นำเสนอผลงาน กพด

ผลงาน “แนวปฏิบัติที่ดี”
การดำเนินงานการพัฒนาเด็กและ

เยาวชนในถิ่นทุรกันดาร
ตามแนวพระราชดำริสมเด็จพระ

กนิษฐาธิราชเจ้า
กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ

สยามบรมราชกุมารี
ประจำปีการศึกษา ๒๕๖๔

ชื่อผลงาน แนวปฏิบัติที่ดี ด้านการเสริมสร้าง
ทางวิชาการ

และคุณธรรม จริยธรรม
เรื่อง พุทธศาสตร์ พุทธโกศัย




เสนอผลงานโดย
นายอำพล มะโนคำ

บทคัดย่อ



แนวปฏิบัติที่ดี ด้านเสริมสร้างทางวิชาการและคุณธรรม
จริยธรรม เรื่อง พุ ทธศาสตร์ พุ ทะโกศัย เป็นการจัดกิจกรรม ตาม
โครงการพั ฒนาเด็กและเยาวชนในถิ่นทุรกันดาร ตามพระราชดำริสมเด็จ
พระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราช
กุมารี ของโรงเรียนพุ ทธโกศัยวิทยา โดยมีวัตถุประสงค์เพื่ อพั ฒนาความ
สามารถของนักเรียนด้านวิชาการและคุณธรรม จริยธรรม เป้าหมายเป็น
สามเณรนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๓ และ ๖ โรงเรียนพุ ทะโกศัยวิทยา
จำนวน ๑๐๘ รูป โดยการจัดทำกิจกรรมตามแผนการเรียนรู้ จำนวน ๓
กิจกรรม กิจกรรมที่ ๑ เรื่องพั ฒนาศาสนทายาทที่ดี กิจกรรมที่ ๒ เรื่อง
หมู่บ้านรักษาศีล ๕ กิจกรรมที่ ๓ เรื่องพั ฒนาตนสู่ชมชน โดยกิจกรรมทั้ง
๓ กิจกรรมจะแบ่งเป็นการจัดอบรมและลงมือปฏิบัติงานจริงร่วมกับชุมชน

ผลการจัดกิจกรรม พุ ทธศาสตร์ พุ ทะโกศัย พบว่า นักเรียนมี
เจตคติที่ดีต่องานวิชาการและคุณธรรมจริยธรรม นักเรียนมีความ
สนุกสนานในการเรียน นักเรียนมีความพยายามที่จะฝึกเขียนด้วยตนเอง
มากขึ้น มีความตั้งใจและสนใจเรียน มีความกระตือรือร้นที่จะร่วมกิจกรรม

มีความกล้าแสดงออกมากขึ้น

ความสำคัญ
สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ
สยามบรมราชกุมารี มีพระราชดำริให้มีการส่งเสริมคุณภาพเพิ่ มโอกาส
ทางการศึกษา เพื่ อให้เด็กและเยาวชนที่อยู่ในพื้ นที่ทุรกันดารห่างไกลได้รับ
โอกาสทางการศึกษาที่มีคุณภาพเท่าเทียมกับพื้ นที่อื่นๆของประเทศ
โรงเรียนพุ ทธโกศัยวิทยา ตระหนักถึงความสำคัญของการศึกษาโดย
เฉพาะงานด้านวิชาการคุณธรรมและจริยธรรม ซึ่งในการเรียนโรงเรียนพระ
ปริยัตธรรมแผนกสามัญศึกษาควรเป็นตัวอย่างที่ดีดังคติพจน์โรงเรียนที่
ว่า “เราเรียนเพื่ อเป็นคนดี” ทางโรงเรียนจึงมีแนวทางที่จะนำกิจกรรมทั้ง
๓ กิจกรรมได้แก่ กิจกรรมที่ ๑ เรื่องพั ฒนาศาสนทายาทที่ดี กิจกรรมที่
๒ เรื่องหมู่บ้านรักษาศีล ๕ กิจกรรมที่ ๓ เรื่องพั ฒนาตนสู่ชมชน มา
พั ฒนาศักยภาพของนักเรียนมัธยมศึกษาปีที่ ๓ และ ๖ ของโรงเรียนพุ ทธ
โกศัยวิทยาในด้านงานวิชาการด้านคุณธรรมจริยธรรม และเผยแพร่

กิจกรรมสู่ชมชน
ดังนั้นเพื่ อเป็นการพั ฒนาศักยภาพงานวิชาการด้านคุณธรรม
จริยธรรม ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๓และปีที่ ๖ โรงเรียนพุ ทธโกศั
ยวิทยา จึงได้จัดกิจกรรมพุ ทธศาสตร์ พุ ทะโกศัย เป็นการจัดกิจกรรมที่
สอดคล้องกับแนวทางที่นำเข้ามาใช้แก้ปัญหาทางด้านกระบวนการจัดการ
เรียนรู้ในห้องเรียน นำไปสู่รูปแบบของการออกแบบการเรียนรู้ที่หลาก
หลายน่าสนใจ ตื่นเต้น สนุกสนานสร้างความท้าทายในการอยากเรียน
อยากรู้ ตามธรรมชาติของนักเรียน กระบวนการเรียนรู้เน้นการฝึกย้ำ ซ้ำ
ทวน จนสามารถสร้างทักษะและองค์ความรู้ให้เกิดขึ้นและคงอยู่อย่าง

คงทน

วัตถุประสงค์และเป้าหมายของการดำเนินการ
วัตถุประสงค์

๑. เพื่ อพั ฒนาความความรู้ความสามารถในงานวิชาการด้านคุณธรรม
และจริยธรรม มีความรับผิดชอบต่อสังคม มีความกล้าแสดงออก
และรักษากฏระเบียบ และเป็นตัวอย่างที่ดีให้กับสังคมได้

๒. เพื่ อพั ฒนาให้สามเณรนักเรียนทุกรูปมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนที่
สูงขึ้น

๓. เพื่ อให้ผู้เรียนเข้าใจความสำคัญในหลักปฏิบัติตนเป็นคนดี มีคุณธรรม
จริยธรรม ด้านการพั ฒนาศาสทายาทที่ดี

กลุ่มเป้าหมาย
เชิงปริมาณ สามเณรนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๓ , ๖ โรงเรียน

พุ ทธโกศัยวิทยา จำนวน ๑๐๘ รูป
เชิงคุณภาพ สามเณรนักเรียนโรงเรียนพุ ทะโกศัยวิทยาที่เข้าร่วม

โครงการ พุ ทธศาสตร์ พุ ทธโกศัย

กระบวนการดำเนินงาน
ขั้นตอนกระบวนการจัดการเรียนการสอน
การดำเนินงานได้จัดอยู่ในรูปแบบของกิจกรรมเสริมสร้างด้านวิชาการ
คุณธรรมและจริยธรรม โดยการลงมือปฏิบัติตามรูปแบบของกิจกรรม
โดยเน้นการพั ฒนาตนเองสู่ชมชนในด้านจิจอาสา ตามลักษณะของ
กิจกรรม ซึงแบ่งออกเป็น ๓ กิจกรรมดังนี้

หน่วยที่ ๑ กิจกรรมพั ฒนาศานทายาทที่ดี
ขั้นที่ ๑ กิจกรรมปฏิบัติธรรมประจำปี เป็นกิจกรรมที่ช่วยปลูกจิตสำนึกใน
การรู้สึกการปฏิบัติตนในอยู่ในศีลธรรมอันดีงามเราควรเริ่มจากจุดเล็กๆ
และขยายผลออกไป ซึ่งเป็นไปตามหลัการทรงงาน การที่สามเณรนักเรียน
รู้จักฝึกตนให้เป็นผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบาน ในธรรมอันดีงามสามเณรนักเรียนก็
จะเป็นผู้มีความรู้และความพร้อมที่จะนำหลักคุณธรรม จริยธรรมอันดีงาม

เผยแพร่สู่ชุมชนต่อไป

ขันที่ ๒ กิจกรรมส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมประชาธิปไตย เพื่ อเป็น
แนวทางในการดำเนินชีวิตในสังคมที่มีความเป็นประชาธิปไตยการส่งเริม
คุณลักษณะที่ดี ให้รู้จัก กฎระเบียบ ข้อบังคับ กฏิกา ของสังคมตลอดจน
รู้จักรับผิดชอบต่อหน้าที่ของตนเองที่ได้รับต่อหมู่คณะ สังคม และชุมชน
การจัดกิจกรรมส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรมประชาธิปไตยให้แก่สามเณร
นักเรียนถือเป็นการเรียนรู้ในหน้าที่ของตนเอง และการับผิดชอบต่อสังคม

หน่วยที่ ๒ หมู่บ้านรักษาศีล ๕
ขั้นที่ ๓ หมู่บ้านรักษาศีล ๕ครอบครัวเป็นรากฐานที่สำคัญของสังคม แต่
ด้วยความเปลี่ยนแปลงทางด้านวัฒนธรรม และสภาพสังคมในปัจจุบันที่
พ่ อแม่ส่วนใหญ่ไม่มีเวลาให้กับลูก อีกทั้งสภาวะเศรษฐกิจการทำมาเลี้ยง
ชีพที่เต็มไปด้วยการแข่งขัน และความเจริญก้าวหน้าอย่างรวดเร็วทาง
เทคโนโลยี ล้วนก่อสภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้อต่อการสนับสนุนให้ครอบครัว
เข้มแข็งมีเสถียรภาพ ก่อให้เกิดปัญหาสังคมตามมามากมาย สะท้อนออก
มาด้วยข่าวร้ายในแต่ละวัน เช่นภาพอาชญากรรม การใช้ความรุนแรง การ
โกหกหลอกลวง การใช้ยาเสพติดสิ่งของมึนเมา การตั้งครรภ์ก่อนวัยอัน
ควร ที่ไต่ระดับสูงขึ้นอย่างเห็นได้ชัดเจน ผู้คนเริ่มสูญเสียหลักการที่ถูก
ต้อง หันไปเชิดชูค่านิยมทางสังคมแทน แรงเชี่ยวกรากเชิงวัฒนธรรมซัด
กระหน่ำสำนึกเชิงศีลธรรม สำนึกแห่งความผิดชอบชั่วดี เรื่องถูกกลาย

เป็นผิด เรื่องผิดกลายเป็นเรื่องถูกต้องชอบธรรม

หน่วยที่ ๓ เรื่องพั ฒนาตนสู่ชุมชน
ขั้นที่ ๔ ฝายพระธรรม รักษาต้นน้ำสู่ชุมชน เป็นกิจกรรมที่นำนักเรียน
ออกสู่ชุมชนในการพั ฒนาศักยภาพด้านคุณธรรมเนื่องจากน้ำมีความ
สำคัญต่อวิถีการดำรงชีวิตของมนุษย์ทั้งการบริโภค อุปโภค การใช้น้ำ
เพื่ อการเพาะปลูกการอุตสาหกรรมและนับวันมนุษย์ยิ่งมีความต้องการน้ำ
มากขึ้น มนุษย์มีวิวัฒนาการในการเรียนรู้เพื่ อจัดการทรัพยากรน้ำเพื่ อการ
ใช้ประโยชน์มาตั้งแต่อดีตแนวความคิดในการใช้ฝายเป็นที่กักเก็บน้ำขนาด
เล็ก ในลักษณะตุ่มน้ำเล็กๆ กระจายทั่วพื้ นที่ เพื่ อกักเก็บน้ำเพื่ อประโยชน์

ทั้งการสร้างความชุ่มชื้น เพื่ อการอนุรักษ์และพั ฒนาระบบนิเวศน์
การเกษตร การใช้สอยอุปโภค บริโภค






ขั้นที่ ๕ ชุมนุมพั ฒนาศักยภาพนักเรียน

การพั ฒนาศักยภาพออกสู่ชุมชนได้นั้น สามเณรนักเรียนต้องรู้จักพํ มนา
ศึกยภาพของตนเองก่อนเพื่ อนำไปสู่ชมชนที่เข้มแข็ง แนวทางการปฏิบัติ
จำเป็นต้องให้ชุมชนมีส่งร่วมในการเรียน เรียนรู้ ร่วมลงมือ และเปิดโอกาส
ให้ได้ลองลงมือปฏิบัติงานจริง และน้ำนำปรัชญาเศรษฐกิจพอเพี ยงมา

ประยุกต์เพื่ อพั ฒนา โดยให้นักเรียนเลืกเรียนชุมนุมที่ตนเองสนใจและ
พั ฒนาต่อยอดสู่ชมชนต่อไป

ผลการดำเนินการ
จากการดำเนินงาน ตามกิจกรรม พุ ทธศาสตร์ พุ ทธโกศัย
สังเกตพฤติกรรมด้วยกระบวนการเรียนเรียนแบบจัดเป็นกิจกรรม พบว่า
สามเณรนักเรียนได้เรียนรู้หลักการประพฤติ ปฏิบัติตนในด้านงานวิชาการ
คุณธรรมจริยธรรมไปในทางที่ดี รู้จักการคิด วิเคราะห์ ตัดสินใจ ปฏิติตา
มกฏระเบียบและมีความรู้ความสามารถในด้านวิชาการมากขึ้น นักเรียนได้
ลงมือปฏิบัติกิจกรรมเพื่ อประโยชน์ต่อตนเอง ต่อสังคม ชุมชน และท้อง
ถิ่น ผ่านกระบวนการในกิจกรรมทั้ง ๓ กิจกรรม ได้แก่ กิจกรรมที่ ๑ เรื่อง
พั ฒนาศาสนทายาทที่ดี กิจกรรมที่ ๒ เรื่องหมู่บ้านรักษาศีล ๕ กิจกรรมที่
๓ เรื่องพั ฒนาตนสู่ชมชน นอกจากนี้กระบวนการในรูปแบบกิจกรรมยัง
ช่วยกระตุ้นให้สามเณรนักเรียนสนใจที่จะปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างที่ดีต่อ
ตนเองและชุมชนในด้าน คุณธรรมจริยธรรมในระดับที่ดียิ่งขึ้น

ประโยชน์ที่ได้รับและการเผยแพร่
๑. ด้านผู้เรียน

๑) เพื่ อพั ฒนาความรู้ความสามารถในงานวิชาการด้านคุณธรรมและ
จริยธรรม มีความรับผิดชอบต่อสังคม มีความกล้าแสดงออก และ
รักษากฏระเบียบ และเป็นตัวอย่างที่ดีให้กับสังคมได้

๒) เพื่ อพั ฒนาให้สามเณรนักเรียนทุกรูปมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนที่สูงขึ้น

๓) เพื่ อให้ผู้เรียนเข้าใจความสำคัญในหลักปฏิบัติตนเป็นคนดี มีคุณธรรม
จริยธรรม ด้านการพั ฒนาศาสทายาทที่ดี

๒. ด้านครูผู้สอน



๑) นักเรียนความรู้ความสามารถในงานวิชาการด้านคุณธรรมและจริยธรรม
มีความรับผิดชอบต่อสังคม มีความกล้าแสดงออก และรักษากฏ
ระเบียบ และเป็นตัวอย่างที่ดีให้กับสังคมได้

๒) นักเรียนสามารถพั ฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของตนเองได้ดีขึ้น

๓) ปลูกฝังให้นักเรียนมีนิสัยในการปฏิบัติตนเป็นคนดี มีคุณธรรม
จริยธรรม ด้านการพั ฒนาศาสทายาทที่ดีที่ยั่งยืนในอนาคต

๓. โรงเรียน/ชุมชน

๑) โรงเรียนกลายเป็นแหล่งศึกษาดูงานด้านวิชาการด้านคุณธรรมและ
จริยธรรม

๒) ผู้ปกครอง ชุมชน หน่วยงานต้นสังกัด มีความพึ งพอใจต่อผลที่เกิดขึ้น
จากการจัดกิจกรรมการเรียนรู้

ปัจจัยความสำเร็จ
๑. ภายใน

๑)นักเรียน เป็นหัวใจสำคัญในการพลิกรูปแบบกระบวนการจัดกิจกรรม
การเรียนรู้
๒)แรงบัลดาลใจในการพั ฒนาความสามารถทางด้านวิชาการด้าน
คุณธรรมและจริยธรรม

๒. ภายนอก
๑)นโยบายด้านวิชาการด้านคุณธรรมและจริยธรรม
๒)สังคมแห่งกัลยาณมิตร ซึ่งเป็นสังคมแห่งโลกออนไลน์และเป็นช่อง
ทางในการแบ่งปัน
ประสบการณ์แก่ผู้บริหาร เพื่ อนครู ผู้ปกครอง ผู้ที่สนใจ

การเผยแพร่
ทางโรงเรียนพุ ทธโกศัยวิทยาได้มีการเพยแพร่ ประชาสัมพั นธ์
ผ่านช่องทาง FACEBOOK แฟนเพจของทางโรงเรียนที่ชื่อว่า “โรงเรียน

พุ ทธโกศัยวิทยา”
HTTPS://WWW.FACEBOOK.COM/BUDDHAKOSAI และได้มีการ
เผยแพร่ข้อมูลออกสู่ชุมชนโดยมีการทำจดหมายข่าว และมี FACEBOOK
LIVE ในช่วงที่มีการจัดทำกิจกรรม พร้อมทั้งทำสรุปโครงการ/กิจกรรมให้

โรงเรียนทราบเมื่อเสร็จสิ้นกิจกรรม

ปัญหาอุปสรรคและข้อเสนอแนะ
๑. สื่อการสอนต้องตรงเนื้อหา ตรงประเด็น ใช้วัสดุที่แปลกใหม่ น่า

สนใจ สามารถนำกลับมาใช้ใหม่ได้
และนักเรียนทุกคนในชั้นเรียนเป็นผู้สร้างและใช้สื่อด้วยตนเอง
๒. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ที่สอดคล้องกับกระบวนการทำงานของ

สมอง ครูผู้สอนควรศึกษาและ
ทำความเข้าใจในด้านต่างๆ และสามารถออกแบบการเรียนรู้ได้ตรงตามจุด
ประสงค์ของการเรียนรู้และสอดคล้องกับการทำงาน อันจะนำพานักเรียน

ทุกคนในชั้นเรียนให้สามารถก้าวข้ามการอ่านไม่ออก การเขียนไม่ได้



แนวทางการพั ฒนาต่อเนื่อง
๑.นำผลการประเมินมาปรับปรุงแก้ไข โดยตรวจสอบกิจกรรมที่ควร

ปรับปรุงและพั ฒนาให้ดียิ่งขึ้น
๒.ปรับวิธีการที่ให้ผู้ปกครองในวัดช่วยเหลืออีกทางในเรื่องการเรียนของ

สามเณร
๓.จัดให้มีกิจกรรมพี่ ช่วยน้องในปีต่อไป