«Миллий тикланиш» демократик партиясининг ижтимоий-сиёсий газетаси

²АМКОРЛИКНИНГ ЯНГИ БОСЇИЧИ

МИЛЛИЙ ЄАДРИЯТЛАРГА ТАЯНГАН ТАРАЄЄИЁТ!

«МИЛЛИЙ ТИКЛАНИШ» Milliy
ДЕМОКРАТИК

ПАРТИЯСИНИНГ
ИЖТИМОИЙ-СИЁСИЙ

ГАЗЕТАСИ

tiklanish № 11 (1160) 2022 йил
30 март, чоршанба

1995 йил 10 июндан чиқа бошлаган www.mt.uz / [email protected]

Шавкат МИРЗИЁЕВ:

«ОТА ЮРТИНГИЗ ЭШИКЛАРИ СИЗ ВА БАРЧА
ТУРКИЯЛИК ¯АРДОШЛАРИМИЗ УЧУН ДОИМО ОЧИ¯»

ЄЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ПРЕЗИДЕНТИ ШАВКАТ
МИРЗИЁЕВНИНГ ТАКЛИФИГА БИНОАН 29 МАРТ КУНИ ТУРКИЯ
РЕСПУБЛИКАСИ ПРЕЗИДЕНТИ РЕЖЕП ТАЙЙИП ЭРДОЎАН
РАФИЇАСИ БИЛАН МАМЛАКАТИМИЗГА КЕЛДИ.

К
ейинги
беш йилликдаги
янгиланиш ва
ўзгаришлар туфайли
Янги Ўзбекистон
янги имкониятлар
остонаси сари дадил
одимлаётганини,
дунёга
танилаётганини
халқаро экспертлар
ҳам эътироф
этмоқдалар.

Маълумки, коронавирус хато бўлмайди. Ана шундай шундай фикр билдириш мумкин. юксалтириш, икки мамлакат мулоқотлар йўлга қўйилиб, олий
пандемияси туфайли жаҳон воқеликлар яна бир ҳақиқатни Кеча ушбу давлат етакчиси ўртасидаги сиёсий, даражада эришилган келишувлар
иқтисодиёти ва ижтимоий англашимизга туртки бўлди: юртимизга ташриф буюрди. парламентлараро, савдо- изчил амалга оширилмоқда.
ҳаётида кузатилган депсинишлар, бу ён-атрофимизда ишончли Ташрифнинг биринчи куниёқ иқтисодий ва маданий-гуманитар Шавкат Мирзиёев ва Режеп Таййип
миллионлаб инсонлар ҳаётига ҳамкор, дўст, ҳар қандай Кўксарой қароргоҳида Ўзбекистон алоқаларни кенгайтириш Эрдоған кооперация лойиҳалари
зомин бўлаётган касалликлар шароитда ҳам суянса бўладиган Республикаси Президенти Шавкат масалаларига қаратилди. ва дастурларини амалга ошириш
ёки дунё аҳлини хавотирга биродарлар борлигини ҳис этиш Мирзиёев ва Туркия Республикаси Шуни алоҳида қайд этиш жоизки, орқали савдо-иқтисодий ва
солаётган, юзлаб, минглаб бахтидир. Президенти Режеп Таййип кейинги йилларда Ўзбекистон ва инвестициявий алоқаларни янада
оилалар ҳаловатини ўғирлаётган Шубҳасиз, жаҳоннинг энг кучли Эрдоған ўртасида тор доирадаги Туркия ўртасида икки томонлама ривожлантириш Ўзбекистон ва
ўзаро зиддиятлар тинчлик ва йигирмата давлатидан бири музокаралар бўлиб ўтди. ҳамкорлик алоқалари сезиларли Туркия ҳамкорлигининг муҳим
хотиржамлик неъматини чуқурроқ саналган, ижтимоий-иқтисодий Учрашувда асосий эътибор даражада фаоллашди. Хусусан, йўналиши эканини қайд этдилар.
ҳис этиш ва қадрлашимизга жиҳатдан кўплаб давлатларга стратегик шериклик ҳукуматлар, вазирлик ва идоралар,
сабаб бўлмоқда, десак ўрнак бўлаётган Туркия ҳақида муносабатлари даражасини ҳудудлар даражасида доимий Давоми 2-бетда

«ªАРИНДОШ»²ОКИМ ЁРДАМЧИЛАРИ ТАДБИРКОРЛАРГА ªАРОР ªАТЪИЙ
ªОНУН ЛОЙИ²АСИ
4с КОНСТИТУЦИЯГА 3с
МОС БЎЛИШИ
ШАРТ!

БОҒЧАСИ ЙЎҚ ЭНДИ «ДЎМБИРОБОД»ДА МУАММОЛАР
«БЎСТОН» «ДЎМБИРАСИ» ЧАЛИНАДИ

МУАММОЛАР ҚАТЪИЙ УРГАНЧЛИКЛАРГА
НАЗОРАТДА. ЧУНКИ... БЕШ БАҲО...

2022 йилнинг 1 АҚШ доллари 11442.67. 1 EВРО 12630.42. 1 Россия рубли 128.57. 1 Англия фунт стерлинги 14972.73. 1 Япония иенаси 92.46.
30 март санасидан

2 Инвестициявий ҳамкорлик кўрсаткичлари 70 баробарга ўсди.

²АМКОРЛИК fb.com/milliytiklanish.gazetasi www.mt.uz «Milliy tiklanish»
t.me/milliy_tiklanish_gazetasi [email protected]
ижтимоий-сиёсий газетаси
www.mt.uz
№11 (1160)

30 март 2022 йил, чоршанба

Шавкат МИРЗИЁЕВ: (Бошланиши 1-бетда)

«ОТА ЮРТИНГИЗ ЭШИКЛАРИ СИЗ ВА БАРЧА
ТУРКИЯЛИК ªАРДОШЛАРИМИЗ УЧУН ДОИМО ОЧИª»

Шу куни Олий даражадаги соҳаларидаги алоқалар, ўзаро умумий қиймати 12 миллиард меморандуми; ги алоқаларнинг ҳозирги юқори
Ўзбекистон-Туркия Стратегик товар айирбошлаш 2,5 баробарга долларлик 29 та лойиҳа ишга - Суд экспертизаси соҳасида даражасидан келиб чиқиб, муно-
ҳамкорлик кенгашининг иккинчи ўсиб, 3,6 миллиард доллардан туширилиши таъкидланди. Улар сабатларимизни кенг қамровли
йиғилиши ҳам бўлиб ўтди. ошди. Қўшма корхоналар сони томонидан эса қўшимча 71 мил- ҳамкорлик меморандуми; стратегик шериклик мақомига
5 баробар кўпайиб, 2 мингдан лиард киловатт-соат электр - Қурилиш соҳасида англашув кўтаришга келишиб олдик, – деди
Ўзбекистон Президенти Шавкат­ ортди. Инвестициявий ҳамкорлик энергияси ишлаб чиқарилиб, Президентимиз.
Мирзиёев Туркия етакчисини кўрсаткичлари 70 баробарга йилига 12 миллиард куб метр меморандуми;
қутлар экан, ўзаро ҳамкорликда ўсди. табиий газ тежалади. - Соғлиқни сақлаш вазирлик­ Ўтган йили Анқара ва Истан-
юксак даражага эришилганидан, булда Ўзбекистон маданияти кун-
мамлакатларимиз парламент- Ташриф доирасида яна бир Давлатимиз раҳбари электр лари ўртасида 2022-2023 йил- лари ўтказилган эди. Бу йил Тош-
лари, давлат идоралари, иш- муҳим воқеа – Тошкент вилояти- станциясини бунёд этиш- ларга мўлжалланган Ҳаракатлар кент ва Самарқанд шаҳарларида
билармон доиралари ва жамо- да замонавий иссиқлик электр да қатнашган муҳандис ва режаси; Туркия маданияти кунларини
атчилиги ўртасидаги алоқалар станциясини ишга тушириш қурувчиларга миннатдорлик бил- ташкил этиш режалаштирилган.
мустаҳкамланиб бораётгани- ҳамда Сирдарё вилоятида шун- дирди. Сўнг Президент Шавкат - Ўзбекистон Миллий ахборот
дан мамнун эканини билдирди. дай станция қурилишини бош- Мирзиёев ва Президент Режеп агентлиги билан Туркиянинг Ўзбекистонда турк тилини
Таййип Эрдоған рамзий тугма- «Анадолу» агентлиги ўртасида ўрганишга ҳам қизиқиш ортиб
Ташриф доирасида яна бир му³им воºеа ни босиб, Қибрай туманидаги Ҳамкорлик битими имзоланди. бормоқ да. Тошкент дав лат
– Тошкент вилоятида замонавий иссиºлик иссиқлик электр станциясини Шарқшунослик университетида
электр станциясини ишга тушириш ³амда ишга туширди ва Ховос тумани- Олий даражадаги стратегик Туркшунослик факультети сама-
Сирдарё вилоятида шундай станция даги иссиқлик электр станцияси ҳамкорлик кенгашининг иккин- рали фаолият кўрсатмоқда.
ºурилишини бошлаш маросими бўлиб ўтди. қурилишини бошлаб бердилар. чи йиғилиши якунлари бўйича
оммавий ахборот воситалари Яқинда Тошкентда барча тур-
Ўзбекистон кўп қиррали муноса- лаш маросими бўлиб ўтди. Ушбу Қибрайдаги ИЭС қуввати 240 вакиллари учун брифинг ҳам кий халқларнинг буюк мада-
батларни янада ривожлантириш лойиҳалар Туркиянинг «Cengiz мегаватт бўлиб, йилига 2 милли- ўтказилди. ний мероси бўлган ноёб асар
ва мустаҳкамлашдан манфаат- Enerji» компанияси томонидан ард киловатт-соат энергия ишлаб – «Дада Қўрқут китоби» ўзбек
дор эканини таъкидлади. амалга оширилаётганини таъ- чиқаради. Ховос туманидаги Унда Президент Шавкат тилида тўлиқ ҳолда нашр этил-
кидлаш жоиз. янги иссиқлик электр станцияси Мирзиёев­халқларимизни Наврўз ди. Ўнлаб достонлардан иборат
Туркия Президенти Режеп Тай- 220 мегаватт қувватга эга, унда байрами ва яқинлашиб келаёт- ушбу қимматли китоб аждодла-
йип Эрдоған эса мамлакатлари- Ўзбекистон Президенти йилига 1 миллиард 700 миллион ган муборак Рамазон ойи билан римизнинг шонли тарихи, ота-
мизнинг қардошлик ришталарига Шавкат­Мирзиёев лойиҳаларнинг киловатт-соат электр энергияси табриклаб, миллатларимиз- боболаримиз жасорати ва до-
асосланган стратегик шериклиги аҳамиятига тўхталиб, ушбу маж- ишлаб чиқарилади. нинг тарихи бирлиги ва бугунги нишмандлигидан дарак беради.
барча соҳаларда ўзаро ишонч ва муалар Ўзбекистон ва Туркия яқинлигига эътибор қаратди.
ҳурмат руҳида ривож топаётгани- ўртасидаги иқтисодий ҳамкорлик Шу куни Ўзбекистон Давлатимиз раҳбари ушбу
ни алоҳида қайд этди. самараларининг ёрқин ифодаси Президенти­ Шавкат Мирзиёев – Буюк ипак йўлининг китобни Туркия Президентига
эканини таъкидлади. Охирги ва Туркия Президенти Режеп чорраҳаларида жойлашган юрт- туҳфа қилар экан:
Етакчилар жорий йилда икки бир йилнинг ўзида Туркия ком- Таййип Эрдоған олий даражадаги ларимиз қадимдан Осиё, Европа
давлат ўртасида дипломатик паниялари билан биргаликда Стратегик ҳамкорлик кенгаши- ва Африка қитъаларининг кар- – Сизнинг ташрифингиз
муносабатлар ўрнатилганининг Ўзбекистоннинг жадал ривожла- нинг иккинчи йиғилиши якунлари вон йўллари туташган ҳудудлар ҳамкорлигимиз учун янги ва
30 йиллиги ва стратегик ше- наётган иқтисодиёти учун жуда бўйича Қўшма баёнотни ҳам им- сифатида шуҳрат қозонган. юксак имкониятлар яратишга
риклик муносабатлари йўлга муҳим бўлган 5 та йирик энерге- золадилар. Ҳозирда турк қардошларимиз жуда катта ҳисса қўшади. Ота
қўйилганининг 5 йиллиги нишон- тика лойиҳалари амалга оширил- биздан минглаб километр олисда юртингиз эшиклари Сиз ва барча
ланаётганини ҳам мамнуният гани қайд этилди. Хусусан, ушбу Бундан ташқари, икки мамлакат яшаётган бўлсалар-да, бизлар- туркиялик қардошларимиз учун
билан таъкидладилар. станцияларнинг умумий қуввати ҳукуматлари, вазирлик ва идо- нинг тилларимиз ва диллари- доимо очиқ, – деди.
бугунги лойиҳалар билан қўшиб ралари даражасида кўп қиррали миз ниҳоятда яқиндир. Бизнинг
Шу ўринда икки мамлакат етак- ҳисоблаганда 1,4 минг мегаватт­ Ўзбекистон-Туркия ҳамкорлигини тарихий илдизларимиз бир, бу- Ҳа, чиндан ҳам 30 йиллик би-
чиларининг расмий ташрифлари га етади. янада кенгайтиришга қаратилган гунги орзу-интилишларимиз ҳам родарлик ришталари бугунга ке-
ва мунтазам мулоқотлари сиёсий 9 та ҳужжат имзоланди. муштарак, – деди Ўзбекистон либ янада мустаҳкамланмоқда.
мулоқотни мустаҳкамлашга хиз- Ўзбекистон энергетика Президенти.
мат қилиб, сермаҳсул амалий тармоғини модернизация қилиш Жумладан: Зеро, дунёда Ўзбекистон
шериклик учун кенг имкониятлар натижасида 2026 йилгача давлат- - Имтиёзли савдо тўғрисидаги Ўзбек ис тон билан Турк ия «Ота юртим» дейиш шарафига
очаётганини айтиш жоиз. хусусий шерикчилиги асосида битим; ўртасида савдо ва инвестиция эга бўлган ягона давлат – Тур-
- Давлат чегаралари орқали алоқалари жадал ривожланиб кия бугун ҳам ўзининг чинакам
Хусусан, савдо ва инвестиция товарлар ва транспорт восита- бораётгани мамнуният билан қондошлигини намоён этмоқда.
ларининг ўтиши ҳақида олдиндан қайд этилди. Сўнгги йилларда Мамлакатларимизни тараққиёт
ахборот алмашиш тўғрисидаги икки томонлама савдо ҳажми ва тинчлик йўлидаги ҳамкорлик
баённома; 2,5 баробарга, қўшма ширкатлар бирлаштирмоқда. Халқимизда эса
- Меҳнат ва бандлик соҳасида сони 5 каррага ортган. Туркиядан «Яратганнинг ўзи узоғига суюнтир-
ҳамкорлик тўғрисидаги англашув Ўзбекистонга киритилган инвес­ син», деган гап бор.
тициялар ҳажми эса 70 марота-
бага кўпайган. ЎзА хабарлари асосида
тайёрланди.
– Мамлакатларимиз ўртасида­

Ўзбекистон ва Туркия:

О£ИР СИНОВЛАРДА ТОБЛАНГАН О£А-ИНИЛИК
Т уркия ва Ўзбекистон уч хонликка бўлингач, ҳар Икки ҳукмдор бир-бирига мак- дан Эрон ва Туркистондаги абадий Дўстлик ва ҳамкорлик моялари иштирокида 1 940 та
ҳамкорлик бир хонлик Усмонли давла- туб ва ҳадялар йўллашган. аҳволга оид кўп нарсаларни шартномаси дейилади. Айнан корхона фаолият кўрсатмоқда.
алоқалари чиндан ти билан мустақил алоқалар Ўзбекистон Фанлар Академия­ сўраб олади. Чунки у Теҳронга, шу шартнома асосида бугун Уларнинг 781 таси қўшма, 1159
ҳам узоқ тарихга ўрнатганини, айниқса, Бухоро сининг Шарқшунослик инсти- ундан Хива ва Бухорога сафар давлатларимиз орасидаги му- таси эса 100 фоизлик турк ка-
эга. Маълумки, амирлиги билан сиёсий ва ма- тути жамғармасида бундай қилишни режалаштираётган носабатлар муваффақиятли питали асосидаги корхоналар-
Ўзбекистон даний муносабатлар изчиллик мактубларнинг бир қанчаси эди. давом этмоқда. дир. Улар фаолиятининг асосий
мустақилликка касб этганини таъкидлаш жоиз. сақланмоқда. Масалан, 295/ йўналишларини тўқимачилик,
эришганидан кейин XV рақамли мактуб 1820 йил- Тарихимиздан чуқ ур жой 2017 йилнинг 25 октябрида савдо, транспорт ва логистика,
собиқ иттифоқ 1514 йилда Убайдулла- нинг май ойида жўнатилган олган ўзаро алоқалар ҳақида Анқарада икки мамлакат пре- хизмат кўрсатиш, қурилиш ва
даврида узилиб хоннинг элчиси Амир Саид бўлиб, унда Султон Маҳмуд гап кетганида Чор Россияси зидентлари томонидан Қўшма мебел ишлаб чиқариш ташкил
қолган ҳамкорлик Муҳаммад Туркияда бўлиб, II элчи Шариф Муҳаммад қўшинларининг Ўрта Осиёга баёнот имзоланган бўлиб, бу этади.
алоқалари қайта Султон Салим Ёвуз билан орқали юборилган Қуръони юриши пайтида Турк ис тон – икки мамлакат ўртасидаги
тикланиб, сиёсий, музокаралар олиб борган. Каримнинг нодир нусхаси ва хонликларини четдан ёрдам ҳамкорликни стратегик шерик­ Таълим соҳасида ҳам икки
иқтисодий, Султон Салимнинг элчиси мактуб учун миннатдорчилик сўрашга мажбур қилгани би- лик даражасига олиб чиқишни давлат ўртасидаги ҳамкорлик
маданий-маърифий Муҳаммадбек эса ўша йили билдиради. 300/III ва 302/ лан боғлиқ ҳолатга алоҳида ўз ичига олган муҳим ҳужжат изчил ривожланмоқда. Ма-
соҳаларда ўзаро Бухорога келган. II рақамли хатлар эса Амир эътибор қаратиш лозим. Ху- ҳисобланади. салан, 2018 йилнинг 30 апре-
манфаатли Ҳайдар томонидан Султон сусан, 1866 йили Бухоро хони лида Турк ия Президенти
муносабатлар йўлга Султон Сулаймон I билан Маҳмуд II га жўнатилган мак- Амир Музаффар муфтий Хожа 2018 йилнинг 30 апрелида Режеп Таййип Эрдоғаннинг
қўйилди. ўзбек хони Наврўз Аҳмад тублар нусхасидир. Муҳаммад бошчилигидаги эса Тошкентда икки давлат Ўзбекистонга давлат ташрифи
Тарихий манбаларда қайд ўртасида ҳам иттифоқ ту- ҳайъатни фавқулодда элчи- раҳбарларининг Қўшма ба- чоғида Ўзбекистон Олий ва
этилишича, Амир Темур ҳам ўз зилган. 1814 йили Амир Ҳайдар то- лик сифатида Истанбулга ёноти имзоланди, унга кўра ўрта махсус таълим вазир-
даврида барча турк давлатла- монидан жўнатилган икки эл- жўнатади. Элчи вазиятни ту- олий даражадаги стратегик лиги ва Туркия Олий таълим
рини бирлаштиришни мақсад Табиийки, Туркистондаги чилик гуруҳи Оренбургга, 1815 шунтириб, Усмонийлардан ҳамкорлик бўйича Ўзбекистон Кенгаши ўртасида ҳамкорлик
қилган эди. Шу сабабли буюк тахт талашишлар, уч хон- йилнинг январида эса Петер- ёрдам сўрайди. – Туркия Кенгаши тузилди. протоколи имзоланган.
саркарданинг ҳарбий юришла- лик ўртасидаги тўхтовсиз бургга етиб келади. Улардан
ри туркий халқлар бирлигига жанг­лар Усмонли-Туркистон бири Истанбулга тайинланган 1873 йили Хива хони Саид 2020 йилнинг 19-20 фев- 2021 йилнинг 28 июнида
раҳна солмади, аксинча, ку- алоқаларига катта путур етказ- элчи Мирза Муҳаммад Юсуф Муҳаммад Раҳимхон ҳам Ис- раль кунлари Ўзбекистон эса Туркия Президентининг
чайтирди, иқтисодий, маданий ган. Туркистон ҳудудига юбо- Қўрчибоши ва унинг одамлари танбулга ва Ҳиндистоннинг инг­ Президенти Шавкат Мирзиё- Ўзбекистонда Туркия нуфузли
алоқаларни кенгайтирди. рилган турк аскарларида бу эди. Улар Россия императори лиз генерал-губернаторлигига евнинг Туркияга расмий таш- университетлари иштирокида
хонликларни ташқи ҳужумдан номига олиб келган мактубда элчи жўнатиб, рус босқинига рифи уюштирилди. Ташриф “Ўзбек-Турк” университетини
Испан элчиси Клавихонинг ҳимоя қилиш мақсади бўлса- элчининг Россия ҳудудидан қарши курашда ёрдам сўрайди. давомида Олий даражадаги ташкил этишга доир таклифи
ёзишича, 1403 йилда Амир да, улар асосан ички жанжал- ўтишига рухсат сўралган эди. Аммо бу ҳаракатлар Ўрта Ўзбекистон - Туркия страте- асосида Ўзбекистон ва Туркия
Темур ҳ узури да Кас тилия, ларга аралашиб қолганлар. Осиёнинг Чор Россияси то- гик ҳамкорлик Кенгашининг Ҳукуматлараро комиссияси
Миср элчилари билан бир Қўқон хони Амир Умархон монидан истило қилинишига 1-йиғилишида икки томонла- йиғилишида мазкур универси-
қаторда Туркия элчилари ҳам Шунга қарамай, ўзаро ҳам Истанбулга бир неча бор монелик қилолмаган. Чунки ма ҳамкорлик ва истиқболли тетни ташкил этишни тезлаш-
ҳозир бўлганлар. Элчилар ҳамкорлик ва дўстлик элчи жўнатган. Уларда ташқи хонликлардаги тарқоқлик, ўрта лойиҳаларни муҳокама қилиш тиришга келишиб олинган.
1404 йилнинг 21 ноябрь куни алоқалари изчил ривожлана- душманларга қарши бирга- асрдаги бошқарув ва уч хонлик учун йирик турк компаниялари
Самарқанддан жўнаб кетган- верган. Масалан, 1690 йили ликда курашиш, ҳамкорликни ўртасидаги ўзаро урушлар раҳбарлари иштирокида дав- Хулоса қилиб айтганда, Тур-
лар. Уларни махсус вакиллар Субҳонқулихон Истанбулга кенгайтириш зарурлиги таъ- туфайли мамлакат пароканда- ра суҳбати бўлиб ўтди. киянинг тарихий тараққиёти
Табризгача кузатиб боришган. элчи жўнатган. Усмонийлар кидланган. ликка юз тутган. эътиборга лойиқ, албатта.
Табризда эса элчиларни Амир давлати ҳам 1691 йили Муста- Шу ўринда Турк иянинг Евроосиё материгининг улкан
Темурнинг набираси Умар Мир- фо Човуш бошчилигидаги эл- Хива хонлиги билан Усмо- Бугунга келиб эса Ўзбекистон Ўзбекистоннинг энг йирик ҳудудини бирлаштириш, дин-
зо кутиб олиб, ўз юртларига чиларини Бухорога жўнатган. нийлар ўртасида ҳам элчилар мустақил давлат сифатида савдо ҳамкорларидан бири лараро бағрикенглик тимсоли-
кузатиб қўйган. Субҳонқулихон вафотидан алмашуви, савдо ва маданий халқаро ҳамжамиятдан муно- эканини таъкидлаш жоиз. Ху- ни намойиш этган, муштарак
кейин­ тахтга чиққан Убайдул- алоқалар яхши йўлга қўйилган. сиб ўрин олди. Бунда Туркия- сусан, 2021 йили Ўзбекистон маданиятни шакллантира ол-
Темурий ҳукмдорлар ҳам лахон ҳам 1707 йили Хўжа Хоразм лаҳжаси билан турк нинг роли, айниқса, каттадир: ва Туркия ўртасидаги товар ган, янги давлатчилик барпо
ушбу анъанани муваффақиятли Амин бошчилигидаги элчила- тили ўртасидаги яқинлик ту- 1991 йилнинг 16 декабрида айирбошлаш 2020 йилнинг шу этишнинг ўзига хос моделини
давом эттирганларини таъкид- рини Аҳмад III ҳузурига юбор- файли эса Усмонли олим ва дунё давлатлари орасида би- даврига нисбатан 60,9 фоизга яратган ушбу давлат таж-
лаш жоиз. Хусусан, Шоҳрух, ган. Убайдуллахондан кейин шоирларининг кўпгина асар- ринчи бўлиб Туркия Ўзбекистон ўсиб, 3,3 млрд долларни таш- рибасидан дунёнинг кўплаб
Мироншоҳ, Улуғбек, Бойсунғур, тахтга чиққан Абулфайзхон ҳам лари Хивада кенг мутолаа мустақиллигини тан олди. Икки кил этди. давлатлари намуна олаётгани
Ҳусайн Бойқаро даври- 1719 йили Оллоҳбердини Ис- қилинган. давлат ўртасидаги дипломатик бежиз эмас.
да Усмонли давлати билан танбулга элчи этиб жўнатган. муносабатлар 1992 йил 4 март- 2022 йилнинг февраль
ҳамкорлик алоқалари изчил Машҳур сайёҳ Арминий Вам- да ўрнатилди. ойи­да Ўзбекистон ва Туркия Муродулла МИРЗАЕВ,
ривожланган. Бухоро хони Амир Ҳайдар бери 1863 йили Истанбул- ўртасидаги товар айланмаси Фалсафа фанлари доктори,
даврида икки томонлама муно- да бўлганида Шукруллоҳбой Икки давлат ўртасидаги 2021 йилнинг шу даврига нис-
Шу ўринда Туркистон ҳудуди сабатлар анча ривожланган, билан танишган. Бу даврда муносабатларни тартибга со- батан 28,9 фоизга ошиб, 521 Тошкент давлат
дейиш мумкин. Хусусан, Амир Хива элчиси фаолиятига 10 лувчи асосий ҳужжат эса 1996 млн. доллардан иборат бўлди. шарқшунослик
Усмонли султони Маҳмуд II йил тўлган эди. Вамбери ун- йилда имзоланган бўлиб, у университети доценти
билан доимий алоқада бўлган. 2022 йилнинг 1 март ҳолатига
кўра, Ўзбекистонда Туркия сар-

2022 йилнинг 1 январь іолатига кўра, Ўзбекистоннинг давлат ºарзи 2,9 млрд. долларга 3
ошиб, 26,3 млрд. долларни ёки ЯИМга нисбатан 38 фоизни ташкил этмоºда.

2019 йилдан шу кунгача 30 та янги маданий мерос объекти давлат ³имоясига олинган.

ФРАКЦИЯДА
30 март 2022 йил, чоршанба | №11 (1160) | www.mt.uz | e-mail: [email protected]

5 | «Кафолатланган пакет» 6 | Шеърият онаси 7 | Жадидчиларнинг рус резидентига
қўйган талаби
ЇАРОР ЇАТЪИИ:ишлабчиқилди изтироб, ахир...»

ЄОНУН ЛОЙИІАСИ КОНСТИТУЦИЯГА
МОС БЎЛИШИ ШАРТ!

«Миллий тикланиш» демократик партияси фракциясининг
навбатдаги йи¼илишида «Давлат ºарзи тў¼рисида»ги
ºонун лойи³аси му³окама ºилинди.

Д епутатларнинг Маълумки, кейинги йил- қарзи 2,9 млрд. долларга бошқаришда парламент ва жавобгарлик тўғрисидаги ко- – Қонун лойиҳасида ҳуқуқ­
фикрича, ушбу ларда дунёда ташқи қарзга ошиб, 26,3 млрд. доллар- жамоатчилик назоратини дексга қўшимчалар киритиш бузарларга нисбатан чора
қонунни қабул бўлган талаб ошиб боряпти. ни ёки ЯИМга нисбатан 38 ўрнатиш бўйича яхлит ти- ҳақида»ги қонун лойиҳаси кўриш фақат давлат рўйхатига
қилишдан мақсад Чунки жаҳон тажрибаси ҳар фоизни ташкил этмоқда. зим яратиш лозим. Шунинг ҳам иккинчи ўқишда кўриб олинган тарихий объектлар-
давлат қарзи билан қандай давлатнинг ташқи Давлат қарзининг ЯИМга учун ҳам «Давлат қарзи тўғ­ чиқилди. га нисбатан қўлланиляпти,
боғлиқ бўлган инвестицияни жалб этмай нисбатан улуши 2021 йил рисида»ги қонун лойиҳаси – дейди депутат Даврон
муносабатларни туриб, тараққиётга эришиши бошида 39 фоизни ташкил ишлаб чиқилди. Маълумки, кейинги йил- Арипов. – Давлат рўйхатига
тартибга солиш қийин кечишини кўрсатяпти. этган бўлса, 2022 йилнинг 1 ларда айрим ёшларнинг олинмаган, лекин халқ эъти-
ва қонунга давлат январь ҳолатига 38 фоизгача Қонун лойиҳасини тайёр- миллий қадриятларимиз ва борида бўлган объектларга
кафолати, давлат Лекин шунга қарамай, пасайган. «Фуқаролар учун лашда Жаҳон банки, Халқаро муқаддас қадамжоларимизга зарар етказган шахс эса яна
қарзи, давлат халқаро молиявий ташки- бюджет» лойиҳасида қайд валюта жамғармаси, Осиё нисбатан ҳурматсизлик жазонланмасдан қоляпти.
қарзини қайта лотлар ҳар қандай давлат- этилишича, 2022 йил якун- Тарақ қ иёт банк и ва АҚШ қилишлари билан боғлиқ Умуман, қадриятларимиз
молиялаштириш, нинг ташқи қарзи кўрсаткичи лари бўйича давлат ташқи Ғазначилигининг 13 нафар ҳолатлар кўпаймоқда ва саналган маданий мерос
давлат томонидан ялпи ички маҳсулотга (ЯИМ) қарзининг миқдори 30,4 млрд. экспертлари ҳам иштирок бу жамоатчиликнинг ҳақли объектларига зарар етказил-
маблағ жалб этиш, нисбати 50-60 фоиздан ош- АҚШ долларга (ЯИМга нисба- этдилар. Бундан ташқари, эътирозига сабаб бўляпти. ган тақдирда, уларни давлат
қарз берувчи маслиги лозимлигини тавсия тан 41 фоиз) етиши мумкин. лойиҳа юзасидан 9 та вазир- Қонунчилигимизда бундай рўйхатига олинган ёки олин-
ва қарз олувчи қилмоқдалар. Шу ўринда лик ва идораларнинг экспер- ҳаракатларга нисбатан етар- маган, деб ажратишимиз
тушунчаларини АҚШ, Япония ва Европа Халқаро валюта жамғар­ тиза хулосалари олинди. лича жавобгарлик белгилан- қанчалик тўғри?
киритишдан иборат. Иттифоқининг энг ривож- маси таҳлилларига кўра, магани боис, ҳуқуқбузарларга
Қонун билан давлат ланган мамлакатларида ҳам 1971-2007 йиллар давомида Аммо шунга қарамай қонун нисбатан керакли чоралар Қонун ташаббускорлари
идораларининг давлат қарзи айни пайтда дунёнинг 100 дан ортиқ давла- лойиҳасининг икки моддаси кўрилмаяпти. ушбу саволга жавоб қайтарар
бу борадаги энг юқори даражага етганини, тида қарзни тўлай олмаслик Конституциямизга мос келма- эканлар, тарихий объектлар-
ваколатлари, яъни ташқи қарзлар ЯИМга ҳолати юзага келган. Хусусан, ётганини айтиш жоиз. Гарчи Жиноят кодекси - ни давлат рўйхатига олиш уз-
давлат қарзини нисбатан «қизил чизиқ»дан тўловсизлик муаммоси юза- нинг 132-моддасида бундай луксиз жараён эканини, яъни
бошқаришнинг аллақачон ўтганини, ҳатто га келишидан аввал мазкур Фракция аъзоси Жаҳонгир ҳуқуқбузарларга нисбатан ҳар йили рўйхат янги объект-
асосий принциплари, 100 фоиздан ошганини айтиш мамлакатларда давлат қарзи Шириновнинг фикрича, ушбу жавобгарлик белгиланган лар билан тўлдирилаётганини
очиқлик ва мумкин. ЯИМга нисбатан 60 фоизни моддаларни Бош қонунимизга бўлса-да, лекин аслида ушбу таъкидлашди.
шаффофлик ташкил этган. Юқоридагидек мослаштириш керак. моддада қадриятларга катта
стратегияси ҳам Экспертларнинг фикрича, ҳолатларнинг олдини олиш миқдорда шикаст етказганлар Маълумотларга кўра, 2019
белгиланмоқда. АҚШ ва Европа инвестиция- мақсадида қонун даража- – Акс ҳолда бу кутилма- назарда тутилган, холос. На- йилдан шу кунгача 30 та янги
ларни асосан ташқи бозордан сида давлат қарзи ва унга ган хатоликларни келтириб тижада айрим ёшлар жиноят маданий мерос объекти дав-
жалб этишни маъқул кўрса, хизмат кўрсатиш харажатла- чиқариши мумкин. Шунинг содир этсалар-да, улар арзи- лат ҳимоясига олинган.
Осиё мамлакатлари ички рининг устуворлиги, давлат учун ҳам биз қонун лойиҳасини маган жарима билан қутилиб
бозордан олинган қарзлар қарзининг чекланган ҳажми қўллаб-қувватламаймиз, – кетишяпти. Энди эса бундай Йиғилишда бошқа қонун
ҳисобига иқтисодиётни ҳамда давлат ҳокимияти ва деди Ж.Ширинов. хатти-ҳаракатлар базавий лойиҳалари ҳам муҳокама
ривожлантирмоқда. бошқарув органларининг дав- ҳисоблаш миқдорининг 20 қилиниб, тегишли қарорлар
лат қарзини бошқаришдаги Ташаббус корлар эс а бараваригача миқдорда жа- қабул қилинди.
Молия вазирлиги ҳисо­ ваколатларини белгилаш, айни пайтда шу масалада римага тортилади. Бу ҳолат
ботида кўрсатилишича, 2022 шунингдек, давлат қарзини ҳуқуқшунослар билан яна бир йил давомида яна такрор- Равшан МАҲМУДОВ,
йилнинг 1 январь ҳолатига бир бор маслаҳатлашиб, ланса, 15 суткага қамалади. «Миллий тикланиш»
кўра, Ўзбекистоннинг давлат лойиҳани қайтадан кўриб
чиқишга ваъда бердилар. мухбири

Йиғилишда «Маъмурий

Кутинг! Очиє мулоєот

3 МИНГ ЙИЛЛИК СУДЬЯЛАР ВА АДВОКАТЛАР

ДАВЛАТЧИЛИК ТАРИХИГА ЭГА И қтисодий низоларни ҳал судлар фаолиятига «Адолат»
этишда одил судловнинг ахборот тизимлари комплекси
ЯНГИ ªЗБЕКИСТОНДА самарадорлигини ошириш жорий этилгани бунга замин яратди.
МИЛЛИЙ ВАЛЮТАМИЗ — сºмнинг мақсадида очиқ мулоқот Эндиликда давлат ҳокимияти ва
ЭРКИН КОНВЕРТАЦИЯСИ ташкил этилди. бошқаруви органлари, маҳаллий
жорий этилиб, хорижий инвесторлар томонидан фойдани Тошкент шаҳар судининг давлат ҳокимияти органлари,
репатриация їилиш билан бо¢лиї барча чекловлар олиб иқтисодий ишлар бўйича судлов хўжалик бошқаруви органлари,
ташлангани, мамлакатимизда очиїлик сиёсатини таъминлаш ҳайъати ва Тошкент туманлараро адвокатлар томонидан судларга
ма¿садида 90 та хорижий давлат фу¿аролари учун ªзбекистонга иқтисодий суди томонидан ташкил даъво, ариза ва шикоятларни фақат
визасиз кириш имконияти яратилгани, 60 га я¿ин мамлакат этилган тадбирда судьялар, электрон шаклда тақдим этишдек
фу¿ароларига эса енгиллаштирилган тартибда виза олиш депутатлар, сенаторлар, қулайлик бор.
имконияти берилгани, шунингдек, коррупцияга ¿арши курашиш адвокатлар, ҳуқуқшунослар Манфаатдор шахслар томонидан
ªзбекистонда давлат сиёсатининг энг устувор йºналишига иштирок этди. даъво, ариза ва шикоятларни
айлангани, кºп йиллар давомида мамлакатимизнинг турли Тошкент туманлараро иқти­ кўриб чиқиш жараёнини
«¿ора рºйхат»ларга киритилиши учун сабаб бºлган мажбурий содий суди томонидан кўриб онлайн тарзда кузатиб бориш,
ме³нат, жумладан, болалар меінатига тєли¿ баріам берилгани чиқилган низолар, одил судлов суд мажлиси иштирокчилари
халїаро ми¿ёсда ³ам эътироф этилмо¿да. самарадорлигини ошириш бўйича томонидан маълумотлар ва
Келгуси сонларда амалга оширилаётган ишлар ҳужжатларни электрон шаклда
ҳақида маълумот берилди. Суд юбориш, суд ҳужжатларини
амалиётида юзага келаётган судлар фаолиятига жорий этилган
масалаларни ҳал этиш, бу борада ахборот тизимидан фойдаланган
судьялар ва адвокатларнинг ҳолда автоматлаштирилган
масъулиятини янада оширишга равишда шакллантириш ҳам
эътибор қаратилди. мумкин.
Тадбирда адвокатлар Адвокатлар судлар билан ўзаро
томонидан судга ҳужжатларни муносабатларда электрон
электрон шаклда юбориш, шаклдаги ахборот тизимларидан
суд ҳужжатларини электрон кенг фойдалана бошлади.
шаклда олиш, суд ишлари Бундан ташқари, Телеграмм
ҳолатини онлайн кузатиб бориш ижтимоий тармоғида “Sud.uz”
билан боғлиқ электрон суд телеграмм боти жорий этилган
хизматларидан кенг фойдаланиш бўлиб, тарафларнинг у орқали
юзасидан тавсиялар берилди. бераётган мурожаатларига муайян
Судлар фаолиятига ахборот- соатлар ичида жавоб берилиши
коммуникация технологиялари йўлга қўйилган.
жорий этилаётгани натижасида Тадбирда иштирокчилар
иқтисодий судларга томонидан юридик шахсларнинг
мурожаатларни электрон шаклда ҳуқуқларини иқтисодий судларда
бериш ва суд ҳужжатларини ҳимоя қилиш, тарафларнинг
электрон шаклда тарафларга низо бўйича ўзаро келишувига
жўнатилиши йўлга қўйилган. эришишда адвокатларнинг ролини
2022 йил 1 январдан бошлаб ошириш билан боғлиқ таклифлар
билдирилди.

ЎзА

4 Жараён fb.com/milliytiklanish.gazetasi www.mt.uz Чоршанба
t.me/milliy_tiklanish_gazetasi [email protected] 30 март, 2022 йил

№11 (1160)

«ЭРТАГА ЇИЁМАТ БЄЛАДИ,
ДЕЙИШСА ІАМ, КЄЧАТ ЄТЇАЗИНГ!»
ёхуд биз ота-боболардан миннатдормиз, фарзанд ва 1000 нафарга
набираларимиз эса биздан мамнун бўлсинлар... яºин ўºувчи
беллашди
Президентимиз Айни пайтда ушбу лойиҳа дои- Давлат ўрмон фондига кир- кўчатнинг то дарахтга айлангу- кесилиши режалаштирилган
ташаббуси расида ҳудудларда яшил боғлар майдиган дарахтлар ва бута- нича энг камида 5 йил кетишини дарахтлар олдига ўрнатилади. Чирчиқдаги мактаблар
билан ва яшил жамоат парклари бар- лар қимматбаҳо навларининг инобатга олсак, 1,5 йил ичида Унга дарахтнинг ўзи ҳақида ўртасида «Институт
юртимизда по этилмоқда. Мазкур ҳужжат кесилишига мораторийнинг 22580 йиллик дарахт кесилгани маълумот жойлаштирилади, олимпиадаси» танлови
кўкаламзор­ кўчатхоналарни кўпайтириш, амал қилиши муддатсиз даврга аён бўлди. Бу, шубҳасиз, табиат ҳатто унинг кесилиш сабаблари ўтказилди. Унда
лаштириш тупроқ унумдорлигини ҳисобга узайтирилди. Бу даврда амал ва келажак авлод олдидаги жи- ва жамоатчилик муҳокамаси 23 та умумтаълим
ишларини олган ҳолда ҳудудлар иқлимига қиладиган чеклов ва мажбурият- ноятдир. ўтказиладиган вақт ва манзил- мактабларидан
жадаллашти­ мос хорижий манзарали дарахт- лар кўлами кенгайтирилди. гача кўрсатилади. ўқувчилар она тили
риш, дарахтлар ларни маҳаллийлаштиришни Жаҳон тажрибасига қарай­ ва адабиёти, инглиз
муҳофазасини ҳам кўзда тутади. Шундай қилиб, юртимизда диган бўлсак, кўплаб давлатлар- Қадимдан ҳаммага маълум тили, математика,
кучайтириш ва паст-баландига қарамай, да- да ҳайвонот ва наботот дунёсига бир матал бор: бир киши нонвой- физика, кимё, биология
дарахтзорлар­ Шу билан бирга, Фармон асо- рахт кесишга қарши янги чора- зиён етказмаслик нуқтаи наза- дан ҳар куни олтита нон олади. фанлари бўйича
ни кўпайтириш сида дарахтларни шикастлаш ва лар жорий қилинди. Жумладан, ридан ҳар қандай қурилишдан Кунлардан бир кун нонвой нега беллашди.
мақсадида нобуд қилганлик учун жавобгар- қурилиш тадбирларини амалга олдин экологик лойиҳа тузи- «аЎйзниамн боиллтаинтааёоллиимшиикнкиитсаўреайймдииз:, Олимпиада
«Яшил макон» лик кучайтирилиб, борада жа- оширишда наботот ва ҳайвонот лади. Чунки бугун ўтқазилган иккитасини қарзимга, иккита- натижаларига кўра,
умуммиллий моатчилик назорати янада оши- оламига эътиборли бўлиш чорала- кўчат дарахт, унинг атрофи боғ сини эса қарзга бераман». Яъни, 1-ўринни 24 нафар,
лойиҳаси рилганини – 2022 йил 1 апрелдан ри белгиланди. Илгари қайсидир бўлгунча анча вақт керак. Бу иккитасини ота-онасига бериб, 2-ўринни 44 нафар,
жорий этилди. янги тартиб кучга кирганини идора хулоса, яна бошқаси рухсат муддат давомида уларни пар- фарзандлик бурчини бажаради, 3-ўринни 42 нафар
айтиш жоиз. Хусусан, эндилик- берарди. Қурилиш ташкилоти варишлаш, суғориш шарт. Пре- иккитасини фарзандларига гўё ўқувчи эгаллаган.
да бу борадаги ҳуқуқбузарлик қурилиш майдонини ўраб олиб, зидентимизнинг «Республикада рамзий қарз сифатида беради. Олимпиадада шаҳар
тўғрисида Ички ишлар ва- ҳеч кимни киритмас, майдондаги кўкаламзорлаштириш ишларини Халқ таълими
зирлиги ва Давлат экология дарахтлар шунинг учун нобуд жадаллаштириш, дарахтлар Биз оталаримиз, боболари- бўлимига қарашли
қўмитасининг махсус ахборот бўларди. Бундай тартибсизликка муҳофазасини янада самарали миз эккан дарахтларнинг соя- умумтаълим
тизимига хабар қилган шахслар чек қўйилди. ташкил этиш чора-тадбирлари салқинида роҳатланиб, мева- мактабларидан 7-8-9
моддий рағбатлантирилади. тўғрисида»ги Фармонида айнан ларидан баҳра олиб келяпмиз. синф ўқувчиларининг
Ҳадиси шарифда «Эрта- шундай механизмлар ишлаб Энди фарзандларимиз ва на- 1000 нафарига
Бугун бирор жойда дарахт га қиёмат бўлади, дейишса чиқилиши кўзда тутилганини бираларимизга атаб, умум- яқини иштирок этди.
кесилгудек бўлса, оммавий ах- ҳам, кўчат ўтқазинг», дейи- алоҳида таъкидлаш жоиз. миллий миқёсда янги кўчатлар Ғолиблар диплом,
борот воситалари дарҳол бонг лади. Биз бугун ана шу йўлдан ўтқазишни бошлаб, яшил ма- эсдалик совға ва
урмоқда. Зеро, янги тартибга бормоқдамиз. Энди яшнаб тур- Дунё давлатларида дарахт- конларни кенгайтиришдек хайр- бадиий адабиётлар
кўра, энди дарахтларни ёши, ган дарахтлар кесилиб, увол лар кесилиши ё бошқа жой- ли ишга киришяпмиз. Зеро, бу билан тақдирланди.
бўйи ва эни, ўсаётган жойи қилинмайди. Аксинча, янгилари га кўчирилиши билан боғлиқ муқаддас бурчдир – биз ота-бо- Маълумот учун,
бўйича ҳисобга олиш, улар- кўпайтирилади. ҳолатларда жамоатчилик болардан миннатдормиз, кела- олимпиада Чирчиқ
га тегишли маълумотларни муҳокамасини ўтказиш ама- жакда фарзанд ва набиралари- давлат педагогика
тўплаш, электрон базасини 2020 йили давлат ўрмон лиёти мавжуд. Яқин атрофда миз биздан миннатдор бўлсин. институти, институт
тузиб, реестрини юритиш бел- фондига кирмайдиган дарахт ва яшовчилар муайян дарахт кеси- академик лицейи,
гилаб қўйилди. Шу асосда пар- буталарни кесиш билан боғлиқ лиши тўғрисида ёзма равишда Шовосил ЗИЁДОВ, ҳамда Ўзбекистон
вариш ва суғориш учун масъ- 7854 та, 2021 йилнинг 6 ойида хабардор қилинади. Шунда ҳам Имом Бухорий халқаро истеъмолчилар
уллар тайинланади. Яъни, ёш эса 2597 та ҳуқуқбузарлик ҳолати қулаши, одамларга, техникага илмий-тадқиқот маркази ҳуқуқларини ҳимоя
ниҳоллар ўсиб-униб, чинакам да- содир этилган. Оқибатда 4516 та ёки уйларга зарар етказиши қилиш жамиятлари
рахт бўлиши таъминланмоқда. қимматбаҳо дарахт кесилган ёки мумкин бўлганлари. Бу эълон директори федерацияси
шикастланган. Маълумки, битта ҳамкорлигида ташкил
этилган.

ЎзА

Депутатлар сайловчилар іузурида

БО£ЧАСИ ЙЎª «БЎСТОН» ЭНДИ «ДЎМБИРОБОД»ДА МУАММОЛАР
«ДЎМБИРАСИ» ЧАЛИНАДИ

Олий Мажлис Учрашув чоғида янги институт – ҳоким ёр-
Қонунчилик палатаси дамчисининг фаолияти, маҳалла аҳолиси
депутати Мухтабар томонидан кўтарилган муаммолар ҳам
Ҳусанова Чилонзор атрофлича муҳокама қилинди. Хусусан,
туманидаги 317-МТТнинг таъмирга муҳтож экани таъ-
«Дўмбиробод» кидланди. Шундан кейин депутат томони-
маҳалласида бўлиб, дан чора-тадбирлар белгиланиб, МТТнинг
депутатлар, маҳалла туман ижтимоий иқтисодий ривожлантириш
раиси, профилактика дастурига киритилиши масаласи халқ депу-
нозири, ҳоким татлари туман Кенгаши депутати томони-
ёрдамчиси, кўча дан назоратга олиниши таъкидлаб ўтилди.
бошлиқлари, Депутат 188-сонли мактабда ҳам бўлиб,
мактаблар ва ўқувчиларга яратилган шарт-шароитлар би-
Олий Мажлис Маҳалла раиси Эшмуҳаммад Сопаевнинг маъ- мактабгача таълим лан танишди. Маълум бўлишича, мактабни
Қонунчилик лум қилишича, айни пайтда 376 та хўжаликда 3102
палатаси нафар аҳоли яшамоқда. Учрашувда тилга олин- ташкилотлари иситиш тизимида бир «жомадон» муаммолар
раҳбарлари билан борлиги аниқланди. Шунингдек, учрашувда
депутати Козим ган муаммоларни ўртага ташлаб, депутатдан бу очиқ мулоқот хотин-қизлар бандлигини таъминлаш, ҳунар
Тожиев Нурота борада ёрдам беришни сўраш керак. Жумладан,
туманида бўлиб, аҳолини ичимлик суви билан таъминлаш маса- ўтказди. ўрганишга жалб этиш мақсадида бепул
бичиш-тикиш тўгарагини очишни шахсан на-
партия Навоий ласи ҳанузгача тўла ечилмаган. 41-умумий ўрта зоратига олишга ваъда берди.
вилоят Кенгаши таълим мактабида эса ўқувчилар учун спорт зали
раисининг биринчи қурилишини маҳаллий Дастурга киритиш зарур.
ўринбосари Бундан ташқари, МФЙ ҳудудида электр энергияси
Зухриддин билан боғлиқ ечимталаб муаммолар ҳам анчагина ²ОКИМ ЁРДАМЧИЛАРИ ТАДБИРКОРЛАРГА «ªАРИНДОШ»
Рўзиев билан 6 та экан.
қишлоқни ўз ичига «Бўстон» маҳалла фуқаролар йиғини жорий йил
олган «Бўстон» бошида ташкил этилганлиги сабабли ҳозиргача
маҳалла фуқаролар ўз биносига эга эмас. Шунинг учун ҳам маҳалла Партия фракцияси аъзоси Фарҳод Зайниев Қарши
йиғини аҳолиси биноси ва бошқа ижтимоий объектларни ўз ичига шаҳридаги «Араловул», «Гунгон» ва «Қавали»
билан учрашди. олган комплекс қурилишини тезлатиш масаласи маҳаллаларида бўлиб, аҳоли билан учрашди.
ҳам кун тартибида турибди. Қишлоқ аҳолисининг Дастлаб, яқинда иш бошлаган ҳоким ёрдамчиси ва
чорваси учун яйлов ажратиш масаласи ҳам депутат ёшлар етакчиси томонидан ҳудудда тадбиркорлик
эътиборидан четда қолмади. Мазкур муаммони ҳал муҳитини ривожлантириш, камбағалликни қисқартириш
этиш туманда долзарб аҳамиятга моликлигини ти- ва ёшларнинг бандлигини таъминлаш бўйича амалга
рикчилиги чорва ортидан ўтаётган чўпон-чўлиқлар оширилаётган ишлар «Араловул» маҳалласи мисолида
яхши биладилар. ўрганилди.
Шундан сўнг, депутат «Гунгон» маҳалла фуқаролар
Маҳаллада 150 га яқин мактабгача ёшдаги бо- йиғинидаги қурилиш, таъмирлаш ҳамда
лалар бўлса-да, ҳудудда бирорта ҳам мактабгача ободонлаштириш ишларининг бориши билан танишди.
таълим муассасаси йўқ. Бундан эса айрим масъул- Учрашувлар давомида аҳоли мурожаатлари ҳам
лар тўғри хулосалар чиқаришлари керак. эшитилди. Шунингдек, сайловчиларни қийнаб келаётган

БУХОРОДА аксарият муаммоли масалалар бўйича мутасадди
КОРРУПЦИЯГА ªАРШИЛАР КЎП... ташкилотлар билан бирга тегишли вазифалар
белгиланиб, уларнинг ҳал этилиши қатъий назоратга
Олий Мажлис Қонунчилик палатасининг Коррупция- олинди.

га қарши курашиш ва суд-ҳуқуқ масалалари қўмитаси УРГАНЧЛИКЛАРГА БЕШ БА²О...

раиси Жаҳонгир Ширинов Жондор туманида бўлиб, Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутати Мубо-
коррупцияга қарши курашишда давлат ва нодавлат рак Аҳмедованинг дастлабки учрашуви Урганч тумани
сeкторининг ҳамкорлиги самараларини ўрганди. Чўлобод маҳалласида ташкил этилди.

Шу муносабат билан ўтказилган учрашувда депу- Агар зукко ўқувчимизнинг ёдида бўлса, аввалроқ
тат коррупциянинг мансабдор шахсни «сотиб олиш», депутат ана шу ҳудуддаги бир қатор муаммоларни ҳал
«устама ҳақ» олиш, давлат ресурсларини ўзлаштириш, этишга кўмак сўраб, депутатлик сўровлари юборган
қимматбаҳо совғалар бериш ва олиш каби шакллари эди.
ҳамда бунинг натижасида юзага келаётган коррупция
оқибатларига тўхталиб, коррупциянинг олдини олиш Шу кунларда эса депутат яна эски мурожаати билан
учун ҳалол ишлашни рағбатлантирувчи, маърифий танишиб, атрофни ободонлаштириш бўйича тегишли
таъсир ўтказувчи ва назорат қилувчи чора-тадбир- идораларга тавсиялар берибди.
ларни амалга ошириш лозимлигини таъкидлаб ўтди.
Халқ вакили мазкур учрашувлари давомида «Ней-
Туман прокурори Т.Тўраев эса айни шу масалада рон» клиникасида ҳам бўлиб, хусусий секторни ри-
олиб борилаётган ишлар тўғрисида ахборот бериб, вожлантириш борасида амалга оширилаётган ишлар
коррупция билан боғлиқ жиноятларни таҳлил қилиб билан танишди. Шунингдек, Урганч шаҳридаги 2-сонли
берди. оилавий поликлиника фаолияти билан танишиб, тиб-
биёт ходимлари билан суҳбатлашди.

Чоршанба Йијилган Milliy 5
30 март, 2022 йил китобларнинг tiklanish
800 донаси ижтимоий-си±сий газетаси
№11 (1160) Яшнобод
туманидаги
«Ширинобод» МУНОСАБАТ
МФЙда ташкил
этилган «Миллий
тикланиш»
кутубхонаси»га
топширилган.

«КАФОЛАТЛАНГАНПАКЕТ»
Зумрад БЕКАТОВА, ИШЛАБ ЧИЄИЛДИ
Олий Мажлис Қонунчилик
палатаси депутати Шу ўринда тиббиётга ажра­ га оширишга оид Давлат тизими орқали ҳисобга олиш механизмлари асосида бу тиббиёт бригадаларига яна
тилаётган маблағлар ҳажми дастури доирасида Сирдарё ва навбат асосида давола- маблағлар беморнинг ўзига қўшимча 8,5 мингта болалар
Д авлатимиз кескин ошганини, 2022 йил- вилоятида тажриба-синов нишга йўллаш тартиби жо- йўналтирилмоқда. ҳамшираси ва доя (акушер)
раҳбарининг нинг ўзидагина соҳага 24 тариқасида тиббиётни таш- рий этилди. Бунда йўлланма штатлари берилади, 2022
тиббиёт триллион сўм ёки 2016 йил- кил этишнинг янги модели ахборот тизимида автоматик Натижада, олдин «ордер» йил 1 июлдан бошлаб 3-15
ходимлари билан га нисбатан 4 баробар кўп ва давлат тиббий суғуртаси тарзда шакллантирилади ва асосида даволанса ҳам ёшли болаларга йод препа-
ўтказган очиқ маблағ ажратилганини айтиш механизмларини жорий этиш бу давлат ёки нодавлат тиб- юқори технологик операция­ ратлари давлат томонидан
мулоқотида жоиз. Шифохоналар ва тез бошланди. Тажриба-синов биёт ташкилотларида тиббий лар учун зарур маблағнинг бепул тарқатилади. Зеро,
ютуқлар билан тиббий ёрдам пунктларини тариқасида ушбу ҳудудда хизматлар олиш ҳуқуқини маълум қисми бемор ёки халқ саломатлиги, миллат
бирга соҳа дори-дармон, тиббиёт буюм- тиббий хизматлар кўрсатиш беради. Янги тартиб бўйича унинг яқинлари томонидан генофонди мустаҳкамлиги
ривожига тўсиқ лари билан таъминлашга аж- ва соғлиқни сақлашни мо- фуқаролар ҳатто нодавлат қопланар эди. Ҳозирда бу шу давлатнинг катта бойлиги
бўлаётган ратилаётган маблағлар эса лиялаштиришнинг янги тиббиёт ташкилотларида ҳам маблағнинг барчасини Дав- саналади.
муаммолар 12 баробарга кўпайтирилди. моделлари апробациядан «кафолатланган пакет» доира- лат тиббий суғуртаси томо-
ҳам муҳокама ўтказилиб, кейинчалик бошқа сида бепул тиббий хизматлар нидан тўлаб бериш йўлга Мулоқотда кўтарилган так­
этилиб, уларнинг Дарҳақиқат, Ҳаракатлар ҳудудларга жорий этиш режа- олиш ҳуқуқига эга бўлди. қўйилди. лиф ва ташаббусларнинг
ечимлари стратегияси доирасида бош- лаштирилган. ўз вақтида ва тўлиқ ижро
юзасидан аниқ ланган ислоҳотлар аҳолига Шу пайтгача амалда бўлган Бундан ташқари, тиббиёт этилиши устидан парламент
вазифалар тиббий ёрдам кўрсатишнинг Дастлаб, бирламчи ти- тизимда соҳага ажратилаёт- муассасаларининг молиявий назоратини ташкил қилиш
белгилаб сифати, самарадорлиги ва зимда Сирдарё вилоятида- ган маблағлар қанча бемор мустақиллигини яхшилаш ҳам таъкидланди. Бу эса,
берилди. оммабоплигини ошириш, ги тиббиёт муассасаларига даволанганидан қатъий на- ва тиббиёт ходимларини биз депутатлар зиммасига
бу борада тизимдаги му- жорий қилинган давлат тиб- зар, тиббиёт муассасаларига моддий рағбатлантириш ме- ҳам жуда катта масъулият
ассасаларни замонавий бий суғуртаси механизмлари йўналтирилган бўлса, суғурта ханизмларини кенгайтириш, юклаши билан биргаликда,
тиббий жиҳозлар ва мала- ўтган йилнинг октябрь ойидан аҳолига давлат томонидан ушбу вазифаларни амалга
кали кадрлар билан таъ- бошлаб, жорий йилнинг 1 ян- 202 йилда кафолатланган тиббий ёрдам оширишга хизмат қилувчи
минлаш, барча бўғиндаги варь кунига қадар босқичма- соіага 24 кўрсатишга хусусий тиббиёт ҳуқуқий асосларни яратиш-
тиббиёт тармоқларини ўзаро босқич республика ихтисос- триллион ташкилотларини жалб қилган га қаратилган қонунларни
интеграция қилиш ҳамда лаштирилган илмий-амалий сўм ёки ҳолда тиббий хизматлар бо- ишлаб чиқиш, ҳаётга татбиқ
рақамлаштириш, соҳага тиббиёт марказларига ҳам 2016 йилга зорида рақобат муҳитини этиш ва ижросини назорат
эса босқичма-босқич тиб- жорий этилди. Натижада нисбатан ривожлантириш имконияти қилиш ишларини тизимли
бий суғурта тизимини жорий ҳозирги вақтда бирламчи 4 баробар ҳам яратилди. ташкил қилишимиз лозим-
этиш, тиббий хизматлар бо- зарур дори-дармонларни кўп маблај лигини кўрсатмоқда. Бир сўз
зорида замонавий рақобат аҳоли тиббиётнинг бирламчи ажратилган. Очиқ мулоқотда таъкид- билан айтганда, Президенти-
муҳитини яратиш, шу асосда бўғинидан олмоқда. ланганидек, оилавий шифо- мизнинг тиббиёт ходимлари
аҳолининг кафолатланган кор пунктлари, оилавий ва кўп билан бўлган мулоқотида
ва сифатли тиббий ёрдам Шунингдек, очиқлик ва тармоқли поликлиникаларда кўтарилган таклиф ва та-
олиш имкониятларини кен- шаффофликни таъминлаш, кундузги стационар иш вақти шаббуслар соғлиқни сақлаш
гайтиришга хизмат қилади, беморлар учун ихтисолаш- соат 20:00 гача узайтирилади. соҳасини янги босқичга олиб
албатта. тирилган тиббий ёрдамдан Уларда ишлайдиган шифокор чиқишга, кўрсатилаётган хиз-
фойдаланиш қулайлигини ва ҳамширалар иш ҳақига матларнинг сифати ошиши
Жумладан, Ҳаракатлар янада ошириш мақсадида қўшимча устама тўланади. ва фуқаролар учун тиббий
стратегиясининг «Ёш- имтиёзли тоифага кирувчи Шунингдек, 2022 йил 1 майдан хизматдан фойдаланиш
ларни қўллаб-қувватлаш шахсларга квота асосида бошлаб, барча кўп тармоқли қулайликларини янада оши-
ва аҳоли саломатлигини ордер бериш тартиби бекор марказий поликлиникалар- ришга хизмат қилади.
мустаҳкамлаш йили»да амал- қилиниб, электрон ахборот да болалар бўлими ташкил
этилади, 17 мингдан зиёд

Іудудий кенгашларда ЭНДИ МУАММОЛАР ªАТЪИЙ НАЗОРАТДА. ЧУНКИ...

ДЕПУТАТ-РЕКТОРНИ Халқ депутатлари Урганч тумани нодавлат мактабгача таълим кенгайтириш, моддий-техника базасини
ТАЛАБАЛАР ІАМ ЄЎЛЛАШДИ Кенгашидаги депутатларимиз ташкилоти, 9 та давлат-хусусий мустаҳкамлаш, боғчаларни олий
томонидан Президентимизнинг шерикчилик асосидаги МТТ ва 3 та маълумотли педагог кадрлар билан
Халқ депутатлари «Мактабгача таълим тизими хусусий нодавлат мактабгача таълим таъминлаш, болалар қамровини кескин
Тошкент шаҳар Кенгаши бошқарувини тубдан ташкилотлари фаолият юритмоқда. ошириш, таълим-тарбия жараёнларига
депутати, Тошкент мо- такомиллаштириш чора- Ўрганишлар давомида ушбу эса замонавий таълим дастурлари
лия инс­титути ректори тадбирлари тўғрисида»ги муассасаларнинг моддий-техника ва технологияларини татбиқ этиш
Тўлқин Тешабоев ташаб- Фармонининг жойлардаги ижроси базаси бугунги кун талабига жавоб чоралари кўрилиши зарур.
буси билан мазкур инсти- ўрганилди. Энг асосийси, ўрганиш бермаслиги аниқланди. Юқоридагилардан келиб чиқиб сессия
тутда «Китоб бер – зиё натижалари сессия кун тартибига Хусусан, тизимга вариатив дастурлар қарорига кўра, табиий газ тармоғидан
улаш» акциясига старт киритиладиган бўлди. жорий этилмаган, болаларни узилган МТТларни қайта тармоққа
берилди. Унда институт Шу тариқа туман Кенгашининг мактабга тайёрлаш бўйича муқобил, улаш, 6 ёшли болаларни бепул
талабалари ўзлари се- навбатдаги сессиясида мослашувчан моделлар, ижтимоий, мактабга тайёрлов курсларига жалб
виб мутолаа қиладиган депутатларимиз номидан гуруҳ шахсий, ҳиссий, нутқий, математик, этиш, тизимда тиббий-санитария
китобларини бир ерга раҳбари Ғофуржон Юсупов мавжуд жисмоний ва ижодий ривожлантириш, назоратини ўрнатиш, овқатланиш
жамладилар. Акция дои- муаммолар, эътибордан четда атроф-муҳит билан танишувга режими ва сифатига алоҳида
расида 900 дан ортиқ ки- қолаётган масалалар хусусида йўналтирилган махсус дастурлар эътибор қаратиш каби муҳим чора-
тоблар йиғилганини ино- ахборот берди. татбиқ қилинмаган. тадбирлар белгилаб олинди. Сессия
батга олсак, депутат-рек- Унда таъкидланишича, Урганч Давлат мактабгача таълим қарори назоратини эса партиямиз
тор ташаббуси яхшигина туманида 14 754 нафар мактабгача муассасаларида фаолият юритаётган депутатлари ҳамда «Таълим, соғлиқни
қўллаб-қувватлангани таълим ёшидаги болалар бўлиб, педагог кадрларнинг аксарияти ўрта сақлаш, маданият, спорт ва ижтимоий
аён бўлади. уларнинг 9559 нафари, яъни 64,8 махсус маълумотга эга, холос. ҳимоя масалалари» бўйича доимий
фоизи 155 та мактабгача таълим Шу боис, туманда узлуксиз таълим комиссияси зиммасига юклатилди.
Шу ўринда китобларнинг 800 донаси Яшнобод тума- ташкилоти томонидан қамраб тизимининг муҳим бўғини бўлган
нидаги «Ширинобод» МФЙда ташкил этилган «Миллий олинган. Айни пайтда тумандаги 60 та мактабгача таълим тизимини Шаҳноза ТАНГРИБЕРГАНОВА,
тикланиш» кутубхонаси»га топширилганини айтиш жоиз. маҳаллада 27 та давлат мактабгача янада такомиллаштириш, соҳада партия Хоразм вилояти Кенгаши
таълим ташкилоти, 116 та оилавий давлат ва нодавлат тармоғини
Тадбир давомида ушбу маҳалладаги 30-сонли умум- раиси ўринбосари
таълим мактаби ўқувчилари билан учрашув ҳам ташкил
этилди. Учрашувда эл ардоғидаги шоирлар қатнашдилар.
Ўқувчиларга китобнинг инсон камолотидаги ўрни ва
аҳамияти, мутолаа маданияти тўғрисида қизиқарли
маълумотлар ҳам берилди. Энг муҳими, тадбир якунида
мактаб кутубхонасига 100 дан ортиқ бадиий китоблар
тақдим этилди.

Анора ҲАЙДАРОВА,
партия Тошкент шаҳар Кенгаши бош мутахассиси

ОБУНА –2022! 158«МИЛЛИЙТИКЛАНИШ»
ГАЗЕТАСИГА ОБУНА ДАВОМ ЭТМОЇДА!
Обуна индекси

6 28 март – fb.com/milliytiklanish.gazetasi www.mt.uz Чоршанба
t.me/milliy_tiklanish_gazetasi [email protected] 30 март, 2022 йил
Рауф Парфи хотираси куни
№11 (1160)

Рабғузийнинг «Қиссаси Рабғузий» асарида шеър
нима, деган саволга жавоб топганман. Одам
Атонинг фарзандлари Қобил ва Ҳобил ўзаро
келишмай қолади. Қобил акаси Ҳобилнинг жонига
суиқасд қилиб, нобуд этади. Бу қабоҳатдан Одам
Ато фарзанди доғида борлиғи тутаб, қонли кўз ёш
тўкади. Кўз ёши тупроққа сингадики, ер остидан
қонли фаввора отилиб, аччиқ нола таратади. Ана
шу нола шеърдир дейди, Рабғузий. Демак, инсон
изтиробининг мундарижаси назмий тизмалардан
иборат экан. Изтироб деганда инсон қалбининг
бедорлиги, Тангрига муножоти ажри, деб тушунмоқ
керак. Китоб жавонимни кўздан кечирарканман
атоқли шоир Рауф Парфининг «Қайтиш» тўпламига
кўзим тушди. Худди янгигина тандирдан узилган
нондай юрагимга ўзгача тафт тутди. Муқовани
очарканман муаллифнинг дастхати ёдим
меҳварини: «Укам, ажойиб шоир Ўраз Ҳайдарга буюк
умидлар билан Рауф Парфи. 31.07.1981 йил» ёзуви

« Шеъриятмаёқдекпорлатди.
ОНАСИ ИЗТИРОБ, АХИР...»

Алланечук тарзда хаёлларим чуваланди. Тирик лик ка табас сум улашиш - 1977 йили Тошкент давлат университети Қарийб ярим асрлик умрини ушбу шеърни
Умрини эски жандадай судраб ўтган шоир дан япроқларнинг беозор чапак чалиши (ҳозирги ЎзМУ)га қарашли 2-ётоқхона ўқув таҳрир қилиш билан ўтказган шоирнинг ижо-
билан суҳбатларим яланғоч ўйларимга қанот кўнглингиздаги ғуборни қувади. Руҳиятингиз залида шоир билан ижодий учрашув бўлиб дий лабораторияси кенжа авлод учун маҳорат
тутди. Ҳукумат менга эътибор бермаяпти, водийсида ҳаётга муҳаббат ғунчалари кўз ўтди. «Қўй бўлди. Гапирма. Кечирма мени...», мактаби бўлиб ўтиши керак.
деб бирон оғиз гина қилмаган, минбарлардан очади. Ўта нозик ҳислар чилторидан тўкилган дея бошланувчи сонетини жим тинглаб
ўзини олиб қочиб юрган, мукофот таъмасида тизмалар шоирнинг инжа ҳиссиётлигидан ўтирибмиз. Шоир сўнгги жумлаларни ўқир Рауф ака ўз умрига ўзи оқсочлик қилди,
танглай қоқмаган, дилозорликни ҳеч бир бан- далолатдир. чоғи оташланди: десак янглишмаймиз. Дунёнинг моддий
дасига раво кўрмаган, яхши шеър тингласа нарсаларидан юз ўгирди, талабалар билан
боладай суйинган, ўз юртини болишу қўналға Яна булут кезмоқда сарсон, Бу пайт фалакларга соврилар кулим, талабалар ётоқхонасида, қоровуллар билан
билган, ҳокисорлик тожини қалб тахтига ил- Таъқиб этиб борар изимдан. Ерга йиқиламан сени йўқотиб, пастқам қоровулхоналарда қўноқ бўлиб
ган, улуғ аждодни авлоди эканлигидан ғурур Нафасларга тўла бу осмон, Шивирлаб шамоллар марсиясини яшади. Бундан ранжимади. Инсонлар қалби
туйган, сўзларни олтин тангадай жаранглат- Узилмайдир асло кўзимдан. дейиши ҳамоноқ мухлислар ўрнидан туриб билан сўзлашди, оғриқларини ўз оғриғи деб
ган бу камсуқум шоир шеърияти муҳиби бўлиб Шеърнинг сўнгги сатрларида ижтимоий олқишлар ёғдирди. Аммо шоир жим. Юзида билди. Балки адабиёт аталмиш «юҳо» ижод-
қолгандим. Унгача раҳматли акам Назар Шу- воқийлик ҳам «кўз» очгандай назаримда. мамнунликдан кўра жиддийлик қалқиди. Бу коридан шуни талаб қилгандир. Биз оёғини
кур туғилган кунимда шоирнинг «Тасвир» ки- Шоир ўз шодлигидан қувониб бўлмайдиган сонет ҳали матбуот юзини кўрмаган, сиёҳи муздек сувга ботириб ёки ўзини стулига ип
тобини туҳфа этганди. Шеърларини ўқиб, қалб даврда яшади. Фикри ҳур, қалби озод ин- қуримаган. Тингловчилар юзу кўзида янги билан чандиб ташлаб асарлар ёзган Гоголу
сайёрам янги бир галактиканинг парчасига сонни «кулранг булут»лар ҳамиша таъқиб сўз ва оҳангга ташналик порларди. Учра- Эмил Золяларни яхши биламиз. Адабиёт
айланганди. «Кулранг булут кезинади жим...», остига олган. Балки бизнинг изоҳ ботиний шув қизғин ўтди. Руҳиятимизда юлдузлар қурбон талабдир, унинг туйнуксиз қасрига
дея бошланувчи шеърини табиат гимни дея ёндашишга ҳалақит бергандир. Шоир мудда- талотўпига ўхшаш мубҳам исён барг ёзганди. ҳар ким бўйлай олмайди-да. Бу аччиқ, аммо
тасаввур этганман. оси ва иддаосини ақл кучи билан туйғулар Шоир маддоҳлик кўчасига бир бор қадам ойдин ҳақиқат. Муҳими, бу ҳам эмас. Сўзни
тилида «ўгириш» осон кечмайди. Биноба- қ ўйма ди. Турфа риторик к ўринишдаги виждон деб билганларга адабиёт эшик очи-
Кулранг булут кезинади жим, рин, содда ўқувчига шарҳлаб бериш хос мадҳиялар битмади. У ҳар қандай ёлғон шеър­ шини тушуна олдик.
Кулранг булут ўхшар уйқуга. ўқувчиларнинг бурчидир. Осмон оламдан нинг санъатга дахлдор эмаслигини билган.
Кулранг булут бошлайди ҳужум, кўз юмганлар руҳларига мангу ошёндир. Руҳ Мунаққид Р.Раҳмат: «Асли жазо тариқасида Кўзимга тўқинар малолат, туман,
Бақириб шивирлар руҳимга. қулликдан эмас эркдан нафас олади. Шу на- елкамизга ортилган бу юкдан, ҳаётдан ошкора Чексизлик қўйнида яланғоч сукут.
Кулранг булут ниманинг тимсоли экан, фас борлиғимизни мангу битигидир. нолишнинг фақат битта йўли бор – санъат. Руҳимда муаллақ жимлик безабон –
деб кўп ўйладим. Чиркинлик, хиралик, руҳий Рауф ака бу шеърини йигирма ёшида Агар шоир ўз ғамини гўзал шеърий шаклда Неки ўтган бўлса барчасин унут.
залвор ва бўғиқ ҳаво ҳисларимда тўлғонди. битган. Шеъриятимиз маддоҳлик ҳавосидан эмас, балки оғзаки суҳбат шаклида сўзлаб Ҳаётнинг зарбасидан малолату зулматга
Матоҳни олов қўридан чуркаши каби аччиқ димиққан, кўча гапини вазнга солиб берса, шубҳасиз, уни ёмон кўриб қоламиз. йўғрилган умр ўз тоқатига овоз беришини
таассурот уйғотди. Руҳга унсиз бақириши онг қофиялаштирган, инсоний дард «ғўзапоя»га Санъаткор ўз кулфатини пуллаб кун кўради, тилаши қаҳрамоннинг ўз ўзлигига исёнидир.
ости сезгилар, тасаввурлар қуюнини жунбуш- айланган бир даврда ёзганлиги билан ҳам шон-шуҳрат қозонади. Лекин бу кулфат фақат Ёрилтош, эй, ёрилтош ёрил, ахир,
га келтиради. кўнгил кўзларига ҳайрат улашган. Чин шоир санъат деган бозордагина тенгсиз қимматга Ўлимнинг қошида ёрил, айт, бақир,
Нафаслари бўғилиб гўё, ҳар қандай замонда ўз сўзини айта олади. эга. Кимки қайғу отлиқ маҳсулотини санъат бо- Чақмоқларга айлан энди, сукунат!
Қалдирғочлар учар ер бўйлаб. Аслида шеърни шарҳлаш таржимани эсла- зоридан ташқарида сотмоқчи бўлса, уни дар- Шоир шеъриятида исён сукут тили билан
Ғамгин-ғамгин кўринар дунё. тади. Маҳорат билан ўгирилса-да, аслиятига ров: «Бунча мунғаймасанг, бунча титрамасанг, ойдинлашади.
Ўйларини қийнайди ўйлаб. ўхшамаган нусха. Албатта, санъаткорона бунча ғариб боқмасанг... кет кўзим олдимдан, Рауф Парфи таржимон сифатида ҳам ўзбек
Ажабо, савқитабиий ундама «эпкин»идан битилган шеърларга тааллуқли. Шу ўринда кет дейман... – деб маломат қиладилар», дея адабиётига тамал тошини қўйганлардан.
маҳзунлик ярадор қушдек оғир қанот силкий- Рауф Парфи бир суҳбатида таъкидлаганидек, санъат тушунчасига чуқур урғу берганда Унинг Валерей Брюсов шеърини маҳорат
ди. Мудроқ ҳужайраларга бедорлик улашиб, «Нарсаларга эркимизни боғлаб қўйганмиз, ҳақ. Санъат унсурлари инсон танасидаги билан ўгирганида истеъдодининг баланд
уйғониш азобини қалбга яловдек тикади. моддиятнинг қулимиз. Бу айёр ақлнинг хуло- қон томирлардай кесишмасдан ўз нуқтасига нуқтасини кўрамиз.
Дунёнинг ўткинчилигидан ўйларини ўйлаб салари, оқил ақлники эмас. Аллоҳни таниган бирлашсагина адабиётнинг биллур қандилига Небо над городом плачет,
қийналиши исёндагина ҳаловат борлигини банда моддиятга таяниб қолмайди, у ўзининг айланади. Шунинг учун ҳам санъатдан йироқ Плачет и средце мое.
уқийди. қоровули эмас. У – Ўзининг эгаси, ўзлигини из- асарлар қумдан тикланган қўлбола қасрдир, Что оно, что оно значет,
Кулранг булут қулади охир, лаётган инсон... Менимча, ўз ўлимини кўтариб йиллар шамолида тўзиб қум тепага айланади. Это унные мое?
Парчаланди шу муаллақ кўл. юрган одам Аллоҳга, ўзига, бировга хиёнат Рауф Парфи шеъриятидан истаган мавзу- Мисраларини қўйидагича ўгирган.
Совуқ хабарнинг кўланкаси бўлган кулранг қилмайди. Хиёнат ёлғонлардан туғилади». даги шеърни топасиз. Шоирнинг шеър устида Шаҳар узра осмон йиғлайди,
булут борлиғи нафосат нафасидан ойдин- Шоирнинг хиёнати шуҳратпарастлик до- изланиши осмонўпар тоғни Фарҳод тешаси Ва билмайди юрагим маним.
лашган гўзаллик қошида сўнди. Дилхиралик мига тушиб ўзини улуғлаш «хаста»лигига билан ёриб ўтишдек буюк қудратга ошнодир. Нима демак, ўзи нимайди,
«чопари» бўлган кўлнинг парчаланишини соф чалинганиданоқ аён бўлади. Нега бугун Биргина «Она тилим» шеъриниг бир нечта Қайғулидир бунча куйганим.
туйғулар тиғи билан юксак бадиий чизгиларда шаффоф шеърлар кам? Ўқувчи шеър ўқимай нусхаси мавжуд. Илк вариантида шеър шун- Таржимада оҳанг ҳам, ранг ҳам, сўз ҳам
маҳорат билан чизолган шоир. қўяяпти, деган сўзлар бот-бот қулоғимиз та- дай битилган. тўлиқ сақланган ва бўлиқ дондай мағизга
Ғир-ғир шамол, ғир-ғир ёмғир, гида жаранглаяпти? Ўзича ёзиб, ўзи қувониб Офтоб фарзандидир олтин далалар, туйинтирилган. Унинг таржимасида Нозим
Суратимни чизиб берар йўл. юрганлар кўп. Чин шоирнинг йўриғи бошқа. Мўл-мўл нурин сочар бош узра балқиб. Ҳикматнинг «Инсон манзаралари» шеърий
«Ғир-ғир ёмғир» сўзи бир бўғин кам бўлса- Аммо ёзарманлар ақл кушандасига луқма У сенинг тилингда айтар аллалар, асари аслига тенг даражада ўгирилган.
да мисрадаги мусиқийликни тўла таъминла- бўлишида туйғудан айри сохта битиклари би- Офтобдек ардоқли, эй она халқим. Шеърият онасини изтироб деб билган,
ган. Кейинги мисрани таърифлашга сўз ожиз. тиши сабабдир. Рауф Парфи ёшлигиданоқ бу Сўнги вариантида кескин ўзгартирилган. «тилида ўзга сўз ўлган» атоқли шоир Рауф
Қалқиб-қалқиб қўяди қараб, хавфни англаган, сўз масъуллигини қисматга 1. Абут-Турк тарихдан, балки, бир ҳикмат, Парфи шеърияти ҳали кашф этилмаган қитъа
Табассумлар ёзилган тупроқ. тенглаган, ўз адабий чизиғини илғаган шоир. Бироқ сен борсанку Турон элинда. каби ўйларимизу тасаввуримиз каҳкашонида
Чапак чалиб, сочини тараб, Шеърларида сўзлар оҳанг билан уйғунлашиб Шоир, Сўз айтмакка сен шошма фақат, юлдуздек порлаб, янгидан янги тадқиқотларни
Бош ювади бир ҳовуч япроқ. мусиқийлик касб этган. Улуғ Алишернинг қутлуғ тилинда. кутаётганлиги сир эмас.

Ўроз ҲАЙДАР

ИМКОНИЯТЛАРНИ БОЙ БЕРМАЙЛИК

Зафар ҲОШИМОВ, Ҳалигача дастлабки бўлишга интилишини ниҳоятда муҳим эканидан нисбатан муносабати эришишимиз лозим.
тадбиркор натижалари муҳокама қўллаб-қувватлашмоқда. далолат бермоқда. тубдан ўзгаргани Ўзбекистоннинг ЖСТга
Бугунга келиб Янги этилаётган Биринчи Чиндан ҳам бугун Янги 35 миллионли аҳолиси туфайли эса юртимизда аъзо бўлиш йўлидаги
Ўзбекистон ўз эшикларини Тошкент халқаро Ўзбекистоннинг минтақавий бўлган Ўзбекистон тадбиркорлар синфи ислоҳотларини
инвесторлар, эзгу инвестиция форумида ҳам саноат ва савдо марказига эса ўзининг барқарор жадал ривожланяпти. жадаллаштириш,
ниятли тадбиркорлар айнан ана шундай фикрлар айланиш учун ноёб сиёсий тизими ва Лекин жаҳон бозоридаги хусусийлаштириш
ва сармоядорларга кенг билдирилгани бежиз эмас. имкониятга эга экани бежиз изчил ривожланаётган талабнинг юқорилиги жараёнларини
очмоқда. Зеро, кўплаб экспертлар, тилга олинмаяпти. иқтисодиёти билан ҳам боис 90-йиллар бошида тезлаштириш, уларни
тадбиркорлар Тан олайлик: кейинги ана шу жараёнда фаол бўлганидек, бугунги шаффоф ва ошкора
ва инвесторлар пайтларда айрим иштирок эта олади. имкониятларни қўлдан ўтказиш ҳамда банк
Ўзбекистон ўз танлаган давлатлар иқтисодиётида Шуни алоҳида қайд этиш чиқармаслигимиз керак. соҳасини ислоҳ этиш керак
ислоҳотлар йўлидан кузатилаётган салбий лозимки, беш йил аввал Бунинг учун, энг аввало, бўлади.
қатъий бораётганини, ҳолатлар, молия тизимида бошланган ислоҳотлар ички ва ташқи савдони Мамлакатимизнинг
иқтисодиётни рўй бераётган узилишлар мамлакат обрўсини янада эркинлаштириш, очиқлиги ва бозор
либераллаштириш дунё иқтисодиётидаги оширди, Ўзбекистонни савдога қўйиладиган тариф иқтисодиёти
ва мамлакатнинг барқарорлик абадий дунёга қайта очди. (бож, акциз) ва нотариф тамойилларига амал
халқаро иқтисодий эмаслигини кўрсатиб Мамлакатни болалар чекловларни камайтириш, қилаётгани, қонун
муносабатлар ва ишлаб қўйди. Бу эса ҳар меҳнати ва мажбурий сертификатлаштиришни устуворлиги ҳамда
чиқариш занжирларига қандай давлат учун меҳнатнинг барча турлари соддалаштириш, халқаро қадриятларга содиқлиги
интеграциялашуви ҳамда ҳамкорлик алоқаларини, қўлланиладиган давлатлар сертификатларни эса эса бу жараёнда ҳал
жаҳон савдо тизимининг ҳамкорлар географиясини рўйхатидан чиқарди. мамлакатимизда тан қилувчи рол ўйнайди,
тенг ҳуқуқли иштирокчиси кенгайтириб бориш Давлатнинг бизнесга олинишини таъминлашга албатта.

Чоршанба 1917 йил февраль ойида Россияда MILLIY 7
30 март, 2022 йил содир б¢лган воºеалар Бухородаги tiklanish
ижтимоий-сиёсий жараёнларга ³ам ижтимоий-си±сий газетаси
№11 (1160) таъсир к¢рсатиши табиий эди.
Бухородаги тараººийпарварлик
³аракати икки гуру³га: Абдуво³ид ТАРИХ
Мунзим бошчилигидаги эски ва таєдир
жадидларга, Файзулла Х¢жа ва
Абдурауф Фитрат бошлиº янги
жадидларга б¢линади.

ЖАДИДЧИЛАРНИНГ

РУС РЕЗИДЕНТИ
МИЛЛЕРГА ªЎЙГАН

ТАЛАБИ
Б
ухорода жадидчиликнинг вужудга келиши ва ривожланиб боришида
тараққийпарвар ва маърифатпарвар муаллим, ношир, ҳаттот ва шоир
Абдувоҳид Бурҳонзода Бухорийнинг (адабий тахаллуси Мунзим)
хизматлари алоҳида аҳамият касб этади.
Абдувоҳид Бурҳонзода 1875 йили Бухоро шаҳрида туғилган. Ота-
онасидан эрта етим қолгач, уни Бухоро амирлигида узоқ йиллар қозилик
қилган Садр Зиё ўз қарамоғига олади. Мактаб ва мадрасада таҳсил
олишига моддий ва маънавий жиҳатдан кўмаклашади. Шунингдек, унга
ҳаттотлик сирларини ўргатиб, устозлик қилади. Абдувоҳид мадрасани
тамомлагач, шаҳар қозихонасида мирзолик қила бошлайди. ХIХ асрнинг
90-йилларидан Мунзим тахаллуси билан маърифий мазмундаги
шеърлар ёза бошлайди. Садр Зиё уйида ҳар ҳафта зиёлилар, шоирлар
ва адиблар иштирокида бўлиб турадиган маърифий кечаларда иштирок
этади. Шу билан бирга, Туркия, Эрон ва Афғонистонда нашр этилаётган
газета ҳамда журналлар билан мунтазам танишиб боради. Маърифий
кечалардаги илғор фикрлар, матбуотда чоп этилган миллий озодлик
ва ислоҳотчиликка оид мақолалар Абдувоҳид дунёқарашида бурилиш
ясайди ва маслакдошлари кўмагида жадид мактаби очишга киришади.

1908 йилнинг 23 октябрида ўқишга юборганлар. Жамият ларнинг янги усул мактаблари 192 йил июнида унинг Олимхон номига ислоҳотларни 1920 йил апрелдан сентяб-
дўсти Садриддин Айний билан таркиби Бухоро жадидчили- борасидаги қарама-қарши шахсан ўзи амалга оширишга даъват этил- ргача «Учқун» газетасининг
Бухоро шаҳри Саллоҳхона гининг кўзга кўринган ёрқин фикрлари натижаси ўлароқ, бухоролик ган телеграмма келади. нашр қилиш ишларида ишти-
гузарида жойлашган намояндалари Садриддин Остонақул қўшбеги бу масала- 44 истеъдодли ёшни рок этади. Бухоро Халқ Со-
ҳовлисининг меҳмонхонасида Айний, Аҳмаджон Ҳамдий, ни ҳал этишни амир саройида Германияга олиб 1917 йил 19 ва 23 март кунла- вет Республикаси тузилгач,
янги усул мактаби ташкил Ҳамидхўжа Меҳрий, Ҳожи юқори мавқеда турувчи аълам бориб, Берлиндаги ри Миллер билан учрашган жа- Бухорога келади ва 1920-1924
этади. Бу мактабнинг илк Рофе, Мукаммал Бурҳоновдан ва ўн икки муфти ҳукмига ўºув юртларига дидлар унинг олдига қуйидаги йиллар давомида Марказий
ўқувчилари Абдураҳмонбек иборат эди. ҳавола этади. жойлаштиради. Шу тўрт талабни қўйганлар: ижроия қўмитаси раисининг
Абдуллабек ўғли ва унинг хиз- йили Германияда ўринбосари, Халқ маорифи
маткори Абдуғани, Аҳмад мах- 1909 йил баҳорига келиб, Бурҳониддин раис бош- Садриддин * амир ҳузурида марказий нозири, Соғлиқни сақлаш
дум Ҳамдийнинг ўғиллари Аф- Абдувоҳид Мунзим макта- чилигида Қамариддин, Хол- Айнийнинг «Холида вакиллик, бекликларда эса нозири лавозимларида иш-
зал ва Акрам, Муҳаммадамин би ўқувчилари сони 30 дан мурод, Абдурасул ва Абду- ёки ºиз бола» маҳаллий вакилликни жорий лайди.
Саъиджон махдум ўғли, ортади. Мактабнинг шуҳрат рауф муфтиларга мурожаат асарини ўзбек этиш;
Абдуқаюм Абдушукур ўғли топгани ва халқнинг рағбатини қилиб, мактабни ёпиш учун тилида, лотин Халқ маорифи нозири
бўлиб, икки ой ичида мактаб- кўрган айрим муллаларнинг олдиндан тайёрлаб қўйилган алифбосида нашр * шариат томонидан белги- бўлган даврида БХСР ҳуку­
да таҳсил олувчилар сони ўн унга қарши ҳаракати вужудга фатвони муҳрлатадилар. эттиради. ланган солиқлардан ташқари матининг миллий мутахас-
иккитага етади. кела бошлайди. Фақат Муҳаммад Икром ва барча солиқларни бекор қилиш; сислар, хусусан, муҳандислар
Дониёл Хўжасадр муфти- Янги Бухорода босмахона тайёрлаш мақсадида бир
Бу пайтда Бухоро шаҳрида Унинг бошида қозонлик лар мактабнинг ҳалоллигига очади ва муҳаррирлик би- * мактаб ва матбуот эркин- гуруҳ бухоролик ёшларни Гер-
Аттор мадрасаси қаршисида мударрис Қамариддин ҳамда фатво ёзиб муҳрлайдилар. лан шуғулланади. 1912 йили лиги; манияга юбориш тўғрисидаги
Холид Бурнашев уйида 1907 унинг шериклари Абдурасул Қўшбеги икки хил мазмун- босмахонасида Муҳаммад қарорининг қабул қилинишига
йили ташкил этилган янги мулла ва Абдурауф мулла даги фатвони олгач, уларни Икром муфтининг халқ ораси- * амир атрофидаги мутаас- катта ҳисса қўшади. Унга
усул мактаби фаолият олиб турар эдилар. Улар Мирзо қози Бақохўжага йўналтиради. да «Машҳур бидъатлар» номи сиб маъмурларни алмашти- асосан, Абдувоҳид Мунзим
бораётган бўлиб, Абдувоҳид Абдувоҳид мактаби ҳақида Қози Бақохўжа фатволар- билан танилган асарини нашр риш. мазкур ишни ташкил этиш
Мунзим ва Садриддин Айний- турли иғволар тарқатиб, уни дан бирини тасдиқлашдан қилади. Шунингдек, Қуръони бўйича гуруҳ раиси этиб тай-
лар бу мактаб муаллимлари- ёптириш учун Бурҳониддин олдин янги мактабдаги таъ- Каримнинг «Абдувоҳид Аммо Миллер бу талаблар- инланади. 1922 йил июнда
дан услубий кўрсатмалар ва раисга мурожаат қиладилар. лим тартибларини ўрганишга Қуръони» деб аталган махсус нинг «хаёлий» эканини таъ- унинг шахсан ўзи бухоролик
маслаҳатлар оладилар. Шунингдек, муфти Абдураззоқ қарор қилади ва мирзо нашрини чоп этади. Ҳаттотлик кидлаб, Абдувоҳид Бурҳоновга 44 истеъдодли ёшни Герма-
ва Бухоро мадрасаларида Абдувоҳиддан дарсликлар билан ҳам шуғулланиб, Садр «Ёш бухороликлар» ташкило- нияга олиб бориб, Берлиндаги
Мактабнинг моддий-техник таълим бериш учун келган ҳамда мактаб ўқувчиларидан Зиёнинг топшириғига биноан тининг барча аъзолари исм- ўқув юртларига жойлаштира-
базасини яхшилаш, дарслик­ тошкентлик мударрис Холму- бир-иккитасини имтиҳон Аҳмад Донишнинг «Наводир шарифи ёзилган рўйхатини ди. Шу йили Германияда Са-
лар ва ўқув қўлланмалар би- род ҳам янги мактабни ёпти- қилиши учун олиб келишини ул-вақое» асарини кўчириб берган. Бу ташкилот аъзолари дриддин Айнийнинг «Холида
лан таъминлаш, янги усулда ришга жон-жаҳдлари билан сўрайди. Қозикалон мактабда беради. орасида хоин борлигини англа- ёки қиз бола» асарини ўзбек
таҳсил берувчи мактаблар киришадилар. ўқитиладиган дарсликларни тар эди. тилида, лотин алифбосида
сонини кўпайтириш, уларни кўздан кечириб, улар шариатга 1917 йил февраль ойи- нашр эттиради.
муаллимлар билан таъмин- Мактаб асосчилари 1909 йил хилоф равишда ёзилмагани, да Россияда содир бўлган 1917 йил 7 апрель куни
лаш учун жамият тузиш ва- октябрда бир йиллик таҳсил ўқиш, ҳисоб ва ёзувдан бо- воқеалар Бухородаги ижти- қўшбеги топшириғига биноан, Ўзбекистон ССР ташкил
зифаси турарди. Абдувоҳид якунланиши муносабати би- лаларни имтиҳон қилганида моий-сиёсий жараёнларга Арки олийда 200 га яқин киши, этилгач, Абдувоҳид Мунзим
Мунзим 1909 йили «Ширкати лан ўқувчилардан имтиҳон улар бурро жавоб берганини, ҳам таъсир кўрсатиши та­ жумладан, қозикалон мирза Ўзбекистон Маориф халқ
Бухоройи шариф»га асос со- олишга қарор қиладилар. амирликдаги барча мактаблар биий эди. Бухородаги тарақ­ Шариф Садр, раис, 12 муф- комиссарлиги вақф бўлими
лади ва унинг ҳомийлигида Имтиҳоннинг очилиш мароси- фаолиятини шу тартибга йўлга қийпарварлик ҳаракати икки ти, уламолар, шайхулислом, бошлиғи этиб тайинланади.
Садриддин Айнийни мида муфти Муҳаммад Икром қўйиш кераклигини таъкидлаб, гуруҳга: Абдувоҳид Мунзим саройнинг барча амалдорла- 1928 йили совет ҳукумати
Самарқанд, Усмонхўжа ҳамда Абдусалом ўғли янги мактаб мактабни қўллаб-қувватлайди. бошчилигидаги эски жадид- ри, 15 га яқин савдогарлар, томонидан вақф мулклари-
Ҳомидхўжани Боғчасарой афзалликлари ҳақида шун- Муҳаммад Икром ва Дониёл ларга, Файзулла Хўжа ва Аб- Россиянинг Бухородаги ва- нинг бутунлай тугатилиши
ҳамда Истанбулдаги жадид дай деган: «Биродарлар! Ёш Хўжасадр муфтиларнинг фат- дурауф Фитрат бошлиқ янги кили Миллер, ёрдамчилари натижасида бўлим ёпилади ва
мактаблари фаолиятини болаларнинг оз фурсатда воларини тасдиқлаб беради. жадидларга бўлинади. Бирин- Шулга ва Введенский, Когон шу тариқа Абдувоҳид Мунзим
ўрганишлари учун юборади. шунча керакли нарсаларни чи гуруҳнинг асосий фаолияти ва Самарқанд ишчи, аскар де- давлат идораларидаги фа-
Садриддин Айний Абдуқодир ўрганганларини ўз кўзимиз Бу ҳукмдан хабар топ- маърифатпарварлик бўлса, путатлари кенгашларидан ва- олиятини тўхтатиб, ижодий
Шакурий мактабидаги дарс билан кўрдик. Мен бу мак- ган Бурҳониддин раис мас- иккинчи гуруҳ кенг ислоҳотлар киллар ҳамда «Ёш бухоролик­ фаолият билан шуғулланади.
жараёнлари билан танишади. табни шариатга мувофиқ ва лакдошлари билан бирга- тарафдори эди. Кейинчалик бу лар» йиғиладилар. Қозикалон 1930 йилдан «Тожикистони
Усмонхўжа ва Ҳомидхўжа мусулмонларга фойдали, деб ликда Муҳаммад Икром ва икки гуруҳнинг бирлашуви на- мирза Шариф Садр амирнинг сурх» газетасида ишлайди.
Боғчасарой ва Истанбулдаги билдим. Агар сизнинг назарин- Дониёл Хўжасадр муфти- тижасида «Ёш бухороликлар» ислоҳотлар бўйича фармонини 1932 йили нафақага чиқади
янги усул мактаблари билан гизда, бузуқ ва хилофи шаръий лар ҳамда Абдувоҳид Мун- партияси тузилади. ўқиб эшиттиради. ва кўп ҳам ўтмай – 1934 йил 5
танишиб, муаллимлардан ерлари бўлса, сўйлангиз! Токи зимни ўлдиришга, мактаб мартда Душанбеда касалдан
алифбо ва дарсликлар, услу- маслаҳат билан ислоҳига ўқувчиларининг уйларини 1917 йилнинг 15 мартида Шу куннинг ўзида «Ёш бухо- вафот этади.
бий қўлланмалар олиб, Бухо- қўшиш қилайлик». талон-тарож қилиб, оталарини «Ёш бухороликлар» ташки- роликлар» Аҳмад Наим уйи­
рога қайтадилар. мусулмонликдан чиқаришга лотининг Абдувоҳид Мун- да йиғилиш ўтказиб, юзага Абдувоҳид Мунзимнинг 3
Йиғилиш қатнашчиларидан қарор қиладилар. Вазият зим (раис), Абдурауф Фитрат келган янги ҳолатни муҳокама ўғли бўлиб, кенжаси 5 ёши-
Самарқанддаги Абдуқодир 80 яшар Бўрибой афандининг қалтис тус олгач, 1909 йил 25 (котиб), Убайдулла Хўжаев қилдилар. Йиғилганлар аҳо­ да сувга чўкиб вафот этган.
Шакурий ва Боғчасаройдаги сўзлари ҳам диққатга сазовор: сентябрда Остонақул қўшбеги (хазиначи), Отавулла Хўжаев, лига амир фармонининг маз- Икки катта ўғли Германия ва
Исмоилбек Ғаспарали мак- «Мен умидворманки, ўн йилга- ва Бақохўжа қозикалон мак- Муса Саъиджонов, Файзулла мунини тушунтириш учун йиғи­ Россиянинг мактаб ва универ-
таби, Истанбулдаги жадид ча Бухорода ўзгаришлар воқе табни ёпиш учун ёзилган фат- Убайдуллахўжа, Аҳмаджон лишлар ўтказиш зарурлиги- ситетларида таҳсил олганлар.
мактаблари андозаси асосида бўлур, ватан авлоди бугунги вога муҳр босадилар ва Мирзо Ҳамдий, Ҳамидхўжа Меҳридан ни таъкидлайдилар. Аммо Бугунги кунда унинг авлодла-
Абдувоҳид Мунзим макта- разолат ва сафолатлардан Абдувоҳидни Арки олийга иборат марказий қўмитаси ту- махсус инқилобий намойиш ри Россия ва Тожикистонда
би ҳар томонлама кучайти- қутулур. Эсизки, у кунни мен чақириб, мактабнинг ёпилга- зилади. Улар шу куни Бухоро ўтказиш ғояси бирдай қабул истиқомат қилмоқдалар.
риб борилади. Самарқанд, кўра олмайман, сиз, ёшлар нини расман ўқиб эшиттира- амирлигида ислоҳотлар амал- қилинмайди. Абдулвоҳид
Боғчасарой ва Истанбулдан кўрарсиз. Минг қатла шукр­ дилар. га оширишни сўраб, февраль Бурҳонов бошчилигидаги бир Хулоса қилиб айтган-
олиб келинган китоблар, газе- ки, ишнинг бошланганини инқилобидан сўнг Россия им- гуруҳ ислоҳотларни аста-се- да, Абдувоҳид Мунзим
та ва журналлар билан мак- кўрдим». Абдулвоҳид Мунзим ушбу периясида ҳокимиятни қўлга кинлик билан ўтказиш тараф- Бухородаги жадидчилик
таб кутубхонаси бойитилади. воқеани кейинчалик ўзи ёзган олган Муваққат ҳукумат ҳамда дори бўлсалар, ташкилот- ҳаракатининг етакчиси сифа-
Дарсларни ташкил этишда Амирликда Остонақул «Арзи ҳол»ида: «1908 йил Бу- ишчи ва солдат депутатлари нинг иккинчи гуруҳи намо­ тида майдонга чиқди. Бухоро
ҳам янги тартиблар жорий қўшбеги томонидан ҳар хорода янги усули жадид мак- Петроград кенгашига теле- йиш ўтказишни ёқлаб чиқади. тараққийпарварларини ма-
этилади. Жумладан, ҳафтада ҳафтанинг жума кунида табини очдим. Мактаб бир йил граф орқали мурожаатнома Абдурауф Фитрат ва унинг орифни ислоҳ қилиш шиори
6 кун 5 соатдан дарс ўтиш ўтказиладиган йиғилишлардан фаолият кўрсатиб, уламолар- матнини ишлаб чиқадилар. тарафдорлари амирга ташак- остида бирлаштириб, жами-
белгилаб қўйилади. Дарснинг бирида Бурҳониддин раис нинг тазйиқи ва ҳасадига уч- Тез орада у ердан рус рези- кур изҳор этиш мақсадида 8 ятларга асос солди, янги усул
давомийлиги 50 дақиқа бўлиб, Абдувоҳид Мунзим мактаби ради. Янги мактабнинг тараф- денти Миллер ва Амир Саййид апрелда намойиш уюштиради- мактаби очиб, болаларни
оралиқларда 10 дақиқалик масаласини муҳокамага қўяди дорлари кўп бўлсада, аммо лар. Шаҳарда «Ёш бухоролик­ саводли қилди. Мутафаккир
танаффуслар жорий этилади. ва: «Ушбу мактаб бидъат ва ғалаба мутаассиб руҳонийлар лар» ва унинг мухолифлари серқирра истеъдоди, били-
Болаларни ёруғ хоналарда ҳаромдир, мен муҳтасиби томонида бўлди ва уламолар ўртасида тўқнашувлар бошла- ми ва тажрибали мутахас-
кўргазмали қуроллар, глобус шаръий бўлганим учун бу бу мактабни ёпдилар», деб ниб, у ерга жўнатилган амир сис эканини кейинги тарихий
ва хариталар орқали ўқитиш мактабни боғламоқ менинг хотирлайди. аскарлари ислоҳотни қўллаб- босқичларда ҳам кўрсата
йўлга қўйилади. вазифамдир. Лекин подшо- қувватловчиларга нисбатан олди. 1920 йилдан умрининг
нинг нойиби бўлганингиз учун Мактаб ёпилгач, мусулмон жуда шафқатсиз муносабатда охиригача республика идора-
Абдувоҳид Мунзим шу йил- сизнинг амр ва ижозатингиз матбуоти, айниқса, «Мулла бўлганлар. ларида раҳбарлик лавозим-
нинг ўзида иқтидорли ёшларни керакдир. Шунинг учун ис- Насриддин» ҳажвий журнали- ларида фаолият кўрсатиб,
аниқлаш ҳамда уларни хориж- тайманким, сиз менга расман да Бухоро муфтилари қаттиқ 9 апрелда жадидлар ҳара­ халқига, миллатига хизмат
да ўқишларига моддий ва маъ- бир қоғоз юборингиз, мен ул танқид остига олинади. Бундан катининг фаол иштирокчи- қилди. Шу ўринда айтиб
навий жиҳатдан кўмаклашиш қоғозга суяниб ушбу мактабни хабар топган Қамариддин лари бўлган Ҳожи Мирбобо, ўтиш жоизки, миллат ойди-
м а қ с а д и д а «Та р б и я й и ат- боғлайин!», дейди. ва Холмурод мударрис- Мирзо Назрулло, Абдураҳим ни Абдувоҳид Мунзимнинг
фол» («Болалар тарбияси») лар бу ишларнинг бошида Юсуфзода, Аҳмад Наим, меросини ўрганиш ва илмий
жамиятини тузади. Жами- Мажлисда қатнашаётган Мирзо Абдувоҳид турибди Мирзо Абдулфаёзов, Мирзо муомалага киритиш, тарих-
ятнинг Термиз, Карки, Янги Бухоро бош миршаби Мирза деб ўйлаб, уни ўлдиришга Аҳмад, Мирзо Абдурасул ва чи, адабиётшунос ва педагог
Бухоро ва Ғиждувонда 28 та Саҳбо унга қарши чиқади: қарор қиладилар. Натижада яна кўплаб тараққийпарвар олимлар олдидаги муҳим
бўлинмаси бўлиб, улар амир- «Ушбу мактаб мусулмон бо- Абдувоҳид Мунзим Бухоро кишилар, шу жумладан, ай- вазифалардан биридир.
лик ҳудудидаги иқтидорли лалари учун лозим ва фойда- шаҳридан чиқиб кетади ва бир рим амалдорлар ҳам зин-
ёшларни аниқлаб, Истан- лидир. Буни ёпмоқ, исломга ой муддат Қаршида яшайди. донга ташланадилар. Мил- Дилноза ЖАМОЛОВА,
бул, Оренбург, Уфа, Қозон, хиёнат ва мусулмон болалари лер Абдулвоҳид Бурҳоновга ФА Тарих институти
Боғчасарой каби шаҳарларга ҳақида жиноятдир. Мен умид Бир муддат ўтиб, Бухорога кўрсатган рўйхатдаги жадид- докторанти
қиламанким, бу ишга жасорат қайтган Абдувоҳид Мунзим ларни йўқотиш бошланади.
қилмасангиз керак». Амалдор-
Ушбу шароитда Абдувоҳид
Мунзим Тошкентга кўчиб ўтади
ва 1920 йилнинг сентябрига
қадар Бухорога қайтмайди.

8 Сўнгги саіифа fb.com/milliytiklanish.gazetasi www.mt.uz «Milliy tiklanish»
t.me/milliy_tiklanish_gazetasi [email protected]
ижтимоий-сиёсий газетаси
www.mt.uz
№11 (1160)

30 март 2022 йил, чоршанба

Ўзб е кис т он н иМен нечун севаман
Мен нечун севаман Ўзбекистонни,
Абдулла ОРИПОВ Тупроғин кўзимга айлаб тўтиё.
Нечун ватан, дея еру осмонин,
Сабоє Рейтинг Муқаддас атайман, атайман танҳо.
Аслида дунёда танҳо нима бор?
Умидингиз сўнмасин Пахта ўсмайдими ўзга элда ё?
Ёки қуёшими севгимга сабаб?
Хонада тўрт дона шам ёнганча, Шунда қўққисдан хонага бир ЄЇИТУВЧИЛАРГА Ахир қуёшли-ку, бутун Осиё.
аста-секин эриб борарди. болакай кириб қолибди. У ўчган Мен нечун севаман Ўзбекистонни,
Шунда биринчи шам деди: учта шамни кўриб: «Нима 10ЭНГ КЄП МАОШ Боғларин жаннат, деб кўз-кўз этаман.
– Мен Вазминликман. Афсуски, қиляпсизлар? Сизлар ахир ТЄЛАНАДИГАН Нечун ардоқларкан тупроғини мен,
одамлар мени асрай олишмайди. ёнишларингиз керак-ку. Мен ТА ДАВЛАТ Ўпаман, тупроғинг бебаҳо, Ватан!
Менимча, сўнишдан бошқа чорам қоронғиликдан қўрқаман!», дея Аслида тупроқни одил табиат,
йўқ, – у бу сўзларни айта туриб ҳўнграб йиғлай бошлабди. Қуйидаги 10 та давлат 15 йиллик Тақсим айлаган-ку, ер юзига тенг
олови ўчди. Бундан ҳаяжонга тушган тажрибаси бор ўқитувчиларга энг Нечун бу тупроқ, деб йиғлади Фурқат,
Бундан кейин эса иккинчи шам тўртинчи шам босиқлик билан юқори маош тўловчи давлатлар О, Қашқар тупроғи, қашшоқмидинг сен?
сўз бошлади: тилга кирибди: ҳисобланади. Дунё стандарти Мен нечун севаман Ўзбекистонни?
– Мен Ишончман. Афсуски, – Сен қўрқма, болакай йиғини бўйича маошлар АҚШ долларида Сабабини айтгин, десалар менга.
менинг ҳеч кимга керагим йўқ. бас қил. Токи мен ёниб йиллик қийматда кўрсатилган. Шоирона, гўзал сўзлардан олдин,
Ёнишда давом этишдан нима турар эканман, қолган учта Швейцария – 110 000 доллар; Мен таъзим қиламан она халқимга:
маъно бор. шамни ёқиш мумкин. Мен Люксембург – 100 000 доллар; Халқим, тарих ҳукми сени агарда,
Ўзи сўниб турган шам шу заҳоти - УМИДМАН. Умидингни Канада – 74 000 доллар; Мангу музликларга элтган бўлсайди,
ўчибди. сўндирма, фақат олдинга ҳаракат Германия – 70 000 доллар; Қорликларни макон этган бўлсайдинг,
Шунда дилшикаста учинчи шам: қил… – дебди. Австралия – 70 000 доллар; Меҳрим бермасмидим ўша музларга?
– Мен Муҳаббатман. Ёнишга Хулоса шуки, инсоннинг қалбида Нидерландия – 67 000 доллар; Ватанлар, Ватанлар, майли, гулласин,
бошқа кучим қолмади. Одамлар умид бор экан, яшашга бўлган АҚШ – 60 000 доллар; Боғ унсин мангулик музда ҳам, аммо,
меҳр туҳфа этишни ҳам, уни муҳаббат, ишонч ва энг муҳими, Ирландия – 53 000 доллар; Юртим, сени фақат бойликларинг чун
қабул қилишни ҳам билишмайди, сабр инсонни тарк этмайди. Ҳа, Дания – 52 500 доллар; Севган фарзанд бўлса, кечирма асло!
– деб секин лип этиб ёнибдию азизлар! Ҳеч қачон умидингиз Австрияда эса бу кўрсаткич 50
зумда ўчибди. сўнмасин. 000 долларни ташкил этади. ЧИДАЙСАН, БОЛАМ
Жисмимни кўтариб турибди тупроқ,
манба: ogoh.uz Ернинг устидаман, йўқ зарра нолам.
Ўзи чорлар бир кун бағрига, бироқ
Омон қолсанг, унутма болам! Менсиз қолганингда чидайсан, болам.
Ҳай дунё, ўзингни бир пулга сотдинг,
Японияда юз берган зилзиладан сўнг қутқарувчилар Калава топдинг-у учин йўқотдинг.
харобаларни тозалаб, унинг остида қолганларга ёрдам Мен каби охири ғафлатда қотдинг,
беришлари керак эди. Бир уйни тозалаётганларида, Менсиз қолганингда чидайсан, болам.
шу уйда яшайдиган аёлнинг жасади бир-бирига суяниб Инсон эзгуликдан топгай фароғат,
қолган деворларнинг ёриқ-дарзларидан кўриниб турарди. Нима зарур унга зулму қабоҳат.
У ғалати ҳолатда эди – худди ибодат қилаётгандай ол- Кимдир уриштириб, қилгайдир роҳат,
динга эгилган, қўллари билан ниманидир бағрига босиб Менсиз қолганингда чидайсан, болам.
олганди. Уй қулаганда аёлнинг елкаси ва бош қисми қаттиқ Ерни ҳам, кўкни ҳам айладим тавоф,
жароҳатланган ва аёл шу тарзда дунёдан кўз юмганди. Лекин ҳеч биридан чиқмади жавоб.
Бўғзимда «Нега?» деб қотди бир хитоб,
Қутқарувчилар аёл танасини деярли кўмиб ётган турли Менсиз қолганингда чидайсан, болам.
синиқ ва парчалардан аста-секин тозалашди. Шунда аёл- Дунёга боқмадим мен асло ёвдек,
нинг гулдор йўргакка ўралган гўдакни қучоқлаб олганини Гоҳо тўсса ҳамки йўлимни ғовдек.
кўришди. Чақалоқ тахминан уч ойлик эди. Уй йиқилган чоғда Ҳар ҳолда гаплашдик икки соқовдек,
она ўз жонини фидо қилиб, болани қутқарган экан. Менсиз қолганингда чидайсан, болам.
***
Гуруҳ бошлиғи қўлга олган пайт болакай ҳеч нимадан ха- Муаллим ҳақида сўзим ушбудир,
барсиз, тинчгина ухлаб ётарди. Гўдакни текширишга келган Муаллим камолот ичра кўзгудир.
шифокор йўргакни очиб, унинг ичида ётган қўл телефонига Ўқидим Герадот, тарихни кўп бор.
кўзи тушди. Телефон экранида «Омон қолсанг, унутма, мен Фаробий, Дантени такрор ва такрор.
сени яхши кўраман, болам!» деган ёзув бор эди. Барини ўқидим, лол қолди ақлим.
Барига устозсан , ўзинг муаллим,
Ҳали танасидаги иссиқ жонидан, онгу шууридан айри- Алишер қалбига солган сеҳр , файз.
либ улгурмаган бечора она қўлидаги телефонга бир ум- Сенсан, эй муаллим устоз Абдулфайз.
рлик видолашув ва меҳр хатини ёзиб кетибди. Балки ўша Қутлуғ хонадонда қутлуғ калом бу
оний лаҳзаларда у ўғлининг чопқиллаб ўйнаб юрганини, Ҳамид Олибжон бу, Ғофур Ғулом бу.
бежирим туфлича ва оппоқ кўйлакда мактабга борганини, Буюк Темур сендан топгандир таълим,
бўйдоргина йигитга айланиб, жилмайиб турганини хаёлидан Сен шундоқ азиз зот, азиз муаллим,
ўтказгандир. Чексиз оналик меҳр-муҳаббатини ана шу бир Рост айтсам, ўзингсан энг аввал даҳо
оғиз гапга сиғдирмоқчи бўлгандир. Сен ҳаёт ганжида дуру бебаҳо,
Улуғ айёмингдан шеърий калом бу,
Қутқарувчилар телефонни бир-бирига узатар, онаизор- Шогирдлар номидан қутлуғ салом бу.
нинг сўнгги сўзларини ўқиб, кўзларида ёш қалқир эди...
ХАТОЛАРИНГ КEРАК УЛАРГА
Шундайлар бор, сенга лутф айлаб,
Дўстман, дея қўлин тутарлар.
Лекин ҳар зум қадаминг пойлаб,
Хато қилишингни кутарлар.
Хато қилсанг, уларга байрам,
Йўқса, заҳру заққум ютарлар.
Майли, жиндек, зарра бўлса ҳам,
Хато қилишингни кутарлар.
Хатоларинг керак уларга,
Шох-новдангни дарҳол бутарлар.
Тағин кунни улаб тунларга,
Хато қилишингни кутарлар.
Ахтарурлар ҳамиша иллат,
Етти пуштинг гўрин титарлар.
Фақат унма, улғайма фақат,
Хато қилишингни кутарлар.
Улар сенга бир умр йўлдош,
Содиқ ҳамроҳ каби ўтарлар.
Қабринг узра эгсалар ҳам бош,
Хато қилишингни кутарлар.

«МИЛЛИЙ ЖАМОАТЧИЛИК КЕНГАШИ: ТАҲРИРИЯТ Таҳририятга келган хатлар доимий Газета «SHARQ» нашриёти-матбаа акциядорлик компаниясида
ТИКЛАНИШ» Алишер ҚОДИРОВ – кенгаш раиси, МАНЗИЛИ: эътиборимизда бўлиб, улар чоп этилди.
ДЕМОКРАТИК Тошкент шаҳри, муаллифларига қайтарилмайди. Корхона манзили: «Буюк Турон» кўчаси, 41-уй
ПАРТИЯСИНИНГ Акмал САИДОВ, Абдулазиз АККУЛОВ, Аброр ПЎЛАТОВ, Учтепа тумани,
ИЖТИМОИЙ- Амриддин БЕРДИМУРОДОВ, Акмал ЖУМАБОЕВ, Баҳодир Мақсуд Шайхзода Навбатчи муҳаррирлар: 2008 йил 29 октябрда Ўзбекистон Матбуот ва ахборот
СИЁСИЙ МАМАТХОНОВ, Бахтиёр САЙФУЛЛАЕВ, Илҳом АБДУЛЛАЕВ, кўчаси, 1 А-уй. Дониёр ТОШБОЕВ, агентлиги томонидан № 0223 рақами билан рўйхатдан ўтган.
ГАЗЕТАСИ Иброҳим ҒОФУРОВ, Ирода ДАДАЖОНОВА, Минҳожиддин МИРЗО, Газета таҳририят Равшан МАҲМУДОВ Газета ҳафтанинг чоршанба куни чиқади.
Олим ЎСАРОВ, Нодир МУХТОРОВ, Одилжон ТОЖИЕВ, Отабек компьютер Навбатчи:
ЖИЯНБОЕВ, Озодбек НАЗАРБЕКОВ, Ортиқали ҚОЗОҚОВ, Феруза марказида терилди Вилоятхон ШОДИЕВА Адади – 10 017.
МУҲАММАДЖАНОВА, Хуршид ДЎСТМУҲАММАД, Шерзодхон ва саҳифаланди. Дизайн гуруҳи:
ҚУДРАТХЎЖА, Шавкат ШАРИПОВ, Шухратжон АХУНДЖАНОВ. Маъмуржон ҚУДРАТОВ, Газетанинг баҳоси келишилган нархда.
Муаллифлар фикри Лазиз МЕЙЛИКОВ, Қоғоз бичими: 350x587. Ҳажми: 4 босма табоқ
Бош муҳаррир: таҳририят нуқтаи Фирдавс ҲАМИДУЛЛАЕВ Буюртма – 316
Миродил АБДУРАҲМОНОВ назаридан фарқ Босишга топшириш вақти 21.00.
қилиши мумкин. Топширилди 05:10

ТЕЛЕФОНЛАР: Электрон почта: ISSN 2010-7714

Қабулхона (факс): (71) 232-12-03, +99897 755-10-11 [email protected] / [email protected] 123456