрсатишади. Баъзан йўловчини айбдор қилсак, баъ- зида ҳайдовчини... Менимча, бундай вазиятларда ким айбдорлиги ёки ҳодиса қандай содир бўлгани эмас, ундан атрофдагиларнинг тўғри хулоса чиқариши муҳим. Ҳодиса иштирокчиларига қараб бу бўлмаслиги ҳам мумкин эди, агар... дея хулоса қилиш йўл ҳаракати хавфсизлигига амал қилишимизга бўлган қарашлар, йўллардаги маданиятимизнинг ўзгаришига олиб келади. Бугун қанча кўп танқид қилинмасин, кў пчи лик й ўловчию, ҳайдовчи лар ҳурмат, маданият у ёқда турсин, ҳатто йўл қоидаси, ҳушёрлик, инсофни уну- тишди, ҳисоб. Айниқса, жамоат транс- порти ҳайдовчиларининг кўпчилиги ҳамкасбларини ҳурмат қилиш маданиятидан батамом узоқлашдилар. «Тошшаҳартрансхизмат» АЖ ҳамда Тошкент шаҳар ИИББ Жамоат хавфсизлиги хизмати маълумотига кўра, жорий йил- нинг 11 ойида Тошкентда автобуслар билан 94 та ЙТҲ содир бўлган. Шундан 34 таси жамоат транспорти ҳайдовчиларининг айби билан... Соҳа мутахассисларининг тахмин- ларига кўра, радарлару камераларни кўпайтириш бу борадаги ҳодисаларнинг камайишига хизмат қилиши керак эди. Бироқ, ЙТҲлар билан боғлиқ «қонли» статистикалар кундан кунга ошса ошяпти- ки, камаяётгани йўқ. Табиийки, бу билан боғлиқ омиллар рўйхати ҳам кенгайяпти. Очиғи, бу борада японияликлардан ўрганадиган жиҳатларимиз кўп экан. Тўғри, бугун аҳоли сони ортиши табиийки, транспорт воситаларининг кўпайиши, пойтахт бўйлаб катта-кичик тирбандликларни келтириб чиқараётгани ҳам, мутасаддилар бу борада самарали ечим излашаётгани ҳам бор гап. Лекин ҳамма гап натижада, ҳамма гап одамлар ўртасидаги маданиятнинг шаклланишида қолган. Бу борада ҳамма ўз ва зифасига сидқидилдан ёндашса, давлат ҳам, ҳукумат ҳам жамият учун фойдали бўлган ташаббусу лойиҳаларни қўллаб-қувватласа, одамлар бир-бирини ҳурмат қилса, ЙТҲ билан боғлиқ кўнгилсизликлару фожиалар камайган бўларди... Илҳомжон АБДУСАЛОМОВ, ЎзДЖТУ талабаси «ЮЗДА ЮРМА, ЮЗГА КИР!» ...1937 йил 11 август. Дастлабки тергов материаллари билан танишиб чиққан лейтенант Фурманов ўзи чиқарган айблов қарорига биноан, Абдулҳай Тожиевни аксилинқилобий ташкилотнинг фаол аъзоси, Ўзбекистонни СССРдан ажратиб олиш йўлида миллий зиёлиларни тарғиб этгани ва шу йўлда миллий кадрлар тайёрлаган, бегона унсурларни қатағон қилишдан асраш учун уларни яширган ҳамда Троцкий, Зиновев ва Мустафо Чўқаевларнинг асарларини уйида саклагани учун ЎзССР ЖК 66- моддаси I қисми ва 67-моддалари билан айбли, деб топади... Таассуфки, туҳмату сохта айбловларга тўла бўлган тизим, инсон ҳаётининг заррача аҳамияти бўлмаган «Учлик» ўзининг навбатдаги қурбонига дастлаб ана шундай айб қўяди. ИЖРО ЭТИЛГАН ЁШ жадид БИР КУНДА Сўнгги йилларда бу иборани жуда кўп тилга оляпмиз. Унга амал қилмасликнинг оқибатлари билан юзлашяпмиз ҳам. «Ҳаёт» дея аталган улкан дошқозонда умримиз сафари қаригунча «қайнар» эканмиз, одамлар орасига кўп кирамиз. Остона ҳатлаб чиқиб, қуш сингари ризқимизни териб юрамиз. Табиийки, умримиз йўлларда ўтади, ягона фарқимиз сиз ҳайдовчи, мен йўловчи ёки аксинча.

Эркин ВОІИДОВ TAHRIRIYAT MANZILI: Toshkent shahri, Uchtepa tumani, Maqsud Shayxzoda ko‘chasi, 1 A-uy. Gazeta tahririyat kompyuter markazida terildi va sahifalandi. Gazeta «Sharq» nashriyoti-matbaa aksiyadorlik kompaniyasida chop etildi. Korxona manzili: «Buyuk Turon» ko‘chasi, 41-uy 2008-yil 29-oktyabrda O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligi tomonidan № 0223 raqami bilan ro‘yxatdan o‘tgan. Gazeta haftaning chorshanba kuni chiqadi. Adadi – 7 172. Gazetaning bahosi kelishilgan narxda. Qog‘oz bichimi: 350x587. Hajmi: 4 bosma taboq Buyurtma: G – 1216 Bosishga topshirish vaqti 21:00. Topshirildi 02:50 1 2 3 4 5 6 «MILLIY TIKLANISH» DEMOKRATIK PARTIYASINING IJTIMOIYSIYOSIY GAZETASI ISSN 2010-7714 Mualliflar fikri tahririyat nuqtai nazaridan farq qilishi mumkin. Gazetada Internet ma’lumotlari va suratlaridan foydalanildi. Bosh muharrir: Mirodil ABDURAHMONOV JAMOATCHILIK KENGASHI: Alisher QODIROV – kengash raisi Akmal SAIDOV, Abror PO‘LATOV, Amriddin BERDIMURODOV, Akmal JUMABOYEV, Bahodir MAMATXONOV, Ilhom ABDULLAYEV, Ibrohim G‘OFUROV, Iroda DADAJONOVA, Minhojiddin MIRZO, Nodir MUXTOROV, Odiljon TOJIYEV, Olim O‘SAROV, Otabek JIYANBOYEV, Ozodbek NAZARBEKOV, Ortiqali QOZOQOV, Feruza MUHAMMEDJANOVA, Xurshid DO‘STMUHAMMAD, Sherzodxon QUDRATXO‘JA, Shavkat SHARIPOV, Shuxratjon AXUNDJANOV. 8 САҲИФА «Milliy tiklanish» ijtimoiy-siyosiy gazetasi www.mt.uz №44 (1232) 27-dekabr 2023-yil, chorshanba fb.com/milliytiklanish.gazetasi t.me/milliy_tiklanish_gazetasi www.mt.uz [email protected] Tahririyatga kelgan xatlar doimiy eʼtiborimizda bo‘lib, ular mualliflariga qaytarilmaydi. NAVBATCHI MUHARRIRLAR: Abdug‘affor OMONBOYEV, Mahbuba KARIMOVA NASHR UCHUN MASʼUL: Maʼmurjon YO‘LDOSHEV NAVBATCHI: Feruza XODJAYEVA DIZAYN GURUHI: Asilbek QUDRATOV, Firdavs HAMIDULLAYEV Elektron pochta: [email protected] / [email protected] Telefon: (97) 755-10-11 Сўнгги Янги йил Шунингдек, танловда 30 нафар қўшимча номинациялар бўйича ҳам ғолиблар аниқланади. «Миллий тикланиш» ижтимоий-сиёсий газетаси юҚори синф ЎҚУВЧИЛАРИГА САБОҚ БЕРАЁТГАН ўзбек тили ва адабиёти ўҚитувчилари ўртасида мавзусида иншолар танловини ўтказади. сºм пул мукофоти билан та¿дирланади. ЮТУ¯ЛАР ЎОЛИБ ІАМДА ОМАДЛИ УСТОЗЛАРГА ¡олибМИЛЛИОН 2024 йилнинг сентябрь ойида – Єїитувчи ва мураббийлар байрами арафасида 20 топширилади. Мурожаат учун: (90) 245-18-10 (97) 423-32-68 «ЎЗБЕК ТИЛИ – МЕНИНГ ТИЛИМ» ДИҚҚАТ! ТАНЛОВ! Инсон феъли ажабдан ажаб, Йўқдир унга мезонсиз олам. Юлдузларни ўлчар ботмонлаб, Қаричлайди чексизликни ҳам. Ўзи эга, ўзи қул мангу Ўзи топган ақидаларга, Не дей, ҳатто мангуликни у Бўлиб чиққан дақиқаларга. Дақиқадан соатлар йиғиб, Кунлар тузиб ой жам қилади. Йиғламайди умр ўтди деб, Йил ўтди деб байрам қилади. Кўпайса-да ажинлар ҳарчанд, Оқарса-да йиллардан боши, Қувонади – кўпайди фарзанд, Севинади – улғайди ёши. Бу туганмас орзу-ҳавасда Бор умидбахш имонга асос: Инсон ўлмас. Аста ва аста Боқийликка ўтади, холос. ТАСАВВУР Болалик экан-да, Муаллимимдан Сўрабман бир куни: – Айтинг-чи, агар – Ер шундай тезликда айланса чиндан, Не учун тўкилиб кетмас одамлар? Ёдимдан чиқмайди бир челак сувни Муаллим бош узра айлантиргани. Қатра тўкмай ерга қўяркан уни, Тушундингми, дея мендан сўргани. Йиллар ўтиб кетди ва лекин ҳамон Ўша илк тасаввур яшайди менда. Бир челак сув каби айланар жаҳон, Мен-чи, бир томчиман ўша тўлқинда. Учқур замон билан қалқиб, чайқалиб, Чарх уриб бораман гирдоблар аро. Бешафқат тезликдан асабим толиб, Бир нафас тин олсам дейман-у, аммо – Мендами ихтиёр? Югурар замон, Шиддати ўтади ҳар бир толамдан. Тўхтасам, тўкилгум бир томчисимон, Томчидек йўқ бўлиб кетгум оламдан. ОТА ТИЛАГИ Таажжуб, дейман-у ёқа тутаман, Мурғак бола эдим кеча-ку ўзим. Бугун қарабсизки, мен ҳам отаман, Менинг ҳам ўғлим бор – умид юлдузим. Қалбим урмакда шу муштдек юракда, Янгидан ўсмакда кичкина жисмим. Демакки, ҳаётим давом этмакда, Демакки, оламда қолмакда исмим. Нима бор мен учун унингдек азиз? – Арзир бир сўзига жон фидо этсам. Жаҳонда нимаки бўлса энг лазиз, Фақат унинг учун муҳайё этсам. Кипригига зарра қўнмаса қайғу, Бахти комил бўлса, толеи бекам. Кўрса мен кўрмаган шодликларни у, Етса мен етмаган ниятларга ҳам. Аммо у бир умр бўлмай ошино Тириклик деганнинг заҳмат, дардига, Била олармикин надир бу дунё, Ета олармикин ҳаёт қадрига?! Ўғлим, эй, умидим боғида ниҳол, Ёруғ пешонангни ўпиб силайман. Шу азиз бошингга энг нурли хаёл, Қалбингга энг тоза ҳислар тилайман. Улғаярсан, йигит бўларсан бир кун, Ортда қолар ёшлик, ўйин, эрмаклар. Оламни елкада кўтармоқ учун Дунёга келади, билсанг, эркаклар. Эртанги кунингни ўйлаб шу пайтдан Борлиқни қувончим билан ўрайман. Сени менга берган бу табиатдан Сенинг юрагингга олов сўрайман. Майли, мушкул бўлсин сен танлаган йўл, Толе ҳам, майлига, келмасин осон. Фақат одам қадрин билар одам бўл, Бўл инсон дардини билгувчи инсон!.. Футбол ªутлов! Йилнинг энг яхшилари эътироф этилди 28 декабрь таваллуд топган кун Ўзбекистон футбол ассоциациясининг бугун ўтказилган навбатдаги ҳисобот конгресси доирасида 2023 йилнинг энг яхшиларини тақдирлаш маросими бўлиб ўтди. Ўзбекистон футбол ассоциацияси президенти Абдусалом Азизов иштирок этган тадбирда Аббосбек Файзуллаев «2023 йилнинг энг яхши футболчиси» сифатида тақдирланди. 20 ёшгача бўлган футболчилар ўртасидаги Осиё кубоги соҳиби, ёшлар ўртасидаги жаҳон чемпионати иштирокчиси, Ўзбекистон U-20, U-23 ва миллий терма жамоада ишончли ўйин кўрсатиб келаётган Абдуқодир Ҳусанов «Йилнинг энг яхши ёш футболчиси» совринига лойиқ кўрилди. Мамлакатимизда ўтказилган U-20 Осиё кубогида ғолибликни қўлга киритган терма жамоамиз бош мураббийи Равшан Ҳайдаров «Йилнинг энг яхши мураббийи», дея эътироф этилди. Бундан ташқари, «Севинч» футбол жамоаси аъзоси Людмила Карачик «Йилнинг энг яхши аёл футболчиси», «Севинч» жамоаси мураббийи Владислав Хан «Аёллар футболи бўйича йилнинг энг яхши мураббийи», Ҳусниддин Нишонов «Йилнинг энг яхши футзалчиси», «BMB» жамоаси мураббийи Нодир Элибоев «Футзал бўйича йилнинг энг яхши мураббийи» номинациясида ғолиб чиқди. Тадбир давомида Индонезияда ўтказилган 17 ёшгача бўлган футболчилар ўртасидаги жаҳон чемпионатида дунёнинг энг кучли 8 жамоаси қаторидан жой олган Ўзбекистон U-17 терма жамоаси ҳам тақдирланганлар қаторида қайд этилди. Ўзбекистон футбол ассоциациясининг 2023 йилги фаолияти, амалга оширилган ишлар, 2024 йилги режалар муҳокамаси давомида ЎФА Осиё футбол конфедерацияси томонидан 2023 йилнинг «Энг яхши ассоциацияси», шунингдек, мамлакатимиз спорт ташкилотлари орасида «Йилнинг энг яхши спорт федерацияси» номига лойиқ кўрилиши ортда қолаётган спорт мавсуми Ўзбекистон футболи учун ҳар қачонгидан ҳам сермаҳсул кечганидан далолат бермоқда. Т.РЎЗИЕВ, ЎзА