ภาษาถิ่นเหนือ (4)

ความเป็นมาของภาษาไทยถิ่นเหนือ



โดยภาษาถิ่นของภาคเหนือ เรียกว่าภาษาถิ่นพายัพ
(คำเมือง) นั่นคือ ภาษาถิ่นที่ใช้สื่อสารอยู่ในบางจังหวัดของ
ภาคเหนือตอนบน หรือภาษาในอาณาจักรล้านนาเดิม มักจะ
พูดกันมากในจังหวัดเชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน เชียงราย พะเยา
ลำปาง น่าน ลำพูน ตาก แพร่ เป็นต้น คำเมืองยังสามารถ
แบ่งออกเป็นสำเนียงล้านนาตะวันตก (ในจังหวัดเชียงใหม่
ลำพูน แม่ฮ่องสอน) และสำเนียงล้านนาตะวันออก (ในจังหวัด
เชียงราย พะเยา ลำปาง อุตรดิตถ์ แพร่ น่าน) ซึ่งจะมีความ
แตกต่างกันบ้าง คือ สำเนียงล้านนาตะวันออกส่วนใหญ่จะไม่
พบสระเอือะ เอือ แต่จะใช้สระเอียะ เอียแทน (มีเสียงเอือะ และ
เอือ เพียงแต่คนต่างถิ่นฟังไม่ออกเอง เนื่องจากเสียงที่ออกมา

จะเป็นเสียงนาสิกใกล้เคียงกับเอียะ เอีย)

ระบบเสียงภาษาถิ่นเหนือ



ประกอบไปด้วยหน่วยเสียงต่าง ๆ ดังนี้

• หน่วยเสียงพยัญชนะ จำแนกหน้าที่ได้ ๒ ประเภท
1.หน่วยเสียงพยัญชนะต้น มีพยัญชนะทั้งสิ้น ๒๐ หน่วยเสียง

สามารถเกิดขึ้นที่ต้นคำหรือพยางค์ได้ แบ่งได้ ๒ กลุ่ม คือ
-หน่วยเสียงพยัญชนะต้นเดี่ยว
-หน่วยเสียงพยัญชนะต้นควบกล้ำ
2.หน่วยเสียงพยัญชนะท้าย เป็นพยัญชนะที่เกิดท้ายคำ

มีทั้งสิ้น ๙ หน่วยเสียง

• หน่วยเสียงสระ แบ่งเป็น2ประเภท คือ
1.หน่วยเสียงสระเดี่ยว มีทั้งหมด ๑๘ หน่วยเสียง แยกเป็นสระเสียง

สั้นและสระเสียงยาวอย่างละ ๙ เสียง
2.หน่วยเสียงสระประสม มีทั้งหมด ๖ เสียง แยกเป็นสระ

เสียงสั้นและสระเสียงยาวอย่างละ ๓ เสียง

• หน่วยเสียงวรรณยุกต์ ใช้แบบตรวจสอบเสียงวรรณยุกต์ในภาษา
ตระกูลไท มีวรรณยุกต์มากกว่าหน่วยวรรณยุกต์ไทย ๓ เสียง คือ
เสียงโท(เหนือ) เสียงคล้ายจัตวา และเสียงคล้ายตรี

คำศัพท์ภาษาเหนือ

คำนาม สรรพนาม

เธอ = ตั๋ว(สุภาพ) , คิง (ไม่ค่อยสุภาพส่วนใหญ่ใชักับเพื่อนผู้ชาย)
ฉัน = เปิ้น (สุภาพ) , ฮา (ไม่ค่อยสุภาพส่วนใหญ่ใชักับเพื่อนผู้ชาย)
เขา (สรรพนามบุรุษที่ 3)
ผู้ชาย = ป้อจาย
ผู้หญิง = แม่ญิง

พืช ผัก ผลไม้ เครื่องใช้ภาษาเหนือ

มะละกอ = บะก้วยเต๊ศ ถุงเท้า = ถุงตี๋น
กล้วยน้ำว้า = ก้วยอ่อง / ก้วยนิอ่อง กระดุม = บะต่อม
น้อยหน่า = ม่ะหน้อแหน้ / น้อยแหน้ เข็มขัด = สายแอว สายฮั้ง
รองเท้า = เกือก /เกิบ
บวบงู = ม่ะนอยงู กรรไกร = มีดยับ มีดแซม
แตงกวา = บะแต๋ง
กล้วยน้ำว้า = ก้วยใต้ ทับพี = ป้าก
มะเขือเปราะ = บะเขือผ่อย ช้อน = จ๊อน
มะระขี้นก = บะห่อย ยาสูบ = ซีโย
พุทรา = หม่ะตัน ผ้าเช็ดตัว = ผ้าตุ้ม
ละมุด = หม่ะมุด ผ้าห่ม = ผ้าต๊วบ
ขนุน = หม่ะหนุน,บ่ะหนุน รองเท้าฟองน้ำ = แค็บ
มะพร้าว = บะป๊าว
จำน
วนนับภาษาเหนือ
ส้มโอ = บะโอ
กระท้อน = บะตื๋น หมะต้อง 1 = นึ่ง
8 = แปด
2 = สอง
มะปราง = บะผาง 3 = สาม 9 = เก้า
ฝรั่ง = บ่ะหมั้น,บะแก๋ว 4 = สี่ 10 = ซิบ
ฟักทอง = บะฟักแก้ว /บะน้ำแก้ว 5 = ห้า 11 = ซิบเอ๋ด
6 = ฮก 20 = ซาว

7 = เจ๋ด 21 = ซาวเอ๋ด

คำศัพท์ภาษาเหนือ

คำวิเศษณ์ และอื่นๆ คำกริยาภาษาเหนือ

โง่ = ง่าว กิน = กิ๋น
ก็ = ก่ กำปั้น หมัด = ลูกกุย
ถึง = เถิง
เช่น = เจ้น ก่าย = ปาด อิง
เป็น = เป๋น กางร่ม = กางจ้อง
ไม่ = หมะ โกหก = วอก ขี้จุ๊
นะ = เน้อ
ร่ม = จ้อง โกรธ = โขด
ร่ม หมายถึง ร่มเงา = ฮ่ม กลับ = ปิ๊ก
เหนียว = ตั๋ง ขี้เหนียว = ขี้จิ๊
แบบนั้น อย่างนั้น = จะอั้น ขโมย = ขี้ลัก
แบบนี้ อย่างนี้ = จะอี้ ขี่หลังคน(เกาะ) = เก๊าะ
ทุก = กุ๊ เครียด = เกี้ยด
ใหญ่ = หลวง คิด = กึ๊ด

ใช้ = ใจ๊
ตกคันได = ตกบันได

สีภาษาเหนือ

ดำคุมมุม = ดำสลัวอยู่ในความมืด เขียวปึ้ด = เขียวจัดมาก

ดำคึลึ = คนอ้วนล่ำผิวดำ เขียวอุ้มฮุ่ม = เขียวแก่

ดำผืด = ดำเป็นฝูงฝูงนกฝูงกา ขาวโจ๊ะโฟ้ะ = ขาวมากๆ

ดำขิกติ้ก = ดำซุปเปอร์ ขาวจั๊วะ = ขาวนวล

แดงฮ่าม = แดงอร่าม เปิดเจ้อะเห้อะ = สีขาวซีด

แดงปะหลิ้ง = แดงอมชมพู เส้าแก๊ก = สีหม่นหมองมาก

เหลืองเอิ่มเสิ่ม = เหลืองอมส้ม หมองซ้อกต๊อก = ดูเก่า

เหลืองฮ่าม = เหลืองอร่าม ใส่ยงยง = สว่างจ้า

หม่นโซ้กโป้ก = สีเทาแก่ มอยอ้อดฮ้อด = สีน้ำตาลหม่น

อ้างอิง

ที่มาของถิ่นเหนือ ระบบเสียงภาษาถิ่นเหนือ

ภาษาถิ่นเหนือ ภาษาถิ่นเหนือ

รายชื่อผู้จัดทำ

นางสาวปภาวรินท
์ เพอสะและ นางสาวสุพิชฌาย์ กวีกิจประการ
เลขที่ ๒๖
เลขที่ ๒๗

นางสาวจิตตรา จันลา

เลขที่ ๓๕ นางสาวพณิชา เอียดมาอ่อน

เลขที่ ๓๙