ทักษะการพัฒนาอาชีพ 21002

ก

ข

เอกสารสรุปเนอื้ หาท่ีตองรู

รายวิชาทักษะการพัฒนาอาชีพ
ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน
รหัส อช21002

หลกั สตู รการศกึ ษานอกระบบระดบั การศกึ ษาขั้นพื้นฐาน
พทุ ธศกั ราช 2551

สํานักงานสงเสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย

สํานกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

กระทรวงศึกษาธกิ าร

หามจําหนาย
หนงั สือเรียนนจ้ี ดั พมิ พดว ยเงินงบประมาณแผนดนิ เพือ่ การศกึ ษาตลอดชีวติ สําหรับประชาชน
ลิขสิทธ์ิเปนของสํานกั งาน กศน.สาํ นกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธิการ



สารบัญ ง

คํานาํ หนา
สารบัญ
บทท่ี 1 ทกั ษะในการพัฒนาอาชพี 1
กิจกรรมทา ยบทท่ี 1 6
บทที่ 2 การทําแผนธรุ กิจเพ่ือการพฒั นาอาชพี 7
กจิ กรรมทา ยบทที่ 2 11
บทที่ 3 การจดั การความเสี่ยง 13
กจิ กรรมทา ยบทท่ี 3 16
บทท่ี 4 การจัดการการผลติ หรือการบรกิ าร 17
กจิ กรรมทา ยบทที่ 4 20
บทท่ี 5 การจดั การการตลาด 21
กิจกรรมทายบทท่ี 5 23
บทที่ 6 การขับเคลอ่ื นเพ่อื พฒั นาธรุ กจิ 24
กิจกรรมทา ยบทที่ 6 27
บทท่ี 7 โครงการพฒั นาอาชพี 29
กจิ กรรมทา ยบทท่ี 7 32
คณะทํางาน 33

1

บทที่ 1
ทักษะในการพัฒนาอาชพี

ความจาํ เปน ในการฝก ทกั ษะ กระบวนการผลิตกระบวนการตลาด
ทใ่ี ชน วัตกรรม เทคโนโลยี

ความจาํ เปน ในการฝก ทักษะ
1.ดา นเศรษฐกิจ จากการแขงขนั ทางธรุ กจิ ทีม่ ีการแขงขันทางการตลาดสูง
2.ดานสังคม ประเทศท่ีมีเศรษฐกิจดีจะสงผลใหสภาพสังคมดี
3.ดา นการศกึ ษา ครอบครวั ที่ทม่ี เี ศรษฐกิจดีสามารถสง บตุ รหลานเขา รับการศึกษา
ไดต ามความตอ งการ

การพัฒนาอาชพี
การพัฒนาอาชีพ หมายถึง การพัฒนาทักษะอาชีพดานตาง ๆ ใหทันตอการ
เปลี่ยนแปลงของตลาด ไดแก ความรู ความสามารถในกระบวนการผลิต และกระบวนการ
การตลาด การพัฒนาอาชพี มีความสาํ คญั และจําเปน

แผนภมู ิ กระบวนการผลติ

กระบวนการผลติ
ทุน หมายถึง ปจ จัยที่เปนเงินทุน วัสดุ อุปกรณ วัตถุดิบ เคร่ืองมือ เครื่องจักร ซึ่งตอง
ศึกษาวามี ทนุ ใดเขามาเก่ียวขอ งและถาจะปรับปรุงแกไขตองพิจารณาวาตองใชทุนประเภทใด
มากนอยเพียงใด ลดจาํ นวนท่ใี ชไปบา งไดหรือไม หรือใชส่ิงทดแทนท่ีมีราคาถูกแทนส่ิงท่ีมีราคา
แพงไดห รือไม หรอื เนน ใชท นุ ทมี่ ีอยูในทองถ่นิ เพราะถาใชทนุ จากที่อ่ืนจะมีคาใชจายสูงข้ึน เชน

2

คา ขนสง คาแรงงาน ถาเปนเงนิ ทีต่ องใชใ นการลงทุนที่ตองไปกูยืม เสียดอกเบี้ยในอัตราท่ีสูงจะ
ทําอยางไรถงึ จะลดดอกเบ้ียใหต่ําลง ซงึ่ จะมผี ลตอการลดตน ทนุ

แรงงาน หมายถึง แรงงานคน สัตว เคร่ืองจักรตาง ๆ ท่ีใชในการผลิต ผูเรียนจะตอง
ศึกษา วิเคราะห การใชแรงงานวาใชแรงงานคุมคากับเงินทุนและเวลาหรือไม ใชแรงงาน
เหมาะสมกับงานหรือขนาดของพื้นท่ีหรือไม เชน พ้ืนที่นอยก็ควรใชแรงงานคนไมควรใช
เคร่อื งจักรขนาดใหญ แรงงานทใี่ ชมีคณุ ภาพหรือไม มกี ารใหขวญั กาํ ลังใจแกแ รงงานทใ่ี ชห รอื ไม

สถานท่ี หมายถึง ท่ดี ินทาํ กนิ หรอื สถานท่ีตาง ๆ เชน หางสรรพสินคา รานคา ซ่ึงเปน
สถานทปี่ ระกอบการ ถา เปน ทีด่ ินทาํ กินอาชพี เกษตรกอ็ าจจะพจิ ารณาวาไดใชท ดี่ นิ คุมคากับการ
ลงทนุ หรอื ไม ใชท ัง้ หมด หรือใชอ ยา งเหมาะสมกับการปลูกพืชหรือเลี้ยงสัตวหรือไม มีการทํานุ
บาํ รุงทดี่ นิ ทํากินบางหรือไม เชน บาํ รุงดนิ โดยปลูกพืชตระกูลถวั่ แลวไถกลบเพอ่ื บาํ รุงดิน

การจัดการ เปนการนําทุน แรงงาน และท่ีดินหรือสถานที่ไปบริการใหเกิดผลผลิต
อยา งคุมคา และไดประโยชนสงู สุด

กระบวนการตลาด

1. ผลิตภณั ฑ/ สนิ คา หมายถึง ผลผลติ /ผลติ ภัณฑ/บริการ
2. ราคา หมายถึง การตงั้ ราคาขายสินคา ซง่ึ ขน้ึ อยูกบั ตนทนุ การผลิต
3.ชองทางการจดั จําหนาย เปนการกระจายสินคา ใหไปถึงผบู รโิ ภคอยางปลอดภยั
4.การสง เสรมิ การขาย เปนการใชเทคนิคหรือวิธีการใหลูกคาหรือวิธีการใหลูกคาและ
ตอ งการซื้อสนิ คาโดยวิธกี ารตางๆ

ความหมายของคําวา “นวตั กรรม” และ “เทคโนโลย”ี

นวัตกรรม หมายถึง ความคิด การปฏิบัติ หรือส่ิงประดิษฐใหมท่ียังไมเคยมีใชมา
กอนหรือเปนการพัฒนา ดัดแปลง มาจากของเดิมท่ีมอี ยแู ลว

เทคโนโลยี หมายถึง ส่ิงท่ีมนุษยพัฒนาข้ึนเพ่ือชวยในการทํางานหรือแกปญหาตางๆ
เชน อุปกรณ เคร่ืองมือ เคร่ืองจักร วัสดุ หรือแมกระทั่งส่ิงท่ีไมไดเปนสิ่งของท่ีจับตองได
หรอื อาจเปน ระบบหรือกระบวนการตา งๆ

การที่จะยอมรับหรือปฏิเสธนวัตกรรม/เทคโนโลยี ตองพิจารณาประสิทธิภาพของ
นวตั กรรม/เทคโนโลยี โดยใชอ งคป ระกอบ 4 ดา น คือ

1. ความสามารถในการทํางาน
2. ประหยดั คาใชจา ย
3. ทํางานไดร วดเร็ว
4. ไมทําลายสิง่ แวดลอ ม

3

ความหมาย ความสาํ คัญของการจดั การอาชพี และระบบการจดั การ
เพอื่ การพฒั นาอาชีพโดยประยุกตใชภ ูมปิ ญ ญา

ความหมายของการจดั การอาชีพ
การจัดการอาชีพ หมายถึง กระบวนลูกคา และไดรับการยอมรับจากสังคมการจัด

กิจกรรมงานอาชีพ นับตั้งแตการวางแผนการจัดการองคการ การตัดสินใจการสั่งการ การ
ควบคุม การติดตาม เพื่อใหไ ดผลผลติ หรือบริการทีเ่ ปน ที่ตอ งการของลูกคา

ความสาํ คญั ของการจดั การอาชพี
เพราะทําใหผ ูบรหิ ารสามารถพัฒนากิจการใหมุงไปสูความมีประสิทธิภาพและสามารถ

ดําเนินการใหบ รรลุวตั ถุประสงคข องกจิ การ

การจดั การเพอ่ื อาชพี เพื่อใหประสบผลสาํ เรจ็ ประกอบดว ย
1.การจัดการอยางมีคุณภาพหมายถึง ผูบริหารมีความรูประสบการณ สามารถทํางาน

ใหบรรลผุ ลสําเรจ็ อยางมีประสทิ ธภิ าพ
2.ผลติ ภณั ฑท ม่ี ีคุณภาพ หมายถึง การผลิตสินคาทีม่ คี ุณภาพ อาจกระทําไดโดยการใช

เทคนคิ ตางๆเริ่มตงั้ แตก ารใชว ตั ถดุ บิ กระบวนการผลิต การตรวจคุณภาพสินคากอนสงมอบให
ลูกคา

3.ผลติ ภณั ฑท ีท่ นั สมยั ดวยนวตั กรรมใหม
4.การลงทุนระยะยาวอยา งมคี ณุ ภาพ
5.สถานการการเงินมนั่ คง
6.มีความสามารถในการดึงดดู ใจลกู คา ใหส นใจผลิตภัณฑ/สนิ คา
7.คาํ นงึ ถึงความรับผิดชอบตอสังคมและสิ่งแวดลอ ม
8.การใชท รพั ยส นิ อยางคมุ คา

สํารวจแหลงเรียนรูและสถานท่ฝี ก ทกั ษะในการพัฒนาอาชีพ

ผูทีม่ คี วามสามารถในการบรหิ ารจดั การธรุ กิจไดอ ยา งมีประสทิ ธิภาพ จําเปนจะตองรูจัก
เลอื กใชแ หลง ทเี่ อ้ือตอ การพฒั นาอาชีพ ไดแกอ ะไรบา ง

1. แหลงเรียนรูหมายถึง แหลงท่ีมีขอมูล ขาวสาร ความรู ประสบการณ สารสนเทศ
สําหรบั ผเู รยี นใชใ นการแสวงหาความรูและฝก ทักษะในการประกอบอาชีพซ่งึ มอี ยูต ามธรรมชาติ
และมนุษยส รางขึ้น

2. แหลง เงินทุนหมายถึง แหลงที่สามารถใหก ูยมื เงินเพอื่ การประกอบอาชีพได ซ่ึงมีทั้ง
แหลง เงนิ ทุนของภาครฐั และเอกชน

4

3. แหลงวัสดุ อุปกรณ เครื่องจักรหมายถึง แหลงขายหรือแหลงที่ไดมาของวัสดุ
อุปกรณ เคร่อื งจักรที่เกี่ยวขอ งกบั การประกอบอาชีพ

4. แหลง แรงงานหมายถงึ แหลงทจ่ี ะไดแรงงานมาใช
-แรงงานคน หมายถึง แรงงานเจา ของกับแรงงานท่ีจา งมาทํางาน
-แรงงานสตั ว หมายถงึ แรงงานสตั วท ีใ่ ชในการประกอบอาชพี
-เครอื่ งจักร หมายถงึ เคร่ืองจกั รทใี่ ชในการประกอบอาชพี

5. ตลาด คือ แหลงท่ีมีทั้งผูซื้อและผูขายสินคาตางๆจากผูผลิตไปสูผูบริโภคหรือ
ผูใชบริการนั้นๆ ไดรับความพอใจ รวมถึงการพัฒนาอาชีพที่มีวัตถุประสงคในการขยายตลาด
ขายสินคา ใหมากข้นึ โดยพิจารณาตลาดเดมิ วาสามารถรองรับท่ีพฒั นาขนึ้ ใหมไดหรือไม
ถา ไมไ ดจะตองหาตลาดใหมร องรบั

วางแผนในการฝก ทกั ษะอาชพี โดยพฒั นาตอยอด และประยกุ ตใชภ ูมิปญ ญา

การวางแผน หมายถงึ วธิ ีการตัดสินใจลว งหนา เพ่ืออนาคตองคการ ซ่ึงเปนหนาท่ีของ
การจัดการในทางเลือกวาควรจะใหใครทําอะไร ที่ไหน อยางไร เปนขั้นตอนดําเนินงาน การใช
ทรัพยากรอนาคตองคการ ซึ่งเปนหนาท่ีของการจัดการในทางเลือกวาควรจะใหใครทําอะไร
ท่ีไหน อยางไร เปนข้ันตอนดําเนินงาน การใชทรัพยากรการบริการเพ่ือใหบรรลุวัตถุประสงค
และเปาหมายท่ตี อ งการ

ทักษะ หมายถึงความชัดเจน และความชํานิชํานาญในเร่ืองใดเร่ืองหนึ่ง ซึ่งบุคคล
สามารถสรา งข้ึนไดจากการเรียนรูจากสงิ่ ตางๆ ที่อยรู อบตัว

การฝกทักษะอาชีพ หมายถึงฝกทักษะอาชีพใดอาชีพหน่ึงจนเกิดความชัดเจนและ
ชํานาญจนสามารถถา ยทอดความรแู ละประสบการณน นั้ ๆ ใหก บั ผูอ่ืนได

ประโยชนข องการวางแผนการฝก ทักษะเพ่ือพฒั นาอาชพี คอื
1. มีโอกาสวิเคราะหท ักษะทจี่ ําเปนและตอ งฝกอยา งถ่ีถวน
2. ทาํ ใหครอบคลมุ ทักษะทตี่ อ งการฝก และมองเหน็ ภาพรวมของการพัฒนาอาชพี

ทง้ั ระบบ
3. สามารถวางแผนในการเลือกสถานท่ฝี ก และวิธีการฝกได เชน ฝกทกั ษะกับหนวยงาน

ทร่ี ับผิดชอบโดยตรง หรือบางทกั ษะอาจจะฝก ดว ยตัวเองได

5

ขน้ั ตอนการวางแผนการฝกทักษะเพอื่ พฒั นาอาชพี คือ
1.สรุปทกั ษะทตี่ อ งการฝก เพิม่ เติม
2.ศึกษาหาขอมูลเก่ียวกับแหลงฝกทักษะอาชีพ และประสานงานกับแหลงฝกวา

ตอ งการฝกเรอ่ื งใดบา ง เมอื่ ใด
3. กาํ หนดวนั เวลา สถานทใี่ นการฝก ทักษะท้ังหมดลงในแผนการฝก
4. ผูทต่ี องการฝก ควรศกึ ษาเรอื่ งทตี่ องการฝก ทกั ษะดวยตนเองลวงหนาไปกอน เพ่ือให

มีความเขาใจในระดับหนึง่ แลวจดเปนคาํ ถามท่ียังไมเขาใจเพื่อนําไปซักถามในวัน เวลาที่มีการ
ฝก จรงิ

ภมู ปิ ญญา หมายถงึ ความรู ความสามารถ ความชาญฉลาด ทักษะและเทคนิคอัน
เกิดจากพื้นความรูท่ีผานกระบวนการสืบทอด เลือกสรร ปรับปรุง พัฒนา การสรางงาน
ดว ยประสบการณท ีส่ ะสมมาเปน เวลานานอยา งเหมาะสม สอดคลองกบั ยคุ สมัย

ฝก ทกั ษะอาชพี ตามแผนทีก่ ําหนดไวโดยมกี ารบนั ทกึ ทกุ ขน้ั ตอนการฝก ไวทกุ ข้นั ตอน

ผฝู กทักษะอาชพี จะตอ งมีความรูและเทคนคิ ดังน้ี
1. ฝกการสงั เกต
2. ฝกจนิ ตนาการ
3. ฝกการคดิ ผสมผสานสง่ิ ตา งๆ เขาดว ยกัน ทาํ ใหเ กดิ ความคิดสรา งสรรค
4. ฝก ความจาํ อยางเปนระบบเปน การจัดกลุม ส่งิ ของตางๆหรอื หาวธิ กี ารจํา
5. ฝก การใชเ หตุผลทีส่ มั พนั ธกนั

การบนั ทกึ ขน้ั ตอนการฝก อาชีพ
1.จากการอา นหนังสอื ตาํ รา หนังสอื พิมพต า งๆ แลวจดบันทึกเปนความรูโดยสรุปหรือ

จดเปนผังความคดิ เพอ่ื สรุปเปน ความเขาใจของตนเอง
2.จากการฝกปฏบิ ตั ิ ตอ งจดบันทึกเปน ขน้ั ตอน
3.จากการสัมภาษณผูรู ผูเรียนจะตองเตรียมคําถามไปลวงหนากอนโดยลําดับคําถาม

ตามขั้นตอนการเรยี นรู
4.จากการฟงท่มี ผี ูรบู รรยายหรือจากการอภิปรายแลกเปล่ียนเรียนรูความคิดเห็นซ่ึงกัน

และกันผเู รยี นจะตองใหไ ดหรอื สรุปเปน ผังความคิดเพอ่ื ใหตนเองเขาใจก็ได
5.การจดบนั ทึกท่ีมาของขอ มลู

6

กิจกรรมทา ยบทท่ี 1

1. การพฒั นาอาชีพ หมายถึง
แนวตอบ การพัฒนาทักษะอาชีพดานตาง ๆ ใหทันตอการเปล่ียนแปลงของตลาด ไดแก
ความรู ความสามารถในกระบวนการผลิต และกระบวนการการตลาด การพัฒนาอาชีพมี
ความสาํ คญั และจําเปน

2. ผลิตภัณฑท ี่มีคณุ ภาพ หมายถึง
แนวตอบ การผลิตสินคาที่มีคุณภาพ อาจกระทําไดโดยการใชเทคนิคตางๆเริ่มต้ังแตการใช
วตั ถดุ บิ กระบวนการผลติ การตรวจคุณภาพสนิ คากอ นสงมอบใหลูกคา

3. แหลงเรยี นรู หมายถึง
แนวตอบ แหลงท่ีมีขอมูล ขาวสาร ความรู ประสบการณ สารสนเทศ สําหรับผูเรียนใชในการ
แสวงหาความรูแ ละฝกทกั ษะในการประกอบอาชีพซง่ึ มีอยตู ามธรรมชาตแิ ละมนษุ ยสรา งขึ้น

4. การฝกทกั ษะอาชีพ หมายถึง
แนวตอบฝกทักษะอาชีพใดอาชีพหน่ึงจนเกิดความชัดเจนและชํานาญจนสามารถถายทอด
ความรูและประสบการณน้นั ๆ ใหกบั ผอู ื่นได

5. ขั้นตอนการบนั ทึกการฝกอาชีพ ประกอบดวยอะไรบา ง
แนวตอบ1.จากการอานหนงั สือ เพ่อื สรปุ เปน ความเขา ใจของตนเอง

2.จากการฝก ปฏบิ ตั ิ ตอ งจดบนั ทกึ เปนขน้ั ตอน
3.จากการสมั ภาษณผ รู ู
4.จากการฟงทมี่ ผี ูรบู รรยายหรอื จากการอภปิ รายแลกเปลี่ยนเรียนรู
5.การจดบนั ทึกที่มาของขอมูล

7

บทที่ 2
การทาํ แผนธุรกจิ เพ่ือการพัฒนาอาชีพ

การวเิ คราะหช มุ ชน

การวิเคราะหชุมชน หมายถงึ การนาํ เอาขอมูลทว่ั ไปของชมุ ชนท่ีเราอาศยั อยู ซง่ึ อาจจะ
เปนหมูบาน ตาํ บล หรืออําเภอก็ไดขึ้นอยูกับการกําหนดขอบเขตของชุมชนวาจะนําขอมูลของ
ชุมชนในระดบั ใดมาพจิ ารณา โดยการจําแนกขอมูลดานตาง ๆ เพื่อใหทราบถึงประเด็นปญหา
และความตองการที่แทจริงของชุมชน เพ่ือจะนํามากําหนดแนวทางการพัฒนาอาชีพใหแนว
ตอบสนองตรงกับความตอ งการของคนในชมุ ชน

“จุดแข็ง” และ “จดุ ออ น”ในการวิเคราะหช มุ ชน
จุดแขง็ คอื การวิเคราะหส ิง่ แวดลอมภายในองคกร สง่ิ แวดลอมใดมศี กั ยภาพ
มคี ุณภาพ ถอื วาเปน จุดแข็ง เชน ผลิตภณั ฑม ีคณุ ภาพดี เปน ตน
จุดออน คือ การวิเคราะหส่ิงแวดลอมภายในองคกร ส่ิงแวดลอมใดที่มีประสิทธิภาพ
และสรา งความเสยี หายใหอ งคกรถือวา เปนจุดออน เชน บุคลากรขาดความชํานาญในการผลิต
สินคา เปนตน

ศักยภาพของทรพั ยากรธรรมชาติในแตละพน้ื ที่

สงิ่ ตางๆ(ส่งิ แวดลอม) ที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติและมนุษยสามารถนํามาใชประโยชน
ไดเชนบรรยากาศดินนํ้าปาไมทุงหญาสัตวปา แรธาตุพลังงานและกําลังแรงงานมนุษยเปนตน
ดังนั้นการแยกแยะเพ่ือนําเอาศักยภาพของทรัพยากรธรรมชาติในแตละพื้นที่เพื่อนํามาใช
ประโยชนในดา นการประกอบอาชีพตองพิจารณาวาทรัพยากรทางธรรมชาติท่จี ะตอ งนาํ มาใชใน
การประกอบอาชพี ในพน้ื ทมี่ ีหรือไมมเี พยี งพอหรอื ไมถ าไมมีผูประกอบการตองพิจารณาใหมวา
จะกอบอาชีพ ท่ีตัดสินใจเลือกไวหรือไมเชนการผลิตน้ําแรธรรมชาติแตในพื้นท่ีไมมีตาน้ําไหล
ผา นและไมส ามารถขุดนา้ํ บาดาลไดซ ง่ึ ผปู ระกอบการจะตองพิจารณาวายังจะประกอบอาชีพน้ี
อีกหรือไมและถาตองการประกอบอาชีพนี้จริงๆเน่ืองจากตลาดมีความตองการมากก็ตอง
พจิ ารณาวาการลงทนุ หาแรธาตุท่ีจะมาใชใ นการผลติ คุมหรือไม

ศกั ยภาพของพืน้ ทตี่ ามหลกั ภมู อิ ากาศ

ลกั ษณะของลมฟา อากาศท่ีมอี ยปู ระจําทอ งถ่นิ ใดทองถิ่นหน่ึงโดยพิจารณาจากคาเฉล่ีย
ของอุณหภูมิประจําเดือนและปริมาณนํ้าฝนในชวงระยะเวลาตางๆของป เชน ภาคเหนือของ
ประเทศไทยมีอากาศหนาวเย็นหรือเปนแบบสะวันนา (Aw) คืออากาศรอนชื้นสลับกับฤดูแลง

8

เกษตรกรรมกิจกรรมท่ีทํารายไดตอประชากรในภาคเหนือไดแก การทําสวนทําไรทํานาและ
เล้ยี งสตั ว ภาคใตเ ปนภาคทมี ่ีฝนตกตลอดทั้งป ทําใหเหมาะแกการปลูกพืชเมืองรอนท่ีตองการ
ความชุมช้ืนสูง เชน ยางพาราปาลมน้ํามันเปนตนดังน้ันการประกอบอาชีพอะไรก็ตาม
จําเปน ตอ งพิจารณาสภาพภูมอิ ากาศดวย

ศกั ยภาพของภมู ปิ ระเทศและทาํ เลทตี่ ้งั ของแตล ะพน้ื ที่

ลกั ษณะของพ้ืนท่แี ละทาํ เล ท่ีต้งั ในแตล ะจงั หวัดซึ่งมลี กั ษณะแตกตางกันเชนเปน ภูเขา
ที่ราบสงู ที่ราบลมุ ท่รี าบชายฝง สิง่ ทเี่ ราตอ งศกึ ษาเกี่ยวกับลักษณะภูมิประเทศ เชน ความกวาง
ความยาวความลาดชนั และความสงู ของพน้ื ท่ีเปน ตนซงึ่ ในการประกอบอาชีพใดๆก็ตามไมวาจะ
เปน การผลติ การจําหนา ยหรอื การใหบรกิ ารกต็ ามจําเปน ตอ งพจิ ารณาถงึ ทาํ เลที่ตัง้ ทเ่ี หมาะสม

ศักยภาพของศลิ ปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวถิ ีชวี ติ ของแตละพน้ื ท่ี

สภาพภูมิประเทศภมู ิอากาศและทรพั ยากรธรรมชาติท่ีแตกตางกันออกไปในแตละภาค
จึงมีความแตกตางกันในการดํารงชีวิตของประชากรท้ังดานวัฒนธรรมประเพณีและการ
ประกอบอาชีพระบบการเกษตรกรรม สังคมไทยเปนสังคมเกษตรกรรม (agrarian society)
กลาวคือประชากรรอยละ 80 ประกอบอาชีพเกษตรกรรมหรือกลาวอีกนัยหน่ึงไดวาคนไทย
สว นใหญม ีวถิ ชี วี ิตผูกพนั กับระบบการเกษตรกรรม และระบบการเกษตรกรรมน้ีเองไดเปนท่ีมา
ของวัฒนธรรมไทยหลายประการเชน ประเพณีขอฝน ประเพณีลงแขกและการละเลนเตนกํารํา
เคียว เปน ตน

ศักยภาพของทรพั ยากรมนษุ ยในแตล ะพน้ื ท่ี

เปนการนําศักยภาพของแตละบุคคลในแตละพื้นท่ีมาใชในการปฏิบัติงานใหเกิด
ประโยชนสูงสดุ และสรางใหแ ตละบุคคลเกดิ ทศั นคติท่ีดีตอองคการตลอดจนเกิดความตระหนัก
ในคุณคาของตนเองเพื่อนรวมงานและองคการเมื่อพิจารณาถึงทรัพยากรมนุษยในแตละพ้ืนท่ี
โดยเฉพาะภมู ปิ ญญาไทย

การวเิ คราะหขอ มลู สถานการณชุมชนมคี วามสาํ คญั และจําเปนตอ การพฒั นาอาชพี

การพัฒนาอาชีพจะประสบความสําเรจ็ มากนอยเพียงใด ข้ึนอยูกับการวิเคราะหขอมูล
ส ถ า น ก า ร ณ ชุ ม ช น ท้ั ง ภ า ย ใ น แ ล ะ ภ า ย น อ ก ใ ห ต ร ง กั บ ส ภ า พ ค ว า ม เ ป น จ ริ ง ต า ม ที่ มี ก า ร
เปลี่ยนแปลงเพื่อสรางความเช่ือมั่นและกําหนดเปาหมายการพัฒนางานอาชีพท่ีชัดเจน และ
เหมาะสมสอดคลองกบั สภาพบรบิ ทในพน้ื ท่ี สามารถกําหนดเปาหมายในการดําเนินงานพัฒนา
อาชพี ไดอ ยางเหมาะสม

9

ความสาํ คัญของการวางแผนพฒั นาธรุ กจิ ของชุมชน

1. ชวยลดความเสีย่ ง
2. ทําใหการดําเนนิ การของสถานประกอบการเปน ไปตามเปาหมายทวี่ างไว
3. เปน การยอมรบั ความคิด วิธีการใหมๆ ในการดําเนินการเน่อื งจากมีการเปล่ียนแปลง
อยูตลอดเวลา
4. ชวยประหยัดเวลาในการดาํ เนินงาน
5. ทาํ ใหสมาชกิ ของสถานประกอบการมีความเขาใจ สามารถมองเห็นภาพการทํางาน
รวมกันได
6. ทาํ ใหเ กิดการประสานงานทีด่ ีในสถานประกอบการ
7. เปนแรงจงู ใจท่ีดีในการทาํ งานของสมาชิกในสถานประกอบการ

ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง

ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง ประกอบไปดว ย 5 สวนดังน้ี
สว นท่ี 1. กรอบแนวคดิ

เปนปรัชญาท่ีช้ีแนะแนวทางการดํารงอยูและปฏิบัติตนในทางที่ควรจะเปน โดยมี
พนื้ ฐานมาจากวถิ ชี ีวติ ด้งั เดมิ ของสงั คมไทย สามารถนาํ มาประยุกตใชไดตลอดเวลาและเปนการ
มองโลกเชิงระบบท่ีมีการเปลี่ยนแปลงอยูตลอดเวลา มุงเนนการรอดพนจากภัยและวิกฤต
เพือ่ ความม่ันคง และความยั่งยืนของการพัฒนา

สวนท่ี 2. คุณลักษณะ
เศรษฐกิจพอเพยี งสามารถนาํ มาประยุกตใชกับการปฏบิ ัติตนไดใ นทุกระดับ โดยเนนการ

ปฏิบตั ิบนทางสายกลางและการพฒั นาอยา งเปน ข้ันตอน

สวนที่ 3. คํานยิ าม
ความพอเพียงจะตองประกอบดว ย 3 คณุ ลักษณะ ดังน้ี

ความพอประมาณ หมายถึง ความพอดีที่ไมนอยเกินไป และไมมากเกินไปโดยไม
เบียดเบยี นตนเอง และผอู ่นื เชน การผลติ และการบริโภคทอ่ี ยใู นระดับพอประมาณ

ความมีเหตุผล หมายถึง การตัดสินใจเก่ียวกับระดับของความพอเพียงน้ัน จะตอง
เปนไปอยางมีเหตุผลโดยพิจารณาจากเหตุปจจัยท่ีเก่ียวของตลอดจนคํานึงถึงผลท่ีคาดวาจะ
เกดิ ขึน้ จากการกระทาํ นัน้ ๆ อยางรอบคอบ

การมีภูมิคุมกันที่ดีในตัว หมายถึง การเตรียมตัวใหพรอมรับผลกระทบ และการ
เปลยี่ นแปลงดา นตา ง ๆทจี่ ะเกิดข้ึนโดยคํานึงถึงความเปนไปไดของสถานการณตาง ๆท่ีคาดวา
จะเกดิ ขน้ึ ในอนาคตทัง้ ใกล และไกล

สวนท่ี 4. เงอื่ นไข

10

การตดั สนิ ใจและการดําเนนิ กิจกรรมตาง ๆใหอยูในระดับพอเพียงนน้ั ตองอาศัยทงั้ ความรู และ
คณุ ธรรมเปน พ้นื ฐาน 2 เงื่อนไขดังน้ี

เงอ่ื นไขความรู ประกอบดวยความรอบรูเ กยี่ วกบั วิชาการตาง ๆ ทเี่ ก่ียวขอ งอยา งรอบ
ดานความรอบคอบทจี่ ะนําความรเู หลานัน้ มาพิจารณาใหเ ชอ่ื มโยงกัน เพือ่ ประกอบการวางแผน
และความระมดั ระวังในขั้นปฏิบตั ิ

เงื่อนไขคณุ ธรรม ทจี่ ะตอ งเสริมสรางประกอบดวย มคี วามตระหนักในคณุ ธรรมมีความ
ซอ่ื สัตยส จุ ริต และมีความอดทน มคี วามเพยี รใชสตปิ ญญาในการดาํ เนินชีวติ

สวนที่ 5. แนวทางปฏิบตั ิ / ผลทค่ี าดวาจะไดร ับ
จากการนาํ ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งมาประยุกตใ ช คือการพฒั นาทส่ี มดุล และ

ย่ังยนื พรอ มรบั ตอ การเปลย่ี นแปลงในทกุ ดาน ทั้งดา นเศรษฐกจิ สงั คม สิง่ แวดลอ ม ความรู และ
เทคโนโลยี

11

กิจกรรมทา ยบทที่ 2

1. การวเิ คราะหชุมชน หมายถึง
แนวตอบ การนําเอาขอมูลท่ัวไปของชุมชนที่เราอาศัยอยู ซ่ึงอาจจะเปนหมูบาน ตําบล หรือ
อําเภอก็ไดขึ้นอยูกับการกําหนดขอบเขตของชุมชนวาจะนําขอมูลของชุมชนในระดับใดมา
พิจารณา โดยการจําแนกขอมูลดานตาง ๆ เพื่อใหทราบถึงประเด็นปญหา และความตองการ
ที่แทจริงของชุมชน เพ่ือจะนํามากําหนดแนวทางการพัฒนาอาชีพใหแนวตอบสนองตรงกับ
ความตองการของคนในชุมชน

2. ใหนกั ศกึ ษาบอกความหมายของ “จดุ แขง็ ” และ “จุดออน”
แนวตอบ จุดแข็ง คือ การวิเคราะหส่ิงแวดลอมภายในองคกร ส่ิงแวดลอมใดมีศักยภาพ
มีคณุ ภาพ ถอื วา เปนจุดแขง็ เชน ผลติ ภณั ฑม ีคณุ ภาพดี เปนตน

จุดออน คือ การวิเคราะหสิ่งแวดลอมภายในองคกร สิ่งแวดลอมใดที่มีประสิทธิภาพ
และสรา งความเสียหายใหอ งคก รถอื วา เปนจุดออน เชน บุคลากรขาดความชํานาญในการผลิต
สนิ คา เปน ตน

3. การวิเคราะหขอ มูลสถานการณช มุ ชนมคี วามสําคัญและจําเปนตอการพัฒนาอาชพี อยางไร
แนวตอบ การพัฒนาอาชีพจะประสบความสําเร็จมากนอยเพียงใด ขึ้นอยูกับการวิเคราะห
ขอมลู สถานการณช มุ ชนท้งั ภายในและภายนอกใหต รงกับสภาพความเปนจรงิ ตามท่ีมี
การเปลย่ี นแปลงเพอื่ สรางความเชอื่ ม่นั และกําหนดเปาหมายการพัฒนางานอาชีพท่ชี ัดเจน และ
เหมาะสมสอดคลองกบั สภาพบรบิ ทในพ้นื ท่ี สามารถกาํ หนดเปาหมายในการดําเนินงานพัฒนา
อาชีพไดอ ยางเหมาะสม
4. การวางแผนพฒั นาธรุ กิจของชมุ ชน มีความสําคัญ อยา งไร
แนวตอบ 1. ชวยลดความเส่ียง

2. ทาํ ใหการดําเนนิ การของสถานประกอบการเปน ไปตามเปา หมายที่วางไว
3. เปนการยอมรับความคิด วิธีการใหมๆ ในการดําเนินการเนื่องจากมีการ
เปลี่ยนแปลงอยตู ลอดเวลา
4. ชวยประหยัดเวลาในการดาํ เนนิ งาน
5. ทําใหสมาชิกของสถานประกอบการมีความเขาใจ สามารถมองเห็นภาพการ
ทาํ งานรวมกนั ได
6. ทาํ ใหเกิดการประสานงานทด่ี ีในสถานประกอบการ
7. เปนแรงจงู ใจทด่ี ีในการทํางานของสมาชกิ ในสถานประกอบการ

12

5. ใหนักศึกษาสรปุ ความหมายของปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพียง
แนวตอบ เปนแนวคิดของในหลวง พระราชทานมากวา25ป ช้ีถึงแนวทางปฏิบัติตน โดย
คํานึงถึงความพอประมาณความมีเหตุผล และการสรางภูมิคุมกันที่ดี เพื่อพรอมรับตอความ
เสย่ี ง บนพน้ื ฐานของความรอบรู ความรอบคอบ ระมัดระวัง และคุณธรรม การใชความรูอยาง
ถูกหลกั วชิ าการ ดวยความรอบคอบ ไมเบียดเบียนกัน การแบงปน ชวยเหลือกัน ความรวมมือ
ปรองดองกันในสังคม นําไปสคู วามสามัคคี การพัฒนาท่ีสมดุลย่ังยืน และการพรอมรับตอการ
เปลี่ยนแปลงตา งๆ ภายใตกระแสโลกาภิวัตน

13

บทที่ 3
การจัดการความเสีย่ ง

การวเิ คราะหศ กั ยภาพและการจดั การ

การวเิ คราะหศ กั ยภาพและการจดั การเกีย่ วกบั ผลการดําเนินการในอดีตท่ีผานมา 2 - 3 ป
จนถงึ ปจ จบุ นั

การวิเคราะหศักยภาพและการจัดการความเสี่ยงกับผลการดําเนินงาน ประกอบดวย
ปจ จยั สําคัญดงั นี้

1. สนิ คา หมายถงึ ส่งิ ทม่ี ตี วั ตนและสรา งความพงึ พอใจใหกับผูบรโิ ภคได
2. ประเภทสนิ คา แบง ไดเ ปน 2 ประเภท คอื

- อปุ โภค บรโิ ภค หมายถึง สนิ คา หรือบรกิ ารทีผ่ ซู อ้ื ไปเพื่อใชเ อง หรือเพอ่ื ใช
ในครอบครัว

- สนิ คาอตุ สาหกรรม หมายถึง สินคาท่ซี ้ือมาเพ่ือนาํ มาใชผลิตเปนสนิ คา อ่ืน
ตอ ไป หรือเพ่ือใชใ นการดาํ เนนิ ของธุรกิจ

3. คาใชจายตางๆ หมายถงึ ตน ทุนสว นทหี่ กั ออกจากรายไดในรอบระยะเวลา
ท่ดี ําเนนิ งาน

4. ผลกําไร หมายถึง ผลแนวตอบแทนทก่ี จิ การไดร ับ
5. คูแขงขนั หมายถึง กลุมบคุ คลหรือสถาบันที่ดําเนินการดานธุรกิจอยางเดียวกันหรือ
ใกลเคยี งกันซ่งึ สามารถใชแ ทนกนั ได
6. สว นครองการตลาด หมายถงึ อัตรายอดขายสินคา ตอ ยอดขายท้ังสิน้ ของคแู ขงขนั
7. สมรรถนะธรุ กจิ หมายถึง ความรู ทักษะ และคุณลักษณะท่ีจําเปนของบุคคลใน
การทาํ งานธรุ กจิ ใหประสบความสําเร็จ มีผลงานไดตามเกณฑหรือมาตรฐานที่กําหนดหรือสูง
กวา
8. สภาพแวดลอมภายใน หมายถึง การศึกษาจุดแข็ง จุดออน กลยุทธและวิธีการ
คแู ขง ขันเพื่อใหส ามารถหามาตรการในการแนวตอบสนอง
9. สภาพแวดลอมภายนอก หมายถึง การศึกษาโอกาสและอุปสรรค ตองมีความรู
เก่ียวกับโครงสรางธุรกิจขององคกรเอง ขอมูลลูกคา ขอมูลคูแขง ขาวสารทางเศรษฐกิจท้ัง
ภายในและภายนอกประเทศมาเปนตวั ชวยในการวิเคราะหบนพน้ื ฐานของขอมลู ทแ่ี ทจ ริง
10. วงจรความเส่ียง หมายถึง การตัดสินใจของผูบริการทุกระดับจะตองเผชิญกับ
ความเสีย่ ง ผูบรหิ ารจําเปนและเขาใจวงจรความเส่ียงเพ่ือจะไดนํามาใชในการบริหารจัดการ
ความเสย่ี งตามวตั ถุประสงคขององคกร

14

วิธีการแกป ญ หาความเสยี่ งเพอื่ ความม่นั คงของอาชีพ

ความเสี่ยง หมายถึงเหตุการณห รือการกระทําใดๆ ทอ่ี าจเกิดขนึ้ ภายในสถานการณท่ีไม
แนนอนและสงผลกระทบหรือสรางความเสียหายหรือลมเหลว หรือการลดโอกาสท่ีบรรลุ
เปาหมายและวัตถปุ ระสงค

การจัดการความเสยี่ ง หมายถงึ กระบวนการในการวิเคราะห ประเมิน ดูแล ตรวจสอบ
และควบคุมความเสี่ยงที่สัมพนั ธก ับกิจกรรมหนา ทีแ่ ละกระบวนการทาํ งาน เพ่ือใหงานลดความ
เสียหายจากความเสี่ยงมากท่สี ุด อนั เนอ่ื งมาจากทตี่ อ งเผชิญในชว งเวลาใดเวลาหน่งึ

การแกไขปญหาความเส่ียง หมายถึง การทําใหเกิดสภาพการณที่เราคาดหวัง การท่ี
คนจํานวนมากไมสามารถแกไขปญหาตนเอง หรือผูบริหารไมสามารถจะแกปญหาหนวยงาน
ของตนไดถ ึงแมจ ะรสู ภาพหรือเปาหมายอยูแลว แตไ มส ามารถนําไปสูเ ปาหมายได ท้ังน้ีเพราะ
ปญหาอาจมีมาก รุนแรง มีความสลับซับซอน คลุมเครอื และแฝงไวดวยปญหาอ่ืนๆ

การแกป ญหาความเสย่ี งมี 4 ข้นั ตอนดังน้ี
1. ขั้นระบปุ ญ หา เปน ข้นั แรกท่ีมคี วามสาํ คัญเพราะถาเราไมทราบปญหาเราก็ไมมีทาง

แกป ญหาไดจ ําเปนตองหาสาเหตุแลวนําสาเหตุนั้นมาเรียงลําดับความสําคัญอะไรเปนเหตุเปน
ผล

2. ขนั้ สาเหตุของปญ หา การหาสาเหตุของปญ หาไมถูกตองจะทําใหเกิดการแกปญหา
ผิดไป ซ่ึงตามปกติคนเรามักยึดติดกับแนวคิดหรือความรูเดิมๆ ทําใหมองเห็นปญหาแตเพียง
ดานท่สี ัมพนั ธสอดคลองกับแนวคดิ นน้ั ๆอกี ประการหนง่ึ ผทู รี่ ูถึงสาเหตุที่แทจริงแลวรีบดวนสรุป
โดยไมพยายามคนหาสาเหตอุ ่ืนๆ

3. ขนั้ การกาํ หนดจุดมุงหมายในการแกปญหา การคัดเลือกสาเหตุที่กอใหเกิดปญหา
แลวนาํ ไปหาแนวทางแกไ ขจะทําใหปญหานั้นไดรับการแกไ ข

4. ขัน้ กาํ หนดแนวทางแกปญ หา การกาํ หนดทางเลือกในการแกปญหาซึ่งอาจจะเปน
ทางเลือกที่สามารถนําไปใชแกปญหาไดจริง ไมใชเปนเพียงอุดมการณหรืออุดมคติ หรือ
ทางเลือกนั้นสามารถนํามาเปรียบเทียบกันได ท้ังท่ีวัดเปนตัวเงินไดและไมสามารถวัดเปนตัว
เงินได

การวางแผนปฏบิ ตั กิ ารจัดการความเสีย่ ง

การวางแผนปฏบิ ตั กิ ารจัดการความเสย่ี ง ควรมีผูแทนจากฝายตางๆ ในองคการเปน
เสมือนคณะทํางานกลาง หากคณะทํางานยังไมมีความชํานาญพอ ควรจางที่ปรึกษาเขามา
ทํางานรว มกัน เพอ่ื วางแผนปฏิบตั ิการจดั การความเสี่ยง โดยเริ่มจากการสรางตัวแบบบริหาร
ความเสย่ี งระดับองคก าร ซึ่งจะตอ งมีการทบทวน วเิ คราะห ตัดสินใจและประเมินความเส่ียง
ขององคก ารกอ น

15

1. กาํ หนดตัวชีว้ ัดประสิทธภิ าพ
2. จดั การฝก อบรมใหความรูกับตัวแทนฝายตางๆ ใหต ระหนกั ถงึ ความเสย่ี ง
3. จัดทําแบบสอบถาม
4. จดั ใหม ีการสมั ภาษณ
5. ดําเนนิ การทบทวนเอกสารท่มี อี ยูจากฝายตางๆ โดยเนน เฉพาะดา นความเสี่ยง
6. จดั สัมมนาเชงิ ปฏิบตั ิการอยางตอ เน่ือง
7. จดั ทาํ ตัวแบบความเส่ยี ง
8. ตรวจสอบติดตามพนื้ ท่ขี องฝายตา งๆ
9. วเิ คราะหส งิ่ ทีไ่ ดจากการประเมนิ

ข้นั ตอนการวางแผนปฏิบตั กิ ารจดั การความเสี่ยง

1. สํารวจความเส่ียงในองคก าร การสํารวจความเสี่ยงท้งั องคการโดยศึกษาจากตัวแทน
ฝา ยตางๆ ดวยวิธีการแนวตอบแบบสอบถาม การสัมภาษณเพื่อใหไดขอมูลที่เปนเหตุเปนผล
ตอความเสีย่ งขององคก ารโดยนําขอมลู มากรอกในตารางความเสี่ยงทก่ี ําหนดไว

2. ประเมินความเสี่ยงในระดับองคการ คณะทํางานกลางรวบรวมขอมูลความเส่ียง
จากฝายตา งๆ ที่เก่ียวขอ ง นํามาจดั ลําดับความเส่ยี ง โดยอาจเชญิ ผูที่เก่ียวของรว มพจิ ารณา

3. กําหนดตวั ควบคุมความเสย่ี งทีเ่ กิดข้ึนในโอกาสตา งๆ รวมถงึ ผลกระทบทีอ่ าจเกดิ ข้ึนได
4. การทาํ แผนปฏบิ ตั กิ ารจะตอ งเลือกความเสย่ี งสูงสดุ ทเี่ ปน วกิ ฤตกิ อ นมาทาํ แผน
ปฏบิ ตั กิ าร
5. การทาํ รายงานสรุปความเสี่ยง เพอ่ื นาํ ขอมูลความเส่ียงมาจัดทําแผนปฏิบัติการการ
จัดการความเส่ยี ง โดยเร่อื งวกิ ฤตทิ ่ีตองเรง แกไข

16

กิจกรรมทา ยบทท่ี 3

1. ประเภทสนิ คา แบงไดเ ปน 2 ประเภท ประกอบดวยอะไรบา ง
แนวตอบ 1. อปุ โภค บรโิ ภค หมายถึง สนิ คา หรอื บริการที่ผูซ้ือไปเพ่ือใชเอง หรือเพ่ือใชใน
ครอบครัว
2.สินคาอุตสาหกรรม หมายถงึ สินคาที่ซ้ือมาเพ่อื นาํ มาใชผลิตเปนสินคาอ่ืนตอไปหรือเพื่อใช
ในการดําเนินของธุรกจิ

2. การแกไขปญ หาความเส่ยี ง หมายถงึ อะไร
แนวตอบ การทาํ ใหเกดิ สภาพการณทีเ่ ราคาดหวัง การที่คนจํานวนมากไมสามารถแกไขปญหา
ตนเอง หรอื ผูบ รหิ ารไมส ามารถจะแกป ญหาหนว ยงานของตนไดถึงแมจ ะรสู ภาพหรือเปาหมาย
อยูแลว แตไมสามารถไปสูเปาหมายได ท้ังน้ีเพราะปญหาอาจมีมาก รุนแรง มีความ
สลบั ซับซอ น คลุมเครอื และแฝงไวด วยปญหาอ่นื ๆ

3. เพราะเหตใุ ดจงึ ตอ งสํารวจความเสย่ี งในองคการ
แนวตอบ เพราะการสํารวจความเส่ยี งทั้งองคการโดยศึกษาจากตัวแทนฝายตางๆ ดวยวิธีการ
แนวตอบแบบสอบถาม การสัมภาษณเพ่ือใหไดขอมูลท่ีเปนเหตุเปนผลตอความเสี่ยงของ
องคการโดยนําขอ มูลมากรอกในตารางความเสีย่ งทก่ี าํ หนดไว

17

บทท่ี 4
การจัดการการผลิตหรือการบรกิ าร

การจดั การเก่ียวกบั การควบคุมคณุ ภาพการผลติ หรอื การบรกิ าร

การจัดการเกี่ยวกับการควบคมุ คุณภาพการผลิตหรอื การบริการ คือ การบังคับหรือ
กํากับดูแลใหการดําเนินการผลิตสูเปาหมายซึ่งการควบคุมยอมเปนหลักประกันวาผลงานที่ได
ตรงกับเปาหมายและวัตถุประสงคที่กําหนดการควบคุมการผลิตจะทําใหเราทราบวางานท่ีทํา
กาํ ลงั เดินไปสูเ ปา หมายหรือไมถ า ไมตรงตามความตอ งการก็สามารถปรับปรงุ แกไ ขไดทนั การการ
ควบคุมจะทําใหผลผลิตมีประสิทธิภาพสูงขึ้นจะตองมีการวางแผนและต้ังมาตรฐานเอาไว
ลว งหนาและมีการเปรียบเทียบผลงานจรงิ กับมาตรฐานท่ีกาํ หนดไว

วัตถุประสงคก ารจดั การเกยี่ วกบั การควบคุมคณุ ภาพการผลิตหรอื การบรกิ าร
1. เพ่อื ใหเ สยี คา ใชจ า ยหรือตนทุนต่ําทีส่ ดุ ทงั้ นีโ้ ดยการใชปจ จัยการผลิตและวิธีการผลติ

ทีเ่ หมาะสม
2. เพื่อใหไ ดป รมิ าณสินคาตรงตามความตองการของตลาด ไมมากเกินไปจนสินคาเนา

เสีย และไมนอยเกนิ ไปจนไมส ามารถสนองความตองการของตลาดได เปนตน
3. เพื่อใหไ ดส ินคา ตรงตามเวลาท่ลี ูกคา ตองการ
4. เพื่อใหไ ดค ุณภาพสนิ คาตรงตามที่ลกู คา ตอ งการ ไมม จี ดุ บกพรอ งหรอื เนาเสีย

ขน้ั ตอนการควบคมุ การผลติ แบง ออกเปน 4 ขั้นตอน
1. ข้นั ตอนการกาํ หนดนโยบาย เปนการกําหนดวตั ถุประสงคกวางๆเพื่อเปนเครอื่ งชี้

นําวา กิจการจะตอ งทําอะไรบา งเพอ่ื ใหบ รรลุวตั ถปุ ระสงคทวี่ างไว
2. ขั้นตอนการออกแบบผลิตภณั ฑ หมายถึง การกาํ หนดคุณลักษณะของผลติ ภัณฑ
3. ขั้นตอนการควบคุมคณุ ภาพการผลิต
4. ข้นั การจําหนา ย การควบคมุ คณุ ภาพ

การใชน วตั กรรมและเทคโนโลยีในการผลิต

การใชนวัตกรรมและเทคโนโลยีในการผลิต คือการพัฒนาความสามารถในการผลิต
ผลิตภณั ฑของมนษุ ย ชว ยในการแกปญ หาและสนองความตองการของมนุษยอยางสรางสรรค
โดยนําความรูมาใชกับกระบวนการเทคโนโลยีเพ่ือสรางและใชส่ิงของเคร่ืองใช วิธีการใหการ
ดาํ รงชวี ติ มคี ณุ ภาพดีย่งิ ขึน้

18

ประโยชนและผลกระทบของเทคโนโลยี
เทคโนโลยีจะมปี ระโยชน อยา งมาก เมอ่ื ผูใ ชม กี ารนําไปใชไดอยางถูกวิธีและเหมาะสม
และจะเกดิ ผลกระทบอยา งมากมายเม่ือผูใชนําเทคโนโลยีไปใชแบบผิดๆ ดวยความไมรูหรือใช
เทคโนโลยมี ากเกนิ กวา ความจําเปน

กระบวนการเทคโนโลยีในการผลติ
กระบวนการเทคโนโลยี คือกระบวนการท่เี กย่ี วของกบั การแกปญหา โดยการใชความคิดริเริ่ม
สรา งสรรคและรอบคอบ เพอื่ สรา งผลติ ภณั ฑท กี่ อ ใหเกดิ ประโยชนต ามความตอ งการของมนุษย
อยางมปี ระสิทธิภาพ

การเลอื กใชเ ทคโนโลยอี ยา งสรา งสรรคม ีหลกั การ
1. การเลือกใชเ ทคโนโลยีโดยคาํ นงึ ถงึ ชีวติ คือ การเลอื กใชโ ดยคาํ นึงถึงความปลอดภยั

ของสขุ ภาพรางกายของผใู ชคอื การเลอื กใชโ ดยคํานงึ ถงึ ความปลอดภยั ของสุขภาพรา งกายของ
ผใู ช

2. การเลือกใชเ ทคโนโลยโี ดยคํานึงถึงสงั คมคอื การเลือกใชโ ดยคาํ นึงถึงผลกระทบท่ีจะ
เกดิ ขน้ึ ตอสงั คม เชน เศรษฐกจิ วฒั นธรรม

3. การเลือกใชเทคโนโลยีโดยคํานึงถงึ สง่ิ แวดลอ มคือ การเลอื กใชโดยคํานงึ ถึงผลกระทบ
ตอสงิ่ แวดลอม เเละมลภาวะตา งๆทจ่ี ะเกดิ ขนึ้

แนวคดิ ในการลดและควบคมุ ตนทุนการผลติ มหี ลกั การ
1. ศกึ ษาวเิ คราะหและสาํ รวจสถานภาพปจจุบันของการผลิต
2. วเิ คราะหสาเหตุของตน ทุนสูญเปลา ทีเ่ กิดขน้ึ จากการผลติ และการบริการ
3. ลดและควบคุมตน ทนุ การผลิตทีส่ ูญเปลา

ปจจัยท่ีสาํ คญั ในการลด ควบคุมตนทนุ การผลติ
ผูบริหารตองกําหนดเปาหมายและการดําเนินงานอยางจริงจัง และตองมีการจัดทํา

ขอมลู และวัดประสทิ ธิภาพของการลดตน ทนุ อยางตอเน่อื ง

การลดตน ทุนการผลิตและการบรกิ ารมีประโยชน
1. เพอ่ื ใหทางองคกรเสยี คาใชจ ายหรอื ตนทนุ ต่าํ ทส่ี ุด ทั้งนโ้ี ดยการใชปจ จัยการผลิตและ

วิธีการผลิตทีเ่ หมาะสม

19

2. เพ่ือใหองคกรไดปริมาณสินคาตรงตามความตองการของตลาด ไมมากเกินไปจน
สนิ คาเนา เสยี และไมน อยเกินไปจนไมส ามารถสนองความตองการของตลาด ได เปนตน

3. เพื่อใหอ งคกรไดส ินคาตรงตามเวลาทีล่ กู คาตองการ
4. เพอื่ ใหไ ดค ณุ ภาพสนิ คาตรงตามทล่ี ูกคาตองการ ไมมีจดุ บกพรอ งหรือเนาเสยี
5. เพื่อใหเกิดขอดีที่จะมีการติดตามและวางมาตรฐานการปองกันในระหวาง
กระบวนการปฏบิ ัติไดตลอดเวลา ซ่ึงดกี วาการแกไ ขเม่ือไปถงึ ขัน้ สดุ ทา ยทง่ี านเสร็จแลว

การควบคมุ การจดั การผลติ หรอื บรกิ ารเพอื่ ใหธ รุ กจิ มีความมน่ั คง มีวธิ กี ารดังน้ี

การดําเนินงานธุรกิจใหมีความม่ันคง ผูประกอบการหรือเจาของธุรกิจตองมีระบบ
ควบคุม การจัดการผลิตและการบริการ ระบบควบคุมท่ีนิยมใชกันมาก ไดแก วงจรควบคุม
PDCA (Deming Cycle) มรี ายละเอียด ดังน้ี

P(Plan) คือ การวางแผนงานจากวัตถปุ ระสงค และเปาหมายท่ไี ดก ําหนดข้นึ
D(Do) คือ การปฏิบัติตามข้ันตอนในแผนงานท่ีไดเขียนไวอยางเปนระบบและมี
ความตอ เนื่อง
C(Check) คือ การตรวจสอบผลการดําเนินงานในแตละขั้นตอนของแผนงานวามี
ปญ หาอะไรเกดิ ขนึ้ จําเปน ตอ งเปลีย่ นแปลงแกไ ขแผนงานในขั้นตอนใด
A(Act) คือ การปรับปรุงแกไขสวนท่ีมีปญหา หรือถาไมมีปญหาใดๆ ก็ยอมรับแนว
ทางการปฏบิ ตั ิตามแผนงานทไี่ ดผ ลสาํ เรจ็ เพือ่ นําไปใชใ นการทาํ งานคร้งั ตอ ไป
วงจรการควบคุม PDCA (Deming Cycle)ตองมกี ารดาํ เนินงานอยา งตอ เนือ่ ง
เมอื่ เสร็จสิ้นแลว ตอ งเรม่ิ ทําใหมเพ่อื ใหเ กดิ การปรบั ปรงุ และพฒั นาอยา งตอ เนือ่ ง

20

กิจกรรมทา ยบทที่ 4

1. ใหนักศกึ ษาอธิบายวิธกี ารจัดการเก่ยี วกับการควบคมุ คุณภาพการผลิตหรอื การบริการ
แนวตอบ การบังคับหรือกํากับดูแลใหการดําเนินการผลิตสูเปาหมายซึ่งการควบคุมยอมเปน
หลักประกนั วาผลงานที่ไดตรงกับเปาหมายและวัตถุประสงคท่ีกําหนดการควบคุมการผลิตจะ
ทําใหเราทราบวางานท่ีทาํ กาํ ลงั เดนิ ไปสูเ ปา หมาย หรอื ไมถ าไมตรงตามความตองการก็สามารถ
ปรบั ปรงุ แกไขไดท นั การการควบคุมจะทําใหผลผลิตมีประสิทธิภาพสูงขึ้นจะตองมีการวางแผน
และต้งั มาตรฐานเอาไวล ว งหนาและมีการเปรียบเทยี บผลงานจริงกบั มาตรฐานท่ีกําหนดไว

2. การใชน วตั กรรมและเทคโนโลยใี นการผลิต
แนวตอบ กระบวนการที่เกี่ยวของกับการแกปญหา โดยการใชความคิดริเริ่มสรางสรรคและ
รอบคอบ เพื่อสรางผลิตภัณฑที่กอใหเกิดประโยชนตามความตองการของมนุษยอยางมี
ประสทิ ธภิ าพ

3. แนวคิดในการลดและควบคมุ ตนทุนการผลิตมหี ลักการ อยางไร
แนวตอบ1. ศกึ ษาวิเคราะหแ ละสํารวจสถานภาพปจจบุ นั ของการผลิต

2.วเิ คราะหส าเหตุของตน ทนุ สญู เปลา ทเี่ กดิ ขน้ึ จากการผลิตและการบริการ
3. ลดและควบคมุ ตนทุนการผลิตทีส่ ญู เปลา

4. วงจร PDCA (Deming Cycle) คอื อะไร
แนวตอบPDCA คือ วงจรควบคุมหรอื บริหารงานคุณภาพ ประกอบไปดว ย

P(Plan) คอื การวางแผนงานจากวตั ถุประสงค และเปา หมายทีไ่ ดกาํ หนดขน้ึ
D(Do) คือ การปฏิบัติตามข้ันตอนในแผนงานที่ไดเขียนไวอยางเปนระบบและมีความ
ตอ เน่ือง
C(Check) คอื การตรวจสอบผลการดาํ เนินงานในแตล ะข้ันตอนของแผนงานวามีปญหา
อะไรเกิดขนึ้ จําเปนตองเปลีย่ นแปลงแกไขแผนงานในข้นั ตอนใด
A(Act) คือ การปรับปรุงแกไขสวนท่ีมีปญหา หรือถาไมมีปญหาใดๆ ก็ยอมรับแนว
ทางการปฏิบัติตามแผนงานที่ไดผลสําเร็จ เพ่ือนําไปใชในการทํางานครั้งตอไป
เม่ือไดวางแผนงาน(P) ลงมือทําหรือปฏิบัติ(D) มีการตรวจสอบ (C) พบปญหาก็ทําการแกไข
หรือปรบั ปรงุ (A) เมื่อนํามารวมกันเราจงึ เรียกวงจร" PDCA "

21

บทที่ 5
การจัดการการตลาด

การจดั การการตลาดเพอื่ นําผลผลติ เขาสตู ลาด

ความหมายของตลาดและการจัดการตลาด
ตลาด หมายถึง สถานท่ีซง่ึ ผูซ ื้อและผูขายมาพบกันเพือ่ โอนเปลี่ยนมือกันในกรรมสิทธ์ิ

ของสนิ คา และบริการ
การจัดการตลาด หมายถึง การดําเนินกิจกรรมตางๆ ดานธุรกิจ ซ่ึงจะตองมีการวาง

แผนการผลติ การโฆษณา การประชาสัมพนั ธ การวิจัยการตลาด การสงเสริมการขายการทํา
ขอมูลฐานลูกคา การกระจายสินคา การกําหนดราคา การจัดจําหนายตลอดจนการดําเนิน
กิจการทกุ อยา งเพอื่ แนวตอบสนองความตองการ และบริการใหแกผูซ้ือหรือผูบริโภคพอใจ ทั้ง
ในเรือ่ งราคาและบริการ

การโฆษณา หมายถงึ การนําเสนอหรอื สงเสรมิ ความคิด ในการขายสินคาหรือบริการ
ผา นสอื่ ตา งๆ มีผอู ุปถัมภเ ปนผูเสียคาใชจายในการโฆษณา โดยมีวัตถุประสงคของการโฆษณา
เพ่ือใหเกิดความรู ความเขาใจเกี่ยวกับสินคาและบริการ เปนการใหขาวสารและชักจูงใหซ้ือ
สินคา และซื้อบริการ

การประชาสัมพันธ หมายถึง การติดตอส่ือสารเพื่อการสงเสริมความเขาใจที่ถูกตอง
รวมกันตลอดจนสรางความสัมพันธอันดีตอกันระหวางลูกคา หนวยงาน รัฐบาล ประชาชน
เพือ่ ใหเกดิ ความเช่อื ถือศรัทธา ความคิดเห็น ทัศนคติท่ีดีตอ องคการ การประชาสัมพันธ

การวิจัยตลาด หมายถงึ การศกึ ษาปจจัยภายนอกและภายในเกย่ี วกบั การตลาด
ทําใหผูประกอบการมีขอมูลในการวางแผนการตลาดไดอยางม่ันใจและสามารถบอก
รายละเอียดในการดาํ เนนิ งานไดอยา งชัดเจน

การสง เสริมการขาย หมายถงึ การทาํ กจิ กรรม การโฆษณา การขายโดยบุคคล
การสงเสริมการขาย และการประชาสัมพันธ กิจกรรมนี้ ดําเนินการโดยมีวัตถุประสงคเพื่อ
กระตุนใหผ ูซ้ือตดั สินใจเลือกสนิ คาหรอื บรกิ าร

การทาํ ขอ มูลฐานลกู คา หมายถึง ขอมูลจะชว ยในการกาํ หนดสว นตา งของตลาด
การกําหนดกลยทุ ธก ารตลาดทางตรงไมวาเปน กลยุทธก ารสรา งสรรคงานโฆษณา
กลยทุ ธส ื่อตลอดจนใชใ นการวิเคราะหข อ มูลตางๆ
การกระจายสินคา
1. จุดประสงคของการกระจายสินคา คือ การจัดสงสินคาใหลูกคาไดถูกตอง ไปยัง
สถานทท่ี ี่ถกู ตอ งในเวลาที่เหมาะสม โดยเสียคา ใชจา ยนอ ยที่สุด ตลอดจนการใหบ รกิ ารลกู คา
ทีด่ ที ีส่ ดุ

22

2. บทบาทและความสําคญั ของการกระจายสินคา เปนการเชื่อมโยงระหวางผูผลิตกับ
ผูบรโิ ภคหรือกลาวไดว า การทนี่ ําสินคา ออกจําหนายใหผูบริโภคทันตามเวลาที่ตองการกระจาย
สินคา จึงมีความสําคัญท่ีผูประกอบการตองระมัดระวังในเร่ือง สินคาท่ีถูกตอง เวลาที่ถูก
จํานวนทถี่ กู ตอ ง สถานที่ที่ถกู ตอ ง รูปแบบที่ตองการ

3. แนวคดิ ทางการตลาดมุงการผลิต
- แนวคิดมงุ การผลิต คือ การมุงถึงการจัดทรัพยากรในการสรางผลิตภัณฑนํา

ออกขายและสิน้ สุดท่กี ารนําเสนอขายสินคา ทม่ี ีอยู
- แนวคิดมุงการตลาด คือ แนวทางการผลิตท่ีลูกคาตองการดูจากความ

ตองการของลกู คา เปนหลักเพื่อแนวตอบสนองความตอ งการเหลา น้ันใหสมบรู ณทีส่ ดุ

จัดทาํ แผนการจดั การการตลาด

การวางแผนการตลาดเชิงกลยุทธ จะทําใหพนักงานทุกคนไดรูวาจะปฏิบัติใหบรรลุ
เปา หมายในระยะยาวไดอ ยา งไร แผนการตลาดเปน เอกสารท่เี ขียนข้ึนเพื่อใชเปนเสมือนหนังสือ
นาํ ทาง สําหรับกิจกรรมทางการตลาด แกผ ูจดั การฝายการตลาด

แผนการตลาดจะระบุวัตถุประสงคและกิจกรรมที่ตองทําเพ่ือใหบรรลุวัตถุประสงคน้ัน
การตลาดถือเปน กิจกรรมทจ่ี ะตอ งบรรลุวตั ถปุ ระสงค

1. การเขียนแผนการตลาดท่ชี ดั เจน
2. แผนการตลาดจะทําใหพนักงานทุกคนทราบวาตนมีความรับผิดชอบอะไร ตองทํา
อะไร มกี รอบเวลาในการปฏบิ ตั อิ ยางไร
3. แผนการตลาดบงบอกวัตถุประสงคและแนวทางการจัดสรรทรัพยากรเพ่ือใหบรรลุ
วตั ถุประสงค
4. แผนการตลาดเปน กรอบความคิดและใหทศิ ทาง สว นการนําไปปฏิบตั ิเปนการทํางาน
ในลักษณะที่จดั การกบั ปญหา โอกาส และสถานการณ
5. แผนการตลาดแสดงขัน้ ตอนงานท่เี รยี งเปน ลําดับกอนหลงั ซึ่งมีขั้นตอนดงั นี้

- การกําหนดพันธกิจขององคกร
- การระบวุ ัตถปุ ระสงคทางการตลาด
- การวเิ คราะหส ถานการณ
- การสรา งกลยุทธท างการตลาด
- การนาํ แผนไปปฏบิ ัตแิ ละการควบคมุ

23

กิจกรรมทายบทท่ี 5

1. การจดั การตลาด หมายถึง
แนวตอบการดําเนินกิจกรรมตางๆ ดานธุรกิจ ซึ่งจะตองมีการวางแผนการผลิต การโฆษณา
การประชาสัมพันธ การวิจัยการตลาด การสงเสริมการขายการทําขอมูลฐานลูกคา
การกระจายสินคา การกําหนดราคา การจัดจําหนายตลอดจนการดําเนินกิจการทุกอยางเพื่อ
แนวตอบสนองความตองการ และบริการใหแกผูซ้ือหรือผูบริโภคพอใจ ทั้งในเรื่องราคาและ
บรกิ าร

2. แนวคิดมุง การผลติ คือ อะไร
แนวตอบการมงุ ถึงการจัดทรัพยากรในการสรางผลิตภัณฑนาํ ออกขายและสิ้นสุดท่ีการนําเสนอ
ขายสนิ คา ที่มอี ยู

3. เพราะเหตใุ ดจึงตอ งมกี ารวางแผนการตลาด
แนวตอบ เพราะจะทําใหพนักงานทุกคนไดรูวาจะปฏิบัติใหบรรลุเปาหมายในระยะยาวได
อยางไร แผนการตลาดเปน เอกสารที่เขียนข้นึ เพือ่ ใชเ ปนเสมือนหนังสือนําทาง สําหรับกิจกรรม
ทางการตลาด แกผ ูจดั การฝายการตลาด

24

บทท่ี 6
การขับเคล่ือนเพือ่ พัฒนาธุรกิจ

การวเิ คราะหค วามเปน ไปไดข องแผนพฒั นาอาชพี

การวเิ คราะหค วามเปน ไปไดข องแผนพัฒนาอาชพี มีองคป ระกอบ ดงั นี้
1. ทนุ ที่มีอยูของชมุ ชน ไดแ ก

- ทุนทางทรพั ยากรทางธรรมชาติ
- ทุนทางศาสนา ศิลปะ วฒั นธรรม
- ทุนทางปญญาชมุ ชน
2. ความสามารถหลักของชมุ ชน
3. ความตองการพัฒนา เกิดจากการมองเห็นอยางลึกซึ้งของคนในชุมชน เพ่ือใหเกิดความ
เทยี่ งตรง สอดคลองกับความเปน จริงท่ีสุด ควรใชวธิ กี ารเปดเวทปี ระชาคม เพ่ือใชเปน ขอมลู
ในการจัดทาํ แผนพฒั นาอาชพี โดยใชข อมูล ดา นเศรษฐกิจ รายไดที่คาดหวัง ทุนที่มีอยู แลวนํา
ขอมลู แตละดานมาสรปุ วิเคราะหค วามเปนไปไดของแผนพฒั นาอาชพี

แผนภูมกิ ารจดั ระบบ และรายละเอยี ดของแผนพฒั นาอาชีพ
ใหม คี วามเหมาะสมท่ีจะดําเนินการได

25

ข้ันตอนการขับเคลอื่ นแผนพฒั นาอาชีพ มี 3 ประเดน็ คือ
1. การวิเคราะหความเปนไปไดของแผนปฏิบัติการเปนการพิจารณาความเหมาะสม

ของแผนปฏิบตั กิ ารกบั สภาพความเปน จรงิ
2. การพัฒนาแผนปฏิบัติการเปนการนําขอมูลจากการวิเคราะหแผนปฏิบัติการมา

ปรับปรุงหรือพัฒนาเพ่ือใหแผนปฏิบัติการมีความเหมาะสมที่จะดําเนินการไดตามศักยภาพ
ชุมชน

3. จดั การความรูการขับเคล่ือนแผน คือการจัดการความรูขับเคลื่อนแผนปฏิบัติการสู
ความสาํ เร็จ

ประโยชนข องการทาํ แผนพฒั นาอาชพี
1. ชวยใหท กุ คนในชุมชนท่ีจะตัดสินใจกระทาํ อยางใดอยางหนึ่งมีแนวทาง มีกล

ยุทธแ ละวิธีการท่ถี กู ตองมากขึ้น
2. ชว ยใหชุมชน สามารถพัฒนาอาชีพ เผชญิ กับการแขง ขนั
3. มีการทบทวน และประมาณการ ท้ังดานรายรับ และงบประมาณรายจายท่ี

จะเกิดขึน้ ในอนาคต
4. เปนเคร่ืองบงช้ีถึงจํานวนเงินทุน สภาพคลองทางการเงินทั้งระยะสั้น และ

ระยะยาว
ทเ่ี หมาะสม

5. เปนการเปดโอกาสใหสมาชิกทุกคนในชุมชน ไดมีสวนรวมในการคิด วิเคราะห
แกปญหาและอปุ สรรค รวมถงึ รวมกนั รบั ผิดชอบตอ ความเจรญิ กาวหนา ของชมุ ชน

ปญหาอปุ สรรคและแนวทางแกไ ขทเ่ี กดิ จากการขบั เคลอ่ื นแผนธรุ กจิ
การควบคมุ ปญ หาอปุ สรรคและหาแนวทางการแกปญหา ควรดําเนินการดงั นี้

1. ตรวจสอบปญหา อุปสรรคจากสภาพภายในกิจกรรม เพื่อนําขอบกพรองนํามา
ปรับปรงุ ใหเ ปนไปตามแผนทกี่ าํ หนดโดยมขี ัน้ ตอนดงั น้ี

- ทาํ ความเขา ใจขนั้ ตอนการทาํ งาน
- ตรวจสอบ เปรยี บเทียบ สรปุ ขอ บกพรอ ง
- ปรบั ปรุง แกไข พัฒนา โดยนาํ ขอบกพรอ งมากําหนดแนวทางแกไ ข
- สรุปผลการตรวจสอบองความรู บันทึกการตรวจสอบ แกไขขอบกพรอง
พฒั นาสรปุ เปนองคความรู
2. การตรวจสอบ ติดตาม แกไขขอ บกพรอ งการดาํ เนินงานตามแผน
- ดําเนินงาน ตรวจสอบติดตามแกไขขอบกพรอง ใหสามารถดําเนินงานตาม
แผน

26

- ปฏิบตั ิการจัดทาํ แผน
- ปฏบิ ัตกิ ารตรวจและแกไขขอ บกพรอ ง
- กําหนดระยะเวลากลับมาติดตามผลการแกไขขอบกพรองใหผูรับผิดชอบ
รับทราบ
- ปฏิบตั กิ ารติดตามผลและแกไขขอบกพรอง สรุปผลการแกไขขอบกพรองเปน
องคความรู

27

กิจกรรมทา ยบทที่ 6

1. การวเิ คราะหความเปน ไปไดของแผนพัฒนาอาชพี มอี งคประกอบ อะไรบาง
แนวตอบ 1.ทนุ ทม่ี อี ยขู องชมุ ชนไดแก - ทนุ ทางทรัพยากรทางธรรมชาติ

- ทุนทางศาสนา ศิลปะ วัฒนธรรม
- ทุนทางปญญาชุมชน
2. ความสามารถหลักของชุมชน
3. ความตองการพัฒนา เกิดจากการมองเห็นอยางลึกซึ้งของคนในชุมชน
เพ่ือใหเกิดความเที่ยงตรง สอดคลองกับความเปนจริงที่สุด ควรใชวิธีการเปดเวที
ประชาคม เพื่อใชเปนขอมูลในการจัดทําแผนพัฒนาอาชีพ โดยใชขอมูล ดานเศรษฐกิจ
รายไดที่คาดหวัง ทุนที่มีอยู แลวนําขอมูลแตละดานมาสรุป วิเคราะหความเปนไปได
ของแผนพฒั นาอาชพี

2. ประโยชนของการทาํ แผนพฒั นาอาชพี มีอะไรบาง
แนวตอบ 1. ชว ยใหทุกคนในชมุ ชนทจี่ ะตัดสินใจกระทําอยางใดอยางหนึ่งมีแนวทาง มีกลยุทธ
และวิธีการท่ีถูกตอ งมากขึ้น

2. ชวยใหช มุ ชน สามารถพฒั นาอาชพี เผชญิ กับการแขง ขัน
3. มีการทบทวน และประมาณการ ทั้งดานรายรับ และงบประมาณรายจายท่ีจะ
เกิดข้นึ ในอนาคต
4. เปน เคร่ืองบง ชถ้ี งึ จาํ นวนเงินทนุ สภาพคลองทางการเงนิ ทั้งระยะส้ัน และระยะยาว
ทีเ่ หมาะสม
5. เปนการเปดโอกาสใหสมาชิกทุกคนในชุมชน ไดมีสวนรวมในการคิด วิเคราะห
แกปญ หาและอปุ สรรครวมถึงรวมกนั รับผิดชอบตอความเจริญกาวหนา ของชมุ ชน

3. ขั้นตอนการขับเคลือ่ นแผนพฒั นาอาชีพ มีกป่ี ระเด็น อะไรบา ง
แนวตอบ มี 3 ประเดน็ คือ

1. การวิเคราะหความเปน ไปไดของแผนปฏบิ ัติการเปนการพจิ ารณาความเหมาะสมขอ
แผนปฏบิ ัตกิ ารกบั สภาพความเปน จริง

2. การพัฒนาแผนปฏิบัติการเปนการนําขอมูลจากการวิเคราะหแผนปฏิบัติการมา
ปรับปรุงหรือพัฒนาเพ่ือใหแผนปฏิบัติการมีความเหมาะสมท่ีจะดําเนินการไดตามศักยภาพ
ชมุ ชน

28

3.จัดการความรูการขับเคล่ือนแผน คือการจัดการความรูขับเคล่ือนแผนปฏิบัติการสู
ความสําเร็จ

4. การควบคมุ ปญหาอุปสรรคและหาแนวทางการแกป ญ หา ควรดาํ เนินการอยา งไร
แนวตอบ1. ตรวจสอบปญหา อุปสรรคจากสภาพภายในกิจกรรม เพื่อนําขอบกพรองนํามา
ปรบั ปรุง แกไ ข พฒั นา สรปุ ผลการตรวจสอบเปนองคค วามรู เพอ่ื พัฒนาทนุ ทางปญญา

2. การตรวจสอบ ติดตาม แกไขขอบกพรองการดําเนินงานตามแผน เพื่อสราง
ประสทิ ธผิ ลการทํางาน ใหเกดิ ผลตอ การลงทนุ ของตนเอง

29

บทท่ี 7
โครงการพัฒนาอาชพี

ความสําคญั ของโครงการพัฒนาอาชพี

โครงการ หมายถึงงานท่กี าํ หนดจะทําในระยะหนึ่ง เพ่ือแกปญหาหรือแนวตอบสนอง
ความตองการท่เี กดิ ขึ้นโดยระบวุ า อะไร ใชปจจัยอะไร เทาไร และมีวิธีการดําเนินงานอยางไร
เมอื่ สนิ้ สุดระยะเวลา ปญ หาหรือความตองการนัน้ ไดรับการแนวตอบสนองจะถือวาโครงการ
นนั้ ส้นิ สุด

ลกั ษณะของโครงการทดี่ ี
1. ตอ งกาํ หนดวตั ถุประสงคใหชดั เจนและเขาใจงาย
2. สามารถนาํ ไปปฏิบัติงานไดจ รงิ
3. สอดคลองกับสภาพความเปน จริงทางสงั คม วัฒนธรรม เศรษฐกิจ และการเมือง
4. มรี ายละเอียดของสิ่งตา งๆ ท่ีเปนองคป ระกอบของโครงการ
5. ระบุทรัพยากรและแหลงทรัพยากรท่ีมีความจําเปนตองใชอยางชัดเจนตลอดจน

งบประมาณและแหลง เงินทนุ ท่ตี องใชในการดําเนินงาน
6. ผลทคี่ าดวา จะไดรับตอ งสอดคลอ งกบั เปาหมายและวตั ถุประสงคข องโครงการ

ทก่ี ําหนดไว

การเขียนโครงการ

การเขยี นโครงการพัฒนาอาชพี มีรายการท่ตี องจัดทาํ และรายละเอยี ด ดงั น้ี
1. ช่ือโครงการ จะตอ งมคี วามชัดเจน เฉพาะเจาะจงเขา ใจงายวา กระทําส่ิงใด
2. หลักการและเหตุผล เปนการนําเสนอขอมูลท่ีแสดงใหเห็นถึงเหตุผลและความ

จาํ เปนหรอื ความสาํ คัญและทม่ี าของโครงการ โดยผูเขียนจะตองระบุถึงสภาพปญหา เหตุผล
ความจาํ เปนพรอมจดั หาขอ มูลมาสนับสนนุ ใหชดั เจน

3. วัตถุประสงค เปนขอ ความทแ่ี สดงถึงความตอ งการหรือผลของการกระทําส่งิ ใด
สิ่งหน่ึงท่ีชัดเจน สามารถปฏิบัติวัดและประเมินผลได โครงการหนึ่ง อาจจะมีวัตถุประสงค
เพยี งขอ เดยี วหรอื หลายขอก็ได

4. เปาหมาย เปนการกําหนดผลงานตามโครงการไวลวงหนา เม่ือดําเนินงานตาม
โครงการแลว จะไดผลอะไร อยางไรการกาํ หนดเปา หมาย จะตอ งกาํ หนดใน 2 ลักษณะคือ

- เปาหมายเชงิ ปรมิ าณเปนการกําหนดผลงานในดานปริมาณวาไดก ช่ี ิ้นก่คี น
กี่เลม กีต่ ําบล ก่แี หง

30

- เปาหมายเชิงคุณภาพ เปนการกําหนดคุณภาพของผลงานที่ระบุไวในเชิงปริมาณวา
งานทไี่ ดจากโครงการน้นั ดอี ยา งไร เกิดประโยชนอ ยา งไร

5. วิธีการดําเนินการเปนการเขียนขั้นตอนรายละเอียดที่จะตองปฏิบัติ เพ่ือใหงาน
บรรลตุ ามวัตถปุ ระสงคข องโครงการ

6. ระยะเวลาในการดําเนินงานโครงการ การกําหนดระยะเวลาดําเนินการตาม
โครงการใหระบุการเร่ิมตนกจิ กรรมจนกระทงั่ สน้ิ สดุ

7. งบประมาณ การกาํ หนดงบประมาณเปนการแสดงขอมูลในรปู ของตัวเงินหรอื ของ
ทต่ี ีคา เปนเงนิ โดยตองแจกแจงใหชดั เจนวาใชเ งนิ ในรายการใดบาง

8. เครือขาย หมายถึง หนวยงานทั้งภาครัฐและเอกชน กลุมคน ชุมชนและแหลง
วิทยาการที่มีสวนสงเสรมิ สนับสนนุ ประสานงานและมีการจัดกิจกรรมเชื่อมโยงและเก้ือหนุน
กัน ในการระบุเครือขายจงึ ตอ งกาํ หนดใหช ดั เจน

9. การประเมนิ ผลและรายงานผลโครงการพฒั นาอาชีพ มีการประเมนิ 3 ระยะ คอื
- ประเมินผลกอนดาํ เนินโครงการ
- ประเมนิ ผลระหวางดําเนินโครงการ
- ประเมินผลเม่อื สน้ิ สดุ โครงการ

10. ผูรับผิดชอบโครงการพัฒนาอาชีพกําหนดระบุช่ือผูรับผิดชอบโครงการพัฒนา
อาชีพ ในกรณีท่ีเปนโครงการที่มีผูรวมงานหลายคน ใหระบุไวดวยวากี่คน ใครบาง
รบั ผดิ ชอบการดําเนนิ งานดานใดของโครงการอาชีพ

11. ความสัมพันธกับโครงการอื่นเปนการระบุโครงการที่ดําเนินงานนี้เอื้อประโยชน
ตอ เนื่องหรอื ประสานงานกับโครงการอ่ืนอยาง

12. ผลท่ีคาดวาจะไดรับเปนการกําหนดผลผลิตในดานตางๆ ท่ีจะเกิดข้ึนทันทีเมื่อ
สิน้ สุดโครงการพฒั นาอาชพี รวมถงึ ผลลัพธใ นดานตา งๆ ท่คี าดวาจะเกดิ ข้ึนในอนาคต

13. ตัวช้วี ัดผลสําเรจ็
14. การตดิ ตามประเมินผล

การเขียนแผนปฏบิ ตั ิการ

การดาํ เนนิ งานอาชีพ เม่อื จดั ทําโครงการเรียบรอ ย เพ่ือใหการปฏิบัติงานเปนไปอยาง
มีระบบ ผูดําเนินงานโครงการควรตองจัดทําแผนปฏิบัติการโดยนําขั้นตอนท่ีระบุในวิธีการ
ดาํ เนินการมาจดั ทําดงั รายละเอยี ดดังน้ี

1. กิจกรรมหลกั
2. วตั ถปุ ระสงค
3. กลมุ เปา หมาย
4. เปา หมาย

31

5. พ้นื ทีด่ าํ เนนิ การ
6. ระยะเวลา
7. งบประมาณ

การตรวจสอบโครงการทถ่ี ูกตองและเหมาะสม

การตรวจสอบโครงการ หมายถึง กระบวนการ การวัดและการตรวจสอบที่ทําเปน
ประจําในแตล ะระยะของการดําเนินโครงการ โดยจะทําการวดั และตรวจสอบปจจยั นาํ เขา

การควบคุมโครงการ หมายถึง กระบวนการท่ีบังคับใหกิจกรรมตางๆ เปนไปตาม
แผนงานและวัตถปุ ระสงคท ี่กําหนดไว การควบคุมโครงการจะชวยกระตุนใหผูบริหารโครงการ
ตลอดจนผูปฏิบัติงานโครงการใหความสนใจชวงการดําเนินงาน เพ่ือไมใหการดําเนินงาน
เบี่ยงเบนไปจากแผน ควรควบคมุ โครงการใน 5 ดาน

1. การควบคมุ ทรพั ยากรทางกายภาพ
2. การควบคุมกระบวนการปฏิบัตงิ าน
3. การควบคมุ ผลการปฏบิ ตั ิงานเปนการจัดการใหโครงการ การผลติ ไดป ริมาณตาม
ทก่ี ําหนดไวตามคุณภาพ และตามชว งเวลา
4. การควบคุมดานการเงิน รายรับรายจายของโครงการเปนไปตามแผนและโครงการ
สามารถทําใหเ กดิ ผลผลติ / ผลติ ภัณฑ / ผลิตภัณฑ / บรกิ ารตามวัตถุประสงค
5. การควบคมุ บคุ คลกร เปน การควบคุมพฤติกรรมการปฏิบัติงานของทีมงานโครงการ
ใหเปนไปตามวิธกี ารทีก่ ําหนดไว และเปนไปตามกาํ หนดการของโครงการ

การตดิ ตามและการควบคุมโครงการเปนกิจกรรมท่ีเก่ียวเนื่องกัน และมักใชควบคูกัน
เพื่อปรบั การปฏิบัตงิ านใหเขา ไปสทู ศิ ทางทต่ี องการ

การรายงานผลเปนการสรุปจากผลการประเมินวา เปน ไปตามโครงการหรือไม มีปญหา
อุปสรรคอยางไร เพื่อหาแนวทางแกไขและสงเสริมใหการปฏิบัติงานตามโครงการนั้นมี
ประสทิ ธิภาพมากย่ิงขึน้

กระประเมินผลโครงการ นอกจากจะประเมินความสําเร็จตามเปาหมายที่กําหนดไว
แลวผูประกอบการควรทําการประเมินดานคุณธรรม จริยธรรมของตนเองดวย เพราะ
ผูประกอบการสวนใหญจะนึกแตผลกําไรโดยไมคํานึงถึงคุณธรรม จริยธรรม ซึ่งจะมีผลตอ
ความมนั่ คงของอาชพี ในระยะยาว

32

กจิ กรรมทายบทที่ 7

1. โครงการ หมายถงึ
แนวตอบ งานทกี่ ําหนดจะทาํ ในระยะหนึ่ง เพ่ือแกป ญ หาหรอื แนวตอบสนองความตองการ
ที่เกิดข้ึนโดยระบุวาอะไร ใชปจจัยอะไร เทาไร และมีวิธีการดําเนินงานอยางไรเม่ือส้ินสุด
ระยะเวลา ปญหาหรอื ความตอ งการน้นั ไดร บั การแนวตอบสนองจะถือวาโครงการนัน้ สิ้นสดุ

2. หลกั การและเหตผุ ล หมายถึง
แนวตอบ การนําเสนอขอมูลที่แสดงใหเห็นถึงเหตุผลและความจําเปนหรือความสําคัญและ
ที่มาของโครงการ โดยผูเขียนจะตองระบุถึงสภาพปญหา เหตุผลความจําเปนพรอมจัดหา
ขอ มูลมาสนับสนุนใหชัดเจน

3. การตรวจสอบโครงการ หมายถงึ
แนวตอบ กระบวนการ การวัดและการตรวจสอบท่ีทําเปนประจําในแตละระยะของการ
ดาํ เนนิ โครงการ โดยจะทาํ การวดั และตรวจสอบปจ จัยนาํ เขา

4. เพราะเหตุใดจงึ ตอ งมกี ารสรปุ รายงานผล
แนวตอบ การรายงานผลเปนการสรปุ จากผลการประเมินวา เปนไปตามโครงการหรอื ไม
มีปญ หาอปุ สรรคอยา งไร เพอ่ื หาแนวทางแกไขและสง เสรมิ ใหก ารปฏบิ ัติงานตามโครงการน้ันมี
ประสิทธภิ าพมากย่งิ ขึ้น

33

คณะทาํ งาน

ทปี่ รกึ ษา จาํ จด เลขาธกิ าร กศน.
นายสรุ พงษ หอมดี รองเลขาธิการ กศน.
นายประเสริฐ สขุ สุเดช ผูอ าํ นวยการกลุม พฒั นาการศกึ ษานอกระบบ
นางตรีนุช และการศึกษาตามอธั ยาศัย
ผูอาํ นวยการ สถาบนั กศน.ภาคใต
นายอรัญ คงนวลใย

ผสู รปุ เนื้อหา ครู กศน.อาํ เภอควนขนนุ จังหวัดพทั ลงุ
นางละอองดาว แกว กลบั ครู กศน.อําเภอปา พะยอม จงั หวดั พทั ลุง
นางสาวศศมิ ณี สุพทิ ยพันธ ครู กศน.อาํ เภอเขาชัยสน จังหวดั พทั ลงุ
นางศศิธร คงเควจ็ ครู กศน.อาํ เภอปา บอน จังหวดั พัทลุง
นางสาวอาภรณ ตันติสทิ ธิกร ครู กศน.อําเภอเมือง จังหวัดพัทลุง
นางอรญั ญา สวัสดีประเสริฐ ครู กศน.อําเภอศรีบรรพต จงั หวดั พัทลงุ
นางสาวสุวรรณา ดวงทอง

ผตู รวจและบรรณาธกิ าร ครู สถาบัน กศน.ภาคใต
นางนฏั ยา ชปู ระดษิ ฐ ครู สถาบนั กศน.ภาคใต
นางอรอนงค จนั ทรมณี ครู สถาบนั กศน.ภาคใต
นางสาวปทมาภรณ ปนทอง

ผพู ิมพต น ฉบบั
นางสาวก่ิงกาญจน ประสมสขุ เจา หนา ท่ี สถาบัน กศน.ภาคใต

ผอู อกแบบปก กลมุ พัฒนาการศกึ ษานอกระบบ
นายศุภโชค ศรีรตั นศิลป และการศกึ ษาตามอธั ยาศยั

34