แบบฝึกเสริมทักษะ

๑

แบบฝกึ เสริมทักษะหลักการใช้ภาษาไทยตามกระบวนการสบื เสาะหาความรู้
แบบ 7E’s&P สาหรบั นักเรยี นชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีที่ ๕
(ผ่านระบบออนไลน)์

เรือ่ ง
การรอ้ ยเรียงประโยค

นางจริ าภรณ์ สกุลเหลืองอรา่ ม
ตาแหนง่ ครู วทิ ยฐานะครชู านาญการพเิ ศษ

โรงเรียนดดั ดรณุ ี
สานักงานเขตพ้ืนที่การศกึ ษามัธยมศกึ ษาฉะเชงิ เทรา

๒

คานา

แบบฝึกเสรมิ ทักษะหลักการใชภ้ าษาไทยตามกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ แบบ 7E’s&P
สาหรบั นักเรยี นช้นั มัธยมศึกษาปีที่ ๕ เร่ือง การรอ้ ยเรยี งประโยค จัดทาเพ่ือใชเ้ ป็นเอกสารประกอบ
การจดั กิจกรรมการเรยี นรูต้ ามกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ แบบ 7E’s&P สาหรบั นักเรยี น
ช้นั มัธยมศึกษาปที ่ี ๕ โดยเนน้ ใหน้ ักเรียนได้สร้างองค์ความรู้ด้วยตนเอง เนน้ กระบวนการคดิ ฝึกปฏิบัติ

เม่ือนกั เรยี นปฏบิ ัติกจิ กรรมตามแบบฝกึ เลม่ นี้จบแลว้ จะทาใหน้ กั เรียนมีความรู้ความเข้าใจ
เร่ือง การร้อยประโยค สามารถเขียนขอ้ ความสอ่ื สารไดอ้ ย่างมปี ระสิทธิภาพ

ผจู้ ดั ทาหวังเปน็ อยา่ งยิง่ ว่า แบบฝกึ เสรมิ ทักษะหลักการใช้ภาษาไทยตามกระบวนการ
สืบเสาะหาความรู้ แบบ 7E’s&P สาหรับนักเรียนชั้นมัธยมศกึ ษาปีที่ ๕ เลม่ นจี้ ะเปน็ ประโยชน์
แกน่ ักเรียน ครู หรอื ผ้สู นใจที่จะชว่ ยใหก้ ารดาเนนิ การจดั กจิ กรรมการเรียนร้เู กดิ ประสทิ ธภิ าพ
สามารถพฒั นาผู้เรียนอยา่ งเต็มศักยภาพ และพัฒนาการศึกษาใหเ้ จริญกา้ วหนา้ ตอ่ ไป

จริ าภรณ์ สกลุ เหลืองอร่าม

๓ หนา้
๒
สารบัญ ๔
๕
คานา ๖
คาแนะนาการใชแ้ บบฝกึ เสรมิ ทกั ษะสาหรับครู ๗
คาแนะนาวธิ ีใช้แบบฝึกเสริมทกั ษะสาหรบั นกั เรยี น ๑๐
จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ ๑๒
แบบทดสอบก่อนเรยี น ๑๔
แบบฝกึ ท่ี ๑ เร่ือง ชนิดของประโยค ๑๗
แบบฝึกที่ ๒ เร่ือง ชนิดและโครงสรา้ งของประโยค ๒๐
แบบฝกึ ท่ี ๓ เรื่อง โครงสร้างประโยคซบั ซ้อน ๑ ๒๑
แบบฝึกท่ี ๔ เรื่อง โครงสร้างของประโยคซบั ซอ้ น ๒ ๓๐
แบบฝึกที่ ๕ เร่อื ง สืบค้นความร้เู รือ่ งประโยค ๓๑
แบบฝึกที่ ๖ เรอื่ ง นาเสนอความรู้เร่อื งประโยค ๓๓
แบบฝึกที่ ๗ เรอื่ ง แต่งประโยคในชวี ิตประจาวนั ๓๔
แบบฝึกท่ี ๘ เรื่อง รอ้ ยเรียงประโยค ๑ ๓๕
แบบฝึกท่ี ๙ เรื่อง ร้อยเรยี งประโยค ๒
แบบฝึกที่ ๑๐ เรอ่ื ง ร้อยเรียงประโยค ๓ ๓๘
แบบทดสอบหลงั เรียน ๓๙
บรรณานกุ รม
เฉลยแบบฝกึ เสริมทักษะ

๔

คาแนะนาการใช้แบบฝึกเสรมิ ทกั ษะสาหรับครู
๑. แบบฝกึ เสริมทักษะหลักการใชภ้ าษาไทยตามกระบวนการสืบเสาะหาความรู้

แบบ 7E’s&P สาหรบั นักเรียนช้นั มัธยมศกึ ษาปีท่ี ๕ เรอ่ื ง การร้อยเรียงประโยค
๒. สว่ นประกอบของแบบฝึกเสรมิ ทกั ษะ ประกอบดว้ ย

๒.๑ จดุ ประสงค์การเรยี นรู้
๒.๒ แบบทดสอบก่อนเรียน
๒.๓ เนอ้ื หา
๒.๔ แบบฝึก จานวน ๑๐ แบบฝกึ
๒.๕ แบบทดสอบหลังเรยี น
๒.๖ เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี น แบบฝกึ และแบบทดสอบหลงั เรยี น
๓. ควรศึกษาแบบฝึกเสรมิ ทักษะก่อนนาไปใช้
๔. ใหน้ ักเรียนทาแบบทดสอบก่อนเรียน ก่อนศกึ ษาแบบฝึก
๕. ครูตอ้ งตระหนกั ถึงความแตกต่างระหวา่ งบคุ คลของนกั เรียน
๖. ควรประเมนิ ผลและให้การเสริมแรงเป็นระยะ ๆ
๗. ใหน้ กั เรียนทาแบบทดสอบหลังเรียนหลงั จากศกึ ษาแบบฝกึ แล้ว

๕

คาแนะนาการใช้แบบฝึกเสริมทกั ษะสาหรับนักเรยี น
๑. นกั เรียนศึกษาคาแนะนาการใช้และจุดประสงค์การเรียนรใู้ ห้เข้าใจ
๒. นักเรียนทาแบบทดสอบก่อนเรยี น จานวน ๑๐ ขอ้
๓. นักเรยี นศึกษาเนือ้ หาใหเ้ ขา้ ใจกอ่ นแลว้ จงึ ทาแบบฝึกดว้ ยความต้ังใจ
๔. นกั เรยี นฝกึ ทักษะการร้อยเรยี งประโยคใหส้ ละสลวย
๕. นกั เรยี นทาแบบทดสอบหลังเรียน จานวน ๑๐ ขอ้
๖. นกั เรียนตรวจสอบคาตอบจากแบบเฉลยและบันทกึ คะแนนเปรยี บเทียบ

ผลการพฒั นา

๖

จดุ ประสงค์การเรียนรู้
๑. อธบิ ายเกย่ี วกบั ประโยคในภาษาไทยได้
๒. แต่งประโยคไดอ้ ย่างถกู ตอ้ ง
๓. ร้อยเรยี งประโยคได้สละสลวย

๗

แบบทดสอบก่อนเรียน

คำชี้แจง : ใหน้ กั เรียนเลอื กขอ้ ที่ถูกต้องทสี่ ดุ เพยี งขอ้ เดียว
๑. ข้อใดเปน็ ประโยคความซอ้ นท่ีซับซอ้ น

ก. ผีเสอื้ บนิ ตอมเกสรดอกไม้ในสวนหลังบา้ น
ข. นอ้ งของเพือ่ นของฉันจะไปเทย่ี วต่างจังหวัด
ค. เขาตั้งใจเรียนเพื่อสอบใหผ้ ่านซึ่งจะทาให้พ่อแมภ่ มู ิใจ
ง. พอ่ และแม่จะไปรับประทานอาหารใต้ แต่ลุงและป้าจะไปรบั ประทานอาหารทะเล
๒. ข้อใดเป็นประโยคความซ้อน
ก. หอ้ งเรียนของฉนั มีขนาดใหญม่ าก
ข. รถจกั รยานยนต์สแี ดงว่ิงเรว็ มาก
ค. เธอจะนอนหรอื เธอจะอ่านหนังสือ
ง. เขาขยนั อ่านหนังสอื เขาจึงได้คะแนนดี
๓. ข้อใดเป็นประโยคสามญั ท่ีมกี ารซบั ซ้อนในภาคประธาน
ก. สมฤทัยกาลงั กนิ กว๋ ยเตย๋ี วอย่างเอรด็ อร่อย
ข. สมศกั ดเ์ิ ดินทางไปพบสายสมรท่ีห้างสรรพสนิ คา้
ค. สายสมรมอบทนุ การศกึ ษาแก่เด็กนกั เรียนยากจน
ง. สุขสนั ตห์ น่มุ รูปหลอ่ เป็นผู้อานวยการโรงเรยี นคนใหม่
๔. ขอ้ ใดอธบิ ายโครงสร้างประโยคไดถ้ ูกตอ้ ง
ก. ฉันกินขา้ ว

คอื ประธาน + ขยายประธาน + กรยิ า
ข. เขารสู้ กึ กระวนกระวายใจ

คอื ประธาน + กริยา + ขยายกริยา + กรรม
ค. แมซ่ ้อื ดอกกุหลาบดอกใหญ่

คอื ประธาน + กรยิ า + กรรม + ขยายกรรม
ง. สมปองน้องชายคนสุดท้องของฉนั สอบได้ที่หนงึ่ ของห้อง

คือ ประธาน + ขยายประธาน + กรยิ า +กรรม + ขยายกรรม

๘

๕. “นกั กฬี าที่น่งั อยูข่ ้างสนามถูกโคช้ ตาหนเิ สมอว่าไมข่ ยนั ฝกึ ซอ้ ม”
ประโยคข้างตน้ คือประโยคชนดิ ใด
ก. ประโยครวมทซ่ี บั ซอ้ น
ข. ประโยคซ้อนทม่ี ปี ระโยคยอ่ ยเป็นนามานปุ ระโยค
ค. ประโยคซอ้ นทีม่ ีประโยคย่อยเปน็ คณุ านปุ ระโยค
ง. ประโยคซอ้ นท่มี ีประโยคยอ่ ยเปน็ วิเศษณานปุ ระโยค

๖. “เขาจนเพราะเขาเกยี จคร้าน แตน่ ้องเขารวยเพราะขยนั ทามาหากิน”
ประโยคข้างต้นนีเ้ ปน็ ประโยครวมทมี่ ีโครงสร้างประโยคอยา่ งไร
ก. ประโยครวม สันธาน ประโยครวม
ข. ประโยคซ้อน สนั ธาน ประโยคซ้อน
ค. ประโยคซ้อน สันธาน ประโยคสามัญ
ง. ประโยคสามญั สันธาน ประโยคสามญั

๗. “พ่อและแม่ปลูกตน้ ไมแ้ ต่ลูกแต่หลานดโู ทรทัศน์”
ประโยคข้างตน้ เป็นประโยคชนิดใด
ก. ประโยครวม
ข. ประโยคซ้อน
ค. ประโยคซ้อนซบั ซอ้ น
ง. ประโยครวมซับซ้อน

๘. “ผตู้ อ้ งหาไมย่ อมถอนคาพูด เพราะว่าเขาพูดความจริง”

ขอ้ ความข้างต้นเปน็ การร้อยเรยี งประโยคลักษณะใด

ก. การแทน การซ้า

ข. การแทน การละ

ค. การเช่ือม การซา้

ง. การเช่ือม การแทน

๙. “ฉนั ไม่ชอบกินขนมหวาน ๆ เพราะกลัวเป็นโรคเบาหวาน ซึ่งรกั ษายาก และมีโรคแทรกซ้อน

ได้ง่าย”

ขอ้ ความข้างตน้ เป็นการร้อยเรียงประโยคลักษณะใด

ก. การแทน การซา้

ข. การแทน การละ

ค. การเช่อื ม การละ

ง. การเชอ่ื ม การแทน

๙

๑๐. “คนทีม่ สี ุขภาพดมี าจากคนท่กี ินอาหารดถี ูกหลกั โภชนาการ”
ข้อความขา้ งตน้ เปน็ การรอ้ ยเรยี งประโยคลักษณะใด
ก. การละ
ข. การซา้
ค. การแทน
ง. การเช่ือม

๑๐

ขั้นตรวจสอบความรู้เดมิ (Elicitation Phase)

นักเรยี นทาแบบทดสอบก่อนเรียน ๓. ๔. ๕.
๑. ๒. ๘. ๙ ๑๐.
๖. ๗.

แบบฝกึ ที่ ๑ เรอื่ ง ชนิดของประโยค

คาชีแ้ จง ใหน้ ักเรยี นบอกประเภทของประโยคท่ีกาหนดให้

ประโยคสามญั ประโยครวม ประโยคซอ้ น
ประโยคสามญั
ตัวอยา่ ง

ไก่ขนั

๑. นอ้ งสาวของฉันไปเทย่ี วทะเลในวันหยดุ ประโยค..................

๒. นาฬกิ าของพ่อวางอยู่หลังตเู้ ยน็ ประโยค..................

๓. แม่ไก่คุย้ หาอาหารอยู่หลังบา้ น ประโยค..................

๑๑ ประโยค..................
ประโยค..................
๔. พ่ีชายท่ีทางานบรษิ ทั เอกชนซ้อื รถคนั ใหม่ ประโยค..................
๕. เจ้านายชอบดื่มกาแฟเยน็ ทฉ่ี ันชง ประโยค..................
๖. ในขณะท่ีใครก็กลัวคนรา้ ยแต่เขาไมก่ ลวั ประโยค..................
๗. ทัง้ พ่ีและนอ้ งชอบอยบู่ ้าน ประโยค..................
๘. ใครจะไปก็ไปแต่ผมไมไ่ ป ประโยค..................
๙. ขนมทซ่ี ื้อมาจากตลาดนดั อร่อยมาก
๑๐. นกั เรียนตง้ั ใจอ่านหนงั สือจนดกึ ดื่น

๑๒

แบบฝกึ ที่ ๒ เรอ่ื ง ชนดิ และโครงสรา้ งของประโยค

คาชแี้ จง นกั เรยี นดู เร่อื ง น่ารกั น้องหมาไทย ๓ สายพนั ธุ์ ทาง

https://www.youtube.com/watch?v=Dl6GS2ZLsTM ความยาว ๘ นาที

หลงั จากนั้นเขียนประโยคท่ไี ด้ฟัง คนละ ๒ ประโยค ใหน้ กั เรียนบอกชนดิ ของประโยค

และวเิ คราะห์โครงสรา้ งของประโยคลงในตาราง

ตวั อย่าง

เดก็ คนนน้ั มีเงินในกระเป๋า ๒๐๐ บาท

ประโยคข้างต้นเปน็ ประโยคสามัญ

มโี ครงสร้างประโยค ดงั น้ี

ภาคประธาน ภาคแสดง

ประธาน ขยายประธาน กริยา ขยายกริยา กรรม ขยายกรรม

เดก็ คนนั้น มี ในกระเป๋า เงนิ ๒๐๐ บาท

ประโยคท่ี ๑....................................................................................................................................

ประโยคขา้ งตน้ เป็นประโยค.................................

มโี ครงสร้างประโยค ดงั นี้

ภาคประธาน ภาคแสดง

ประธาน ขยายประธาน กรยิ า ขยายกรยิ า กรรม ขยายกรรม

ประโยคท่ี ๒....................................................................................................................................

ประโยคขา้ งตน้ เป็นประโยค.................................

มีโครงสร้างประโยค ดังนี้

ภาคประธาน ภาคแสดง

ประธาน ขยายประธาน กรยิ า ขยายกรยิ า กรรม ขยายกรรม

๑๓

ขั้นสรา้ งความสนใจ (Engagement Phase)

นกั เรียนร่วมกันวิเคราะหโ์ ครงสร้างของประโยค

น้องของดาวซักกางเกงสีขาวท่ีอยใู่ นอยตู่ ะกรา้ สแี ดง

ประโยคหลกั ประโยคยอ่ ย

ภาคประธาน ภาคแสดง สันธาน ภาคประธาน ภาคแสดง

ประโยคหลกั

น้องของดาวกาลงั ซักกางเกงสขี าว

ภาคประธาน ภาคแสดง

ประธาน ขยายประธาน กริยา ขยายกรยิ า กรรม ขยายกรรม

ภาคประธาน ประโยคยอ่ ย ขยายกรรม
ประธาน ขยายประธาน กางเกงสีขาวอยู่ในตะกรา้ สแี ดง

ภาคแสดง
กรยิ า ขยายกรยิ า กรรม

๑๔

แบบฝกึ ที่ ๓ เรอ่ื ง โครงสร้างประโยคซับซอ้ น ๑

คาชี้แจง ให้นกั เรยี นวิเคราะหโ์ ครงสร้างของประโยคซับซ้อนที่กาหนด

ตัวอย่าง

สนุ ัขของแมว่ ง่ิ เล่นอยหู่ น้าบ้าน

ภาคประธาน ภาคแสดง

ประธาน ขยายประธาน กริยา ขยายกรยิ า กรรม ขยายกรรม
ขยายกรรม
สนุ ัข ของแม่ วิ่งเล่น อยูห่ น้าบ้าน

๑. ยายซ้ือทุเรียนหลายลูก ภาคแสดง
ภาคประธาน
กริยา ขยายกริยา กรรม
ประธาน ขยายประธาน

๒. พ่อของฉนั ซอ่ มจักรยานคนั เล็ก ภาคแสดง
ภาคประธาน
ขยายกริยา กรรม ขยายกรรม
ประธาน ขยายประธาน กรยิ า

๓. ฉนั อ่านนวนิยายท่ีมเี นือ้ หาตลก ประโยคยอ่ ย

ประโยคหลกั

สนั ธาน

ประธาน ขยาย กริยา ขยาย กรรม ขยาย ประธาน ขยาย กรยิ า ขยาย กรรม ขยาย

ประธาน กริยา กรรม ประธาน กรยิ า กรรม

๑๕

๔. เขาข้ามถนนตรงทางม้าลายจึงปลอดภัย ประโยคยอ่ ย

ประโยคหลัก

สนั ธาน

ประธาน ขยาย กรยิ า ขยาย กรรม ขยาย ประธาน ขยาย กริยา ขยาย กรรม ขยาย

ประธาน กริยา กรรม ประธาน กริยา กรรม

๕. ครูไม่ชอบให้นกั เรียนที่พดู โกหก ประโยคยอ่ ย

ประโยคหลกั

สันธาน

ประธาน ขยาย กริยา ขยาย กรรม ขยาย ประธาน ขยาย กริยา ขยาย กรรม ขยาย

ประธาน กรยิ า กรรม ประธาน กริยา กรรม

๖. แม่ซื้อมะม่วงน้าดอกไมท้ ตี่ ลาดอยู่หลังหมู่บ้าน ประโยคย่อย

ประโยคหลัก

สนั ธาน

ประธาน ขยาย กรยิ า ขยาย กรรม ขยาย ประธาน ขยาย กรยิ า ขยาย กรรม ขยาย

ประธาน กรยิ า กรรม ประธาน กริยา กรรม

๗. เธอเล้ยี งสุนัขหรอื แมว ประโยคย่อย

ประโยคหลัก

สนั ธาน

ประธาน ขยาย กรยิ า ขยาย กรรม ขยาย ประธาน ขยาย กรยิ า ขยาย กรรม ขยาย
ประธาน กริยา กรรม กรรม
ประธาน กริยา

๑๖

๘. ลกู คา้ เลือกสินคา้ ท่ีมีราคาถูก ประโยคยอ่ ย

ประโยคหลัก

สนั ธาน

ประธาน ขยาย กริยา ขยาย กรรม ขยาย ประธาน ขยาย กรยิ า ขยาย กรรม ขยาย
กรรม
ประธาน กริยา กรรม ประธาน กรยิ า

๙. เขาป่วยมากจนตอ้ งไปโรงพยาบาล ประโยคยอ่ ย

ประโยคหลกั

สันธาน

ประธาน ขยาย กริยา ขยาย กรรม ขยาย ประธาน ขยาย กรยิ า ขยาย กรรม ขยาย

ประธาน กริยา กรรม ประธาน กรยิ า กรรม

๑๐. นอ้ งชายของเพอ่ื นขยนั เรยี นจงึ สอบไดท้ ี่ ๑ ประโยคยอ่ ย

ประโยคหลกั

สันธาน

ประธาน ขยาย กรยิ า ขยาย กรรม ขยาย ประธาน ขยาย กรยิ า ขยาย กรรม ขยาย
กรรม
ประธาน กริยา กรรม ประธาน กรยิ า

๑๗

แบบฝกึ ที่ ๔ เรือ่ ง โครงสรา้ งของประโยคซบั ซ้อน ๒

คาชีแ้ จง ใหน้ ักเรียนวเิ คราะหโ์ ครงสร้างประโยคซบั ซอ้ น คนละ ๒ ประโยค

ตวั อยา่ ง นอ้ งของดำวกำลงั ซกั กำงเกงสีขำวที่อยู่ในตะกร้ำสแี ดง

ประโยคหลัก ประโยคยอ่ ย

น้องของดาวกาลงั ซกั กางเกงสีขาว สันธาน กางเกงสขี าวอย่ใู นตะกร้าสแี ดง

ภาคประธาน ภาคแสดง ภาคประธาน ภาคแสดง

นอ้ งของดาว กาลงั ซักกางเกงสีขาว ท่ี กางเกงสขี าว อยใู่ นตะกร้าสแี ดง

ประโยคหลัก

นอ้ งของดาวกาลังซักกางเกงสีขาว

ภาคประธาน ภาคแสดง

ประธาน ขยายประธาน กรยิ า ขยายกริยา กรรม ขยายกรรม
สขี าว
นอ้ ง ของดาว ซกั กาลัง กางเกง

ประโยคย่อย

กางเกงสขี าวอยู่ในตะกร้าสแี ดง

ภาคประธาน ภาคแสดง

ประธาน ขยายประธาน กริยา ขยายกรยิ า กรรม ขยายกรรม
สแี ดง
กางเกง สีขาว อยู่ ใน ตะกร้า

๑๘

๑. นกั ท่องเท่ียวชาวจีนนยิ มเที่ยวภาคใตข้ องไทยเพราะทะเลอนั ดามนั มีความสวยงาม

ภาคประธาน ภาคแสดง สนั ธาน ภาคประธาน ภาคแสดง

................................ ........................................... ............. ....................... .............................

ประโยคย่อย ๑

..........................................................................................................................................................

ภาคประธาน กรยิ า ภาคแสดง ขยายกรรม
ประธาน ขยายประธาน ขยายกริยา กรรม

.......................... ......................... ...................... ...................... ......................... ....................

ประโยคย่อย ๒

..........................................................................................................................................................

ภาคประธาน กรยิ า ภาคแสดง
ประธาน ขยายประธาน ขยายกริยา กรรม ขยายกรรม

............................ ........................ ........................ ........................ ................... .................

๑๙

๒. ตารวจวง่ิ จู่โจมยิงคนร้าย ประโยคย่อย
ประโยคหลกั

............................................................................ สนั ธาน ...........................................................

ภาคประธาน ภาคแสดง ภาคประธาน ภาคแสดง

................................. .......................................... ........... ........................... ............................

ประโยคหลกั

.........................................................................................................................................................

ภาคประธาน กริยา ภาคแสดง ขยายกรรม
ประธาน ขยายประธาน ขยายกริยา กรรม

........................... ......................... ...................... ....................... ........................ ...................

ประโยคย่อย

............................................................................................................................................................

ภาคประธาน กริยา ภาคแสดง ขยายกรรม
ประธาน ขยายประธาน ขยายกรยิ า กรรม

......................... ........................ ....................... ........................ ....................... ....................

๒๐

ข้นั สารวจและค้นหา (Exploration Phase)

แบบฝกึ ที่ ๕ เร่ือง สืบค้นความรูเ้ ร่อื งประโยค

คาชแ้ี จง ใหน้ กั เรียนแตล่ ะคนจับสลากหวั ข้อท่สี ืบค้นความรู้คนละ ๑ หัวข้อ (ทาสลากครบทุกหัวข้อ)
๑) ความหมายของประโยค
๒) ส่วนประกอบของประโยค
๓) ชนดิ ของประโยค จาแนกตามโครงสร้างของประโยค
๔) ประโยคซบั ซอ้ น
๕) การรอ้ ยเรยี งประโยค

บันทึกความรู้ทไ่ี ดจ้ ากการสืบค้น เร่อื ง.................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

๒๑

ข้ันอธบิ าย (Explanation Phase)

แบบฝกึ ที่ ๖ เร่อื ง นาเสนอความรู้เรื่องประโยค
คาชแี้ จง ใหน้ กั เรยี นนาเสนอความรู้ดว้ ยโปรแกรม power point ในช้ันเรยี น

๒๒

ขั้นขยายความรู้ (Elaboration Phase)

นักเรียนศึกษาใบความรู้ที่ ๑ เรื่อง ชนดิ ของประโยค และใบความรู้ที่ ๒ เรื่อง การเรอ้ ยเรียงประโยค
ใบความรู้ที่ ๑ เรอ่ื ง ชนิดของประโยค

การแบง่ ชนดิ ของประโยคในภาษาไทยสามารถแบง่ ไดห้ ลายวิธี เช่น แบง่ ตามโครงสร้าง
แบง่ ตามเจตนา เปน็ ตน้ ในทนี่ ีจ้ ะกล่าวแต่งเฉพาะประโยคท่ีแบง่ ตามโครงสร้างของประโยค ซงึ่ แบ่ง
ได้ ๓ ชนดิ คอื ประโยคสามัญ ประโยคซ้อน ประโยครวม
ประโยคสามญั

ประโยคสามญั คือ ประโยคทป่ี ระกอบดว้ ยคานามหรือนามวลี ทาหน้าท่ปี ระธานและคากรยิ า
หรือกริยาวลีทาหน้าที่ภาคแสดง (ประธาน +กรยิ า+ กรรม) โดยไม่มีอนุประโยคเปน็ ส่วนขยาย และต้อง
ไมม่ ีคาเชอ่ื มกริยาหรอื คาเชือ่ มประโยค

ประโยคสามญั แบ่งออกเป็น ๒ ชนดิ คือ ประโยคสามัญทีม่ ีกริยาเดยี ว และประโยคสามัญท่ีมี
กรยิ าหลายคาเรยี งกันโดยไม่มีคาเชือ่ มกรยิ าเหลา่ นน้ั

๑. ประโยคสามัญท่มี ีกรยิ าเดียว คอื ประโยคทมี่ คี ากรยิ าเพียงคาเดียวเทา่ นน้ั เช่น
 น้องนอนบนโซฟา
 แม่รดน้าตน้ ไม้
 เด็กผู้หญิง ๒-๓ คนเล่นเกมหน้าบา้ น

๒. ประโยคสามัญทีม่ คี ากริยาหลายคาเรยี งกนั คอื ประโยคทม่ี ีคากริยาหลายคาเรียงตอ่ กนั
โดยไม่มคี าเชอ่ื มคากรยิ าเหลา่ นั้น คากริยาเหลา่ นน้ั อาจแสดงถึงเหตุการณท์ เ่ี กดิ ขึ้นพร้อมกันเกดิ
ตอ่ เนื่องกนั เกดิ ก่อนหลงั ตามลาดับ หรือเหตุการณห์ ลงั ทเ่ี ปน็ ผลมาจากเหตกุ ารณ์หน้า เชน่

 เพื่อน น่ัง หลับ ในหอ้ งเรียน
 แม่ เดิน ไป ซือ้ ของที่ตลาด
 เขา ว่ิง ลืน่ ลม้ กน้ กระแทก พื้น
ประโยคซ้อน
ประซอ้ น คอื ประโยคทีป่ ระกอบดว้ ย ประโยคทม่ี ใี จความหลกั ประโยคหนง่ึ แล้วมอี นปุ ระโยค
ซง่ึ เปน็ ประโยคเลก็ ซ้อนอยู่ โดยมคี าเชื่อมอนปุ ระโยค “ท่ี” “ซ่งึ ” “อัน” “ว่า” “เมื่อ” “เพ่อื ” “เพราะ”
“จน” “ถ้า” ฯลฯ เป็นตวั เชอื่ ม เชน่

๒๓

 ผมชอบมองนกนางนวลที่บนิ โฉบไปมา

ผมชอบมองนกนางนวล (ประโยคหลัก)

ท่ี (คาเช่ือมอนุประโยค)

(นกนางนวล) บินโฉบไปมา (อนุประโยค)

 เราเห็นภูเขาซ่ึงภายในมีถา้ (ประโยคหลัก)
เราเหน็ ภูเขา (คาเชอ่ื มอนปุ ระโยค)
อัน (อนปุ ระโยค)
(แผน่ ดิน) เปน็ บ้านเกิดของเขา

 พอ่ ทางานหนักจนล้มปว่ ย

พ่อทางานหนัก (ประโยคหลัก)

จน (คาเชื่อมอนุประโยค)
(พ่อ) ลม้ ป่วย (อนปุ ระโยค)
ประโยครวม

ประโยครวม คือ ประโยคท่ีรวมประโยคสามัญหรอื ประโยคซอ้ นต้งั แต่ ๒ ประโยคข้ึนไปเข้า

ด้วยกัน โดยมีคาเช่อื ม “และ” “แต”่ “หรือ” หรือคาทม่ี ีความหมายทานองนี้เป็นตัวเช่อื มประโยค

ประโยครวมแบ่งไดด้ ังนี้

๑. ประโยคสามญั รวมกับประโยคสามัญ เช่น

 นิศาออกแบบและตัดเย็บชุดแต่งงานเอง

 แม้เขาจะยากจนแต่กไ็ ม่เคยขอใครกนิ

 เธอควรช่วยเขาทาแบบฝึกหดั ไมเ่ ช่นนั้นก็ช่วยทารายงาน
๒. ประโยคสามัญรวมกบั ประโยคซ้อน เชน่

 เกษตรกรนิยมทานาและเลี้ยงปลาท่ีกินวชั พืชไวใ้ นนา

 เขาต้ังใจอ่านหนังสอื มากแต่ผลการสอบทปี่ ระกาศครง้ั นไ้ี ม่เปน็ ไปตามท่ีคาดหวัง

 ง่วงท่ไี ปนอนหรอื ไมก่ ็ลกุ ขึน้ ไปดื่มกาแฟให้ตาสวา่ ง

๒๔

๓. ประโยคซอ้ นรวมกับประโยคสามญั เชน่
 เกา้ อท้ี เ่ี ขานั่งทางานพงั แลว้ เขาจึงไปซ้อื ใหม่
 แมบ่ อกวา่ หมอนัดตรวจรา่ งกายพรุ่งนี้แต่นดั ฟังผลตรวจสัปดาห์หน้า
 พี่ไปโรงพยาบาลเพือ่ เย่ยี มคนไข้หรือไปรักษาอาการป่วย

๔. ประโยคซ้อนรวมกับประโยคซ้อน เชน่
 พิมพก์ ินขนมท่ีมีรสหวานแต่ไมก่ นิ อาหารที่มีรสหวาน
 เขาบอกวา่ โรงเรยี นเปดิ เมอ่ื ๒ วันกอ่ น แล้วเพงิ่ ปดิ วันน้ีเพราะมนี กั เรียนตดิ เช้อื
โควิด ๑๙
 คณุ ครูส่งั งานให้นกั เรียนทาและกาหนดให้นักเรยี นส่งงาน

ประโยคกรรม
ประโยคกรรม หมายถึง ประโยคทีข่ ้ึนตน้ ดว้ ยกรรม มกั มโี ครงสร้างแบบ กรรม + ประธาน

+ กรรม หรอื กรรม + กริยา โดยมากประโยคกรรมมักปรากฏคาว่า “ได้รับ” “ถกู ” หรือ “โดน”
หลังกรรม เพ่ือบอกสภาวะถกู กระทา เชน่

 นายแดงได้รบั รางวัลเรยี นดี
 สนุ ขั ของฉันถูกผึง้ ต่อยจนหน้าบวม
 รถคันท่เี ขานง่ั มาโดยชนเสยี ยบั เยิน
ประโยคซับซอ้ น
ประโยคท่สี ือ่ สารในชวี ติ ประจาวนั โดยท่วั ไปมอี ยู่ ๓ ชนิด คือ ประโยคสามัญ ประโยคซ้อน
ประโยครวม แต่เมอ่ื ผู้ส่งสารต้องการอธบิ ายขยายความเพ่ิมเตมิ จึงใชค้ า ขอ้ ความ หรือประโยคมา
ขยายเพ่มิ เติม ทาใหป้ ระโยคมีโครงสร้างซับซ้อนขนึ้ เรียกประโยคลักษณะนวี้ า่ ประโยคซบั ซอ้ น

๒๕

ลักษณะของประโยคซบั ซอ้ น
๑) ประโยคสามัญท่มี ีสว่ นขยายเป็นคาหรือกลมุ่ คา เช่น

ประเทศไทยไดเ้ ปน็ เจา้ ภาพจัดการแข่งขนั แบดมนิ ตนั ระดบั สูงสุดของโลก
๓ รายการ ระหวา่ งวนั ท่ี ๔-๑๓ มกราคม ๒๕๖๔ ทีอ่ ิมแพ็ค อารนี ่า
เมืองทองธานี

ประโยคนี้ซบั ซอ้ นดว้ ยส่วนขยายในภาคแสดง มีกลมุ่ คา ๔ กลมุ่ คา ขยายข้อความ
จดั การแขง่ ขนั แบดมนิ ตัน ท่อี ยใู่ นภาคแสดง ไดแ้ ก่

-ระดับสูงสุดของโลก
-๓ รายการ
-ระหว่างวันท่ี ๔-๑๓ มกราคม ๒๕๖๔
-ทอ่ี มิ แพค็ อารนี ่า เมืองทองธานี
๒) ประโยครวมทมี่ ีประโยคยอ่ ยมากกวา่ ๒ รายการ และมีคาเชอื่ มหลายคา เชือ่ มให้เป็น
ประโยคเดียวกัน เชน่

ฉันเป็นไข้ ไอ และเจ็บคอ แตฉ่ ันยังได้กลิน่ และรูร้ สชาตอิ าหารอยู่

๓) ประโยคซอ้ นที่มีอนุประโยคซ้อนอยูห่ ลายอนุประโยค เช่น

ข้าวท่แี ลกมาดว้ ยหยาดเหงือ่ ของชาวนาซ่งึ เป็นกระดกู สนั หลงั ของชาติ
เหล่านจ้ี ะยอมใหน้ ายทุนท่ีกดขี่ ขูดรีด กอบโกยผลประโยชน์ไปไม่ได้

ประโยคซบั ซอ้ นนีม้ าจากประโยคสามัญ คอื ขา้ วเหล่านจ้ี ะยอมใหน้ ายทุนกอบโกย
ผลประโยชนไ์ ปไมไ่ ด้

คาวา่ ข้าว มอี นุประโยค ที่แลกมาดว้ ยหยาดเหง่ือของชาวนาซ่งึ เป็นกระดูกสันหลงั ของ
ชาติซ้อนอยู่

นายทุน มอี นปุ ระโยค ท่ีกดขี่ ขดุ รีด ขยายอยู่ตามลาดับ

๒๖

นอกจากนใ้ี นอนปุ ระโยคท่ขี ยาย
คาวา่ ขา้ ว ยังมีอนุประโยค ซึ่งเปน็ กระดูกสันหลังของชาติ ขยาย ชาวนา ซ้อนอยดู่ ้วย
๔) ประโยคท่มี ที ง้ั ประโยคซ้อนและประโยครวมอยดู่ ้วยกนั หรือเรยี กวา่ ประโยคระคน

พ่อสอนวา่ ควรมีความพอดีและสอนให้รู้จกั สรา้ งฐานะอย่างคอ่ ยเป็นค่อยไป
จนร่ารวย

ประโยคซบั ซอ้ นนมี้ ีโครงสร้างเปน็ ประโยครวม มีคาว่า “และ” เปน็ คาเช่ือม
ประโยคยอ่ ยที่ ๑ พอ่ สอนว่าควรมคี วามพอดี เป็นประโยคซ้อนทมี่ นี ามานุประโยค
ทาหน้าทเ่ี ป็นส่วนเติมเตม็ ของกริยา สอน
ประโยคย่อยท่ี ๒ พอ่ สอนใหร้ จู้ ักสรา้ งฐานะอยา่ งอยา่ งคอ่ ยเป็นค่อยไปจนรา่ รวย
เปน็ ประโยคซ้อนทีม่ อี นุประประโยคซอ้ นอยถู่ ึง ๒ ชัน้ คอื
มอี นุประโยค ให้รูจ้ กั สรา้ งฐานะอย่างค่อยเปน็ คอ่ ยไปจนร่ารวย ทาหน้าทเ่ี ปน็ สว่ นเตมิ เตม็
ของกรยิ า สอน ชนั้ หน่ึง
มอี นุประโยค จนร่ารวย ขยายกรยิ า สร้างฐานะ อีกชัน้ หน่ึง

๒๗

ใบความรู้ท่ี ๒ เรื่อง การร้อยเรยี งประโยค
การสือ่ สารเพอ่ื ความเข้าใจระหว่างกนั โดยทั่วไปจะสื่อสารดว้ ยคา ขอ้ ความ หรอื ประโยคสั้น ๆ
กส็ ามารถสอ่ื ความหมายเข้าใจตรงกันได้ แต่บางครั้งกจ็ าเปน็ ต้องใช้ประโยคหลายประโยคมาร้อยเรียง
ต่อกนั จงึ จะเข้าใจ
การร้อยเรียงประโยคใหม้ ีเน้อื ความสมั พนั ธเ์ ก่ยี วเน่อื งกนั สามารถทาให้ด้วยวิธกี ารต่าง ๆ ดังน้ี
๑. การเชื่อม

การเช่อื มเป็นการรอ้ ยเรียงประโยคให้สมั พันธก์ นั โดยใช้คาเชือ่ มหรือกลมุ่ คาเป็นตัวเชื่อม
ทาใหป้ ระโยคมีเน้ือความต่างกัน ดงั นี้

 เนอื้ ความคลอ้ ยตามกัน ใช้คาเช่อื ม และ ท้ัง รวมท้ัง อกี ทง้ั ท้งั ...และ อีกประการหน่ึง
คณุ ลุงไปลงทุนค้าขายตา่ งประเทศและย้ายครอบครัวไปดว้ ย

 เนื้อความขัดแย้งกัน ใช้คาเช่ือม แต่ ทวา่ แต่ทว่า แม้ แม้แต่ แม้วา่ แม.้ ..แต่
มะกะโทให้ลกู หาบกลับคืนไปยงั เมืองเมาะตะมะ แต่ตวั มะกะโทนน้ั มิได้กลับคนื ไปด้วย

 เนอ้ื ความให้เลือกอยา่ งใดอยา่ งหนึ่ง ใช้คาเชื่อม หรือ หรือไมก่ ็
ฉนั ชอบอ่านหนังสอื หรอื ไม่ก็เลน่ ดนตรใี นเวลาว่าง

 เนื้อความเปน็ เหตุเปน็ ผลกัน ใชค้ าเชอ่ื ม จึง เพราะ...จึง เลย
เพราะน้องไมก่ ินขา้ วเชา้ น้องจึงปวดท้องบ่อย ๆ

 เน้ือความที่สมั พนั ธก์ นั ทางเวลา ใช้คาเชอ่ื ม แลว้ แลว้ จึง และแลว้ ตอ่ มา ตอ่ จากนน้ั
ลูกกลับมาจากโรงเรยี นแลว้ แม่จงึ ทาอาหารเยน็

 เนอ้ื ความเปน็ เงอ่ื นไขกนั ใช้คาเช่อื ม ถ้า ถ้า...จะ ถา้ ...แล้ว แม้วา่ หากว่า เมอื่ ...ก็
ถ้าทุกคนทงิ้ ขยะลงถงุ บา้ นเมอื งจะสะอาดข้ึน

๒๘

๒. การซา้
ประโยคทตี่ ่อเนอื่ งกนั หากกลา่ วถึงบุคคล เหตุการณ์ การกระทา หรือบางส่ิงที่มีสภาพ

เดยี วกนั อาจนาคาหรือกลุม่ คาในประโยคต้นมากล่าวซา้ โดยไมม่ คี วามเช่อื มกไ็ ด้

แมซ่ ้อื ขนมมาหลายชนดิ ทั้งคุกก้ี เค้ก และพาย คุกกแี้ ละเค้กหมดแล้ว เหลอื พายอยู่ ๒ ชิ้น

ประโยคหน้าและประโยคหลังใชค้ าว่า คุกกี้ เคก้ และพายซ้ากนั
การร้อยเรียงประโยคดว้ ยการซา้ อาจมีคาบอกกาหนด น่ี น้ี นน่ั นน้ั โนน่ โนน้ มาขยาย
เพอ่ื บง่ บอกว่าเป็นสิ่งท่กี ลา่ วไปแล้ว

เขาคิชฌกูฏต้งั อยูบ่ รเิ วรเขตอุทยานแห่งชาติเขาคิชฌกฏู ต.พลวงกง่ิ อ.เขาคิชฌกูฏ
จังหวัดจันทบุรี ซึ่งบรเิ วณน้ีเปน็ ท่ปี ระดษิ ฐร์ อยพระพุทธบาทที่อยู่สงู กว่าระดับ
นา้ ทะเล ๑,๐๕๐ เมตร

ประโยคหน้าและประโยคหลงั กล่าวถึงสงิ่ เดยี วกนั คอื บริเวณเขตอุทยานแหง่ ชาติ
เขาคิชฌกฏู จึงมคี าว่า บรเิ วณ ซา้ กนั และมคี าวา่ นี้ ขยายคาว่า บรเิ วณ ในประโยคหลัง เพ่อื บอกให้รู้
ว่าเป็นพื้นท่เี ดียวกันกบั ประโยคหน้า

๓. การละ
การร้อยเรียงประโยคหลายประโยคเข้าด้วยกนั หากกล่าวถึงบุคคล เหตุการณ์ หรือบางส่ิง

ที่มีสภาพเดยี วกน อาจละคาหรอื กลุม่ คาซ้ากันเพ่อื ความสละสลวยก็ได้

ขนมไหวพ้ ระจนั ทร์เป็นขนมท่ที าขน้ึ เพอื่ ใชใ้ นเทศกาลไหว้พระจันทร์ มีลกั ษณะเปน็ ทรงกลม
คล้ายขนมเค้ก ทาจากแปง้ นวด ส่วนใหญเ่ ปน็ ไส้ธญั พืช ปจั จุบนั ได้มกี ารดัดแปลงเปน็ รูปแบบ
ตา่ ง ๆ มากมาย

ข้อความน้มี ี ๕ ประโยค ทกุ ประโยคมปี ระธาน คอื ขนมไหว้พระจันทร์ แตป่ รากฏ
ในประโยคแรกเพียงตาแหน่งเดียว

๒๙

๔. การแทน
การร้อยเรยี งประโยคหลาย ๆ ประโยคเข้าด้วยกนั อาจไม่ใชว่ ิธรี อ้ ยเรียงประโยค

ดว้ ยการซ้าหรอื การละ แตจ่ ะใชว้ ิธีนาคาหรอื กลมุ่ คาทม่ี เี นือ้ ความเหมอื นกันมาแทน

ความขยนั เปน็ สิ่งทมี่ นุษยท์ ุกคนพึงมี เพราะมันจะนาพาไปส่คู วามสาเรจ็ ทีต่ อ้ งการได้

คาวา่ มัน แทนคาว่า ความขยัน

นักเรียนสรุปความรู้เรื่องประโยคด้วยแผนผังมโนทศั น์
แผนผังมโนทศั น์

๓๐

แบบฝึกที่ ๗ เรือ่ ง แต่งประโยคในชวี ติ ประจาวนั

คาชีแ้ จง ใหน้ ักเรยี นนาเหตกุ ารณ์ในชีวติ ประจาวนั ของนักเรยี นมาแต่งประโยค ชนิดละ ๒ ประโยค

แลว้ รอ้ ยเรยี งประโยคท้งั หมดเป็นขอ้ ความ ๑ ยอ่ หน้า

ประโยคสามญั
๑...........................................................................................................................................
๒............................................................................................................................................
ประโยครวม
๑...........................................................................................................................................
๒............................................................................................................................................
ประโยคซอ้ น
๑...........................................................................................................................................
๒...........................................................................................................................................
ประโยคซับซอ้ น
๑...........................................................................................................................................
๒............................................................................................................................................

เรือ่ ง.................................................................

..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

๓๑

ขนั้ ประเมนิ ผล (Evalution Phase)

แบบฝึกที่ ๘ เรอ่ื ง ร้อยเรยี งประโยค ๑

คาชแ้ี จง ให้นกั เรียนวิเคราะหก์ ารรอ้ ยเรียงประโยคจากขอ้ ความทก่ี าหนดให้
-การเชอ่ื มประโยค
-การซ้าคาหรอื วลี
-การละคาหรือวลี
-การแทนดว้ ยคาหรอื วลี

ชะตากรรมของประเทศแถบเอเชียอาคเนย์ถกู รุกรานจากประเทศตะวนั ตกนกั ล่าอาณานิคม
ไม่ว่าจะเป็นอังกฤษหรือฝรั่งเศส ถ้าจะว่าไปแล้ววันท่พี มา่ เสยี เมืองใหแ้ กอ่ ังกฤษ ถา้ ดไู ปก็คลา้ ย ๆ
กับวันท่เี ราเกือบจะเสียเอกราชให้กับฝรงั่ เศสในวิกฤตการณ์ ร.ศ. ๑๑๒ ซง่ึ ว่ากนั ว่าเปน็ เหตกุ ารณ์
เดียวทเ่ี ราเกือบจะเสียเอกราชมากทส่ี ดุ แตเ่ ราโชคดีที่รอดจากการเปน็ เมืองขนึ้ ของฝรั่งเศส
ในขณะท่พี ม่าไมโ่ ชคดีเช่นเรา ต้องสูญเสียเอกราชให้กบั อังกฤษ มิเพยี งเทา่ น้นั ระบอบ
สมบรู ณาญาสิทธริ าชย์ทม่ี ีมาอยา่ งยาวนานกล็ ่มสลายลงดว้ ย...ภาพตา่ ง ๆ ท่ีได้เหน็ ในแผ่นดินพม่า
ตั้งแตเ่ มอื ง “ยา่ งก้งุ ” “ตะโกง้ ” หรอื “ท่าฆอ้ ง” เมืองพมา่ สว่ นใต้ขึน้ ไปจนถึงเมอื งมณั ฑะเลย์
พมา่ ส่วนเหนือ อนั เป็นเมืองหลวงสดุ ทา้ ยของราชวงศอ์ ลองพญา และสุดทา้ ยของระบอบมีกษตั ริย์
พม่านัน้ ไมม่ ที ใี่ ดจะสะกดิ ใจนักประวตั ิศาสตร์ไดเ้ ท่ากบั ภาพพระราชวงั ร้างของกรุงมณั ฑะเลย์
ซงึ่ สมยั หน่ึงเคยเป็นราชธานีอนั รงุ่ โรจน์ มีแสงสว่างไสวในยามราตรี มีความสาราญอนั เกดิ จาก
สาวสรรกานัลในทัง้ หลาย และความชน่ื บานทงั้ หลายน้ันดว้ ย แตบ่ ัดนี้ราชธานมี ณั ฑะเลย์เป็นเพยี ง
หัวเมืองธรรมดาแห่งหนึง่ พระราชวงั กลายเปน็ ที่ร้าง วงั เจ้ากลายเปน็ ท่อี าศยั ของพลเรือน
ผู้เปน็ ไพร่ พระที่นัง่ ตา่ ง ๆ ถกู ไฟเผาราบเรยี บไป เพราะน้ามือญีป่ ่นุ เม่อื คราวสงครามมหาเอเชยี
บรู พา ราชวังมณั ฑะเลย์อันรุง่ โรจนเ์ หลอื แต่ซากแหง่ ความมืด เศร้า อับเฉา และร่วงโรย

ราชบัลลงั ก์พม่า วาระสุดทา้ ยแห่งระบบกษตั รยิ ์ : ศาสตราจารยเ์ สถยี ร พันธรังษี

๓๒

ตวั อยา่ ง
“พระทน่ี ง่ั ต่าง ๆ ถกู ไฟเผาราบเรยี บไป เพราะนา้ มอื ญป่ี นุ่ เมือ่ คราวสงครามมหาเอเชียบูรพา”
เปน็ การร้อยเรยี งประโยคดว้ ยการเชอื่ มประโยค

๑...................................................................................................................................................
เป็นการร้อยเรยี งประโยคดว้ ย............................

๒...................................................................................................................................................
เปน็ การรอ้ ยเรยี งประโยคด้วย............................

๓...................................................................................................................................................
เปน็ การร้อยเรยี งประโยคด้วย............................

๔...................................................................................................................................................
เป็นการร้อยเรียงประโยคดว้ ย............................

๕..................................................................................................................................................
เป็นการร้อยเรยี งประโยคด้วย............................

๓๓

ข้ันนาความรไู้ ปใช้ (Extention Phase)

แบบฝกึ ที่ ๙ เรือ่ ง ร้อยเรยี งประโยค ๒

คาชแี้ จง ให้นกั เรียนรอ้ ยเรยี งประโยคเร่ืองเล่าจากประสบการณข์ องนกั เรียน ความยาว ๑๕ บรรทดั
ใหม้ ีลักษณะ -การเชอ่ื มประโยค
-การซ้าคาหรือวลี
-การละคาหรือวลี
-การแทนดว้ ยคาหรือวลี
เร่อื ง.................................................................

..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

๓๔

แบบฝกึ ท่ี ๑๐ เรือ่ ง ร้อยเรยี งประโยค ๓

คาช้ีแจง นกั เรียนแต่ละกลมุ่ สรา้ งชน้ิ งานนาเสนอเก่ียวกับความรภู้ าษาไทย ผ่านการสื่อสาร
ด้วยประโยค

ช่ือเรือ่ ง......................................................................................................................................
ลักษณะชน้ิ งาน
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

นกั เรยี นทาแบบทดสอบหลังเรียน

๑. ๒. ๓. ๔. ๕.

๖. ๗. ๘. ๙ ๑๐.

๓๕

แบบทดสอบหลงั เรียน

คำช้ีแจง : ใหน้ ักเรยี นเลอื กขอ้ ที่ถูกต้องที่สดุ เพียงขอ้ เดียว
๑. ข้อใดเปน็ ประโยคความซอ้ น

ก. ห้องเรยี นของฉนั มีขนาดใหญม่ าก
ข. รถจกั รยานยนตส์ แี ดงว่ิงเร็วมาก
ค. เธอจะนอนหรอื เธอจะอ่านหนังสอื
ง. เขาขยนั อ่านหนังสือเขาจึงได้คะแนนดี
๒. “คนท่ีมสี ขุ ภาพดมี าจากคนท่กี นิ อาหารดีถูกหลักโภชนาการ”
ขอ้ ความขา้ งต้นเป็นการร้อยเรยี งประโยคลักษณะใด
ก. การละ
ข. การซา้
ค. การแทน
ง. การเชอื่ ม

๓. ขอ้ ใดเป็นประโยคสามัญท่ีมีการซับซอ้ นในภาคประธาน
ก. สมฤทัยกาลังกนิ กว๋ ยเต๋ยี วอยา่ งเอร็ดอรอ่ ย
ข. สมศกั ดเ์ิ ดนิ ทางไปพบสายสมรที่ห้างสรรพสนิ คา้
ค. สายสมรมอบทนุ การศกึ ษาแก่เด็กนกั เรียนยากจน
ง. สุขสนั ตห์ น่มุ รปู หลอ่ เปน็ ผู้อานวยการโรงเรยี นคนใหม่

๔. ข้อใดอธบิ ายโครงสร้างประโยคไดถ้ ูกตอ้ ง
ก. ฉันกนิ ข้าว
คอื ประธาน + ขยายประธาน + กริยา
ข. เขารสู้ ึกกระวนกระวายใจ
คอื ประธาน + กริยา + ขยายกรยิ า + กรรม
ค. แมซ่ ื้อดอกกุหลาบดอกใหญ่
คอื ประธาน + กริยา + กรรม + ขยายกรรม
ง. สมปองน้องชายคนสุดท้องของฉันสอบได้ที่หน่งึ ของหอ้ ง
คือ ประธาน + ขยายประธาน + กรยิ า +กรรม + ขยายกรรม

๓๖

๕. ข้อใดเปน็ ประโยคความซอ้ นที่ซบั ซอ้ น

ก. ผีเสือ้ บนิ ตอมเกสรดอกไม้ในสวนหลงั บา้ น
ข. น้องของเพอื่ นของฉันจะไปเท่ยี วตา่ งจังหวัด

ค. เขาต้ังใจเรียนเพือ่ สอบใหผ้ ่านซง่ึ จะทาให้พ่อแม่ภูมใิ จ

ง. พอ่ และแม่จะไปรับประทานอาหารใต้ แต่ลุงและป้าจะไปรับประทานอาหารทะเล
๖. “ผูต้ อ้ งหาไมย่ อมถอนคาพูด เพราะว่าเขาพดู ความจริง”

ขอ้ ความข้างต้นเป็นการร้อยเรยี งประโยคลักษณะใด

ก. การแทน การซา้

ข. การแทน การละ

ค. การเชื่อม การซ้า

ง. การเช่อื ม การแทน

๗. “นักกฬี าทนี่ ัง่ อยขู่ ้างสนามถูกโค้ชตาหนิเสมอว่าไม่ขยันฝึกซอ้ ม”
ประโยคข้างต้นคือประโยคชนิดใด
ก. ประโยครวมทีซ่ ับซ้อน
ข. ประโยคซ้อนท่ีมปี ระโยคย่อยเปน็ นามานปุ ระโยค

ค. ประโยคซอ้ นท่มี ปี ระโยคยอ่ ยเปน็ คุณานปุ ระโยค
ง. ประโยคซ้อนทม่ี ปี ระโยคยอ่ ยเปน็ วิเศษณานุประโยค
๘. “ฉนั ไมช่ อบกินขนมหวาน ๆ เพราะกลวั เป็นโรคเบาหวาน ซ่ึงรกั ษายาก และมโี รคแทรกซอ้ น

ได้ง่าย”

ข้อความข้างต้นเปน็ การรอ้ ยเรียงประโยคลกั ษณะใด

ก. การแทน การซา้

ข. การแทน การละ

ค. การเช่ือม การละ

ง. การเช่ือม การแทน

๙. “เขาจนเพราะเขาเกยี จคร้าน แตน่ อ้ งเขารวยเพราะขยนั ทามาหากนิ ”
ประโยคข้างต้นนี้เป็นประโยครวมทม่ี ีโครงสร้างประโยคอย่างไร

ก. ประโยครวม สันธาน ประโยครวม
ข. ประโยคซอ้ น สันธาน ประโยคซ้อน
ค. ประโยคซ้อน สันธาน ประโยคสามัญ
ง. ประโยคสามญั สนั ธาน ประโยคสามัญ

๓๗

๑๐. “พ่อและแม่ปลกู ตน้ ไมแ้ ตล่ ูกแตห่ ลานดูโทรทศั น์”
ประโยคขา้ งต้นเป็นประโยคชนดิ ใด
ก. ประโยครวม
ข. ประโยคซอ้ น
ค. ประโยคซ้อนซบั ซ้อน
ง. ประโยครวมซับซอ้ น

๓๘

บรรณานกุ รม

จงจติ นิมมานนรเทพ. ๒๕๕๑. คมู่ ือหลกั และการใชภ้ าษาไทย. กรงุ เทพมหานคร.
บริษทั สานกั พมิ พ์เดอะบคุ ส์ จากัด.

จรรยวรรณ ศรีฉายา. ๒๕๖๔. หลกั ภาษาและการใชภ้ าษาไทย ๕. กรุงเทพมหานคร.
บริษัท ครุ ุมีเดยี จากดั .

สถาบันภาษาไทย. ๒๕๕๘. หลกั ภาษาไทย. กรงุ เทพมหานคร. โรงพมิ พ์ สกสค. ลาดพร้าว.
สายปา่ น ปรุ วิ รรณชนะ. ๒๕๖๔. หลักภาษาและการใชภ้ าษาไทย ๓. กรุงเทพมหานคร.

บริษทั ครุ มุ ีเดีย จากัด.
สานกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พ้ืนฐาน. ๒๕๕๓. ภาษาไทยสาระทค่ี วรร.ู้ กรุงเทพมหานคร.

โรงพิมพ์ชุมนมุ สหกรณก์ ารเกษตรแหง่ ประเทศไทย จากัด.

๓๙

เฉลยแบบฝกึ เสรมิ ทักษะ
แบบทดสอบกอ่ นเรยี น

๑. ค ๒. ง ๓. ง ๔. ค ๕. ค

๖. ก ๗. ง ๘. ง ๙. ค ๑๐. ข

แบบฝกึ ท่ี ๑

๑. ประโยคสามัญ ๒. ประโยคสามญั ๓. ประโยคสามัญ
๔. ประโยคซ้อน ๕. ประโยคซ้อน ๖. ประโยรวม
๗. ประโยครวม ๘. ประโยครวม ๙. ประโยคซอ้ น
๑๐. ประโยคซ้อน
แบบฝกึ ที่ ๒

ครูพจิ ารณาตามความเหมาะสม

แบบฝกึ ท่ี ๓

๑. ยายซอ้ื ทเุ รยี นหลายลูก ภาคแสดง
ภาคประธาน
กริยา ขยายกรยิ า กรรม ขยายกรรม
ประธาน ขยายประธาน ซื้อ
ยาย หลายลูก ทเุ รยี น

๒. พ่อของฉันซ่อมจักรยานคนั เล็ก ภาคแสดง
ภาคประธาน
ขยายกริยา กรรม ขยายกรรม
ประธาน ขยายประธาน กริยา คันเล็ก
พ่อ ของฉัน ซอ่ ม จกั รยาน

๓. ฉันอ่านนวนิยายท่ีมเี น้อื หาตลก

ประโยคหลัก ประโยคย่อย
ฉนั ชอบอ่านนวนยิ าย สนั ธาน นวนยิ ายเนอ้ื หาตลก

ประธาน ขยาย กริยา ขยาย กรรม ขยาย ประธาน ขยาย กรยิ า ขยาย กรรม ขยาย

ประธาน กรยิ า กรรม ประธาน กริยา กรรม

ฉนั อ่าน นวนยิ าย ที่ นวนิยาย มี เนือ้ หา ตลก

๔๐

๔. เขาข้ามถนนตรงทางม้าลายจงึ ปลอดภัย สันธาน ประโยคยอ่ ย
เขาปลอดภัย
ประโยคหลกั
เขาขา้ มถนนตรงทางม้าลาย

ประธาน ขยาย กริยา ขยาย กรรม ขยาย ประธาน ขยาย กริยา ขยาย กรรม ขยาย

ประธาน กริยา กรรม ประธาน กริยา กรรม

เขา ขา้ ม ตรง ถนน จึง เขา ปลอด

ทาง ภัย

ม้า

ลาย

๕. ครไู ม่ชอบให้นกั เรยี นที่พดู โกหก สันธาน ประโยคยอ่ ย
นักเรียนพูดโกหก
ประโยคหลัก
ครูไมช่ อบนกั เรยี น

ประธาน ขยาย กริยา ขยาย กรรม ขยาย ประธาน ขยาย กริยา ขยาย กรรม ขยาย

ประธาน กรยิ า กรรม ประธาน กรยิ า กรรม

ครู ชอบ ไม่ นกั เรียน ที่ นกั เรยี น พูด โกหก

๖. แมซ่ อื้ มะม่วงนา้ ดอกไมท้ ่ีตลาดอยูห่ ลังหมู่บ้าน

ประโยคหลัก สนั ธาน ประโยคย่อย
ประชาชนปฏบิ ัติ ตลาดอย่หู ลงั หมูบ่ า้ น

ประธาน ขยาย กริยา ขยาย กรรม ขยาย ประธาน ขยาย กริยา ขยาย กรรม ขยาย

ประธาน กริยา กรรม ประธาน กรยิ า กรรม

แม่ ซือ้ มะมว่ ง น้า ท่ี ตลาด อยู่ หลงั หมู่

ดอกไม้ บ้าน

๔๑

๗. เธอเลี้ยงสนุ ัขหรือแมว

ประโยคหลกั ประโยคยอ่ ย
เธอเลี้ยงสุนัข สนั ธาน เธอเลยี้ งแมว

ประธาน ขยาย กรยิ า ขยาย กรรม ขยาย ประธาน ขยาย กรยิ า ขยาย กรรม ขยาย
ประธาน กริยา กรรม กรรม
ประธาน กริยา
เธอ เล้ยี ง แมว
หรอื เธอ เล้ียง สุนัข

๘. ลูกคา้ เลือกสนิ ค้าทม่ี รี าคาถกู สนั ธาน ประโยคย่อย
สนิ ค้าราคาถกู
ประโยคหลกั
ลูกค้าเลอื กสนิ ค้า

ประธาน ขยาย กรยิ า ขยาย กรรม ขยาย ประธาน ขยาย กริยา ขยาย กรรม ขยาย

ประธาน กริยา กรรม ประธาน กริยา กรรม

ลูกค้า เลอื ก สนิ คา้ ท่ี สนิ คา้ มี ราคา

ถูก

๙. เขาปว่ ยมากจนต้องไปโรงพยาบาล สนั ธาน ประโยคย่อย
เขาไปโรงพยาบาล
ประโยคหลัก
เขาปว่ ยมาก

ประธาน ขยาย กรยิ า ขยาย กรรม ขยาย ประธาน ขยาย กริยา ขยาย กรรม ขยาย

ประธาน กริยา กรรม ประธาน กริยา กรรม

เขา ป่วย มาก จน เขา ไป ตอ้ ง โรง

พยาบาล

๑๐. น้องชายของเพ่อื นขยนั เรยี นจงึ สอบไดท้ ี่ ๑

ประโยคหลกั สันธาน ประโยคยอ่ ย
นอ้ งชายของเพ่อื นขยนั เรียน เขาสอบได้ที่ ๑

ประธาน ขยาย กรยิ า ขยาย กรรม ขยาย ประธาน ขยาย กริยา ขยาย กรรม ขยาย

ประธาน กรยิ า กรรม ประธาน กริยา กรรม

น้องชาย ของ ขยนั เรยี น จึง เขา สอบ ไดท้ ี่

เพือ่ น ๑

๔๒

แบบฝกึ ที่ ๔

๑. นักท่องเท่ียวชาวจีนนิยมเที่ยวภาคใต้ของไทยเพราะทะเลอนั ดามันมีความสวยงาม

ประโยคหลกั ประโยคยอ่ ย

นักทอ่ งเท่ยี วชาวจีนนยิ มภาคใต้ของไทย สันธาน ทะเลอันดามันมีความสวยงาม

ภาคประธาน ภาคแสดง ภาคประธาน ภาคแสดง

นักท่องเทีย่ ว นิยมเท่ียวภาคใต้ของไทย เพราะ ทะเล มคี วามสวยงาม

ชาวจีน อันดามัน

ประโยคหลัก

นักทอ่ งเทีย่ วชาวจนี ชอบเที่ยวภาคใตข้ องไทย

ภาคประธาน ภาคแสดง

ประธาน ขยายประธาน กริยา ขยายกรยิ า กรรม ขยายกรรม
ของไทย
นักท่องเท่ียว ชาวจนี ชอบ เทย่ี ว ภาคใต้

ประโยคย่อย

ทะเลอันดามันมีความสวยงาม

ภาคประธาน ภาคแสดง

ประธาน ขยายประธาน กรยิ า ขยายกรยิ า กรรม ขยายกรรม
-
ทะเล อันดามนั มี ความสวยงาม -

๒. ตารวจคนน้นั วิ่งจ่โู จมยิงคนรา้ ย ๔๓

ประโยคหลกั ประโยคย่อย
สันธาน ตารวจว่งิ จู่โจม
ตารวจยิงคนร้าย
ภาคประธาน ภาคแสดง
ภาคประธาน ภาคแสดง ตารวจ วิง่ จโู่ จม

ตารวจคนนั้น ยิงคนรา้ ย

ภาคประธาน ประโยคหลัก ขยายกรรม
ประธาน ขยายประธาน ตารวจยิงคนร้าย
ตารวจ คนนั้น
ภาคแสดง
กรยิ า ขยายกรยิ า กรรม
ยงิ คนร้าย

ภาคประธาน ประโยคยอ่ ย ขยายกรรม
ประธาน ขยายประธาน ตารวจว่ิงจู่โจม
ตารวจ
ภาคแสดง
กริยา ขยายกริยา กรรม
วง่ิ จู่โจม

๔๔

แบบฝกึ ท่ี ๕
ครูพจิ ารณาตามความเหมาะสม

แบบฝกึ ที่ ๖
ครูพจิ ารณาตามความเหมาะสม

แบบฝึกที่ ๗
๑. “ภาพต่าง ๆ ทีไ่ ด้เห็นในแผน่ ดินพมา่ ต้ังแตเ่ มอื ง “ย่างกุ้ง” “ตะโกง้ ” หรอื “ท่าฆอ้ ง”

เมืองพมา่ ส่วนใตข้ ้นึ ไปจนถึงเมอื งมณั ฑะเลยพ์ ม่าสว่ นเหนือ อนั เป็นเมอื งหลวงสดุ ท้าย
ของราชวงศ์อลองพญา”
เปน็ การร้อยเรยี งประโยคด้วยการแทนคา

๒. “ฝรงั่ เศส ในขณะทพ่ี มา่ ไมโ่ ชคดเี ชน่ เรา ตอ้ งสูญเสียเอกราชให้กบั องั กฤษ”
เปน็ การร้อยเรยี งประโยคด้วยการละคา (พม่า)

๓. “มเิ พยี งเทา่ นน้ั ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชยท์ ม่ี มี าอย่างยาวนานกล็ ม่ สลายลงดว้ ย”
เปน็ การรอ้ ยเรยี งประโยคดว้ ยการละคา (สมบรู ณาญาสิทธริ าช)

๔. “ไม่มที ใ่ี ดจะสะกดิ ใจนกั ประวัตศิ าสตรไ์ ด้เทา่ กับภาพพระราชวังร้างของกรุงมณั ฑะเลย์
ซงึ่ สมยั หนึง่ เคยเป็นราชธานีอันรงุ่ โรจน์ มีแสงสว่างไสวในยามราตรี”
เป็นการรอ้ ยเรยี งประโยคด้วยการละคา (กรงุ มัณฑะเลย)์

๕. “ราชวังมัณฑะเลยอ์ นั รงุ่ โรจนเ์ หลอื แต่ซากแห่งความมดื เศร้า อบั เฉา และร่วงโรย”
เปน็ การรอ้ ยเรียงประโยคดว้ ยการเช่อื มประโยค
แบบฝกึ ที่ ๘
ครูพิจารณาตามความเหมาะสม
แบบฝกึ ท่ี ๙
ครูพจิ ารณาตามความเหมาะสม
แบบฝกึ ที่ ๑๐
ครูพิจารณาตามความเหมาะสม

๒. ง ๒. ข ๔๕ ๕. ค
๖. ง ๗. ค ๑๐. ง
แบบทดสอบหลังเรียน
๓. ง ๔. ค
๘. ค ๙. ก