การสร้างที่อยู่อาศัยของเรือนไทย 4 ภาค

การสร้างที่อยู่อาศัยของเรือนไทยภาคกลาง

ปัจจัยทางภูมิศาสตร์

ลักษณะภูมิประเทศภาคกลาง แผนที่ลักษณะภูมิประเทศของภาคกลาง
- เขตที่ราบภาคกลางตอนบน เป็นที่ราบลุ่มแม่น้ำและที่ราบ ที่มา :https://sites.google.com/site/
phatcharapron1999/laksna-thang-phumiprathes-khxng-
ลูกฟูก (เนินเขาสลับกับที่ราบ) phakh-klang
- เขตที่ราบภาคกลางตอนล่าง เป็นที่ราบกว้างที่เกิดจากการ
ความเชื่อภาคกลาง
ทับถมของตะกอน และเกิดเป็นดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำ
เจ้าพระยา - วิธีชิมรสดิน นำหญ้าคาสดและสะอาดทับไว้
ข้างบนใบตองสักกองหนึ่ง ทิ้งไว้ค้างคืนจนไอ
- เขตที่ราบทางตะวันออกและตะวันตก เป็นที่ราบลุ่มแม่น้ำ ดินเป็นเหื่อจับอยู่ที่หน้าใบตอง นำขึ้นมาแล้วชิม
สลับกับลูกฟูก มีภูเขาที่ไม่สูงกระจายอยู่ทั่วไป เหื่อที่จับบนใบตอง ถ้ามีรสจืดถือว่าดีเป็นมงคล
ลักษณะภูมิอากาศของภาคกลาง อยู่เย็นเป็นสุข
ภาคกลางมีลักษณะภูมิอากาศเป็นแบบทุ่งหญ้าเมืองร้อน (Aw) - วิธีดมดิน ให้ขุดดินขึ้นมาดมดู ถ้ามีกลิ่นหอม
คือ อากาศร้อนชื้นสลับแห้งแล้ง มี 3 ฤดู คือ ฤดูร้อน ดังดอกบัวหรือดอกสารภี แสดงว่าที่นั้นอุดม
ฤดูหนาว ฤดูฝน สมบูรณ์ดีนัก เรียกว่าที่พราหมณ์
ทรัพยากรธรรมชาติในภาคลาง - ทำบัดพลี คือ ปลูกศาลเพียงตาไหว้พระภูมิ
1. ทรัพยากรดิน ดินที่เกิดจากการทับถมของตะกอนที่น้ำพัดพา เจ้าที่เพื่อขอที่ดินต่อผู้รักษาผืนดินก่อน ให้วาง
มารวมกันเป็นที่ราบขนาดใหญ่ของภาคกลาง ได้แก่ ดินเหนียวท่า เครื่องบัดพลีบริเวณหลุมเสาของห้องนอน มี
จีน ดินเหนียวลพบุรี ดินเหนียวองครักษ์ ดินร่วนกำแพงแสน และ การเจิมหัวเสา ลงยันต์ตรีนิสิงเห มีต้นอ้อย
ดินเหนียวดำกรุงเทพฯ ซึ่งเป็นดินที่เหมาะในการเพาะปลูกควร หน่อกล้วยน้ำว้า ผูกติดกับติดกับเสาเอก

ส่วนดินบริเวณที่ราบเนินภูเขาจะเกิดจากการสลายตัวของ
หินปูนและหินอัคนี เหมาะแก่การปลูกพืชไร่
2. ทรัพยากรน้ำ ประกอบแม่น้ำและลำคลองมากมากจึงเป็น
ภาคที่อุดมสมบูรณ์ที่สุดของประเทศ ประกอบด้วยแม่น้ำ
เจ้าพระยา แม่น้ำท่าจีน
3. ทรัพยากรป่าไม้ ส่วนใหญ่พบในภาคกลางตอนบนเป็นป่า
เบญจพรรณและป่าดงดิบ
4. ทรัพยากรแร่ธาตุ แร่ที่สำคัญคือ แร่โลหะ ได้แก่ ดีบุก เหล็ก
แมงกานีส ตะกั่ว ทองคำ แร่อโลหะ ได้แก่ ยิปซัม หินอ่อน หินปูน
แร่เชื่อเพลิง

ลักษณะภูมิประเทศและความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากร
ของพื้นที่ โดยเฉพาะบริเวณดินดอนสาม เหลี่ยมลุ่มน้ำเจ้าพระยา
นับเป็นแหล่งอารยะธรรมสำคัญที่มีการแลกเปลี่ยนผสมผสาน
ทางวัฒนธรรมที่หลากหลาย เป็นศูนย์กลางของ อำนาจทางการ
เมืองและเป็นศูนย์กลางทางเศรษฐกิจของการค้าขายแลกเปลี่ยน
มาเนิ่นนานจนกระทั่งปัจจุบัน พื้นที่บริเวณนี้จึงเป็นแหล่งที่มีผู้คน
หลั่งไหลเข้ามาอยู่อาศัยและมาทำมาหากินจำนวนมาก

- สำหรับเลือกใช้เป็นเสาเรือนนั้น ให้เลือกเสาที่มีโคนต้นและ
ข้างปลายใหญ่เสมอกัน ซึ่งได้ชื่อว่า "อุดมพฤกษ์" จัดเป็นไม้
ที่ดีมาก เสาสำหรับปลูกเรือนมักใช้ไม้เต็ง รัง เพราะมีขนาด
ทำเสาเรือนได้เหมาะ เนื้อไม้แข็งแกร่งคงทนฝังอยู่ใต้ดินได้
ไม่ผุ

ลักษณะการสร้างบ้านภาคกลาง เรือนเดี่ยวภาคกลาง
ที่มา : https://www.baanlaesuan.com/178487/
ภาคกลางนิยมปลูกบ้านริมน้ำ ตัวบ้านสร้างขึ้นด้วย
ไม้สัก เป็นเรือนเดียว ออกแบบให้ปกป้องความอบอ้าว houses/vernacular_architecture
จากอากาศ ฝนและแสงแดด โดยหลังคาจะมีลักษณะ
เป็นทรงสูง เพื่อให้ความร้อนจากหลังคาถ่ายเทสู่ห้องได้
ช้าและทำให้น้ำฝนไหลลงจากหลังคาได้รวดเร็วไม่มีน้ำ
ขัง วัสดุมุงหลังคามักใช้วัสดุที่หาจากตามท้องถิ่น เช่น
หญ้าคา ตองตึง ไม้ที่ตัดเป็นแผ่นเล็กๆ ที่นิยมกันมากคือ
กระเบื้องดินเผาซึ่งเป็นหัตถกรรมพื้นบ้าน ขนาดของ
เรือนขึ้นอยู่กับฐานะทางเศรษฐกิจของผู้อาศัย นิยมปลูก
บ้านหันหน้าไปทางทิศตะวันออกเพื่อรับแดดในขณะที่
ด้านยาวได้รับลมและถ่ายเทอากาศ มีการวางแปลน
บ้านเป็นสี่เหลี่ยมผืนผ้า ลักษณะเด่นของเรือนไทย คือ
การไม่ใช้ตะปู แต่จะตรึงติดด้วยลิ้นไม้เข้าเดือย ตั้งแต่
การตรึงติดของจั่วและคาน จนถึงการทำบันไดบ้าน

- ชายคาบ้านมีลักษณะยื่นยางออกไป เรียกว่า ไขราหรือกันสาดช่วยป้องกันความร้อนและแสงแดดโดยเฉพาะ
แดดเช้าและบ่ายเพื่อไม่ให้เผาฝาผนังบ้านจนร้อนเกินไป
- ฝาผนังของบ้าน เรียกว่า ฝาลูกฝักหรือเรียกว่าฝาประกน สามารถยกถอดประกอบกันได้
- ระเบียงสร้างขนานไปตามความยาวของเรือน
- มีชานเรือนยาวต่อไปจนถึงตัวเรือนและห้องนอน
- ใต้ถุนบ้านจะยกสูงเพื่อป้องกันน้ำท่วมและสัตว์ร้าย นอกจากนี้ใต้ถุนยังใช้เก็บข้าวของหรือเลี้ยงสัตว์ได้
- หากมีการขยับขยายครอบครัวก็จะมีการสร้างเรือนในบริเวณเดียวกันและเชื่อมต่อกันด้วยชานบ้าน
- นิยมแยกครัวไว้อีกส่วนหนึ่งกันเขม่าไฟ ควันจากเถ้าถ่าน เพราะสมัยก่อนใช้ไม้มาเป็นเชื้อเพลิงเพื่อทำอาหาร
และประตูเรือนครัวจะปิดตลอดเวลาเพราะมีความเชื่อกันว่า คนไทยภาคกลางมีฝีมือในการทำอาหารอร่อย จึง
ไม่นิยมเปิดประตูไว้เพื่อป้องกันคนอื่นมาขโมยสูตรอาหาร

การสร้างที่อยู่อาศัยของเรือนไทยภาคเหนือ

แผนที่แสดงลักษณะภูมิประเทศภาคเหนือ ปัจจัยทางภูมิศาสตร์
ที่มา : https://sites.google.com/a/web1.dara.ac.th/chiangmai/1-cheiynghim-
ลักษณะภูมิประเทศของภาคเหนือ
khxng-rea/phumi-xakas 1. เขตทิวเขา ประกอบด้วย

- ทิวเขาแดนลาว เป็นพรมแดนกั้นระหว่างไทย
กับพม่า
- ทิวเขาถนนธงชัย เป็นพรมแดนกั้นระหว่างไทย
กับพม่า
- ทิวเขาผีปันน้ำ ประกอบด้วยทิวเขาจอมทอง
ขุนตาล ที่ปันน้ำลง 2 ทาง คือ แม่น้ำโขงและ
แม่น้ำเจ้าพระยา โดยวางตัวในแนวเหนือ-ใต้
- ทิวเขาหลวงพระบาง เป็นพรมแดนกั้นระหว่าง
ไทยกับลาว
2. เขตที่ราบหุบเขา มีลักษณะเป็นที่ราบแคบ ๆ
อยู่ระหว่างแนวเทือกเขาและหุบเขา มีแม่น้ำไหล
ผ่านมีดินอุดมสมบูรณ์
3. เขตแอ่งที่ราบ เป็นที่ตั้งถิ่นฐานสำคัญของ
ชุมชนทางภาคเหนือ

ปัจจัยทางภูมิศาสตร์ ความเชื่อภาคเหนือ

ลักษณะภูมิอากาศของภาคเหนือ - พิธีเสี่ยงทายในการตั้งบ้านใหม่ เพื่อหาบริเวณปลูก
ภูมิอากาศของภาคเหนือส่วนใหญ่เป็นแบบสะวันนา (Aw) เรือนที่เป็นมงคล โดยวิธีเสี่ยงทาย ใช้ใบฝาแป้ง 8 ใบ
คือ อากาศร้อนชื้นสลับแห้งแล้ง มี 3 ฤดู คือ ฤดูร้อน ห่อของ 8 อย่าง จัดพานข้าวตอกดอกไม้ธูปเทียน นำ
ฤดูหนาว ฤดูฝน ไปยังที่ที่ต้องการจะปลูกบ้านตั้งเรือนเสี่ยงทายจับห่อ
ทรัพยากรธรรมชาติในภาคเหนือ สิ่งของ 1 ห่อ เมื่อทำพิธีในบริเวณนั้นได้ห่อที่ไม่ดีก็
1.ทรัพยากรดิน ดินที่พบตามลุ่มแม่น้ำต่าง ๆ คือ ดินอัลลู ย้ายเสี่ยงทายในบริเวณอื่น สิ่งของเสี่ยงทายนั้นเป็น
เวียนเหมาะในการทำนา และดินลานตะพักลำน้ำ เหมาะ ของที่มีสัญลักษณ์ทั้งสิ้น และมีความหมายถึงการ
ในการปลูกพืชไร่ ดำเนินชีวิตภายหลังจากเข้าไปอยู่ในเรือนที่ปลูกใน
2.ทรัพยากรน้ำ แม่น้ำในภาคเหนือเป็นแม่น้ำสายสั้น ๆ บริเวณที่เสี่ยงทายแล้ว อาทิ ถ้าหากได้ห่อดิน กระทำ
และมีทะเลสาบน้ำจืดที่ใหญ่ที่สุดของภาคคือ กว๊าน สิ่งใดจะสัมฤทธิ์ผล ได้ห่อข้าวเปลือก จักอยู่สุขสวัสดิ์
พะเยา ได้ห่อลูกหิน จักอยู่ดีมีสุข ได้ห่อดอกไม้ จักมีชื่อเสียง
3.ทรัพยากรป่าไม้ ส่วนใหญ่เป็นป่าดิบเขา ป่าสนเขาและ ได้เกียรติยศ เป็นต้น
ป่าเบญจพรรณ - พิธีฝังเสามงคลหรือเสานาง ให้คนที่มีชื่อ "แก้ว คำ
4.ทรัพยากรแร่ธาตุ แร่ธาตุที่สำคัญ ได้แก่ แร่ดีบุก แร่ เงิน ทอง มั่น แก่น" มาเป็นผู้ช่วยหามเสาและยกเสา
ทังสเตนหรือวุลแฟรม แร่แมงกานีส แร่ฟลูออไรต์ ลงหลุม เพื่อจะได้ เป็นมงคลแก่เจ้าของบ้าน ก่อนที่จะ
แร่รัตนชาติ ปิโตรเลียม หินน้ำมัน ถ่านหิน ฝังหาใบเต๊า ใบหนุน ใบดอกแก้ว ใบตัน มารองหลุม
ทุกหลุมเพื่อเป็นคติว่าจะได้ช่วยค้ำจุนให้บ้านเรือน
ลักษณะสภาพทางภูมิศาสตร์ข้างต้น ทำให้เกิดการ หลังนั้น มีความเจริญรุ่งเรือง
ตั้งถิ่นฐานขึ้น 2 แบบคือ - คติทางเหนือถือว่า ถ้าสร้างบ้านที่สมบูรณ์แล้ว ใน
1. ที่ดอนบนดอย หรือทิวเขา เป็นที่อยู่ของกลุ่มชาติพันธุ์ บริเวณบ้านจะต้องประกอบไปด้วย บ่อน้ำ ยุ้งข้าว
ต่างๆ ทำการกสิกรรมแบบไร่เลื่อนลอย (หลองข้าว) ครกกระเดื่องและครัวไฟ
2. บนที่ราบลุ่มเป็นบ่อเกิดของวัฒนธรรมล้านนา

ลักษณะการสร้างบ้านภาคเหนือ เรือนกาแลภาคเหนือ
ที่มา : https://www.baanlaesuan.com/
บ้านไทยภาคเหนือนิยมสร้างเป็นเรือนแฝด เรียกว่า เรือนสอง 178487/houses/vernacular_architecture
หลังร่วมพื้น โครงสร้างทั่วไปจะใช้ไม้จริง เช่น ไม้เต็ง รัง สัก และ
ตะเคียน เป็นเรือนทึบเนื่องจากฤดูหนาวทางภาคเหนือจะหนาว
มาก หลังคาทรงจั่ว และสัดส่วนของเรือนเตี้ยกว่าบ้านไทยภา
คอื่นๆ ฝาเรือนลาดเอียงโดยให้ตอนบนเอียงออกด้านนอกมีหน้า
ต่างน้อย เจาะช่องหน้าตาแคบๆช่วยป้องกันลมหนาวจาก
ภายนอกและรักษาความอบอุ่น ภายในตัวบ้านมี
- เติ้นหรือระเบียงอยู่บริเวณหน้าเป็นส่วนที่อยู่ใต้ชายคามีเนื้อที่
สองเสาใช้เป็นบริเวณอเนกประสงค์ เช่น นั่งเล่นหรือรับประทาน
อาหาร
- จั่วด้านหน้าเรือนมีหิ้งพระพุทธรูปและมีหัมยนต์ติดตั้งเหนือ
ประตูเข้าห้องนอนร่วม มีความเชื่อว่าสามารถป้องกันภัย
อันตรายต่างๆไม่ให้เข้ามาในห้องนอน มีหิ้งผีปู่ย่าเป็นผี
บรรพบุรุษของแต่ละตระกูลแต่บางแห่งจะตั้งเป็นศาลเล็กๆไว้
บริเวณบ้าน
- นอกชานมีร้านน้ำสำหรับตั้งหม้อน้ำดื่ม
- บนยอดจั่วหลังคามีป้านลมไขว้กันอยู่ด้านบนเรียกว่ากาแล
- ใต้ถุนยกสูงพอสำหรับเก็บเครื่องใช้ทางการเกษตร ตั้งกลุ่มทอ
ผ้า หรือยกเป็นร้านเตี้ยๆใช้นั่งรับแขกหรือนั่งเล่น และมีนอกชาน
ตั้งอยู่ทางด้านจั่วตอนหน้าและตอนหลังของเรือน

การสร้างที่อยู่อาศัยของเรือนไทยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

ปัจจัยทางภูมิศาสตร์

ลักษณะภูมิประเทศของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

1. บริเวณแอ่งที่ราบ

- แอ่งที่ราบโคราช เกิดขึ้นบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำมูลและชี

ลักษณะเป็นที่ราบสูงสลับกับเนินเขา

- แอ่งสกลนคร อยู่ทางตอนเหนือของภาคตั้งแต่แนวเขาภู

พานไปจนถึงแม่น้ำโขง มีแม่น้ำสงครามและห้วยน้ำก่ำไหลผ่าน

2. บริเวณเขตภูเขา

- ภูเขาทางด้านตะวันตกของภาค วางตัวแนวเหนือ-ใต้

ได้แก่ ภูเขาเพชรบูรณ์ และภูเขาดงพญาเย็น

- ภูเขาทางตอนใต้ของภาค ได้แก่ ภูเขาสันกำแพง ภูเขา

พนมดงรัก

- ภูเขาที่แบ่งระหว่างแอ่งโคราชและแอ่งสกลนคร ได้แก่ทิว

เขาภูพาน

ลักษณะภูมิอากาศของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ แผนที่ลักษณะภูมิประเทศภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
ที่มา : http://dum2539.blogspot.com/2018/04/blog-post.html
ลักษณะภูมิอากาศในภาคตะวันออกเฉียงเหนือมีลักษณะ
แบบทุ่งหญ้าสะวันนา (Aw) คือ มีอากาศร้อนชื้นสลับแห้งแล้ง ความเชื่อภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
มีฝนตกปานกลาง มี 3 ฤดู คือ ฤดูร้อน ฤดูหนาว ฤดูฝน

ทรัพยากรธรรมชาติในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ - อันดับแรกต้องพิจารณาสถานที่ ๆ จะสร้างเรือนก่อน โดย

1. ทรัพยากรดิน ดินในภาคตะวันออกเฉียงเหนือเป็นดินทราย ต้องเลือกเอาสถานที่ปลอดโปร่ง ไม่มีหลุมบ่อ ไม่มีจอม
และขาดธาตุอาหาร ใต้ดินมีเกลือหินทำให้ดินเค็มและแห้ง ไม่ ปลวก ไม่มีหลุมผี ไม่มีตอไม้ใหญ่ และต้องดูความสูงต่ำ
เหมาะในการเพาะปลูกพืช และทำนา
ลาดเอียงของพื้นดิน ต้องเป็นพื้นดินที่ พื้นดินใด
2. ทรัพยากรน้ำ มีแม่น้ำสายสำคัญ คือแม่น้ำมูล แม่น้ำชี
สูงหนใต้ ต่ำทางเหนือ เรียกว่า "ไชยะเต ดีหลี"
3. ทรัพยากรป่าไม้ มีป่าดิบแล้ง ป่าเบญจพรรณ ป่าแดง ป่า - เมื่อเลือกได้พื้นที่ปลูกเรือนแล้ว จะมีการเสี่ยงทายพื้นที่
โคก หรือป่าแพะ เป็นป่าไม้ที่มีมากที่สุดในภาคตะวันออกเฉียง นั้นอีกครั้งหนึ่ง โดยจัดข้าว 3 กระทง คือ ข้าวเหนียว 1
เหนือ
กระทง,ข้าวเหนียวดำ 1 กระทงและข้าวเหนียวแดง 1
4. ทรัพยากรแร่ธาตุ แร่ที่พบในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ กระทง นำไป วางไว้ตรงหลักกลางที่ดินเพื่อให้กากิน
ได้แก่ – เหล็ก แมงกานีส ทองแดง เกลือหิน โปแตช ยิปซัม
ถ้ากากินข้าวขาว ท่านว่าดีหลี จะอยู่เย็นเป็นสุข ให้รีบ

เฮ็ดเรือนสมสร้างให้ เสร็จเร็วไว

ลักษณะการสร้างบ้านภาคตะวันออกเฉียงเหนือ - ชาวอีสานมีความเชื่อในการสร้างเรือนให้ด้านกว้างหันไป
ทางทิศตะวันออกและตะวันตก ให้ด้านยาวหันไปทางทิศ

บ้านไทยภาคอีสานมีลักษณะเป็นเสายกพื้นค่อนข้างสูงทำให้ เหนือและใต้ ซึ่งเป็นลักษณะที่เรียกว่า วางเรือนแบบ “ล่อง
มีพื้นที่ใต้ถุนสูงใช้เป็นที่ประกอบหัตถกรรมครัวเรือน ใช้ทอผ้า ตาเว็น” (ตามตะวัน) เพราะถือกันว่า หากสร้างเรือนให้
ใช้เก็บไห ใช้หมักปลาร้า ทำเป็นคอกเลี้ยงสัตว์ ที่เก็บอุปกรณ์ “ขวางตาเว็น” แล้วจะ “ขะลำ” คือเป็นอัปมงคลทำให้ผู้อยู่
ทำไร่ทำนาไปจนถึงจอดเกวียนถือว่าใต้ถุนเป็นบริเวณที่ ไม่มีความสุข

ใช้สอยมากที่สุด

- มักทำยุ้งข้าวไว้ใกล้ๆเรือน

- หลังคาทรงจั่วใช้วัสดุในท้องถิ่นคือมุ่งด้วยหญ้าหรือสังกะสี

- ฝาเรือนมักใช้ฝาแถบตอง โดยใช้ใบกุงหรือใบชาดมา

ประกอบด้วยไม้ไผ่สานโปร่งเป็นตราตารางหรือทำเป็นฝา

ไม้ไผ่สาน หรือใช้ไม้กระดานมาวางสลับกัน

- เกยเป็นพื้นที่ลดระดับลงมาจากเรือนนอนใหญ่ มักใช้เป็นที่

รับแขก ที่รับประทานอาหาร .

- ชานแดด เป็นบริเวณนอกชานเชื่อมระหว่างเกย เรือนแฝด

กับเรือนไฟ มีบันไดขึ้นด้านหน้าเรือน มี “ฮ้างแอ่งน้ำ” (ร้าน

หม้อน้ำ) อยู่ตรงขอบของชานแดด บริเวณรอบๆเรือนอีสาน

ไม่นิยมทำรั้วเพราะเป็นสังคมเครือญาติ เฮือนโข่งภาคอีสาน
ที่มา : https://www.baanlaesuan.com/178487/houses/vernacular_architecture

การสร้างที่อยู่อาศัยของเรือนไทยภาคใต้

ปัจจัยทางภูมิศาสตร์ ความเชื่อภาคใต้

ลักษณะภูมิประเทศของภาคใต้ การเลือกที่ดินที่เป็นมงคล ให้ดูสีพื้นดินที่เป็นสีอ่อน หรือ
ภาคใต้มีลักษณะภูมิประเทศเป็นคาบสมุทรที่มีทะเลขนาบ ดินสีแดง สีเหลือง กลิ่นหอมรสฝาด พื้นเทลาดจากทิศใต้
ลงสู่ทิศเหนือจะทำให้ผู้อยู่อาศัยเจริญด้วยลาภยศบริวาร
อยู่ 2 ด้าน คือ ตะวันออกด้านอ่าวไทย และตะวันตกด้าน อีกประเภทคือ พื้นที่สูงทางทิศตะวันตก แล้วค่อยลาด
ทะเลอันดามัน จังหวัดยะลาเป็นจังหวัดที่ไม่มีพื้นที่ติดต่อกับ เอียงไปทางทิศตะวันออก ดินสะอาด หรือมีสีขาว สีเหลือง
ทะเล ลักษณะภูมิประเทศแบ่งได้ 2 เขต คือ สีแดง ไม่มีรส ไม่มีกลิ่น ซึ่งจะทำให้ผู้อยู่อาศัยมีความสุข
1. เขตเทือกเขา มีลักษณะการวางตัวในแนวเหนือ-ใต้ เช่น ปราศจากโรคภัย ส่วนประเภทที่สามได้แก่พื้นภูมิบ้านที่มี
ลักษณะราบเรียบเสมอ ดินสะอาดและปราศจากกลิ่นรส
- เทือกเขาตะนาวศรี เป็นพรมแดนกั้นเขตแดนไทยกับ เป็นทำเลที่ไม่ให้คุณและโทษ ใช้เป็นที่อยู่อาศัยได้
พม่า การปลูกเรือนแต่ก่อนมีคติถือกันว่า ถ้าปลูกเรือน " ขวาง
ตะวัน " คือ หันข้างเรือนไปทางทิศตะวันออกหรือตกไม่ดี
- เทือกเขาสันกาลาคีรี เป็นพรมแดนกั้นเขตแดนไทยกับ คนอยู่จะไม่มีสุข มักเป็นเหตุให้เสียตา เพราะไปขวางหน้า
มาเลเซีย ตะวัน ถ้าจะปลูกเรือนให้ปลูก " ตามตะวัน" คือ หันข้าง
เรือนไปทางทิศเหนือหรือทิศใต้ จึงจะเป็นมงคล อยู่เย็น
- เทือกเขาภูเก็ต อยู่ทางตะวันตกของภาค เป็นสุขสบายดี ถ้าเนื้อที่บ้านคับแคบ ปลูกเรือนให้หันข้าง
- เทือกเขานครศรีธรรมราช เป็นแกนกลางของภาค เรือนไปตามดวงตะวันไม่ได้ ก็ต้องหาทางปลูกให้เฉียง
2. เขตที่ราบ ที่ราบในภาคใต้มีลักษณะยาวขนานระหว่าง ตะวัน คือ อย่าหันข้างเรือนตรงกับตะวันนักก็ใช้ได้เช่นกัน
ภูเขาและชายฝั่ งทะเลแคบ ๆ ซึ่งทางตะวันออกเป็นชายฝั่ ง คตินี้ถือปฏิบัติกันในภาคกลางและใต้ ส่วนภาคเหนือ จะ
แบบยกตัว ส่วนชายฝั่ งตะวันตกเป็นแบบยุบตัว วางเรือนขวางตะวันแตกต่างจากภาคอื่นๆ
ลักษณะภูมิอากาศของภาคใต้
ลักษณะภูมิอากาศเป็นแบบร้อนชื้นแถบมรสุม (Am) คือ ลักษณะการสร้างบ้านภาคใต้
มีฝนตกชุกสลับกับฤดูร้อนสั้น ๆ มี 2 ฤดู คือฤดูร้อนและฤดูฝน
ทรัพยากรธรรมชาติในภาคใต้ - เป็นเรือนไม้ยกพื้นสูงเป็นเรือนแฝดสามารถต่อขยายได้
1. ทรัพยากรดิน ภาคใต้ส่วนใหญ่เป็นดินปนทราย มีความ ตามขนาดของครอบครัว มีชานเล็กๆเชื่อมต่อกัน
อุดมสมบูรณ์ต่ำ ไม่เหมาะสำหรับการเพาะปลูก ดินบริเวณที่ ข้างฝาใช้ไม้กระดานหรือไม้ไผ่สาน
สูงเป็นดินเหนียวหรือดินลูกรัง เหมาะในการปลูกยางพารา - ลักษณะที่โดดเด่นของบ้านไทยทางภาคใต้คือหลังคา
และปาล์มน้ำมัน ทรงปั้ นหยามุ่งด้วยกระเบื้องดินเผาช่วยให้น้ำฝนไหลผ่าน
2. ทรัพยากรน้ำ แม่น้ำของภาคใต้เป็นสายสั้น ๆ เนื่องจากมี ได้อย่างสะดวก ชายคาต่อยาวไปคลุมถึงบันไดเนื่องจาก
พื้นที่น้อย และไหลลงสู่อ่าวไทย เช่น แม่น้ำชุมพร แม่น้ำ ฝนตกชุกมาก
ปัตตานี แม่น้ำตาปี - เสาเรือนไม่นิยมฝังลงไปในพื้นดินแต่จะใช้ต่อม่อหรือ
3. ทรัพยากรป่าไม้ พื้นที่ป่าไม้ส่วนใหญ่ในภาคใต้เป็นป่าดิบ ฐานเสาที่ทำด้วยไม้เนื้อแข็ง ศิลาแลงหรือที่ทำทำจากการ
ชื้นตามเทือกเขา และป่าชายเลน ป่าแพะ ป่าโคก ก่ออิฐฉาบปูนรองรับเป็นลักษณะเด่นของเรือนทางภาคใต้
4. ทรัพยากรแร่ธาตุ มีแร่ธาตุหลายชนิด ดังนี้ แร่ดีบุก แร่ เรียกได้ว่าเป็นบ้านไทยที่มีตีนเสาเพื่อป้องกันปัญหาการผุ
พลวง แร่ทังสเตน ทองคำ แร่ฟลูออไรด์ ยิปซัม ดินขาว กร่อนของเสาเมื่อได้รับความชื้นจากพื้นมากๆ
ถ่านหิน น้ำมันปิโตรเลียมและก๊าซธรรมชาติ - การวางตัวเรือนจะหันเข้าหาเส้นทางสัญจรทั้งทางน้ำ
และทางบกซึ่งสามารถรับบกและลมทะเลได้ การวางตัว
เรือนไทยพุทธภาคใต้ เรือนแบบนี้ทำให้คนทางภาคใต้หันหัวนอนไปทางทิศใต้
ที่มา : https://www.baanlaesuan.com/178487 เป็นหลัก
- รอบบริเวณบ้านไม่มีรั้วกั้นแต่จะปลูกไม้ผล เช่น มะพร้าว
/houses/vernacular_architecture มะม่วง ขนุนหรือกล้วยเอาไว้เป็นร่มเงาและแสดง
อาณาเขตของบริเวณบ้านแทน
- นอกจากเรือนพักอาศัยแล้วยังมีอาคารประกอบบ้าน
เรือนได้แก่ ศาลาซึ่งมีรูปแบบหลังคาเปลี่ยนลักษณะไป
ตามความนิยมของเรือนพักอาศัยและการสร้างก็ขึ้นอยู่กับ
ลักษณะการใช้สอย เช่น ใช้สำหรับพบปะสังสรรค์ หรือเป็น
ศาลาริมทาง

แผนที่แสดงลักษณะภูมิประเทศภาคใต้
ที่มา : https://sites.google.com/site/ phatcharapron1999/ laksna-phumiprathes-khxng-phakh-ti