คู่มือสาขาช่างไฟฟ้าภายนอกอาคาร-ระดับ1-(ภาคความรู้)_31052561143528_

๒.๕.๔ เคลอ่ื นย้ายเสาไฟฟา้
การเคล่ือนย้ายเสา เพื่อจะเข้าถึงจุดที่จะปักเสาจะใช้

กําลังเพียงอย่างเดียวไม่ได้ เน่ืองจากเสาไฟฟ้ามีนํ้าหนักมาก จําเป็นต้องใช้
เทคนิค และวิธีในการเคลอื่ นย้ายใหเ้ หมาะสม

(๑) การเคลอื่ นยา้ ยดว้ ยคานงดั
การใช้หลักคานงัด คนหน่ึงคนกับชะแลงยาว

๑.๕ เมตร สามารถงัดยกเสาคอนกรีต ๘.๕ เมตรได้ ถ้าเป็นเสาคอนกรีต
๑๒ เมตร ให้เพ่ิมคนและชะแลงเปน็ ๒ จุด

(๒) การเคลื่อนย้ายเสาด้วยรอก
รอกเป็นอุปกรณ์ผ่อนแรง สามารถยกเสา

คอนกรตี ๑๒ เมตร ดว้ ยแรงดึงจากคนประมาณ ๑๕ คน ได้
(๓) การเคลือ่ นยา้ ยเสาโดยใชไ้ ม้หนนุ
การใช้หมอนรองหนุนจุดศูนย์ถ่วงเสา ทําให้เกิด

การลอยตัว และสามารถหมนุ ย้ายเสาไปในทศิ ทางทต่ี ้องการได้
(๔) การเคล่อื นย้ายเสาดว้ ยการลาก
เมือ่ พนื้ ที่มคี วามฝืดมาก ให้ใช้ท่อเหล็กกลม ๒-๓

ท่อน สอดไว้ใต้เสาแล้วใช้เชือกลากเสาไฟฟ้าได้ การลําเลียงเสาเข้าพื้นที่
แคบมีทางเลย้ี วหกั ฉาก หรือมมุ อาคาร ซ่ึงเสาท่ีมีความยาวไม่สามารถเล้ียว
ผ่านได้ ใหย้ กปลายเสาด้านหนา้ ใหเ้ ชดิ ขนึ้ แล้วล้มไปตามทิศทางทีจ่ ะเลยี้ ว

(๕) การเคลอื่ นย้ายดว้ ยรถบรรทุก
การใช้รถบรรทุกเป็นวิธีท่ีสะดวกท่ีสุดสามารถ

เคลอื่ นยา้ ยเสาได้อยา่ งรวดเร็ว และได้ปริมาณมาก แต่มีข้อจํากัดสําหรับใน
บางพ้นื ทีท่ ี่รถเข้าไม่ถงึ จดุ ปักเสา

ข้อควรระวัง ในการเคลื่อนย้ายเสาไฟฟ้า เสาไฟฟ้าที่มีความยาว
เกิน ๑๔ เมตรควรจับยึดเสา ๒ จุด และเสาไฟฟ้าที่มีความยาวเกิน ๒๐
เมตร ห้ามหนนุ ไมต้ รงกึ่งกลางเสา เพราะอาจทาํ ให้เสาหกั ได้ง่าย

คู่มือเตรยี มทดสอบมาตรฐานฝีมอื แรงงานแห่งชาติ สาขาชา่ งไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ระดับ ๑ (ภาคความ๔ร๗ู้)

๒.๕.๕ การปักเสาไฟฟ้า
(๑) การปักเสาไฟฟา้ โดยแรงงานคน
เครื่องมือที่ใช้ในการปักเสาไฟฟ้า ประกอบด้วย

ไมค้ ้ําเสาไฟฟา้ ไม้ยนั เสาไฟฟา้ ไม้ยนั เสาปลายแหลม ทําไดโ้ ดยการขุดหลุม
ให้ได้ระยะตามมาตรฐาน แล้วเคล่ือนย้ายโคนเสาไฟฟ้าไปวางไว้ปากหลุม
แลว้ ใช้แรงงานคนยกปลายเสาไฟฟ้าข้ึนวางบนไม้ค้ําเสาไฟฟ้า จากนั้นใช้ไม้
ยนั เสาไฟฟ้าดนั เสาไฟฟ้าใหส้ งู ขึ้นเรอื่ ยๆเพ่อื ส่งเสาไฟฟ้าลงหลุม จากนั้นจัด
เสาไฟฟ้าให้ตรงบิดหน้าเสาให้ได้ทิศทางที่ต้องการ แล้วก็ตอกอัดดินหลุม
เสาโดยใชไ้ ม้หรือเหลก็ กระทุง้ ดิน ใชด้ นิ เดิมถมอดั หลุมเสาใหเ้ ต็ม

ก. การใชแ้ รงงานคนยกเสาไฟฟา้ วางบนไมค้ าํ้ เสาไฟฟา้

ข. การใช้ไมย้ นั เสาไฟฟ้า ดันเสาไฟฟ้าใหส้ งู ขึ้นเพื่อสง่ เสาลงหลุม
รปู ท่ี ๒.๒๒ การปกั เสาดว้ ยแรงงานคน

คูม่ ือเตรยี มทดสอบมาตรฐานฝีมอื แรงงานแหง่ ชาติ สาขาชา่ งไฟฟ้าภายนอกอาคาร ระดบั ๑ (ภาคความ๔ร๘ู้)

(๒) การปักเสาโดยใช้รถปักเสาไฟฟ้าสามารถปักเสาได้
อย่างรวดเรว็ และประหยัดค่าจา้ งแรงงานเพราะรถจะมีเครนสําหรับการยก
และเมือ่ ปกั เสาไฟฟ้าเสรจ็ ก็ต้องอาศัยแรงงานคนในการกลบดินฝงั เสาไฟฟ้า

รปู ท่ี ๒.๒๓ การใช้รถปกั เสาไฟฟา้
๒.๖ การยดึ โยงเสาไฟฟ้า

การยึดโยงเสาไฟฟ้าน้ันใช้สําหรับช่วยรับแรงท่ีมากระทํากับเสา
ไฟฟ้า เช่น แรงท่ีเกิดจากแรงดึงของสายไฟฟ้า แรงทีเ่ กิดจากพายุ เปน็ ตน้
สําหรับวัสดุอุปกรณ์ท่ีใช้ประกอบไปด้วย สายยึดโยง (Guy wire) อุปกรณ์
ในการจับยึดสายยึดโยง ลูกถ้วยฉนวน (Strain insulator) อุปกรณ์ที่ใช้
ครอบสาย (Guy guard) และสมอบก (Anchor) แสดงลักษณะการยึดโยง
ดังรูปที่ ๒.๒๔

คู่มอื เตรียมทดสอบมาตรฐานฝมี อื แรงงานแห่งชาติ สาขาชา่ งไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ระดบั ๑ (ภาคความ๔ร๙ู้)

อปุ กรณจ์ บั ยดึ
สายยดึ โยง
ลกู ถ้วยยดึ โยง

กา้ นสมอบก

อปุ กรณ์จบั ยดึ

รปู ท่ี ๒.๒๔ ลักษณะการยดึ โยง

๒.๖.๑ สมอบก
เป็นอปุ กรณ์ทฝี่ ังอยูก่ ับดิน ทําหน้าทีร่ ับแรงดึงของสายยดึ

โยง สามารถแบง่ ออกไดเ้ ป็น ๓ ชนิด
(๑) สมอบกแบบใบพดั
ใช้กับพื้นที่ทั่วไปซึ่งเป็นดินอ่อน สามารถใช้

เคร่อื งเจาะสมอบกลงดินได้สะดวก
(๒) สมอบกแบบทอ่ นซงุ
ใชก้ บั พ้นื ทท่ี ั่วไปซงึ่ ไม่มอี ปุ สรรคในการขดุ เปดิ

หน้าดิน
(๓) สมอบกแบบเสาตอม่อ
ใช้กบั พนื้ ที่ท่เี ปน็ ทีล่ มุ่ หรอื ในนํ้า

คู่มือเตรยี มทดสอบมาตรฐานฝมี อื แรงงานแห่งชาติ สาขาช่างไฟฟ้าภายนอกอาคาร ระดบั ๑ (ภาคความ๕ร๐ู้)

ก. สมอบกแบบใบพัด ข. สมอบกแบบท่อนซุง

ค. สมอบกแบบเสาตอม่อ
รูปท่ี ๒.๒๕ ชนดิ ของสมอบก

คูม่ อื เตรยี มทดสอบมาตรฐานฝีมอื แรงงานแหง่ ชาติ สาขาช่างไฟฟ้าภายนอกอาคาร ระดบั ๑ (ภาคความ๕ร๑ู้)

๒.๖.๒ รูปแบบของการยดึ โยง
(๑) สายยึดโยงเสาไฟฟา้ แบบสมอบก (Anchor guy)

รูปท่ี ๒.๒๖ สายยึดโยงเสาไฟฟา้ แบบสมอบก
ส่วนมากจะทําการยึดโยงท่ีเสาไฟฟ้าต้นแรกและต้นสุดท้าย

(Dead End) เพราะเป็นต้นท่ีรับแรงดึงมากท่ีสุด แต่ถ้าในไลน์ยาวหรือ
ระยะทางในการพาดสายยาวมาก จะทําการยึดโยงไว้เป็นช่วงๆ เพื่อ
ป้องกันในกรณีเกิดอุบัติเหตุ เช่นรถชนเสา หรือเสาล้ม สายท่ีพาดไว้จะได้
ไมเ่ สยี หายท้งั หมด

(๒) สายยึดโยงเสาไฟฟ้าแบบยดึ เสาไฟฟ้า (Span guy )
สายยึดโยงแบบนี้จะยึดจากส่วนบนเสาต้นแรก

ไปยังส่วนล่างของเสาอีกต้นถัดไป ใช้สําหรับในกรณีบริเวณที่พ้ืนท่ีมีความ
ต่างระดับกัน และสําหรับการพาดสายข้ามทางรถไฟ เพ่ือให้มีความ
ปลอดภัยมากยงิ่ ขนึ้

ค่มู ือเตรยี มทดสอบมาตรฐานฝีมอื แรงงานแห่งชาติ สาขาชา่ งไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ระดับ ๑ (ภาคความ๕ร๒ู้)

รูปท่ี ๒.๒๗ สายยึดโยงเสาไฟฟ้าแบบยึดเสาไฟฟ้า
(๓) สายยึดโยงเสาไฟฟ้าแบบบนทางเท้า (Side walk

guy)
สายยึดโยงแบบนี้จะยึดจากส่วนบนของเสา

ไฟฟ้าไปยังเท้าแขน (Arm กลางลําเสา) แล้วต่อไปยังสมอบกซ่ึงฝังอยู่ใน
พ้ืนดิน การยึดโยงเสาไฟฟ้าแบบนี้ใช้ยึดโยงเสาไฟฟ้าบนทางเท้า หรือใช้
แทนการยึดโยงเสาไฟฟา้ แบบสมอบกในกรณีมีพื้นท่ีจาํ กัด

รูปท่ี ๒.๒๘ สายยดึ โยงเสาไฟฟ้าแบบบนทางเท้า

ค่มู อื เตรียมทดสอบมาตรฐานฝีมอื แรงงานแหง่ ชาติ สาขาชา่ งไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ระดับ ๑ (ภาคความ๕ร๓ู้)

(๔) สายยึดโยงเสาไฟฟ้าแบบตอไม้ (Stub Guy)
สายยึดโยงแบบน้ีจะยึดจากส่วนบนของเสา

ไฟฟ้าไปยังเสาตอไม้ยาว ๒.๕-๔ เมตร โดยเสาไม้จะต้องถูกยึดโยงเข้ากับ
สมอบกอกี ตอ่ หนึ่ง สายยดึ โยงแบบน้ใี ชใ้ นกรณีมสี ถานที่จาํ กัด

รูปที่ ๒.๒๙ สายยึดโยงเสาไฟฟ้าแบบตอไม้
(๕) สายยึดโยงเสาไฟฟ้าแบบปอ้ งกันพายุ (Storm Guy)

รูปท่ี ๒.๓๐ สายยดึ โยงเสาไฟฟ้าแบบป้องกนั พายุ

คมู่ อื เตรียมทดสอบมาตรฐานฝีมอื แรงงานแห่งชาติ สาขาช่างไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ระดับ ๑ (ภาคความ๕ร๔ู้)

ใช้สําหรับยึดโยงเสาเพ่ือป้องกันพายุในท่ีโล่งแจ้ง โดยจะติดตั้งสายยึดโยง
ให้กับเสาข้างละหน่ึงชุด ทุกระยะประมาณ ๕๐๐-๑,๐๐๐ เมตร โดยจะใช้
สายยดึ โยงแบบสมอบกในการยดึ โยง

๒.๗ หม้อแปลงไฟฟา้
หม้อแปลงไฟฟ้าเรียกว่า ทรานส์ฟอร์เมอร์ (Transformer) จะ

อาศัยการส่งผ่านพลังงานระหว่างขดลวดปฐมภูมิ (Primary winding) กับ
ขดทุติยภูมิ (Secondary winding) โดยที่ความถี่ไม่เปล่ียนแปลง หรือเป็น
อุปกรณ์ที่ใช้ในการเช่ือมโยงระหว่างระบบไฟฟ้าท่ีมีแรงดันไฟฟ้าต่างกัน
โดยจะทําหน้าทเ่ี พ่ิมหรือลดแรงดันไฟฟ้าให้เหมาะกับการส่ง การจ่าย และ
การใช้พลังงานไฟฟ้า ด้วยการพันขดลวดตัวนํารอบแกนเหล็กแผ่นบาง ท่ี
อัดซ้อนกันหลายแผ่น เรียกว่า แกนเหล็กลามิเนท (Laminated Steel)
เพื่อลดการสูญเสียเนื่องจากกระแสไฟฟ้าไหลวน (Eddy Current loss)
หม้อแปลงขนาดเล็กจะใช้อากาศช่วยในการระบายความร้อน แต่ถ้าเป็น
ขนาดใหญ่ อาจใชน้ ้ํามันหรอื พดั ลมเปน็ ตัวกลางช่วยระบายความร้อน

ก. หมอ้ แปลงขนาดเล็ก ข. หมอ้ แปลงกาํ ลงั
รูปท่ี ๒.๓๑ หมอ้ แปลงไฟฟ้า

คู่มอื เตรียมทดสอบมาตรฐานฝมี อื แรงงานแห่งชาติ สาขาช่างไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ระดับ ๑ (ภาคความ๕ร๕ู้)

ก. แบบขนาดเล็ก ข. แบบปรับคา่ ได้ ค. แบบขนาดใหญ่
รูปท่ี ๒.๓๒ สัญลักษณห์ ม้อแปลงไฟฟ้าแบบต่างๆ

หมอ้ แปลงไฟฟ้านั้นจะบอกพิกัดขนาดกําลังไฟฟ้าปรากฎในหน่วย
VA (Volt-Ampare) หม้อแปลงไฟฟ้ามีส่วนประกอบสําคัญอยู่ ๓ ส่วน คือ
แกนเหล็ก (Core) ขดลวดตัวนํา (Winding) และ ฉนวน(Insulation)
อาจจะมีส่วนประกอบย่อยอ่ืนๆ ซึ่งขึ้นอยู่กับขนาดพิกัดของหม้อแปลง
เช่น หม้อแปลงท่ีใช้ในระบบจําหน่ายไฟฟ้า มีถังบรรจุหม้อแปลง นํ้ามัน
หม้อแปลง ครีบระบายความร้อน ข้ัวแรงดันด้านสูง ขั้วแรงดันด้านต่ํา
และอ่ืนๆ เปน็ ต้น

หลักการทํางานเม่ือขดลวด Primary (N1) ได้รับแรงดันไฟฟ้า V1
และขดลวด Secondary (N2) อยใู่ นสภาพเปิดวงจร จะทําให้เกดิ ค่ากระแส
ปริมาณหน่ึงไหลในขดลวด (N1) เรียกว่า กระแสกระตุ้น iφ (Exciting
Current) และจะมีผลทําให้เกิดแรงดันไฟฟ้าเหนี่ยวนํา (Induced
Voltage) ข้ึน

คมู่ ือเตรียมทดสอบมาตรฐานฝีมอื แรงงานแหง่ ชาติ สาขาชา่ งไฟฟ้าภายนอกอาคาร ระดับ ๑ (ภาคความ๕ร๖ู้)

รูปท่ี ๒.๓๓ หลักการทาํ งานของหม้อแปลงไฟฟ้า

ความสัมพันธ์ของแรงดันไฟฟ้าเหน่ียวนําในรูป อัตราส่วนแรงดันไฟฟ้า
(Voltage ratio) หรอื (Turns ratio) ดงั นี้

E1 = N1 = I2 = a
E2 N2 I1

ตัวอยา่ งที่ ๒.๑ จงคํานวณหา I2

110 V 220 V
5 A I2=? A

วิธีทํา E1 = I2
E2 I1

คมู่ ือเตรยี มทดสอบมาตรฐานฝีมอื แรงงานแหง่ ชาติ สาขาชา่ งไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ระดับ ๑ (ภาคความ๕ร๗ู้)

110V = I2
220V 5A

I2 = 110V × 5A = 2.5A
220V

ตัวอยา่ งที่ ๒.๒ จงคาํ นวณหาคา่ แรงดนั ไฟฟ้าและกระแสไฟฟา้

12 KV 110 V 100 A
110 V 100 A

วิธีทํา จากรูปขดลวดด้าน Secondary มีจํานวน 2 ชุด ต่ออนุกรมกัน
ดังนน้ั คา่ กระแสไฟฟ้ามีค่าเท่ากัน คือ 100A และมีแรงดันตกคร่อม ขดละ
110V ดงั น้ัน แรงดันไฟฟา้ รวมคือ 220V (110V+110V)
ดังนน้ั แรงดัน และ กระแส ท่เี อาท์พทุ (Secondary) มคี า่ 220V 100A

๒.๗.๑ การตดิ ต้ังหม้อแปลงไฟฟา้ ในระบบจําหนา่ ย
(๑) แบบตดิ ตงั้ แขวนบนเสาไฟฟา้
จะเป็นหม้อแปลงขนาดเล็กมีลักษณะเป็นถัง

กลม สว่ นใหญจ่ ะเปน็ หมอ้ แปลงระบบ ๑ เฟส พกิ ดั ตง้ั แต่ ๑๐-๑๖๐ เควเี อ
ใชต้ ิดตั้งเพอ่ื จ่ายโหลดไมม่ ากนกั เช่นในชุมชนขนาดเล็ก

ค่มู ือเตรียมทดสอบมาตรฐานฝมี อื แรงงานแห่งชาติ สาขาชา่ งไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ระดับ ๑ (ภาคความ๕ร๘ู้)

รูปท่ี ๒.๓๔ หมอ้ แปลงไฟฟ้าแบบตดิ ต้งั บนเสา
(๒) แบบติดตั้งบนนั่งร้านคอนกรตี
จะเป็นหม้อแปลงที่ใช้จ่ายระบบไฟฟ้า ๓ เฟส

ขนาดตั้งแต่ ๕๐-๒๕๐ เควีเอ มีนํ้าหนักไม่เกิน ๓,๐๐๐ กิโลกรัม จะใช้จ่าย
โหลดให้กบั ชุมชนขนาดใหญ่ หรอื โรงงานขนาดกลาง

รปู ท่ี ๒.๓๕ การติดตงั้ หม้อแปลงแบบนง่ั ร้านคอนกรีต

ค่มู ือเตรยี มทดสอบมาตรฐานฝีมอื แรงงานแหง่ ชาติ สาขาชา่ งไฟฟ้าภายนอกอาคาร ระดับ ๑ (ภาคความ๕ร๙ู้)

(๓) แบบตั้งพืน้
ใช้สําหรับหม้อแปลงหม้อแปลง ๓ เฟส ขนาด

ตั้งแต่ ๓๑๕-๒,๐๐๐ เควีเอ เป็นหม้อแปลงขนาดใหญ่มากใช้จ่ายโหลดให้
โรงงานอตุ สาหกรรม หรอื ชุมชนขนาดใหญ่

รูปที่ ๒.๓๖ การตดิ ต้งั หม้อแปลงแบบตั้งพนื้

คมู่ อื เตรียมทดสอบมาตรฐานฝมี อื แรงงานแห่งชาติ สาขาช่างไฟฟ้าภายนอกอาคาร ระดับ ๑ (ภาคความ๖ร๐ู้)

๒.๗.๒ โครงสร้างหมอ้ แปลงแบบติดต้งั บนน่งั ร้านคอนกรีต

สายกราวดเ์ หนือศรษี ะ

ฟิวส์แรงสูง
ล่อฟ้าแรงสงู

บุชชงิ่

แท่งกราวด์

รปู ที่ ๒.๓๗ การตดิ ตงั้ หมอ้ แปลงนั่งรา้ น 22kV-230/400V 250kVA

ค่มู อื เตรยี มทดสอบมาตรฐานฝมี อื แรงงานแหง่ ชาติ สาขาชา่ งไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ระดบั ๑ (ภาคความ๖ร๑ู้)

๒.๗.๓ ข้อแนะนาํ ในการกาํ หนดตาํ แหน่งตดิ ต้งั หมอ้ แปลงไฟฟ้า
(๑) ออกแบบติดตั้งหม้อแปลงในตําแหน่งใกล้ศูนย์กลาง

โหลดมากท่ีสุด เพื่อให้สามารถบริการจ่ายกระแสให้แก่ผู้ใช้งานได้อย่าง
ท่ัวถงึ และลดปัญหาแรงดันไฟฟา้ ตกทปี่ ลายสายด้วย

(๒) บริเวณที่ติดตั้งหม้อแปลง ต้องสะดวกต่อการ
ปฏบิ ัติงานและบํารุงรกั ษา

(๓) สภาพพ้นื ดนิ สามารถทํากราวด์ไดส้ ะดวก
(๔) การติดตั้งในที่ชุมชน ส่วนท่ีมีไฟฟ้าของหม้อแปลง
สําหรับระบบแรงดัน ๑๑-๓๓ กิโลโวลท์ ต้องห่างจากตัวอาคารหรือ
สิ่งกอ่ สร้างไม่นอ้ ยกว่า ๒.๕๐ เมตร
(๕) การติดตั้งหม้อแปลงบนเสา ถ้าอยู่ใกล้ที่ยานพาหนะ
ผา่ นได้ต้องตดิ ตง้ั ให้สูงกว่าพน้ื ดินไมน่ อ้ ยกวา่ ๔.๐๐ เมตร
(๖) การติดตั้งหม้อแปลงแขวนบนเสาเดี่ยวแนวทาง
สัญจร ควรเลือกติดต้ังแขวนหม้อแปลงไว้กับด้านหลังเสาตรงข้ามกับ
ทศิ ทางยานพาหนะวง่ิ ผ่าน

๒.๘ การต่อลงดนิ
การต่อลงดินมีจุดประสงค์หลักอยู่ ๒ ประการคือ เพื่อให้ระบบ

ไฟฟ้าทํางานได้อย่างมีเสถียรภาพและเช่ือถือได้และเพื่อให้ผู้ใช้ไฟฟ้าและผู้
ท่ีเกี่ยวข้องมีความปลอดภัยจากไฟฟ้าร่ัว ตามมาตรฐานการติดต้ัง
กําหนดให้บริภัณฑ์ไฟฟ้าท่ีต้องการต่อลงดินต้องเดินสายดินไปต่อลงท่ีแผง
เมนสวิตช์ และต่อสายดินเหนือสวิตซ์ตัดตอนเน่ืองจากต้องการให้เครื่อง
ป้องกันกระแสเกินของบริภัณฑ์นั้นปลดวงจรกรณีท่ีบริภัณฑ์ไฟฟ้ามีไฟรั่ว
การต่อลงดนิ ที่ถกู ตอ้ งเปน็ ไปตามรูปที่ ๒.๓๘

คมู่ ือเตรยี มทดสอบมาตรฐานฝมี อื แรงงานแหง่ ชาติ สาขาชา่ งไฟฟ้าภายนอกอาคาร ระดบั ๑ (ภาคความ๖ร๒ู้)

รูปท่ี ๒.๓๘ การตอ่ สายดนิ ท่ถี ูกต้อง

รปู ที่ ๒.๓๙ สัญลักษณจ์ ดุ ต่อสายดิน
มาตรฐานการตดิ ตงั้ ทางไฟฟา้ กําหนดให้บรภิ ณั ฑ์ตา่ ง ๆ ตอ้ งตอ่

ลงดนิ ไดแ้ ก่
(๑) เครื่องห่อหุ้มท่ีเป็นโลหะของสายไฟฟ้า แผงเมน

สวิตช์ โครงและรางปนั้ จั่นที่ใชไ้ ฟฟ้า โครงของตู้ลฟิ ต์ และลวดสลิงยกของที่
ใช้ไฟฟ้า

คมู่ ือเตรยี มทดสอบมาตรฐานฝมี อื แรงงานแห่งชาติ สาขาช่างไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ระดับ ๑ (ภาคความ๖ร๓ู้)

(๒) ส่ิงกั้นท่ีเป็นโลหะ ร้ัวโลหะ รวมทั้งเครื่องห่อหุ้มของ
อุปกรณไ์ ฟฟา้ ในระบบแรงสงู

(๓) อุปกรณ์ไฟฟ้าท่ียึดติดกับที่และท่ีต่ออยู่กับสายไฟฟ้า
ที่เดินถาวรส่วนทีเ่ ป็นโลหะเปดิ โล่งซึง่ ปกตไิ มม่ ไี ฟฟ้า แต่อาจมีไฟฟ้ารั่วถึงได้
ตอ้ งต่อลงดนิ

๒.๘.๑ เคร่อื งใช้ไฟฟ้าประเภทที่ต้องมีสายดนิ
เคร่ืองใช้ไฟฟ้ารวมทั้งอุปกรณ์ติดต้ังทางไฟฟ้าที่มีโครง

หรอื เปลอื กหมุ้ เปน็ โลหะซึ่งบุคคลมโี อกาสสมั ผัสได้ต้องมีสายดิน เช่น ตู้เย็น
เตารีดไฟฟ้า เครื่องซักผ้า หม้อหุงข้าวไฟฟ้า เครื่องปรับอากาศ เตา
ไมโครเวฟ กระทะไฟฟ้า กระตกิ น้าํ รอ้ น เครื่องทําน้ําร้อนหรือนํ้าอุ่น เครื่อง
ปิ้งขนมปัง เป็นต้น เราเรียกเคร่ืองใช้ไฟฟ้าเหล่าน้ีว่าเป็น เครื่องใช้ไฟฟ้า
ประเภท ๑

๒.๘.๒ เครอ่ื งใชไ้ ฟฟา้ ประเภททีไ่ ม่ต้องมสี ายดนิ
เคร่ืองใช้ไฟฟ้าประเภท ๒ เช่น วิทยุ โทรทัศน์ พัดลม ซ่ึง

มีสัญลักษณ์ หรือมีเครื่องหมาย (ควรใช้ไขควงลองไฟทดสอบ
ถ้ามีสัญลักษณ์ประเภท ๒ แต่ยังมีไฟร่ัวก็แสดงว่าผู้ผลิตน้ันผลิตไม่ได้
มาตรฐาน และจาํ เปน็ ต้องมีสายดิน)

เครอ่ื งใช้ไฟฟ้าท่ีใช้กับแรงดันไฟฟ้าไม่เกิน ๕๐ โวลต์ โดย
ต่อจากหม้อแปลงชนิดพิเศษท่ีได้ออกแบบไว้เพ่ือความปลอดภัย มี
สัญลักษณ์ เชน่ เคร่อื งโกนหนวด โทรศพั ท์ เปน็ ต้น

๒.๘.๓ วธิ ีติดตัง้ ระบบสายดนิ ทถี่ กู ต้อง
(๑) จุดตอ่ ลงดนิ ของระบบไฟฟ้า (จดุ ตอ่ ลงดนิ ของสาย

เส้นศูนย์หรือนิวทรอล) ต้องอยู่ด้านไฟเข้าของเครื่องตัดวงจรตัวแรกของตู้
เมนสวติ ช์

คูม่ ือเตรยี มทดสอบมาตรฐานฝมี อื แรงงานแหง่ ชาติ สาขาช่างไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ระดบั ๑ (ภาคความ๖ร๔ู้)

(๒) ภายในอาคารหลังเดยี วกนั น้ัน ไม่ควรจะมีจุดที่ตอ่ ลง
ดินมากกวา่ ๑ จดุ

(๓) สายดนิ และสายเส้นศนู ย์ (N) ต่อรว่ มกนั ไดเ้ พยี งแห่ง
เดียวท่ีจุดต่อลงดินภายในตู้เมนสวิตช์ ห้ามต่อร่วมกันในท่ีอื่นๆอีก สําหรับ
แผงสวิตช์ยอ่ ยจะตอ้ งมีขั้วสายดนิ แยกจากขัว้ ตอ่ สายศนู ย์ หา้ มตอ่ ถึงกันโดย
มฉี นวนค่ันระหว่างขว้ั ต่อสายเส้นศนู ย์กบั ตวั ตูซ้ ่ึงต่อกบั ขวั้ ตอ่ สายดิน

(๔) ตู้เมนสวิตช์สาํ หรับหอ้ งชดุ ของอาคารชดุ และตู้แผง
สวติ ช์ประจาํ ชั้นของอาคารชดุ ใหถ้ ือว่าเปน็ แผงสวติ ชย์ อ่ ย หา้ มต่อสายเส้น
ศนู ยแ์ ละสายดินร่วมกัน

(๕) ไมค่ วรตอ่ โครงโลหะของเครื่องใชไ้ ฟฟา้ ให้ลงดนิ โดย
ตรง แต่ถา้ ได้ดําเนนิ การไปแล้วให้แก้ไขโดยมีการต่อลงดินที่เมนสวิตย์อย่าง
ถูกตอ้ งแล้วเดนิ สายดินจากเมนสวติ ชม์ าตอ่ ร่วมกับสายดินที่ใช้อยู่เดมิ

(๖) การตดิ ตั้งเครอ่ื งตัดไฟรัว่ สามารถเสรมิ การปอ้ งกัน
ให้สมบูรณ์แบบย่ิงขึ้น เช่นกรณีที่มักจะมีนํ้าท่วมขัง หรือกรณีสายดินขาด
เป็นตน้ และจุดตอ่ ลงดินตอ้ งอยูด่ ้านไฟเขา้ ของเครือ่ งตดั ไฟร่วั เสมอ

(๗) ถ้าตเู้ มนสวติ ชไ์ ม่มีขว้ั ต่อสายดิน และข้ัวตอ่ สายเส้น
ศูนย์แยกออกจากกัน เครื่องตัดไฟร่ัวจะต่อใช้ได้เฉพาะวงจรย่อยเท่าน้ันจะ
ใชต้ ัวเดยี วป้องกันทง้ั ระบบไมไ่ ด้

(๘) วงจรสายดนิ ทถี่ ูกต้องในสภาวะท่ีปกตินัน้ จะต้องไม่มี
กระแสไฟฟา้ ไหล

(๙) ถ้าเดินสายไฟฟ้าในทอ่ โลหะจะตอ้ งเดนิ สายดินในทอ่
โลหะนน้ั ดว้ ย

(๑๐) สายตอ่ หลักดนิ จะตอ้ งเปน็ สายตวั นําทองแดงชนิด
ตัวนําเด่ียวหรือตัวนําตีเกลียวหุ้มฉนวนและต้องเป็นตัวนําเส้นเดียวยาว
ตลอดโดยไม่มีการตัดตอ่ ขนาดของสายดนิ ทตี่ อ่ จากแผงเมนสวิตซ์พิจารณา
จากขนาดของสายตัวนําประธาน และตอ้ งมีขนาดไม่เล็กกวา่ ๑๐ ตร.มม.

ค่มู ือเตรียมทดสอบมาตรฐานฝีมอื แรงงานแห่งชาติ สาขาช่างไฟฟ้าภายนอกอาคาร ระดับ ๑ (ภาคความ๖ร๕ู้)

(๑๑) หลกั ดนิ ตอ้ งมขี นาดเส้นผา่ นศนู ยก์ ลางไม่น้อยกว่า
๕/๘ นิว้ ยาวไม่นอ้ ยกว่า ๒.๔๐ เมตร

(๑๒) สายดินของอุปกรณ์ไฟฟ้าจะถูกเดินร่วมไปกับสาย
วงจรโดยปลายข้างหนึ่งจะถูกต่ออยู่ท่ีบัสบาร์สายดินในเมนสวิตซ์หรือแผง
จ่ายไฟย่อยส่วนปลายอีกข้างหน่ึงจะต่อเข้ากับโครงโลหะของโหลด ขนาด
ของสายดินอุปกรณ์ไฟฟ้าจะพิจารณาจากขนาดของเครื่องป้องกันกระแส
เกินท่ปี ้องกันวงจร และมีขนาดไมน่ ้อยกวา่ ๑.๕ ตร.มม.

(๑๓) ยอมใหใ้ ช้อาคารทีเ่ ป็นโครงโลหะและมกี ารตอ่ ลง
ดินอย่างถูกตอ้ ง โดยมคี า่ ความตา้ นทานของการต่อลงดนิ ไม่เกนิ ๕ โอห์ม

๒.๙ การข้นึ ปฏบิ ัติงานบนเสาไฟฟ้า
(๑) การเตรียมตวั กอ่ นข้นึ เสา
ก่อนขนึ้ เสาผ้ปู ฏบิ ตั ิงานจะตอ้ งปฏิบตั ิดังน้ี
(๑.๑) ตรวจและทดสอบความพร้อมต่อการใช้

งานและความสมบูรณ์ของอุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคล
ได้แก่ หมวกนิรภัย เข็มขัดนิรภัย รองเท้า ถุงมือ เหล็กปีนเสา ก่อนใช้งาน

หัวเขม็ ขดั ชอ่ งใส่เครอ่ื งมอื ห่วง D-Ring

สายกันตก

ตะขอสายกนั ตก

รูปท่ี ๒.๔๐ สว่ นประกอบของเข็มขัดนริ ภัย

ค่มู ือเตรียมทดสอบมาตรฐานฝีมอื แรงงานแหง่ ชาติ สาขาช่างไฟฟ้าภายนอกอาคาร ระดบั ๑ (ภาคความ๖ร๖ู้)

- ตรวจสอบส่วนท่ีเป็นโลหะ เช่น หัวเข็มขัด
และห่วง D-Ring หากมีรอยร้าวหรือสภาพไม่สมบูรณ์อย่านําไปใช้งาน
ตรวจสอบสายรัดคางของหมวกนิรภัยว่ามีหรือไม่ ชํารุดหรือไม่ ถ้าไม่มีหรือ
ชาํ รุดใหจ้ ัดหาเปลีย่ นใหม่

- ตรวจดูสายกนั ตกด้านท่เี สียดสีกบั เสาไฟฟา้ ว่า
มีรอยสึกถงึ แถบสีแดง (Red Safety Center Plies) หรือไม่ ถ้าหากสึกถงึ
แถบสีแดงแสดงวา่ เสือ่ มสภาพให้เปลย่ี นใหม่ หา้ มใชเ้ ดด็ ขาด

- ตรวจดูวา่ ชอ่ งใสเ่ ครอ่ื งมือและห่วงกลมสาํ หรบั
หอ้ ยเคร่ืองมือมสี ภาพสมบรู ณ์ดหี รอื ไม่ กอ่ นใส่เคร่ืองมือตา่ งๆ

- ตรวจดตู ะขอของสายกันตก (Snap Hook) ว่า
ล้ินล็อค (Keeper) แนบสนิทกับปากตะขอ และเมื่อกดลงแล้วดีดคืนกลับ
ถึงปากตะขอหรอื ไม่ ถา้ ไมส่ มบรู ณ์อยา่ นําไปใช้งาน

- ใส่ล้ินล็อคกับห่วง D-Ring โดยควรให้ลิ้นล็อค
หันออกด้านนอกท้ังสองด้าน เพ่ือให้มองเห็นล้ินล็อค ดีดกลับได้สุดหรือไม่
และควรใชส้ ายกนั ตกเพียงด้านเดยี วตลอด

(๑.๒) ตรวจสอบสภาพแวดล้อมในการทาํ งาน
เช่น สภาพของเสาไฟฟา้ บนเสาไฟฟ้าไมม่ ีส่ิงกีดขวางใดๆท่ีเป็นอุปสรรคต่อ
การปฏบิ ัตงิ าน เปน็ ต้น

(๑.๓) การแตง่ กายตอ้ งสวมเขม็ ขัดนิรภัยใหอ้ ยู่
ท่ีสะโพกใหใ้ ส่ตะขอของสายกนั ตกโดยเก่ยี วกับห่วง D-ring

คมู่ อื เตรยี มทดสอบมาตรฐานฝมี อื แรงงานแห่งชาติ สาขาช่างไฟฟ้าภายนอกอาคาร ระดับ ๑ (ภาคความ๖ร๗ู้)

รูปที่ ๒.๔๑ การแตง่ กายในการปฏิบตั ิงาน
(๒) การข้นึ เสา
ข้ันตอนท่ี ๑ ยืนท่ีเสาด้านท่ีไม่มีร่อง โดยใช้

ปลายเทา้ ห่างระยะประมาณคร่ึงฟตุ จากเสาไฟฟา้

ก. ขั้นตอนท่ี ๑ ข. ข้นั ตอนท่ี ๒

รปู ท่ี ๒.๔๒ การเตรียมตัวยนื ก่อนขนึ้ เสา

คู่มือเตรยี มทดสอบมาตรฐานฝีมอื แรงงานแหง่ ชาติ สาขาช่างไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ระดับ ๑ (ภาคความ๖ร๘ู้)

ขั้นตอนที่ ๒ ใช้มือโอบเสาด้านตรงข้ามกับ
ตาํ แหน่งที่ยืน ยกเท้าข้างถนัด พร้อมแบะเท้าเพื่อข้างเท้าด้านที่มีขาขึ้นเสา
(Climber Bolt) ให้ขนานกับหนา้ เสาท่ยี ืน แล้วสอดขาขึ้นเสาเข้าไปท่ีรูแรก
ของเสาจนสุด Bolt เทา้ อกี ขา้ งทําหน้าท่รี ับน้ําหนักของร่างกายไว้ ส่วนมือ
ทั้งสองข้างจบั หลงั เสาไว้ให้แน่น

ขั้นตอนที่ ๓ ให้เปล่ียนถา่ ยน้ําหนักของร่างกาย
จากเท้าข้าวซ้ายมาท่ีเท้าข้างขวา พร้อมกับเกร็งเท้าด้านดันเพื่อยกตัวให้
สูงขึ้น พร้อมรูดมือข้างเดียวกับเสาซ่ึงโอบเสาอยู่ขึ้นให้สุดมือในตําแหน่งที่
สามารถจับประคองได้อย่างม่ันคง มือท้ังสองข้างทําหน้าท่ีจับเสาและ
ประคองตัวเองใหข้ นานกับเสาเพื่อไม่ให้ร่างกายเอียงไปข้างหนึ่งข้างใดมาก
เกินไป (มือจับเสาใหแ้ นน่ การขึ้นเสาให้ขนึ้ ดา้ นหน้าด้านเดยี ว) ใช้เท้าขวาท่ี
สอดขาข้ึนเสาท่ีรูแรกออกแรงดันตัวเพื่อไต่เสาโดยใช้มือท่ีโอบเพื่อการ
ประคอง ไต่สลับเท้าไปจนถึงตําแหน่งท่ีจะยืนบนเสาเพื่อปฏิบัติงาน โดย
ตลอดทุกขณะของการข้ึนเสาลําตัวของผู้ข้ึนเสาจะต้องขนานกับเสา
ตลอดเวลา

รูปที่ ๒.๔๓ ขน้ั ตอนท่ี ๓

คู่มือเตรยี มทดสอบมาตรฐานฝมี อื แรงงานแห่งชาติ สาขาช่างไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ระดับ ๑ (ภาคความ๖ร๙ู้)

ข้ันตอนที่ ๔ เมอ่ื ถึงตําแหน่งท่ีจะปฏบิ ัติงานได้
อย่างสะดวก ให้ดึงเท้าด้านล่างออกจากรูเสาแล้วยกเท้าไปที่ด้านข้างของ
เสาที่ทํามุมกับตําแหน่งเดิน ๙๐ องศาแล้วจึงสอด Bolt ของขาข้ึนเสา
เข้าไปที่รขู องเสาดา้ นขา้ ง ปลด Snap Hook สายรัดกันตกด้านสายท่ีคล้อง
กับ D-Ring ของเข็มขัดนิรภัยท่ีเอวด้านซ้าย แล้วจับปลายสายไปโอบเสา
ไฟฟ้า เมื่อจับมั่นคงแล้วใช้มือขวาโอบมาหยิบจับปลายสายที่อยู่ที่มือซ้าย
พรอ้ มดงึ เขา้ มาเพือ่ คล้องกบั เข็มขดั นิรภัยทดี่ า้ นขวา

รปู ท่ี ๒.๔๔ ข้นั ตอนท่ี ๔
ข้ันตอนที่ ๕ เม่ือคล้องสายรัดกันตกสมบูรณ์

แล้วยืนให้ม่ันคงใช้มือท้ังสองท่ีโอบเสาจับสายรัดกันตกค่อยๆรูดเข้าหา
ลําตัว พร้อมเอนตัวออกจากเสาให้สายรัดกันตก รับน้ําหนักตัว จากนั้นก็
ปฏบิ ัติภาระกจิ ท่ีไดร้ ับมอบหมายต่อไป

โดยอาจยืนในตําแหน่งตามที่กล่าวมา (เท้าแบะ
ทํามุม ๙๐ องศา) หรือย้ายขาไปสอดท่ีรูเสาในตําแหน่งตรงข้ามกัน (มุม
๑๘๐ องศา) ข้ึนอยู่กับการพิจารณาให้เหมาะสมกับลักษณะหน้างานที่
ปฏิบัติโดยยดึ ความปลอดภัยและความคลอ่ งตวั ในการปฏบิ ัตงิ าน

คูม่ ือเตรยี มทดสอบมาตรฐานฝีมอื แรงงานแห่งชาติ สาขาช่างไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ระดบั ๑ (ภาคความ๗ร๐ู้)

รปู ท่ี ๒.๔๕ ขั้นตอนที่ ๕

ค่มู อื เตรียมทดสอบมาตรฐานฝมี อื แรงงานแหง่ ชาติ สาขาชา่ งไฟฟ้าภายนอกอาคาร ระดับ ๑ (ภาคความ๗ร๑ู้)

บนั ทกึ
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………

คมู่ ือเตรียมทดสอบมาตรฐานฝีมอื แรงงานแหง่ ชาติ สาขาช่างไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ระดบั ๑ (ภาคความ๗ร๒ู้)

………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………

ค่มู อื เตรียมทดสอบมาตรฐานฝีมอื แรงงานแหง่ ชาติ สาขาชา่ งไฟฟ้าภายนอกอาคาร ระดับ ๑ (ภาคความ๗ร๓ู้)

………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………..
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................

คมู่ ือเตรยี มทดสอบมาตรฐานฝีมอื แรงงานแหง่ ชาติ สาขาช่างไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ระดับ ๑ (ภาคความ๗ร๔ู้)

………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………..
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................

คมู่ ือเตรยี มทดสอบมาตรฐานฝีมอื แรงงานแหง่ ชาติ สาขาชา่ งไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ระดับ ๑ (ภาคความ๗ร๕ู้)

บรรณานกุ รม

โสภณ เสอื พนั ธ์, อาชีวอนามัยและความปลอดภัย.
กรุงเทพ :สํานักพมิ พ์เอมพันธ์, 2548

อุทัย สุมามาลย์ และคณะ, การตดิ ตัง้ ไฟฟ้านอกอาคาร.
กรงุ เทพ :สํานกั พิมพ์ศูนย์สง่ เสรมิ วิชาการ, 2557

อนสุ รณ์ โคกกลาง, การตดิ ตง้ั ไฟฟ้านอกอาคาร.
กรงุ เทพ :สํานักพิมพศ์ นู ย์สง่ เสรมิ อาชีวะ, 2557

ณฐั ธีร์ ธรี ธนาวโิ รจน,์ การตดิ ต้ังไฟฟา้ นอกอาคาร.
กรุงเทพ :สาํ นกั พิมพ์เอมพนั ธ์, 2556

การไฟฟ้านครหลวง,เอกสารประกอบการอบรมการขน้ึ ปฏบิ ัตงิ านบนเสา

เอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์(ออนไลน์)
http://www.psjenergysave.com
http://www.oocities.org
http://www.terierman.com
http://www.maketkaset.com
http://Telepart.net
http://elearning.nsro.ac.th
http://www.tpr.co.th
http://www.pnbmart.com
http://www.kcr-e.com
http://jorpor9.files.wordpress.com
http://topicstock.pantip.com/food/topicstock/2007/11/D59838
95/D5983895.html
http://www.unior-thailand.com
http://www.innnews.co.th

คู่มอื เตรยี มทดสอบมาตรฐานฝมี อื แรงงานแหง่ ชาติ สาขาช่างไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ระดบั ๑ (ภาคความ๗ร๖ู้)

บทที่ ๓
บทสรุปคู่มือเตรียมสอบมาตรฐานฝีมือแรงงานแห่งชาติ
สาขาชา่ งไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ระดบั ๑ (ภาคความรู้)

๓.๑ สรุปสาระสําคัญ
๓.๑.๑ ความปลอดภัยในการปฏบิ ัติงานด้านไฟฟ้า
การปฏิบัติงานทางด้านไฟฟ้า ต้องปฏิบัติงานด้วยวิธีการ

อย่างปลอดภัยไม่เช่นน้ันอาจทําให้เกิดอันตรายต่อชีวิตและทรัพย์สินได้
อนั ตรายทจี่ ะทําให้ผปู้ ฏิบัตงิ านถูกไฟฟ้าดดู มี ๒ สาเหตุ คือร่างกายมนุษย์เข้า
ไปเกี่ยวข้องกับระบบวงจรไฟฟา้ และกระแสไฟฟ้าไหลผา่ นรา่ งกายลงสู่ดนิ

การปฏิบัติงานด้านไฟฟ้าอย่างปลอดภัยจึงเป็นการ
ตรวจสอบการทํางานของเคร่ืองมือรวมถึงอุปกรณ์ไฟฟ้าและการความพร้อม
ของผู้ปฏิบัติงาน คืออุปกรณ์ไฟฟ้าต้องไม่ชํารุดอยู่ในสภาพพร้อมใช้งาน
ตลอดเวลา ผู้ปฏิบัติงานต้องทํางานด้วยความระมัดระวัง ไม่ประมาท และ
เช่ือฟังกฏระเบียบต่างๆที่ได้บัญญัติไว้ เพ่ือรักษาชีวิตและทรัพย์สินทั้ง
ผู้ปฏิบตั งิ านเองและผใู้ ช้บริการ

๓.๑.๒ เคร่อื งมือในงานติดตั้งไฟฟ้าภายนอกอาคาร
เ ค รื่ อ ง มื อ ที่ ใ ช้ ใ น ง า น ติ ด ตั้ ง ไ ฟ ฟ้ า ภ า ย น อ ก อ า ค า ร

ประกอบดว้ ยเครอื่ งมือทีใ่ ช้ในงานขุดหลมุ งานปักเสา การยึดโยง การปีนเสา
เคร่ืองมือที่ใช้ในงานต่อสาย เครื่องมือประจําตัวช่างไฟฟ้าที่ใช้ปฏิบัติงาน
เครื่องมือปฏิบัติงานซ่อมบํารุงไฟฟ้าจนถึงเครื่องมือวัดและทดสอบ
ผู้ปฏิบัติงานจะต้องมีความรู้ความเข้าใจในการใช้เครื่องมือและเลือกใช้
เคร่ืองมือให้ถูกต้องและเหมาะสมกับงานนั้นๆ งานจึงจะเกิดประสิทธิภาพ
สงู สุด

คู่มือเตรียมทดสอบมาตรฐานฝีมอื แรงงานแห่งชาติ สาขาช่างไฟฟ้าภายนอกอาคาร ระดับ ๑ (ภาคความรู้) ๗๗

๓.๑.๓ วสั ดแุ ละอุปกรณ์ในงานตดิ ต้งั ไฟฟ้านอกอาคาร
วัสดุอุปกรณ์ท่ีใช้ในงานการติดตั้งไฟฟ้านอกอาคาร จะต้อง

มีความแข็งแรง ทนทาน และได้มาตรฐานในการติดตั้ง ทนต่อสภาพ
ภูมิอากาศ อุณหภูมิที่เปลี่ยนแปลงได้ ผู้ปฏิบัติงานต้องมีความรู้ในการ
เลือกใชว้ ัสดอุ ุปกรณใ์ หถ้ ูกต้องตามกฎมาตรฐานของการติดตั้งไฟฟ้าภายนอก
อาคารและเหมาะสมกบั งาน การปฏิบัติงานส่วนใหญ่เป็นงานในพ้ืนที่สูงและ
อันตราย การเตรยี มอปุ กรณ์ควรถกู ต้องและแม่นยําเพื่อไม่ให้เสียเวลาในการ
ปฏบิ ัตงิ าน

๓.๑.๔ การขุดหลมุ ปักเสาไฟฟา้
ระบบจําหน่ายไม่ว่าจะเป็นระบบไฟฟ้าแรงตํ่าหรือระบบ

ไฟฟ้าแรงสงู โดยส่วนใหญ่จะเปน็ การพาดสายไว้บนเสาไฟฟ้าเหนือศรีษะ ซึ่ง
ต้องใช้เสาไฟฟ้าเป็นอุปกรณ์รองรับการติดตั้งอุปกรณ์ไฟฟ้าต่างๆ ดังนั้นใน
การปฏิบัติงานท่ีเก่ียวข้องกับการปักเสาไฟฟ้าจะต้องดําเนินการให้ถูกต้อง
และเหมาะสมกับสภาพพื้นท่ี มีการวางแผนในการดําเนินงาน ออกสํารวจ
สภาพพ้ืนที่อย่างละเอียด เช่นบางพื้นที่อาจเป็นดินแข็ง ดินอ่อน หิน หรือ
แอ่งนํ้า แต่เมื่อปักเสาไฟฟ้าลงไปแล้วต้องมีความม่ันคงแข็งแรง และ
ปลอดภยั ตอ่ การใช้งาน

๓.๑.๕ การยึดโยงเสาไฟฟา้
การยึดโยงเสาเปน็ การเพมิ่ ความแข็งแรงให้กับเสาไฟฟ้า ซ่ึง

รองรับนํ้าหนักของอุปกรณ์ไฟฟ้าต่างๆเอาไว้ โดยเฉพาะในทางโค้ง พ้ืนที่สูง
ช่วงปลายสาย หรือพ้ืนที่ที่เกิดพายุบ่อย จะต้องมีการยึดโยงเสาให้เหมาะสม
กับสภาพพ้ืนท่ี เพื่อไม่ให้เกิดความเสียหายต่อระบบของไฟฟ้า ดังน้ันต้อง
ปฏิบัติตามวิธีการของการใช้สายยึดโยงเสาและเลือกใช้อุปกรณ์ให้ถูกต้อง
เหมาะสมกับพ้ืนที่

คู่มอื เตรยี มทดสอบมาตรฐานฝีมอื แรงงานแหง่ ชาติ สาขาช่างไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ระดบั ๑ (ภาคความรู้) ๗๘

๓.๑.๖ หม้อแปลงไฟฟ้า
หม้อแปลงคืออุปกรณ์ที่เปลี่ยนแปลงระดับแรงดันไฟฟ้าให้

สงู ข้ึนหรือตาํ่ ลงตามต้องการ ในระบบจาํ หนา่ ยของการไฟฟ้าเป็นการแปลง
แรงดันไฟฟ้าท่ีสูงมาเป็นแรงดันไฟฟ้าท่ีต่ํา เช่น การไฟฟ้าส่วนภูมิภาคจะ
แปลงจาก ๒๒ กโิ ลโวลท์ เปน็ ๔๐๐/๒๓๐ โวลท์ ส่วนการไฟฟา้ นครหลวงจะ
แปลงจาก ๒๔ กิโลโวลท์ เป็น ๔๑๖/๒๔๐ โวลท์ หม้อแปลงโดยทั่วไปมีการ
ติดต้ังอยู่ ๓ แบบ คือ แขวนบนเสาไฟฟ้า บนคานนั่งร้าน และบนลาน
คอนกรีต ขึ้นอยู่กับขนาดและน้ําหนักของหม้อแปลง การดูแลรักษาควร
ตรวจสอบทกุ ปี เพ่ือเพิ่มประสิทธิภาพในการทาํ งาน

๓.๑.๗ การต่อลงดนิ
การต่อลงดินมีประโยชน์หลายประการคือ การทําให้

ศกั ยไ์ ฟฟา้ ของจดุ ทตี่ อ่ ลงดนิ มคี า่ เป็นศูนยท์ ําใหแ้ รงดันไฟฟ้าแต่ละเฟสของท้ัง
สามเฟสมคี ่าเท่ากนั และใชส้ าํ หรับเป็นจุดต่อไปเข้ากับตัวถังของอุปกรณ์เพ่ือ
ความปลอดภัยในการสัมผัส รวมถึงใช้เป็นทางเดินของกระแสลงดินเพ่ือให้
กระแสลัดวงจรสูงมากพอท่ีอุปกรณ์ป้องกันลัดวงจร เช่น ฟิวส์หรือเซอร์กิต
เบรกเกอร์ทาํ งานได้

๓.๑.๘ ความสามารถของช่างไฟฟ้าภายนอกอาคาร
ช่างไฟฟ้าภายนอกอาคาร หมายถึง ช่างซึ่งประกอบอาชีพ

ในงานติดตั้งระบบไฟฟ้าภายนอกอาคาร และแก้ไขปัญหาข้อขัดข้องของ
ระบบไฟฟ้าได้ ตามมาตรฐานฝีมือแรงงานแห่งชาติ สาขาอาชีพช่างไฟฟ้า
ภายนอกอาคาร ระดับ ๑ ได้กําหนดกรอบความสามารถไว้กล่าวคือ ติดต้ัง
อุปกรณ์ ท่อร้อยสาย เดินสายไฟฟ้าและต่อสายไฟฟ้าหุ้มฉนวนขนาดใหญ่ได้
ทุกวิธีด้วยความถูกต้องและปลอดภัย ปฏิบัติงานต่อสายวงจรไฟสัญญาณ
สวิตซ์เปิด-ปิด และอปุ กรณ์ควบคมุ ในตู้ควบคมุ ได้

คมู่ ือเตรียมทดสอบมาตรฐานฝมี อื แรงงานแห่งชาติ สาขาช่างไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ระดับ ๑ (ภาคความรู้) ๗๙

๓.๒ จรรยาบรรณของผ้ปู ระกอบอาขพี ช่างไฟฟา้ ภายนอกอาคาร
จรรยาบรรณ คือ หลักความประพฤติปฏิบัติอันเหมาะสมแสดงถึง

คุณธรรมและจริยธรรมท่ีพึงปฏิบัติในการประกอบวิชาชีพที่บุคคลในแต่ละ
วิชาชีพได้ประมวลข้ึนเป็นหลัก เพื่อให้สมาชิกในสาขาวิชาชีพนั้นๆ ยึดถือ
ปฏิบัติโดยมุ่งเน้นถึงการปลูกฝังจริยธรรม และเสริมสร้างให้สมาชิกมี
จิตสํานึกบังเกิดขึ้นในตนเองเกี่ยวกับการประพฤติปฏิบัติในทางท่ีถูกที่ควร
และมุ่งหวังให้สมาชิกได้ยึดถือ เพื่อรักษาชื่อเสียงและส่งเสริมเกียรติคุณของ
สมาชกิ และสาขาวชิ าชพี ของตน

ผปู้ ระกอบอาชพี ชา่ งไฟฟา้ ภายนอกอาคาร ควรมจี รรยาบรรณ ดังนี้

(๑) ไม่กระทําการใดๆ อันอาจนํามาซึ่งความเสื่อมเสียเกียรติศักดิ์
แหง่ วชิ าชีพ

(๒) ต้องปฏิบัติงานท่ีได้รับทําอย่างถูกต้องตามหลักปฏิบัติและ
วชิ าการ

(๓) ต้องประกอบวิชาชพี ดว้ ยความซือ่ สตั ยส์ จุ ริต
(๔) ไม่ใช้อํานาจหน้าท่ีโดยไม่ชอบธรรมหรือใช้อิทธิพลหรือให้
ประโยชน์แกบ่ คุ คลใด เพอ่ื ให้ตนเองหรอื ผอู้ น่ื ได้รับหรือไมไ่ ด้รบั งาน
(๕) ไม่เรียก รับ หรือยอมรับทรัพย์หรือผลประโยชน์อย่างใด
สําหรับตนเองหรอื ผ้อู ่นื โดยมิชอบ จากผู้รับเหมาหรือบุคคลใดช่ึงเกี่ยวข้องใน
งานท่ีทาํ อยกู่ บั ผู้ว่าจ้าง

(๖) ไมโ่ ฆษณาหรือยอมรับให้ผู้อื่นโฆษณาซึ่งการประกอบวิชาชีพ
เกนิ ความเปน็ จรงิ

(๗) ไม่ประกอบวชิ าชีพเกินความสามารถท่ีตนเองจะกระทําได้
(๘) ไม่ละทงิ้ งานทไี่ ดร้ ับทาํ โดยไมม่ เี หตอุ นั ควร
(๙) ไม่เปิดเผยความลับของงานท่ีตนได้รับทํา เว้นแต่ไดัรับอนุญาต
จากผูว้ า่ จ้าง

คมู่ ือเตรียมทดสอบมาตรฐานฝมี อื แรงงานแห่งชาติ สาขาชา่ งไฟฟ้าภายนอกอาคาร ระดบั ๑ (ภาคความรู้) ๘๐

(๑๐) ไมแ่ ยง่ งานจากผปู้ ระกอบการวิชาชีพบุคคลอนื่
(๑๑) ไม่รับทํางานหรือทําการตรวจสอบผลงานชิ้นเดียวกันกับที่
ผู้ประกอบการวิชาขีพบุคคลอ่ืนทําอยู่ เว้นแต่เป็นการทํางานหรือตรวจสอบ
ตามหน้าทหี่ รอื แจง้ ให้ผู้ประกอบวชิ าชีพบุคคลอ่นื นั้นทราบลว่ งหน้าแลว้
(๑๒) ไม่ใช้หรือคัดลอกแบบ รูป แผนผัง หรือเอกสาร ท่ีเก่ียวกับ
งานของผู้ประกอบวิชาชีพบุคคลอื่น เว้นแต่จะได้รับอนุญาตจากผู้ประกอบ
วิชาชพี บคุ คลอน่ื นัน้ แลว้
(๑๓) ไม่กระทําการใดๆ โดยจงใจให้เป็นที่เส่ือมเสียแก่ช่ือเสียงหรือ
งานของผปู้ ระกอบวชิ าชพี บคุ คลอ่ืน

คมู่ อื เตรียมทดสอบมาตรฐานฝมี อื แรงงานแหง่ ชาติ สาขาชา่ งไฟฟ้าภายนอกอาคาร ระดบั ๑ (ภาคความรู้) ๘๑

คณะผดู้ ําเนินการ

ท่ปี รึกษา อธิบดกี รมพัฒนาฝมี ือแรงงาน
รองอธิบดีกรมพฒั นาฝีมอื แรงงาน
หมอ่ มหลวงปุณฑริก สมิติ รองอธิบดีกรมพัฒนาฝีมอื แรงงาน
นายวชิ ัย คงรตั นชาติ รองอธบิ ดีกรมพฒั นาฝีมอื แรงงาน
นายสงิ หเดช ชอู าํ นาจ ผอู้ ํานวยการสํานกั พฒั นามาตรฐาน
นายสภุ พ ปิงตา และทดสอบฝมี ือแรงงาน
นางอัจฉรา แก้วกําชัยเจรญิ

ผ้จู ัดทาํ
สํานกั พฒั นามาตรฐานและทดสอบฝีมือแรงงาน

ค่มู อื เตรียมทดสอบมาตรฐานฝมี อื แรงงานแหง่ ชาติ สาขาชา่ งไฟฟ้าภายนอกอาคาร ระดบั ๑ (ภาคความรู้) ๘๒