สามสหายสมุนไพรไล่ยุง

โครงงาน

เรื่อง สามสหายสมุนไพรไล่ยุง

จดั ทำโดย

นายตามซี ี มาลอตาฮู 6512003288

นางสาวรอซนี ะห์ อซี อ 6512003297

นายตูแวรสุ ดี ดอเลาะ 6512003309

นายซปู ยี นั เจะมะ 6512003318

นางนินะ บือซา 6512004913

นางสาวนปิ าตีเมาะ นโิ ซะ 6512004922

ครทู ีป่ รึกษา
นางสาวมูรูนี มามุ ตำแหนง่ ครูผ้ชู ่วย
นายสหภาพ ยียโู ซะ ตำแหน่ง ครกู ศน.ตำบล
นางสาวเนตมิ า พร้อมมูล ตำแหนง่ ครอู าสาฯประจำตำบล

ภาคเรียนท่ี 1 ปกี ารศกึ ษา 2565

กศน.ตำบลเกาะเปาะ
ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัยอำเภอหนองจิก
สำนกั งานส่งเสริมการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัยจังหวัดปตั ตานี

~ข~

บทคัดย่อ (Abstract)

ชอ่ื เรื่อง สามสหายสมนุ ไพรไลย่ ุง
ชื่อผูจ้ ัดทำ
นายตามีซี มาลอตาฮู 6512003288
สถานทีด่ ำเนินการ
ชอื่ ครทู ปี่ รกึ ษา นางสาวรอซนี ะห์ อีซอ 6512003297

นายตแู วรสุ ดี ดอเลาะ 6512003309

นายซปู ยี นั เจะมะ 6512003318

นางนนิ ะ บือซา 6512004913

นางสาวนปิ าตีเมาะ นโิ ซะ 6512004922

กศน.ตำบลเกาะเปาะ อำเภอหนองจกิ จงั หวัดปตั ตานี

นางสาวมูรนู ี มามุ

นายสหภาพ ยยี โู ซะ

นางสาวเนตมิ า พร้อมมลู

โครงงานเรื่อง สามสหายสมุนไพรไล่ยุง น้ีมีจุดมุ่งหมายเพื่อ 1) เพื่อทำสเปรย์ไล่ยุงจาก
ธรรมชาติโดยใช้ มะกรูด,ตะไคร้,โหระพา 2) เพื่อลดการใช้สารเคมีในการไล่ยุง วธิ ีการทดลองโดย จับ
ยุง 10 ตัว ใส่เข้าไปในคอนโดตากเนื้อ ใช้สเปรย์สมุนไพร ทั้ง 4 สูตร ฉีดไล่ยุงภายใน ที่มุมใดมุมหน่ึง
ของคอนโดตากเนื้อ ทิ้งไว้ 10 นาที แล้วนับตัวยุงที่ตกลงพ้ืน และสังเกตพฤติกรรมการบินของยุง
บนั ทกึ ผลทดลอง 3 วนั

จากการทดลองได้สเปรย์ไล่ยุงจากธรรมชาติโดยใช้ มะกรูด,ตะไคร้,โหระพา ได้ 4 สูตร ดังน้ี
สูตรท่ี 1 สามสหาย ,สูตรท่ี 2 มะกรูด ,สูตรที่ 3 ตะไคร้หอม,สูตรที่ 4 โหระพา ฉีดไล่ยุงที่เตรียมไว้ใน
คอนโดตากเนื้อ พบว่า สตู รสเปรย์ไล่ยุงท่ีดที ่ีสดุ จากมากไปหานอ้ ย ดังนี้ สตู รที่ 1 สามสหาย, สูตรท่ี 3
ตะไคร้หอม,สูตรท่ี 2 มะกรดู , และสูตรท่ี 4 โหระพา จากการทดลองสามารถลดการใช้สารเคมีในการ
ไล่ยุงได้

~ค~

กิตติกรรมประกาศ

การจัดทำโครงงานเรื่อง สามสหายสมุนไพรไล่ยุง คณะผู้จัดทำได้ต้ังใจศึกษาค้นคว้าเรื่อง
สมุนไพรไล่ยุง โดยได้รับการสนับสนุนและคำปรึกษาจากครูท่ีปรึกษาท่ีให้คำปรึกษาและคำแนะนำใน
การจัดทำโครงงาน แนะนำแนวทางการหาข้อมูลท่ีเป็นประโยชน์แก่การจัดทำโครงงาน ช่วยแก้ไข
ปัญหาและเสนอแนวทางแก้ไขปัญหา สอนวิธีการและข้ันตอนในการดำเนินโครงงาน สอนวธิ ีการใช้ส่ือ
นวัตกรรมและเทคโนโลยีสารสนเทศท่ีมีประโยชน์ต่อการจัดทำโครงงาน จนทำให้โครงงานนี้สำเร็จ
ลลุ ่วงไปได้ด้วยดี

ทางผู้จัดทำโครงงาน จึงใคร่ขอขอบพระคุณท่านท่ีได้กล่าวไว้ข้างต้นและมิได้กล่าวถึงมา ณ
ทน่ี เ้ี ป็นอย่างสงู

คณะผ้จู ดั ทำ

~ง~

คำนำ

รายงานฉบับนี้จดั ทำข้ึนเพือ่ นำเสนอโครงงาน ระดบั มัธยมศึกษาตอนตน้ ในหวั ขอ้ สามสหาย
สมนุ ไพรไลย่ งุ

คณะผู้จดั ทำโครงงานได้ รวบรวมข้อมูลและเกบ็ บันทึกข้อมลู เพอื่ ศึกษาประโยชน์และวิธกี าร
ทำเปน็ อย่างดี ในการนำเสนอโครงงานชน้ิ น้ี เพือ่ ใหไ้ ดป้ ระโยชนท์ ั่วไป

คณะผจู้ ดั ทำ

~จ~ หนา้

สารบญั ข
ค
บทคัดยอ่ ง
กิตติกรรมประกาศ จ
คำนำ
สารบัญ 1
บทที่ 1 บทนำ 1
1
ท่มี าและความสำคัญของโครงงาน 1
วตั ถปุ ระสงค์ของการศึกษา
สมมติฐานการศึกษา 2
ประโยชน์ที่คาดวา่ จะไดร้ บั 6
บทท่ี 2 เอกสารท่เี กี่ยวข้อง 7
เอกสารอา้ งอิง 7
บทท่ี 3 วธิ ีการดำเนินโครงงาน
เครอ่ื งมือและวัสดุอปุ กรณ์ที่ใชใ้ นการศึกษา 8
วธิ ีการศกึ ษา
บทที่ 4 ผลการศึกษา 10
ผลการศกึ ษา 10
บทที่ 5 สรปุ ผลการศกึ ษา 10
สรปุ ผลการศกึ ษา
ประโยชนท์ ไี่ ด้รบั จากโครงงาน
ขอ้ เสนอแนะ
บรรณานุกรม
ภาคผนวก

~1~

บทท่ี 1
บทนำ

1.1 ท่มี าและความสำคญั ของโครงงาน
ยุงเป็นพาหะของการเกิดโรคชนิดต่างๆจากข้อมูลทางสาธารณสุข พบว่ายุงลายเป็นพาหะนำ

โรค ไข้เลอื ดออก ยุงกนั้ ปล่องเป็นพาหะไขม้ าลาเรยี ยุงรำคาญเป็นพาหะนำโรคไข้สมองอักเสบ ยุงลาย
เสือและยุง อีกหลายชนิดเป็นพาหะของโรคเท้าช้าง นอกจากน้ันยังพบว่าคนส่วนใหญ่มีปัญหาทาง
สุขภาพและระบบทางเดินหายใจเน่ืองจากมลพิษและสารเคมีเพิ่มมากขึ้น ทางคณะผู้จัดทําได้เห็นถึง
ความสำคัญของสุขภาพจึงร่วมกันคิดผลิตภัณฑ์ท่ีได้จากสมุนไพร ท่ีไม่ก่อให้เกิดมลพิษอีกท้ังยังมี
คุณสมบัติในการไล่ยุง มด แมลง เพ่ือเป็นประโยชน์และเป็นการประหยัดค่าใช้จ่ายเน่ืองจากใช้สิ่งท่ีมี
และหาได้งา่ ย

ดังนนั้ ผู้ศึกษาจงึ สนใจค้นคว้าเร่ืองสมนุ ไพรไล่ยงุ โดยมีวัตถปุ ระสงค์ เพ่ือศกึ ษาการใช้สมุนไพร
ในการไล่ยุงทมี่ อี ยู่ในครัวเรือนและพัฒนาต่อยอดให้เพิม่ ประสิทธภิ าพมากยง่ิ ขึ้น

1.2 วัตถปุ ระสงคข์ องโครงงาน
1. เพื่อทำสเปรย์ไลย่ งุ จากธรรมชาตโิ ดยใช้ มะกรูด,ตะไคร,้ โหระพา
2. เพอ่ื ลดการใชส้ ารเคมีในการไลย่ งุ

1.3 สมมตฐิ านการศึกษา
ถา้ รวมสารสกัดสมุนไพร 3 ชนิด จะสามารถฉีดไล่ยุงได้ดกี ว่าแบบเดีย่ ว

1.4 ประโยชน์ทค่ี าดว่าจะได้รบั จากโครงงาน
1. รวู้ ่าสมุนไพรสูตรใดสามารถไลย่ ุงไดด้ ที ่สี ดุ
2. สามารถนำไปใช่ในชีวิตประจำวนั ได้
3. ได้รจู้ กั การทำงานเป็นกลุม่
4. ไดฝ้ ึกวิธีการกระบวนการทดลองทางวทิ ยาศาสตร์

~2~

บทท่ี 2
การศึกษาเอกสารอา้ งองิ

ชนิดของยงุ วงจรชีวิตยุง และการนำโรค
ยุง เป็นสัตว์ท่ีเรารู้จักกันเป็นอย่างดี เราทราบกันดีว่ายุงนำโรคมาสู่คน แต่ในปัจจุบันจะรู้จัก

กันวา่ เป็น สตั ว์ตวั เลก็ ที่คอยกดั คนรบกวนกอ่ ความรำคาญท้งั กลางวัน และกลางคนื

ชนิดของยุงและการนำโรค
ยุงถ้าสังเกตลักษณะจะมีหลายชนิด จากการศึกษาพบว่ามีเป็นพัน ๆ ชนิดและอาศัยในท้ังท่ี

ราบท่ีสูง ในบ้านและนอกบ้าน ชอบดูดกินเลือดของคนและสัตว์ ยุงในเมืองโดยส่วนใหญ่รู้จักกัน 4
ชนิด คือ ยงุ กน้ ปล่อง ยงุ ลาย ยงุ ดำ และยงุ รำคาญ

1. ยุงก้นปล่อง เป็นยุงท่ีสังเกตได้คือ เวลาเกาะหรือกำลังดูดเลือด ลำตัวจะทำมุมกับพื้นยึด
เกาะ 45 องศา ยุงก้นปล่องเป็นยุงนำโรคไข้ป่า หรือโรคไข้มาเลเรีย อาศัยได้หลายที่ เช่น บ้าน ในป่า
และภูเขา จึงพบมากในชนบทที่อยู่แถวชายป่า ชอบไข่ในน้ำไหลริน ในแอ่งน้ำสะอาด ยุ่งนี้ชอบกัดคน
ในเวลาพลบคำ่ ตอนดกึ และเชา้ ตรู่

2. ยุงลายเป็นยุงมลี ำตัวและขาสลับดำ ยงุ ลายเป็นยุงนำโรคไข้เลือดออก และไข้สมองอักเสบ
ชอบกัดคนและสตั ว์เลย้ี งในเวลากลางวนั หรือตอนเย็นๆ

3. ยุงดำเป็นยุงมีสีดำปนน้ำเงินท่ีลำตัว ชอบกัดคนตอนหัวค่ำ ตอนดึกและตอนเช้าตรู่ ยุงดำ
เป็นยงุ นำโรคเทา้ ช้าง ซงึ่ เช้อื ของโรคน้ีมักพบมากในแถวชนบท ทางภาคใต้ของประเทศไทย

4. ยุงรำคาญหรือยุงธรรมดา ตัวไม่โต ลำตัวมีสีเทา ขาและปีกไม่ลาย ชอบอยู่รอบๆ บ้าน
และในบ้าน กัดคนไมเ่ ลอื กเวลา ยุงนี้ไม่นำโรค แต่กดั เจบ็ คนั ๆ ทำใหร้ ำคาญ

~3~

วงจรชวี ติ ของยงุ
ยงุ จะพบตลอดปี แต่จะชุกชุมในฤดรู ้อน ฤดูฝน พอเข้าฤดูหนาวจะลดลงมาก ยุงจะมีชวี ติ นาน

นับเปน็ เดอื น และหากมอี าหารสมบูรณก์ จ็ ะมอี ายุหลายเดือน วงจรชติ ของยุงมี 4 ระยะ
1. ระยะไข่ ยุงตัวเมียผสมพันธุ์แล้ว จะวางไข่ในแหล่งน้ำยุงก้นปล่อง : น้ำสะอาด ไหลริน

ยุงลาย, ยงุ ดำ และยุงรำคาญ : ในน้ำน่ิง น้ำขัง น้ำสะอาดและไม่สะอาด จะฟักเป็นตัวอ่อน (ลูกน้ำ) ใน
เวลาไข่มีอายุ 2-3 วัน

2. ระยะตัวอ่อน หรอื ลูกน้ำ จะอยู่ในน้ำ เจริญเติบโตหากินในน้ำนาน 5-10 วัน จะกลายเป็น
ตวั แก่ หรือตัวโม่งยุงก้นปล่อง : ลูกน้ำจะลอยตวั ทำมุม 90 องศา กับผวิ น้ำยงุ ชนดิ อืน่ : จะขนานกับผิว
น้ำ

3. ระยะตวั โม่ง จะหยุดกินอาหารอย่นู าน 2-3 วนั ลอกครอบฟกั ออกเปน็ ตัวยงุ
4. ระยะตัวยงุ มกั จะมีปกี และเกาะผิวน้ำชั่วครู่ จากน้ันจะแข็งแรง พอปกี แห้งแล้วบินออกไป
กดั กนิ อาหาร เลือด เพอื่ เจริญเตบิ โต และแพรพ่ นั ธต์ุ ่อไป
การควบคมุ ป้องกันและกำจดั ยงุ
การปอ้ งกันโรคที่เกิดจากยุง วิธีท่ีดีที่สุดก็คือการป้องกันไม่ให้ยุงกัด โดยกางมุ้ง, หอ้ งบุมุง้ ลวด
หรือใช้ ยาทาไล่ยุง ขณะเดียวกันหาวิธีลดจำนวนยุงลง โดยกำจัดทั้ง 4 ระยะ จากน้ันมีการควบคุม
ไม่ให้ยุงเกิดมาได้อีก ซ่ึงเป็นงานค่อนข้างยาก เพราะต้องอาศัยความร่วมมือทุกคน ทุกบ้าน ที่ทำการ
ทำลายยงุ พรอ้ ม ๆ กัน ท้ังหมู่บา้ น
วิธีร่วมกันกำจัดยุง
ทำลายแหล่งของยุง โดยถมบริเวณน้ำขัง คว่ำภาชนะที่น้ำขัง โอ่งน้ำ ถังน้ำให้มีฝาปิดมิดชิด
เพือ่ มใิ ห้ยงุ ลงไปออกไขไ่ ด้
ทำลายตัวอ่อน หากแอ่งน้ำใหญ่เกินขนาดท่ีจะถม หรือระบายน้ำทิ้งก็อาจจะหาปลาท่ีกิน
ลูกน้ำ เช่น ปลากัด ปลาหางนกยูง เป็นต้น หรืออาจจะใช้ยาฆ่าลูกน้ำ หรือน้ำมันลาดท่ีเกิดฝ้าที่ผิวน้ำ
ตวั อ่อน และตัวโม่งจะ หายใจไม่ได้กจ็ ะตาย
กำจัดตัวยุง ได้มีผู้พยายามหลายวิถีทางในการกำจัด ท่ีสะดวกแต่ละบ้านก็คือ พ่นยาฆ่ายุง
หรือไล่ยุง ตามซอกตามห้องมืดท่ียงุ อาศยั ควรพน่ ยาในตอนพลบค่ำ ซงึ่ เป็นเวลาท่ียุงจะเร่ิมออกหากิน
อีกวิธีกค็ อื การตีให้ ตาย
ภัยแฝงสดู ดมยาจุดกันยงุ ปวดศรี ษะ อาเจียน
อย. ห่วงใยผู้บริโภคเจอภยั แฝงช่วงหน้าฝน ท่ีมาจากการสูดดมสารกลมุ่ ไพรีทรอยด์ ที่ผสมอยู่
ในยาจุด กันยุง ซ่ึงหากได้รับสารกลุ่มไพรีทรอยด์ในปริมาณมากอาจทำให้เกิดอาการพิษเฉียบพลัน
ได้แก่ มึนงง ปวด ศีรษะ และอาเจียนได้ และในรายทแ่ี พ้จะทำให้ผวิ หนังอักเสบ บวม แดง น้ำมกู ไหล

~4~

และหายใจขัด อย. เตือน ควรใช้อย่างถูกวิธี และปฏิบัติตามคำเตือนตามที่ได้ระบุไว้ข้างกล่อง
ผลิตภัณฑ์

เภสัชกรประพนธ์ อางตระกูล รองเลขาธิการคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) และในฐานะ
โฆษก อย. เปิดเผยว่า สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา มีความห่วงใยผู้บริโภค เน่ืองจากเข้าสู่
ชว่ งฤดฝู น ซึง่ มี ความเส่ียงในการเกิดโรคเพ่ิมข้ึน หน่ึงในโรคที่น่ากลัวในช่วงฤดูฝนคือโรคไข้เลือดออก
ซง่ึ มียุงลายเป็นพาหะนำ โรค และหน่ึงในวธิ ีการป้องกันยุงลายอย่างง่ายนั้น คือการใช้ยาจุดกันยงุ เพื่อ
ป้องกันไม่ให้ยุงกัด ยาจุดกันยุงส่วน ใหญ่จะนิยมใช้สารไล่หรือป้องกันยุงในกลุ่มไพรทรอยด์
(pyrethroids) ซึ่งเป็นสารเคมีสังเคราะห์ท่ีเลียนแบบ สารไพรีทรินส์ (pyrethrins) ท่ีสกัดได้จากพืช
ตระกูลเบญจมาศ (สารสกัดไพรีทรัม หรือ pyrethrum extract) ตัวอย่างสารออกฤทธิ์กลุ่มไพรี
ทรอยด์ที่นิยมใช้ในยาจุดกันยุงและข้ึนทะเบียนไว้กับ อย. เช่น ดี-อัลเลทริน (d- allethrin),เอสไบ
โอทริน (esbiothrin), เมโทฟลูทริน (metofluthrin) เป็นต้น สารไพรีทรอยด์ในยาจุดกันยุง จะไป
รบกวนการทำงานของระบบประสาท ทำใหย้ ุงเปน็ อัมพาตอยา่ งรวดเรว็ และตกลงมาหงายท้อง

นอกจากน้ี สารไพรีทรอยด์ยังมีฤทธิ์ในการไล่ยุงด้วย ควันท่ีปล่อยออกมาจากยาจุดกันยุงท่ีมี
ส่วนผสม ของไพรีทรอยด์จึงช่วยลดอัตราการกัดของยุงและป้องกันการรบกวนจากยุงในบริเวณท่ีจุด
ได้

ในปัจจุบันยาจุดกันยุงมีการพยายามปรบั แตง่ กล่ินให้มีกล่นิ หอมเลยี นแบบธรรมชาตเิ พอื่ กลบ
กลิน่ เผา ไหม้และกลิน่ ของสารเคมี โดยทั่วไปสารไพรีทรอยด์มีความเป็นพิษต่ำกว่าสารเคมีกำจัดแมลง
กลุ่มอ่ืน การใช้ ยาจุดกันยุงในขนาดและวิธีการใช้ปกติมักไม่พบการเกิดพิษ อย่างไรก็ตาม หากสูดดม
ควันท่ีปล่อยออกมาจาก ยาจุดกันยุงในปริมาณมาก เช่น อยู่ในบริเวณท่ีคับแคบไม่มีอากาศถ่ายเท
ติดต่อกันเป็นเวลานาน ก็อาจเป็น อันตรายได้ โดยความรุนแรงของอาการพิษข้ึนอยู่กับชนิดและ
ปริมาณท่ีไดร้ ับเข้าสู่ร่างกาย หากไดร้ บั ในปริมาณ สงู จะมอี าการพิษเฉยี บพลนั ได้แก่ มึนงง ปวดศรี ษะ
อาเจียน กล้ามเน้ือกระตุกอ่อนเพลีย ชัก หรือหมดสติได้ ส่วนอาการพิษอ่ืนๆ ที่พบ ได้แก่ อาการแพ้
ทางผิวหนงั คนั มผี ่นื แดงหากเขา้ ตาอาจก่อให้เกดิ การระคายเคืองได้

ดังนั้น เพ่ือป้องกันอันตรายท่ีอาจจะเกิดต่อสุขภาพ ผู้บริโภคควรจุดยาจุดกันยุงในห้องท่ีมี
อากาศ ถ่ายเทและเก็บให้มิดชิด ไม่ควรวางไว้ใกล้หรือรวมกับอาหารและวางให้พ้นมือเด็ก หลังจาก
สมั ผัสยาจุดกันยุงทุกครั้งควรล้างมือให้สะอาด นอกจากน้ี เพ่ือป้องกันอัคคีภัยท่ีอาจจะเกิดข้ึน ควรใช้
ขาตั้งหรือถาดรองยาจุดกัน ยุงที่ทำด้วยโลหะหรอื วัสดุที่ไม่ติดไฟ ขณะใช้ควรวางให้ห่างวัตถุไวไฟหรือ
ของท่ีเป็นเชอ้ื ไฟได้

~5~

มะกรูด
มะกรูดเป็นพืชสมุนไพรที่อยู่คู่กับคนไทยมานาน ถูกนำมาใช้ในการปรุงอาหารคาวหวานต่าง

ๆ และยัง นำมาใช้ในพระราชพิธีสำคัญอย่างเช่น พระราชพิธีโสกันต์ ซึ่งระบุไว้ว่าจะต้องมีผลมะกรูด
และใบส้มป่อยในการประกอบพิธี น้ำของมะกรูดก็สามารถนำมาใช้แทน หรอื นำมาผสมกับน้ำมะนาว
เพ่ือใช้ปรุงอาหารได้อีกด้วย โดยน้ำมะกรูดน้ันจะมีรสเปรี้ยวกลมกล่อมและมีกล่ินของน้ำมันหอม
ระเหยเพิม่ ขึน้ อกี ด้วย

มะกรูดไล่ยุง ไล่แมลง ในมะกรูดมีน้ำมันหอมระเหยอยู่มาก มีกล่ินฉุน จึงสามารถนำไปใช้ไล่
แมลงบางชนิดได้ เช่น มอดและมดที่อยู่ในข้าวสาร ด้วยการใช้ใบมะกรูดสด ๆ ฉีกใบเป็น 2 ส่วน ให้
กลิ่นออก แลว้ ใสไ่ ว้ในถังข้าวสารก็จะทำให้มอดและมดไม่ขึ้นข้าวสาร แล้วถา้ หากถูกปลิงกัดละก็ให้นำ
มะกรูดมาถูตรงบริเวณที่มีปลิง เกาะจะทำให้ปลิงหลุดออกมาเอง นอกจากนี้มะกรูดสามารถใช้ในการ
ไล่ยุงและกำจัดลกู น้ำโดยนำเปลือกมา ตากแหง้ แลว้ นำไปเผาไฟก็จะสามารถไลย่ งุ ได้

ตะไครห้ อม สมุนไพรไล่ยงุ
ตะไคร้หอม สมุนไพรท่ีมีกลิ่นเฉพาะตัว เหง้าอยู่ใต้ดิน ลำต้นแตกเป็นกอ ใบยาว สาก หนา

และคม มี น้ำมนั หอมระเหยชนิด Citronella, Citronellol และ Geraniol เป็นส่วนประกอบ ช่วยไล่
ยงุ ลายได้ เพยี งแค่นำมาปลูกโดยใช้แกลบ หิน หรือใบไมแ้ ห้ง รองก้นกระถาง แล้วตามด้วยดินผสมปุ๋ย
คอก เท่าน้ีก็จะทำให้กลิ่นของน้ำมันหอมระเหยช่วยไล่ยุงออกจากบ้าน หรือไม่เช่นน้ันนำตะไคร้หอม
ประมาณ 4-5 ต้น มาทุบ แล้ววางไว้ ในห้องมืด ๆ อับ ๆ กล่ินของน้ำมันหอมระเหยก็จะช่วยกำจัดยุง
ออกไปเอง นอกเหนือจากน้ีเรายังสามารถนำ ตะไคร้หอมไปสกัดทำเป็นครมี ทาตัวหรอื สเปรยฉ์ ีดยุงได้
อีกด้วย

โหระพา
โหระพา สมุนไพรกลิ่นหอมคู่ครัวไทย สามารถปลูกเพ่ือไล่ยุงออกจากบ้านได้ โดยวิธีที่นิยม

มากที่สุดคือ การปักชำ เพราะเพียงแค่เตรียมดินให้ลึก 20-25 เซนติเมตร แล้วนำก้านโหระพาปักลง
ไป ใช้ฟางคลุมและรดน้ำเล็กน้อย ก็จะได้ต้นโหระพาที่มีกลิ่นฉุนและน้ำมันหอมระเหยมาช่วยไล่ยุงได้
ไม่ยากแลว้ หรือถ้าหากใครไม่อยากปลูกจะนำใบโหระพามาขยี้จนมีกลิ่นฟุ้ง แล้วนำไปวางในบรเิ วณที่
มียุงชุมหรือหน้าพัดลมก็ได้ รับรองยุงรีบบินหนีหายแน่ ยิ่งไปกว่านั้นถ้าหากนำใบโหระพามาต้ม
นำ้ เปล่า 110 มิลลิลิตร ประมาณ 2-3 ชั่วโมง พร้อม เติมวอดกา้ 110 มิลลิลติ ร ลงไป ก็จะช่วยใหเ้ รามี
สเปรย์ไว้ฉีดตามตวั ชว่ ยไล่ยงุ เวลาออกไปข้างนอกแลว้

~6~

บทที่ 3
วิธกี ารดำเนินงานโครงงาน

ตารางปฏิบัติกจิ กรรมโครงงาน 20-26 มิถนุ ายน 2565

คร้งั ที่ กิจกรรมทีป่ ฏบิ ตั ิ สถานท่ที ำกจิ กรรม ผ้รู บั ผดิ ชอบ
1 - เลือกหวั ขอ้ การทำโครงงานและ กศน.ตำบลเกาะเปาะ สมาชิกในกลมุ่

20 มิถุนายน 2565 นำเสนอครู พรอ้ มทง้ั เหตุผลในการทำ กศน.ตำบลเกาะเปาะ ครูที่ปรกึ ษา
- ศกึ ษาข้อมูลเกีย่ วกบั เอกสาร กศน.ตำบลเกาะเปาะ
2 กศน.ตำบลเกาะเปาะ สมาชกิ ในกลมุ่
21 มถิ นุ ายน 2565 หนงั สือจากห้องสมุด/อนิ เตอร์เน็ต กศน.ตำบลเกาะเปาะ ครูท่ปี รึกษา
- ทำรายงานเพ่ือขอเบกิ อุปกรณ์ สมาชิกในกล่มุ
3 ครูที่ปรกึ ษา
22-24 มถิ ุนายน 2565 และแบ่งหน้าท่ีรบั ผดิ ชอบ สมาชกิ ในกล่มุ
- ลงมือปฏบิ ตั ิทำโครงงาน ครูที่ปรกึ ษา
4 - ให้คณุ ครูและเพ่ือนร่วมประเมนิ ผลงาน สมาชกิ ในกลุ่ม
25 มิถุนายน 2565 - เขียนรายงานโครงงานจัดทำรปู เลม่ ครูทป่ี รกึ ษา

5 และสรปุ ผลการปฏบิ ัตกิ ิจกรรม
26 มิถุนายน 2565 - นำเสนอการทำโครงงานและ

รายงานผลการปฏิบตั ิงาน

เครอื่ งมือและวสั ดุอปุ กรณ์ที่ใชใ้ นการศึกษา
3.1 วัสดอุ ปุ กรณทใ่ี ช้
วสั ดอุ ุปกรณ์

- ผิวมะกรูด 300 กรมั
- ตะไคร้หอม 300 กรมั
- โหระพา 300 กรัม
- เอทลิ แอลกอฮอล์ล 70 % 1.5 ลิตร
- ผา้ ขาวบาง
- ขวดโหลแก้ว
- ขวดสเปรย์
- คอนโดตากเนื้อ

~7~

3.2 วธิ กี ารศกึ ษา
ขน้ั ตอนและวิธีทำ

1. ห่ันตะไครห้ อม เป็นชน้ิ เล็ก ๆ แลว้ หอ่ ด้วยผา้ ขาวบาง
2. หนั่ ผวิ มะกรดู เปน็ ช้นิ เลก็ ๆ แล้วห่อด้วยผา้ ขาวบาง
2. ห่นั ใบโหระพาเป็นชิน้ เลก็ ๆ แลว้ หอ่ ด้วยผ้าขาวบาง
3. นำห่อตะไคร้หอม มะกรูด และโหระพาและห่อผิวมะกรูดใสล่ งไปในขวดโหล
4. เติมเอทลิ แอลกอฮอลป์ ระมาณ 0.5 ลิตร ลงไปในขวดโหล
5. ใสก่ ารบรู ประมาณ 10 กรัม ลงไปในขวดโหล แล้วปดิ ผ้าคลุมไว้ใหส้ นทิ เพอ่ื ทำการหมัก
6. เขยา่ ขวดโหลเปน็ ประจำทุกวันเพือ่ ใหส้ ว่ นผสมต่าง ๆ เข้ากนั
7. รอจนครบ 7 วนั แลว้ นำไปบรรจใุ นขวดสเปรย์

สตู รที่ 1 สามสหาย มะกรูด:ตะไคร้หอม:โหระพา อัตราส่วน 1:1:1
สูตรท่ี 2 มะกรูด
สตู รที่ 3 ตะไครห้ อม
สูตรท่ี 4 โหระพา
วธิ ีทดลอง
1. จบั ยุง 10 ตวั ใส่เข้าไปในคอนโดตากเนื้อ
2. ใช้สเปรยส์ มุนไพรสูตรที่ 1 ฉดี ไล่ยงุ ภายใน ที่มุมใดมมุ หนึ่งของคอนโดตากเนื้อ
3. ทงิ้ ไว้ 10 นาที แล้วนบั ตวั ยุงท่ี ตกลงพน้ื และสงั เกตพฤติกรรมการบนิ ของยงุ บันทกึ ผล
4. เปล่ยี นไปใช้สเปรย์ สูตรท่ี 2,3,4 ตามลำดบั ทดลอง 3 วัน

~8~

บทท่ี 4
ผลการศึกษา

จากการศึกษาเรอ่ื ง สามสหายสมนุ ไพรไลย่ ุง ซึ่งไดด้ ำเนินการโดยทดลองใชส้ เปรย์สมุนไพรท้ัง
4 สูตร ได้แก่ สูตรท่ี 1 สามสหาย มะกรดู :ตะไคร้หอม:โหระพา อตั ราส่วน 1:1:1 สตู รที่ 2 มะกรดู สตู ร
ที่ 3 ตะไคร้หอม สตู รที่ 4 โหระพา ฉีดไลย่ งุ ทเ่ี ตรียมไวใ้ นคอนโดตากเน้อื ได้ผลการศึกษาดังน้ี

ตารางบนั ทกึ ผลการทดลอง

ชนิดของสมุนไพร พฤตกิ รรมของยงุ ท่ีทงิ้ ไว้ 10 นาที
สตู รท่ี 1 สามสหาย
วันที่ 1 วันท่ี 2 วนั ที่ 3
สตู รที่ 2 มะกรดู
สตู รที่ 3 ตะไคร้หอม ยุงทุกตัวตกลงด้านล่าง ยุงทุกตัวตกลงด้านล่าง ยุงทุกตัวตกลงด้านล่าง
สูตรที่ 4 โหระพา
ของคอนโดและไต่ตาม ของคอนโดและไต่ตาม ของคอนโดและไต่ตาม

พ้ืน บางตัวนอนนิ่งแต่ พ้ืน บางตัวนอนน่ิงแต่ พ้ืน บางตัวนอนนิ่งแต่

ยังไม่ตาย ขากระดิกได้ ยังไม่ตาย ขากระดิกได้ ยังไม่ตาย ขากระดิกได้

ไม่มีตัวไหนบินไปมา ไม่มีตัวไหนบินไปมา ไม่มีตัวไหนบินไปมา

เหมือนตอนท่ียังไม่ฉีด เหมือนตอนที่ยังไม่ฉีด เหมือนตอนท่ียังไม่ฉีด

สเปรย์ สเปรย์ สเปรย์

ยุง 4 ตั ว ต กล งม า ยุง 4 ตั ว ต ก ล งม า ยุง 4 ตั ว ต ก ล งม า

ด้านล่างของคอนโด มี ด้านล่างของคอนโด มี ด้านล่างของคอนโด มี

6 ตัวทบ่ี นิ ไปมาด้านบน 6 ตวั ท่ีบนิ ไปมาดา้ นบน 6 ตัวท่ีบินไปมาด้านบน

ยงุ 7 ตัว ตกลงดา้ นล่าง ยงุ 8 ตวั ตกลงด้านลา่ ง ยุง 7 ตวั ตกลงดา้ นลา่ ง

ของคอนโดและไต่ตาม ของคอนโดและไต่ตาม ของคอนโดและไต่ตาม

พื้น มี 3 ตัว ยังบินไป พ้ืน มี 2 ตัว ยังบินไป พ้ืน มี 3 ตัว ยังบินไป

มาด้านบน มาดา้ นบน มาดา้ นบน

ยุง 2 ตวั ตกลงด้านลา่ ง ยงุ 2 ตัว ตกลงด้านลา่ ง ยงุ 2 ตัว ตกลงดา้ นลา่ ง

ของคอนโดและไต่ตาม ของคอนโดและไต่ตาม ของคอนโดและไต่ตาม

พื้น มี 8 ตัวที่ยังบินไป พ้ืน มี 8 ตัวท่ียังบินไป พ้ืน มี 8 ตัวท่ียังบินไป

มาด้านบน มาด้านบน มาดา้ นบน

~9~

จากตารางผลการใช้สเปรย์ไล่ยุง ทดลองใช้กับยุงเพื่อไล่ยุงไม่ให้มากัดคนเรา พบว่า สูตรที่ 1
สาม สหาย ผลการทดลองเหมือนกันท้ัง 3 วัน คือ ยุงทุกตัวตกลงด้านล่างของคอนโดและไต่ตามพ้ืน
บางตัวนอนนง่ิ แตย่ ังไม่ตาย ขายังกระดิกไดไ้ มม่ ตี ัวไหนบนิ ไปมาเหมือนตอนทยี่ ังไมฉ่ ีดสเปรย์

สูตรที่ 2 มะกรูด เฉล่ียแล้ว ยุง 5 ตัวตกลงด้านล่างของคอนโดและไต่ตามพื้น มี 5 ตัวยังบิน
ไปมาด้านบน

สูตรท่ี 3 ตะไคร้หอม เฉล่ียแล้ว ยุง 7 ตัวตกลงด้านล่างของคอนโดและไต่ตามพื้น มี 3 ตัวยัง
บนิ ไปมาด้านบน

สตู รท่ี 4 โหระพา เฉลี่ยแล้ว ยุง 2ตัวตกลงด้านล่างของคอนโดและไต่ตามพื้น มี 8 ตัวยังบิน
ไปมาดา้ นบน

~ 10 ~

บทท่ี 5
สรปุ ผลการศกึ ษา

สรปุ ผลการศึกษา
จากการทดลองได้เปรย์ไล่ยุงจากธรรมชาติโดยใช้ มะกรูด,ตะไคร้,โหระพา ได้ 4 สูตร ดังน้ี

สูตรที่ 1 สามสหาย ,สูตรท่ี 2 มะกรูด ,สูตรที่ 3 ตะไคร้หอม,สูตรที่ 4 โหระพา ฉีดไล่ยุงที่เตรียมไว้ใน
คอนโดตากเน้ือ พบว่า สูตรสเปรย์ไล่ยุงที่ดีที่สุดจากมากไปหาน้อย ดังนี้ สูตรที่ 1 สามสหาย, สตู รที่ 3
ตะไครห้ อม,สูตรที่ 2 มะกรูด, และสูตรท่ี 4 โหระพา จากการทดลองสามารถลดการใช้สารเคมีในการ
ไลย่ งุ ได้
ประโยชน์ของโครงงาน

จากการทดลอง สูตรสเปรย์ไล่ยุงท่ีดีที่สุดจากมากไปหาน้อย ดังนี้ สูตรท่ี 1 สามสหาย, สูตรที่
3 ตะไคร้หอม,สูตรท่ี 2 มะกรูด, และสูตรที่ 4 โหระพา ทั้งน้ีเพราะสูตรท่ี 1 สามสหาย มีส่วนผสมของ
สมุนไพร หลายชนิด มีกล่ินฉุนมาก ทำใหย้ ุงบินหนไี ม่มาใกล้ ส่วนสตู รอ่ืนๆกล่ินไม่ฉุนมาก ทำให้ไล่ยุง
ไดบ้ า้ ง

จากการทดลองสามารถลดการใช้สารเคมีในการไล่ยุงได้ เพราะสเปรย์มีส่วนผสมแค่
แอลกอฮอลท์ ี่ระเหยได้เรว็ มาก ไม่เป็นอนั ตรายตอ่ คนเรา และราคาไมแ่ พง

ขอ้ เสนอแนะ
1. การใชง้ านจริง การฉีดพน่ สเปรยต์ ามมุมห้อง ในห้องนำ้ ในรถยนต์ ในต้เู สอื้ ผา้ ที่คาดว่าเป็น

ทีห่ ลบ ซ่อนของยุง
2. ทดลองสกัดสมุนไพรโดยไม่ตอ้ งใชแ้ อลกอฮอล์ อาจไดผ้ ลท่ีแตกต่างทด่ี ีข้นึ

~ 11 ~

บรรณานุกรม

สรรพคณุ สมุนไพรการไลย่ ุงและแมลง(ออนไลน)์
(http://www.thaicrudedrug.com/main.php?action=viewpage&pid=99)

สารสกดั โหระพา (ออนไลน์) (http: // medthai.com)
สารสกัดตะไคร้ไลย่ งุ (ออนไลน์) (http://kanyapat40331.blogspot.com/2016/02/blog-

post.html
ชนิดของยงุ วงจรชวี ิตยุง และการนำโรคต่างๆ (ออนไลน)์ https://www.phathong.com/http

~ 12 ~

ภาคผนวก

~ 13 ~

ภาพประกอบวัสดุในการทำ

คอนโดตากเนอ้ื
ขวดสเปรย์