ถอดบทเรียนการขับเคลื่อนงานโภชนาการระดับประเทศสู่ระดับพื้นที่

นายแพทย์ณย์รงค์ สายวงศ์ ดร.สง่า ดามาพงษ์ ดร.พญ.สายพิณพิ โชติวิเวิชียชีร 13-15 ธ.ค. 2566 ถอดบทเรีย รี น การขับขัเคลื่อนงานโภชนาการ ระดับดั ประเทศ สู่รสู่ ะดับดัพื้นพื้ที่ คณะที่ปรึกรึษารัฐรัมนตรีว่รีาว่การ กระทรวงสาธารณสุขสุ ที่ปรึกรึษาสำ นักนั โภชนาการ สยามดาษดา เขาใหญ่ รีสรีอร์ทร์จังจัหวัดวั ปราจีนจีบุรี สำ นักนั โภชนาการ กรมอนามัยมั ผู้อำผู้ อำนวยการสำ นักนั โภชนาการ วิทวิยากรพิเพิศษ:

1 บทเรีย รี นสำ คัญ บทเรียรีนที่ 1 บทเรียรีนที่ 3 บทเรียรีนที่ 2 Partnerships PP Excellence on Nutrition Supportive Environment ส่งส่เสริมริภาคีเครือรืข่าข่ย เข้มข้แข็งข็ ยกระดับดัการส่งส่เสริมริ สุขสุภาพด้าด้นโภชนาการ จัดจัสภาพแวดล้อมที่เอื้อ ต่อการมีภมีาวะโภชนาการดี บทเรียรีนที่ 4 บทที่ยังยัไม่ใม่ช่บช่ทเรียรีน Health Literacy สร้าร้งสังสัคมรอบรู้ สู่โสู่ ภชนาการดีทุดีกทุช่วช่งวัยวั ก้าวต่อไป เรียรีนรู้เรู้พื่อพื่นำ ไปสู่ บทเรียรีนที่ดีขดีองวันวัข้าข้งหน้าน้ 2 6 10 14 18

มีภมีาคีเครือรืข่าข่ยเข้มข้แข็งข็ 1. ด้านสุขสุภาพ (Health Sectors) กรมอนามัยมัสสจ./สสอ รพศ./รพช./รพสต. หน่วน่ยงานอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อข้ง เช่นช่สคร. ศูนย์ สุขสุภาพจิตจิสบส. 2. Non-Health Sectors - กระทรวงมหาดไทย ได้แด้ก่ กรมส่งส่เสริมริการปกครองท้องถิ่น องค์การบริหริารส่วส่นตำ บล - กระทรวงศึกษาธิกธิาร ได้แด้ก่ สำ นักนัพัฒพันากิจกรรมนักนัเรียรีน สำ นักนั กองทุนทุเพื่อพื่ โครงการอาหารกลางวันวั ในโรงเรียรีนประถมศึกษา - มหาวิทวิยาลัย - เครือรืข่าข่ยชมรมผู้ปผู้ ระกอบการ - สวัสวัดิกดิารคุ้มคุ้ครองแรงงาน อุตสาหกรรมจังจัหวัดวั /ภาค ประกัน สังสัคม - Setting เช่นช่สถานประกอบการ บริษัริ ษัทเอกชน โรงเรียรีน วัดวั ร้าร้นค้าสะดวกซื้อซื้ - Food delivery บบททเเรีรี รี ยรี ยนนที่ที่ ที่ที่ 1 PARTNERSHIPS สิ่งสิ่ที่มีอมียู่ ส่งส่เสริมริภาคีเครือรืข่าข่ยเข้มข้แข็ง ข็ 2

ช่อ ช่ งว่า ว่ งและแนวทางการพัฒพันา ช่อช่งว่าว่ง 1. ขาดความเชื่อชื่มโยงนโยบายสู่กสู่ ารปฏิบัติบั ติ - ขาดการเชื่อชื่มโยงกับภาคีเครือรืข่าข่ย - ความเชื่อชื่มโยงของงานและการรวบรวมข้อข้มูล - ขาดความเชื่อชื่มโยงนโยบายและแนวทางขับขัเคลื่อนงานร่วร่มกัน - ขาดระบบสนับนัสนุนนุ 2. การประสานงานล่าช้าช้และไม่เม่ห็นความสำ คัญการดำ เนินนิงาน ด้านโภชนาการ - การประสานงาน การติดต่อสื่อสื่สาร - การทำ งานเป็นป็ทีม การให้คห้วามร่วร่มมือมื - รพ.สต.ถ่ายโอนไปทำ ให้กห้ารประสานงานล่าช้าช้ - เครือรืข่าข่ยไม่เม่ห็นห็ความสำ คัญของการดำ เนินนิงาน 3. ขาดแรงจูงใจในการดำ เนินนิงาน - ขาดแรงจูงใจในการทำ งาน - ขาดแรงจูงใจในการนำ นโยบายสู่กสู่ ารปฏิบัติบั ติ - ขาดแรงสนับนัสนุนนุทางสังสัคม เช่นช่มาตรการลดภาษี ป้าป้ยร้าร้นเมนูชูนู ชู สุขสุภาพ 4. มีหมีลายแอปพลิเคชันชั แนวทางการพัฒพันา 1. นโยบายการดำ เนินนิงานต้องชัดชัเจน และมีกมีารกำ หนดแนวทางการ ปฏิบัติบั ติงานร่วร่มกัน 2. สร้าร้งความร่วร่มมือมืและสื่อสื่สารให้เห้ห็นห็ถึงความสำ คัญการดำ เนินนิงาน โภชนาการ 3. ผลักดันดัแรงสนับนัสนุนนุทางสังสัคม มอบป้าป้ยร้าร้นเมนูชูนู ชูสุขสุภาพ 4. บูรณาการงาน รวมทั้งทั้แอปพลิเคชันชั - หน่วน่ยงาน สพฐ. มีหมีลายสำ นักนัที่ต้องร่วร่มมือมืกัน (สำ นักนัวิชวิาการ หลักสูตสูรแกนกลาง สาระการเรียรีนรู้ ปรับรัเนื้อนื้หาให้ทัห้ ทันสมัยมั ) - ชุมชนรอบรั้วรั้โรงเรียรีน ต้องร่วร่มกันสร้าร้งสภาพแวดล้อม ที่เอื้อต่อ การมีพมีฤติกรรมการบรโภคอาหารที่ดี 3

สิ่งสิ่ที่คาดหวังวั 1. ภาคีเครือรืข่าข่ยมีส่มีวส่นร่วร่มในการกำ หนดนโยบายที่ชัดชัเจน รวมทั้ง มีมมีาตรการดำ เนินนิงาน และกระบวนการประเมินมิผล - การมีส่มีวส่นร่วร่มเชิงชินโยบาย - กระบวนการประเมินมิผล - ต้องการความร่วร่มมือมืร่วร่มใจทำ งานเป็นป็ทีม - ต้องการความชัดชัเจน 2. ผลักลัดันดั ให้เห้กิดกิเมนูชูนูสุชูขสุภาพในร้าร้นสะดวกซื้อซื้ที่ส ที่ ามารถเข้าข้ถึงถึได้ง่ด้าง่ย - ประชาสัมสัพันพัธ์ใธ์ห้ปห้ระชาชนมีคมีวามรอบรู้ด้รู้าด้นสุขสุภาพ - เครือรืข่าข่ยเอกชนเข้าข้ร่วร่มขับขัเคลื่อนงาน เช่นช่สถานประกอบการร้าร้น อาหาร CPF food delivery (Food panda, Grab food) - ความร่วร่มมือมืกับผู้ปผู้ ระกอบการ สำ นักนั โภชนาการร่วร่มกับบริษัริ ษัทเครือรื เจริญริ โภคภัณฑ์ (CPF) โดยนำ สูตสูรเมนูชูนู ชูสุขสุภาพไปผลิตและจำ หน่าน่ยใน ร้าร้นเซเว่นว่พร้อร้มแสดง QR Code ในการสแกนเพื่อพื่เข้าข้ถึง Food4Health แอปพลิเคชันชับนฝากล่องอาหาร 3. สร้าร้งความรอบรู้ด้รู้ ด้านอาหารและโภชนาการ ให้กับประชาชนทุกทุ กลุ่มลุ่วัยวัรวมทั้งผู้ดูผู้ แดูล ครู ผู้ปผู้ กครอง ในด้านการดูแดูลสุขสุภาพ การ เฝ้าฝ้ระวังวั - ร่วร่มกันส่งส่เสริมริ ให้เห้ด็กด็ ได้รัด้บรัการดูแดูลแบบเต็มศักยภาพ เพื่อพื่พร้อร้ม เรียรีนรู้ - ความรู้ครู้วามเข้าข้ใจและทักษะในการดูแดูล เฝ้าระวังวัอาหารและ โภชนาการของวัยวัเรียรีน สำ หรับรัครู ผู้ปผู้ กครอง ชุมชน 4

ผู้นำผู้ นำถอดบทเรียรีน นางนิรนิมล ดามาพงษ์ นางณัฐณัวรรณ เชาวน์ลิน์ ลิลิตกุลกุ 5

1. กลุ่มลุ่แม่แม่ละเด็ก - การได้รัด้บรัยาไตรเฟอร์ดีร์นดี - การติดตามการได้รัด้บรัและการกินยาเม็ดม็เสริมริ ไอโอดีนดี 2. กลุ่มลุ่วัยวัเรียรีนวัยวัรุ่นรุ่ - บริกริารคัดกรองโลหิตหิจางในเด็กด็นักนัเรียรีน - บริกริารยาเม็ดม็เสริมริเหล็กในเด็กด็วัยวัเรียรีน 60 mg สัปสัดาห์ลห์ะครั้งรั้ - การคัดกรองซีดซีน้อน้ย - การได้รัด้บรัยาเม็ดม็เสริมริธาตุเตุหล็ก - เด็กด็มีภมีาวะซีดซี 3. กลุ่มลุ่วัยวัทำ งาน - บริกริารวิตวิามินมิเหล็กล็และ โฟลิกลิตามชุดสิทสิธิปธิระโยชน์ทุน์กทุสิทสิธิกธิารรักรัษา - โปรแกรมส่งส่เสริมริสุขสุภาพ - เมนูชูนู ชูสุขสุภาพ - Food4Health 4. กลุ่มลุ่ผู้สูผู้ งสูอายุ - สื่อสื่ส่งส่เสริมริ โภชนาการสำ หรับรัผู้สูผู้ งสูอายุ และพระสงฆ์ บบททเเรีรี รี ยรี ยนนที่ที่ ที่ที่ 2 PP EXCELLENCE ON NUTRITION ยกระดับการส่งส่เสริมริสุขสุภาพด้านโภชนาการ สิ่งสิ่ที่มีอมียู่ 6

แนวทางการพัฒพันา - กำ หนด Intervention ที่ชั ที่ ดชัเจน หรือรืแนวทางแก้ปัก้ญปัหาที่มี ที่ มมีาช้าช้นาน ร่วร่มกับกัภาคีเคีครือรืข่าข่ย เช่นช่เครื่อรื่งชั่งชั่น้ำ หนักนัที่ไที่ ม่ไม่ด้มด้าตรฐาน - สร้าร้งพลเมือมืงอาหาร (อบจ. สสจ.) ช่อช่งว่าว่ง 1. กลุ่มลุ่แม่แม่ละเด็ก - การเข้าข้ถึงชุดสิทสิธิปธิระโยชน์ (ประชาสัมสัพันพัธ์)ธ์ - หา Influencer/Soft Power - เครื่อรื่งมือมืสื่อสื่การสอน สื่อสื่สิ่งสิ่พิมพิพ์ 2. กลุ่มลุ่วัยวัเรียรีนวัยวัรุ่นรุ่ - เครื่อรื่งชั่งชั่น้ำ หนักนั /วัดวัส่วส่นสูงสูไม่ไม่ด้มด้าตรฐาน (เขียขีนโครงการงบ ประมาณ อปท.) - การคืนข้อข้มูลภาวะโภชนาการให้เห้ด็กด็และผู้ปผู้ กครองทราบ - แก้ปัญหา Malnutrition 3. กลุ่มลุ่วัยวัทำ งาน - ทบทวนเรื่อรื่งเครื่อรื่งมือมื /Application ที่ไม่พม่ร้อร้มใช้งช้าน - ข้อข้มูลที่ใช้จช้าก HDC แต่ไม่เม่ชื่อชื่มกับระบบของเอกชน - ทำ ข้อข้มูลซีดซีจากงานวิจัวิยจัเขตเมือมืง คืนข้อข้มูล/ปัญหา เนื่อนื่งจากสถาน ประกอบการเป็นป็ ไปตามความสมัคมัรใจไม่สม่ามารถบังบัคับ/สั่งสั่การ โดยให้ สิ่งสิ่สนับนัสนุนนุนำ เสนอผลการดำ เนินนิงานที่มีปมีระสิทสิธิภธิาพ 4. กลุ่มลุ่ผู้สูผู้ งสูอายุ - ขาดความรู้ด้รู้าด้นโภชนาการ - ชมรมผู้สูผู้ งสูอายุ (ความรู้ด้รู้าด้นอาหาร) - เน้นในผู้ป่วยติดเตียงและติดบ้าน (รักรัษา) มากกว่าว่ส่งเสริมริสุขภาพ ผู้สูงอายุ ช่อ ช่ งว่า ว่ งและแนวทางการพัฒพันา 7

1. กลุ่มลุ่แม่แม่ละเด็ก - ANC คุณคุภาพ - นมแม่อม่าหารตามวัยวั - การจัดการอาหารและโภชนาการในศูนย์พัฒนาเด็กก่อนวัยเรียรีน (0 – 5 ปี) - เฝ้าระวังวัการเจริญริเติบโตภาวะโภชนาการ 2. กลุ่มลุ่วัยวัเรียรีนวัยวัรุ่นรุ่ - อาหารกลางวันวัคุณคุภาพ 3. กลุ่มลุ่วัยวัทำ งาน - หญิงวัยวัเจริญริพันพัธุ์แธุ์ละวัยวัทำ งานไม่ซีม่ดซี - BMI ปกติ 4. กลุ่มลุ่ผู้สูผู้ งสูอายุ - Care Givers - Care managers - ชมรมผู้สูผู้ งสูอายุ - คลินิกนิผู้สูผู้ งสูอายุในสถานบริกริาร สิ่งสิ่ที่คาดหวังวั 8

นางพัชพัรี ยุติธรรม นางสาวพรวิภวิา ดาวดวง ผู้นำผู้ นำถอดบทเรียรีน 9

1. เกณฑ์รับรัรองเมนูชูนู ชูสุขสุภาพ 2. Platform Food4Health 3. ฐานข้อข้มูลคุณคุค่าทางโภชนาการของ อาหารไทย 4. คู่มืคู่อมืการดำ เนินนิงานโรงอาหารปลอดภัยใส่ใส่จสุขสุภาพ (Healthy Canteen) ฉบับบั ปรับรั ปรุงรุปี พ.ศ.2567 5. ข้อข้ ปฏิบัติบั ติการกินอาหาร เพื่อพื่สุขสุภาพที่ดีขดีองคนไทย (Thai Foodbased Dietary Guidelines) 6. โปรแกรมการรับรัรองเมนูชูนู ชูสุขสุภาพ ผ่าผ่นระบบอิเล็กทรอนิกนิส์ (ออนไลน์)น์ 7. มีคู่มี คู่มืคู่อมื / มาตรฐานการเติมสารให้คห้วามหวานในเครื่อรื่งดื่มดื่ที่เท่ากัน (เมนูหนูวานน้อน้ยสั่งสั่ได้)ด้ บบททเเรีรี รี ยรี ยนนที่ที่ ที่ที่ 3 SUPPORTIVE ENVIRONMENT จัดจัสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการมีภมีาวะโภชนาการดี สิ่งสิ่ที่มีอมียู่ 10

ช่อช่งว่าว่ง - เมนูชูนู ชูสุขสุภาพ ยังยัไม่คม่รอบคลุมลุทุกทุพื้นพื้ที่ - สถานที่ออกกำ ลังกายไม่เม่พียพีงพอ และขาดความปลอดภัย แนวทางการพัฒพันา 1. เพิ่มพิ่การเข้าข้ถึงสร้าร้งแรงจูงใจใช้ PlatformFood4Health (Friendly User) - ผู้ปผู้ ระกอบการได้รัด้บรัการโฆษณา /โปรโมทร้าร้นอาหารที่มีเมีมนูชูนู ชูสุขสุภาพ - ผู้บผู้ ริโริภค ได้รัด้บรัส่วส่นลดการจากสั่งสั่ซื้อซื้เมนูชูนู ชูสุขสุภาพ (สะสมแต้ม) - จัดจัทำ /พัฒพันาฐานข้อข้มูลด้าด้นโภชนาการ เช่นช่อาหารประจำ ถิ่น อาหาร พฤกษเคมี เป็นป็ต้น - จัดจัทำ ข้อข้ ปฏิบัติบั ติการกินอาหาร เพื่อพื่สุขสุภาพที่ดี ของคนไทย ฉบับบัเข้าข้ใจ ง่าย พร้อร้มเผยแพร่ผ่ร่าผ่นช่อช่งทางออนไลน์ ให้คห้นเข้าข้ใจ เข้าข้ถึง เช่นช่ YouTube TikTok Facebook เป็นป็ต้น - สร้าร้งศูนย์ออกกำ ลังกายในชุมชน สำ หรับรั ประชาชนวัยทำ งานและ ผู้สูงอายุ 2. สนับนัสนุนนุให้มีห้ชุมีชุมชนต้นแบบด้าด้นสุขสุภาพ (เมนูปนูระจำ ถิ่นเพื่อพื่สุขสุภาพ) ช่อ ช่ งว่า ว่ งและแนวทางการพัฒพันา 11

1. มีเมีมนูชูนู ชูสุขสุภาพในร้าร้นอาหาร ทุกทุร้าร้นในชุมชน 2. มีอมีาหารเพื่อพื่สุขสุภาพที่ขายในราคาถูกถูตามท้องตลาด 3. มีร้มีาร้นจำ หน่าน่ยผักผั - ผลไม้ ปลอดสารพิษพิ ในชุมชน 4. มีกมีารพัฒพันา Application จัดจัหาร้าร้นอาหารเพื่อพื่สุขสุภาพ 5. มีสมีถานที่ออกกำ ลังกาย / สวนสาธารณะ / สวนสุขสุภาพใกล้บ้าบ้น 6. มีคู่มี คู่มืคู่อมื / แนวทางการบริโริภคอาหารที่เหมาะสมตามกลุ่มลุ่วัยวัสำ หรับรั ประชาชน ฉบับบัที่เข้าข้ใจง่าย 7. มีจำมีจำนวนโรงอาหารปลอดภัยใส่ใส่จสุขสุภาพ (Healthy Canteen) ครอบคลุมลุทั่วทั่ประเทศภายในปี พ.ศ. 2570 8. ส่งส่เสริมริ ให้มีห้กิมี กิจกรรมชมรม / สถานที่ออกกำ ลังกาย ที่เหมาะสม สำ หรับรัผู้สูผู้ งสูอายุในชุมชน 9. สนับนัสนุนนุให้เห้กิดร้าร้นที่จำ หน่าน่ยอาหารเพื่อพื่สุขสุภาพในชุมชน สิ่งสิ่ที่คาดหวังวั 12

นางสาววสุนสุธรี เสรีสุรีชสุาติ นางกุลกุพร สุขุสุ ขุมาลตระกูลกู ผู้นำผู้ นำถอดบทเรียรีน 13

1. มีเมีครื่อรื่งมือมืสื่อสื่สารความรอบรู้ด้รู้ ด้านโภชนาการ - สื่อสื่องค์ความรู้ - FBDGs ธงโภชนาการ - แบบประเมินมิพฤติกรรมการบริโริภค - Application ของสำ นักนั โภชนาการ เช่นช่ Line Tiktok Facebook เป็นป็ต้น 2. มีกมีระบวนการดำ เนินนิงาน - แคมเปญในการรณรงค์ส่งเสริมริด้านโภชนาการต่าง ๆ เช่น หวานน้อยสั่งสั่ ได้ ไอโอดีน วันนมโลก มหัศจรรย์ 1,000 วันแรก - ภาพลักษณ์องค์กร ความหน้าน้เชื่อชื่ถือ บบททเเรีรีย รี ย รีนนที่ที่ ที่ที่ 4 HEALTH LITERACY สร้าร้งสังสัคมรอบรู้ สู่โสู่ ภชนาการดีทุกทุช่วช่งวัยวั สิ่งสิ่ที่มีอมียู่ 14

ช่อช่งว่าว่ง ประชาชนเข้าข้ถึงสื่อสื่ ได้น้อน้ย - การเข้าข้ไม่ถึม่ ถึงสื่อสื่ต่าง ๆ ของสำ นักนั โภชนาการ เช่นช่เช่นช่ Line, Tiktok, Facebook - การตอบโต้ข้อข้มูลไม่ทัม่ ทันต่อสถานการณ์ - ข้อข้มูลที่สื่อสื่สารไม่ไม่ด้อด้ยู่ใยู่นประเด็นด็ที่สนใจ - การสื่อสื่สารทางเดียดีว - ไม่ friendly user (เครื่อรื่งมือมืสื่อสื่ ) แนวทางการพัฒพันา 1. นำ เสนอสื่อสื่ด้านโภชนาการเชิงชิรุก ตามกระแสสังสัคม - ค้นคว้าว้หาข้อข้มูล ความสนใจ ความต้องการของประชาชนในแต่ละ กลุ่มลุ่วัยวั 2. มีกมีระบวนการติดตามประเมินมิผล และพัฒพันาสื่อสื่รูปแบบต่างๆ - ปรับรัแนวทางการดำ เนินนิงานให้มีห้รมีะยะเวลาในการทบทวน ติดตาม ประเมินมิผลมากขึ้นขึ้ - เปิดปิช่อช่งทางให้ปห้ระชาชนแสดงความคิดเห็นห็และสอบถามข้อข้มูลได้ - ค้นหาได้เด้ป็นป็ที่แรก เช่นช่ค้นหาใน google ช่อ ช่ งว่า ว่ งและแนวทางการพัฒพันา 15

1. ประชาชนทุกทุกลุ่มลุ่วัยวัมีคมีวามรอบรู้ด้รู้าด้นโภชนาการ 2. ประชาชนมีพมีฤติกรรมสุขสุภาพที่พึงพึประสงค์ด้าด้นโภชนาการ 3. การมีสมีภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการมี Health Literacy สิ่งสิ่ที่คาดหวังวั 16

นายอวัตวัถ์ เชาวน์ลิน์ ลิลิตกุลกุ นางนันนัทจิตจิบุญมงคล ผู้นำผู้ นำถอดบทเรียรีน 17

คาดหวังวัสิ่งสิ่ใด วางแผนอย่าย่งรอบคอบเพื่อพื่ ให้เห้กิดผลตามที่หวังวั เป้าป้หมายมีไมีว้พุ่ว้พุ่งพุ่ชน ประชาชนมีไมีว้พุ่ว้พุ่งพุ่เป้าป้ ค้นหาและเพิ่มพิ่ความร่วร่มมือมืกับภาคีเครือรืข่าข่ยให้มห้ากขึ้นขึ้ สื่อสื่สารให้โห้ดนใจกลุ่มลุ่เป้าป้หมาย ประเมินมิผลและใช้ปช้ระโยชน์จน์ากผลการประเมินมิเพื่อพื่พัฒพันางาน รู้เรู้ท่าทันเทคโนโลยี สร้าร้งนวัตวักรรมดีๆดีจากดิจิดิทัจิ ทัล ค้นหาเงินสนับนัสนุนนุจากแหล่งทุนทุภายนอกมาสนับนัสนุนนุการขับขัเคลื่อน งานโภชนาการ บบททที่ที่ยั ที่ ยั ที่ ง ยั ง ยัไไม่ม่ใม่ใม่ช่ช่บ ช่ บ ช่ ททเเรีรีย รี ย รีนน ก้ก้า ก้ า ก้ ววต่ต่อ ต่ อ ต่ ไไปป...... เรียรีนรู้เรู้พื่อพื่นำ ไปสู่บสู่ ทเรียรีนที่ดีของวันวัข้าข้งหน้าน้ 18

ปปรระะมมววลลภภาาพพ 19

20

21

กลุ่ลุ่มลุ่ลุ่ บริริหริริารยุยุท ยุ ท ยุ ธศาสตร์ร์ ร์ร์ สำสำสำสำนันัก นั ก นั โภชนาการ