การสร้างคำในภาษาไทย-รร_

การสรา้ งคา
ในภาษาไทย

คำมลู
หนว่ ยคำทเี่ ล็กทส่ี ุดในภำษำ เป็นคำท่ีมีควำมหมำยสมบูรณใ์ นตวั เอง

ไมส่ ำมำรถแยกศัพทย์ อ่ ยออกได้ อำจมพี ยำงค์เดียวหรือหลำยพยำงค์

๑. เปน็ พยำงค์เดียวโดด ๆ จะเป็นคำภำษำใดก็ได้ แตต่ ้องเป็นคำเดียว เช่น
ภำษำไทย - พ่อ แม่ หมู หมำ แมว นอ้ ง
ภำษำจนี - เก๊ยี ะ เกีย๊ ว เจี๊ยะ แป๊ะ ซิ้ม
ภำษำองั กฤษ - ไมล์ เมตร ปอนด์ ฟตุ

๒. ถำ้ เป็นคำหลำยพยำงค์ เมื่อแยกแตล่ ะพยำงคแ์ ลว้ อำจมคี วำมหมำยหรือไม่มี
ควำมหมำยกไ็ ด้ ควำมหมำยของแตล่ ะพยำงคไ์ ม่เกยี่ วขอ้ งกับควำมหมำยของ
คำมลู เช่น กระดำษ ศิลปะ กำมะลอ กะโปโล

คาประสม

เกดิ จำกควำมตอ้ งกำรคำท่ีมำแทนควำมคิดใหม่ ๆ และมีควำมตอ้ งกำรใหม่ ๆ เกดิ ขึ้น

คดิ คำเพ่มิ โดยนำเอำคำมูลตง้ั แต่ ๒ คำข้ึนไปมำประสมกัน

เกิดเป็นคำใหม่ มคี วำมหมำยใหม่ขนึ้

๑. ควำมหมำยของคำประสมมเี คำ้ ควำมหมำยเดมิ ของคำมูลมำรวมกนั โดยตรง เชน่

รองเทำ้ ไม้ถพู ้นื ต้เู ยน็ ผ้ำเช็ดหนำ้

๒. ควำมหมำยของคำประสมในทำนองเปรียบเทยี บ เชน่ หำงเสือ ลกู เสือ หวั แข็ง คอแขง็

บำงคำเปน็ สำนวน เชน่ ชกั ดำบ โคมลอย

๓. คำมูลคำเดยี วในภำษำไทยอำจมคี วำมหมำยไดห้ ลำยอย่ำง เชน่

นกเกำะอยู่บนกง่ิ ไมใ้ นเกำะแห่งหนึ่ง พวกเงำะชอบกนิ ลูกเงำะ

ข้อสังเกต
คำมูลหลำยพยำงค์ ควรดวู ำ่ ในคำหลำยพยำงคน์ ้ัน มีควำมหมำย

ทุกพยำงค์หรอื ไม่
ถำ้ มคี วำมหมำยบ้ำง ไม่มคี วำมหมำยบำ้ ง เปน็ คำมูลหลำยพยำงค์

มะละกอ = คำมูล ๓ พยำงค์ นำฬกิ ำ = คำมลู ๓ พยำงค์
โกโรโกโส = คำมลู ๔ พยำงค์ สำมะเลเทเมำ = คำมูล ๕ พยำงค์

คาประสม

๓.นำคำมูลทมี่ ีควำมหมำยกว้ำง ๆ มำประสมกับคำมูลคำอน่ื ๆ เช่น

ชำว (ผู้ที่อย)ู่ เช่น ชำวบำ้ น ชำวเขำ ชำวเกำะ
นัก (ผู้ที่กระทำ) เชน่ นักเรียน นกั ร้อง นกั ดนตรี
เครื่อง (ส่ิงท่ปี ระกอบกนั หรือของทเี่ ข้ำสำรับกนั ) เชน่ เครอื่ งยนต์

เครื่องจักร เคร่อื งกฬี ำ เครอื่ งเขยี น

วิธสี รา้ งคาประสม

สร้ำงจำกคำไทยทุกคำ

ของดี ที่นอน แมบ่ ้ำน ไฟฟำ้ พดั ลม

สร้ำงจำกคำไทยกบั คำภำษำต่ำงประเทศ

+เขมร ของโปรด ตรสั รู้ ดำ่ นตรวจ +บำลี เครอ่ื งคดิ เลข แมพ่ ิมพ์ ข้ีโรค

+จนี กินโต๊ะ บะหม่ีแห้ง นำยหำ้ ง +สันสกฤต ควำมยตุ ธิ รรม ฤดูร้อน

สรำ้ งจำกคำไทยกับคำภำษำต่ำงประเทศ

+อังกฤษ เรยี งเบอร์ พวงหรดี (wreath)

สร้ำงจำกคำภำษำตำ่ งประเทศทงั้ หมด

รถเก๋ง (ป.+จ.) เผด็จกำร (ข.+ ป.) รถเมล์ (ป.+อ.) อวยพร (ข.+ส) กำรยุทธ์ (ป.+ป.)

สรำ้ งคำเลยี นแบบคำสมำส แตป่ นกับภำษำไทยหรอื ภำษำอนื่

พระพทุ ธเจำ้ พลเมือง พลขบั รำชวงั สรรพส่ิง เคมภี ัณฑ์ ห้ำมสบั สน
กับคำสมำส

หน้าท่ขี องคาประสม คำนำม

คำนำม+คำนำม รถไฟ นำ้ ปลำ น้ำใจ มุ้งลวด

คำนำม+คำกริยำ หมอดู เหลก็ ดดั
คำนำม+คำวเิ ศษณ์ มดแดง กลอ่ งดำ เรอื ดว่ น
คำนำม+คำบพุ บท คนกลำง ควำมหลัง
คำกริยำ+คำกริยำ ห่อหมก กันสำด
คำกรยิ ำ+คำนำม เรียงควำม พดั ลม

คำนำม+กริยำ+คำนำม ชำ่ งถำ่ ยรปู คนขำยต๋ัว

หน้ าท่ีของคาประสม

คำกริยำ+คำกรยิ ำ เดินเลน่ พิมพ์ดดี เสียรู้ คำกรยิ ำ
คำกรยิ ำ+คำนำม เดินสำย ยกหำง กินท่ี
คำกรยิ ำ+คำวิเศษณ์ อวดดี คิดคด
คำนำม+คำกรยิ ำ หวั หมนุ หนำ้ แตก
คำวิเศษณ์+คำนำม ออ่ นใจ ดีใจ

หน้ าท่ีของคาประสม

คำนำม+คำวิเศษณ์ หัวสงู ใจเยน็ ใจดี ใจร้ำย คำวิเศษณ์
คำกรยิ ำ+คำนำม ทอดน่อง เดินตลำด
คำบพุ บท+คำนำม ใตด้ ิน นอกคอก
กินขำด
คำกริยำ + คำกริยำ
ก้มหนำ้ นกต่อ ไกอ่ ่อน ใจแคบ
ใชแ้ สดงควำมหมำย
เชงิ เปรียบเทียบ

คำซำ้

กำรนำคำมูลมำซำ้ กนั เพ่ือใหเ้ กิดคำท่ีมคี วำมหมำยท่ี
ใกลเ้ คียงควำมหมำยเดมิ หรือเกดิ ควำมหมำยใหม่

โดยใชไ้ มย้ มกเขยี นแทนคำซำ้ นน้ั ได้

๑. บอกควำมเปน็ พหูพจน์ คำซ้ำ

เด็กๆชอบขนมหวาน ๒. เน้นควำมหมำยให้ชดั เจนย่งิ ข้นึ
เขาไปเท่ยี วกบั เพือ่ นๆ เดนิ ดีๆทางข้างหนา้ มืด
พีๆ่ ใหก้ ารตอ้ นรับอย่างอบอุ่น ถนนล่นื ขับชำ้ ๆ
หนุ่มๆกาลังวง่ิ แขง่ กนั ทน่ี เี่ ง้ยี บเงยี บ

๓. ลดควำมหมำยลง คำซ้ำ๕. ควำมหมำยแบง่ ออกเปน็ ส่วนๆ

ผ้าช้ินนีส้ อี อกดำ ๆ นักเรยี นนัง่ เปน็ แถว ๆ
กระดาษสีเขียว ๆ ของใคร เขาจัดของเปน็ ชน้ั ๆ
เขาตอ้ งการเสือ้ สแี ดง ๆ หนังสอื นี้ใหแ้ จกเปน็ คน ๆ

๔. บอกควำมหมำยไม่แนน่ อน เธอควรอ่านให้จบเปน็ เร่อื ง ๆ

ตอนเย็น ๆ เขาจะมาหาเธอ ๖. ควำมหมำยเปลี่ยนไป
บา้ นฉันอยแู่ ถว ๆ น้ี
ใคร ๆ กช็ อบดูละครกนั ทง้ั นน้ั ฉันตั้งใจจะทางานให้เสร็จไป ๆ มำ ๆ ก็ไมเ่ สรจ็

อะไร ๆ ในร้านนีด้ สู วยไปหมด ความรู้แค่งู ๆ ปลำ ๆ จะไปสู้อะไรได้

เขาแคพ่ ูดจาส่ง ๆ ไปอย่างนั้นเอง

ขอ้ สังเกต

๑.คำที่มเี สยี งซ้ำกันบำงคร้งั ไม่ใชค่ ำซ้ำ
เขาพูดกันไปตา่ ง ๆ นำนำ
ฉันเห็นเขาจะจะเลย

๒. คำท่ีมคี วำมหมำยและหน้ำทใ่ี นประโยคตำ่ งกันไม่ใชค่ ำซา้

คีรีกาลังใชแ้ ปรงแปรงผ้าทีก่ าลงั ซัก

๓. คำซำ้ บำงคำ นิยมใชเ้ ป็นคำซ้ำอย่ำงเดียว ไมอ่ ำจใช้เป็นคำเด่ียว ๆ ได้ เช่น
หยก ๆ หลัด ๆ ปำว ๆ ยอง ๆ

คาซอ้ น

✘ กำรนำเอำคำมลู ๒ คำ ทีม่ คี วำมหมำยใกลเ้ คียงกนั
ควำมหมำยตรงกนั ข้ำม และควำมหมำยตรงขำ้ มมำซอ้ นกัน

✘ ซอ้ นเพื่อควำมหมำย
✘ ซ้อนเพือ่ เสียง

คำซ้อนเพ่ือควำมหมำย

เกิดจำกคำมลู ท่ีมคี วำมหมำยอย่ำงเดยี วกัน แตกตำ่ งกันเลก็ น้อยหรือ
ไปในทำนองเดียวกัน หรอื ตำ่ งกันในลักษณะตรงข้ำม
เมอ่ื ประกอบเป็นคำซอ้ นจะมคี วำมหมำยอย่ำงใดอย่ำงหนง่ึ

☺ควำมหมำยเหมือนเดมิ หรือชดั เจนมำกขึ้น
จติ ใจ ซื่อสัตย์ พดั วี เสื่อสำด อ้วนพี เลวทรำม คอยทำ่ เลอื กสรร

☺ควำมหมำยแคบ/อยทู่ ีค่ ำใดคำหนงึ่ หรือกล่มุ ใดกลมุ่ หนึ่ง
หน้ำตา ปำกคอ ใจคอ หยิบยืม

คำซอ้ นเพื่อควำมหมำย

☺ควำมหมำยกว้ำงออกไป
เสือ้ ผำ้ เรือแพ ข้ำวปลำ พี่น้อง หมูเห็ดเป็ดไก่

☺ควำมหมำยอย่ทู ี่คำตน้ กบั คำท้ำยรวมกัน

เครำะห์หามยามร้ำย ชอบมาพากล

ฤกษ์งามยามดี ยำกดีมีจน

☺ควำมหมำยขน้ึ อยกู่ บั สถำนกำรณท์ ีใ่ ช้ มกั ประกอบจำกคำตรงกนั ขำ้ ม

ชวั่ ดี เทจ็ จริง ผิดถกู ยำกง่ำย แพ้ชนะ ได้เสยี
ขำดเหลือ จนมี เปน็ ตำย ดีเลว เหตผุ ล ชำ้ เร็ว

คำซ้อนเพอื่ ควำมหมำย

☺ควำมหมำยขึน้ อยกู่ บั สถำนกำรณท์ ี่ใช้ มกั ประกอบจำกคำตรงกนั ขำ้ ม
ช่ัวดี เท็จจริง ผดิ ถูก ยำกง่ำย แพช้ นะ ได้เสีย
ขำดเหลือ จนมี เป็นตำย ดเี ลว เหตผุ ล ชำ้ เร็ว

☺ควำมหมำยเปล่ียนไปจำกเดิม
คับแคบ ดูดดืม่ ว่ิงเตน้ อบรม บีบคั้น เดอื ดร้อน

คำซ้อนเพือ่ เสยี ง

☺นำคำมลู ทีม่ คี วำมหมำยและมีเสยี งสระหรืออกั ษรที่ใกล้เคยี งกันมำซ้อนกนั

กอ่ เกิด เจดิ จ้ำ เฉดิ ฉำย ซำบซง้ึ หอ้ งหับ

☺สร้ำงคำทม่ี เี สยี งคลำ้ ยกบั คำมูลที่เป็นหลัก เสยี งท่สี ร้ำงขนึ้ กอ่ ให้เกิดเสยี งคล้องจอง
แต่ควำมหมำยยงั คงอยู่ทีค่ ำหลัก

เยนิ ยอ โอนเอน ย่งั ยนื ยดั เยียด อบุ อบิ บำ้ บอคอแตก ผลหมำกรำกไม้

☺คำมลู หลำยพยำงคท์ ี่มีเสียงพยญั ชนะซ้อนกนั อยู่ มลี ักษณะเปน็ เสียงควบคู่

โมเม โลเล งอแง วอกแวก ตงุ้ ติ้ง มอมแมม กระหนงุ กระหนงิ ต่องแตง่
ตะลตี ะลำน สะเปะสะปะ

วิธสี รา้ งคาซอ้ น

สรำ้ งจำกคำไทยทกุ คำ

อ้วนพี ทองคำ พัดวี คอยท่ำ ผสี ำง เสอื่ สำด บกพร่อง

สร้ำงจำกคำไทยกบั คำภำษำต่ำงประเทศ

+เขมร ทรวงอก แสวงหำ เงียบสงบ +บำลี ร่ำงกำย ช้ำงสำร เขตแดน
สำปแชง่ จิตใจ หย่ิงยโส

+จนี หำ้ งรำ้ น กกั ตุน ตม้ ตนุ๋ ถัวเฉลีย่ +สันสกฤต ซำกศพ นยั นต์ ำ โคตรเหง้ำ
ผิวพรรณ สร้ำงสรรค์ ทรัพย์สนิ

สร้ำงจำกคำไทยกับคำภำษำต่ำงประเทศ

+องั กฤษ แบบฟอรม์ ท่อแป๊บ (pipe)

สร้ำงจำกคำภำษำตำ่ งประเทศทง้ั หมด

รูปภำพ (ป.+ป.) อิทธิฤทธ์ิ (ป.+ส.) เสบยี งอำหำร (ข.+ส.)
อำจหำญ (ข.+ป.) เลอเลศิ (ข.+ข.) สนุกสนำน (ข.+ข.)
วติ กกงั วล (ป.+ข.) ตรวจปรู๊ฟ (ข.+อ.) เฮงซวย (จ.+จ.)

คำในข้อใดเปน็ คำประสมทุกคำ
๑. ใบพัด เคร่อื งใน ถงั นำ้ เนน่ิ นำน
๒. ไมเ้ ท้ำ นำ้ พุ กำลเวลำ ปำกหวำน
๓. รถมำ้ คอตก นอกหน้ำ น้ำหอม
๔. น้ำมนั หวำดกลวั โดดเดีย่ ว เดือนหงำย

ข้อใดมีคำประสม
๑.เขำไปกนิ ที่เดิม
๒.อยำ่ นง่ั กินท่ี
๓.กินท่ไี หนกไ็ ด้
๔.เขำเลอื กกินที่อรอ่ ยๆ

ข้อใดมที ั้งคำประสม คำซ้อนเพือ่ ควำมหมำยและคำซ้อนเสยี ง

๑. หม่นหมอง เคียดแค้น อดออม
๒. เซ้ำซ้ี ขงึ ขงั สงู สง่
๓. เครื่องใน พิมพด์ ดี เมำมำย
๔. ผำ้ ป่ำ ทรัพย์สนิ ออดอ้อน

คำซำ้ ในข้อใดต่ำงจำกขอ้ อ่นื
๑. ผ้หู ญงิ กับควำมสวยๆ งำมๆ เป็นของคกู่ ัน
๒. งำนนีเ้ ปน็ งำนรวมตวั ของพี่ๆ น้องๆ ในวงกำรบนั เทิง
๓. เขำเลือกเอำแต่เมนูเดน่ ๆ ดงั ๆ มำเสนอประธำนบริษัท
๔. หำกมีควำมรู้งูๆ ปลำๆ กไ็ มส่ ำมำรถเขำ้ ทำ้ งำนทีน่ ี้ได้

คำประพนั ธ์ในข้อใดไมม่ ีคำซอ้ น
๑. นำคีมีพษิ เพ้ยี ง สุรโิ ย
๒. เล้อื ยบ่ทำเดโช แชม่ ชำ้
๓. พษิ น้อยหยิ่งโยโส แมลงป่อง
๔. ชูแต่หำงเองอ้ำ อวดอำ้ งฤทธี