ЎЗБЕКИСТОН «МИЛЛИЙ ТИКЛАНИШ» ДЕМОКРАТИК ПАРТИЯСИНИНГ ИЖТИМОИЙ-СИЁСИЙ ГАЗЕТАСИ

INSON O‘ZGARSA JAMIYAT O‘ZGARADI

ЎЗБЕКИСТОН «МИЛЛИЙ milltiklainishy№ 33 (1083) 2020 éèë 9 сентябрь,чоршанба
ТИКЛАНИШ» ДЕМОКРАТИК
ПАРТИЯСИНИНГ
ИЖТИМОИЙ-СИЁСИЙ
ГАЗЕТАСИ

1995 йил 10 июндан чиқа бошлаган www.mt.uz / [email protected] / [email protected]

«ÑÅН – ¯ÓДРАТ ÌАНÁАИ, НАИÌ ÊАРИÌОВНИ 4c ОР¯А ТОÌОНГА ªТГА×,
ÑАОДАТ ÌАÑÊАНИ, ÕАВОТИРГА ÑОЛГАН ²АÌÌА ДА²ØАТДАН
ÆОНАÆОН ªÇÁÅÊИÑТОНИÌ!» ÑИРЛАР О×ИЛАДИÌИ? ¯ОТИÁ ¯ОЛДИ...

Депутатлар 2020 йилнинã 3 иþнü кóни ªçáекиñтîн Тарихий
єабристондан Реñпóáликаñи Ïреçиденти Øаâкат Ìирçи¸еâ іаєиєатни тиклаш
хазина топишди раиñлиãида каìáа¢алликни їиñїартириш пайти келди
áºйи÷а ºткаçилãан âидеîñелектîр йи¢илишида
Ўзбекистонда жами áелãилаá áерилãан âаçиôалардан келиá 1937-53 йиллар
8208 та маданий мерос ÷иїиá, ôракöиÿ аúçîлари Наâîий âилîÿтида давомида Ўзбекистонда
объектлари бўлиб, ºрãанишлар îлиá áîрдилар. 100 минг киши қатағонга
уларнинг 354 таси учраган, 13 минги
Тошкент шаҳрида ¯О¡ОÇДАГИ шафқатсиз равишда
жойлашган. Лекин отиб ташланган.
ҳали мутахассислар ÌАНÔААТДОРЛИÊ Қанчадан-қанча
эътиборидан четда оилалар хонавайрон,
қолиб, хатлов 2-бетда болалар эса етим
чоғи рўйхатларга қолган. Биргина 1937-
киритилмаган қанчадан- 38 йиллардаги катта
қанча обидалар борки, қатағон даврида
уларни топиш, тадқиқ 7 мингга яқин
этиш олдимизда ватандошимиз отилган.
турган энг долзарб Айрим маълумотларга
вазифалардандир. қараганда, 2 миллионга
Яқинда Олмазор яқин киши хорижий
тумандаги мамлакатларга қочишга
партиядошларимиз улгурган. 1 миллион
Чиғатой қабристонида 700 минг юртдошимиз
яна бир тарихий обидани эса Сибир, Украина,
аниқладилар. Маълум Шимолий Кавказ, Урал,
бўлишича, бир неча Қозоғистон, Узоқ Шарқ,
юз йиллик тарихга эга Кавказ ва Волга бўйига
бўлган янги топилма сургун қилинган...
«Жоми Дурдон бобо» Жонажон Ватанимиз
(Қушчи бобо) мақбараси мустақиллигининг 29
«Моддий маданий йиллиги кенг нишонланган
мероснинг кўчмас мулк кунда давлатимиз раҳбари
объектлари миллий «Шаҳидлар хотираси»
рўйхати»га киритилмаган ёдгорлик мажмуида бўлиб,
экан. буюк аждодларимиз
хотирасига ҳурмат бажо
Давоми 4-бетда келтирдилар.
Шуни қайд этиш жоизки,
Олиìлар 1-ñинôãа áîрãан áîлалар ТАРÁИЯ ÊÓ×АЙТИРИЛИÁ, АДОЛАТЛИ орадан қанча йиллар ўтса
їîáилиÿтини ñинîâдан ºткаçиá, ҳам архив манбаларидан
óларнинã 99 ôîиçи нî¸á иїтидîр ÊОРРÓÏÖИЯ 3ÌŲНАТГА²А¯ТªЛАØТИÇИÌИЯРАТИЛÑА, янги маълумотлар ва
ýãаñи, деãан хóлîñаãа келишиáди. c турфа тақдирлар тарихи
5 йил ºтãа÷, айнан ана шó чиқиб келяпти.
áîлалар їîáилиÿти ÿна ñинîâдан ИЛДИÇИГА ÁОЛТА ÓРИЛАДИ Халқимиз айтганидек,
ºткаçилиáди. Ýнди æаìи «ойнинг ўн беши қоронғу
áîлаларнинã 30 ôîиçи иїтидîр 7 НОÑИРÕОН ТªРА бўлса, ўн беши ёруғдир».
5 ýãаñи, деá тîпилиáди. Áîлалар c ÊИÌ ÁªЛГАН? Давлатимизнинг ўз
10-ñинôни áитира¸тãанида мустақиллигига эришиши
ºткаçилãан тадїиїîтлар ýñа 12 туфайли ғанимларга
ôîиç áîлада їîáилиÿт ñаїланиá бош эгмай, жонфидо
c їîлãанини аниїлаáди. қилган ватандошларимиз
номлари бугунга
келиб оқланяпти.
Хусусан, Тошкент
шаҳрининг қатағон
йилларидаги қатлгоҳи
бўлган ва маҳаллий
халқ тилида Алвасти
кўприк номи билан
аталган манзилдаги
«Шаҳидлар хотираси»
ёдгорлик мажмуаси
фуқароларимизнинг
муқаддас қадамжоларига
айланди.
Маълумки, Президент
Шавкат Мирзиёев 2017
йилнинг 31 августида –
«Қатағон қурбонларини
ёд этиш куни» муносабати
билан «Қатағон
қурбонлари хотираси»
музейида бўлиб, «ушбу
музей – музейларнинг
музейи» деб юксак баҳо
берган эдилар.

Давоми 2-бетда

600 йиллик ...Мен бўлсам, 6c
тарихни кўриб-
кўрмаганга іозирги замонда
олиб келдик... индамасдан туришни Од єавмига тегишли
5c яхши кўрурман 6c ша³ар єолдиєлари

8 сентябрь 1 АҚШ доллари 10274.17. 1 EВРО 12162.56. 1 Россия рубли 136.28. 1 Англия фунт стерлинги 13646.15. 1 Япония иенаси 96.72.
2020 йил санасидан

2 mitilkllaniishy ПАРЛАМЕНТДА Чоршанба
ижтимоий-си±сий газетаси 9 сентябрь, 2020

№ 33 (1083)

Бу воқеа қатағон ишлари аввалдан (Бошланиши 1-бетда)
режалаштирилгани ва миллатни ўз
тараққийпарварларидан маҳрум этиш Қатағон қурбонлари, улар-
масаласида тизимли ишлар олиб борилганини нинг аламли қисмати ҳақида
кўрсатади... гап борар экан ўша машъум
воқеалар шоҳиди бўлган Мусо
Єојоздаги манфаатдорлик Тошму ҳ амма д ўғли Ойбек
сўзларини бир эсга олайлик.
2020 йилнинг 3 июнь куни «қўлдан келганча» амалга ошири- «…Биз ҳар куни эрталаб ҳали
Ўзбекистон Республикаси лаётганига гувоҳ бўлдик. Бунинг у, ҳали бу танишимизнинг
Президенти Шавкат Мирзиёев асосий сабаби, «Ўзтест» тизимида- қамалганини эшитамиз. Кунлар
раислигида камбағалликни ги корхоналарнинг фойдаси қонун ниҳоятда бетинч… На кундуз
қисқартириш бўйича асосида давлат бюджетига олиб ҳаловат бор, на тунда – уйқуда
ўтказилган видеоселектор қўйилаётганидир. Шу боис, бугунги рохат. Ҳар дақиқа ташвиш, ҳар
йиғилишида белгилаб берилган кун талабларидан келиб чиққан дақиқа юрак титроқда…»
вазифалардан келиб чиқиб, ҳолда фойданинг бир қисмини
фракциямиз аъзолари «Ўзтест» ихтиёрида қолдириш Мана шундай азобли тақдир
15-25 июнь кунлари Навоий масаласи кўриб чиқилиши лозим. юз минглаб ватадошларимиз
вилоятида ўрганишлар олиб қатори ҳали кўпчилигимиз бил-
бордилар. Қайд этиш жоизки, айни пайтда майдиган ва қатоғон тарихининг
Ўзбекистонда товарлар, айниқса, номаълум саҳифаларида На-
Ўрганишлар жараёнида ижобий озиқ-овқат маҳсулотлари хавф- зир Тўрақулов, Ғози Юнус, Сан-
ишлар билан бирга тадбиркорлар сизлигига масъул бўлган ягона жар Сиддиқ, Давлат Ризаев,
фаолиятига тўсиқ бўлаётган муам- жавобгар ташкилот йўқ. Истеъмол- Нажим Давқораев, Карим Бол-
молар мавжудлиги ҳам аниқланди. чилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш таев, Абдулла Тошмуҳамедов,
Жумладан, «Ўзстандарт» агентли- агентлиги, «СЭС», «Ўзстандарт» ва Саид Ахрорий, Отажон Хошим,
гининг саноат зоналарида махсус шунга ўхшаш органлар ўз ваколати Ашурали Зохирий, Ғози Олим
лабораториялари йўқлиги, импорт доирасида ушбу соҳани тартибга Юнусов, Шокиржон Рахимий,
маҳсулотлари учун сифат сертифи- солса-да, аммо ушбу фаолият Мусо Саиджонов, Нормат Ис-
катини расмийлаштириш 10-15 кунга мувофиқлаштирилмаяпти, яъни роилов сингари ҳалқимизнинг
кечикаётгани, айрим импортёрлар- ҳар ким ўз билганича фаолият тараққийпарвар фарзандлари
нинг бир турдаги маҳсулотларига кўрсатиб, бир-бирининг ишини ҳам қолиб кетдилар.
қайта-қайта сертификат талаб эти- такрорлаяпти, холос. Шунинг учун
лаётгани шулар жумласидандир. ҳам ушбу органлар интеграция Тарихий іаїиїатни
қилиниб, ягона маъсул органга
Олий Мажлиси Қонунчилик па- айлантирилса, мақсадга мувофиқ тиклаш пайти келди
латаси Кенгашнинг 21 августь кун- бўлади. Масалан, АҚШда худди шу
ги йиғилишида ана шу ўрганишлар йўналишдаги ташкилот – «Food and Мустабид тузум «қора ўтаётган даврда 1507 нафар ни бериш, қатағон қурбонлари
натижалари муҳокама қилиниб, Drug Administration», Чехияда эса рўйхат»га тушганларнинг хо- бола туғилган. Бу зўрлашлар ва бўлган тараққийпарвар зиёли-
«Ўзстандарт» агентлигига Парла- «Озиқ-овқат маҳсулотлари инспек- тини, фарзандларини ҳам ая- зўрликлар оқибати эди... лар фаолияти бўйича илмий-
мент сўрови юбориш ҳақида қарор цияси» озиқ-оқат маҳсулотлари мади. Хусусан, Қарағандада тадқиқот ишларини янада кен-
қабул қилинди. сифатига жавоб беради. «Алжир» (Акмолинский лагерь Тарихий манба лар би - гайтириш ва илмий-амалий ан-
жён изменников родины) ташкил лан танишар эканмиз, қишлоқ жуманлар ташкил этиш, ҳатто
Шундан кейин фракциямиз аъ- Бизда эса фақат шикоят тушган қилинган бўлса, болаларни собиқ хўжалиги ходими Мирмуслим қатағон қурбонларининг яқин
золари «Ўзстандарт» агентли- тақдирдагина маҳсулот сифати иттифоқнинг турли болалар уйла- Шермуҳаммедов ва унинг оиласи қариндошларини излаб топиш
ги ҳамда агентлик тасарруфи- текширилади ва эгаси арзимаган рига тарқатиб юбордилар. билан боғлиқ воқеалар эътибори- ва тарихий ҳақиқатни тиклаш
даги «Ўзтест» ДУК фаолиятини жарима тўлаб, яна фаолиятини мизни тортди. ҳамда таълим муассасаларида
ўргандилар. давом эттираверади. Маълумотларга қараганда, тараққийпарвар жадидлар ва
НКВДнинг 00486-сонли буйруғи 1937 йилда ҳибсга олинган қатағон қурбонлари тўғрисида
Маълум бўлишича, шу кунларда Шунинг учун ҳам бозорларимиз- билан 1938-1946 йилларда ушбу фуқаро шу йилнинг ўзида маънавий-маърифий тадбирлар
Тошкент вилоятининг Пскент тума- да «бренд» товарларни «қўлбола» «Алжир»да 6500 нафар аёл жазо отиб юборилади. Унинг аёли ташкил этиш лозимлиги бўйича
нида Германия ва Чехия лойиҳаси усулда ишлаб чиқарадиган «тад- муддатини ўтаган. 1937 йилнинг Раҳбарой Шермуҳаммедова ҳам бажиз тавсиялар бермадилар.
асосида автомобил ва унинг эҳтиёт биркорлар» сони кўпаймоқда. 15 августдан 1939 йил январигача турли айбловлар билан қамоққа
қисмлари сифати ҳамда элек- Бундай маҳсулот нархи чинакам 25342 бола оиласидан ажратиб олинади ва «АЛЖИР»га юбо- Зеро, тарих биз учун катта
тротехника маҳсулотларининг ишлаб чиқарувчиникидан арзон олинган, уларнинг 22427 нафари рилади. Бири 5, иккинчиси 7 ёш ҳаёт мактаби бўлиб, ўтган кунлар
электромагнит мослашувчан- бўлгани боис, сотувчи ҳам асо- Халқ маорифи комиссарлигига бўлган қизлари эса Қозоғистондаги ҳеч қачон қайтарилмаслигини,
лигини аниқловчи лаборатория сан шундай маҳсулотлар билан қарашли турли болалар уйлари етимхоналарга топширилади. Бу биз танлаган йўл энг тўғри йўл
қурилмоқда. Марказий Осиёда савдо қилишни маъқул кўряпти. ва маҳаллий боғчаларга тарқатиб воқеа қатағон ишлари аввалдан эканини ёддан чиқармасдан
ягона ҳисобланган ушбу лойиҳа Шу боис, параллел равишда со- юборилган. Шундан 1909 нафари режалаштирилгани ва миллатни ўз фақат ва фақат олдинга интили-
қиймати 4 млн. доллар бўлиб, тувчилар масъулиятини ошириш, Москвада бўлган, 2915 нафари тараққийпарварларидан маҳрум шимизга хизмат қилсин.
хориждан давлат кафолатисиз 7 уларга нисбатан молиявий санк- эса боқиш учун бегона оилаларга этиш масаласида тизимли ишлар
йилга йиллик 2,1 фоиздан кредит цияларни кучайтириш лозим. Зеро, берилган. 15 ёшдан юқори бўлган олиб борилганини кўрсатади... Абдумалик АКРОМОВ,
олинган. бу – одамлар саломатлиги билан болалар эса «ижтимоий хавфли» Турсуной МУРАТОВА,
боғлиқ масаладир. Қолаверса, бу ҳисобланиб, қамоқхоналарга Ишончимиз комилки, юртбо- Олий Мажлис Қонунчилик
Мутахассисларнинг фикри- билан ишлаб чиқарувчилар ман- ташланган... шимиз қатағон қурбонларининг палатаси депутатлари,
ча, янги корхонага асосий да- фаати ҳам қатъий ҳимоя қилинади. руҳини шод этиш ва ёш авлодга Ўзбекистон «Миллий
ромад автомобил ва электро- Қанчалар оғир бўлмасин, бир уларни яқиндан таништириш, та- тикланиш» демократик
ника маҳсулотларини синовдан Юқоридагилардан келиб чиқиб, маълумотни келтирмаслик мум- рихий адолатни тиклаш, қатағон партияси фракцияси
ўтказишдан тушади ва жами хара- фракциямиз аъзолари агентлик- кин эмас. Қарағанда лагери- қурбонлари хотирасини абадий-
жатлар 5 йил давомида қопланади. нинг ҳудудлардаги лабораторияла- даги маҳбус аёллардан жазо лаштириш ҳамда улар яшаган аъзолари
Ўзбекистонда бундай синов ла- рини ташкил этиш учун молиявий кўча ва маҳаллаларга номлари-
бораторияси йўқлиги боис, бир- ресурслар манбасини белгилаш,
гина «Ўзавтомоторс»нинг ўзи бунда Молия вазирлиги билан 2020 ЙИЛНИНГ ЯНВАРЬ-ИЮНЬ ОЙЛАРИДА
маҳсулотлари сифатини хорижда ҳамкорликда соҳага грантлар
синовдан ўтказиш учун ҳар йили жалб этиш масаласини қайта Жуманазар Қонунчилик палатаси де- бўлса, «ҳукумат соати» до-
1,5 млн. доллар миқдорида маблағ кўриб чиқиш ҳамда агентликка АОТлОиЖй МОаНжОлВис, путатлари томонидан 82 та ирасида 5 нафар ҳукумат аъ-
сарфлар экан. Агар янги лойиҳа хориждан имтиёзли кредитлар Қонунчилик палатаси қонун лойиҳаси устида иш олиб зосининг ахбороти эшитилди.
амалга ошса, қўшни давлатларда- олишда ҳукуматдан амалий ёрдам депутати, «Миллий борилиб, 46 та қонун лойиҳаси, Назорат-таҳлил тадбирлари
ги корхоналар ҳам шундай турдаги кўрсатиш лозим деган қарорга шу жумладан, 27 та алоҳида ҳам тизимли тарзда олиб бо-
маҳсулотларини Ўзбекистонда келдилар. тикланиш» қонун ва 3 та жамланма (19 та рилди. Хусусан, Қонунчилик па-
сертификатлаши мумкин бўлади. демократик партияси қонун лойиҳасини ўз ичига ол- латаси қўмиталарида 46 та дав-
Нодир ТИЛАВОЛДИЕВ, ган) қабул қилинди. Шу ўринда, лат ҳокимияти ва бошқаруви
«Ўзтест» фаолияти ҳамда си- Ўзбекистон «Миллий тикланиш» фракцияси аъзоси Қонунчилик палатаси томони- органлари раҳбарларининг
нов лабораториялари билан та- дан 4 та қонун лойиҳаси ташаб- фаолияти юзасидан уларнинг
нишиб, импорт маҳсулотларини демократик партиясининг бускорларга қайтарилганини ахборотлари эшитилди. Дав-
сертификатлаш 5 кундан 29 кун- Олий Мажлис Қонунчилик алоҳида таъкидлаш жоиз. лат ҳокимияти ва бошқаруви
гача чўзилаётгани, ҳудудлардаги палатасидаги фракцияси раиси органларининг мансабдор
лабораторияларни замонавий Бундан ташқари парламент- шахсларига эса сайловчилар-
жиҳозлари билан таъминлаш эса ўринбосари да 13 та парламент эшитуви нинг ҳуқуқ ва қонуний манфа-
ўтказилиб, давлат ҳокимияти атларини таъминлаш юзаси-
ва бошқаруви органларининг дан 135 та депутатлик сўрови
мансабдор шахсларига 3 та юборилди.
парламент сўрови юборилган

Қашқадарё вилояти: Қорақалпоғистон Фарғона вилояти:
Республикаси:
808 Сув келтирган азиз бўлди!
миллионни Депутат эски
ундириш осон устунларни єулатди Такаликларнинг чорак асрлик муаммоси Олий Мажлис
Қонунчилик палатаси депутати Жаҳонгир Мамажоновнинг ара-
эмас экан лашуви билан ҳал бўлди.

Олий Ма ж лис Қонунч­ илик палатаси Депутат Руслан Жумамуратовга Нукус шаҳрининг Маълум бўлишича, Ёзёвон туманининг Такалик маҳалласида
депутати Жамшид Қоси­мов сайловчилар «Қос булақ» маҳалласи аҳолиси мурожаат қилиб, истиқомат қилувчи 3 мингдан зиёд фуқаро шу кунгача тоза ичим-
билан бўлган бир учра­шувда Қамаши тума- «Қирмизи» кўчасидаги эски электр устунларнинг лик суви масаласини ҳал этолмай сарсон эди. «Депутатимиз сув
ни, Қизилтепа маҳалл­ аси­даги «Ўғлонжон бугунги талабларга жавоб бермай қолганидан ши- келтириб, янада азиз бўлди», дейишмоқда қишлоқ аҳли.
ота» мақбар­ асини таъмирлашга ёрдам коят қилишган эди. Депутат вазиятни ўрганиш учун
беришини айтган эди. Ниҳоят, узоқ уриниш­ жойига чиққанида чиндан ҳам «отам замонидан» Андижон вилояти:
лардан кейин юз йиллар давомида табиат қолиб кетган устунларнинг чириб адо бўлганига
инжиқликларидан жиддий зарар кўрган, XIV гувоҳ бўлди. Туринглар, Турсуной депутат келяпти!
асрга тегишли обидани капитал таъмирлаш
учун 808 миллион сўм маблағ ажратилди. Шундан кейин «Қорақал­поқ худудий электр тармоқ­ Ёлғиз боши билан қиз ўстираётган хонободлик Мунаввар Со-
лари» раҳбарига «Депутат сўрови» жўнатилди. На- тволдиева турли идора ва ташкилотлардан иш топишда ёрдам
Маълумотларга кўра, айни пайтда тижада 300 млн. сўмлик 75 дона бетон устун ўрнатиш сўрайвериб чарчади. Ниҳоят ўзи овоз берган депутат Турсуной Му-
зиёратгоҳда таъмирлаш ишлари олиб ва 3 км. узунликдаги электр симларларини қайтадан ратовага мурожаат қилишга қарор қилди. Парламент қуйи палатаси
борилмоқда ва унда самарқандлик усталар тортишга киришилди. Энг муҳими, маҳаллага янги депутати туманда ўтган навбатдаги учрашувидан кейин маҳалла
ҳам иштирок этяпти. трансформатор ҳам ўрнатиладиган бўлди. масъулларни йиғиб, тўғри М.Сотволдиеванинг хонадонига олиб
борди. Шу тариқа кам таъминланган оила бекаси моддий ёрдам
олувчилар рўйхатга киритилди.

Энг муҳими, аёл Бандликка кўмаклашиш маркази томонидан
3-мактабгача таълим ташкилотига ишга жойлаштирилди.

Чоршанба ЖАРАЁН 3mitilkllaniishy
9 сентябрь, 2020
ижтимоий-си±сий газетаси
№ 33 (1083)
Қорақалпоғистон Республикаси:
Бугуннинг чорасини кўриб, эртага эҳтиёжи қолмаган
киши ақллидир. Єоловни топган депутат...

Абу Райҳон Беруний Нукус туман кенгаши депутати Тамара Жуманова
«Дарбент» овулининг икки нафар ишсиз фуқаросини
Тафаккур гулшани иш билан таъминлади. Маълум бўлишича, депу­
татимиздан ёрдам сўраганлар айни пайтда «Ша­
ТАРÁИЯ ÊÓ×АЙТИРИЛИÁ, АДОЛАТЛИ рибай асалчи» деҳқон фермер хўжалигида меҳнат
ÌŲНАТГА ²А¯ ТªЛАØ қилишяпти.
ТИÇИÌИ ЯРАТИЛÑА, Наманган вилояти:

ÊОРРÓÏÖИЯ Депутат чиєиндихонага «ўт» єўйди

ИЛДИÇИГА ÁОЛТА ÓРИЛАДИ

Корейс сериалидаги Немислар вақтга соатдек Чунки коррупция муаммосини Жамиятда ҳалол инсонлар Поплик депутат Иқболжон Холиқов бир ҳафтада
бир эпизод эътиборимни амал қиладилар, японлар ўз биргина агентлик зиммасига кўпчиликни ташкил этмагу­ атрофи чиқиндига тўлиб кетган Эски деҳқон бозорини
тортди: бахтсиз ҳодиса ту- ташаббусларини амалга оши­ юклаб қўйиб, осмондан на­ нича, коррупцияни енгишга тозалаттириб қўйди.
файли оиласини йўқотган, риш йўлида ҳеч қачон икки­ тижа тушиб қолишини кутиш қаратилган серхаражат ва
ёлғиз қолган ёш йигит ланмайдилар, турклар эса ўз нотўғри. Бу курашда жамият­ самарасиз кураш тугамайди. Бодомзор маҳалласи аҳолиси мурожаатидан кейин
йиллар ўтиб, тасодифан байроқлари учун ўлимга ҳам нинг лоқайд бўлмаган барча Ўзимизни ўзимиз алдамай­ депутат вазиятни ўрганиб, бу бўйича туман Экология
бахтсиз ҳодисада омон тайёрлар... Бу халқларнинг аъзолари бирдек иштирок лик! Ҳар қандай жазолаш ва табиатни муҳофаза қилиш инспекциясига депутат­
қолган укасини топиб ола- характерига айланиб кетган этишлари керак. тизимининг таъсирчанлигини лик сўрови юборди ва муаммо бир ҳафтага қолмай
ди. Кўз ёшлар, соғинч тўла хислатлар уларнинг тарбия инсон белгилайди. ҳал бўлди.
қучоқлашишлар... тизимига ҳам сингдириб юбо­ Жамиятимизда мустаҳкам Фарғона вилояти:
рилган. Корейслар ҳам шу илдиз отган коррупция­ Коррупция – аччиқ бўлса
Бироз ўтиб, шу йигит ака­ сабаб ёлғон билан яшай ол­ ни бошқарув тизимида ҳам айтиш керак, яхши Депутат ташаббуси билан жойлар
сининг қотил эканини билиб майдиган даражада тўғрилар. шаффофлик ёки ғарбда яшаш учун манба излашнинг ободонлаштирилмоєда
қолади ва ёлғон билан яшай муваффақиятга эришган на­ оқибати ҳамдир.
олмаслигини айтиб, акасини Коррупцияга қарши кура­ зорат тизимларини ўзимизда Риштон туман кенгаши депутати С.Ниёзов ташаб­
ўз айбига иқрор бўлишга шиш агентлиги директори жорий этиш билан енгиш­ Инсон доимо яхши яшашга буси билан Зохидон, Ёшлик ва Мевазор маҳалла
кўндиради. Ака умрбод Акмал Бурхоновнинг интер­ га умид қилиш соддалик интилган ва бундай кейин фуқаролар йиғинлари ҳамда Зохидон ҚВП ҳудуди
қамалади... вьюсини ўқиб чиқиб, ушбу бўлади. Таҳлиллар, ишончли ҳам интилаверади. Ўқимаган, ободонлаштириляпти. Ушбу ҳашарга бошқа ташки­
хулосамни қоғозга тушириш чиқишлар, таъсирли пиар ак­ ўзини қийнамаган, дангаса­ лотлар ҳам жалб этилди.
Ёлғон билан яшай олмас­ зарур деган фикрга келдим. циялар ўткинчи кайфият яра­ лик, эътиборсизлик, калтабин Тошкент шаҳри:
лик... Бу қандай хислат? тиши мумкин, ишонинг, аммо хатолар оқибатида ҳаётини
муаммонинг ўқ илдизларига изидан чиқариб юбориб, Саховатпешалар кўпаяверсин
Кутинг! етиб бормайди. Қаноатим, му­ қийналаётганларга «ўзингиз
аммони ҳал этиш учун йиллар айбдорсиз» дея таъна қилиш Чилонзор туман кенгаши депутати Санжарали Има­
ªçáекиñтîн ва пухта ўйланган, тизимли осон. Лекин илмли, мутахас­ мов маҳалла аҳли тавсиясига кўра, карантин сабаб
Реñпóáликаñи ечимлар зарур. сис, ўз соҳасининг профессио­ қийналиб қолган оилаларга моддий ёрдам уюштирди.
Ìактаáãа÷а наллари бўлганлар йиллаб Депутат бу сафар Бешқўрғон маҳалласининг 50 та
таúлиì Коррупция бировнинг пул йиғиб, жамғаргани кичик оиласига 10 хил турдаги озиқ­овқат маҳсулотларини
тиçиìида ҳақини ейишдир. Бу – жиноят бир автомашина сотиб олиш­ етказиб берди.
ҳалолликни билмайдиган, би­ га етмаса, бу ерда меҳнатга Андижон вилояти:
2020ЙИЛНИНГ 8ОЙИ ровлар ҳақидан қўрқмайдиган ҳақ тўлаш тизимининг тўғри
инсонлар томонидан амалга эмаслиги хақида гапириш Сулаймоновнинг навбатдаги ташаббуси
даâîìида їандай ишлар оширилади. Шаффоф тизим­ керак бўлади. Албатта, кор­
аìалãа îширилди? лар ҳақидаги ҳаваслар ҳам рупция яна коррупция, ўғри Андижон вилоят кенгаши депутати Муроджон Су­
шу каби инсонлар томонидан яна ўғри, лекин, ишонинг лаймоновнинг навбатдаги ташаббуси билан Марҳамат
Келгуси сонларда осонгина йўққа чиқарилади. меҳнатига етарли ҳақ олмаган туманининг «Бобохуросон» маҳалласида мини стади­
Демак, масаланинг ечими одам нотўғри бўлса ҳам ўзи он ва ёпиқ спорт майдончаси қурилиб фойдаланишга
инсон омили билан боғлиқ. учун «коррупцияга мажбур­ топширилди. Маълум бўлишича, депутат сайланган
ликдан қўл урдим» деб хулоса ҳудудда аҳолига савдо хизматларини кўрсатувчи
Ҳалоллик ва ўзгалар қилаверади. Меҳнатга ҳақ минимаркет ҳам бунёд этилмоқда.
ҳақини ейишнинг ёмон эка­ тўлашнинг адолатли тизими
ни болаларнинг онгостига бўлмаган жойда эса қанча
боғча ёшиданоқ сингдирили­ қўрқитманг, жазоламанг, на­
ши шарт. Сингдирилганида зорат қилманг, тарбияланган­
ҳам ҳозиргидек ҳисобот учун, лар адолатли иш хақи излаб,
жисмоний тарбия ўқитувчиси тарбияланмаганлар эса яхши,
томонидан эмас, тизимли ёмон фарқи йўқ, манба излаб
методика асосида, психоло­ ҳаракатланаверадилар.
гия, педагогика, физиология
ва мантиқ фанини махсус, Биз коррупцияни бу­
мукаммал эгаллаган тарбия­ гун енга олмаймиз. Чунки
чилар томонидан сингдирили­ жуда кўпчилигимиз биров­
ши керак. Бундай ихтисослик нинг ҳақидан қўрқмаймиз.
Педагогика олийгоҳларида Уларнинг ҳаммасини жазо­
жорий этилиши ва бу соҳага лаш мумкин бўлмаганидек,
тарбиячилик қобилиятига ҳаммаларини ўзгартириб ҳам
эга йигит­қизларни аввал бўлмайди. Биз коррупцияни
психологик тестлар, кейин эртага енгиш учун иккита ма­
эса имтиҳонлар асосида тан­ салани бугун ҳал қилишимиз
лаб олиш керак. Минглаб керак, яъни, тарбияни кучай­
шундай мутахассислар ои­ тириш ва адолатли меҳнатга
лалар, боғчалар ва мактаб­ ҳақ тўлаш тизимини яратиш.
ларда фақат тарбия билан Тамом!
шуғулланишлари лозим...
@alisher_qodirov

Єутлаймиз!

Юз йилликларини нишонлаш насиб этсин!
Агар тонгги «Ассалом» қўшиғи, лар, – деб ёзади К.Алламжонов. ҳам майдонига айланди. Йиллар
Ўтаётган ҳафта Ўзбекистон «Ширчой» дастури чуқурроқ таҳлил – Энг бахтли дамларим эди ўша давомида қатъий тақиқда бўлган
ОАВ майдонига ўзига хос этилса, ТВ деганлари ортиқча пайтлар! Чунки, ичимдан қайнаб машҳурлар – Шерали Жўраев,
тарзда кириб келган “Mlliy” бақир­чақирларсиз ҳам халққа хиз­ чиқаётган ғояларни амалга оши­ Обид Асомов, Юлдуз Усмонова ва
телеканали ўзининг 4 мат қилиши мумкин эканку, деган ришдан мени ҳеч ким ва ҳеч нима Озода Нурсаидовалар фаолият­
ёшини нишонлади. Тўғри, фикр хаёлингиздан ўтади. тўхтатиб қололмасди. Менда ўзбек ларини қайта тиклашлари ва янги
ушбу телеканалнинг пайдо халқининг урф­одатлари, маросим­ даврдаги биринчи чиқишлари ҳам
бўлиши бир пайтлар Россия «Mlliy» каналининг 4 йиллиги тадбирлари, ўзбек миллатининг айнан MILLIY телеканалида рўй
НТВларидек мамлакат ахборот муносабати билан канал муассис­ ҳақиқий қадриятлари ва турмуш берди.
маконида катта бир сиёсий ларидан бири Комил Алламжонов­ тарзини кўрсатиб бериш имкони
воқелик сифатида кўзга нинг ёзишича, ушбу канал 20 киши бор эди. Илоҳим, кўз тегмасин бу канал­
ташланмади. Аммо қисқа билан иш бошлаган. га. Яшнайверсин бу канал! Умри
давр мобайнида Mlliyлик, Бугун телеканал 4 ёшга тўлди. ва фаолияти узун бўлсин! Байрам
урф-одат ва анъаналаримиз, – Булар – Юлдуз Ҳошимова, Бу даврда у ўз ўрнига эга бўлди. муборак, ҳамкасбларим!..
бир сўз билан айтганда, Акром ва Қаҳрамон Маҳкамовлар, Мухлисини топди. Файз ва сифат­
қадриятларимиз юзига Баҳодир Қосимов, Бахтиёр ни ушлашга ҳаракат қилди, бач­ «Mlliy тикланиш»чилар ҳам
қўнаётган ғуборларни Иноғомов, Шуҳрат Расулов, Дэйл каналикдан қочди. Энг нуфузли 8 Комил Алламжоновнинг ана шу
тарқатишга ушбу канал Аҳмади, Суннатилла Қўзиев, Жа­ тонналик ош ва «Ўзбегим» китоби тилакларига қўшилган ҳолда,
ижодкорлари салмоқли ҳисса сур Шаметов, Паша Ким, Сарвар лойиҳаларини амалга ошириб, айни пайтда босма нашрлар боши-
қўша олдилар, деб айтиш Пулатов, Мунис Тошматова, Ботир ўзбек ошини Гиннес рекордлари дан кечираётган қийинчиликлар
мумкин. ва Ўткир Муҳаммадхўжаевлар, китобига киритган ҳам MILLIY ҳамкасбларимиз бошига тушма-
Ҳасан ва Ҳусан Салиҳовлар, Сев­ телеканал бўлди. Канал барча син, дея ният қиламиз.
до Ниёзова, Аюб Шаҳобиддинов, ўзбек шоу­бизнес вакилларининг
Шуҳрат Жалилов, Сергей Ким­ Умид АРСЛОНБЕКОВ

4 mitilkllaniishy ДОЛЗАРБ МАВЗУ Чоршанба
ижтимоий-си±сий газетаси 9 сентябрь, 2020

№ 33 (1083)

Тафаккур гулшани Одамларнинг тубан даражалиси ҳам ўзидан
тубанроқ бўлган бировга эгалик ва раислик
қилишдан холи эмас.

Абу Райҳон Беруний

НАИÌ ÊАРИÌОВНИ (Бошланиши 1-бетда)
хаâîтирãа
Сирñîлãанî÷иладиìил?ар Депутатлар
єабристондан
Ўн кунча аввал журналист Муниса Алиеванинг Ўзбекистон Фанлар академияси аъзоси, хазина
таниқли олим Наим Каримов билан уюштирган мулоқотини журналистнинг facebookдаги топишди
саҳифасида ўқиб қолдим. «Даракчи» газетасининг 2018 йил, 18 январь сонида эълон қилинган
ушбу суҳбатда муҳокама этилган масалалар бугунги кун ўқувчиси учун ҳам қизиқ эканини Узоқ ўрганишлардан кейин
депутатлик гуруҳи аъзолари
инобатга олиб, мақолани бироз қисқартирган ҳолда чоп этишга қарор қилдик... ушбу объектни маданий мерос
сифатида қайд этиш масаласини
«...Шундай инсонлар борки, улар дан келиб қолганларгина эмас, келиш учун дадам мени бир неча устун қўйишарди. халқ депутатлари Олмазор туман
бамисоли энциклопедия. Адабиёт­ ўз орамиздан чиққанлари ҳам оз марта уларникига юборганлари – Бугун китоб ўқимаслик ка- Кенгаши сессиясига киритдилар.
шунос олим, «Эл­юрт ҳурмати» ор­ бўлмаган. Ҳатто 80­йилларда Ша­ ҳам эсимда. Ва...
дени соҳиби, Фанлар академияси­ роф Рашидовга «мағзава ағдариб», салликка айландими? Нима деб Туманнинг эски шаҳар қисмида
нинг ҳақиқий аъзоси Наим Каримов туҳмат қилганлар у кишининг энг Дадамнинг икки акаси математик ўйлайсиз? ана шундай обидалар мавжудлиги
ана шундай инсонларнинг бири. яқин хизматдошлари эди. 30, бўлиб, Қори Ниёзийнинг шогирд­ эътиборга олиниб, партия туман
50­йилларда эса бундай кимсалар лари эдилар. Дадам эса физикани – Китобхонлик ҳақида афсуски кенгашига маданий мерос
– Президент фармони билан саноқсиз бўлган. Бугун уларнинг танлаганлар. Аммамнинг бир ўғли фақат қоғозларда гапиряпмиз. объектларини муҳофаза қилиш,
32 нафар олимнинг Ўзбекистон авлодлари биз билан яшамоқда. эса ўзбек адабиёти бўйича ҳам, Яқин­яқингача ҳам ҳар бир хона­ асраш, тарғиб қилиш ва оқилона
Фанлар академиясининг ҳақиқий Уларнинг оталари гуноҳи учун халқ мумтоз адабиёт бўйича ҳам му­ донга почтачи камида 2­3 та газета фойдаланиш ишларини тубдан
аъзолигига сайланиши, нафақат ичида боши эгилмаслиги, айрим тахассис эди. Ўқувчилик пайтим олиб келарди. Имконияти борлар такомиллаштириш бўйича 2020­
олимлар, балки бутун мамлакат уларнинг уйларига кўп борардим. Москвада чиқадиган газета­жур­ 2021 йилларга мўлжалланган
илм­фани учун ҳам тарихий воқеа налларга ҳам обуна бўларди. Га­ «Йўл ҳаритаси»ни ишлаб чиқиш
бўлди. Илм йўлига кирган ҳар Іатто 80-йилларда Шароф Рашидовга зеталарни фақат ота­оналармас, вазифаси юклатилди.
қандай киши маълум бир ҳаёт «мајзава ајдариб», туімат болалар ҳам ўқишарди. Оила — Пойтахтимиздаги тарихий
босқичларида ё номзодлик, ё док­ єилганлар у кишининг энг яєин бошлиқлари қўлига газета олма­ объектларнинг асосий қисми
торлик диссертациясини ёқлайди. хизматдошлари эди. 30, 50-йилларда са, китоб олмаса, фарзанди нима Олмазор туманининг Эски шаҳар
Шу йўсинда шаклланади, издош­ эса бундай кимсалар саноєсиз қилсин? Бугун матбуот шохобча­ қисмида жойлашган, — дейди
лар, шогирдлар етиштиради. Бунда бўлган. Бугун уларнинг авлодлари лари буюм сотиладиган дўконларга партия Олмазор туман кенгаши
унинг учун бирон фан соҳасида биз билан яшамоєда. айланиб қолди. Китоб дўконлари раиси Раҳимжон Маҳаммадиев.
мактаб яратиш имкони ҳам пайдо очиляпти­ю, лекин унга одамлар — Хусусан, ҳудудимизда рўйхатга
бўлади. оилалар ўртасида душманчилик, Ўшанда таниқли адабиётшунос­ оқиб келяптими­йўқми? Одамлар олинган 49 та маданий мерос
зиддиятлар бўлмаслиги учун ҳам лар – Содиқ Қосимов, Ҳамидулла янги чиққан бирор асарни муҳокама объекти бор. Ҳали рўйхатга
Мана шу мактабни кўпинча олим­ шундай маълумотларни эълон Убайдуллаевлар у киши билан қиляптими? Бирорта китоб дастлаб олинмаганлари қанча. Шундай
лар яратишади. 22 йил мобайнида қилиб бўлмайди. дўст эдилар. Улар йиғилишарди­да, оғиздан­оғизга, кейин қўлдан­қўлга обидалардан бири «Жоми
Фанлар академиясига сайловлар бир­бирларининг мақолаларини ўтиб ўқиляптими? Дурдон бобо» мақбараси бўлиб,
бўлмади. Бу вақт ичида кимдир – Уруш даври фарзандисиз. қизғин муҳокама қилишарди. Мен­ афсуски ушбу объект ҳақида ҳали
вафот этди, кимдир бетоб бўлди, Шундай оғир муҳит бўлишига да уларни кўриб адабиётга қизиқиш Китобни тарғиб қилиш йўллари тўла маълумотга эга эмасмиз.
кимдир нафақага чиқиб, илмий қарамай, ким сизда адабиётга уйғонган. кўп. Фақат биз улардан унумли Айрим мақбараларда ушбу
фаолиятдан узоқлашди. Ана шу меҳр уйғотган? фойдаланмаяпмиз. Асари нашрдан обиданинг 1675­1767 йилларда
даврда Ўзбекистон илм­фани та­ Бир куни мактабимизга бир чиққан ёзувчининг ўзи ҳам китобхон яшаб ўтган авлиё, темирчилик
наззулга учради, деган фикрдан – Мен 1­синфга борган пайтимда гуруҳ талабалар амалиёт ўтагани билан яқин алоқа ўрнатиши керак. билан шуғулланган шахс номини
йироқман, албатта. Аммо Фанлар уруш бошланган. Ўша пайтда мактаб­ келишди. Улар орасида Муршида Телевидение, радио ва интернетда абадийлаштириш мақсадида
академиясига сайловларнинг ўз лар қизлар ва ўғил болалар макта­ исмли қиз ҳам бор эди. У бизга ада­ чиқишлар қилиши, ўқувчилар унга қурилгани таъкидланяпти.
вақтида ўтказилиши академиклар бига айлантирилган. Мен ўқимоқчи биётдан дарс ўтган. Унинг сўзлаш хатлар ёзиши керак. Ёзувчи билан Кейинчалик мақбара деворлари
сафига янги «қон», «тоза ҳаво»ни бўлган мактаб қизлар мактаби эди. оҳанги жуда ўзгача эди, дарсни таълим муассасаларида, ишхона­ ҳашар йўли билан суваб
олиб киради, бу эса фанда узилиш Шу боис дастлаб Тошкент атрофи­ ҳам қизиқарли ўтарди. Европача ларда, кутубхоналарда учрашув­ ташланган.
бўлмаслигини, устоз ва шогирдлар даги Ўнгқўрғон қишлоғида жойлаш­ кийинарди. Биз уни қаттиқ ҳурмат лар ташкил қилиш, асар қандай Тошкент шаҳар ҳокимлиги
ўртасидаги ўзаро муносабатлар­ ган 7 йиллик мактабда ўқиганман. қилиб, дарсдан кейин уйигача ёзилгани ҳақида суҳбатлашиш, Маданият бошқармаси бўлим
нинг изчил давом этишини таъмин­ Ўшанда қишлоқ мактабларида кузатиб қўярдик. Аммо кўп ўтмай асар мавзуси, қаҳрамонлари бошлиғи Шавкат Музаффарнинг
лар эди. ўқитувчилар қолмагани учун шаҳар Муршида мактабга келмай қўйди. бўйича фикр алмашиш лозим. Бу маълум қилишича, «Миллий
мактабларидаги ўқитувчилар Билсак, у Акмал Икромовнинг жараён оммавий ахборот восита­ тикланиш»чилар томонидан
Мен ҳам, академияга сайланган қишлоқларга юборилган. Отам жияни экан. «Халқ душмани»нинг ларида доимий равишда ёритили­ «Жоми Дурдон бобо» мақбарасини
бошқа академиклар ҳам, албат­ физика ўқитувчиси бўлганлар. қариндоши бўлгани учун Тошкент­ ши керак. маданий мерос объекти рўйхатига
та, биринчи навбатда мамлакат Маълум муддат қишлоқ мактабида дан чиқариб юборилибди. Сиз киритишга доир тўпланган
раҳбаридан, бизга овоз берган дарс беришган. Кейин Маориф ва­ болаликни эслашга ундадингиз. Шуниси ҳам ачинарлики, давлат ҳужжатлар бошқармага келиб
академиклардан миннатдормиз. зирлигида ишлаб, мактаблардаги Беихтиёр ўша давр одамлари кўз мукофотлари кўпинча ўртамиёна тушган. Айни пайтда эса Вазирлар
Уларнинг бизга бўлган катта ишонч­ камчиликларни бартараф этиш, олдимга келяпти. У вақтда одамлар асарларга берилади. Бир гал менга Маҳкамасининг «Моддий
лари зиммамизга улкан масъулият дарсликлар яратиш, хусусан, ўзбек бошқача эди… таниқли ёзувчининг янги китобини маданий мероснинг кўчмас мулк
юклайди. Айниқса, Президенти­ адабиёти бўйича ҳам дарсликлар, олиб келиб беришди. Мақола ёзиш объектлари миллий рўйхатини
миз ишончини оқлаш, бу— катта хрестоматияларни янгилаш жара­ – Қандай эди? учун жиддий ўқиб чиқиш керак­ку. тасдиқлаш тўғрисида»ги қарорига
юкни елкамизга ортиш билан ба­ ёнида қатнашганлар. Ўша пайтлар – Мақтанчоқлик, айёрлик, ваъ­ Мен уни ўқиёлмадим, аниқроғи мувофиқ, Маданият вазирлигининг
робар. Эндиликда зиммамиздаги уйимизга тез­тез Ғафур Ғулом дабозлик умуман бегона эди улар­ ўқиб бўлмади. Узоқ йиллар ана Маданий мерос департаменти
вазифаларни адо этишда ғайрат келиб турар, дадам билан ўзаро га. Уларнинг психологияси ҳам шундай асарларга давлат мукофот­ ҳузуридаги илмий­экспертиза
қилишимиз керак. борди­келди қилишарди. Ғафур бошқача эди. Одамлар ўз манфаа­ лари берилди. кенгашига янги топилмани
аканинг таржималарини олиб тидан кўра, кўпчилик манфаатини рўйхатга олиш бўйича мурожаат
– Қатағон қилинганларга оид Энг қизиғи, бу китоб тақдимот йўлланган.
ҳужжатларда эълон қилинмаган қилинмаган бирорта вилоят
маълумотлар кўпми? қолмади, бир неча марта нашр Анора ҲАЙДАРОВА,
ҳам этилди. Уни ўқиган одам эса, Тошкент шаҳар кенгаши
– Баъзи маълумотларни ошкор «э китобинг қурсин», демайдими?
қилишнинг иложи йўқ эди. Сабаби, Шундан кейин китобга муҳаббат бош мутахассиси
қатағон қилган одамлар Москва­ қоладими?

Кеча ва бугун

Ìанôóр Геááелñнинã реæаñини áарáîд їилãан Раиìáердиеâãа ñîâ¢а келди

Кенгаш биносига кираётсам қаршимдан кен- қилмади. Қайтанга шаҳарга баттар ёпишиб олиш­ Ғазабдан ўзимни босолмай қолдим, кўз олдим
гаш раиси Норбобо ака Соатов жилмайиб чиқиб ди. Охир­оқибат қўмондонликнинг қатъий буйруғи қоронғилашиб кетди. Шундан кейин ташқарига чиқиб,
келди. билан еру кўкдан ҳужум­штурм бошланди. Саноқсиз асир олинган 19 нафар фашистнинг нақ пешанасига
қурбонлар эвазига шаҳар босқинчилардан озод автоматдан ўт очдим...
– Гулистонга, Раимбердиевникига кетаяпмиз, бо­ этилди­ю, амммо шаҳар чеккасидаги бир қўҳна би­
расизми, – деб қолдилар кутилмаганда. – Ота билан нони фашистлар зулукдек ёпишиб ҳимоя қилишди. Холмирза ота 1944 йилда Белоруссиянинг Кобрин
бир гурунглашиб келамиз... Униям «тозалаганимиз»дан кейин эса ҳамма сир шаҳрида оғир яраланди. Ғалабанинг дарагини ҳам
ошкор бўлди. Маълум бўлишича, фашистлар босиб госпиталда эшитди. Узоқ даволанишлардан кейин
Беихтиёр Гулистон туманининг Ўювли қишлоғида олинган ерларда «ўлжага» олинган ва олиб кетишга 1945 йилнинг август ойида қишлоғига қайтди. Қўлига
яшовчи уруш ва меҳнат фахрийси, донгдор пахтакор улгурилмай қолган тарихий ашёлар, экспонатлар, кетмон олиб ер чопди, пахта экди. Республикада
Холмирза Раимбердиев ёдимга тушди. Партиянинг тилла­кумуш буюмлар, қимматбаҳо картиналарни донгдор пахтакорлар қатори ном чиқарди. 2015
вилоят, туман миқёсидаги тадбирларида фаол шу шаҳарга келтириб, бинонинг кенг, мўл ертўласига йилнинг ғалаба баҳорида Белоруссия Президенти
иштирок этадиган оқсоқолимиз ҳақида ўтган йили яширишган. Геббелснинг махфий кўрсатмасига Александр Лукашенко Холмирза Раимбердиевга
газетада очерк ҳам эълон қилгандим. биноан, бу ашёлар тездан Германияга жўнатилиш шахсан табрикнома ва эсдалик медал, қимматбаҳо
арафасида экан. туҳфа йўллади.
Яхши топиб гапиради деган машҳур ўзбек
мақолининг «асл намоёндаси» Холмирза ота десак Иккита музей биносига ҳам сиғмайдиган хазина 2019 йили отахон пойтахтда ўтказилган Хотира
муболаға бўлмайди. Отахоннинг гапларини эшитиб, сақланаётган омборни айланаётиб, қора мато таш­ ва қадрлаш байрами шодиёналарида Президент
унинг 100 ёшни «уриб» қўйганига ишонгингиз ҳам лаб қўйилган кичик бир «тоғча»ни кўриб қолдим. Мирзиёев билан қучоқ очиб кўришди. Шу билан
келмайди. Очиб қарасам, аёлларнинг тилла тақинчоқлари ёни­ бирга, юрт отасининг қўлидан анвойи совғалар
да одамлар оғзидан суғуриб олинган тилла тишлар олди. Ҳозирда Холмирза ота рафиқаси Рўзигул
Отахон билан бу галги суҳбатимиз уруш ҳақида уюмчаси турарди... ая билан ўн фарзанднинг, 92 набиранинг
бўлди... қуршовида қарилик гаштини суряпти.
Бинонинг орқа томонига ўтгач, ҳамма даҳшатдан
– 1942 йилнинг 13 октябрида қўлимга чақирув донг қотиб қолди. Не кўз билан кўрайликки, маҳаллий Хайрлашар эканмиз «икки ёш» данагидан
қоғози беришди, – дея гап бошлади отахан. – Сверд­ аҳолининг эркагу аёли ўлик ҳолда қалашиб ётар, кўра «мағизлар»ни хуш кўришларини айтиб
ловскдаги ҳарбий полигонда тайёргарликдан ўтгач, мурдалар чирий бошлаганидан атрофни қўланса роса кулишди. Биз эса уларга чин дилдан
биноийдек автоматчига айландим. 1943 йилнинг ҳид тутиб кетганди. Асирлардан бирининг айти­ ҳавас қилдик.
ёзида маршал Рокоссовский қўмондонлигидаги шича, кичикроқ унвондаги немис офицерлари
2­Белоруссия фронти 76­Черниговский дивизияси маҳаллий аҳоли орасидаги тилла тишлиларни, Дилобар КАТТАБЕКОВА,
таркибида жангга кирдим. Дастлаб Орёл, кейин тилла тақинчоқли аёлларни шу ерга ҳайдаб келиб Сирдарё вилояти кенгаши
Смоленск шаҳарларини озод қилдик. Белоруссия қамашар, ҳафталаб нон­сув бермай обдон силласини
пойтахти ­ Минскни эгаллашда эса душманнинг қуритишиб, кейин тишларини суғуриб олишар экан. матбуот котиби
кескин қаршилигига дуч келдик. Фашистлар бу Абдуғаффор ОМОНБОЕВ,
шаҳарга тиш­тирноғи билан ёпишиб олишган экан.
Бир неча бор уюштирилган зарбалар ҳам таъсир журналист

Чоршанба ВАЗИЯТГА НАЗАР 5mitilkllaniishy
9 сентябрь, 2020
ижтимоий-си±сий газетаси
№ 33 (1083)

Тафаккур гулшани Асаларилар ҳам ўз жинсидан бўлатуриб ишламай, уядаги
асални бекорга еб ётадиганларини ўлдириб юборадилар.

Абу Райҳон Беруний

Оєєан дарё

яна оєа бошлади
Кейинги йилларда Ҳа, Вольтер ҳақ. Ўша пайт­ Улар қаерда ўқишган? Ким­ анъана ва қадриятлари бор. бу даргоҳ билан келажакда гини биз фақат билимимиз
оммавий ахборот ларда Самарқандда акаде­ лардан таълим олишган? Бу олий мақом, анъана ва улуғвор режаларни амалга билан, қиладиган ишлари-
воситалари ва интернет мия бўлган. Мирзо Улуғбек қадриятларнинг изи, риштаси оширамиз», – деди. миз билан кўрсатишимиз
тармоғида Мирзо Улуғбек атрофига уюшган олим­ Шубҳасиз, юксак билимга эса бизни Самарқандда 1420 мумкин. Фарзандларимиз-
қурдирган Мадрасаи ларни жамлаган машҳур эга бўлиш учун инсон, албат­ йилда иш бошлаган Мирзо Бир сўз билан айтганда ни ўқитиб, уларни жаҳонга
олия ва унинг қошидаги Мадрасаи олия ўз замона- та, юксак даражада таълим­ Улуғбек мадрасайи олиясига оққан дарё яна оқа бошла­ чиқара олсак, байроғимизни
Улуғбек академиясининг сининг дорилфунуни эди. тарбия олиши керак. Илмий элтади. Бу юртимиз тарихи­ ди. Дунёнинг юздан ортиқ катта-катта жойларда
вориси – Самарқанд давлат Унда Қуръон, Ҳадис ва Таф­ мактаблар, баҳслар, муҳит, да фаолият кўрсатган олий университет ҳамда таълим ҳилпирата олсак, бундан
университетининг шонли сирдан ташқари, риёзиёт зарур шарт­шароит мавжуд мадрасалар бугунги кундаги марказлари билан ҳамкор ортиқ бахт, бундан бошқа
тарихи тўғрисида кўплаб (математика), ҳандаса (гео­ бўлсагина етук салоҳият ка­ олий таълим даргоҳларининг СамДУ бугун яна ёш олим­ орзу-ниятим йўқ...
маълумотлар эълон метрия), илми ҳайъат (астро­ мол топади. Бўлмаса, бори лар, янги кашфиётлар мар­
қилинмоқда. Академик номия), тиббиёт(медицина), казига айланмоқда. СамДУда Бу гапларни буюк байрами-
Бўрибой Аҳмедов «Мирзо тарих, жуғрофия, илми «...Юрагимдаги армонимни, юрагимдаги таълим олган академиклар, миз ва қийин вақтларда бе-
Улубек» бадиасида аруз(поэтика) сингари дунё­ буюк ниятларимни айтяпман. Іаммамиз алломалар, шоирлар, ёзув­ жизга айтмаяпман. Юрагим-
ёзганидек: «...Академия вий илмлар ҳам ўқитилган. бирлашиб, мактаб остонасини «сиз» чилар, халқнинг турли илғор даги армонимни, юрагимдаги
ХV асрнинг ўзида бизнинг Бундай дейишга далил­ десак, албатта, буюк ренессансга сафларида тер тўкаётган ки­ буюк ниятларимни айтяп-
Самарқандимизда ҳам ашёмиз бор».) – Самарқанд эришамиз. Ваєтлар ўтади, іаммамиз шилар ҳақида ҳам узоқ ҳикоя ман. Ҳаммамиз бирлашиб,
бўлган экан. Буёғини давлат университетининг іам ўтиб кетамиз. 10 йил, 15-20 йил қилиш мумкин. Кейинги йил­ мактаб остонасини «сиз»
сўрасангиз, «Самарқанд 600 йиллик тадрижи, Шарқу ўтади. Іозирги 1-синфдаги боламиз, ларда СамДУнинг ёш олим­ десак, албатта, буюк ренес-
академияси» деган Ғарбдаги эҳтироми, мадра­ албатта, Улујбек, ибн Сино, Беруний лари ҳам дунёнинг юзлаб илм сансга эришамиз. Вақтлар
гапнинг қаердан ва қачон савий каломи ҳақида дунё бўлади. Мен бунга ишонаман» даргоҳларига йўлландилар. ўтади, ҳаммамиз ҳам ўтиб
чиққанлиги ҳам маълум. матбуотида эълон қилинган Улар Мирзо Улуғбекнинг кетамиз. 10 йил, 15-20 йил
Бу гапни айтган одамнинг бир неча ўнлаб чиқишларни ҳам завол топади. Шундай «бобокалони» эди, деган ху­ излари ўчмаганини, улар ўтади. Ҳозирги 1-синфдаги
исми шарифини ҳам келтириш мумкин. экан, Ўзбекистон олий таъ­ лосани беради. изидан бораётган авлод ибоблнаСмиизн,оа,лБбеартутниа,йУблўулғабдеик.,
биламиз. Бу гап ... узоқ лим тизими чуқур илдизларга улғаяётганини, ўзлари ис­ Мен бунга ишонаман», деган
Францияда, бундан 200 Бу ҳақда СамДУ ректори, эгалиги аниқ. Афсуски, мам­ Бу х улос а АҚШ, Герма­ теъдодда, илмий изланиш комил ишончи мустаҳкам пой­
йил муқаддам чиққан. профессор Р.Холмуродов лакатимиз ҳудудида фаолият ния, Арабистон, Туркия, Япо­ ва иқтидорда оламдаги ҳеч деворга эга эканини яна бир
Уни машҳур ёзувчи, «Халқимизда «Оққан дарё олиб борган илмий мактаблар ния, Корея, Россия, Хитой, бир мамлакат ёшларидан бор исботлайди.
файласуф ва тарихчи оқаверади», деган ниҳоятда тарихини тадқиқ қилишда Эрон, Канада каби мамла­ қолишмасликларини амалда
олим Ф. М. Вольтер айтган ҳикматли гап бор. Дарҳақиқат, шу вақтга қадар айтарли катларнинг нуфузли жур­ исботламоқдалар. Бундай эзгу мақсадлар
экан. Мана унинг сўзлари: эзгу тутумлар қадриятга ютуқларга эришилмади. нал ҳамда газеталарида ҳам ортида эса улкан имконият,
«Трансоксианада унинг айланади, яхши фазилат- Бунинг сабаби, Ватанимиз далиллар билан эътироф Университет раҳбарияти салоҳият бор. Зеро, Мирзо
(Амир Темурнинг) ўрнига лар қондан-қонга ўтади. истиқлолигача бу ҳақда га­ этилмоқда. Айниқса, буни эса Улуғбек ғоялари, оламшу­ Улуғбек дан дуо олган 600
тахтга чиққан машҳур Жумладан, илму зиё ҳам пиришнинг имкони йўқ эди. 2020 йил 16­17­июль кунлари мул ишлари, руҳи билан ёш ёшли табаррук ва забардаст
Улуғбек Самарқандда суяк суради. Шу маънода, Шу сабабли мамлакатимиз­ Самарқандда бўлиб ўтган олимларни қуроллантириш Самарқанд давлат универси­
биринчи академияга тамаддуний тараққиёт ҳам даги илк олий таълим муас­ халқаро конференциянинг йўлида тер тўкмоқда. Бу тети халқаро миқёсга, учинчи
асос солди...». (Вольтер. узлуксиздир», деганида та­ сасаси сифатида 1918 йилда ўнлаб иштирокчилари ҳам хатти­ҳаракатлар Президен­ ренессанс майдонига би­
Танланган асарлар, момила ҳақ эди. иш бошлаган Ўзбекистон тўлқинланиб эътироф эт­ тимиз Шавкат Мирзиёевнинг ринчилар қаторида мардона
Женева, 1769, т. IХ, Миллий университети дилар. Улар янгидан­янги «Буюклигимизни, танамизда кириб бораяпти.
199-саҳифа). Бир саволни ўртага таш­ кўрсатиларди. Юртимизда далиллар билан СамДУнинг қандай буюк қонлар борли-
лайлик: Ватанимиз ҳудудидан олий таълим тизими пайдо 600 йиллик тарихи тўғрисида,
Имом Бухорий, Абу Наср бўлганига эндигина бир аср Улуғбек даври илмларининг Муҳаммаджон ҚУРОНОВ, Фахриддин ШОДИЕВ,
Форобий, Муҳаммад Хораз­ бўлибди, деган хато ва бир бутун дунёни қамраб олган­ Республика Маънавият СамДУ Бошланғич
мий, Маҳмуд Замахшарий, томонлама тасаввур не­не лигини далиллар асосида ва маърифат маркази
Аҳмад Фарғоний, Ҳаким алломаларни улғайтирган маълум қилишди. Истам­ раҳбарининг биринчи таълим назарияси ва
Термизий, Абу Райҳон Беру­ халқимизнинг шонли та­ бул университети ректори ўринбосари, педагогика амалиёти кафедраси
ний, Абу Али ибн Сино, Амир рихига нисбатан, енгилроқ Маҳмуд Ак иштирокчиларнинг фанлари доктори,
Темур, Хусрав Деҳ лавий, айтганда, лоқайдлик эди. мулоҳазаларини тўлдириб: профессор мудири,
Мирзо Улуғбек, Хожа Аҳрор, «Чуқур кўнгил боғлари би­ филология фанлари
Алишер Навоий, Камолиддин Самарқанд давлат уни­ лан боғланганимиз тур­
Беҳзод, Абдулқодир Бедил, верситетининг эса ўтмиши кий жумҳуриятларнинг энг номзоди
Бобораҳим Машраб каби буюк бой ва қадимий. Унинг тари­ илғоридан бири Самарқанд
сиймолар етишиб чиққан. хий­меъморий иншоотлари, давлат университети би­
Улар башарият тараққиётига асрлар оша бизгача етиб лан амалга ошираётган ил­
улкан ҳисса қўшганлар. Буни келган қўлёзмалари, нодир мий ҳамкорлигимиз биз учун
бутун олам билади. Хўш, ушбу асарлар, маънавий муҳит, алоҳида аҳамиятга эга. Биз
буюк зотлар ақл­тафаккур,
илм­фан, маънавият­маъ­
рифат бобида қандай қилиб
олий мақомларга эришдилар?

Кечикаётган суібатлар...

АҚШнинг «Star Tribune» нашри ха­ бир­икки кўриниш берди, хо­ кўзмунчоқдек териб қўядилар билиб­билмай жойлаштири­
Миннесота барига кўра, 56 йилдан бери лос. Аммо хабарда алоҳида олдингизга. лаётган «лавҳа»лар, оғзидан
штатида ўтказиладиган ушбу тад­ қайд этилган «ўқувчиларга шоди кириб, боди чиқаётган
«Йилнинг бир ғолибаси Бернсвилл уларнинг ҳар қандай нарсага Ҳақ гап. Ўқитувчилар учун ўқитувчилар қиёфаси аслида
энг яхши шаҳрида жойлашган «Echo қодир эканини уқтириш энг ўқув­семинарлар, малака оқибат, холос.
ўқитувчиси Park» мактабида тўртинчи катта ютуқ» ҳисобланиши ошириш курслари режа асо­
‒ 2020» синф ўқувчиларига дарс бе­ ҳақидаги фикр мамлакати­ сида ташкил этиляпти. Ва, Ушбу таҳлилга эътибор
танлови рар экан. Қоршо Ҳассан штат миз таълим тизими мутасад­ бундай «буюк» тадбирлар қаратайлик: олимлар 1­синф­
ўтказилиб, мактабларидан кўрсатилган дилари эътиборини тортса учун давлат бюджетидан га борган болалар қоби­
унда 30 ёшли 135 та номзодни енгиб, фи­ бўларди. Чунки биз кейинги миллиардлар ажратила­ лиятини синовдан ўтказиб,
мусулмон налгача етиб келган. пайтда асосан ўқувчиларни ётгани ҳам бор гап. Лекин уларнинг 99 фоизи ноёб
аёл – Қоршо тарбиялаш ҳақида гапиряп­ ҳали бирон­бир ўқувчининг иқтидор эгаси, деган хулосага
Ҳассан ғолиб Асли фаластинлик бўлган, мизу, аммо тарбия кўрган, «Кеча устозимиз дарсдан келишибди. 5 йил ўтгач, айнан
бўлди. энг аҳамиятлиси қочқинлар чуқур билимли ўқитувчиларни кейин, Эшмат, Тошмат ва ана шу болалар қобилияти
лагерида вояга етган Қоршо тайёрлаш ҳақида кам гапира­ мени олиб қолиб, бизни роса яна синовдан ўтказилибди.
Ҳассан тақдирлаш мароси­ ётгандекмиз. саволга тутдилар. Эрта­ Энди жами болаларнинг 30
мидаги нутқида болаларни га ким бўлишимиз, нимага фоизи иқтидор эгаси, деб то­
кўпроқ эшитиш тарафдори Тўғри, бундай мулоҳазалар қизиқишимизни сўрадилар» пилибди. Болалар 10­синфни
эканини айтган. Ҳассаннинг тизим ривожи учун масъул­ деган гапини эшитмадик. битираётганида ўтказилган
фикрича, ўқувчиларнинг ларга ёқмаслиги аниқ. Улар Аммо бу жараён учун ўқитувчи тадқиқотлар эса 12 фоиз
ҳар қандай нарсага қодир эртага «Раҳмат Сизга, яна айбдор бунга, деган фикрни болада қобилият сақланиб
эканини уқтириш таълим бир бор камчиликларимизни келтириб чиқармаслиги керак. қолганини аниқлабди.
жараёнида энг катта ютуқ кўрсатиб, кўзимизни очиб­ Ўқитувчи узоқ йиллар давоми­
ҳисобланади. сиз» демайдилар. Бундан да ўқувчидан баттар қолипга Албатта, ушбу тадқиқот на­
ташқари улар педагоглар ма­ солинди. тижаларининг бизга, бизнинг
Бир қарашда Ўзбекистон лакасини ошириш борасида мактабларимизга алоқаси
таълим тизими ҳамда устоз­ амалга оширилаётган буюк, Бир гап айтса, бир нима йўқ. Аммо улар қаерда ва
мураббийларимиз учун унча­ изчил, тизимли, самарадор талаб қилса «маҳмадона»га, ким томонидан ўтказилган
лар аҳамиятли саналмаган ва албатта салмоқли натижа­ «бетгачопарга» чиқарилди. бўлмасин, якуний натижалар­
ушбу хабар йигирма кунча лар бераётган тадбирларни Оқибатда... дан биз ҳам хулоса чиқарсак
аввал ижтимоий тармоқларда ёмон бўлмас...
Ижтимоий тармоқларга

6 mitilkllaniishy ТАІЛИЛ Чоршанба
ижтимоий-си±сий газетаси 9 сентябрь, 2020

Тафаккур гулшани Тенглик ҳукм сурган жойда сотқин, алдамчи эҳтирослар, № 33 (1083)
ғам-ғусса бўлмайди.
Абдулла
Абу Райҳон Беруний
ни«ямКхашАивнлонмииий:
Ошад³аºарвмºоилгадитºелгаиршили кўрар?»

Муқаддас Қуръони каримда тарихда ўтган бир неча қавмлар ҳақида хабар Бизнинг халқ илму маърифатни, тарбия ва
берилади: «Уларга ўзларидан илгари ўтган кишилар бўлмиш Нуҳ, Од, таълимни, ҳунар ва саноатни яхши кўрар, деб
Самуд қавмларининг ва Иброҳим қавмининг, Мадян аҳолисининг (яъни, ўйлайдурғондурсиз?
Шуайб қавмининг) ҳамда зеру забар бўлган қишлоқларнинг (яъни, Лут
қавми қишлоқларининг) ҳоли-хабари келмадими?! Уларга пайғамбарлари Йўқ, бу фикрингиз ёнглиш...
очиқ далил-ҳужжатлар келтирган эдилар (шунда улар пайғамбарларини Эшонларимиз тоат ва ибодат, панду насиҳат, зикру
ёлғончи қилишгач, бу қавмлар устига Аллоҳнинг балолари ёғилган эди). тасбеҳ ўрниға тўйлардан тўн киюб, кўб ошаб, кўп
Бас, Аллоҳ уларга зулм қилгувчи бўлмади, балки улар ўзларига зулм ухлашни яхши кўрурлар.
қилган эдилар» (Тавба, 70). Уламоларимиз дарсу таълим ўрниға, бир­бирлари
ила ўрун талашиб, мукаррир ва мударрис бўлишни...
Ушбу қавмларнинг аянч­ ганини даъво қилиб чиқади. Іамма гап даврлар этган. Бу иншоотларнинг шак­ яхши кўрурлар.
ли тақдири қазилмалар жа­ Араб минтақаларида из­ ўтиши билан юз ли ва тузилиши икки юз минг Имомларимиз, халойиқға ваъз ва насиҳат ўрниға,
раёнида топилаётган ашё­ берган иєлим кишининг сувга эҳтиёжини тўй ва жанозаларда юруб, жома (тўн) кийишни яхши
вий далиллар билан ҳам ланишлар олиб бораётганида ўзгаришларидадир. қондира оладиган даражада кўрурлар.
исботланмоқ да. Эътибор Бертрам Томас эски бир йўлга Тарихий манбаларда катта бўлганини кўрсатади. Бойларимиз орқа­ўнглариға қарамасдан, фойда
беринг, Қуръоннинг кўпгина дуч келади. Бадавий араблар бугун чўлга айланган Тадқиқотларда қатнашган ва зарарларини ойирмасдан бир­бирлариға рақобат
сураларида Од қавми зикр бу йўл қадимий Убор шаҳрига минтаєалар бир пайтлар археолог Доэнинг айтишича, қиламан деб, «бонка» ва «кридит»ларини кўпайтуруб,
қилинади. Од Нуҳнинг тегишли эканини айтишади. жуда унумдор ерлар Маъриб атрофидаги ерлар дўффилари тор келганда рус ва яҳудийларнинг мол­
(алайҳиссалом) эвараси Авс­ Мавзуга қизиқиб қолган олим бўлгани єайд этилади. жуда унумдор бўлгани са­ ларини букуб­синишини яхши кўрурлар.
нинг ўғли бўлган. Авснинг от­ тадқиқотни охирига етказол­ Жанубий Арабистонда, бабли бир пайтлар Маъриб Мўйсафидларимиз намоз ва ниёз ўрниға, масжид
аси Ирам, унинг отаси Сом, май вафот этади. 90­йил­ Од єавми яшаган ва Хазрамавт ўртасидаги эшигига йиғилуб ўтуруб, ҳар кимни ғийбат ва шикоят
унинг отаси Ҳазрати Нуҳдир. ларга келибгина ҳаваскор ерларда саволимизга ҳудудларда деҳқончилик анча қилишни яхши кўрурлар.
археолог Николас Клэпп аниєроє жавоб топамиз. ривожланган. Муаллимларимиз бир­бирларидан қизғонишуб, бо­
Қуръони каримда баён эти­ қадим шаҳар вайроналарини лаларни арзон ўқитаман деб, бир ўзларига юз, юздан
лишича, Од қавми муҳташам топишга муваффақ бўлади. тортади. Ободонлаштириш Қадимги юнон ёзувчиси Пли­ ортуқ бола йиғуб, ўзлари тўй ва маъракаларда бо­
саройларга («Сизлар ҳар бир Убор шаҳри борлигини исбот­ мақсадида кейинчалик экил­ ний ўз қўлёзмаларида унум­ лаларнинг умрини бекор ўткаришни яхши кўрурлар.
тепаликка ўйин­кулгу учун лаш учун Клэпп иккита йўлни ган дарахтларни ҳисобга дор тупроқлар, дарахтларга Савдогарларимиз: «Тўйликни тўйи ўтар, тўйсизни
бир белги – баланд бино танлайди. Аввал бадавий олмаса, бу ерлар минг йил­ бурканган чексиз ўрмонларга куни ўтар» деган сўзга амал қилмай, қайси маҳаллада
қураверасизларми?!» (Шу­ араблар айтган эски йўл из­ лардан бери буткул қумга тўхталиб ўтган. Хазрамийлар­ тўй бўлса, дастурхончилик қилишни яхши кўрурлар.
аро, 128 – 129); мол­давлат, ларини топади. HACAга му­ кўмилиб ётибди. Қуръони нинг маркази бўлган Сабвоҳ Муаззинларимиз азонни яхшилаб адойи махраж
чорва ҳайвонлари ва тенгсиз рожаат қилиб, сунъий йўлдош каримда Ҳазрати Ҳуднинг яқинидан чиққан ибтидоий қилуб айтишни ўрганмай, бир жойда тўй бўлуб
боғларга («У сизларни чор­ ёрдамида шу минтақанинг (алайҳиссалом) қавмини даврга тегишли топилмалар­ қолса, «Фалончиникига ошга­ҳо!» деб қироат ила
ва ҳайвонлари ва ўғиллар расмини олиб беришларини огоҳлантириб, уларга бе­ даги ёзувларда бу ерларда қичқиришни яхши кўрурлар.
билан, боғлар ва булоқлар сўрайди. Кейинчалик Кали­ рилган булоқлар ва боғлар қадимдан ҳайвонлар овланга­ Дўкондорларимиз ишларини тартибла солмай,
билан қўллади­ку!» (Шуа­ форниядаги Хантингтон ку­ ҳақида айтилади. «Ва сиз­ ни қайд этилади. замонаға мувофиқ иш юритмай, Маллахон замони­
ро, 133 – 134) эга эди. Шу тубхонасида сақланаётган ларни ўзларингиз биладиган дан қолғон эски дўкон, эски тос, эски тартибларини
сабабли ғурур ва кибрга бе­ қадимий қўлёзма ва харита­ (неъматлар) билан қўллаган­ Смитсониан институти яхши кўрурлар.
рилиб, бутларга сиғинишди. ларни ўрганиб чиқиб, юнон сийлаган Зотдан (Аллоҳдан) олимларининг Покистонда Оналаримиз билим ва тарбия ўрниға эрлари ила
Аллоҳ таоло Ҳазрати Ҳудни жўғрофия олими Птолемей қўрқингиз! У сизларни чор­ олиб борган изланишлари урушуб­талашуб қизлариға мол қилмакни яхши
(алайҳиссалом) бу қавмга (Батлимус) милоддан аввалги ва ҳайвонлари ва ўғиллар натижасида эса ўрта аср­ кўрурлар.
пайғамбар қилиб юборди. 200 йилда чизган харитани билан, боғлар ва булоқлар ларда серунум бўлган ерлар Оталаримиз болалариға ўқутмак ва таълим бер­
У қавмини огоҳлантириб, топади. Унда бу минтақада билан қўллади­ку!» (Шуаро, 6 метрлик қум остида қолиб мак ўрниға «Ўғлум эмди каттакон йигит бўлдинг,
Аллоҳнинг уларга берган жойлашган қадимий шаҳар 132 – 134). кетгани аниқланган. Миср шунча ўқуганинг етар, пул топ!» – деб «ташишка» –
неъматларини эслатиб, имон ўрни ва унга олиб борадиган эҳромлари ҳам бир пайтлар ҳаммоллик қилдиришни яхши кўрурлар.
келтиришга чақирганида, йўллар кўрсатилган эди. Ҳолбуки, бугунги кун­ қумлар орасидан қазиб олин­ Косибларимиз бир­биридан молларини арзон
исён ва инкор қилдилар. да биз Од қавми яшаган ган эди. Демак, Од қавмига сотаман деб, тезгина йиртиладурғон, тикишлар ун­
Бу қилмишларининг жа­ Бу орада HACAдан расм­ жой деб тахмин қилаётган тегишли боғ ва булоқлар дан уруб, мундан чиқғон, сувни етти чақирим ердан
зоси ўлароқ, Аллоҳ таоло лар олингани ҳақида хабар Убор шаҳри бутунлай қум қумтепалар остида қолиб чақирадурғон маҳси ва этиклар тикуб, сотишни яхши
ёмғирларни тўхтатиб қўйди. келади. Сунъий йўлдошлар билан кўмилган. У ҳолда кетган деб тахмин қилиш кўрурлар.
Натижада уларнинг машҳур ёрдамида фазодан олинган Ҳазрати Ҳуд (алайҳиссалом) мантиқан тўғри. Заргарларимиз йигирма тийинлик кумуш, ўн тийин­
Ирам боғлари қуриди. бу суратларда оддий кўз би­ тилидан итоатсиз қавмни лик тилло орасиға мум ва сақичлар жойлаб, исмини
Сўнг улар устига бўронли лан кўриш мумкин бўлмаган огоҳлантиришда нега «боғлар Хулоса сифатида айтиш «Қиз ҳайрон», «Зебигардон» қўюб, беш­ўн сўмга со­
қақшатқич шамол юборилди. йўллар тасвири бор эди. Пто­ ва булоқлар» муборак жумла­ мумкинки, тарихий ва архе­ тишни яхши кўрурлар.
«Бас, қачонки улар ўша (азоб) лемей чизган харита билан си қўлланган? ологик топилмалар Қуръони Табибларимиз долчин, занжабил, ҳуббул малик,
ни ўз водийларига қараб кела­ сунъий йўлдош орқали олин­ каримда зикр этилган Од филфил каби бир неча атторни қутисида йўқ нарса­
ётган бир қора булут ҳолида ган суратларни солиштирган Ҳамма гап даврлар ўтиши қавми ва Ирам шаҳрининг лардан мураккаб дору ва маъжунлар ясаб, бечора
кўришгач: «Бу бизларга ёмғир Клэпп иккаласи ҳам бир­ билан юз берган иқлим ушбу минтақада бўлганини нодон халқни пулини олишни яхши кўрурлар.
келтирувчи булутдир», деди­ бирига уйғун эканини пайқаб ўзгаришларида дир. Тари­ ва оятларда алоҳида таъкид­ Машшоқ ва ҳофизларимиз тўй ва базмларга бир
лар. «Йўқ, бу ўзларингиз шош­ қолади. хий манбаларда бугун чўлга ланганидек ҳалок этилганини мардакни(нг) исмини бачча қўюб, ўзлари ила баробар
тирган нарса – бир бўронки, айланган минтақалар бир исботлайди. олиб юруб, «миллий адабиёт» ўрниға «Хоним ялола,
унда аламли азоб бордир. Шундан сўнг қазиш ишлари пайтлар жуда унумдор ер­ бегим ялола» деб баччага ташланаётган пулларни
У Парвардигорнинг амри бошланади ва қисқа фурсат лар бўлгани қайд этилади. Шу йилнинг апрель ойи­ бўлуб олишни яхши кўрурлар.
билан барча нарсани вай­ ичида бадавий арабларнинг Жанубий Арабистонда, Од да эса Саудия Арабистони Саводхонларимиз жарида ва журналлар, тарих
рон (ҳалок) қилур. Бас, тонг ҳикояларида қайд этилган қавми яшаган ерларда са­ чегарасига яқин жойда жуда ва рўмонлар ўрниға Дақёнус замонидан қолғон,
отганида фақат уларнинг афсонавий шаҳарнинг ўрни волимизга аниқроқ жавоб йирик гавдали инсоннинг хурофотлар ила тўлғон «Андоғ урдиларки, гард­
уй­жойларигина кўзга таш­ топилди. Унга «Қумлар Ат­ топамиз. Изланишлар шуни қабри, суяклари топилди. гард бўлуб кетди», деб лофлар ёзилғон китобларни
ланар эди. Биз жиноятчи, лантидаси – Убор» деб ном кўрсатдики, бу ерларда яша­ Газ з а ҳ ира л ар ини из л аш оғизларини қуфуртуруб ўқумоқни яхши кўрурлар.
осий қавмни мана шундай берилади. Шу ўринда бир ган халқлар деҳқончиликда мақсадида қазиш ишлари Йигитларимиз миллий мажлис ва суҳбатлар ўрниға
жазолаймиз» (Аҳқоф, 24 – 25). савол туғилади. Топилган бу жуда пухта ишлаб чиқилган олиб бораётган муҳандислар тўкма ва самаварларда, раста ва дўконларда ўлтуруб,
Саккиз кун давом этган бу қадимий шаҳарни Қуръони ка­ суғориш тизимидан фойда­ тасодифан бу суякларга дуч «Фалончининг ўғли хўб яхши бола бўлубдур, кеча фа­
шамол Од қавмини, Қуръони римда номи зикр этилган Од ланишган. Фазодан олинган келдилар. Қадимшунос олим­ лончининг меҳмонхонасиға қамаб, қийқиртируб базм
каримда таърифланганидек, қавмига тегишли дейиш учун суратларда ҳам Рамлат ат­ ларнинг таъкидлашича, бу қилдук. Эмди фалончининг ўғлини(нг) ҳам бир базм
чириб, ичи бўшаб қолган хур­ қандай асослар бор? Сабъатайн деган жойлардаги суяклар Қуръони каримда қилсак, дунёдан армонсиз кетар эдук» деб, исло­
мо дарахтлари каби ердан турли суғориш каналлари ва зикр этилган йирик гавдали ва миятдан узоғ инсоният номига ярашмаган ишларни
суғуриб, улоқтирди: Аввало, топилган шаҳар тўғонларнинг қолдиқлари акс бақувват Од қавми одамлари­ қилмоқ ва сўзлашмоқни яхши кўрурлар.
қолдиқлари ичида Қуръони га тегишлидир. Малумотларга Ёшларимиз илм ва маърифатли бўлишни, ҳунар,
«Энди Од (қабиласи) каримда алоҳида таъкидлан­ қараганда, айни пайтда бу санъат ўргонишни ўрниға, ўзларига зеб беруб тор
га келсак, бас, улар бир ган баланд устунлар бор эди: ерда қазиш ишлари давом шим ила калта камзул, қотирма ёқаларга бино
даҳшатли, қутурган бўрон «(Эй Муҳаммад,) Парварди­ эттириляпти. қўйишни яхши кўрурлар.
билан ҳалок қилиндилар. У горингиз (бошқа) юртларда Ишчиларимиз илм ва ҳунардан маҳрумлиги
(бўронни Аллоҳ) уларнинг ўхшаши яратилмаган, ба­ Шоҳистахон УЛЬЖАЕВА сабабли бошқа миллатлар илму маърифатлари
устига пайдар­пай етти кеча ланд устун(ли қаср)лар эгаси соясида кунига 4–5 сўм ишлаб турган бу замонда
ва саккиз кундуз ҳоким қилиб бўлган Ирам (шаҳридаги) кунига уч тангаға мардикорликни, ойиға ўн беш сўмға
қўйдики, энди у жойдаги Од (қабиласи)ни қандай қоровулликни, йигирма сўмға фанар ёқишни, ўн сўмға
қавмни чириб, ичи бўшаб (ҳалокатга дучор) қилганини кўнка йўлини тозалашни ва шуларга ўхшаш энг паст
қолган хурмо дарахтининг кўрмадингизми?» (Вал­фажр, ва оғир хизматларни яхши кўрурлар.
танасидек қулаб, ҳалок 6 – 8). Қазилма ишларига Болаларимиз оталаримизнинг илм қадрин билма­
бўлиб ётганларини кўрурсиз. бошчилик қилаётган доктор ган, илм учун пулни кўзлари қиймаганлик сабабли
Бас, улардан бирон (омон) Заринс ҳам бу шаҳар бошқа ўқумоқ ва ўрганмоқ ўрнига «Оҳ пул, жоним пул», деб
қолгувчини кўрармисиз?» (Ал­ жойларда учрамайдиган ба­ «ташишка» – ҳаммолликни яхши кўрурлар.
Ҳааққа, 6 – 8). ланд устунлари билан аж­ Муҳаррир (ёзғучи, шоир)ларимиз кўб­кўб оқча
ралиб туришини, шу боис бу олиб, оз­оз ёзишни яхши кўрурлар.
Бир қанча тарихчи ва му­ устунларни Од қавми яшаган Муштарийларимиз фойдали мақолалар ўрниға
фассирларнинг фикрича, Од Ирам шаҳрига тегишли дейиш (ғийбат ва фасод) хабарларни яхши кўрурлар.
қавми яшаган жойлар ҳозирги тўғри бўлишини айтади. Думаларимиз(даги депутотларимиз) мажлисға
Яман ҳудудидир. Бу қавм Ум­ келуб, устулга суёлуб фароғат қилуб турғон
мон ва Ҳазрамавт оралиғидаги Ирам шаҳри ва Од қавми вақтларида, бир тарафдан қаттиғроқ товуш чиқса
минтақада яшаган. тарихи кўп баҳс­мунозарага чўчиб уйғонишни яхши кўрурлар.
сабаб бўлган мавзу. Чунки Шоирларимиз миллий шеър ва адабиёт ёзишни
Ўтган асрнинг 90­йиллари бошқа тарихий манбаларда ўрниға мувашшаҳми ёки «қошингдан, кўзингдан»,
бошида бир қатор машҳур бундай юксак маданиятга эга – деб, жавонларни мақтаб фасод ахлоқға сабаб
газеталар «Ҳашаматли араб халқ ва улар қурган шаҳар бўладурғон шеърлар ёзишни яхши кўрурлар.
шаҳри топилди», «Қумлар ҳақида маълумот учрамай­ Аммо мен бўлсам, ҳозирги замонда индамасдан
Атлантидаси – Убор» каби ди. Бундай халқ номининг туришни яхши кўрурман.
сарлавҳалар остида туркум манбаларда учрамаслигини
мақолалар эълон қилдилар. ҳам олимлар ғалати ҳол дейи­
Ўшанда топилмалар номининг шади.
Қуръони каримда зикр этилга­
ни уларни ҳайратлантирган Аслида бу ҳолнинг сабаби­
эди. Чунки кўпчилик Од қавми ни Од қавмининг Яқин Шарқ ва
ҳақидаги хабарни афсона, Месопотамия минтақасидаги
деб биларди. бошқа халқлардан узоқда –
Арабистон яриморолининг
1932 йили инглиз тадқиқот­ жанубий соҳилларида яшага­
чиси Бертрам Томас «Arabia ни ва бошқа давлатлар билан
Felix» номли китоб ёзади. Рим­ ўзаро алоқалари ҳам чекли
ликлар Араб яриморолининг бўлганида кўриш мумкин.
жанубида жойлашган Яман ва Яна бир асосий сабаб ўша
Уммон ерларини Arabia Felix даврларда бу давлатда ёзув­
деб аташарди. Бу ерларда чизувнинг оммалашмагани
яшаган қабилалар ҳақида билан боғлиқдир.
кўплаб қизиқарли маълумот­
лар келтирган Томас қадим Жанубий Арабистонга
шаҳарнинг қолдиқларини топ­ саёҳат қилсангиз, бирин­
чи навбатда ястаниб ётган
кенг чўллар эътиборингизни

Чоршанба ТАРИХ САІИФАЛАРИДА 7mitilkllaniishy
9 сентябрь, 2020
ижтимоий-си±сий газетаси
№ 33 (1083)

Ҳайвонлар табиатида кушандаларидан нафратланиш,
душмандан эса ўзини қўриқлаш инстинги бор.

Абу Райҳон Беруний

Тафаккур гулшани

Носирхон тўра Саид Камолхон 1871 йили Косон НОÑИРÕОНТªРАÊИÌÁªЛГАН?
(ҳозирги Косонсой) шаҳрида туғилган. Отаси
Намангандаги мадрасалардан бирида мударрис
эди. У фарзандини олдин ўзи ўқитди, унга Қуръони
каримни ёд олдирди. Шундан кейин билимини
чуқурлаштириш ниятида турли ўлкаларга сафар
қилди. Олдин Бухоро ва Кобулда, кейинчалик
Деҳли, Бағдод, Ҳижозда таҳсил олди. Чуқур билим
олиб Туркистонга қайтгач, Наманганда бош
мударрис, қозилик қилди, кўплаб илм толибларига
тафсир, ҳадис ва фиқҳдан сабоқ берди.
Чоризм салтанати ағдарилганидан кейин Носирхон
тўранинг ижтимоий-сиёсий фаолияти бошланди. У
1917 йили Наманган шаҳар Думасига депутат этиб
сайланади. Шу йилнинг 26-29 ноябр кунлари Қўқон
шаҳрида бўлиб ўтган Ўлка мусулмонларининг
тўртинчи қурултойида эса Туркистон мухторияти
ҳукумати аъзоси этиб сайланади.

Хориждаги ва­ ларидан бири, кейинроқ Ко­ советлар истибдодига қарши саналган марҳум Носирхон ёзган: этгонлиғидан хабардор бўлғон
сонсойда «Миллий иттиҳод» отланган қўрбошилар бошлиқ тўра коммунистларга қарши «Намангондан жиҳод шиори Носирхон тўра, эмди бўлмади,
тандошлардан А.Завқий (Абдул­ ташкилоти шўъбасини ташкил қуролли кучларни ягона ғоя қўзғолон кўтармиш эди. Нима руслар ғолиб келадурғонга
ла Тўлаганов) бир мақоласида: қилади. Носирхон тўра 1924 ва мақсад остида бирлашти­ қилишларини билолмай, сувга ила хуруж қилғон Носирхон ўхшайдур, деб йўлдошлари би­
«1917 йил 9 декабрда Қўқонда йили Косонсойда батраклар ришга ожизлик қилади. Кўплаб оққан кишидай ҳайронликда тўра ҳам олим, миллатчи бир лан машварат қилиб, ўзимизни
Бутун туркистон тўртинчи уюшмасини мустамлакачи­ бегуноҳ кишиларнинг қони турган мусулмонлар, ўз диний зотдур. Атрофида тўпланғон хорижга олайлик, деб қарор
Ўлка қурултойи (съезди) лар ва уларнинг малайла­ тўкилишидан чўчиган Носир­ олимларини илоҳий кучдан аскарларини ҳаммаси фидойи қилдилар. Ғоятда эҳтиёт би­
чақирилди. Қурултойга 180 рига қарши оёқлантиргани хон тўранинг ҳал қилувчи ку­ холи бўлмаса керак деб гу­ эди. Бошқа қўрбошиларга лан Намангон шаҳри ичиға
вакил қатнашди. Қурултой ва­ учун деҳқонларнинг оммавий раш олдида иккиланиб қолгани мон қилганликларидан, мол­ ўхшб, бу зот руслар билан сулҳ кирдилар. Сардоба даҳасиға
киллари Русия демократик Фе­ чиқишлари бутун Фарғона кейинчалик жуда қимматга жонларини аямай, у кишига қилишга ёнашмади. Руслар тобе Бураматут маҳалласида
дератцияси ичида Туркистон уездига ёйилиб кетди. тушди: «бу қаҳрамон бола­ қўшилувчилар ўлка бўйлаб кўб урунди. Масалан, рус­ муносиб бир уйга ерлашдилар.
Мухтор жумҳуриятини ташкил ларимизнинг онгларини очиб кўпаймиш эди. лар бир кун мусулмонлардан Сафар сариштасини кўра бош­
этишни маъқул топдилар. Бундай фаолият ишга солғудек, ҳар ишга ярам­ ҳар кимга сўзи ўтадургон, ладилар.
Шу қурултойда ҳукуматнинг босқинчиларга албатта ёқмас лик сиёсий раҳбар бўлғудек би­ Бироқ иш вақтидан ўтган, не гаплари таъсир қиладурғон,
бошлиғи ва вазирлари ҳамда эди. Шунинг учун ҳам советлар рорта кишимизнинг йўқлигидан, фурсатлар қўлдан кетган эди. гавдалик Тўрахон махдум до­ Руслар одамларини во­
эллик тўрт кишидан иборат ҳокимияти 1925 йили Носирхон ташкилий равишда очиқ бир Узоқ­яқиндаги болшевикларга млани, Миён Қудрат ҳазратни ситасила Носирхон тўрани
Миллий маслаҳат Шўроси тўрани «советларга қарши мақсадни олға қўйиб иш олиб қарши кўтарилган қўзғолонлар ГПУ доирасиға чақирдилар. бўйини олди. Ёширилгон
(парламент – муаллиф) сай­ сиёсий фаолият олиб борга­ боришолмаганликдан мамла­ бутунлай бостирилиб, ишла­ Бу икковлариға ГПУ ширин уйни босди. Тўрам қочди.
ланди. Ҳукумат ҳайъати ни учун» деган сохта айблар катимизнинг бахтсиз энг ботир ри марказга боғланмиш эди. ваъдалар ила қуруқ дарёдан Ҳавлидан ҳавлиға андин том
Маҳмуд Тинишбойни ҳукумат билан ОГПУ қарорига кўра, ўғиллари ҳар ерларда душман Пайғамбаримиз Муҳаммад кўб сувлар илтифот қилди. орқа қўшнига, у жойдан бошқа
раиси ва ички ишлар нозири, ҳибсга олади ва мамлакат­ қўллари билан отилиб­чопи­ алайҳиссаломнинг «Ҳар оқил Бу зотлар тоғ ичлариға бо­ бир боғга отлаб, у жойда
Шоаҳмад Шоҳисломни раис дан бадарға қилади. У 1928 либ, бекорга йўқотилдилар» киши ўз замонасига тушун­ риб, Носирхон тўрани то­ ҳозирланмиш отларига миниб,
ўринбосари, Мустафо Чўқайни йилгача Оренбургда сургунда (Алихонтўра Соғуний, «Турки­ ган бўлсин» деган ҳикматлик пиб, яхши насиҳатлар ила Кошғар жўнадилар. Ўшга сало­
ташқи ишлар нозири… Носир­ бўлади. Носирхон тўра бу ерда стон қайғуси» (биринчи китоб), сўзларига амал қилиш ва миллат эзилмасин, маҳву мат етганлиғидан Намангон­
хон тўрани маориф нозири татар маърифатпарварлари Тошкент, «Шарқ», 2003 йил, Пайғамбаримизнинг 23 йиллик паришон бўлмасун, тўрам даги ўғли эшон Дадахонга хат
этиб тайинлади» («Миллий билан учрашиб, улардаги 65­бет). нубувват давридаги ибратлик ҳам ҳукуматни лутфи ино­ жўнатдилар. Сотилғон қўрноз
Туркистон» журнали, Олмония, вақф ишлари, таълим тизими, таржимаи ҳолидан хабардор ятларидан фойдалансунлар, жосуслар эшон Дадахонни
1974 йил, 133­сон, 16­бет), деб шариат маҳкамалари фаоли­ Саудия Арабистонида бўлиш ҳаммадан кўпроқ ис­ қолғон беш кунлик умрларини излаб, ҳаммомда топдилар.
ёзган эди. яти билан яқиндан танишади. истиқомат қилувчи ватандош­ лом олимларига лозим эди. роҳат, иззат, маишат билан Ёнчиғидаги хатни топиб олди­
Ўзининг машҳур кундалиги ларимиздан Аҳмад Тўлқин Замонавий сиёсат олами­ ўтказсунлар, эй тўрам, эй лар. Ҳолан Кошғар йўлларини
Аммо уч ой ўтмаёқ советлар «Ўринбурғ мактублари» аса­ қўрбоши Шермуҳаммадбек дан хабарсиз бўлганликдан ҳазрат, сизлар боринглар, бир таъқиб учун Ўшга, Гулшага,
ҳокимияти мухториятни қонга рини ёзади. фаолиятидаги ўзи шоҳид у кишининг бутун ишлари илож қилиб, тўрамни ҳукумат Сўфига ва бошқа марказларга
ботирди. Қонуний ҳукумат аъ­ бўлган қуйидаги воқеани тескарисига айланди. Ёлғиз билан яраштиринглар, сизлар­ тилғиром ва тилифўн билан
золарини таъқиб ва мавҳ этиш Сургундан қайтгач, яна му­ Шермуҳаммадбекнинг ўғли қўзғолончиларгина эмас, шу­ ни бу тарихий хизматларингиз тўра қочди, тут, тут, тут, деб
билан қаноатланмай, Қўқон даррислик фаолиятини давом Давронбек ва жияни Ан­ лар баҳона ўзларига тўғри тақдир қилинадур, деди. ҳар тарафга овчи кўппаклар
шаҳрига ҳужум уюштириб, ўн эттиради. Кўплаб ёшларга варбекларга айтиб бер­ келмаган, икки кишига сўзи каби одамларини тарқатди.
мингга яқин аҳоли ёстиғини Ислом асослари ва тарихидан ган: «Шермуҳаммадбек ва ўтарлик одамлардан Наман­ Тўрахон махдум домла йўғон Ниҳоят гулшалик Тўйчи де­
қуритди. Ҳукумат ва маслаҳат сабоқ беради. Нурмуҳаммадбеклар Носир­ ган, Косон атрофлари билан жисмини кўрсатиб, семизлиги­ гон бир қоқбош қирғизни
Шўроси аъзоларидан элликка хон тўранинг ёнига бориб: ҳеч жойда қолдирмай, отиб­чо­ дан шикоят қилуб, от сафар­ жистижўси натижасида Толлиғ
яқини қамоққа олинди. Носирхон тўра дунёвий би­ «Домла, сиз бизга бош бўлинг, пиб ўлдирдилар. Қолган қўлга ларида узоқ йўлларда юришга дегон жойда тўра тутилди.
лимлардан ҳам яхши хабардор диний раҳнамо бўлинг, биз ам­ тушганлари қаттиқ қамоқда тоқат қилолмасликларини Қўллари боғланиб, Тошкандга
Носирхон тўра мустамлака­ эди. У Ислом асосларига оид рингизга итоат қилиб, душман­ ёки узоқ сургунларга юбори­ баҳона қилиб, ўзини маъзур жўнатилди. У тарафидан Тур­
чилар зулмидан қочиб, яшири­ рисолалардан ташқари тарих, га қарши биргаликда курашай­ либ, йўқотилди. кўрсатди. ГПУни бошлиғи кистонликлар огоҳ эмасдур...»
нишга мажбур бўлади. Аммо фалсафа каби фанларга доир лик», деб илтимос қилишган бошини қимирлатиб, тасдиқ­
бир йилча ўтмасданоқ фао­ асарлар ҳам ёзган. Хусусан, экан. Шунда Носирхон тўра Бечора Носирхон тўра қочиб лагандек бўлди. Ўринлариға Ўттизинчи йилларга ке­
лиятсизлик ҳалокат эканини олимнинг йирик «Туркистон кўзини ердан узмай ўтирган юрган еридан икки ўспирин Абдурраҳмонхон тўрани либ советларнинг миллий
тушуниб, яна очиқ ишлашга тарихи» асари ўлкамизнинг ҳолда на «ҳа», на «йўқ» деб ўғли билан ушланиб, Тош­ тайинлаб, Миён Қудрат ила ўлкалардаги қатағон сиёсати
ўтади. 1923 йилгача Наманган­ узоқ йиллик тарихини қамраб жавоб қилган. Бироқ орадан кентга келтирилган сўнггида икковларига ҳукуматни хиз­ иккинчи паллага кирди. Тур­
да ташкил этилган «Маҳкамаи олгани билан аҳамиятлидир. бир қанча вақт ўтгач, Носирхон энг қаттиқ, ер ости, қоронғу матчиларидан тўрт элчини ли сохта айблар билан мил­
шаръия» (Шариат суди) идора­ тўра бу қилмишидан пушай­ зиндонда ётғонлиғини эшитган қўшуб, жами олти элчи бўлуб латнинг етук сиёсий, диний
сига раислик қилади. Носирхон тўра мил­ мон еб, виждони қийналиб, эдик. Сўнгра икки ўғли билан жўнатилди. арбоблари, мулк эгалари яна
лий­озодлик ҳаракатининг «қўрбошилар таклифига мен бирликда ўлим жазоси бери­ йўқ қилина бошланди. Бу давр­
Ҳужжатларда қайд эти­ таниқли қўмондонлари бирор нарса дея олмадим, либ, дунёдан йўқотилмишдир. Булар қишлоқдан қишлоққа нинг кескир қиличи – машъум
лишича, Носирхон тўра Шермуҳаммадбек, Мадамин­ бу менинг хатойим эди», деб Агар бу киши ўрнида сиёсат юриб, қизил чойхоналарда «учлик»лар бегуноҳ миллат
диний соҳада жонбозлик бек ва Нурмуҳаммадбек ка­ иқрор бўлган. Кейинчалик оламидан хабардор, онглик ётиб туриб, Носирхон тўрани фидойиларини қатл этиш ва
кўрсатишдан ташқари иж­ билар билан учрашиб, уларни Носирхон тўра миллий кураш бошқа биров бўлганида, ишни изидан ҳам хабар тополма­ қамашга ҳукм қила бошлади.
тимоий­сиёсий ишларда юртни озод қилиш учун кураш­ жабҳасига ўзини бағишлаб, шу бошқача ташкилий равишда дилар. У тўрт тўртинчиларни ОГПУнинг Ўрта Осиёдаги Мух­
ҳам фаол қатнашган. У юрт га руҳлантириб туради. йўлда қурбон бўлган» («Тарих­ олиб борар эди. Бу қадар улуғ чўлларда мужоҳидлардан тор вакиллиги ҳузурида таш­
мустақиллиги учун курашни нинг ҳасратли саҳифалари» қўзғолон майдонида тўкилган зиёда қўрқоқлиғи Тўра кил қилинган Ўрта Осиёдаги
асосий шиор қилган «Мил­ Аммо ана шундай катта тўплами, Тошкент, «Шарқ», ерлик халқ қонлари бекорга ҳазратларига баҳона бўлди. вакили Белский, ўринбосари
лий иттиҳод» ташкилотининг билим ва салоҳиятга қарамай, 2006 йил, 122­бет). кетмас эди. Чунки, жанубий Ҳаммалари иттифоқлашиб, Карутский, ОГПУ қўшинлари
Намангандаги ташкилотчи­ Носирхон тўра сиёсий вази­ томондаги Афғон ва Ҳиндистон қайтайлик эмди бас, кўб қўмондони Бабкевичдан ибо­
ятни тўғри баҳолай олмайди, Алихонтўра Соғунийнинг чегаралари қўлга келтирилса, роҳатсиз бўлдик, тоғ ичлари­ рат «учлик»нинг 1930 йил 27 ок­
Носирхон тўранинг охирги у ёқдан ёрдам етказиш имко­ да, ғайри маскун ерларда уч­ тябрдаги суд йиғилишида Тур­
Кутинг! йиллардаги фаолияти ҳақида нияти туғилмиш эди; онгсизлик ратолмадик, хулоса, истадик, кистон мухтор ҳукумати аъзо­
мана бундай фикрлари бор: шумлигидан шу ишни бажа­ топмадик, деб билиттифоқ ларидан бўлган Носирхонтўра
ЮÊÑАЛИØ «Шундоқки, ҳозирги кунларда ра олмадилар» (Алихонтўра қайтиб келдилар. Ўшандоқ жа­ Саидкамолхонтўраевни
ТАРАДДÓДИ Арабистонда туришган Ол­ Соғуний, «Туркистон қайғуси» вобларини ГПУга етказдилар. 56 ёшида ўтмишида со­
тинхон, Мубашширхонларнинг (биринчи китоб), 86­87­бетлар). Бундан кейин ГПУ ҳар тарафга вет ҳокимиятига қарши
²ар іîлда, îрçóлар наñиÿ ýìаñ, устози, асли Косон зодагон­ жосусларини тарқатди. аксилинқилобий «Қўқон мух­
наїд ýкан. Êейинãи йиллардаãи ларидан, Фарғона вилоятида Носирхон тўра ҳақларида тор ҳукуматида вазир лаво­
ÿнãиланишлар þртиìиç ÷инакаìиãа обрўйи баланд бўлган, замо­ «Улуғ Туркистон фожеаси» Носирхон тўрадан бир ха­ зимида ишлаган» 1925 йил­
óлкан иìкîниÿтлар ìанáаи насига кўра улуғ олимлардан китобининг муаллифи Мусо бар келтурғонга зиёдасила дан 1928 йилга қадар совет
ýканлиãини ÿна áир áîр таñдиїлади. Туркистоний қуйидагиларни мукофотлар ваъда қилди. Рус­ ҳукуматига қарши фаолияти
ларни шиддат билан таъқиб учун қамалган, ҳозирда ҳам
Келгуси сонларда совет тузумига қарши ташвиқот
олиб бормоқда деб отувга ҳукм
этди. Худди шу кунги йиғилиш­
да «учлик» Носирхонтўра
Саидкамолхонтўраевнинг
оила аъзолари ва маслак­
дошлари устидан ҳам ҳукм
чиқарди. Носирхонтўранинг
фарзандларидан Дадахон
эшон Носирхоновни отувга,
Хасанхон Носирхонтўраевни
6 йил қамоқ жазосига
ҳукм этди. Носирхонтўра
Саидкамолхонтўраевнинг
шогирдларидан Мулла­
фозил Бобомуҳаммедов,
Мулланўмон Каримовларни
дастлаб отув жазосига ҳукм
этиб, сўнгра ижтимоий келиб
чиқишини ҳисобга олиб отув
жазоси 10 йиллик концлагер­
га алмаштирилди, Юлдашев
Муллатожибой ҳам 10 йилга
озодликдан маҳрум этилди.
Носирхонтўра хотининиг ака­
си Сайдулло Мақсудовни эса
5 йилга озодликдан маҳрум
этдилар.
Интернетдаги маълумотлар

асосида тайёрланди.

8 milliytiklanish СЎНГГИ САІИФА Чоршанба
ижтимоий-си±сий газетаси 9 сентябрь, 2020

№ 33 (1083)

Ҳаддан ортиқ ғазаб ваҳшийлик келтирганидек
бевақт қилинган лутф обрўни ҳам кетказади.

Абу Райҳон Беруний

Ю¯ОРИ ÏАЛАТА ¯ÓЙИ ÏАЛАТА
ТАØАÁÁÓÑИНИ ¯ªЛЛАÁ-
¯ÓВВАТЛАЙДИÌИ?

Ўзбекистон «Миллий тикланиш» кодексининг 291­моддасига ҳайдовчи суғурта полисини ўзи ўтган навбатдаги мажлисида Øаâкат
демократик партияси фракция­ ўзгартиш киритиш ҳақида»ги қонун билан олиб юрмаган тақдирда «Миллий тикланиш» демократик
си аъзолари Алишер Ҳамроев лойиҳасига ўзгартириш киритиш ҳам унинг машинаси «жарима партияси фракцияси аъзолари­ РА²ÌОН
ва Фарҳодбек Ашматовлар ташаббуси билан чиқдилар. Агар майдони»га қўйилмайди. нинг ушбу таклифи бир овоздан
«Ўзбекистон Республикаси Маъ­ ушбу ўзгартиш Олий Мажлис маъқулланиб, тасдиқлаш учун Туркийлар
мурий жавобгарлик тўғрисидаги Сенати томонидан маъқулланса, Олий Мажлис Қонунчилик па­ Сенатга тақдим этиладиган бўлди.
латасининг 8 сентябрь куни бўлиб Қиличин ташлади беклар ниҳоят,
босилди тулпорлар,
«Тренд»га чиººан ºозонлар... ЯНГИ КИТОБ: Эр бошига иш тушса Ижтимоий масофани саєланг! тиғлар сурони,
урҳога ўрганган тилларда оят,
Маиший турмушимизда ишлатилади­ XX аср ўзбек адабиётининг классик Коронавирус юєтирганлар туркийлар таниди комил Худони.
ган оддий рўзғор буюми ҳисобланмиш адибларидан, дея эътироф этилган Ўзбекистон
қозон тарихни варақласангиз, беш­ халқ ёзувчиси Одил Ёқубовнинг «Эр бошига 44 418 Қиличлар занглади…
олти аср нари­берисида икки марта иш тушса» романи орадан 55 йил ўтиб алоҳида фалокат ҳушёр,
«тренд»га чиққанига гувоҳ бўласиз. китоб ҳолида қайта нашр этилди. нафарни ташкил этмоєда туркийлар қувватин берди ерларга.
Ҳийлагар дўстлардай яқинлашди ёв
Биринчиси – Соҳибқирон Амир Рус ёзувчиси Константин Симонов адибнинг «Эр комиллик қидирган жасур эрларга.
Темур амрига кўра ясатилган, айни бошига иш тушса», «Излайман» каби асарлари
пайтда Туркистон шаҳридаги Аҳмад ҳақида қуйидагича фикр юритган эди: «Ҳозирги за­ Илвасин йигитлар,
Яссавий мақбарасида сақланаётган моннинг бош муаммоси – уруш ва тинчлик муаммоси... бобур йигитлар,
қирқ қулоқли қозон. Уруш йилларидаги баходирона қаҳрамонликларнинг саждага бош қўйди ёвга терс қараб,
маънавий илдизларини тушуниш, идрок этиш зару­ ғулларни кемириб йиғлади итлар,
Иккинчиси – 2017 йилнинг 8 сентя­ рияти ҳам фавқулодда муҳим». буюк бошни кесди қилич ярақлаб.
брида Комил Алламжонов ташаббуси
билан саккиз тонна ош дамланиб, Гин­ «Кечаси Ҳулкар тик тепага келганда ҳандалак Туркда бош қолмади…
неснинг рекордлар китобига киришга ўғирлашга боришмоқчи эди» дея бошланувчи асарни қолмади довлар,
сабаб бўлган мега қозон... китобхон мароқ билан ўқийди. Воқеалар ривожига хотин-халаж қолди мотам кўтариб,
«шўнғиб» кетади... «Бизга тик қарама», – буюрди ёвлар,
ёвларга терс қараб яшади бари.
Асар фронт ва фронт ортидаги қийинчиликлар,
машаққатли давр одамлари, қизғин ҳаёт, ёшлар­ Таланди самовий тулпор уюри,
нинг соф севгиси, садоқати ҳақида ҳикоя қилади. таланди зарлари,
Кишиларнинг эзгу мақсад йўлидаги интилишлари зеб-у забари,
бадиий акс этган, айни дамда бугунда арзимаган «Терс қараб ўлинг», – деб ёвлар буюрди,
ҳаёт қийинчиликларидан нолиб юрадиган инсон­ ёвларга терс қараб жон берди бари.
ларга ибрат мактаби бўла олади.
Лаҳадга кирдилар ўзларин қарғаб,
Китоб Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси «Ижод» жа­ қолмади арабий,
моат фонди томонидан «Тафаккур» нашриётида чоп туркий хатлари.
этилган. Адибнинг ўғли Искандар Ёқубов томонидан «Туғингиз, – деди ёв, – тескари қараб»,
нашрга тайёрланиб, Собир Ўнар муҳаррирлигида ёвларга терс қараб туғилди бари.
китобхонларга тақдим этилди.
Туғилди,
ЎзА туғилди,
туғилди қуллар,
1) Инсон кўзида шундай бир ҳайдалишидир. Cóдîкó қирқида қирқилган – имдодга муҳтож,
тўсиқ – парда борки, у фаришта 7) Инсон зим­зиё, зулматда 3 ёвларга терс қараб итлардай ҳурар,
ва жинларни кўришдан сақлайди. бир-бирига душман,
Ўлим вақтида эса бу парда кундан ортиқ қолиб кетса, бир бир-биридан кож.
кўтарилади. умрга кўр бўлиб қолади.
Жўмардлар қирилган Туронзаминда
2) Қўшиқ, ашула эшитаётган 8) Уйқуда йиқилиб тушиб, дўзахий тажриба палласин кўрдим:
инсоннинг олдига шайтон ва сесканиб кетсангиз, билингки: эшшак суврати бор қай бир қавмда,
жинлар бир лаҳзада етиб келади. бу сизни уйғотиш учун ақлингиз қай бирида тўнғиз калласин кўрдим.
Ва, у одам атрофида рақсга туша ўйлаб топган тушдир... Чунки аъ­
бошлашади. Агар инсон кўзидаги золар ҳаркатдан тўхтаб қолиши Бу ҳолда буваклар бўғилиб ўлар,
парда очилганда эди, унинг юра­ ва ўлиб қолиш ҳеч гап эмас. қул Билол эзилиб йиғлар фалакда…
ги манзара даҳшатидан ёрилиб Ўзларин ёндирар борлиқдан тўйган
кетган бўларди. 9) Инсон вафот этган пайт­ Бадахшон лаълидай асл малаклар.
да бош миянинг чап қисми яна
3) Ҳар жума кунининг тонгида 7 дақиқагача фаол бўлади, Мўминлар беш бора Аллоҳни эслар
оламдаги барча жонзотлар Сур бу ҳолатда барча хотиралари саждага бош қўйиб жаллод тошига.
чалинишини кутиб қулоқ солиб бирма­бир кўз олдига кела­ Ўгрилиб сал ортга қарайин деса,
турадилар... Эй Роббим! Хотима­ ди. Лекин инсон худди тушда бошига урарлар,
мизни гўзал қил! бўлганидек, уларнинг кетма­кет­ фақат бошига.
лигини бошқара олмайди.
4) 1997 йили Тинч океани туби­ Борми эр йигитлар,
да қаттиқ, шиддатли овоз пайдо 10) Шундай ҳаётий тажриба борми эр қизлар,
бўлди... Унинг акс­садоси 5 минг бор: агар эшитишни истасангиз борми гул бағрингда жўмард нолалар,
км.гача эшитилди... Аммо бу ичингиз сўйлайди (гапиради)... борми бул туфроқда ўзлигин излаб,
овознинг келиб чиқиши сабаби Қулоқларингизни ёпинг, диққат осмон-у фалакка етган болалар.
ҳозиргача аниқланмади... қилинг! Ичингиздан сас келади...
Бор бўлса,
5) Оёғингиз увишиб қолган 11) Инсон организмидаги ти­ аларга еткариб қўйинг,
бўлса юрманг, қўлингиз увишган риклик тизими, ҳар куни камида бир бошга бир ўлим демаган эрмас,
бўлса, унга тиранманг. Чунки биттадан ҳужайрани йўқ қилади... шаҳидлар ўлмайди,
ўзингиз билмаган ҳолда синиб Агар ана шу ҳужайралар яшайвер­ бир қараб туйинг:
қолиши мумкин. са, саратонга айланиб кетади...
Ёвга терс қараган мусулмон эмас!
6) Уялган ва ғазабланган Ҳамиша Субханаллоҳ» Ёвга терс қараган мусулмон эмас!
вақтда юз қизаришининг саба­ (Аллоҳ айбу нуқсонлардан пок) Ёвга терс қараган мусулмон эмас!
би— тинч, меъёрда турган асаб Алхамдулиллаҳ» деб айтинг. Ёвга терс қараган мусулмон эмас!
толаларининг вақтинча фалаж, Ёвга терс қараган мусулмон эмас!
шол бўлиши— томирларда одат­ Карим БАҲРИЕВнинг
дагидан кўп миқдорда қоннинг facebook саҳифасидан

олинди.

ЎЗБЕКИСТОН ЖАМОАТЧИЛИК КЕНГАШИ: ТАҲРИРИЯТ Таҳририятга келган хатлар доимий Газета «SHARQ» нашриёти-матбаа акциядорлик компаниясида
«МИЛЛИЙ Алишер ҚОДИРОВ – кенгаш раиси, МАНЗИЛИ: эътиборимизда бўлиб, улар чоп этилди.
ТИКЛАНИШ» Тошкент шаҳри, муаллифларига қайтарилмайди. Корхона манзили: «Буюк Турон» кўчаси, 41-уй
ДЕМОКРАТИК Акмал САИДОВ, Абдулазиз АККУЛОВ, Аброр ПЎЛАТОВ, Миробод тумани,
ПАРТИЯСИНИНГ Амриддин БЕРДИМУРОДОВ, Бахтиёр САЙФУЛЛАЕВ, Буюк Турон кўчаси, Навбатчи муҳаррир: 2008-йил 29 октябрда Ўзбекистон Матбуот ва ахборот
ИЖТИМОИЙ- Илҳом АБДУЛЛАЕВ, Минҳожиддин МИРЗО, 41-уй. Равшан МАҲМУДОВ агентлиги томонидан № 0223 рақами билан рўйхатдан ўтган.
СИЁСИЙ Нодир МУХТОРОВ, Отабек ЖИЯНБОЕВ, Газета таҳририят Навбатчи: Газета ҳафтанинг чоршанба куни чиқади.
ГАЗЕТАСИ Озодбек НАЗАРБЕКОВ, Ортиқали ҚОЗОҚОВ, компьютер Моҳира БАХТИЁРОВА
Феруза МУҲАММАДЖОНОВА, Хуршид ДЎСТМУҲАММАД, марказида терилди Дизайн: Адади – 3004.
Шерзодхон ҚУДРАТХЎЖАЕВ, Шавкат ШАРИПОВ, ва саҳифаланди. Маъмуржон ҚУДРАТОВ
Шухратжон АХУНДЖАНОВ. Газетанинг баҳоси келишилган нархда.
Муаллифлар фикри Электрон почта: Қоғоз бичими: 350x587. Ҳажми: 6 босма табоқ
Бош муҳаррир: таҳририят нуқтаи [email protected] / [email protected] Буюртма – 926
Миродил АБДУРАҲМОНОВ назаридан фарқ Босишга топшириш вақти 21.00.
қилиши мумкин. Топширилди 2:00

ТЕЛЕФОНЛАР: ISSN 2010-7714
Қабулхона (факс): (0-371) 232-12-03, +99897 741-20-22, +99897 755-10-11 123456