วิธีปฏิบัติที่ WI-LAB-06 เรื่อง การใช้และบำรุงรักษา AUTOCLAVE กลุ่มงานเทคนิคการแพทย์ โรงพยาบาลพระปกเกล้า ชื่อ-สกุล ตำแหน่ง ลายเซ็น ว-ด-ป จัดทำโดย นางศศิธร ไทยเจริญ นักเทคนิคการแพทย์ 2 ตุลาคม 2566 ทบทวนโดย น.ส.จันทนี นิติการุญ ผู้จัดการคุณภาพ 10 มกราคม 2567 อนุมัติโดย น.ส.จันทนี นิติการุญ หัวหน้ากลุ่มงานเทคนิคการแพทย์ 10 มกราคม 2567 เอกสาร ( X ) ควบคุม ( ) ไม่ควบคุม
กลุ่มงานเทคนิคการแพทย์โรงพยาบาลพระปกเกล้า วิธีปฏิบัติที่ : WI-LAB-06 หน้า 2 / 9 แก้ไขครั้งที่ 00 เรื่อง การใช้และบำรุงรักษา AUTOCLAVE วันที่ประกาศใช้ 10 มกราคม 2567 บันทึกรายการแก้ไข แก้ไขครั้งที่ รายการแก้ไข วันที่ 00 เริ่มใช้เอกสาร 10 มกราคม 2567
กลุ่มงานเทคนิคการแพทย์โรงพยาบาลพระปกเกล้า วิธีปฏิบัติที่ : WI-LAB-06 หน้า 3 / 9 แก้ไขครั้งที่ 00 เรื่อง การใช้และบำรุงรักษา AUTOCLAVE วันที่ประกาศใช้ 10 มกราคม 2567 การใช้และบำรุงรักษา AUTOCLAVE 1.0วัตถุประสงค์ เพื่ออธิบายขั้นตอนการใช้เครื่องนึ่งทำลายเชื้อเพื่อการทำให้ปราศจากเชื้อ 2.0 ขอบข่าย 2.1 สำหรับเครื่องนึ่งทำลายเชื้อ (ที่ใช้ในกลุ่มงานเทคนิคการแพทย์) 2.2 ไม่ควรใช้วิธีนี้กับของต่อไปนี้ 1. ของมีคม เช่น ใบมีด กรรไกร เพราะไอน้ำทำให้เสียความคม 2. ของที่ถูกน้ำหรือความชื้นแล้วเสีย เช่น ผงแป้ง 3. ของที่ถูกความร้อนแล้วเสีย (thermolabile agent) เช่น ทอกซิน เอนไซม์ 4. น้ำมัน ขี้ผึ้ง เช่น วาสลิน พาราฟินเหลว สิ่งเหล่านี้ไม่ละลายน้ำ ไอน้ำจึงแทรกซึมไป ไม่ทั่วถึง 5. ห้ามทำลายเชื้อ หรือสารเคมีที่มีคุณสมบัติ ระเบิด หรือติดไฟง่าย 2.3 ใช้ในการทำให้ของที่ไม่เสื่อมคุณภาพ เมื่อถูกความร้อนหรือไอน้ำปลอดเชื้อ เช่น เครื่องมือผ่าตัด เสื้อใส่ผ่าตัด ผ้าก็อซ ผ้าdrape ถุงมือยาง จุกยาง อาหารเลี้ยงเชื้อ กระบอกฉีดยา ( ต้องห่อแยก) เป็นต้น 2.4 ห้ามใช้ Autoclave ทำลายเชื้อที่มีความดันสูงกว่า 1.2 kg/cm2 2.5 ห้ามใช้ของเหลวหรือสารละลายอื่นเป็นตัวนำความร้อน 3.0 บทนิยามและคำย่อ Spore test คือ วิธีทดสอบเพื่อใช้เป็นเครื่องวัดความปราศจากเชื้อที่อุณหภูมิ 121o C โดยใช้ สปอร์ของเชื้อ Bacillus stearothermophilus (ATCC 7953) และดูการเปลี่ยนสีของ indicator โดย indicatorจะเปลี่ยนสีเมื่อมีการเจริญของเชื้อ B.stearothermophilus 4.0 เอกสารอ้างอิง 4.1 พจนีย์ โกมลพิศ , แบคทีเรียพื้นฐาน , กรุงเทพฯ โรงพิมพ์ศิริยอด พ.ศ. 2536 4.2 นรีกุล สุระพัฒน์ , จุลชีววิทยาทางการแพทย์ กรุงเทพฯ , สำนักพิมพ์กรุงเทพเวช สาร พ.ศ. 2526 5.0เอกสารที่เกี่ยวข้อง “ไม่มี”
กลุ่มงานเทคนิคการแพทย์โรงพยาบาลพระปกเกล้า วิธีปฏิบัติที่ : WI-LAB-06 หน้า 4 / 9 แก้ไขครั้งที่ 00 เรื่อง การใช้และบำรุงรักษา AUTOCLAVE วันที่ประกาศใช้ 10 มกราคม 2567 6.0 หลักการ เครื่องจะทำงานโดยการพ่นไอน้ำเดือดเข้าไปแทนที่อากาศในภาชนะปิด อุณหภูมิใน ภาชนะขึ้นกับความดันไอน้ำภายในหม้ออบที่เรียกว่า Autoclave เมื่อความดันไอน้ำเพิ่มขึ้นอุณหภูมิ ของไอน้ำจะสูงขึ้น เมื่อใช้อุณหภูมิ 121o C เวลา 15 นาที ภายใต้ความดัน 15 ปอนด์/ ตารางนิ้ว สามารถทำลายสปอร์ของเชื้อได้ 7.0เครื่องมือเครื่องใช้ สารมาตรฐาน คือ Spore test 8.0วิธีปฏิบัติ 8.1 การใช้เครื่อง 8.1.1 เปิดฝาเครื่อง ตรวจสอบระดับน้ำโดยให้ระดับน้ำท่วมขดลวดให้ความร้อน ( Heater ) ถ้าน้ำพร่องให้เติมน้ำให้ได้ระดับ 8.1.2 นำวัตถุที่ต้องการนึ่งทำลายเชื้อใส่ลงในเครื่องนึ่ง ปิดฝาเครื่องนึ่งให้สนิท 8.1.3 เสียบปลั๊ก ปิดลิ้นระบายความดัน ( Exhaust Valve ) หมุนปุ่มตั้ง อุณหภูมิและเวลาตามกำหนดที่ระบุใช้ในปฏิบัติการ เมื่อเครื่องนึ่งทำลาย เชื้อเริ่มทำงาน สวิตซ์หลอดไฟ sterilites จะติดในกรณีเครื่องมีเสียงร้อง และร้อนจัด สวิตซ์ water แสดงการทำงาน ให้ปิดเครื่องทันที รอจน เครื่องเย็น ตรวจระดับน้ำอีกครั้งก่อนเริ่มเปิดเครื่องทำงานใหม่ หรือเมื่อ อุณหภูมิไม่ได้ตามกำหนด ให้ตรวจสอบลิ้นระบายความดัน ( exhaust valve) อีกครั้ง 8.1.4 เมื่อครบเวลาเครื่องจะหยุดการทำงาน อุณหภูมิและความดันจะค่อยๆ ลดลง ถ้าต้องการให้อุณหภูมิและความดันลดลงโดยเร็ว ค่อยๆเปิดลิ้น ระบายความดัน ( exhaust valve) ในกรณีนี้ต้องทำอย่างช้าๆ เพื่อ ป้องกันไม่ให้น้ำเดือดล้นเข้าวัตถุที่หนึ่ง รอจนความดันภายในลดลงเป็น ศูนย์ จึงเปิดฝาเครื่องนึ่ง 8.1.5 ในกรณีที่ต้องการใช้งานต่อ ตรวจสอบระดับน้ำว่าได้ระดับหรือไม่ หาก จำเป็นต้องเติมน้ำ ควรรอให้ขดลวดเย็นก่อน ในกรณีที่ไม่ต้องการใช้งาน ถอดปลั๊ก รอให้เครื่องเย็น ถ่ายน้ำออกจากเครื่อง เช็ดทำความสะอาด 8.2 การบำรุงรักษา 8.2.1 ทำความสะอาดเครื่องหลังใช้งานทุกครั้ง โดยรอให้เครื่องเย็น ถ่ายน้ำออก จากเครื่อง แล้วเช็ดทำความสะอาด
กลุ่มงานเทคนิคการแพทย์โรงพยาบาลพระปกเกล้า วิธีปฏิบัติที่ : WI-LAB-06 หน้า 5 / 9 แก้ไขครั้งที่ 00 เรื่อง การใช้และบำรุงรักษา AUTOCLAVE วันที่ประกาศใช้ 10 มกราคม 2567 8.2.2 กรณีมีตะกรันบนขดลวดความร้อน (Heater) หรือภายในเครื่องนึ่ง เติม น้ำส้มสายชูลงในเครื่องนึ่งทำลายเชื้อ (Autoclave) เปิดให้เครื่องทำงาน ประมาณ 5-10 นาที เพื่อให้ตะกรันละลาย หรือขัดอย่างเบาๆ แล้วล้างด้วย น้ำสะอาด 8.3 การสอบเทียบ 8.3.1 ใช้เทอร์โมมิเตอร์ที่ผ่านการสอบเทียบมาตรฐาน หรือได้รับการตรวจสอบ มาตรฐานจากสถาบันที่เชื่อถือได้ สอบเทียบอุณหภูมิอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง 9.0 การคำนวณ “ไม่มี” 10.0 การควบคุมคุณภาพ 10.1 ทดสอบประสิทธิภาพการทำลายเชื้อของเครื่องสัปดาห์ละครั้ง ครั้งโดยใช้ Spore test ของเชื้อ Bacillus stearothermophilus ใส่ในจุดอับที่สุดพร้อมกับของที่ ต้องการทำให้ปราศจากเชื้ออื่นๆ ซึ่งเชื้อนี้จะถูกทำลายที่อุณหภูมิ 121o C ภายใต้ความ ดัน 15 lbs/ ตารางนิ้ว เป็นเวลา 15 นาที หากพบว่าเชื้อยังเจริญเติบโตได้โดยสังเกต จากการเปลี่ยนสีของ spore test เปลี่ยนเป็นกรด ( สีเหลือง ) แสดงว่า Autoclave นั้นใช้ไม่ได้ ให้หยุดใช้งานพร้อมปิดป้ายแสดง สถานะการหยุดใช้งาน แล้ว รีบดำเนินการติดต่อช่างหรือบริษัทเพื่อดำเนินการแก้ไข 10.2 ทดสอบประสิทธิภาพของเครื่องนึ่งทำลายเชื้อโดยใช้ Autoclave tape โดยแปะไว้ ทุกๆ Rax หรือ Flase หรือห่อของที่จะทำ Sterilization 11.0 การบันทึกข้อมูลและเอกสารที่ใช้ 11.1 บันทึกการทำความสะอาดครุภัณฑ์ ( F-WP-LAB-06-01) 11.2 บันทึกการตรวจสอบประสิทธิภาพเครื่อง Autoclave โดยใช้ Spore test (F-WI-LAB-06-01) 12.0 รายละเอียดอื่นๆ 12.1 ข้อควรระวังในการใช้ autoclave 1. ต้องไล่อากาศออกให้หมดโดยให้ไอน้ำเข้าไปแทนที่ เพราะอากาศมีผลต่อความดันและอุณหภูมิ ถ้าไล่อากาศออกเพียงครึ่งเดียวที่ความดัน 15 ปอนด์ต่อตารางนิ้ว จะมีอุณหภูมิเพียง 112o ซ. เท่านั้น ถ้ามีฟองอากาศหลงเหลืออยู่ในห่อวัสดุที่นึ่งความร้อนจะแทรกเข้าไปไม่ถึง 2. ควรใช้ความดันไอน้ำภายใน autoclave ไม่ต่ำกว่า 15 ปอนด์ต่อตารางนิ้ว
กลุ่มงานเทคนิคการแพทย์โรงพยาบาลพระปกเกล้า วิธีปฏิบัติที่ : WI-LAB-06 หน้า 6 / 9 แก้ไขครั้งที่ 00 เรื่อง การใช้และบำรุงรักษา AUTOCLAVE วันที่ประกาศใช้ 10 มกราคม 2567 3. อุณหภูมิไม่ควรต่ำกว่า 121o ซ. และให้คงตัวอยู่ในระดับนี้ ไม่น้อยกว่า 15 นาที 4. หลังจากครบเวลาแล้วควรเปิดวาล์ว (valve) ให้ความดันค่อยๆลดลงจนถึงศูนย์ ทิ้งไว้ประมาณ 2 –3 นาที จึงเปิดฝาหม้อนึ่ง ถ้าเปิดฝาเร็วเกินไปของเหลวที่ทำให้ปลอดเชื้อจะเดือดพลุ่งขึ้นทำให้ เปียกจุก หรือ ภาชนะแตกได้ หลังจากเปิดฝาแล้วควรทิ้งไว้ 2 – 3 นาที จึงยกของออก เพราะ ถ้าเอาของออกเร็วอุณหภูมิเปลี่ยนแปลงเร็วเกินไปเครื่องแก้วอาจแตกได้ 5. วัสดุที่นำไปทำให้ปลอดเชื้อต้องสะอาดปราศจากไขมันหรือน้ำมัน หลังจากนึ่งฆ่าเชื้อแล้วควรห่อ หรือ ใส่ในภาชนะที่รักษาความปลอดเชื้อเมื่อนำมาเก็บไว้ และเอาออกได้สะดวกเมื่อนำมาใช้ วัสดุที่ใช้ห่อได้แก่ ผ้า กระดาษ ซึ่งมีคุณสมบัติยอมให้ไอน้ำผ่านได้ เหนียวไม่ฉีกขาดง่ายและ ไม่ให้ฝุ่นผงและแบคทีเรียเข้าได้ 6. ห่อของต้องไม่ใหญ่เกินไป ควรมีขนาดไม่เกิน 12" × 12" × 20" และไม่ควรใส่ของแน่นเกินไป การวางห่อของควรวางเรียงให้ขนานกัน อย่าซ้อนทับกันเป็นชั้นๆ ควรมีช่องว่างให้ไอน้ำสัมผัส กับห่อเหล่านั้น 7. ไม่ใส่ของที่จะทำให้ปลอดเชื้อในภาชนะที่ปิดสนิทจนไอน้ำผ่านเข้าไปไม่ได้ พวกขวดที่มีจุกหรือฝา ควรคลายเกลียวเสียก่อน 8. ปิดฝาเครื่องให้สนิททุกครั้งที่ใช้งาน 9. ห้ามแตะ จับต้อง เครื่อง Autoclave ขณะกำลังทำงานด้วยมือเปล่า 10. หลังเครื่องหยุดทำงานต้องรอให้อุณหภูมิและความดันลดลงถึง 0 ก่อน จึงเปิด เครื่องAutoclave 13.0 ภาคผนวก 13.1 แบบบันทึกการทำความสะอาดครุภัณฑ์ (F-WP-LAB-06-01) 13.2 แบบบันทึกการตรวจสอบประสิทธิภาพเครื่อง Autoclave โดยใช้ Spore test (F-WI-LAB-06-01) 13.3 บันทึกการใช้เครื่อง Autoclave (F-WI-LAB-02-01)
กลุ่มงานเทคนิคการแพทย์โรงพยาบาลพระปกเกล้า วิธีปฏิบัติที่ : WI-LAB-06 หน้า 7 / 9 แก้ไขครั้งที่ 00 เรื่อง การใช้และบำรุงรักษา AUTOCLAVE วันที่ประกาศใช้ 10 มกราคม 2567 ภาคผนวก 1 F-WP-LAB-06-01 แบบบันทึกการทำความสะอาดครุภัณฑ์ ชื่อครุภัณฑ์ ………………………………………….. ยี่ห้อ…………………… หมายเลขในระบบคุณภาพ……………………….. หมายเลขครุภัณฑ์…………………………….. การทำความสะอาดประจำ………………………………………………………………………………. วันที่ ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ผู้รับผิดชอบ 1 2 3 4 5 6 . . . . . . . . . .. 26 27 28 29 30 31 / หมายถึง แผนการบำรุงรักษา X หมายถึง การบำรุงรักษาที่ได้ดำเนินการแล้ว
กลุ่มงานเทคนิคการแพทย์โรงพยาบาลพระปกเกล้า วิธีปฏิบัติที่ : WI-LAB-06 หน้า 8 / 9 แก้ไขครั้งที่ 00 เรื่อง การใช้และบำรุงรักษา AUTOCLAVE วันที่ประกาศใช้ 10 มกราคม 2567 ภาคผนวก 2 F-WI-LAB-06-01 แบบบันทึกการตรวจสอบประสิทธิภาพเครื่อง AUTOCLAVE โดยใช้ Spore test ชื่อเครื่องมือ…………………ยี่ห้อ……………………หมายเลขในระบบคุณภาพ.……………… วันที่ทดสอบ ผู้ทดสอบ บริษัท No.Lot. Exp.Date ผลการทดสอบ หมายเหตุ
กลุ่มงานเทคนิคการแพทย์โรงพยาบาลพระปกเกล้า วิธีปฏิบัติที่ : WI-LAB-06 หน้า 9 / 9 แก้ไขครั้งที่ 00 เรื่อง การใช้และบำรุงรักษา AUTOCLAVE วันที่ประกาศใช้ 10 มกราคม 2567 ภาคผนวก 3 F-WI-LAB-02-01 บันทึกการใช้เครื่อง Autoclave วันที่ อุณหภูมิ ความดัน เวลา ผู้บันทึก ปัญหาที่พบและ (เซลเซียส) (ปอนด์/ ตารางนิ้ว) (นาที) การแก้ไข