ก คํานํา งบกระแสเงินสด (Cash Flow Statement) เปนเครื่องมือสําคัญที่ทําใหผูใชงบการเงิน ทราบถึงเงินสดที่ไดรับเขา (Cash Inflow) เงินสดที่หนวยงานจายออกไป (Cash Outflow) รวมทั้ง แสดงถึงเงินสดเปลี่ยนแปลงสุทธิจากกิจกรรมดําเนินงาน กิจกรรมการลงทุนและกิจกรรมการจัดหาเงิน ของหนวยงาน ในระหวางงวดบัญชีหนึ่งมีประโยชนเพื่อนําไปใชเปนเครื่องมือในการบริหารสภาพคลอง และประเมินถึงความสามารถของหนวยงานในเรื่องการรับเงินและการจายเงิน มาตรฐานการบัญชีภาครัฐ ฉบับที่ 1 เรื่อง การนําเสนอรายงานการเงิน ไดระบุใหงบกระแส เงินสดเปนสวนหนึ่งของรายงานการเงินที่หนวยงานตองจัดทํา แมวายังไมไดประกาศใชมาตรฐานการ บัญชีภาครัฐ ฉบับที่ 2 เรื่อง งบกระแสเงินสด แตกรมบัญชีกลางไดออกแนวปฏิบัติการจัดทํางบกระแส เงินสดตามหนังสือกรมบัญชีกลาง ที่ กค 0410.3/ว 422 ลงวันที่ 25 พฤศจิกายน 2547 เรื่องการ จัดทํางบกระแสเงินสด จากที่กลาวขางตนเห็นไดวามีแนวปฏบัติในการจัดทําและเปดเผยขอมูลที่หลากหลาย จึงทํา ใหผูจัดทํางบการเงินตองใชความระมัดระวังและความเชี่ยวชาญในการวิเคราะหรายการทางบัญชีที่ เกี่ยวของกับงบกระแสเงินสด เพื่อใหงบกระแสเงินสดไดแสดงถึงเงินสดไหลเขาและเงินสดไหลออกได ตรงตามความเปนจริงของหนวยงานนั้นๆ ซึ่งหากการจัดทํางบกระแสเงินสดไมถูกตองจะกอใหเกิดการ หลงผิดในการวิเคราะหความหมายของงบกระแสเงินสด และไมแสดงถึงเงินสดที่ไดรับเขาและเงินสดที่ จายออกไปตลอดจนยอดคงเหลือของเงินสดที่แทจริงของรอบระยะเวลาบัญชีนั้น ซึ่งจะกอใหเกิด ผลเสียกับหนวยงานในเรื่อง การเปดเผยขอมูลอยางเพียงพอจึงเปนผลใหเกิดขอยุงยากในการจัดทํา ดังนั้นผูจัดทําจึงไดจัดทํา คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด ฉบับนี้ เพื่อเปนประโยชนตอมหาวิทยาลัย และผูที่เกี่ยวของ รวมถึงผูที่สนใจเรื่องนี้ตามสมควร นางสาวเพ็ญนภา สีดา กองคลัง สํานักงานอธิการบดี มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี 30 กรกฎาคม 2566
ข สารบัญ หนา คํานํา ก สารบัญ ข สารบัญตาราง ค สารบัญภาพ ง บทที่ 1 บทนํา 1 1.1 ความเปนมา 1 1.2 วัตถุประสงค 2 1.3 ประโยชนที่ไดรับ 2 1.4 ขอบเขตและขอจํากัด 2 1.5 คํานิยาม 3 บทที่2 กฎหมายที่เกี่ยวของและหลักเกณฑวิธีปฏิบตัิงาน 4 2.1 มาตรฐานการบัญชี 4 2.2 การนําเสนองบกระแสเงินสด 4 บทที่ 3 ขั้นตอนการปฏิบตัิงาน 8 3.1 บทบาทหนาที่ 8 3.2 หนาที่หลัก / ลักษณะงานที่ปฏิบัติ 9 3.3 ขั้นตอนการปฏิบัติงาน การจัดทํางบกระแสเงินสด 10 บทที่ 4 ปญหา อุปสรรค แนวทางแกไข 30 4.1 ปญหาในการจัดทํางบกระแสเงินสด 30 4.2 แนวทางแกไข 30 4.3 ขอเสนอแนะ 30 บรรณานุกรม 31
ค สารบัญตาราง หนา ตารางที่ 1 ตารางสรุปการคํานวณกระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงาน 17 ตารางที่ 2 ตารางสรุปการคํานวณกระแสเงินสดจากกิจกรรมการดําเนินงานทางออม 19
ง สารบัญรูป หนา รูปภาพที่ 1 ความสัมพันธของเกณฑเงินสดกับเกณฑคงคาง 11 รูปภาพที่ 2 แสดงความเชื่อมโยงระหวาง งบแสดงฐานะการเงิน งบแสดงผลการดําเนินงาน และงบกระแสเงินสด 16 รูปภาพที่ 3 ผังแสดงรายละเอียดขั้นตอนการจัดทํางบกระแสเงินสด 29
บทที่ ๑ บทนํา ๑.1 ความเปนมา เงินสด เปนรายการทางบัญชีที่สําคัญรายการหนึ่ง ที่แสดงถึงสภาพคลองของหนวยงาน วามีมากเพียงใด หนวยงานจึงใหความสนใจการเปลี่ยนแปลงของเงินสด ทั้งนี้เพื่อใชเปนขอมูลการ ตัดสินใจตางๆ ที่เกี่ยวของกับการดําเนินงานของหนวยงาน เงินสดและงบกระแสเงนิสดจะแสดงใหเห็น ถึงการเปลี่ยนแปลงของเงินสดวาเปนไปอยางไรบาง มีสาเหตุมาจากสิ่งใด และแสดงแหลงที่มาและ แหลงใชไปของเงินสดในแตละงวดเวลาวาไดมาจากทางใดเปนจํานวนเทาใด โดยเฉพาะอยางยิ่งจะ แสดงใหทราบถึงเงินสดที่ไดมาและใชไปในกิจกรรมเกี่ยวกับการจัดหาเงินทุน การลงทุน และการ ดําเนินงาน ระเบียบมหาวิทยาลัยอุบลราชธานีวาดวยการเงินและทรัพยสิน พ.ศ. 2560 ไดกําหนดให สวนราชการจัดทํางบกระแสเงินสดอีกงบหนึ่งนอกจากงบแสดงฐานะการเงินและงบแสดงผลการ ดําเนินงาน และตองนําเสนองบกระแสเงินสดในแตละรอบระยะเวลารายงาน ซึ่งผูบริหารจําเปนตองใช ขอมูลในงบกระแสเงินสดชวยในการพิจารณาตัดสินใจในการบริหารงานใหเพียงพอ เพื่อใหหนวยงาน ไมมีความเสี่ยงตอการขาดสภาพคลองทางการเงินอันอาจมีผลกระทบตอการดําเนินงานของหนวยงาน การจัดทํางบกระแสเงินสดตามมาตรฐานการบัญชี มีความซับซอนและขั้นตอนการจัดทําที่ยาก พอสมควรโดยเฉพาะการพิจารณาจําแนกรายการเงินสดที่ไดมาและเงินสดที่ใชไปใหเปนไปตาม มาตรฐานการบัญชี ดังนั้นจึงจําเปนตองจัดทําคูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด เพื่อกําหนดหลักการ วิธีการและลําดับขั้นตอนในการพิจารณาจัดทํางบกระแสเงินสดใหเปนไปอยางถูกตองตามมาตรฐาน การบัญชี และงายตอการทําความเขาใจของผูจัดทํางบกระแสเงินสดและเปนประโยชนอยางสูงสุดตอ คณะกรรมการบริหารมหาวิทยาลัยและผูใชงบการเงนิอื่น เนื้อหาสาระสําคัญของการจัดทํางบกระแสเงินสดจะกลาวถึง 1) ความสําคัญของงบกระแสเงินสด มีประโยชนตอคณะกรรมการดําเนินการบริหาร มหาวิทยาลัยนําไปใชในการบริหารจัดการสภาพคลองของมหาวิทยาลัยอยางไรบาง 2) รูปแบบงบกระแสเงินสด พรอมคําอธิบายการจัดรายการในงบกระแสเงินสด 3) ขั้นตอนการจัดทํางบกระแสเงินสด โดยเริ่มตั้งแต การจําแนกรายการกระแสเงินสด ไดมาและกระแสเงินสดใชไปภายใตกิจกรรมดําเนินงาน กิจกรรมลงทุนและกิจกรรมจัดหาเงิน มี หลักการพิจารณาอยางไรบาง 4) เครื่องมือการจัดทํางบกระแสเงินสดคือการจัดทํากระดาษทําการงบกระแสเงินสด โดยอธิบายถึงลําดับขั้นตอนการพิจารณารายการในงบแสดงผลการดําเนินงานและงบแสดงฐานะ การเงิน 5) การจัดทํางบกระแสเงินสด โดยอธิบายการนําขอมูลจากกระดาษทําการงบกระแสเงิน สดมาจัดทํางบกระแสเงินสดในรูปแบบรายงาน
2 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ 1.2 วัตถุประสงค เพื่อใหหนวยงานในมหาวิทยาลัยอุบลราชธานี ใชเปนคูมือในการจัดทํางบกระแสเงินสด ใหทราบถึงการเคลื่อนไหวของกระแสเงินสดของหนวยงานในรอบระยะเวลาใดเวลาหนึ่ง ซึ่งแสดให ทราบวาหนวยงานไดรับเงินมาจากแหลงใดและนําไปใชในเรื่องใด ณ วันที่จัดทํารายงานการเงินมีเงิน เหลืออยูเทาใด ทั้งนี้ ผูใชรายงานการเงินสามารถนําไปวิเคราะหเพื่อประเมินความสามารถของ หนวยงานที่จะไดรับ-จายเงินสดและความจําเปนของหนวยงานในการใชเงินสดเพื่อการดําเนินงาน 1.๓ ประโยชนที่ไดรับ 1.3.๑ เพื่อวางแผนการใชจายเงินของหนวยงาน 1.3.๒ เพื่อเปนขอมูลในการบริหารจัดการเงินสดของหนวยงาน ซึ่งงบแสดงฐานะ การเงิน และงบแสดงผลการดําเนินงานทางการเงินไมสามารถแสดงขอมูลเหลานี้ใหเห็นได เนื่องจาก การจัดทําบัญชีตามเกณฑคงคาง 1.3.๓ หนวยงานสามารถนําขอมูลที่แสดงในงบกระแสเงินสดไปวิเคราะหความจําเปนที่ จะใชเงินสดของหนวยงาน รวมทั้งสามารถตรวจสอบการใชเงินงบประมาณของหนวยงานไดดวย 1.3.4 หนวยงานสามารถจัดสรรเงินงบประมาณที่มีอยางจํากัดใหเกิดประโยชนสูงสุด หากเงินที่มีอยูไมเพียงพอสามารถวางแผนการใชเงินใหสอดคลองและเพียงพอกับความตองการใชเงิน ของหนวยงานเกิดประสิทธิภาพในการจัดการหนี้สินและเงินงบประมาณ นอกจากนี้ งบกระแสเงินสดยังชวยใหผูใชรายงานการเงินสามารถเปรียบเทียบผลการ ดําเนินงานของหนวยงานตางๆ ไดดียิ่งขึ้น เนื่องจากเปนรายงานที่ตัดผลกระทบที่เกิดจากการเลือกใช หลักการและนโยบายบัญชีที่แตกตางกันสําหรับรายการและเหตุการณเดียวกันออกไปรวมทั้งขจัด ปญหาการปนสวนรายไดและคาใชจายในแตละรอบระยะเวลาบัญชี 1.4 ขอบเขตและขอจํากัด คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสดฉบับนี้ใชกับผูปฏิบัติงานดานบัญชี ของมหาวิทยาลัย อุบลราชธานี โดยการจัดทํางบกระแสเงินสดใหเปนไปตามขอกําหนดในมาตรฐานการบัญชี และตอง นําเสนองบกระแสเงินสดเปนสวนหนึ่งของงบการเงินของหนวยงานที่นําเสนอในแตละรอบระยะเวลา รายงาน
3 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ 1.5 คํานิยาม คําศัพทที่ใชในการจัดทํางบกระแสเงินสด ตามมาตรฐานการบัญชี มีความหมาย โดยเฉพาะ ดังนี้ งบกระแสเงินสด (Cash Flow Statement) หมายถึง งบการเงินที่แสดงเงินสดที่ไดรับเขา (Cash Inflow) เงินสด ที่จายออกไป (Cash Outflow) และเงินสดเปลี่ยนแปลง สุทธิจากกิจกรรมดําเนินงาน กิจกรรมการลงทุน และ กิจกรรมจัดหาเงินของกิจการในระหวางงวดบัญชีหนึ่ง โดย กระทบยอดเงินสดยกมาตนงวดกับเงินสดคงเหลือปลายงวด เงินสด (Cash) หมายถึง เงินสดในมือและเงินฝากธนาคารที่ตองจายคืนเมื่อทวงถาม เชน เงินสดยอย เช็คที่ถึงกําหนดชําระแตยังไมไดนําฝาก เช็คเดินทาง เงินฝากธนาคารกระแสรายวันและออมทรัพย เปนตน รายการเทียบเทาเงินสด (Cash equivalents) หมายถึง เงินลงทุนระยะสั้นที่มีสภาพคลองสูง โดยมีวันครบกําหนด ภายในระยะเวลา 3 เดือน หรือนอยกวานับจากวันที่กิจการ ไดมา ซึ่งพรอมที่จะเปลี่ยนเปนเงินสดในจํานวนที่ทราบได และมีความเสี่ยงที่ไมมีนัยสําคัญตอการเปลี่ยนแปลงใน มูลคา เชน เงินฝากประจําที่มีอายุไมเกิน 3 เดือน เปนตน กระแสเงินสด (Cash flows) หมายถึง การเขาและออกของเงินสดและรายการเทียบเทาเงนิสด กิจกรรมดําเนินงาน (Operating Activities) หมายถึง กิจกรรมหลักที่กอใหเกิดรายไดของกิจการและกิจกรรมอื่นที่ มิใชกิจกรรมลงทุนหรือกิจกรรมจัดหาเงิน กิจกรรมลงทุน (Investing Activities) หมายถึง การไดมาและการจําหนายสินทรัพยระยะยาวและเงินลงทุน อื่น ซึ่งไมรวมอยูในรายการเทียบเทาเงินสด กิจกรรมจัดหาเงิน (Financing Activities) หมายถึง กิจกรรมที่มีผลทําใหเกิดการเปลี่ยนแปลงในขนาดและ องคประกอบของสวนของเจาของและสวนของการกูยืมเงิน ของหนวยงาน
บทที่ ๒ กฎหมายที่เกยี่วของและหลักเกณฑวิธีการปฏิบัติงาน 2.1 มาตรฐานการบัญชี มาตรฐานการบัญชีภาครัฐ ฉบับที่ 1 เรื่องการนําเสนอรายงานการเงิน รายงานการเงิน ฉบับสมบูรณประกอบดวยรายการทุกขอ ดังตอไปนี้ 1. งบแสดงฐานะการเงนิ 2. งบแสดงผลการดําเนินงานทางการเงิน 3. งบแสดงการเปลี่ยนแปลงสินทรัพยสุทธิ/สวนทุน 4. งบกระแสเงินสด 5. รายงานเปรียบเทียบงบประมาณที่ไดรับอนุมัติจัดสรรและจํานวนเงินที่ใชจริง ซึ่ง อาจจะแสดงเปนรายงานแยกตางหากหรือแสดงในหมายเหตุประกอบงบการเงิน 6. หมายเหตุประกอบงบการเงิน ซึ่งประกอบดวยสรุปนโยบายการบัญชีที่สําคัญ และ ขอมูลที่ใหคําอธิบายอื่น 7. ขอมูลเปรียบเทียบของงวดกอนตามที่ระบุไวในยอหนาที่ 40 และ 40ก ซึ่งกอนหนานี้ผูจัดทําไดกลาวถึงการจัดทํางบแสดงฐานะการเงิน งบแสดงผลการ ดําเนินงานทางการเงิน และหมายเหตุประกอบงบการเงิน แลว ในคูมือเลมนี้ผูจัดทําจะไดนําเสนอการ จัดทํางบกระแสเงินสด โดยงบกระแสเงินสดจะเปนประโยชนตอผูใชงบการเงิน เพื่อเปนเกณฑในการ ประเมินความสามารถของหนวยงาน ในการกอใหเกิดเงินสดและรายการเทียบเทาเงินสด รวมถึง ประเมินความตองการการใชกระแสเงินสดของหนวยงานในอนาคต แมวากรมบัญชีกลางยังไมได ประกาศใชมาตรฐานการบัญชีภาครัฐ ฉบับที่ 2 เรื่อง งบกระแสเงินสด แตไดมีการแจงเวียนแนว ปฏิบัติการจัดทํางบกระแสเงินสดตามหนังสือกรมบัญชีกลาง ที่ กค 0410.3/ว 422 ลงวันที่ 25 พฤศจิกายน 2547 เรื่องการจัดทํางบกระแสเงินสด และไดกําหนดไววางบกระแสเงินสดตองแสดง กระแสเงินสดในระหวางรอบระยะเวลารายงาน 2.2 การนําเสนองบกระแสเงินสด หนวยงานตองแสดงกระแสเงินสดรับและกระแสเงินสดจายที่เกิดขึ้นในระหวางรอบ ระยะเวลารายงานในงบกระแสเงินสด โดยจําแนกกระแสเงินสดเปน 3 กิจกรรม ดังนี้ 1) กระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงาน (Cash Flows from Operating Activities) 2) กระแสเงินสดจากกิจกรรมลงทุน (Cash Flows from Investing Activities) 3) กระแสเงินสดจากกิจกรรมจัดหาเงิน (Cash Flows from Financing Activities) 2.2.1 การแสดงกระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงาน กระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงาน (Cash Flows from Operating Activities) เปน กระแสเงินสดที่เกิดจากกิจกรรมหลักที่กอใหเกิดรายไดของหนวยงาน และจากกิจกรรมอื่นที่ไมใช
5 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ กิจกรรมลงทุนหรือกิจกรรมจัดหาเงิน โดยทั่วไปแลว กระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงานสามารถ แสดงใหเห็นถึงความสามารถในการดําเนินงานของหนวยงานในการกอใหเกิดกระแสเงินสดที่เพียงพอ สําหรับการดําเนินงานของหนวยงาน การชําระคืนเงินกูยืม การจายเงินปนผล ตลอดจนการลงทุนใหม โดยไมจําเปนตองพึ่งพาการจัดหาเงินจากแหลงเงนิทุนภายนอก ตัวอยางของกระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงาน 1. เงินสดรับจากการขายสินคาและการใหบริการ 2. เงินสดรับจากรายไดคาสิทธิคาธรรมเนียม คานายหนา และรายไดอื่น 3. เงินสดจายผูขายสําหรับสินคาและบริการ 4. เงินสดจายแกพนักงานและจายแทนพนักงาน 5. เงินสดจายหรือไดรับคืนคาภาษีเงินได ยกเวนหากรายการดังกลาวสามารถระบุ เจาะจงไดกับกิจกรรมลงทุนและกิจกรรมจัดหาเงิน 6. เงินสดรับและจายจากสัญญาที่ถือไวเพื่อซื้อขายหรือเพื่อคา นอกจากนี้รายการขายที่ดินอาคารและอุปกรณ อาจทําใหเกิดผลกําไรหรือขาดทุนซึ่งจะ รวมอยูในกําไรหรือขาดทุนที่รับรูกระแสเงินสดที่เกี่ยวของกับรายการดังกลาวเปนกระแสเงินสด จาก กิจกรรมลงทุน และหากมีเงินสดจายเพื่อผลิตหรือเพื่อซื้อสินทรัพยซึ่งถือไวเพื่อใหผูอื่นเชา และ ตอมา ถือไวเพื่อขาย ตามมาตรฐานการบัญชี ฉบับที่ 17 เรื่อง ที่ดินอาคารและ อุปกรณ ใหถือเปนกระแสเงิน สดจากกิจกรรมดําเนินงาน สวนเงินสดรับจากคาเชาและการขาย สินทรัพยในเวลาตอมาก็ใหถือเปน กระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงานเชนเดียวกัน การถือหลักทรัพยและเงินใหกูยืมเพื่อซื้อขายหรือเพื่อคา จะมีลักษณะคลายกับสินคา คงเหลือที่ซื้อมาเพื่อขายตอดังนั้น กระแสเงินสดที่เกิดจากการซ้ือและขายหลักทรัพยเพื่อซื้อขาย หรือ เพื่อคาใหจัดเปนกระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงาน เงินสดจายลวงหนาและเงินใหกูยืมโดยสถาบัน การเงินใหถือเปนกิจกรรมดําเนินงาน เนื่องจากเปนรายการที่เกี่ยวของกับกิจกรรมหลักที่กอใหเกิด รายไดของกิจการ การจัดทํางบกระแสเงินสดของหนวยงานภาครัฐ กรมบัญชีกลางยังไมไดประกาศใช มาตรฐานการบัญชีภาครัฐ ฉบับที่ 2 เรื่อง งบกระแสเงินสด แตไดมีการแจงเวียนแนวปฏิบัติการจัดทํา งบกระแสเงินสดตามหนังสือกรมบัญชีกลาง ที่ กค 0410.3/ว 422 ลงวันที่ 25 พฤศจิกายน 2547 เรื่อง การจัดทํางบกระแสเงินสด และไดจัดทํารูปแบบและกําหนดวิธีการแสดงกระแสเงินสดจาก กิจกรรมดําเนินงาน ไว 2 วิธี ดังนี้ 1. วิธีทางตรง (Direct method) วิธีทางตรง เปนวิธีที่แสดงเงินสดรับและเงินสดจายตามลักษณะของรายการหลักที่สําคัญ หนวยงานควรแสดงกระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงานโดยใชวิธีทางตรง เนื่องจากเปนวิธีที่ใหขอมูล ที่อาจเปนประโยชนในการประมาณการกระแสเงินสดในอนาคต ซึ่งหากใชวิธีทางออมหนวยงานจะไม สามารถประมาณการกระแสเงินสดในอนาคตได
6 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ ขอมูลรายการหลักตาง ๆ ของเงินสดรับและเงินสดจายในวิธีทางตรงอาจหาไดจาก รายการตาง ๆ ดังนี้ 1. การบันทึกรายการบัญชีของหนวยงาน 2. การปรับปรุงรายการขาย ตนทุนขาย (รายไดดอกเบี้ยและรายไดที่มีลักษณะ เดียวกัน และดอกเบี้ยจาย และคาใชจายที่มีลักษณะเดียวกันของสถาบันการเงนิ) และรายการ อื่นในงบกําไรขาดทุนเบ็ดเสร็จ สําหรับการเปลี่ยนแปลงในระหวางงวดของสินคา คงเหลือ ลูกหนี้และเจาหนี้ที่เกิดจากการดําเนินงาน รายการอื่นที่ไมกระทบเงินสด และรายการอื่นซึ่งผลกระทบของ เงินสดถือเปนกระแสเงินสดจากกิจกรรมลงทุนหรือ กิจกรรมจัดหาเงิน 2. วิธีทางออม (Indirect method) วิธีทางออม เปนวิธีที่แสดงดวยยอดกําไรหรือขาดทุน ปรับปรุงดวยผลกระทบของ รายการที่ไมเกี่ยวกับเงินสด รายการคางรับ หรือคางจายของเงินสดรับหรือเงินสดจายที่เกี่ยวของกับ การดําเนินงานในอดีตหรือในอนาคต และรายการรายไดหรือคาใชจายที่เกี่ยวของกับกระแสเงินสดจาก การลงทุนหรือการจัดหาเงิน กระแสเงินสดสุทธิจากการดําเนินงานหาไดจากการปรับปรุงกําไรหรือขาดทุนดวย ผลกระทบของรายการตอไปนี้ 1. การเปลี่ยนแปลงในระหวางงวดของสินคาคงเหลือ ลูกหนี้และเจาหนี้ที่เกิดจากการ ดําเนินงาน 2. รายการที่ไมกระทบเงินสด เชน คาเสื่อมราคา ประมาณการหนี้สิน ภาษี เงินไดรอตัด บัญชี ผลกําไรและขาดทุนที่ยังไมเกิดขึ้นจากการแปลงคาเงินตราตางประเทศ และ กําไรที่ยังไมไดรับจากหนวยงานที่เกี่ยวของกัน 3. รายการอื่นทั้งหมด ซึ่งผลกระทบของเงินสดถือเปนกระแสเงินสดจาก กิจกรรมลงทุน หรือกิจกรรมจัดหาเงิน นอกจากนี้ในวิธีทางออม กระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมดําเนินงานอาจแสดงโดยวิธี ทางออมดวยการแสดงรายการรายไดและคาใชจายตามที่ปรากฏในงบกําไรขาดทุนเบ็ดเสร็จ รวมทั้ง การเปลี่ยนแปลงในระหวางงวดของสินคาคงเหลือ ลูกหนี้ และเจาหนี้ที่เกิดจากการดําเนินงาน 2.2.2 การแสดงกระแสเงินสดจากกิจกรรมลงทุน กระแสเงินสดจากกิจกรรมลงทุน (Cash Flows from Investing Activities) เปนกระแส เงินสดที่เกิดจากกิจกรรมเกี่ยวกับการไดมาและการจําหนายสินทรัพยระยะยาวและเงินลงทุนอื่นของ หนวยงาน ซึ่งไมรวมอยูในรายการเทียบเทาเงินสด ซึ่งกระแสเงินสดจากกิจกรรมลงทุนแสดงใหเห็นถึง รายจายที่หนวยงานจายไป เพื่อใหไดมาซึ่งทรัพยากรที่จะกอใหเกิดรายไดและกระแสเงินสดในอนาคต ทั้งนี้ เฉพาะรายจายที่สงผลใหเกิดการรับรูสินทรัพยในงบแสดงฐานะการเงินเทานั้นที่สามารถจัด ประเภทเปนกิจกรรมลงทุน
7 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ ตัวอยางของกระแสเงินสดจากกิจกรรมลงทุน 1. เงินสดจายเพื่อซื้อที่ดิน อาคารและอุปกรณ สินทรัพยไมมีตัวตนและสินทรัพย ระยะ ยาวอื่น ซึ่งเงินสดจายนี้ใหรวมถึงเงินสดจายที่เปนตนทุนในการพัฒนาสินทรัพย และ เงินสดจายที่เกี่ยวของกับที่ดิน อาคารและอุปกรณที่กิจการสรางขึ้นเอง 2. เงินสดรับจากการขายที่ดิน อาคารและอุปกรณ สินทรัพยไมมีตัวตนและสินทรัพย ระยะยาวอื่น 3. เงินสดจายเพื่อซื้อตราสารทุนหรือตราสารหนี้ของกิจการอื่น และสวนไดเสียใน การ รวมคา (นอกเหนือจากเงินสดที่จายเพื่อไดมาซึ่งตราสารที่จัดเปนรายการเทียบเทา เงินสดหรือที่ ถือไวโดยมีวัตถุประสงคเพื่อซื้อขายหรือเพื่อคา) 4. เงินสดรับจากการขายตราสารทุนหรือตราสารหนี้ของกิจการอื่น และสวนไดเสีย ใน การรวมคา (นอกเหนือจากเงินสดรับจากการขายตราสารที่จัดเปนรายการเทียบเทา เงินสดหรือที่ ถือไวโดยมีวัตถุประสงคเพื่อซื้อขายหรือเพื่อคา) 5. เงินสดจายลวงหนาและเงินใหกูยืมแกบุคคลอื่น (นอกเหนือจากเงินจายลวงหนา และ เงินใหกูยืมโดยสถาบันการเงิน) 6. เงินสดรับชําระคืนจากเงินจายลวงหนาและเงินใหกูยืมแกบุคคลอื่น (นอกเหนือจาก เงินจายลวงหนาและเงินใหกูยืมโดยสถาบันการเงิน) 2.2.3 การแสดงกระแสเงินสดจากกิจกรรมจัดหาเงิน กระแสเงินสดจากกิจกรรมจัดหาเงิน (Cash Flows from Financing Activities) เปน กระแสเงินสดที่เกิดจากกิจกรรมที่มีผลใหเกิดการเปลี่ยนแปลงในขนาดและองคประกอบของสวนของ เจาของและสวนของการกูยืมของหนวยงาน ทั้งนี้ กระแสเงินสดจากกิจกรรมจัดหาเงินแสดงใหเห็นถึง ประโยชนในการคาดคะเนสิทธิเรียกรองในกระแสเงินสดในอนาคตจากผูใหเงินทุนแกหนวยงาน ตัวอยางของกระแสเงินที่เกิดจากกิจกรรมจัดหาเงิน 1. เงินสดรับจากการออกหุนหรือตราสารทุนอื่น 2. เงินสดที่จายใหกับผูเปนเจาของเพื่อซื้อหรือไถถอนหุนของหนวยงานนั้น 3. เงินสดที่จายชําระเงินกูยืม 4. เงินสดที่ผูเชาจายเพื่อลดจํานวนหนี้สินซึ่งเกิดขึ้นจากสัญญาเชาที่มีลักษณะเปน สัญญาเชาการเงิน
บทที่ ๓ ขั้นตอนการปฏิบัติงาน 3.1 บทบาทหนาที่ ตามมาตรฐานการกําหนดตําแหนงของนักวิชาการเงินและบัญชีระดับชํานาญการ ปฎิบัติงานใน ฐานะผูปฏิบัติงานที่มีประสบการณ โดยใชความรู ความสามารถ ความชํานาญงาน ทักษะและ ประสบการณสูงในงานดานวิชาการเงินและบัญชี ปฏิบัติงานที่ตองทําการศึกษา คนควา วิเคราะห สังเคราะห หรือวิจัย เพื่อการปฏิบัติงานหรือพัฒนางาน หรือแกไขปญหาในงานที่มีความยุงยากและมี ขอบเขตกวางขวาง และปฏิบัติงานอื่นตามที่ไดรับมอบหมาย หรือ ปฏิบัติงานในฐานะหัวหนางาน มีหนาที่และความรับผิดชอบในการควบคุมการปฏิบัติงานดาน วิชาการเงินและบัญชีที่มีขอบเขตเนื้อหาของงานหลากหลาย และมีขั้นตอนการทํางานที่ยุงยากซับซอน คอนขางมาก โดยตองกําหนดแนวทางการทํางานที่เหมาะสมกับสถานการณ ตลอดจนกํากับ ตรวจสอบ ผูปฏิบัติงานเพื่อใหงานที่รับผิดชอบสําเร็จตามวัตถุประสงคและปฏิบัติหนาที่อื่นตามที่ไดรับมอบหมาย โดยมีลักษณะงานที่ปฏิบัติในดานตางๆ ดังนี้ 3.1.1 ควบคุม จัดทําบัญชี เอกสารรายงานความเคลื่อนไหวทางการเงิน ทั้งเงินในและเงินนอก งบประมาณ เงินทุนหมุนเวียน เพื่อแสดงสถานะทางการเงนิและใชเปนฐานขอมูลที่ถูกตองตามระเบียบ วิธีการบัญชีของสวนราชการ 3.1.2 ควบคุม จัดทําและดําเนินการตางๆ ในดานงบประมาณ ตรวจสอบรายงานการเงินตางๆ เพื่อใหการปฏิบัติงาน และรายงานการเงินและบัญชีถูกตองตามหลักเกณฑและวิธีการที่กําหนดใหเปน ปจจุบัน 3.1.3 วิเคราะห และเสนอความเห็นเกี่ยวกับระเบียบปฏิบัติดานการเงิน การงบประมาณและ การบัญชี ชี้แจงคําขอตั้งงบประมาณรายรับ-รายจายประจําปตอสํานักงบประมาณ จัดสรรงบประมาณ ไปใหนวยงานตางๆ เพื่อใหการจัดสรรงบประมาณตรงกับความจําเปนและวัตถุประสงคของแตละ หนวยงาน 3.1.4 ศึกษา วิเคราะห ประเมินผล และติดตามผลการใชจายเงินงบประมาณรายจายจัดทํา รายงานผลการปฏิบัติงานตามแผน เพื่อใหการใชจายเงินเปนไปอยางถูกตอง มีประสิทธิภาพ และใช เปนแนวทางในการปรับปรุงการจัดทําและจัดสรรงบประมาณ 3.1.5 ศึกษา คนควา วิเคราะห สังเคราะหหรือวิจัยดานวิชาการเงินและบัญชี จัดทําเอกสาร วิชาการ คูมือเกี่ยวกับงานในความรับผิดชอบ และเผยแพรผลงานทางดานวิชาการเงินและบัญชีเพื่อ พัฒนางานวิชาการ และพัฒนามาตรฐานการปฏิบัติงานใหมีประสิทธิภาพยิ่งขี้น 3.1.6 ใหบริการวิชาการดานตางๆ เชน ฝกอบรม เผยแพรความรูความเขาใจเกี่ยวกับหลักการ และวิธีการของงานวิชาการเงินและบัญชี ใหคําปรึกษา แนะนํา ตอบปญหาและชี้แจงเรื่องตางๆ เกี่ยวกับงานในหนาที่ เพื่อใหสามารถปฏิบัติงานไดอยางถูกตอง มีประสิทธิภาพ เขารวมประชุม
9 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ คณะกรรมการตางๆ ที่ไดรับแตงตั้ง เพื่อใหขอมูลทางวิชาการประกอบการพิจารณาและตัดสินใจและ ปฏิบัติหนาที่อื่นที่เกี่ยวของ 3.1.7 ในฐานะหัวหนางาน นอกจากอาจปฏิบัติงานตามขอ (3.1.1) – (3.1.6) ดังกลาวขางตน แลวตองทําหนาที่กําหนดแผนงาน มอบหมาย ควบคุม ตรวจสอบ ใหคําปรึกษา แนะนํา ปรับปรุงแกไข ติดตามประเมินผล และแกไขปญหาขอขัดของในการปฏิบัติงานในหนวยงานที่รับผิดชอบ เพื่อใหการ ปฏิบัติงานบรรลุตามเปาหมายและผลสัมฤทธิ์ที่กําหนด 3.2 หนาที่หลัก / ลักษณะงานที่ปฏิบตั ดังนี้ ิ 3.2.๑ จัดทํารายงานการเงิน เงินงบประมาณแผนดิน ในระบบ UBUFMIS ทุกคณะ/สํานัก 3.2.1.1 ตรวจสอบความถูกตองของเอกสารดานการรับและเบิกจาย กอนการ Interface ขอมูล ดานรับ ดานจาย จากระบบการเงินไประบบบัญชี และ Interface ขอมูลเจาหนี้จาก ระบบการเงินไประบบบัญชี 3.2.1.2 โอนขอมูลระบบเจาหนี้ พรอมตรวจสอบความครบถวนของการบันทึก รายการบัญชีในสมุดรายวันทั่วไป แลวจึงตรวจสอบการผานรายการจากสมุดบัญชีไปยังบัญชีแยก ประเภท และตรวจสอบความครบถวนถูกตองของขอมูลบัญชีแยกประเภทที่นํามาแสดงในรายงาน การเงิน 3.2.1.3 โอนขอมูลดานรับเงินโอนจากกรมบัญชีกลาง พรอมตรวจสอบความครบถวน ของการบันทึกรายการบัญชีในสมุดรายวันทั่วไป แลวจึงตรวจสอบการผานรายการจากสมุดบัญชีไปยัง บัญชีแยกประเภท และตรวจสอบความครบถวนถูกตองของขอมูลบัญชีแยกประเภทที่นํามาแสดงใน รายงานการเงิน 3.2.1.4 โอนขอมูลดานจาย พรอมตรวจสอบความครบถวนของการบันทึกรายการ บัญชีในสมุดรายวันทั่วไป แลวจึงตรวจสอบการผานรายการจากสมุดบัญชีไปยังบัญชีแยกประเภท และ ตรวจสอบความครบถวนถูกตองของขอมูลบัญชีแยกประเภทที่นํามาแสดงในรายงานการเงนิ 3.2.1.5 ทําการประมวลผลรายการ เพื่อเรียกงบทดลองขึ้นมาตรวจสอบ เพื่อ ตรวจสอบรายละเอียดเบื้องตนวามีบัญชีรายการใดที่มีความผิดพลาดเกิดขึ้น โดยตรวจสอบดุลบัญชี ของแตละบัญชีที่แสดงในชอง “ยอดยกไป” ของงบทดลอง หลังจากนั้นตรวจสอบความสัมพันธของ รายการบัญชีและจํานวนเงินที่ปรากฏรายการเคลื่อนไหวในงวดปจจุบันในชอง “เดบิต” กับชอง “เครดิต” รวมถึงความสัมพันธของรายการบัญชีแยกประเภทในชอง “ยอดยกไป” เมื่อทราบวาบัญชีใด มีความผิดพลาดจึงตรวจสอบรายละเอียดการบันทึกรายการในบัญชีแยกประเภทและปรับปรุงรายการ บัญชีใหถูกตองแลวทําการประมวลผลรายการอีกครั้งหลังจากปรับปรุงรายการบัญชี 3.2.1.6 จัดทํางบทดลอง เงินงบประมาณแผนดิน (งบเดือน) ของทุกคณะ/สํานัก 3.2.1.7 จัดทํางบกระทบยอดเงินฝากธนาคาร เงินงบประมาณแผนดิน (บัญชี มหาวิทยาลัย) และบัญชีเงินสดคงเหลือ
10 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ 3.2.2 จัดทํารายงานการเงินและวิเคราะหงบการเงินมหาวิทยาลัย รายงานการเงินรวมมหาวิทยาลัย ประกอบดวยเงินงบประมาณแผนดินและเงินนอก งบประมาณ (เงินรายได) ซึ่งประกอบดวยงบการเงนิดังนี้ 3.2.2.1 งบแสดงฐานะทางการเงนิ 3.2.2.2 งบแสดงผลการดําเนินงาน (รายไดและคาใชจาย) 3.2.2.3 หมายเหตุประกอบงบการเงนิ 3.2.2.4 งบกระแสเงินสด 3.2.2.5 สรุปรายไดและคาใชจาย (รายคณะ/สํานัก) 3.2.2.6 วิเคราะหงบการเงิน จัดทํางบการเงินรวมเปนรายไตรมาส และรายงานประจําปงบประมาณ นําเสนอตอคณะกรรมการ มหาวิทยาลัย และสภามหาวิทยาลัย เพื่อใชประกอบการตัดสินใจและประเมินผลเกี่ยวกับดานการ จัดสรรทรัพยากร ฐานะทางการเงิน ผลการดําเนินงาน ของมหาวิทยาลัยและจัดสงรายงานการเงิน ประจําปใหกับหนวยงานภายในและหนวยงานภายนอกมหาวิทยาลัย เชน กรมบัญชีกลาง สํานักตรวจ เงินแผนดิน สํานักงบประมาณ สํานักงานคณะกรรมการอุดมศึกษา ในรอบการประเมินตอสัญญาจางระยะที่ 4 ผูเขียนไดจัดทําคูมือการปฏิบัติงานดานการจัดทํางบ การเงินรวม โดยไดกลาวถึงการจัดทํางบแสดงฐานะการเงิน งบแสดงผลการดําเนินงานและหมายเหตุ ประกอบงบการเงินแลว ในคูมือฉบับนี้จะนําเสนอการจัดทํางบกระแสเงินสด ซึ่งเปนรายงานการเงินที่ แสดงการเคลื่อนไหวของกระแสเงินสดของหนวยงานในรอบระยะเวลาใดเวลาหนึ่ง เพื่อแสดงใหทราบ วาหนวยงานไดรับเงินมาจากแหลงใดและนําไปใชในเรื่องใด ณ วันที่จัดทํารายงานการเงินมีเงิน เหลืออยูเทาใด ทั้งนี้ยังชวยใหผูใชรายงานการเงนิสามารถเปรียบเทียบผลการดําเนินงานของหนวยงาน ไดดียิ่งขึ้น เนื่องจากเปนรายงานที่ตัดผลกระทบที่เกิดจากการเลือกใชหลักการและนโยบายบัญชีที่ แตกตางกันสําหรับรายการและเหตุการณเดียวกันออกไป รวมทั้งขจัดปญหาการปนสวนรายไดและ คาใชจายในแตละรอบระยะเวลาบัญชี อีกทั้งหนวยงานยังสามารถนําไปวิเคราะหเพื่อประเมิน ความสามารถของหนวยงานที่จะไดรับ-จายเงินสดและความจําเปนของหนวยงานในการใชเงินสดเพื่อ การดําเนินงานในอนาคตดวย 3.3 การจัดทํางบกระแสเงินสด จากความสัมพันธของเกณฑเงินสดกับเกณฑคงคางทําใหหนวยงานทราบถึงรายการหรือ เหตุการณที่เกิดขึ้นทั้งดานรายไดและคาใชจายในแตละรอบระยะเวลาบัญชี โดยไมไดคํานึงวารายการ ดังกลาวมีการรับ-จายเงินหรือไม แตการจัดทําบัญชีตามเกณฑเงินสดสามารถแสดงถึงการรับ-จายเงิน สดในรอบระยะเวลาบัญชีนั้นๆ ไดดังรูปที่ 1
11 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ แนวคิดในการจัดทํางบกระแสเงินสด จากสมการบัญชี (Accounting Equation) สินทรัพย = หนี้สิน + สวนทุน เงินสดและรายการเทียบเทา + สินทรัพยที่ไมใชเงินสดฯ = หนี้สิน + สวนทุน ดังนั้น การเปลี่ยนแปลง ในเงินสดฯ + การเปลี่ยนแปลงใน สินทรัพยที่มิใชเงินสด = การเปลี่ยนแปลง ในหนี้สิน + การเปลี่ยนแปลงใน สวนทุน หรือกลาวอีกนัยหนึ่งวา การเปลี่ยนแปลง ในเงินสดฯ = การเปลี่ยนแปลง ในหนี้สิน + การเปลี่ยนแปลง ในสวนทุน - การเปลี่ยนแปลงใน สินทรัพยที่มิใชเงินสด 3.3.1 การจําแนกรายการในงบกระแสเงินสด เมื่อนําแนวคิดในการจัดทํางบกระแสเงินสดมาพิจารณา หนวยงานจะสามารถระบุสาเหตุ ของการเปลี่ยนแปลงเงินสดที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงในบัญชีตางๆ ที่ไมใชเงินสดและสามารถจําแนก รายการตามการตัดสินใจทางดานการเงินในกิจกรรมตางๆ ไดดังนี้ 3.3.1.1 กระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงาน (Cash Flows from Operating Activities) เปนกระแสเงินสดที่เกิดจากกิจกรรมหลักที่กอใหเกิดรายไดของหนวยงาน และจาก กิจกรรมอื่นที่ไมใชกิจกรรมลงทุนหรือกิจกรรมจัดหาเงิน โดยทั่วไปแลว กระแสเงินสดจากกิจกรรม ดําเนินงานสามารถแสดงใหเห็นถึงความสามารถในการดําเนินงานของหนวยงานในการกอใหเกิด กระแสเงินสดที่เพียงพอสําหรับการดําเนินงานของหนวยงาน การชําระคืนเงินกูยืม การจายเงินปนผล ตลอดจนการลงทุนใหม โดยไมจําเปนตองพึ่งพาการจัดหาเงินจากแหลงเงนิทุนภายนอก เชน รายได คาใชจาย รายไดสูง(ต่ํา)กวาคาใชจายตามเกณฑคงคาง เงินสดจากกิจกรรมดําเนินงาน หกับันทกึรายไดแลวแตไมไดรับเงนิบวก เงินที่รับเขาแตไมไดบันทึกเปนรายได บวก เงินที่จายแลวแตไมไดบันทึกคาใชจาย หัก บันทึกคาใชจายแลวแตไมไดจายเงิน รูปที่ 1 ความสัมพันธของเกณฑเงนิสดกับเกณฑคงคาง
12 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ เงินสดรับ - จากงบประมาณ - จากเงนิกูของรัฐบาล - จากการขายสินคาและใหบริการ - จากรายไดอื่น - จากการรับบริจาค/เงินชวยเหลือ - กิจกรรมอื่นๆ ที่ไมใชกิจกรรมการลงทุนหรือกิจกรรมจัดหาเงิน เชน จากเงินรับฝาก จากการจัดเก็บรายไดแผนดิน เงินสดจาย - ซื้อสินคาและบริการ - คาใชจายบุคลากร - คาใชจายในการดําเนินงาน - คาใชจายเงินอุดหนุน - จากการบริจาค/ชวยเหลือ - กิจกรรมอื่นๆ ที่ไมใชกิจกรรมการลงทุนหรือกิจกรรมจัดหาเงิน เชน จายคืนเงินรับฝาก นํารายไดแผนดินสงคลัง การจัดทํางบกระแสเงินสดของหนวยงานภาครัฐ กรมบัญชีกลางยังไมไดประกาศใช มาตรฐานการบัญชีภาครัฐ ฉบับที่ 2 เรื่อง งบกระแสเงินสด แตไดมีการแจงเวียนแนวปฏิบัติการจัดทํา งบกระแสเงินสดตามหนังสือกรมบัญชีกลาง ที่ กค 0410.3/ว 422 ลงวันที่ 25 พฤศจิกายน 2547 เรื่อง การจัดทํางบกระแสเงินสด และไดจัดทํารูปแบบและกําหนดวิธีการแสดงกระแสเงินสดจาก กิจกรรมดําเนินงาน ไว 2 วิธี ดังนี้ 1. วิธีทางตรง (Direct method) วิธีทางตรง เปนวิธีที่แสดงเงินสดรับและเงินสดจายตามลักษณะของรายการหลักที่สําคัญ หนวยงานควรแสดงกระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงานโดยใชวิธีทางตรง เนื่องจากเปนวิธีที่ใหขอมูล ที่อาจเปนประโยชนในการประมาณการกระแสเงินสดในอนาคต ซึ่งหากใชวิธีทางออมหนวยงานจะไม สามารถประมาณการกระแสเงินสดในอนาคตได ขอมูลรายการหลักตาง ๆ ของเงินสดรับและเงินสดจายในวิธีทางตรงอาจหาไดจาก รายการตาง ๆ ดังนี้ 1. การบันทึกรายการบัญชีของหนวยงาน 2. การปรับปรุงรายการขาย ตนทุนขาย (รายไดดอกเบี้ยและรายไดที่มีลักษณะ เดียวกัน และดอกเบี้ยจาย และคาใชจายที่มีลักษณะเดียวกันของสถาบันการเงนิ) และรายการ อื่นในงบกําไรขาดทุนเบ็ดเสร็จ สําหรับการเปลี่ยนแปลงในระหวางงวดของสินคา คงเหลือ ลูกหนี้และเจาหนี้ที่เกิดจากการดําเนินงาน รายการอื่นที่ไมกระทบเงินสด และรายการอื่นซึ่งผลกระทบของ เงินสดถือเปนกระแสเงินสดจากกิจกรรมลงทุนหรือ กิจกรรมจัดหาเงิน
13 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ ตัวอยางงบกระแสเงินสดที่แสดงกระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงานดวยวิธีทางตรง ชื่อหนวยงาน.................. งบกระแสเงินสด สําหรับปสิ้นสุดวันที่30 กันยายน 256x หนวย : บาท กระแสเงินสดจากกจิกรรมการดาํเนินงาน เงนิสดรับจากงบประมาณ xx เงนิสดรับจากเงินกูของรัฐบาล xx เงนิสดรับการขายสินคาและใหบรกิาร xx เงนิสดรับจากรายไดอื่น xx เงนิสดรับจากการรับบริจาค/เงนิชวยเหลือ xx เงนิสดรับอื่นๆ เชน จากเงินรับฝาก จากการจัดเก็บรายไดแผนดิน xx เงนิสดจายคาใชจายดานบุคลากร (xx) เงนิสดจายคาใชจายในการดาํเนินงาน (xx) เงนิสดจายคาใชจายเงนิอุดหนุน (xx) เงนิสดจายจากการบริจาค/ชวยเหลือ (xx) เงนิสดจายอื่นๆ เชน จายคืนเงนิรบัฝาก นํารายไดแผนดินนําสงคลัง (xx) xx กระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมดาํเนินงาน xx กระแสเงินสดจากกจิกรรมการลงทุน เงนิสดรับจากการขายที่ดิน อาคาร อุปกรณ xx เงนิสดรับจากการขายเงนิลงทนุระยะยาว xx เงินสดจายจากการซื้อเงนิลงทุน (xx) เงินสดจายจากการซื้อที่ดิน อาคารและอุปกรณ (xx) กระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมลงทุน (xx) กระแสเงินสดจากกจิกรรมการจดัหาเงิน เงนิสดรับจากการขอวงเงนิทดรองราชการ xx เงนิสดจายเงินทดรองราชการคืนคลัง (xx) xx เงินสดและรายการเทียบเทาเงินสดเพิ่มขึ้น/(ลดลง) สุทธิ xx เงินสดและรายการเทียบเทาเงินสด ณ วันตนงวด xx เงินสดและรายการเทียบเทาเงินสด ณ วันปลายงวด xx
14 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ 2. วิธีทางออม (Indirect method) วิธีทางออม เปนวิธีที่แสดงดวยยอดกําไรหรือขาดทุน ปรับปรุงดวยผลกระทบของ รายการที่ไมเกี่ยวกับเงินสด รายการคางรับ หรือคางจายของเงินสดรับหรือเงินสดจายที่เกี่ยวของกับ การดําเนินงานในอดีตหรือในอนาคต และรายการรายไดหรือคาใชจายที่เกี่ยวของกับกระแสเงินสดจาก การลงทุนหรือการจัดหาเงิน กระแสเงินสดสุทธิจากการดําเนินงานหาไดจากการปรับปรุงกําไรหรือขาดทุนดวย ผลกระทบของรายการตอไปนี้ 1. การเปลี่ยนแปลงในระหวางงวดของสินคาคงเหลือ ลูกหนี้และเจาหนี้ที่เกิดจากการ ดําเนินงาน 2. รายการที่ไมกระทบเงินสด เชน คาเสื่อมราคา ประมาณการหนี้สิน ภาษี เงินไดรอตัด บัญชี ผลกําไรและขาดทุนที่ยังไมเกิดขึ้นจากการแปลงคาเงินตราตางประเทศ และ กําไรที่ยังไมไดรับจากหนวยงานที่เกี่ยวของกัน 3. รายการอื่นทั้งหมด ซึ่งผลกระทบของเงินสดถือเปนกระแสเงินสดจาก กิจกรรมลงทุน หรือกิจกรรมจัดหาเงิน นอกจากนี้ในวิธีทางออม กระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมดําเนินงานอาจแสดงโดยวิธี ทางออมดวยการแสดงรายการรายไดและคาใชจายตามที่ปรากฏในงบกําไรขาดทุนเบ็ดเสร็จ รวมทั้ง การเปลี่ยนแปลงในระหวางงวดของสินคาคงเหลือ ลูกหนี้ และเจาหนี้ที่เกิดจากการดําเนินงาน ตัวอยางงบกระแสเงินสดที่แสดงกระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงานดวยวิธีทางออม ชื่อหนวยงาน.................. งบกระแสเงินสด สําหรับปสิ้นสุดวันที่30 กันยายน 256x หนวย : บาท กระแสเงินสดจากกจิกรรมการดาํเนินงาน รายไดสูง (ตํา่) กวาคาใชจายสุทธิxxx สินทรัพยหมุนเวียนลดลง xx สินทรัพยหมุนเวียนเพิ่มขึ้น (xx) หนี้สินหมุนเวียนเพิ่มขึ้น xx หนี้สินหมุนเวียนลดลง (xx) คาเสื่อมราคาและตดัจําหนาย xx กระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมดาํเนินงาน (xx) กระแสเงินสดจากกจิกรรมการลงทุน เงนิสดรับจากการขายที่ดิน อาคาร อุปกรณ xx เงนิสดรับจากการขายเงนิลงทนุระยะยาว xx
15 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ เงินสดจายจากการซื้อเงนิลงทุน (xx) เงินสดจายจากการซื้อที่ดิน อาคารและอุปกรณ (xx) กระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมลงทุน (xx) กระแสเงินสดจากกจิกรรมการจดัหาเงิน เงนิสดรับจากการขอวงเงนิทดรองราชการ xx เงนิสดจายเงินทดรองราชการคืนคลัง (xx) xx เงินสดและรายการเทียบเทาเงินสดเพิ่มขึ้น/(ลดลง) สุทธิ xx เงินสดและรายการเทียบเทาเงินสด ณ วันตนงวด xx เงินสดและรายการเทียบเทาเงินสด ณ วันปลายงวด xx 3.3.1.2 กระแสเงินสดจากกิจกรรมลงทุน (Cash Flows from Investing Activities) เปนกระแสเงินสดที่เกิดจากกิจกรรมเกี่ยวกับการไดมาและการจําหนายสินทรัพยระยะ ยาวและเงินลงทุนอื่นของหนวยงาน ซึ่งไมรวมอยูในรายการเทียบเทาเงินสด ซ่ึงกระแสเงินสดจาก กิจกรรมลงทุนแสดงใหเห็นถึงรายจายที่หนวยงานจายไป เพื่อใหไดมาซึ่งทรัพยากรที่จะกอใหเกิดรายได และกระแสเงินสดในอนาคต ทั้งนี้ เฉพาะรายจายที่สงผลใหเกิดการรับรูสินทรัพยในงบแสดงฐานะ การเงินเทานั้นที่สามารถจัดประเภทเปนกิจกรรมลงทุน เชน เงินสดรับ - จากการขายที่ดิน อาคาร อุปกรณ - จากการขายเงินลงทุนระยะยาว เงินสดจาย - จากการซื้อที่ดิน อาคาร อุปกรณ - จากการปรับปรุงสินทรัพยไมหมุนเวียนซึ่งทําใหอายุการใชงานเพิ่มขึ้นและประโยชน เชิงเศรษฐกิจในอนาคตหรือศักยภาพในการใหบริการเพิ่มขึ้น - จากการซื้อเงินลงทุนระยะยาว 3.3.1.3 กระแสเงินสดจากกิจกรรมจัดหาเงิน (Cash Flows from Financing Activities) เปนกระแสเงินสดที่เกิดจากกิจกรรมที่มีผลใหเกิดการเปลี่ยนแปลงในขนาดและ องคประกอบของสวนของเจาของและสวนของการกูยืมของหนวยงาน ทั้งนี้กระแสเงนิสดจากกิจกรรม จัดหาเงินแสดงใหเห็นถึงประโยชนในการคาดคะเนสิทธิเรียกรองในกระแสเงินสดในอนาคตจากผูให เงินทุนแกหนวยงาน เชน เงินสดรับ - จากการกูยืมเพื่อใชในการดําเนินงานโดยหนวยงานรับผิดชอบการชําระหนี้เอง - จากการขอวงเงินทดรองราชการ เงินสดจาย - จายชําระหนี้เงินกูยืม - จายเงินทดรองราชการคืนคลัง
16 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ รายการกระแสเงินสดบางรายการมีความยุงยากในการจําแนกกิจกรรมซึ่งควรใชดุลย พินิจเขาชวยในการตัดสินใจ อยางไรก็ตาม การจําแนกกิจกรรมควรพิจารณาถึงแหลงที่มาสําคัญของ กระแสเงินสดที่เกี่ยวของกับรายการนั้นๆ 3.3.2 ขอมูลที่ใชในการจัดทํางบกระแสเงินสด ขอมูลที่ใชในการจัดทํางบกระแสเงินสด ประกอบดวย งบแสดงฐานะการเงนิงบแสดงผล การดําเนินงาน เปรียบเทียบกับปที่ผานมากับปจจุบัน และขอมูลเพิ่มเติมอื่นๆ ซึ่งสามารถแสดงความ เชื่อมโยงระหวางงบแสดงฐานะการเงิน งบแสดงผลการดําเนินงาน และงบกระแสเงนิสด ไดดังรูปที่2 สําหรับป สิ้นสุด 31 กันยายน 2565 ณ 1 ตุลาคม 2564 ณ 30 กันยายน 2565 รูปที่ 2 แสดงความเชื่อมโยงระหวาง งบแสดงฐานะการเงิน งบแสดงผลการดําเนินงาน และงบกระแสเงินสด 3.3.3 การจัดทํางบกระแสเงินสด 3.3.3.1 วิธีทางตรง จัดทําโดย 1) วิธีการคาํนวณ 2) วิธีการใชบัญชีแยกประเภท 3.3.3.2 วิธีทางออม จัดทําโดย 1) วิธีการคาํนวณ 2) วิธีการใชกระดาษทําการ การจัดทํางบกระแสเงินสดจากกิจกรรมการดําเนินงานโดยวิธีทางตรงชวยใหผูใช รายงานทางการเงินมองเห็นถึงเงินสดรับ-จาย ระหวางรอบระยะเวลาบัญชีไดชัดเจน ซึ่งจะเปนวิธีที่ให ขอมูลที่เปนประโยชนในการประมาณการกระแสเงินสดในอนาคต ซึ่งเปนขอมูลที่จะไมไดรับจากการ จัดทํางบกระแสเงินสดทางออม งบแสดงผลการดําเนินงาน รายได คาใชจาย หนี้สินและ สวนของ เจาของ สินทรัพย งบแสดงฐานะการเงิน หนี้สินและ สวนของ เจาของ สินทรัพย งบแสดงฐานะการเงิน งบกระแสเงินสด กิจกรรมดําเนินงาน กิจกรรมลงทุน กิจกรรมจดัหาเงิน
17 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ 3.3.3.1 การจัดทํางบกระแสเงินสดวิธีทางตรง 3.3.3.1.1 วิธีการคํานวณ เปนการปรับปรุงรายไดและคาใชจายของหนวยงานดวย รายการในงบแสดงฐานะทางการเงินที่เกี่ยวของ ขั้นตอนในการจัดทํา 1) เปรียบเทียบงบแสดงฐานะทางการเงิน 2 งวดบัญชี (ปปจจุบันกับปกอน) 2) ปรับปรุงรายการตางๆในงบแสดงผลการดําเนินงานทางการเงินใหแสดงตามเกณฑ เงินสด ทําไดโดยการพิจารณาถึงการเปลี่ยนแปลงของรายการในงบแสดงฐานะทางการเงินที่เกี่ยวของ กับรายการในงบแสดงผลการดําเนินงานทางการเงินแลวนํามาปรับปรุง เชน รายไดจากการขายสินคา และการบริการจะสัมพันธกับการเปลี่ยนแปลงของบัญชีลูกหนี้จากการขายสินคาหรือบริการ คาใชจาย ในการดําเนินงานจะสัมพันธกับการเปลี่ยนแปลงของบัญชีคาใชจายจายลวงหนา คาใชจายคางจาย เจาหนี้ ใบสําคัญคางจาย นอกจากนี้ยังมีรายการคาใชจายที่ไมไดใชเงินสดรวมอยูดวย เชน คาเสื่อม ราคา คาตัดจําหนาย หนี้สงสัยจะสูญ หนี้สูญ เปนตน 3) พิจารณารายการในงบแสงดฐานะการเงินที่เหลือวามีผลกกระทบกับเงินสดและ รายการเทียบเทาหรือไม อยางไร 4) พิจารณาขอมูลเพิ่มเติมวามีผลกระทบกับเงินสดและรายการเทียบเทาหรือไม อยางไร 5) พิจารณารายการตางๆ ที่มีผลกระทบกับเงินสดและรายการเทียบเทา (จากขอ 3,4) วาอยูในกิจกรรมใด 6) จัดทํางบกระแสเงินสดทั้ง 3 กิจกรรม ตารางสรุปการคํานวณกระแสเงินสดจากกิจกรรมการดําเนินงานทางตรง รายการ บวก ลบ ผลลัพธ 1. รายไดจากงบประมาณ + รับลวงหนาที่เพิ่มขึ้น + คางรับลดลง - รับลวงหนาที่ลดลง - คางรับที่เพิ่มขึ้น เงนิสดรับจาก งบประมาณ 2. รายไดจากการขายและ ใหบริการ + ลูกหนี้จากการขายสินคา และบริการที่ลดลง - ลูกหนี้จากการขายสินคา และบริการเพิ่มขึ้น เงนิสดรับจากการขาย และบริการที่ลดลง 3. คาใชจาย + วัสดุคงเหลือที่เพิ่มขึ้น +คางจายที่ลดลง +เจาหนี้คาสินคาและบริการที่ ลดลง - วัดสุคงเหลือทลี่ดลง - คางจายที่เพิ่มขึ้น - เจาหนี้คาสินคาและ บริการที่เพิ่มขึ้น เงนิสดจายคาใชจาย ตารางที่ 1 ตารางสรุปการคํานวณกระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงาน 3.3.3.1.2 วิธีการใชบญัชแียกประเภท หนวยงานที่เลือกใชสมุดรายวันขั้นตนแบบแบง ตามประเภทเงิน ประกอบดวย สมุดเงินสด สมุดเงินฝากธนาคาร สมุดเงินฝากคลัง จะสามารถเก็บ ขอมูลจากบัญชีแยกประเภทพรอมทั้งรายละเอียดมาจัดทํางบกระแสเงินสดวิธีทางตรงได สําหรับ หนวยงานที่ใชสมุดรายวันขั้นตนที่แบงตามรายการรับจายเงิน ซึ่งประกอบดวย สมุดรายวันเงินรับ สมุด รายวันเงินจาย จะไมสามารถเก็บขอมูลการรับ-จายเงินจากบัญชีแยกประเภทมาจัดทํางบกระแสเงินสด
18 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ ได เนื่องจากขอมูลในบัญชีแยกประเภท เปนขอมูลที่สรุปรายการที่เกิดขึ้นของรายการเงินสดและ รายการเทียบเทาเงินสดในแตละวัน 3.3.3.2 การจัดทํางบกระแสเงินสดวิธีทางออม 3.3.3.2.1 วิธีการคํานวณ เปนการปรับปรุงรายไดสูง(ต่ํา)กวาคาใชจายตามเกณฑคง คางใหเปนรายไดสูง(ต่ํา)กวาคาใชจายตามเกณฑเงนิสด ขั้นตอนในการจัดทํา 1) เปรียบเทียบงบแสดงฐานะทางการเงิน 2 งวดบัญชี (ปปจจุบันกับปกอน) 2) นํารายไดสูง(ต่ํา) กวาคาใชจายจากกิจกรรมตามปกติเปนตัวตั้ง 3) พิจารณารายการตางๆ ในงบแสดงฐานะทางการเงินวามีผลกระทบตอเงินสดและ รายการเทียบเทา อยางไร 4) ปรับปรุง “รายไดสูง(ต่ํา)กวาคาใชจายจากกิจกรรมปกติ” ดังนี้ บวก คาเสื่อมราคา/คาตัดจําหนาย/หนี้สงสัยจะสูญ/หนี้สูญ สินทรัพยหมุนเวียน(ที่ไมใชเงินสดและรายการเทียบเทาฯ)ที่ลดลง หนี้สินหมุนเวียนเพิ่มขึ้น ขาดทุนจากการจําหนายสินทรัพย/เงินลงทุน หัก สินทรัพยหมุนเวียน(ที่ไมใชเงินสดและรายการเทียบเทาฯ)ที่เพิ่มขึ้น หนี้สินหมุนเวียนที่ลดลง กําไรจากการจําหนายสินทรัพย/เงินลงทุน จะไดกระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงาน 5) พิจารณารายการในงบแสงดฐานะการเงินที่เหลือวามีผลกกระทบกับเงินสดและ รายการเทียบเทาหรือไม อยางไร 6) พิจารณาขอมูลเพิ่มเติมวามีผลกระทบกับเงินสดและรายการเทียบเทาหรือไม อยางไร 7) พิจารณารายการตางๆ ที่มีผลกระทบกับเงินสดและรายการเทียบเทา (จากขอ 3,4) วาอยูในกิจกรรมใด 8) จัดทํางบกระแสเงินสดทั้ง 3 กิจกรรม
19 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ ตารางสรุปการคํานวณกระแสเงินสดจากกิจกรรมการดําเนินงานทางออม ประเภทบัญชี เพิ่มขึ้น/ลดลง การปรับปรุง สินทรัพยหมุนเวียน ยกเวนเงินสด/รายการเทียบเทาฯ เพิ่มขึ้น ลบ สินทรัพยหมุนเวียน ยกเวนเงินสด/รายการเทียบเทาฯ ลดลง บวก หนี้สินหมุนเวียน เพิ่มขึ้น บวก หนี้สินหมุนเวียน ลดลง ลบ คาเสื่อมราคา/คาตัดจําหนาย/ หนี้สงสัยจะสูญ/หนี้สูญ ปนี้ บวก กําไรจากการขายทรัพยสิน/เงินลงทุน (ไมใชจากการดําเนินงาน) ปนี้ ลบ ขาดทุนจากการขายทรัพยสิน/เงินลงทุน (ไมใชจากการดําเนินงาน) ปนี้ บวก ตารางที่ 2 ตารางสรุปการคํานวณกระแสเงินสดจากกิจกรรมการดําเนินงานทางออม การจัดทํางบกระแสเงินสดทางออมเปนวิธีที่งายตอการจัดทําแตไมแสดงใหเห็น แหลงที่มาและใชไปของเงินสดและรายการเทียบเทาฯ แตจะเนนไปที่การเปลี่ยนแปลงของสินทรัพย หมุนเวียนและหนี้สินหมุนเวียนเปนสําคัญ ทําใหยากตอการที่ผูใชรายงานการเงินจะเขาใจขอมูลที่เแส ดงในงบกระแสเงินสด แตไมวาหนวยงานจะใชวิธีใดก็ตาม กระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมการ ดําเนินงานที่คํานวณไดจะตองเทากันเสมอ 3.3.3.2.2 วิธีการใชกระดาษทําการ หนวยงานที่มีรายการปรับปรุงบัญชีคอนขางมากหรือ มีรายการบัญชีที่ยุงยากสลับซับซอน วิธีการใชกระดาษทําการจะชวยในการจําแนกรายการและ ชวยใหสามารถวิเคราะหรายการบัญชีไดงายขึ้นเพื่อหารายการที่มีผลกระทบกับเงินสดมาจัดทํา งบกระแสเงินสด ซึ่งวิธีนี้จะสามารถใหขอมูลไดชัดเจนมากกวาวิธีอื่น ๆ ขั้นตอนในการจัดทํา 1) สรุปรายการในงบแสดงฐานะการเงินโดยแบงออกเปนรายการที่มียอดดุลทางดานเด บิตและรายการที่มียอดดุลทางดานเครดิต โดยแสดงบัญชีปรับมูลคาตาง ๆ เชน คาเสื่อมราคา คาตัดจําหนาย หนี้สงสัยจะสูญ หนี้สูญ เปนรายการยอดดุลทางดานเครดิต 2) บันทึกยอดตัวเลขในงบแสดงฐานะการเงินตนงวดและปลายงวดของแตละบัญชีลงใน กระดาษทําการในชอง “งบแสดงฐานะการเงนิตนงวด” และ “งบแสดงฐานะการเงินปลายงวด” 3) วิเคราะหรายการบัญชี การเปลี่ยนแปลงตัวเลขในชวงบน (งบแสดงฐานะการเงิน) จะกระทบการเปลี่ยนแปลงตัวเลขในชวงลาง (งบกระแสเงินสด) 4) บันทึกจํานวนเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจากการวิเคราะหรายการบัญชีลงในชองการ วิเคราะหรายการบัญชี โดย
20 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ สินทรัพย เพิ่มขึ้นทางดานเดบิต และลดลงทางดานเครดิต หนี้สินและสวนทุน เพิ่มขึ้นทางดานเครดติและลดลงทางดานเดบิต และพิจารณาวารายการที่เกิดขึ้นอยูภายใตกิจกรรมใดของงบกระแสเงินสด 5) ตรวจสอบยอดคงเหลือของแตละบัญชี ณ วันปลายงวด โดยการกระทบยอดงบแสดง ฐานะการเงิน ณ วันตนงวดกับการปรับปรุงในชองการวิเคราะหรายการบัญชีซึ่งจะตองไดยอด คงเหลือเทากับงบแสดงฐานะการเงิน ณ วันปลายงวด 6) รวมยอดทางดานเดบิตและเครดิตในชองการวิเคราะหรายการบัญชีเฉพาะที่ปรากฏใน กิจกรรมการดําเนินงาน กิจกรรมการลงทุน กิจกรรมการจัดหาเงิน ดังนี้ 6.1) หากดานเดบิต มากกวา ทางดานเครดิต ใหบันทึกผลตางที่เกิดขึ้นในชองการ วิเคราะหรายการบัญชีทางดานเดบิตของบัญชีเงินสดและรายการเทียบเทาเงินสด (ชวงบน) และ ทางดานเครดิตของายการเงินสดและรายการเทียบเทาเงินสดเพิ่ม(ลด)สุทธิ (ชวงลาง) 6.2) หากดานเดบิต นอยกวา ทางดานเครดิต ใหบันทึกผลตางที่เกิดขึ้นในชองการ วิเคราะหรายการบัญชีทางดานเครดิต ของบัญชีเงินสดและรายการเทียบเทาเงินสด (ชวงบน) และ ทางดานเดบิตของรายการเงินสดและรายการเทียบเทาเงินสดเพิ่ม(ลด)สุทธิ (ชวงลาง) 7) นํายอดคงเหลือในบัญชี เงินสดและรายการเทียบเทาฯ ณ วันตนงวดบวก (หัก) กับ รายการวิเคราะหบัญชี หากการวิเคราะหรายการบัญชีถูกตองจะตองเทากับเงินสดและรายการเทียบเทาฯ ณ วันปลายงวด 8) คัดลอกรายการทั้งหมดที่บันทึกในกระดาษทําการในชองกิจกรรมการดําเนินงาน กิจกรรม การลงทุน กิจกรรมการจัดหาเงินลงในงบกระแสเงินสดตามปกติ รายการเปลี่ยนแปลงในกระดาษทําการไมตองนําไปบันทึกในสมุดรายวันขั้นตนหรือ ผานรายการบัญชีแตอยางใดและมิใชรายการปรับปรุงหรือแกไขบัญชีตาง ๆ ในงบแสดงฐานะการเงิน แตเปนเพียงรายการที่แสดงเพื่อวัตถุประสงคในการจัดทํางบกระแสเงินสดเทานั้น
21 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ กรณีศึกษาการจัดทํางบกระแสเงินสด หนวยงาน ก งบแสดงฐานะทางการเงินเปรียบเทียบ ณ วันที่ 30 กันยายน (หนวย : บาท) 2565 2564 การเปลยี่นแปลง สินทรัพย สินทรัพยหมุนเวียน เงนิสดและรายการเทียบเทาเงินสด 176,995,730.49 178,786,248.39 (1,790,517.90) วัสดุคงเหลือ 291,925.77 333,702.84 (41,777.07) สินทรัพยหมุนเวียนอื่น 0.00 0.00 0.00 รวมสินทรัพยหมุนเวียน 177,287,656.26 179,119,951.23 (1,832,294.97) สินทรัพยไมหมุนเวียน ที่ดิน อาคารและอุปกรณ - สุทธิ 96,009,525.18 82,600,956.51 13,408,568.67 สินทรัพยไมหมุนเวียนอื่น 0.00 0.00 0.00 รวมสินทรัพยไมหมุนเวียน 96,009,525.18 82,600,956.51 13,408,568.67 รวมสินทรัพย 273,297,181.44 261,720,907.74 11,576,273.70 หน้สีินและสินทรัพยสุทธิ/สวนทุน หน้สีิน หน้สีินหมุนเวียน เจาหนี้ระยะสั้น 100.00 2,903,919.77 (2,903,819.77) เงนิรับฝากระยะสั้น 8,025.00 8,025.00 0.00 หนี้สินหมุนเวียนอื่น 0.00 0.00 0.00 รวมหนี้สินหมุนเวียน 8,125.00 2,911,944.77 (2,903,819.77) รวมหนี้สิน 8,125.00 2,911,944.77 (2,903,819.77) สินทรัพยสุทธิ/สวนทุน ทุน 90,384,187.40 90,384,187.40 0.00 รายไดสูง/(ต่ํา) กวาคาใชจายสะสม 182,904,869.04 168,424,775.57 14,480,093.47 องคประกอบอื่นของสินทรัพยสุทธ/ิสวนทุน 0.00 0.00 0.00 รวมสินทรัพยสุทธิ/สวนทุน 273,289,056.44 258,808,962.97 14,480,093.47 รวมหนี้สินและสินทรัพยสุทธิ/สวนทุน 273,297,181.44 261,720,907.74 11,576,273.70
22 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ หนวยงาน ก งบแสดงผลการดําเนินงานทางการเงิน สําหรับป สิ้นสุดวันที่ 30 กันยายน (หนวย : บาท) 2565 2564 รายได รายไดจากงบประมาณ 65,435,650.32 81,022,986.03 รายไดจากคาธรรมเนียมและบริการ 35,005,565.00 48,486,920.23 รายไดจากการอุดหนุนอื่นและบรจิาค 935,500.00 853,492.00 รายไดอื่น 218,396.12 516,932.30 รวมรายได 101,595,111.44 130,880,330.56 คาใชจาย คาใชจายบุคลากร 63,330,923.17 80,742,296.65 คาตอบแทน 4,742,877.25 6,189,472.92 คาใชสอย 5,897,727.10 7,698,121.44 คาสาธารณูปโภค 3,184,181.14 3,148,087.64 คาวัสดุ 2,195,758.45 5,345,179.27 คาเสื่อมราคา 0.00 10,519,717.72 คาใชจายจากการอุดหนุนอื่นและบริจาค 8,393,526.54 9,338,897.52 คาใชจายอื่น 776,967.00 1,368,888.65 รวมคาใชจาย 88,521,960.65 124,350,661.81 รายไดสูง/(ตํา่)กวาคาใชจายกอนตนทุนทางการเงิน ตนทุนทางการเงนิ0.00 0.00 รายไดสูง/(ตํา่)กวาคาใชจายสุทธ 13,073,150.79 ิ 6,529,668.75 ขอมูลเพิ่มเติม ณ 30 กันยายน 2566 1. หนวยงานไดรับจัดสรรเงินคาธรรมเนียมการศึกษา ปเกา จํานวน 1,562,115.75 บาท 2. หนวยงานไดจัดซื้อครุภัณฑ จํานวน 13,408,568.67 บาท เปนเงินสด 3. สิ้นปงบประมาณ หนวยงานไดตรวจนับวัสดุคงเหลือ จํานวน 113,396.00 บาท
23 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ ขั้นตอนในการคํานวณหากระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมดําเนินงานดวยวิธีทางตรง 1) คํานวณหาจํานวนเงินสดและรายการเทียบเทาเงินสดวา เพิ่มขึ้นหรือลดลงจากปกอน เทาใด โดยดูจากงบแสดงฐานะทางการเงินเปรียบเทียบ ตามงบแสดงฐานะทางการเงินของหนวยงาน ก แสดงเงินสดและรายการเทียบเทาเงินสดปลายป 2564 และปลายป 2565 เปนจํานวนเงินเทากับ 178,786,248.39 บาท และ 176,995,730.49 บาท ดังนั้น จํานวนเงินสดและรายการเทียบเทา เงินสดของหนวยงาน ก จึงลดลง 1,790,517.90 บาท 2) คํานวณหากระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมดําเนินงาน รายการที่จะคํานวณมีดังนี้ 2.1) เงินสดรับจากการใหบริการ ซึ่งคํานวณมาจากรายไดจากเงินงบประมาณ รายได จากคาธรรมเนียมและบริการ รายไดจากเงินอุดหนุนและบริจาคและรายไดอื่นที่บันทึกไวตามเกณฑคง คางและปรากฎอยูในงบแสดงผลการดําเนินงานทางการเงิน เปนจํานวน 101,595,111.44 บาท จากนั้นนํามาปรับปรุงดวยยอดรายไดจากงบประมาณคางรับ และ ณ 30 กันยายน 2565 คณะมี รายไดจากการจัดสรรคาธรรมเนียมปเกา จํานวน 1,562,115.75 บาท ดั้งนั้น ในการคาํนวณหาเงิน สดรับจากการใหบริการนั้นสามารถกระทําไดดังนี้ เงินสดรับการการใหบริการ = รายไดจากเงินงบประมาณ + รายไดจากคาธรรมเนียมและบริการ + รายไดจากเงินอุดหนุนและบริจาค + รายไดอื่น + รายไดจาก งบประมาณคางรับตนงวด – รายไดจากงบประมาณคางรับปลายงวด + รายไดจากการจัดสรรคาธรรมเนียมปเกา = 65,435,650.32+35,005,565.00+935,500.00+ 218,396.12 + 1,562,115.75 = 103,157,227.19 บาท 2.2) เงินสดจายเปนคาใชจายในการดําเนินงาน ซึ่งคํานวณมาจากคาใชจายในการ ดําเนินงานที่บันทึกไวตามเกณฑคงคางและปรากฎอยูในงบแสดงผลการดําเนินงานทางการเงิน จากนั้น นํามาปรับปรุงดวยคาเสื่อมราคา คาตัดจําหนาย ตลอดจนหนี้สงสัยจะสูญ จากนั้นตองปรับปรุงดวยการ เปลี่ยนแปลงในบัญชีคาใชจายจายลวงหนาและบัญชีคาใชจายคางจายที่ปรากฎในงบแสดงฐานะทาง การเงินเปรียบเทียบ ดังนั้นในการคํานวณหาเงินสดจายเปนคาใชคาใชจายในการดําเนินงานนั้น สามารถกระทําได ดังนี้ เงินสดจายเปนคาใชจายในการดําเนินงาน = คาใชจายจากการดําเนินงาน - คาเสื่อมราคา – คาตัด จําหนาย = 88,521,960.65 บาท เงินสดจายใหแกเจาหนี้การคา = หนี้สินหมุนเวียนอื่นตนงวด – หนี้สินหมุนเวียนอื่นปลาย งวด = 2,903,819.77 บาท จากรายละเอียดการคํานวณขางตน สามารถแสดงกระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรม ดําเนินงานของหนวยงาน ก ดวยวิธีทางตรง ไดดังนี้
24 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ เงินสดรับจากการใหบริการ 103,157,227.19 เงินสดจายเปนคาใชจายในการดําเนินงาน ( 88,521,960.65) เงินสดจายใหแกเจาหนี้การคา (2,903,819.77) กระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมดําเนินงาน 11,618,050.77 3) คํานวณหากระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมลงทุน รายการที่จะคํานวณ มีดังนี้ จากขอมูลขางตน จะเห็นไดวา ในระหวางป 2565 หนวยงาน ก ไดจายเงินเพื่อซื้อที่ดิน อาคารและครุภัณฑ โดยที่ไมมีการขายที่ดิน อาคารและครุภัณฑ ออกไปในระหวางป 2565 ดังนั้น ยอดที่เพิ่มขึ้นของรายการที่ดิน อาคารและครุภัณฑ ในงบแสดงฐานะทางการเงินเปรียบเทียบนั้นก็คือ ยอดซื้อที่ดิน อาคารและครุภัณฑ ในระหวางป 2565 นั่นเอง ซึ่งสามารถแสดงรายละเอียดการ คํานวณ ไดดังนี้ เงินสดจายจากการซื้อที่ดิน อาคารและครุภัณฑ = ราคาทุนของที่ดิน อาคารและอุปกรณปลายงวด - ราคาทุนของที่ดิน อาคารและอุปกรณตนงวด = 96,009,525.18 – 82,600,956.51 = 13,408,568.67 บาท 4) คํานวณหากระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมจัดหาเงิน จากขอมูลขางตน จะเห็นไดวาในระหวางป 2565 หนวยงาน ก ไมมีรายรับและรายจาย จากกิจกรรมจัดหาเงินดังกลาว
25 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ จากขอมูลขางตน สามารถแสดงงบกระแสเงินสดดวยวิธีทางตรงไดดังนี้ หนวยงาน ก งบกระแสเงินสด สําหรับป สิ้นสุดวันที่ 30 กันยายน 2565 กระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงาน เงินสดรับจากการใหบริการ 103,157,227.19 เงินสดจายใหแกเจาหนี้การคา (2,903,819.77) เงินสดจายเปนคาใชจายในกิจกรรมดําเนินงาน (88,635,356.65) กระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมดําเนินงาน 11,618,050.77 กระแสเงินสดจากกิจกรรมลงทุน เงินสดจายจากการซื้อที่ดิน อาคารและอุปกรณ (13,408,568.67) กระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมลงทุน (13,408,568.67) กระแสเงินสดจากกิจกรรมจัดหาเงิน 0.00 กระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมจัดหาเงิน 0.00 เงินสดและรายการเทียบเทาเงินสดลดลง ( 1,790,517.90) เงินสดและรายการเทียบเทาเงินสด ณ วันตนงวด 178,786,248.39 เงินสดและรายการเทียบเทาเงินสด ณ วันสิ้นงวด 176,995,730.49 ขั้นตอนในการคํานวณหากระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมดําเนินงานดวยวิธีทางออม 1) คํานวณหาจํานวนเงินสดและรายการเทียบเทาเงินสดวาเพิ่มขึ้นหรือลดลงจากปกอน เทาใด โดยดูจากงบแสดงฐานะทางการเงินเปรียบเทียบ ซึ่งในขั้นตอนนี้จะเหมือนกันไมวาจะจัดทํางบ กระแสเงินสดทางตรงหรือทางออม ทั้งนี้ ตามงบแสดงฐานะทางการเงินของหนวยงาน ก แสดงเงินสด และรายการเทียบเทาเงินสดปลายป 2564 และปลายป 2565 เปนเงินจํานวนเทากัน 178,786,248.39 บาท และ 176,995,730.49 บาท ตามลําดับ ดังนั้น จํานวนเงินสดและ รายการเทียบเทาเงินสดของหนวยงาน จึงลดลง 1,790,517.90 บาท 2) คํานวณหากระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงานโดยเริ่มตนจากรายไดสูงกวาคาใชจาย สุทธิจากงบแสดงผลการดําเนินงานทางการเงินมาปรับปรุงรายการที่ไมเกี่ยวของกับเงินสด ตลอดจน รายการผลกําไรหรือขาดทุนในงบแสดงผลการดําเนินงานทางการเงินที่เกิดจากกิจกรรมลงทุนหรือ กิจกรรมจัดหาเงิน เชน ผลกําไรจากการขายที่ดิน อาคารและอุปกรณ สวนลดหรือสวนเกินมูลคาที่ตัด จําหนายในระหวางงวด ดังนี้ 2.1) คาเสื่อมราคา เปนคาใชจายในงบแสดงผลการดําเนินงานทางการเงิน แตไมไดมีการ จายเปนเงินสด ดังนั้น ในการคํานวณหากระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมดําเนินงานของหนวยงาน ดวย วิธีทางออมนั้นตองนําคาเสื่อมราคาที่ปรากฎในงบแสดงผลการดําเนินงานทางการเงินมาบวกเขากับ
26 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ รายไดสูงกวาคาใชจายสุทธิ ป 2565 เพื่อทําใหเปนกระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมดํานเนินงาน เนื่องจากคาเสื่อมราคาเปนคาใชจายที่ไมไดจายเปนเงนิสด 2.2) คาตัดจําหนาย เปนคาใชจายในงบแสดงผลการดําเนินงานทางการเงิน แตไมไดมี การจายเปนเงินสด ดังนั้น ในการคํานวณหากระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมดําเนินงานของหนวยงาน ดวยวิธีทางออมนั้นตองนําคาตัดจําหนายที่ปรากฎในงบแสดงผลการดําเนินงานทางการเงินมาบวกเขา กับรายไดสูงกวาคาใชจายสุทธิ 2.3) หนี้สงสัยจะสูญ เปนคาใชจายในงบแสดงผลการดําเนินงานทางการเงิน แตไมไดมี การจายเปนเงินสด ดังนั้น ในการคํานวณหากระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงานนั้นจึงตองนําจํานวน หนี้สงสัยจะสูญมาบวกกับรายไดสูงกวาคาใชจายสุทธิ 2.4) ผลกําไรหรือขาดทุนจากการขายสินทรัพย เนื่องจากเงินสดที่เกี่ยวของกับการขาย รายการที่ดิน อาคารและอุปกรณ ตลอดจนเงินลงทุนนั้นถือเปนกิจกรรมลงทุน แตในการคํานวณกําไร สุทธิในงบแสดงผลการดําเนินงานไดนําผลกําไรหรือขาดทุนจากการขายสินทรัพยนั้นมารวมคํานวณ ดวย ดังนั้น ในการคํานวณหากระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมดําเนินงานตองนําผลกําไรจากการขาย สินทรัพยนั้นมาหักออกจากรายไดสูงกวาคาใชจายสะสมและนําผลขาดทุนจากการขายสินทรัพยนั้นมา บวกกับรายไดสูงกวาคาใชจายสุทธิ 3) คํานวณหาการเปลี่ยนแปลงของสินทรัพยหมุนเวียนและหนี้สินหมุนเวียนที่เกี่ยวของกับ กิจกรรมดําเนินงานจากงบแสดงฐานะทางการเงินเปรียบเทียบ เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงดังกลาว สงผลใหเกิดกระแสเงินสดรับและจายของหนวยงาน โดยใชหลักการในการจัดทํางบกระแสเงินสดดวย วิธีทางออม ดังนี้ - สินทรัพยที่เกี่ยวของกับกิจกรรมดําเนินงานเพิ่มขึ้น นําไปหักออกจากรายไดสูงกวา คาใชจายสุทธิของหนวยงาน - สินทรัพยที่เกี่ยวของกับกิจกรรมดําเนินงานลดลง นําไปบวกเขากับรายไดสูงกวาคาใชจาย สุทธิของหนวยงาน - หนี้สินที่เกี่ยวของกับกิจกรรมดําเนินงานเพิ่มขึ้น นําไปบวกเขากับรายไดสูงกวาคาใชจาย สุทธิของหนวยงาน - หนี้สินที่เกี่ยวของกับกิจกรรมดําเนินงานลดลง นําไปหักออกจากรายไดสูงกวาคาใชจาย สุทธิของหนวยงาน จากขอมูลในงบแสดงฐานะทางการเงินเปรียบเทียบของหนวยงาน ก สามารถคํานวณหาการ เปลี่ยนแปลงของสินทรัพยหมุนเวียนและหนี้สินหมุนเวียนที่เกี่ยวของกับกิจกรรมดําเนินงานได ดังนี้ 3.1) จากขอมูลเพิ่มเติม ในระหวางป 2565 หนวยงานไดรับการจัดสรรคาธรรมเนียม การศึกษา แตไมปรากฎในงบแสดงผลการดําเนินงาน แตรายการดังกลาวทําใหสินทรัพยเพิ่มขึ้น จํานวน 1,562,115.75 บาท นั่นหมายความวา ในระหวางป 2565 หนวยงานไดรับเงินสดมากกวา รายไดในงบแสดงผลการดําเนินงาน ดังนั้น ในการคํานวณหากระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมดําเนินงาน ดวยวิธีทางออมจึงตองนํารายการดังกลาวมาบวกเขากับรายไดสูงกวาคาใชจายสุทธิ 3.2) หนี้สินหมุนเวียนอื่นลดลง ในระหวางป 2565 หนี้สินหมุนเวียนอื่นลดลงเปน จํานวน 2,903,819.77 บาท นั่นหมายความวา ในระหวางป 2565 หนวยงานจายเงินสดไป
27 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ มากกวาคาใชจายในงบแสดงผลการดําเนินงาน ดังนั้น ในการคํานวณหากระแสเงินสดสุทธิจาก กิจกรรมดําเนินงานดวยวิธีทางออมจึงตองนําหนี้สินหมุนเวียนอื่นที่ลดลงจํานวน 2,903,819.77 บาท มาหักออกจากรายไดสูงกวาคาใชจายสุทธิ จากรายละเอียดการคํานวณขางตน สามารถแสดงกระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมดําเนินงาน ของหนวยงาน ก ดวยวิธีทางออมได ดังนี้ รายไดสูงกวาคาใชจายสุทธิ 13,073,150.79 ปรับปรุงรายไดสูงกวาคาใชจายสําหรับปใหเปนกระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมดําเนินงาน เงินจัดสรรคาธรรมเนียมปเกา 1,562,115.75 วัสดุคงเหลือ (113,396.00) เจาหนี้การคาลดลง (2,903,819.77) กระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมดําเนินงาน 11,618,050.77 ขอสังเกต ไมวาจะคํานวณกระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมดําเนินงานดวยวิธีทางตรงหรือวิธีทางออมก็ ตาม จะมีจํานวนเทากัน 4) คํานวณหากระแสเงินสดจากกิจกรรมลงทุนและกิจกรรมจัดหาเงินจากการวิเคราะหการ เปลี่ยนแปลงยอดคงเหลือของบัญชีที่เกี่ยวของกับกิจกรรมลงทุนและกิจกรรมจัดหาเงินในงบแสดง ฐานะทางการเงินเปรียบเทียบ เชน บัญชีที่ดิน อาคารและอุปกรณ โดยมีวิธีในการคํานวณเชนเดียวกับ วิธีที่แสดงสําหรับกระแสเงินสดทางตรงใน 3) และ 4) จากการวิเคราะหขอมูลขางตน สามารถแสดงงบกระแสเงินสดดวยวิธีทางออมได ดังนี้
28 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ หนวยงาน ก งบกระแสเงินสด สําหรับป สิ้นสุดวันที่ 30 กันยายน 2565 กระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงาน รายไดสูงกวาคาใชจายสุทธิ 13,073,150.79 ปรับปรุงรายไดสูงกวาคาใชจายสําหรับปใหเปนกระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมดําเนินงาน เงินจัดสรรคาธรรมเนียมปเกา 1,562,115.75 วัสดุคงเหลือ (113,396.00) เจาหนี้การคาลดลง (2,903,819.77) กระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมดําเนินงาน 11,618,050.77 กระแสเงินสดจากกิจกรรมลงทุน เงินสดจายจากการซื้อที่ดิน อาคารและอุปกรณ (13,408,568.67) กระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมลงทุน (13,408,568.67) กระแสเงินสดจากกิจกรรมจัดหาเงิน 0.00 กระแสเงินสดสุทธิจากกิจกรรมจัดหาเงิน 0.00 เงินสดและรายการเทียบเทาเงินสด(ลดลง) (1,790,517.90) เงินสดและรายการเทียบเทาเงินสด ณ วันตนงวด 178,786,248.39 เงินสดและรายการเทียบเทาเงินสด ณ วันสิ้นงวด 176,995,730.49 3.3.4 การเปดเผยขอมูล การเปดเผยขอมูลเกี่ยวกับกระแสเงินสดนั้น แบงออกเปน 2 ลักษณะ 3.3.4.1 การเปดเผยขอมูลในหมายเหตุประกอบงบการเงินภายใตหัวขอสรุปนโยบาย บัญชีที่สําคัญ โดยใหเปดเผยขอมูลเกี่ยวกับงบกระแสเงินสดวา “เงินสด” ในงบกระแสเงินสดนั้น หมายถึง เงินสดในมือ เงินฝากธนาคารทุกประเภท 3.3.4.2 การเปดเผยขอมูลภายใตหัวขอตางๆ ในหมายเหตุประกอบงบการเงิน โดยเผิด เผยขอมูลเกี่ยวกับกระแสเงินสดที่เห็นวา มีสาระสําคัญ เชน 3.3.4.2.1 ขอมูลเกี่ยวกับกระแสเงินสดที่มีสาระสําคัญที่หนวยงานจายไปใน ระหวางป เชน จํานวนเงินสดที่มีนัยสําคัญที่ถืออยูในมือ แตไมอาจนําไปใชไดและใหมีคําชี้แจงของ คณะกรรมการประจําหนวยงาน ประกอบดวย 3.3.4.2.2 ขอมูลที่เกี่ยวกับกิจกรรมลงทุนและกิจกรรมจัดหาเงินที่ไมเปนเงิน สดแตที่มีสาระสําคัญ เชน การซื้อทรัพยสินโดยการทําสัญญาเชาการเงิน การซื้อทรัพยสินโดยการกอ หนี้ การแลกเปลี่ยนทรัพยสินไมเปนตัวเงินตางๆ และ การไดรับบริจาคทรัพยสิน
29 คูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด นางสาวเพ็ญนภา สีดา นักวิชาการเงินและบัญชีชํานาญการ เพื่อใหการจัดทํางบกระแสเงินมีขั้นตอนและสามารถตรวจสอบความถูกตองไดงายยิ่งขึ้น จึง สามารถสรุปขั้นตอนในการจัดทํางบกระแสเงินสด ได ดังนี้ ผังแสดงรายละเอียดขั้นตอนการจัดทํางบกระแสเงินสด รูปที่ 3 ผังแสดงรายละเอียดขั้นตอนการจัดทํางบกระแสเงินสด ขั้นที่ 1 วิเคราะหขอมูล งบแสดงฐานะทางการเงิน งบแสดงผลการดาํเนินงาน คํานวณหากระแสเงินสดสุทธิ ขั้นที่ 2 คํานวณหากระแสเงิน สดสุทธิ ยอดคงเหลอืตนงวด รายการกระทบ ยอดคงเหลือปลายงวด กิจกรรมดําเนินงาน กจิกรรมลงทุน กิจกรรมจดัหาเงินเงินสดเพิ่มขึ้น/(ลดลง) ขั้นที่ 3 จัดทํางบกระแสเงินสด กจิกรรมดําเนินงาน กิจกรรมลงทุน กจิกรรมจดัหาเงิน เงินสดสทุธเิพิ่มขนึ้/(ลดลง) รายไดสูง(ต่ํา)กวาคาใชจายสุทธกิอนการ เปลี่ยนแปลงสินทรัพย/ หนี้สิน สินทรัพยดําเนนิงานหนี้สินดําเนินงานขั้นที่ 4 เปดเผย หมายเหตุประกอบงบ หัวขอนโยบายการบัญชี-คําจํากัดความของคําวา “เงินสด” หัวขออื่น - เงินสดที่ไมสามารถนําไปใชได - รายการที่มิใชเงินสดที่มี สาระสําคัญ (ซื้อสินคาโดยวิธีเชา ซอ)/การจัดสรร
บทที่ ๔ ปญหา อุปสรรค แนวทางแกไข และการพัฒนางาน 4.1 ปญหาในการจัดทํางบกระแสเงินสด ผูจัดทํางบกระแสเงินสดสวนใหญประสบความยุงยากในการจัดทําเนื่องจากในการจัดทํางบ กระแสเงินสดตองปรับกระทบรายการรายไดสูง(ต่ํา)กวาคาใชจายสุทธิจากเกณฑคงคางใหเปนกระแส เงินสดรับ(จาย)สุทธิจากรายไดสูง(ต่ํา)กวาคาใชจายจากเกณฑเงนิสด ซึ่งตองอาศัยความรูความเขาใจใน การจัดทํา ซึ่งปญหาที่พบบอยๆในการจัดทํางบกระแสเงินสด มีดังนี้ 4.1.1 รายการปรับปรุงที่มีลักษณะเหมือนกับคาเสื่อมราคา เปนคาใชจายที่ตองนําไปปรรับ ปรุงกระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงานซึ่งจะตองนําไปบวกกับรายไดสูง(ต่ํา)กวาคาใชจาย เพื่อจะได กระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงาน 4.1.2 ลูกหนี้ (สุทธิ) คาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ เปนบัญชีปรับมูลคาลูกหนี้ทําใหลูกหนี้แสดงดวย มูลคาสุทธิที่คาดวาจะรับชําระคืน บัญชีคาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญมีผลตอกระแสเงินสดจากกิจกรรม ดําเนินงานหรือไมนั้น ขึ้นอยูกับวิธีการในการจัดทํางบกระแสเงินสดวาใชวิธีทางตรงหรือวิธีทางออม 4.1.3 การเปลี่ยนแปลงของรายการสินทรัพยหมุนเวียนและหนี้สินหมุนเวียนบางรายการใน การปรับขอมูลจากรายไดสูง(ต่ํา)กวาคาใชจายตามเกณฑคงคางมาเปนกระแสเงินจากกิจกรรม ดําเนินงาน (หรือรายไดสูง(ต่ํา)กวาคาใชจายเกณฑเงินสด) สวนหนึ่งเกิดจากการนํารายการหมุนเวียน มาปรับ กิจการตองคํานึงถึงการเปลี่ยนแปลงของรายการหมุนเวียนบางรายการที่กระทบกระแสเงินสด แตไมกระทบโดยทั่วไปมักจะเปนกิจกรรมลงทุนหรือกิจกรรมจัดหาเงิน 4.1.4 รายการพิเศษและรายการไมปกติ กระแสเงินสดจากรายการพิเศษและรายการไม ปกติที่ไมเกี่ยวของกับการดําเนินงานของกิจกรรมหลักควรจะแยกแสดงออกเปนกิจกรรมลงทุนหรือ กิจกรรมจัดหาเงินตามลักษณะของรายการ 4.2 แนวทางแกไข งานบัญชี จัดทําคูมือการจัดทํางบกระแสเงินสด เพื่องายและมีความเขาใจตอการจัดทํางบ กระแสเงินสดและใหเปนไปแนวทางเดียวกัน 4.3 ขอเสนอแนะ ควรมีการจัดการแลกเปลี่ยนเรียนรู (KM) อบรม สัมมนา เพื่อใหเกิดความรูดานการจัดทํางบ กระแสเงินสด และความเขาใจของการวิเคราะหรายการตางๆที่เกี่ยวของ
31 บรรณานุกรม กรมบัญชีกลาง สํานักมาตรฐานดานการบัญชีภาครัฐ. (2561). หลักการและนโยบายบัญชีสําหรับ หนวยงานภาครัฐฉบับที่ 2. กรุงเทพ กรมบัญชีกลาง สํานักมาตรฐานดานการบัญชีภาครัฐ. (2556). มาตรฐานการบัญชีภาครัฐ ฉบับที่ 1 เรื่อง การนําเสนองบการเงนิ. กรุงเทพ เจริญ เจษฎาวัลย. (2551). พจนานุกรม อังกฤษ-ไทย คําศัพทงบ กระแสเงินสด = English-Thai dictionary of cash flow statement terms. นนทบุรี: พอดี. ดวงสมร อรพินท. (2549). งบกระแสเงินสด: ไมใชเรื่องยากอีกตอ ไป. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ มหาวิทยาลัย. สภาวิชาชีพบัญชีในพระบรมราชูปถัมภ. (2553). มาตรฐานการ บัญชีฉบับที่7 (ปรับปรุง 2552) เรื่องงบกระแสเงินสด. กรมสงเสริมอุตสาหกรรม. (2559). การจัดทํางบกระแสเงินสดแบบงาย, จากเว็บไซต: https://bsc.dip.go.th/th/category/financial-accounting/fs-SimpleStatement ดร.วรศกัดิ์ทุมมานนท(2560). งบกระแสเงินสดและการจัดทํางบกระแสเงินสด จากการยื่นแบบผาน อินเทอรเน็ต. จากเว็บไซต https://www.dbd.go.th/download/article/article_20181002095333.pdf