ครวั ไฟลานนา
โดย
นายศิรพิ ล แสนจันทร
วทิ ยานิพนธน เี้ ปน สว นหนง่ึ ของการศกึ ษาตามหลักสตู รปรญิ ญาศลิ ปมหาบณั ฑติ
สาขาวิชาศลิ ปไทย
ภาควชิ าศลิ ปไทย
บัณฑติ วิทยาลยั มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร
ปก ารศึกษา 2548
ISBN 974 – 464 – 286 – 6
ลิขสิทธิ์ของบณั ฑิตวทิ ยาลัย มหาวทิ ยาลยั ศิลปากร
THE LAN – NA HEARTH
By
Siripon Sanjan
A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree
MASTER OF FINE ARTS
Department of Thai Art
Graduate School
SILPAKORN UNIVERSITY
2005
ISBN 974 – 464 – 286 – 6
บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร อนุมัติใหวิทยานิพนธเรื่อง “ครัวไฟ ลานนา”
เสนอโดย นายศริ พิ ล แสนจันทร เปนสว นหนงึ่ ของการศึกษาตามหลักสูตรปริญญาศิลปมหาบัณฑิต
สาขาวิชาศลิ ปไทย
..................................................................
( รองศาสตราจารย ดร. วิสาข จัติวตั ร )
รองอธกิ ารบดีฝา ยวชิ าการ รกั ษาราชการแทน
คณบดบี ณั ฑติ วทิ ยาลยั
วนั ท่.ี ..........เดอื น......................พ.ศ. ...........
ผคู วบคุมวิทยานิพนธ
1. ศาสตราจารย ชลูด นิ่มเสมอ
2. อาจารย ปญ ญา วจิ นิ ธนสาร
คณะกรรมการตรวจสอบวิทยานิพนธ
......................................................... ประธานกรรมการ
( อาจารย สาครินทร เครือออน )
............./................. /..............
......................................................... กรรมการ ............................................ กรรมการ
( ศาสตราจารย ชลดู น่ิมเสมอ ) ( อาจารย ธงชยั ศรสี ขุ ประเสริฐ )
............./................. /.............. ............./................. /..............
........................................................ กรรมการ ........................................... กรรมการ
( อาจารย ปญ ญา วจิ ินธนสาร ) ( อาจารย อภชิ ัย ภิรมยร กั ษ )
............./................. /.............. ............./................. /..............
K 44004203 : สาขาวชิ าศลิ ปไทย
คาํ สาํ คญั : งานสรางสรรคจิตรกรรมไทยรว มสมยั / ครวั ไฟลา นนา
ศิริพล แสนจันทร : ครัวไฟลานนา (THE LAN - NA HEARTH) อาจารยผูควบคุม
วทิ ยานิพนธ : ศ. ชลูด นิม่ เสมอ และ อ. ปญญา วิจนิ ธนสาร. 78 หนา . ISBN 974 - 464- 286- 6
วิทยานิพนธตามหัวขอเร่ือง “ครัวไฟลานนา” ชุดนี้ เปนการสรางสรรคผลงาน
จิตรกรรม 2 มิติ ดวยรูปแบบของจิตรกรรมไทยแนวประเพณี โดยอาศัยสิ่งของเคร่ืองใชภายในครัว
เปนสื่อในการแสดงออก ซึ่งไดรับอิทธิพลและแรงบันดาลใจจากวิถีชีวิตและจิตรกรรมฝาผนัง
โดยใชเทคนิคสีอะคลิริค เสนอตามแนวความคิดและเรื่องราวการดําเนินชีวิตภายในครัวของ
ชาวลานนาในอดีต เพื่อสะทอนความสุขสงบและความอบอุน ผานบรรยากาศของแสงในความ
มดื สลัวยามเชา ผสมผสานกบั แนวความคิดและความรูสกึ สวนตวั
______________________________________________________________________________
ภาควิชาศิลปไทย บณั ฑติ วิทยาลยั มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร ปก ารศกึ ษา 2548
ลายมือช่อื นกั ศกึ ษา..........................................................
ลายมอื ช่ืออาจารยผคู วบคมุ วทิ ยานิพนธ 1. ..................................... 2. ..............................................
ง
K 44004203 : MAJOR : THAI ART
KEYWORD : CREATIVE CONTEMPORARY THAI ART PAINTING / THE LAN – NA
HEARTH
SIRIPON SANJAN : THE LAN - NA HEARTH. THESIS ADVISORS : PROF.
CHALOOD NIMSAMER AND PANYA VIJINTHANASARN. 78 pp. ISBN 974 - 464 - 286 - 6
The thesis entitled “The Lan – na Hearth” is a series of creative two – dimensional,
acrylic technique paintings, in the traditional Thai Art concept. The expression is made
through the authentic Lan – na kitchen, where in the Lan – na life style and mural paintings are
the sources of inspiration. The paintings present the concept and life style in the kitchen of the
old time Lan – na. They also reflect happiness and warmth through the gleam of light in early
dawn as well as the artist ’s personal impression.
Department of Thai Art Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2005
Student’s signature……………………………………………..
Thesis Advisors’ signature 1. ……………………………..… 2. ………………………………
จ
กติ ติกรรมประกาศ
ขอบพระคุณดินแดนลานนาที่มอบความรัก ความอบอุนและความผูกพันในดาน
ขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีงาม เปนที่หลอหลอมจิตใจใหรูจักหวงแหนศิลปวัฒนธรรมของชาติ
ท่ีทรงคณุ คา ดว ยจิตวิญญาณท่เี ปย มลนดวยศิลปะ
ขอกราบขอบพระคุณศาสตราจารย ชลูด นิ่มเสมอ อาจารย ปญญา วิจินธนสาร
ผูเปนแรงบันดาลใจและคอยเปนที่ปรึกษา ควบคุมในการรังสรรคผลงานวิทยานิพนธ คณาจารย
ทุกทานในภาควิชาศิลปไทย และสถาบันการศึกษาตลอดจนครูอาจารยทุกทานที่มีสวน
ชว ยประสทิ ธิ์ประสาทวชิ าความรู
ขาพเจาขอนอมระลกึ ถึงพระคุณของปู ยา ตา ยาย บิดามารดาและบุพการีทุกทานท่ีคอย
ใหค วามรู อบรมสง่ั สอนใหเ ปน คนดี
ขอขอบคุณเพื่อนรวมงานรวมท้ังบุคคลอ่ืนๆ ท่ีมีสวนชวยใหวิทยานิพนธนี้สําเร็จลุลวง
ไปไดด วยดี
ขาพเจาหวังเปนอยางยิ่งวา การสรางสรรควิทยานิพนธเลมนี้ จะมีสวนชวยในการ
อนุรักษคุณคาวัฒนธรรมทองถ่ินลานนามิใหเสื่อมสลาย และเปนประโยชนแกผูที่สนใจศึกษาหา
ความรตู อไป
ฉ
สารบัญ
บทคัดยอ ภาษาไทย ............................................................................................................... หนา
บทคัดยอ ภาษาองั กฤษ .......................................................................................................... ง
กติ ติกรรมประกาศ ............................................................................................................... จ
สารบัญภาพ ......................................................................................................................... ฉ
บทที่ ฌ
1 บทนาํ ..................................................................................................................... 1
ความเปน มาและความสําคญั ของปญ หา ...................................................... 2
ความมุง หมายและวตั ถปุ ระสงคข องการศกึ ษา ............................................ 2
สมมติฐานของการศกึ ษา………………………………………………….. 2
ขอบเขตของการศึกษา ................................................................................. 2
ขัน้ ตอนการศกึ ษา ........................................................................................ 3
วิธีการศึกษา ................................................................................................ 3
แหลงขอ มูล ................................................................................................. 4
5
2 ขอมลู ทเ่ี กยี่ วขอ งกับการสรา งสรรค ...................................................................... 5
ทศั นคตทิ ่เี กย่ี วขอ งกับการสรา งสรรค ......................................................... 5
อิทธพิ ลและแรงบันดาลใจทไี่ ดรบั จากครอบครวั ........................................ 6
อิทธิพลและแรงบันดาลใจจากสภาพสงั คม ................................................. 6
อิทธพิ ลและแรงบนั ดาลใจจากศลิ ปะประเพณี ............................................ 6
อทิ ธิพลจากผลงานศลิ ปะประเพณขี องไทย ................................................ 12
12
3 การดําเนนิ การสรา งสรรค ...................................................................................... 12
วธิ ีการสรางสรรคผ ลงานวทิ ยานพิ นธ .......................................................... 12
วธิ กี ารสรางภาพรา ง .................................................................................... 13
การสรางสรรคผลงานจรงิ ........................................................................... 14
ทศั นธาตทุ ี่ใชใ นการสรางสรรค .................................................................. 14
15
4 การดําเนนิ งานและพฒั นาผลงานวิทยานิพนธ .......................................................
ผลงานกอนวทิ ยานิพนธชว งแรก .................................................................
สรุปในสวนของผลงานกอ นวิทยานพิ นธใ นชว งแรก .........................
ช
บทท่ี หนา
ผลงานกอนวทิ ยานิพนธช ว งทีส่ อง ............................................................... 15
ผลงานกอ นวทิ ยานิพนธช วงท่ีสองชิน้ ที่ 1 ........................................... 15
ผลงานกอ นวทิ ยานิพนธช วงท่สี องช้นิ ท่ี 2 ........................................... 15
ผลงานกอนวิทยานพิ นธช วงทส่ี องชิ้นที่ 3 ........................................... 15
ผลงานกอนวิทยานพิ นธช ว งท่ีสองช้ินท่ี 4 ........................................... 15
สรุปผลงานกอ นวทิ ยานพิ นธช ว งทีส่ อง ..................................... 16
ผลงานวิทยานพิ นธ ....................................................................................... 16
ผลงานวทิ ยานิพนธชน้ิ ที่ 1 ................................................................... 16
ผลงานวทิ ยานพิ นธชนิ้ ที่ 2 ................................................................... 16
ผลงานวทิ ยานพิ นธช น้ิ ท่ี 3 ................................................................... 16
ผลงานวิทยานิพนธชนิ้ ท่ี 4 ................................................................... 16
ผลงานวิทยานิพนธชน้ิ ที่ 5 ................................................................... 16
71
5 บทสรุป ....................................................................................................................
บรรณานุกรม ..................................................................................................................... 72
ภาคผนวก ........................................................................................................................... 73
รายละเอยี ดของผลงาน ................................................................................... 74
ประวัติผวู จิ ยั ....................................................................................................................... 76
ซ
สารบญั ภาพ
ภาพที่ หนา
1 ครัวลานนาดั้งเดมิ ………………………………………………………………….. 9
2 ครัวปจ จุบนั ………………………………………………………………………… 9
3 วถิ ีชวี ติ ในชนบท…………………………………………………………………… 10
4 ภาพแสดงส่งิ ของเคร่อื งใชในชวี ิตประจาํ วนั ……………………………………….. 10
5 วิถชี ีวิตจากจิตรกรรมฝาผนังวัดบวกครกหลวง.......................................................... 11
6 วถิ ชี ีวิตจากจติ รกรรมฝาผนงั วดั พระสงิ ห................................................................... 11
7 ภาพแสดงผลงานกอ นวทิ ยานพิ นธช ้ินที่ 1………………………………………….. 17
8 รายละเอียดของผลงานกอ นวทิ ยานพิ นธชนิ้ ท่ี 1.......................................................... 18
9 รายละเอยี ดของผลงานกอนวทิ ยานิพนธช้ินท่ี 1.......................................................... 19
10 ภาพแสดงผลงานกอนวิทยานิพนธชนิ้ ที่ 2................................................................... 20
11 รายละเอยี ดของผลงานกอ นวทิ ยานพิ นธช ้ินท่ี 2.......................................................... 21
12 รายละเอยี ดของผลงานกอ นวทิ ยานพิ นธช น้ิ ท่ี 2.......................................................... 22
13 ภาพแสดงผลงานกอนวทิ ยานพิ นธช น้ิ ท่ี 3.................................................................. 23
14 รายละเอยี ดของผลงานกอ นวทิ ยานิพนธช ิ้นที่ 3.......................................................... 24
15 รายละเอยี ดของผลงานกอ นวทิ ยานิพนธช นิ้ ที่ 3.......................................................... 25
16 ภาพแสดงผลงานกอนวทิ ยานิพนธช น้ิ ที่ 4................................................................... 26
17 รายละเอยี ดของผลงานกอ นวทิ ยานิพนธชิ้นท่ี 4.......................................................... 27
18 รายละเอยี ดของผลงานกอนวทิ ยานพิ นธชิน้ ท่ี 4.......................................................... 28
19 ภาพแสดงผลงานกอนวิทยานพิ นธช วงท่สี องชิ้นที่ 1................................................... 29
20 รายละเอยี ดของผลงานกอ นวทิ ยานิพนธช ว งทส่ี องช้ินท่ี 1.......................................... 30
21 รายละเอยี ดของผลงานกอนวทิ ยานพิ นธชว งทสี่ องช้ินที่ 1.......................................... 31
22 ภาพแสดงผลงานกอนวิทยานพิ นธชวงท่สี องชิน้ ที่ 2................................................... 32
23 รายละเอยี ดของผลงานกอ นวทิ ยานพิ นธช ว งทส่ี องชน้ิ ท่ี 2.......................................... 33
24 รายละเอียดของผลงานกอ นวทิ ยานพิ นธช วงที่สองช้นิ ที่ 2.......................................... 34
25 ภาพแสดงผลงานกอ นวทิ ยานิพนธช วงที่สองชิน้ ท่ี 3................................................... 35
26 รายละเอยี ดของผลงานกอ นวทิ ยานพิ นธช วงที่สองช้ินท่ี 3.......................................... 36
ฌ
ภาพที่ หนา
27 รายละเอยี ดของผลงานกอนวทิ ยานิพนชว งทส่ี องช้ินท่ี 3.......................................... 37
28 ภาพแสดงผลงานกอนวิทยานิพนธชว งทสี่ องชน้ิ ท่ี 4................................................... 38
29 รายละเอียดของผลงานกอ นวทิ ยานิพนธช ว งท่ีสองช้ินท่ี 4.......................................... 39
30 รายละเอยี ดของผลงานกอนวทิ ยานิพนธชวงที่สองชิน้ ท่ี 4.......................................... 40
31 ภาพรา งตนแบบผลงานวิทยานพิ นธช น้ิ ท่ี 1.................................................................. 41
32 ผลงานวิทยานพิ นธช ้ินที่ 1............................................................................................ 42
33 รายละเอยี ดของผลงานวิทยานพิ นธช ิ้นท่ี 1................................................................... 43
34 รายละเอียดของผลงานวิทยานิพนธช น้ิ ที่ 1................................................................... 44
35 รายละเอียดของผลงานวิทยานพิ นธช น้ิ ที่ 1................................................................... 45
36 รายละเอียดของผลงานวทิ ยานิพนธช ้ินท่ี 1................................................................... 46
37 ภาพรางตนแบบผลงานวทิ ยานิพนธช้ินท่ี 2................................................................... 47
38 ผลงานวทิ ยานพิ นธช น้ิ ท่ี 2............................................................................................ 48
39 รายละเอียดของผลงานวิทยานิพนธช น้ิ ท่ี 2................................................................... 49
40 รายละเอยี ดของผลงานวทิ ยานพิ นธช ิ้นที่ 2................................................................... 50
41 รายละเอยี ดของผลงานวิทยานิพนธช้นิ ที่ 2................................................................... 51
42 รายละเอยี ดของผลงานวิทยานพิ นธช ้ินท่ี 2................................................................... 52
43 ภาพรา งตน แบบผลงานวทิ ยานิพนธชิ้นท่ี 3.................................................................. 53
44 ผลงานวทิ ยานพิ นธช ้นิ ท่ี 3............................................................................................ 54
45 รายละเอียดของผลงานวทิ ยานพิ นธช้นิ ที่ 3................................................................... 55
46 รายละเอียดของผลงานวทิ ยานพิ นธช ิ้นที่ 3................................................................... 56
47 รายละเอียดของผลงานวิทยานิพนธชน้ิ ที่ 3................................................................... 57
48 รายละเอยี ดของผลงานวทิ ยานิพนธช ้ินที่ 3................................................................... 58
49 ภาพรา งตน แบบผลงานวทิ ยานิพนธช น้ิ ท่ี 4.................................................................. 59
50 ผลงานวทิ ยานพิ นธชิน้ ท่ี 4............................................................................................ 60
51 รายละเอยี ดของผลงานวิทยานิพนธช ิน้ ท่ี 4................................................................... 61
52 รายละเอียดของผลงานวทิ ยานิพนธช ้ินท่ี 4................................................................... 62
53 รายละเอียดของผลงานวทิ ยานิพนธช ิน้ ที่ 4................................................................... 63
54 รายละเอียดของผลงานวทิ ยานพิ นธช้ินที่ 4................................................................... 64
55 ภาพรางตนแบบผลงานวิทยานพิ นธชน้ิ ที่ 5.................................................................. 65
ญ
ภาพท่ี หนา
56 ผลงานวทิ ยานพิ นธชน้ิ ที่ 5............................................................................................ 66
57 รายละเอยี ดของผลงานวิทยานิพนธช้ินที่ 5................................................................... 67
58 รายละเอียดของผลงานวิทยานิพนธช น้ิ ท่ี 5................................................................... 68
59 รายละเอียดของผลงานวทิ ยานพิ นธชน้ิ ที่ 5................................................................... 69
60 รายละเอียดของผลงานวทิ ยานพิ นธช น้ิ ที่ 5................................................................... 70
ฎ
บทท่ี 1
บทนํา
คุณคาทางวัฒนธรรมที่ดีจะมีอยูในสังคมไทยก็ตอเมื่อชุมชนนั้นจะมีการอนุรักษ รักษา
คุณคาของวิถีชีวิตและวัฒนธรรมที่ประเพณีที่ดีงามใหคงอยูไมสูญสลายไป ตองอาศัยปจจัยหลายๆ
ส่ิงรวมกัน ในสังคมชนบทท่ีมีการดํารงชีวิตเปนไปในลักษณะเรียบงาย สมถะและใกลชิดกับ
ธรรมชาติ สังคม ชาวบานที่รูจักมักคุน สนิทสนม มีความสัมพันธฉันพ่ีนองแลว เอื้อเฟอเผื่อแผ
จริงใจตอกัน มีฐานะความเปนอยูที่คลายคลึงกัน อีกท้ังยังยึดถือขนบธรรมเนียมประเพณีเปน
พืน้ ฐานสาํ คัญในการดาํ เนินชีวติ จึงจะสามารถทํานบุ ํารงุ วัฒนธรรมท่ีเปน รากฐานของไทยไวไ ด
สถาบันครอบครัวก็เปนสิ่งสําคัญในการถายทอดเร่ืองคานิยม วิธีประพฤติ ปฏิบัติตน
และถอื เปนสถาบนั สงั คมทีเ่ กาแก ทยี่ ังคงความสมั พันธกันในสายเลือด ซึ่งกอใหเกิดความผูกพันกัน
ในเครอื ญาติ การสรางบรรทัดฐานของสังคมทั้งในดานการทํามาหาเลี้ยงชีพ การอาศัยอยูรวมกันใน
ครอบครัว ยอมเปนสวนชวยในการอบรมสั่งสอนจริยธรรม วัฒนธรรมและประเพณีอันดีงามให
ยงั คงอยใู นสงั คมชนบท ดังนั้น ครัวไฟของแตละครอบครัวในชนบทลานนาจึงเปนหัวใจหลักของ
บาน “ครัวไฟเปนสวนที่มีความสําคัญ เน่ืองจากของใชในชีวิตประจําวันมักมีอยูรวมกันหนาแนน
ในครัวไฟ เหตเุ พราะถอื เปนคลังอาหารของครัวเรอื นและมกี ิจกรรมทต่ี องประกอบอยทู กุ เม่ือเชื่อวัน
คือการปรงุ อาหารดวยวธิ ีกรรมตา งๆ 1”
เนื้อหาความสําคัญท่ีถายทอดผานกิจกรรมที่เกิดขึ้นในครัวไฟ เปนส่ือแสดงออกถึง
ภูมิปญญาและวัฒนธรรมประเพณีอันดีงามท่ีมีคุณประโยชนตอวิถีชีวิตของคนในชนบทพื้นถิ่น
ลานนามาตั้งแตบรรพบุรุษ เพื่อใหคนรุนหลังไดตระหนักถึงคุณคาของวัฒนธรรมโบราณไวให
สืบสานตอไป โดยมีเน้ือหาเร่ืองราวของเคร่ืองมือเคร่ืองใชในครัวไฟเปนตัวถายทอดอารมณ
ความรูสึกที่น่ิงสงบมีความอบอุนในบรรยากาศของแสงในความมืดสลัวของชวงเวลาที่มีกิจกรรม
การดําเนินชีวิตออกมาเปนผลงานจิตรกรรม แนวประเพณีไทยที่ผสมผสานความเปนศิลปรวมสมัย
ไวเขาดวยกัน เพ่ือบงบอกส่ิงที่มีอยูในอดีตกับการสรางสรรคของคนปจจุบันท่ีมีความสัมผัสลึกซ้ึง
ตอ คุณคา ทางวัฒนธรรม
1 สํานกั พิมพเ มอื งโบราณ, พิพิธภัณฑวฒั นธรรมพ้ืนบา น (กรงุ เทพฯ : โรงพิมพอกั ษร
สมั พนั ธ, 2531), 36. 1
2
ความเปนมาและความสําคัญของปญหา
ความเปนอยูของสังคมท่ีมีการดํารงชีวิตในสภาพแวดลอมที่แตกตางกันจะสงผลให
รูปแบบวฒั นธรรมการกินอยูของแตละทองถน่ิ น้ันแตกตา งกันออกไปดวย นอกจากน้สี ถาปตยกรรม
ภายในครัวไฟโดยเฉพาะแมเตาไฟ ภาชนะ เครื่องมือเครื่องใช รวมท้ังวิธีการหุงตมอาหารตลอดจน
การเก็บรักษา สามารถบง บอกถงึ วถิ ีชีวิตของชุมชนในทอ งถิ่นน้นั ไดเ ชนกนั
ดังนั้นจึงอาจกลาวไดวา ครัวไฟเปนแหลงรวมความสุข ความอบอุนของครอบครัว
ขาพเจาจึงตองการถายทอดความรูสึกเกี่ยวกับความเรียบงาย ความอบอุนในครอบครัวของชาว
ลานนา โดยผานเคร่ืองมือเครื่องใชในครัวไฟ และการสรางสรรคผลงานจิตรกรรมท่ีมีบรรยากาศ
ของแสงในความมดื สลัว เพือ่ เนน กลิน่ อายของความเปนชนบทลานนาไทย
ความมงุ หมายและวัตถุประสงคข องการศกึ ษา
1. เพือ่ แสดงออกถงึ ความสุขสงบและความอบอนุ ภายในครอบครวั (ภาคเหนือ) ดว ย
รปู แบบและบรรยากาศของครัวไฟลานนา
2. เพื่ออนุรักษร ูปแบบการดําเนนิ ชวี ิตของชาวลา นนาในอดตี ผา นงานจติ รกรรมไทย
2 มิติ
สมมตฐิ านของการศกึ ษา
วัฒนธรรมการใชครัวไฟแบบดั้งเดิม ซ่ึงไดรับการถายทอดจากบรรพบุรุษ คือ ลักษณะ
เฉพาะที่ยังดําเนินอยูในชนบท รูปแบบความเปนพื้นถ่ิน (ลานนา) สามารถสะทอนเอกลักษณของ
ทองถิ่นไดอยางชัดเจน การศึกษาคนควาและนํามาถายทอดเปนงานศิลปะจะทําใหเกิดความเขาใจ
ในรูปแบบการดําเนินชีวิตอันเรียบงาย อบอุนของคนในภาคเหนือท่ีมีวัฒนธรรมสืบสานกันมาแต
ชานาน
ขอบเขตของการศกึ ษา
การสรางสรรควิทยานิพนธชุดน้ี ขาพเจาไดกําหนดขอบเขตของงานเพ่ือความชัดเจน
ไวดังนี้
1. ขอบเขตดานเน้ือหา เพ่ือแสดงออกถึงความสุขสงบ เรียบงายและความอบอุนใน
ครอบครัว
3
2. ขอบเขตดานรูปแบบ สรางสรรคเปนผลงานจิตรกรรมไทย 2 มิติ (วางจังหวะทับ
ซอนกนั ของรปู ทรงท่ีตางกนั ) ดว ยบรรยากาศของแสงในความมืดสลัว
ข้ันตอนการศึกษา
วธิ กี ารสรางสรรคของวิทยานพิ นธช ดุ น้ี ไดปฏบิ ัติงานอยา งเปน ขน้ั ตอน สรปุ โดยสังเขป
ดังน้ี
การศึกษาดา นขอ มลู แบง เปน 2 สว น คือ
1. การศึกษาขอมูลจากสถานที่จริง เปนการศึกษาลักษณะเฉพาะของรูปแบบความ
เปนอยูและวัฒนธรรมการกินอยูของชนพื้นถ่ินลานนาตอนบน เชน จังหวัดเชียงใหม จังหวัดลําพูน
จังหวดั ลาํ ปางและจงั หวัดแพร เปน ตน
2. การศึกษาขอมูลจากเ อกสารและตําราตา งๆทเ่ี กยี่ วของ
- ประมวลลําดับขอมูล วิเคราะหและสรุปผลท่ีไดจากการศึกษาเพื่อสรางสรรค
เปนผลงานจติ รกรรม
- วิธีการปฏิบัติ โดยการสรางสรรคผลงานจริงในแตละชิ้นเพ่ือทดลองคนหา
องคป ระกอบและความสมบรู ณข องผลงาน
- ปฏิบัติการสรางสรรคผลงานจากชิ้นงานที่สมบูรณท่ีสุด นําเสนอผลงานเพ่ือ
วิเคราะห วิจารณและสัมมนาปรับเปล่ียนแกไขปญหา พรอมท้ังพัฒนาเนื้อหาสาระและรูปแบบการ
สรา งสรรคตอ ไป
- บันทึกขอมูลปญหา การแกไขและพัฒนาผลงานเพ่ือใหเกิดความสมบูรณของ
วทิ ยานิพนธ
วิธกี ารศึกษา
วธิ ีการศกึ ษาของวทิ ยานพิ นธช ดุ น้ีแบง ไวด งั นี้คือ
1. ศกึ ษารูปแบบของงานจิตรกรรมไทย
2. ศึกษาความเปน อยู ลกั ษณะเฉพาะของพืน้ ถิน่ ลานนา
3. ศึกษาสงิ่ ทีม่ คี วามหมายตอการดํารงชวี ติ ในครอบครัว
4. ศกึ ษาเน้อื หาของสอื่ ที่มเี อกลกั ษณเ ฉพาะทางวฒั นธรรม การกนิ อยูของคนใน
ภาคเหนอื
4
แหลงขอมูล
ไดศ ึกษาตามแหลงขอ มลู ดงั น้ี
1. ศึกษารูปแบบการดําเนินชีวิตท่ีมีการกินอยูแบบโบราณและลักษณะเฉพาะทางของ
วัฒนธรรมทอ งถิน่ ลานนา
2. ศึกษาการใชเ ครือ่ งไมเครอื่ งมือตางๆในการประกอบอาหาร
3. ศึกษาขอมลู จากบคุ คล เชน ผสู งู อายุ ผรู ู คนในทองถนิ่ เปน ตน
4. ศึกษาขอ มลู ภาคเอกสารจากหองสมุดและพพิ ิธภณั ฑทองถนิ่ ภาคเหนอื
บทท่ี 2
ขอมูลทเ่ี กยี่ วขอ งกับการสรา งสรรค
ประเพณีและวัฒนธรรมอันดีงามของชาวลานนา เปนสมบัติอันล้ําคาท่ีเราไดรับ
เปนมรดกตกทอดมา ประเพณีและวัฒนธรรมตางๆเหลาน้ีไดแก ประเพณีสงกรานต ประเพณี
อินทขิล ประเพณีลอยกระทง การฟอนรําและการละเลนตางๆ อาหารแบบขันโตก ศิลปหัตถกรรม
ทําเครื่องเขิน ทําถวยชามและทําหมอไห ฯลฯ1 ลวนมีจุดกําเนิดมาจากชุมชนในชนบทท่ีมี
วัฒนธรรมของทองถิ่นนั้นๆ ซ่ึงการไดสัมผัสซึมซับเรียนรูวัฒนธรรมทองถ่ินของตน ชวยเปน
แรงผลักดันใหเกิดจินตนาการในการสรางสรรคศิลปกรรมท่ีมาจากภายในจิตอันเปนสิ่งจรรโลงใจ
ในความถวิลหา ความสุข ความอบอุนที่พรอมมูลภายใตชายเรือน วิถีและการดําเนินชีวิตในครัวไฟ
ทสี่ รางความสุข ความผกู พันและความประทบั ใจผา นผลงานจิตรกรรมไทยแบบแนวประเพณี
ทศั นคตทิ ่เี กีย่ วของกับการสรา งสรรค
การส่ังสมประสบการณและการศึกษาภาพลักษณความเปนอยูกับการดําเนินชีวิต
เปนส่ิงผลักดันใหขาพเจาสามารถถายทอดวิถีชีวิตสูผลงานจิตรกรรมที่มีเอกลักษณของชนบททาง
ภาคเหนือ สะทอนความเปนอยูอันเรียบงายและอบอุนผานลักษณะของครัวไฟลานนา นอกจากนี้
กิจกรรมในครัวไฟยังกอใหเกิดความประทับใจและสงเสริมใหขาพเจาถายทอดผลงานดวยวิธีการ
แบบโบราณประเพณี ผสมผสานรปู แบบความเหมอื นจรงิ ในปจจุบนั ใหสอดคลอ งลงตวั มากทีส่ ดุ
อิทธิพลและแรงบนั ดาลใจท่ีไดร บั จากครอบครวั
ชนบทท่ีขาพเจาอาศัยอยูเปนแรงบันดาลใจในการสรางสรรค การไดเกิดและเติบโต
ทามกลางส่ิงแวดลอมอันอุดมสมบูรณ การดําเนินชีวิตท่ีพึ่งพาธรรมชาติในการเล้ียงตนและ
ครอบครัว เปนส่ิงท่ีชวยสอนใหขาพเจาไดเรียนรูที่จะปรับตัวใหเขากับธรรมชาติและส่ิงแวดลอม
กระท่ังการไดเรียนรูจากผูเฒาผูแกถึงการใชงานและหนาที่ของเครื่องมือเครื่องใชในครัวไฟและ
1 มณี พยอมยงค, ประเพณีสบิ สองเดือนลา นนาไทย (เชยี งใหม: สาํ นกั พมิ พทรพั ย
การพมิ พ, 2543), ไมป รากฎเลขหนา.
5
6
วิธกี ารหุงตมอาหารตลอดจนการเก็บรักษาเคร่ืองครัวใหเหมาะสมเปน สว นชวยผลักดนั ความคดิ และ
ความบันดาลใหสมั ฤทธ์ผิ ลในการสรางสรรคผ ลงานจิตรกรรมของตนไดด ยี ง่ิ ขึน้
อิทธิพลและแรงบันดาลใจจากสภาพสงั คม
สภาพสังคมในปจจุบันไดเปลี่ยนแปลงชีวิต ความเปนอยูของผูคนใหเปนไปตาม
กระแสของวัฒนธรรมตะวันตก หันไปยึดถือวัตถุนิยมจนลืมขนบธรรมเนียมประเพณีลานนาอันดี
งามที่เปนมรดกอันล้ําคาของไทย จากสิ่งท่ีกลาวมาขางตนเปนเหตุใหขาพเจาตองการแสดงทัศนคติ
เพื่อสะทอนคุณคาและความดีงามผานวัตถุภายในครัวที่มีเครื่องมือเคร่ืองใชตางๆตามคุณสมบัติใช
สอยเปนไปตามวิถีการดําเนินชีวิตและสภาพแวดลอมของชนบทลานนา โดยไดรับแรงบันดาลใจ
จากส่ิงของเคร่ืองใชภายในครัวและกิจกรรมที่ปฏิบัติอยูเปนปจจัยสําคัญอันมีความผูกพันเช่ือมโยง
กับวถิ ีธรรมชาติ สภาพของสังคมและทองถิ่น
สวนสําคัญที่เปนตัวบงช้ีถึงความเรียบงายของวิถีชีวิตในผลงาน ความน่ิงสงบท่ีเกิดขึ้น
บงบอกถึงความเปนอยูท่ีสมถะและยังสามารถบอกเปนนัยถึงสภาพของสังคม เศรษฐกิจภายใน
ครอบครัวนัน้ ไดเ ปนอยางดี
อิทธิพลและแรงบนั ดาลใจจากศลิ ปะประเพณี
ศิลปวัฒนธรรมในแตละทองถ่ินยอมมีผลตอความคิดสรางสรรคและแรงบันดาลใจที่
สําคัญในการประพฤติปฏิบัติ สังคมชนบทมีความเชื่อ มีประเพณีวัฒนธรรมที่สืบทอดกันมาชานาน
ประเพณีและพิธีกรรมอันเกิดจากสภาพของสังคม ธรรมชาติ สิ่งแวดลอม เอกลักษณ ความเช่ือ
คานิยมและเจตคติของคนในสังคมชนบทน้ัน เปนปจจัยสงเสริมใหขาพเจาสรางสรรคเปนผลงาน
ทัศนศิลปโดยแสดงถึงเรื่องราวการกินอยูของชาวชนบท ท่ีแสดงถึงความเรียบงาย ความอบอุนใน
ครอบครัวของชาวลานนา โดยผานเครื่องมือเคร่ืองใชในครัวไฟซ่ึงสอดคลองกับบุคลิกภาพของตน
และเอกลกั ษณท างวฒั นธรรมกบั สภาพสังคมแบบประเพณี
อทิ ธพิ ลจากผลงานศลิ ปะประเพณขี องไทย
ความมุงหมายที่จะแสดงผลงานสรางสรรคในลักษณะเฉพาะตัวใหเช่ือมโยงกับศิลปะ
ประเพณีของไทย อิทธิพลท่ไี ดร ับคอื ทัศนธาตตุ า งๆท่ปี รากฏในงานศิลปะประเพณขี องไทย ดังน้ี
เสน เปนหัวใจของภาพจิตรกรรมไทยประเพณี การใชเสนเปนไปตามอุดมคติ เปน
พื้นฐานของโครงสรางของทุกส่ิง สามารถแสดงความรูสึกไดดวยตัวเอง และเปนตัวกําหนดทิศทาง
7
ขอบเขต อีกท้ังยังสรางความเคลื่อนไหวตามเร่ืองราวและการแสดงออกใหมีความกลมกลืนตาม
อารมณความรูสึกของรปู ทรงนนั้ ๆ
รูปทรง รูปทรงตางๆในงานศิลปไทยจะมีโครงสรางสวนใหญมาจากธรรมชาติ โดย
นาํ มาคลคี่ ลายเปนรูปทรงอุดมคติ รปู ทรงท่ีนํามาสรางสรรคผลงานวิทยานิพนธชุดนี้คือ รูปทรงของ
สิ่งของเคร่ืองใชภายในครัวไฟ ซึ่งประกอบดวยรูปทรงหลักคือ วงกลม รูปทรงส่ีเหล่ียม รูปทรง
สามเหล่ยี ม
นํ้าหนัก มีบทบาทสําคัญ ทําใหภาพเกิดบรรยากาศมีชีวิตชีวาเปนพิเศษ นํ้าหนักยังให
ความรูสึกและอารมณดวยการประสานความออนแกในตัวของมันเอง กอใหเกิดผลทางสายตา เชน
นา้ํ หนักมดื ทบึ ของโขดหนิ ตน ไม สรางความรูส กึ หนักแนนขึน้ ในภาพหรือน้ําหนักของพื้นที่มีสีทึบ
ทัว่ ท้งั ภาพกส็ รางความนา สนใจไดดี
สี ในงานจิตรกกรรมไทยแบบประพณี จะใชโครงสรางของสีท่ีมาจากธรรมชาติและ
จากความจริง สีสามารถใหอารมณความรูสึกดวยตนเอง ผลงานวิทยานิพนธชุดน้ี มีการใชสีที่อยูใน
โทนสเี ดยี วกัน เหมอื นจริงในบรรยากาศความเปนจริง แตก็มีการปรับโทนสีใหมีความกลมกลืนกัน
มากขนึ้
ที่วาง พลังความเคล่ือนไหวของภาพจิตรกรรมไทยโบราณเปนไปตามทิศทางของ
รปู ทรงกับที่วา งจากจดุ หนึง่ ไปยงั จุดหนึง่ มกั สงผลตอ รูปทรงตางๆ กอ ใหเกิดความเคลือ่ นไหวข้ึน
เม่ือมีความเคล่ือนไหวเกิดขึ้น ไมวาจะเปนความเคลื่อนไหวของวัตถุ รางกายหรือ
สายตาก็ตาม จะมีเรื่องของกาลเวลาเขามาเก่ียวของดวยทันที เพราะความเคล่ือนไหวน้ันตองอาศัย
ทงั้ ท่ีวาง (Space) และเวลา (Time) ความเคล่อื นไหวและเวลาจงึ เปน อีกมิติหนึ่งของงานศิลปะน่ันคือ
มติ ทิ ี่ 4 2
องคป ระกอบของภาพ การเขยี นภาพจติ รกรรมฝาผนงั มลี ักษณะเปนภาพ 2 มติ ิ มรี ูปราง
ที่ประกอบเปนรูปทรงขนาดใกลเคียงกัน มีการเนนสวนสําคัญใหแตกตางจากสวนอื่น เชน เสน
สินเทา สิ่งของ หมูโขดหินหรือสถาปตยกรรม สิ่งเหลานี้อาจจะมีการเขียนใหมีขนาดใหญกวาหรือ
ใชนํ้าหนักสีออนแกและลวดลายใหแตกตางกัน การจัดวางภาพแบบวิว ตานกหรือการวางภาพใน
ระดับสายตามอง เพ่ือใหการมองภาพมีความแตกตางกันในมุมมองที่ใหความตางเกิดข้ึนของภาพ
จิตรกรรมฝาผนัง ภาพแตละภาพจะบอกเลาเร่ืองราวไดหลายเร่ือง แตมีเนื้อหาเดียวกัน ชวยเสริมให
เนือ้ หามีความชดั เจนมากย่ิงข้นึ
2 ชลูด นิ่มเสมอ, องคป ระกอบศิลปะ (กรงุ เทพฯ : ไทยวฒั นาพานชิ , 2531), 79.
8
ขาพเจาเกิดแรงบันดาลใจและความคิดท่ีไดรับจากทัศนธาตุในงานศิลปไทยโบราณ
เหลาน้ี นําเอาเอกลักษณที่มีเฉพาะของงานจิตรกรรมไทยมาประยุกตใชในงานของตน เพ่ือแสดง
อารมณความรูสึกแบบไทยโดยใชเรื่องราวของกิจกรรมที่เกิดขึ้นในครัวไฟถายทอดผานเครื่องมือ
เคร่อื งใชท ่ีเปนเอกลกั ษณข องครัวไฟลา นนา
9
ภาพท่ี 1 ครวั ลานนาดง้ั เดมิ
ที่มา : จากการสาํ รวจของผูว จิ ยั
ภาพที่ 2 ครวั ปจ จุบัน
ทม่ี า : จากการสํารวจของผวู จิ ยั
10
ภาพที่ 3 ชีวติ ในชนบท
ท่มี า : จากการสาํ รวจของผูวจิ ัย
ภาพที่ 4 ภาพแสดงสงิ่ ของเครือ่ งใชในชวี ติ ประจําวนั
ทมี่ า : จากการสํารวจของผูวจิ ัย
11
ภาพที่ 5 วถิ ชี วี ิตจากจิตรกรรมฝาผนงั วดั บวกครกหลวง
ทม่ี า : จากการสํารวจของผูวจิ ยั
ภาพท่ี 6 วิถชี วี ิตจากจิตรกรรมฝาผนังวดั พระสงิ ห
ท่มี า : จากการสาํ รวจของผูวจิ ัย
บทที่ 3
การดาํ เนินการสรางสรรค
ในการศึกษาคนควาเพ่ือสรางสรรคผลงานวิทยานิพนธชุดนี้ ขาพเจาไดนําขอมูลจาก
ชนบทภาคเหนือและประสบการณสวนตนมาจากวิถีชีวิตครอบครัวพื้นถ่ินลานนา โดยเนนในสวน
ของเคร่ืองมือเครื่องใชในครัวไฟผานมุมมองชีวิตท่ีเกี่ยวเน่ืองกับเน้ือหาสาระของวัตถุท่ีมี
ความหมายตอกิจกรรมการทําอาหารมาถายทอดโดยมุงเนนการแสดงออกทางอารมณ ความรูสึก
และความคิด ดว ยเทคนคิ วิธกี ารสรางสรรคในรปู แบบกึ่งเหมือนจริงตามลักษณะจิตรกรรมไทยแนว
ประเพณีไทย
วธิ ีการสรางสรรคผลงานวทิ ยานพิ นธ
1. ศึกษาจากสถานทจ่ี ริง เกีย่ วกบั การดําเนนิ ชวี ติ ในชนบท ท้ังการกนิ การอยู การทาํ มา
หากิน และการเก็บรกั ษาเครอื่ งมอื เคร่อื งใช รวมถึงประสบการณต รงในวัยเดก็ อกี ทง้ั การศึกษาจาก
เอกสารตําราทางวชิ าการท่เี กย่ี วขอ งแลว นาํ มาผสมผสานกันกับสิ่งของในอดตี และปจ จุบัน
2. ศึกษาจากสภาพเคร่ืองมือเคร่ืองใชที่มีอยูในครัวเรือน ถึงหนาท่ี ประโยชนใชสอย
แลว นาํ มาแสดงออกถงึ วฒั นธรรมในการดําเนินชีวิตของผูอยูอาศัยที่มีการใชงานมาตั้งแตอดีตจนถึง
ปจ จบุ ัน
วธิ กี ารสรางภาพรา ง
กาํ หนดโครงสรางทเี่ ปนจรงิ ตามสภาพแวดลอ ม สรางสรรคภาพรางดวยสีที่เหมือนจริง
ของวัตถุท่ีมีอยูภายในครัว จัดวางองคประกอบขึ้นใหมใหมีความเหมาะสมกับแนวความคิดในการ
สรางสรรคผลงาน วางจังหวะของเครื่องมือเครื่องใชที่มีความหมายและการใชงานที่แตกตางกัน
ซ่ึงอาจมีการลด เพิ่มหรือตัดทอนบางสวนเพ่ือใหเกิดผลงานสรางสรรคที่สมบูรณตามความรูสึกท่ี
ตอ งการแสดงออกในสดั สวนทท่ี ําใหเ กดิ ความรูสึกของการมองวัตถทุ ี่สมจรงิ
การสรางสรรคผ ลงานจริง
สรางผลงานจริงในสัดสวนท่ีมีขนาดเทาจริง จากน้ันหาความสมบูรณของการวาง
องคประกอบและความลงตัวของภาพแลวจึงกําหนดนํ้าหนักออนแกในสวนท่ีเปนแสงและเงาของ
12
13
ภาพใหมีความมืดสลัวเหมือนจริง ภายในครัวที่มีกิจกรรมและบรรยากาศที่ตองการถายทอด
ความรูสึกอบอนุ ความสุข ความผกู พนั และความประทับใจท่เี กิดข้ึนภายในครอบครวั
ทศั นธาตทุ ่ีใชใ นการสรางสรรค
ในการสรางสรรคผลงานทัศนศิลปชุด “ครัวไฟลานนา” นี้ ขาพเจาไดศึกษาจาก
แหลงขอมูลจริงในสังคมชนบท รวมทั้งเอกสารตําราทางวิชาการท่ีเกี่ยวเน่ืองกับสังคม วิถีชีวิต
ครอบครัวในชนบทลานนา เพ่ือนําเน้ือหาสาระดังกลาวมาผนวกเปนความคิดรวบยอด ผสมผสาน
กับการแสดงออกเฉพาะตน ออกมาเปนผลงานจิตรกรรมไทยแนวประเพณีโดยกําหนด
องคประกอบดวยทศั นธาตตุ า งๆ ดงั นี้
1. รูปทรง (Form) เปนรูปทรงที่มีลักษณะ ขนาดแตกตางกันออกไป มีสภาพความเปน
จริงจากสิ่งของเคร่ืองใชตางๆ การวางจังหวะของรูปทรงที่ทับซอนกันภายในผลงานน้ันเพื่อใหเกิด
จงั หวะและความกลมกลนื ภายผลงาน
2. เสน (Line) ลักษณะของเสนท่ีนํามาใชในการสรางสรรคผลงานสวนใหญจะใชเสน
ตง้ั และเสน นอนเปนหลกั เปนการเช่ือมโยงความสัมผัสของรูปทรงใหภาพมีความกลมกลืนและเกิด
ความสงบนงิ่
3. สีและนํ้าหนัก (Colour and Tone) บรรยากาศโดยรวมของผลงานจะใชสีน้ําตาลเปน
สีหลักโดยมีสีดําเปนนํ้าหนักคลุมบรรยากาศ สรางบรรยากาศใหรูสึกอบอุนแบบเหมือนจริง สราง
ความกลมกลืนของสีเพ่อื เนน ใหงานมีความเปนเอกภาพ
4. พื้นผิว (Texture) เกิดจากการซอนกันของน้ําหนักสี การสรางพื้นผิวที่มีลักษณะ
เหมอื นจรงิ ของวัตถุส่ิงของ เครอ่ื งใชท ่มี ลี ักษณะเฉพาะของวตั ถนุ ้นั ๆ จะทําใหเ กิดเสนห มากขึ้น เปน
การเพิ่มความนา สนใจใหกบั ผลงาน
5. ที่วาง (Space) ที่วางท่ีเกิดข้ึนภายในภาพเปนท่ีวางท่ีสรางสรรคบรรยากาศและเนน
รูปทรงใหโดดเดนข้ึน ชวยใหเกิดการลวงตาเห็นเสมือนเปนจริง ดวยวิธีประกอบกันของทัศนธาตุ
ตา งๆ ทาํ ใหผ ลงานสรา งสรรคชดุ นี้มีความกลมกลนื และรูส ึกไดถ งึ รปู แบบของวถิ ชี ีวติ ชนบทลา นนา
มากยิ่งข้นึ
บทที่ 4
การดําเนินงานและพฒั นาผลงานวทิ ยานพิ นธ
ผลงานการสรางสรรคในจิตรกรรมไทยแนวประเพณีชุด “ครัวไฟลานนา” เปนการ
ถายทอดวิถีชีวิตในแงมุมหนึ่งท่ีมีความสําคัญตอคนในครอบครัวชนบทลานนาในอดีต ผาน
เครื่องมือเคร่ืองใชภายในครัว และกิจกรรมท่ีเกิดขึ้นของชวงเวลาใดเวลาหนึ่ง รวมถึงการสราง
บรรยากาศโดยรวม เพือ่ ใหเ กิดความรูสกึ อบอนุ สงบ และเรียบงา ยของครอบครวั ชนบทลา นนา
จากการศึกษาคนควาและพัฒนา ปรับปรุงผลงานใหตรงตามความรูสึกท่ีตองการ
ถา ยทอด จึงไดมกี ารสรา งสรรคผลงานที่เปน 2 ระยะดังน้ี
ผลงานกอนวทิ ยานิพนธช ว งแรก
การสรางสรรคผลงานในระยะแรก เปนการนําเสนอเร่ืองราวท่ีเปนลักษณะการแสดง
กิจกรรมการทําอาหาร การเตรียมเครื่องปรุงอาหาร ตลอดจนการหุงตมบนเตาไฟ เพื่อถายทอด
คุณคาความหมายของอาหารท่ีกําลังทําอยู และคุณคาของเคร่ืองมือเคร่ืองใชในการประกอบอาหาร
ในทองถิ่น สาระทั้งหมดท่ีมีอยูในครัวไฟ เปนตัวถายทอดอารมณความรูสึก โดยการใชแสงเปนตัว
ชว ยเนนความหมายของคุณคาภายในครัวไฟ ซึ่งผลงานกอนวิทยานิพนธนี้ จะมีลักษณะเปนครัวไฟ
ในปจจบุ นั เปนสือ่ ในการนําเสนอ โดยจะแยกเปนลําดบั การสรางสรรคผ ลงานดังน้ี
ผลงานกอนวิทยานิพนธชิ้นที่ 1 แสดงบอกเลาเร่ืองราวท่ีเกิดข้ึนทั้งหมดภายในครัวไฟ
เก่ียวกับการทําอาหาร ตั้งแตการเตรียมอาหาร การต้ังหมอกอไฟ กระท่ังอาหารท่ีสุกแลว จนถึงการ
ต้งั สาํ รับกบั ขา ว อารมณค วามรสู ึกของภาพ เนน กิจกรรมทกี่ ําลงั กระทํา เพ่อื ถา ยทอดชวี ิตผา นสิง่ ของ
ตางๆ ภายในครัวไฟ
ผลงานกอนวิทยานิพนธชิ้นท่ี 2 มีการแกไขโดยเนนสาระใหแคบลง บอกถึงกรรมวิธี
การทาํ อาหาร ผลงานเปนแบบ 3 มิติ พื้นผวิ และรูปแบบมีความเหมือนจริง ลกั ษณะการวางเคร่ืองมือ
เครอื่ งใชสามารถบง บอกพฤติกรรม ความมีระเบยี บและกิจวตั รประจาํ วนั ของชาวบาน
ผลงานกอนวิทยานิพนธช้ินท่ี 3 ผลงานมีการใชแสงไฟท่ีมาจากตะเกียง แสงที่มาจาก
เตาไฟเปนสื่อถายทอดอารมณความรูสึก มุงเนนใหภาพมีความนาสนใจมากข้ึน แตผลงานไม
สามารถถายทอดความหมายที่ตองการได เน่ืองจากแสงไฟที่ใชในผลงานดึงความนาสนใจของ
สาระทแี่ สดงออก
14
15
ผลงานกอนวิทยานิพนธชิ้นที่4 การนําเสนอรูปแบบท่ีนาสนใจ การจัดวาง
องคประกอบของภาพลงตัว และลักษณะการมองในเสนระดับสายตา เปนจุดเร่ิมในการสรางสรรค
วิทยานิพนธชุดนี้ เพราะการทดลองการจัดวางในหลายๆรูปแบบท่ีผา นมายังคงขาดความลงตวั
สรุปในสวนของผลงานกอนวิทยานิพนธในชวงแรก การแสดงออกนั้นยังคงไมตรง
ตามความหมายท่ีตองการ เพราะสื่อท่ีใชถายทอดมีอิทธิพลของเคร่ืองใชสมัยใหมเขามามีผลตอการ
แสดงออกมากเกินไป ทําใหสาระสําคัญของงานแสดงไมตรงตามความคิด และความรูสึก ผลงาน
ดงั กลา วจงึ เปนเพยี งการเร่ิมตนศึกษาเพ่อื ปรับปรุงพัฒนาแกไขในชดุ ตอไป
ผลงานกอนวทิ ยานิพนธช วงที่สอง
การปรับปรุงแกไขรูปแบบที่เก่ียวกับสื่อท่ีใชแสดงออกในผลงานตามความคิดที่
ตอ งการถา ยทอด จึงไดคนควาขอมลู เพม่ิ เตมิ จากเอกสาร และพพิ ธิ ภณั ฑทอ งถ่ินภาคเหนอื ในอดีตถงึ
เอกลักษณเกี่ยวกับเครื่องมือเครื่องใชในการประกอบอาหาร เชน หมอที่ทําจากดินเผา ลักษณะของ
กอนเสา อยูบนแมเตาไฟสามารถบอกความเปนเฉพาะตัวของทองถิ่นลานนา จึงสรางสรรคผลงาน
เปนไปตามแนวความคิดของผลงานชุด “ครัวไฟลานนา” ใหมีความสมบูรณมากขึ้นถึงวิถีชีวิตของ
ชนบทลานนา
ขาพเจา ไดส รา งสรรคเ ปน ผลงานกอนวทิ ยานพิ นธชว งท่ีสอง
ผลงานกอนวิทยานิพนธชวงที่สองช้ินที่1 ลักษณะผลงานท่ีสรางสรรคมีการจัดวาง
องคประกอบที่ใชส่ือความหมาย วางทับซอนของจังหวะคอนขางมากจนเกินไป ทําใหสาระท่ี
ตองการจะแสดงออกหายไป ทําใหการพัฒนามีการปรับเปลี่ยนวิธีการวางจังหวะรูปทรงใหมี
ระเบยี บมากขึน้ เพอื่ แสดงอารมณภายในครัวไฟท่ีมีบรรยากาศสงบนง่ิ
ผลงานกอนวิทยานิพนธชวงที่สองช้ินที่ 2 ผลงานชิ้นน้ีไดวางจังหวะส่ิงของเคร่ืองใชที่
คอนขางเปนสัดสวน และเปนระเบียบ แตผลงานมีการแสดงออกในเร่ืองของควันไฟ และที่วาง
หมอที่มีผลตอสาระสําคัญเก่ียวกับความรูสึกที่ตองการถายทอด ผลงานชิ้นนี้จึงตองพัฒนาดาน
ความหมายใหชดั เจนยิง่ ขน้ึ
ผลงานกอนวิทยานิพนธชวงท่ีสองชิ้นที่ 3 ผลงานมีการวางองคประกอบท่ีเทากันท้ัง
สองขาง แตมีรูปทรงท่ีตางกัน โดยเนนสาระสําคัญใหอยูกลางภาพ เพ่ือถายทอดคุณคาความหมาย
และคณุ ประโยชนของขา วเหนยี วผา นวิธีการนึ่ง ในชีวติ ประจาํ วันของคนลานนา
ผลงานกอนวิทยานิพนธชวงท่ีสองชิ้นท่ี 4 ผลงานมีการแสดงใหแสงอยูสองจุดใน
บรรยากาศตอนเชามืด แสงที่เกิดจากตะเกียง และแสงท่ีเกิดขึ้นในเตา ทําใหภาพเกิดความรูสึก
อบอุน การจัดวางองคประกอบท่ีกระจายท้ังภาพของเคร่ืองมือเคร่ืองใช เพื่อใหเห็นโดยรวมภายใน
16
ครัวไฟ ปญหาท่ีเกิดข้ึนเกิดจากไมไผสานดานหลังมีผลรบกวนสาระสําคัญของภาพมากเกินไป
ผลงานจงึ แสดงผลทางความรสู กึ ไดไ มดเี ทาท่ีควร
สรุปผลงานกอนวิทยานิพนธชวงท่ีสอง เปนการคนหาความลงตัวเกี่ยวกับคุณคาตางๆ
ภายในครัวไฟ ที่มีความสัมพันธกัน สะทอนความหมายในตัวของวัตถุแตละช้ิน ทําใหเน้ือหาของ
ภาพมีความสมบูรณมากขึน้ เพอื่ นําไปสกู ารพฒั นาผลงานวิทยานพิ นธต อ ไป
ผลงานวิทยานพิ นธ
ผลงานวิทยานิพนธที่ขาพเจาสรางสรรคชุด “ครัวไฟลานนา” เปนการถายทอด
ความหมาย และคุณคาที่มีบทบาทตอสังคมชนบทลานนา เปนท่ีกอกําเนิดวัฒนธรรมการกินอยูท่ี
เปนแบบแผนชัดเจนมาในอดีต และยังคงคุณคาเหลานั้นสืบทอดกันมายังลูกหลานในปจจุบัน
เปนแหลงอาหารที่สําคัญ เปนหัวใจหลักของบาน และเปนศูนยรวมความรักความอบอุนของ
ครอบครัว ขาพเจาศึกษาพัฒนารูปแบบมาอยางตอเนื่อง เพ่ือใหผลงานถายทอดอารมณความรูสึกที่
ตองการออกมาไดตรงตามความคิดสรางสรรค และเกิดความสมบูรณท่ีสุด จึงไดสรางสรรคผลงาน
วิทยานพิ นธจํานวนทงั้ 5 ช้นิ
ผลงานวิทยานิพนธชิ้นท่ี 1 ผลงานแสดงอารมณความรูสึกสงบนิ่งในบรรยากาศท่ีมืด
สลัวของชวงเวลาเชาตรู เกี่ยวกับการหุงหาอาหาร การคลุมบรรยากาศดวยนํ้าหนักสีดําแทนคราบ
เขมาควัน เพ่ือใหภาพมคี วามเหมือนจริง และถายทอดความรูสกึ ไดด ียงิ่ ข้ึน
ผลงานวิทยานิพนธช้ินที่ 2 เปนการถายทอดความหมายของการคอยขาวคอยแกง เปน
ความสุขภายในจิตที่รับรูไดจากความรูสึก การต้ังหมอพรอมกันทั้งสองเตา เพ่ือแสดงสาระสําคัญ
ของภาพในเวลาเดยี วกนั
ผลงานวิทยานิพนธช้ินที่ 3 ผลงานมีการใชบรรยากาศที่มืดสลัว เนนแสงท่ีเกิดจากเตา
ไฟและแสงจากตะเกียงเพอ่ื สง เสรมิ เน้อื หาสาระ ความหมายที่ตอ งการถายทอดภายในผลงาน
ผลงานวิทยานิพนธชิ้นท่ี 4 ผลงานมุงเนนในเร่ืองของบรรยากาศภายในครัวไฟท่ี
มืดสลัว ไมมีกิจกรรมใดๆ เกิดขึ้น แตจะเปนการถายทอดสาระสําคัญของเคร่ืองมือเคร่ืองใชท่ีมีอยู
ในครัว ผลงานจึงแสดงความหมายของสิ่งของในตัวของมันเอง โดยไมมีแสงท่ีเปนจุดเดนมาดึง
ความสนใจในภาพโดยรวม
ผลงานวิทยานพิ นธชนิ้ ท่ี 5 ผลงานถา ยทอดมมุ มองเก่ียวกับการเก็บภาชนะของใชตางๆ
ภายในครัว ลักษณะการจัดวางตําแหนง ความเหมาะสมของแตละหนาท่ีการใชงาน เพื่อมุงเนน
สาระสาํ คัญทม่ี คี วามหมายเช่ือมโยงกบั การดําเนนิ ชีวติ ในแตละวันภายในครวั ไฟ
17
ภาพที่ 7 ภาพแสดงผลงานกอ นวทิ ยานพิ นธช้ินท่ี 1
18
ภาพที่ 8 รายละเอยี ดของผลงานกอนวิทยานิพนธชน้ิ ท่ี 1
19
ภาพที่ 9 รายละเอยี ดของผลงานกอนวิทยานิพนธชน้ิ ท่ี 1
20
ภาพที่ 10 ภาพแสดงผลงานกอนวทิ ยานพิ นธช น้ิ ท่ี 2
21
ภาพที่ 11 รายละเอียดของผลงานกอ นวิทยานิพนธชน้ิ ท่ี 2
22
ภาพที่ 12 รายละเอียดของผลงานกอ นวิทยานิพนธชน้ิ ท่ี 2
23
ภาพที่ 13 ภาพแสดงผลงานกอนวทิ ยานพิ นธช น้ิ ท่ี 3
24
ภาพที่ 14 รายละเอียดของผลงานกอ นวิทยานิพนธชน้ิ ท่ี 3
25
ภาพที่ 15 รายละเอียดของผลงานกอ นวิทยานิพนธชน้ิ ท่ี 3
26
ภาพที่ 16 ภาพแสดงผลงานกอนวทิ ยานพิ นธช น้ิ ท่ี 4
27
ภาพที่ 17 รายละเอียดของผลงานกอ นวิทยานิพนธชน้ิ ท่ี 4
28
ภาพที่ 18 รายละเอียดของผลงานกอ นวทิ ยานิพนธช น้ิ ท่ี 4
29
ภาพท่ี 19 ภาพแสดงผลงานกอ นวทิ ยานพิ นธชว งท่ีสองช้ินท่ี 1
30
ภาพท่ี 20 รายละเอยี ดของผลงานกอ นวทิ ยานิพนธช ว งท่สี องชนิ้ ท่ี 1
31
ภาพท่ี 21 รายละเอยี ดของผลงานกอ นวทิ ยานิพนธช ว งท่สี องชน้ิ ท่ี 1
32
ภาพท่ี 22 ภาพแสดงผลงานกอ นวทิ ยานิพนธชว งท่ีสองช้ินท่ี 2
33
ภาพท่ี 23 รายละเอยี ดของผลงานกอ นวทิ ยานิพนธช ว งท่สี องชนิ้ ท่ี 2
34
ภาพท่ี 24 รายละเอยี ดของผลงานกอ นวทิ ยานิพนธช ว งท่สี องชน้ิ ท่ี 2
35
ภาพท่ี 25 ภาพแสดงผลงานกอ นวทิ ยานพิ นธชว งท่ีสองช้ินท่ี 3
36
ภาพท่ี 26 รายละเอยี ดของผลงานกอ นวทิ ยานิพนธช ว งท่สี องชน้ิ ท่ี 3
37
ภาพท่ี 27 รายละเอยี ดของผลงานกอ นวทิ ยานิพนธช ว งท่สี องชนิ้ ท่ี 3
38
ภาพท่ี 28 ภาพแสดงผลงานกอ นวทิ ยานพิ นธชว งท่ีสองช้ินท่ี 4
39
ภาพท่ี 29 รายละเอยี ดของผลงานกอ นวทิ ยานิพนธช ว งท่สี องชนิ้ ท่ี 4