เศรษฐกิจพอเพียง ทช11001

หนังสือเรียนสาระทกั ษะการดาํ เนินชีวิต

รายวชิ าเศรษฐกิจพอเพียง

(ทช11001)

ระดับประถมศกึ ษา

(ฉบับปรับปรงุ 2560)

หลกั สตู รการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาข้ันพน้ื ฐาน
พทุ ธศักราช 2551

หามจาํ หนาย

หนังสือเรยี นเลมนี้ จัดพมิ พด วยเงินงบประมาณแผน ดนิ เพอ่ื การศึกษาตลอดชวี ติ สาํ หรบั ประชาชน
ลขิ สิทธิ์เปนของ สํานักงาน กศน. สํานกั งานปลัดกระทรวงศกึ ษาธิการ

สํานกั งานสง เสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั
สาํ นักงานปลัดกระทรวงศึกษาธกิ าร
กระทรวงศึกษาธิการ

หนงั สือเรยี นสาระทกั ษะการดําเนนิ ชีวิต

รายวิชา เศรษฐกิจพอเพยี ง (ทช11001)

ระดบั ประถมศกึ ษา

ฉบับปรบั ปรุง 2560
ลิขสทิ ธิเ์ ปน ของ สํานกั งาน กศน. สาํ นกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธกิ าร
เอกสารทางวชิ าการลาํ ดับท่ี 18/2555

คาํ นํา

กระทรวงศึกษาธิการไดประกาศใชหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน
พทุ ธศกั ราช 2551 เมือ่ วันท่ี 18 กนั ยายน พ.ศ. 2551 แทนหลกั เกณฑและวธิ กี ารจัดการศกึ ษานอกโรงเรียน
ตามหลักสูตรการศึกษาข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช 2544 ซึ่งเปนหลักสูตรท่ีพัฒนาขึ้นตามหลักปรัชญาและ
ความเชื่อพ้นื ฐานในการจัดการศกึ ษานอกโรงเรยี นทีม่ กี ลมุ เปา หมายเปน ผใู หญมีการเรยี นรแู ละส่งั สมความรู
และประสบการณอยา งตอ เนอ่ื ง

ในปง บประมาณ 2554 กระทรวงศึกษาธกิ ารไดกําหนดแผนยุทธศาสตรในการขับเคลื่อนนโยบาย
ทางการศกึ ษาเพอ่ื เพ่มิ ศกั ยภาพและขดี ความสามารถในการแขงขันใหประชาชนไดมีอาชีพท่ีสามารถสราง
รายไดท่ีมั่งค่ังและม่ันคง เปนบุคลากรที่มีวินัย เปยมไปดวยคุณธรรมและจริยธรรม และมีจิตสํานึก
รับผิดชอบตอ ตนเองและผอู ื่น สํานักงาน กศน. จึงไดพ จิ ารณาทบทวนหลกั การ จุดหมาย มาตรฐาน ผลการ
เรียนรูท่ีคาดหวัง และเน้ือหาสาระ ท้ัง 5 กลุมสาระการเรียนรู ของหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับ
การศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 ใหมีความสอดคลองตอบสนองนโยบายกระทรวงศึกษาธิการ
ซึ่งสงผลใหตองปรับปรุงหนังสือเรียน โดยการเพิ่มและสอดแทรกเนื้อหาสาระเกี่ยวกับอาชีพ คุณธรรม
จริยธรรมและการเตรียมพรอมเพื่อเขาสูประชาคมอาเซียน ในรายวิชาท่ีมีความเกี่ยวของสัมพันธกัน
แตยังคงหลักการและวิธีการเดิมในการพัฒนาหนังสือที่ใหผูเรียนศึกษาคนควาความรูดวยตนเอง ปฏิบัติ
กจิ กรรม ทาํ แบบฝกหัด เพื่อทดสอบความรูความเขาใจ มีการอภิปรายแลกเปลยี่ นเรยี นรกู บั กลมุ หรือศกึ ษา
เพม่ิ เติมจากภูมปิ ญญาทอ งถน่ิ แหลง การเรยี นรูและสื่ออ่นื

การปรบั ปรงุ หนังสือเรียนในคร้งั น้ี ไดร บั ความรว มมอื อยางดีย่งิ จากผทู รงคณุ วุฒใิ นแตละสาขาวิชา
และผเู กีย่ วขอ งในการจดั การเรยี นการสอนทีศ่ ึกษาคนควา รวบรวมขอ มูลองคความรูจากสื่อตาง ๆ มาเรียบ
เรยี งเนื้อหาใหค รบถวนสอดคลอ งกบั มาตรฐาน ผลการเรยี นรูท ีค่ าดหวงั ตัวช้ีวดั และกรอบเนื้อหาสาระของ
รายวชิ า สาํ นกั งาน กศน.ขอขอบคุณผูม ีสวนเกี่ยวของทุกทานไว ณ โอกาสนี้ และหวังวาหนังสือเรียนชุดน้ี
จะเปนประโยชนแ กผ ูเรียน ครู ผูสอน และผเู กย่ี วของในทกุ ระดบั หากมขี อ เสนอแนะประการใด สํานักงาน
กศน.ขอนอมรบั ดวยความขอบคุณยงิ่

สารบัญ หนา

คาํ นํา 1
คาํ แนะนาํ ในการใชห นงั สือเรียน 8
โครงสรางรายวชิ าเศรษฐกิจพอเพียง 14
บทท่ี 1 เศรษฐกจิ พอเพียง รากฐานการดาํ เนินชวี ติ ของคนไทย 25
บทที่ 2 ปฏิบตั ติ นดี มคี วามพอเพียง 35
บทที่ 3 รใู ช รจู าย
บทท่ี 4 ชีวติ สดใส พอใจเศรษฐกจิ พอเพียง
บทที่ 5 การประกอบอาชพี ตามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

เพ่ือใหเกดิ ความม่ันคง มัง่ ค่ังและยั่งยืน
แบบทดสอบหลังเรียน
บรรณานุกรม
คณะผูจัดทํา

คําแนะนาํ ในการใชหนังสอื เรียน

หนังสือเรียนสาระทักษะการดําเนินชีวิต รายวิชาเศรษฐกิจพอเพียง ระดับประถมศึกษา
เปน หนังสอื เรยี นทจี่ ัดทําขนึ้ สาํ หรบั ผเู รียนทเ่ี ปนนกั ศกึ ษานอกระบบ

ในการศกึ ษาหนังสอื เรียนสาระทักษะการดําเนินชีวิต รายวชิ าเศรษฐกจิ พอเพียง ผูเรียนควรปฏิบัติ
ดังนี้

1. ศกึ ษาโครงสรา งรายวิชาใหเ ขา ใจในหัวขอ สาระสําคัญ ผลการเรียนรูที่คาดหวังและขอบขา ย
เน้อื หา

2. ศึกษารายละเอียดเน้ือหาของแตล ะบทอยา งละเอียดและทํากิจกรรมตามท่ีกําหนดแลว
ตรวจสอบกบั แนวตอบกิจกรรมท่กี าํ หนด ถา ผูเรียนตอบผิดควรกลับไปศึกษาและทําความเขาใจในเน้ือหา
น้ันใหมใหเ ขาใจกอ นที่จะศึกษาเรื่องตอไป

3. ปฏิบตั กิ ิจกรรมทายเร่อื งของแตละเรอื่ ง เพื่อเปน การสรปุ ความรู ความเขาใจของเนือ้ หาในเรื่อง
นั้น ๆ อีกคร้งั และการปฏบิ ตั ิกิจกรรมของแตละเน้ือหาแตละเรอื่ ง ผเู รียนสามารถนําไปตรวจสอบกบั ครแู ละ
เพือ่ น ๆ ทรี่ วมเรียนในรายวชิ าและระดบั เดียวกนั ได

4. หนงั สอื เรียนเลม นี้มี 5 บทคือ
บทท่ี 1 เศรษฐกจิ พอเพยี ง รากฐานการดําเนินชีวติ ของคนไทย
บทที่ 2 ปฏบิ ัตติ นดี มคี วามพอเพยี ง
บทที่ 3 รูใช รูจาย
บทที่ 4 ชวี ิตสดใส พอใจเศรษฐกิจพอเพียง
บทที่ 5 การประกอบอาชีพตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง
เพือ่ ใหเกดิ ความม่นั คง มัง่ ค่งั และยั่งยนื

โครงสรางรายวชิ าเศรษฐกจิ พอเพยี ง

ระดบั ประถมศึกษา (ทช11001)

สาระสาํ คัญ

เศรษฐกิจพอเพยี ง เปน ปรัชญาทพ่ี ระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภูมิพลอดุลยเดช (รชั กาลท9ี่ )
ทรงพระราชดาํ รัสชแี้ นะแนวทางการดํารงอยแู ละการปฏิบตั ิตนของประชาชนในทุกระดับใหด ําเนินชีวิตไป
ในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพัฒนาเศรษฐกิจ เพ่ือใหก า วทันตอโลกยุคโลกาภิวัตน ความพอเพียง
หมายถึง ความพอประมาณ ความมีเหตุผล รวมถึงความจําเปน ที่จะตอ งมีระบบภูมิคุม กันในตัวท่ีดี
พอสมควรตอผลกระทบใด ๆ อันเกิดจากการเปลย่ี นแปลงทั้งภายนอกและภายใน ท้ังน้ี จะตอ งอาศัยความ
รอบรู ความรอบคอบและความระมัดระวังอยางย่ิงในการนําวิชาการตา ง ๆ มาใชใ นการวางแผนและ
ดาํ เนินการทุกขัน้ ตอน และขณะเดยี วกนั จะตองเสริมสรา งพน้ื ฐานจิตใจของคนในชาตใิ หม ีสํานึกในคุณธรรม
ความซือ่ สัตยสจุ รติ และใหม คี วามรอบรูท ีเ่ หมาะสมดําเนนิ ชีวิตดวยความอดทน ความเพียร มสี ตปิ ญญาและ
ความรอบคอบ เพอ่ื ใหส มดลุ และพรอ มตอการรองรับการเปล่ยี นแปลงอยางรวดเรว็ และกวางขวาง ท้ังดาน
วัตถุ สังคม สงิ่ แวดลอมและวัฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปน อยา งดี

ผลการเรยี นรูทคี่ าดหวงั

1. อธบิ ายแนวคิด หลกั การ ความหมาย ความสาํ คญั ของปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงได
2. บอกแนวทางในการนําปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี งไปประยกุ ตใชในการดาํ เนินชีวติ
3. เหน็ คณุ คา และปฏิบัติตามหลักปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพียง
4. แนะนาํ สง เสริมใหส มาชกิ ในครอบครัวเหน็ คุณคา และนาํ ไปปฏิบตั ใิ นการดําเนนิ ชวี ิต
5. บอกแนวทางและสามารถเริ่มตน ประกอบอาชพี ตามหลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งได

ขอบขา ยเนอื้ หา

บทที่ 1 เศรษฐกจิ พอเพยี ง รากฐานการดาํ เนนิ ชวี ติ ของคนไทย
บทที่ 2 ปฏบิ ัติตนดี มคี วามพอเพียง
บทที่ 3 รูใช รูจา ย
บทท่ี 4 ชวี ติ สดใส พอใจเศรษฐกิจพอเพยี ง
บทท่ี 5 การประกอบอาชพี ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

เพอื่ ใหเ กิดความม่นั คง มัง่ ค่งั และยั่งยืน

1

บทท่ี 1 เศรษฐกจิ พอเพียงรากฐานการดาํ เนนิ ชวี ติ
ของคนไทย

สาระสาํ คญั

เศรษฐกิจพอเพียงเปน ปรัชญาท่พี ระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภมู ิพลอดุลยเดช (รชั กาลท่ี9)
ทรงมพี ระราชดาํ รสั ช้แี นะทางการดําเนินชีวิตแกพ สกนิกรชาวไทยมาโดยตลอดระยะเวลานานกวา 30 ป
ตง้ั แตก อนเกดิ วกิ ฤตการณท างเศรษฐกจิ ในป พ.ศ. 2540 ประเทศไทยประสบกบั ภาวะวกิ ฤติเศรษฐกิจนบั
วาเปน บทเรียนสําคัญท่ีทําใหป ระชาชนเขาใจถึงผลการพัฒนา ซ่ึงใชเปน แนวทางการดําเนินชีวิตที่อยูบน
พืน้ ฐานของทางสายกลางและความไมป ระมาท คาํ นึงถึงความพอประมาณ การมีเหตุผล การสรางภมู คิ มุ กนั
ที่ดีตอ ตนเองตลอดจนใชค วามรูและคณุ ธรรมเปนพนื้ ฐานในการดาํ รงชีวิต ท่ีสําคัญจะตองมีสติปญญาและ
ความขยนั หม่ันเพียร ซง่ึ จะนาํ ไปสูความสขุ ในการดาํ เนนิ ชวี ิตอยา งแทจริง

ผลการเรยี นรูท ี่คาดหวัง

อธบิ ายแนวคิด หลักการ ความหมาย ความสาํ คญั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งได

ขอบขายเนื้อหา

เรื่องที่ 1 ความเปนมา ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง
เร่อื งท่ี 2 ความหมาย ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง
เร่อื งท่ี 3 หลกั แนวคดิ ของเศรษฐกิจพอเพยี ง
เรื่องท่ี 4 ความสาํ คญั ของเศรษฐกจิ พอเพียง

2

เร่ืองท่ี 1 ความเปนมาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เปน แนวทางการดาํ เนินชวี ติ และวถิ ปี ฏิบัตทิ พ่ี ระบาทสมเด็จพระ
ปรมินทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช (รชั กาลที9่ ) ทรงมีพระราชดาํ รัสช้ีแนะแกพ สกนิกรชาวไทยมานานกวา 30
ป ดังจะเหน็ ไดวา ปรากฏความหมายเปนเชิงนัยเปน ครั้งแรกในพระบรมราโชวาทและพระราชดํารัสของ
พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภูมิพลอดุลยเดช (รัชกาลที่9) ในป พ.ศ. 2517 ท่ีพระองคไดท รงเนนยํ้า
แนวทางการพัฒนาบนหลกั แนวคิดทพ่ี ง่ึ ตนเอง เพ่ือใหเกิดความพอมี พอกิน พอใชข องคนสวนใหญ โดยใช
หลักความพอประมาณ การคํานึงถึงการมีเหตุผล การสรางภูมิคุม กัน ท่ีดีในตัวเอง และทรงเตือนสติ
ประชาชนคนไทยไมใ หป ระมาท ตระหนกั ถึงการพัฒนาอยา งเปน ขนั้ เปนตอนที่ถกู ตอ งตามหลกั วิชา และการ
มีคุณธรรมเปน กรอบในการปฏิบัตแิ ละการดาํ รงชีวิต

ในชว งทปี่ ระเทศไทยประสบกบั ภาวะวิกฤตเิ ศรษฐกิจในป พ.ศ. 2540 นับเปน บทเรียนสําคัญท่ีทํา
ใหป ระชาชนเขาใจถึงผลจากการพฒั นาทไ่ี มคาํ นึงถึงระดับความเหมาะสมกับศักยภาพของประเทศ พึ่งพิง
ความรู เงินลงทุน จากภายนอกประเทศเปนหลัก โดยไมไดส รางความมนั่ คงและเขมแขง็ หรอื สรางภมู ิคุมกัน
ทีด่ ีภายในประเทศ ใหสามารถพรอมรบั ความเส่ียงจากความผันผวนของปจจัยภายในและภายนอกจนเกิด
วกิ ฤตการณท างเศรษฐกจิ ครง้ั ใหญสง ผลกระทบอยา งรุนแรงตอ สังคมไทย รฐั บาลตระหนกั ถึงความสาํ คญั ใน
การแกไ ขปญ หาดังกลา วใหเกิดการพัฒนาที่ย่ังยืนในสังคมไทยอยางเปน ระบบดวยการกําหนดนโยบาย
ดานการศกึ ษา โดยนาํ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาเปน แนวทางในการพัฒนาคุณภาพและมาตรฐาน
การศึกษาทุกระดบั ใชคุณธรรมเปนพ้นื ฐานของกระบวนการเรยี นรทู ่ีเชือ่ มโยงความรวมมือระหวางสถาบัน
การศึกษา สถาบันครอบครัว ชุมชน สถาบันศาสนา ใหม ีสว นรวมในการจัดการศึกษาเพื่อใหผูเ รียนเกิด
ทักษะความรู ทกั ษะและเจตคติ สามารถนาํ ไปประยุกตใ ชในชีวิตประจําวนั ไดอยางสมดลุ และยัง่ ยนื

เรอื่ งที่ 2 ความหมายของเศรษฐกิจพอเพียง

เศรษฐกิจพอเพียง คอื อะไร
เศรษฐกิจพอเพยี ง เปนปรัชญาช้ถี งึ แนวทางการดํารงอยูแ ละปฏิบัติตนของประชาชนในทุกระดับ
ตง้ั แตครอบครัว ระดบั ชมุ ชนจนถงึ ระดับรัฐ ทงั้ ในการพัฒนาและการบริหารประเทศใหดําเนินไปในทาง
สายกลาง โดยเฉพาะการพัฒนาเศรษฐกิจเพ่ือใหกา วทันตอยุคโลกาภิวัตนค วามพอเพียง หมายถึง
ความพอประมาณ ความมีเหตุผล รวมถึงความจําเปน ที่ตอ งมีระบบคุม กันในตัวที่ดีพอสมควรตอการมี
ผลกระทบใด ๆ อันเกิดจากการเปล่ียนแปลงทั้งภายนอกและภายใน ทั้งน้ี จะตอ งอาศัยความรอบรู
ความรอบคอบ และความระมัดระวงั อยา งยงิ่ ในการนําวิชาการตาง ๆ มาใชใ นการวางแผน

3

และการดาํ เนินการทกุ ขน้ั ตอนและขณะเดียวกัน จะตอ งเสริมสรา งพ้นื ฐานจิตใจของคนในชาติ โดยเฉพาะ
เจาหนา ที่ของรัฐ นักทฤษฎี และนักธุรกิจในทุกระดับใหมีสํานึกในคุณธรรม ความซ่ือสัตยสุจริตและ
ใหม ีความรอบรูที่เหมาะสม ดําเนินชีวิตดว ยความอดทน มีความเพียรพยายาม มีสติปญญา และความ
รอบคอบ เพื่อใหสมดุลและพรอมตอการรองรับความเปลี่ยนแปลงอยา งรวดเร็ว และกวา งขวาง
ทงั้ ทางดา นวัตถุ สงั คม ส่งิ แวดลอ ม และวฒั นธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางดี

ความพอเพียง หมายถึง ความพอประมาณ ความมีเหตุผล รวมถึงความจําเปนที่ตองมี
ระบบภูมิคุม กันในตัวท่ีดีพอสมควรตอการมีผลกระทบใด ๆ อันเกิดจากการเปล่ียนแปลงทั้งภายนอก
และภายใน ท้ังน้ีจะตอ งอาศัยความรอบรู ความรอบคอบและความระมัดระวังอยา งยิ่งในการนํา
วิชาการตาง ๆ มาใชใ นการวางแผน และการดําเนินการทุกข้ันตอน และขณะเดียวกันจะตอ ง
เสริมสรา งพ้ืนฐานจิตใจของคนในชาติ โดยเฉพาะเจาหนาที่ของรัฐ นักทฤษฎี และนักธุรกิจ
ในทุกระดับ ใหม ีสาํ นึกในคณุ ธรรม ความซ่ือสัตยสุจริต และใหม ีความรอบรูที่เหมาะสม ดําเนินชีวิต
ดว ยความอดทน ความเพียร มีสติปญ ญา และความรอบคอบ เพ่ือใหสมดุลและพรอ มตอ
การรองรับการเปลี่ยนแปลงอยา งรวดเร็วและกวา งขวาง ทั้งทางดานวัตถุ สังคม สิ่งแวดลอ ม และ
วัฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางดี

เร่ืองท่ี 3 หลักแนวคดิ ของเศรษฐกจิ พอเพียง
เปน ปรัชญาช้ีแนะแนวทางการดํารงอยูและปฏิบัติตนในทางท่ีควรจะเปน โดยมีพื้นฐานมาจาก

วิถชี ีวิตดั้งเดมิ ของสังคมไทย สามารถนาํ มาประยกุ ตใ ชไ ดต ลอดเวลา และเปนการมองโลกเชิงในระบบที่มี
การเปลี่ยนแปลงอยูต ลอดเวลา มุงเนนการรอดพน จากภัย และวิกฤติ เพื่อความม่ันคงและความยั่งยืน
ของการพัฒนา

4
คุณลักษณะ

เศรษฐกิจพอเพียงสามารถนํามาประยุกตใชก ับการปฏิบัติตนไดในทุกระดับ โดยเนน
การปฏิบัติบนทางสายกลาง และการพัฒนาตนอยางเปนขน้ั ตอน

แผนภาพแสดงแนวคิดเศรษฐกจิ พอเพียง
ความพอเพยี งจะตอ งประกอบดว ย 3 หวง 2 เงื่อนไข ดงั นี้
ความพอประมาณ หมายถึง ความพอดที ี่ไมนอ ยเกินไปและไมมากเกินไปโดยไมเบียดเบยี นตนเอง

และผอู ่ืน เชน การผลติ และการบริโภคทอ่ี ยใู นระดับพอประมาณ

5

ความมีเหตุผล หมายถึง การตดั สนิ ใจเก่ียวกบั ระดบั ของความพอเพียงน้ัน จะตอ งเปนไปอยา งมี
เหตผุ ลโดยพจิ ารณาจากเหตุปจจยั ทเี่ กี่ยวของตลอดจนคํานงึ ถงึ ผลท่ีคาดวาจะเกิดข้ึนจากการกระทําน้ัน ๆ
อยางรอบคอบ

การมีภูมิคุม กันที่ดีในตัว หมายถึง การเตรียมตัวใหพรอมรับผลกระทบและการเปล่ียนแปลง
ดานตา ง ๆ ที่จะเกิดข้ึนโดยคํานึงถึงความเปน ไปไดข องสถานการณตาง ๆ ท่ีคาดวาจะเกิดข้ึนในอนาคต
ท้ังใกลแ ละไกล

เงอื่ นไข
การตัดสินใจและการดําเนินกิจกรรมตาง ๆ ใหอยูในระดับพอเพียงน้ัน ตอ งอาศัยท้ังความรู และ
คุณธรรมเปนพ้ืนฐาน กลา วคอื
 เง่อื นไขความรู ประกอบดวย ความรอบรูเก่ียวกับวิชาการตาง ๆ ท่ีเกี่ยวขอ งอยางรอบดา น
ความรอบคอบที่จะนําความรูเ หลาน้ันมาพิจารณาใหเชื่องโยงกัน เพ่ือประกอบการวางแผน และ
ความระมัดระวงั ในข้นั ปฏิบตั ิ
 เง่ือนไขคุณธรรม ทจี่ ะตองเสรมิ สรา งประกอบดวย มีความตระหนกั ในคณุ ธรรม มคี วามซื่อสัตย
สจุ ริตและมคี วามอดทน มีความเพยี ร ใชส ติปญญาในการดาํ เนินชีวติ

เร่อื งท่ี 4 ความสําคญั ของเศรษฐกิจพอเพยี ง

ความสําคญั ของเศรษฐกิจพอเพยี งท่ีสงผลตอประชาชน ดังนี้
1. เกิดแนวคิดท่มี งุ เนนพึง่ พาตนเองเปนหลกั ทมี่ อี ยใู นตัวเอง เพ่อื นาํ มาพัฒนาคณุ ภาพชวี ิต ใหเ กิด
ประโยชนส ูงสุดตอตนเอง ครอบครัว และชมุ ชน ซึ่งจะทาํ ใหสามารถดาํ รงชวี ิตอยไู ดอ ยางยั่งยืน
2. ทาํ ใหม ีความเขม แข็งในจติ ใจ โดยยึดหลกั การพ่งึ พาตนเองเปนหลัก เม่ือพึ่งตนเองไดแ ลว ทําให
จติ ใจสงบเขม แข็ง ไมวิตกกังวล
3. เกิดความรว มมือ ความกระตือรอื รน ความสามคั คีในชุมชน และประเทศชาติ
4. เกดิ การมสี ว นรว ม คิดวเิ คราะห แกปญหารว มกนั
5. ทาํ ใหม คี วามเปนอยู พอมี พอกิน ลดปญหาความยากจน

6

“เมือ่ สังคมไทยเปนสงั คมเศรษฐกิจพอเพยี ง
คนไทยดํารงชวี ติ บนทางสายกลาง มสี ามหวงสําคญั
คลอ งใจในการดําเนนิ ชีวติ ไดแ ก ความพอประมาณ
ความมเี หตุผล การมภี ูมคิ ุมกนั ในตัวที่ดี มีสองเงือ่ นไขกํากับชวี ติ อยา งเครง ครัด
ไดแ ก เงื่อนไขความรูท ป่ี ระกอบดว ยรอบรู รอบคอบ ระมดั ระวัง เง่ือนไขคณุ ธรรม
ซง่ึ มคี วามซอ่ื สัตยส จุ ริต อดทน เพียร มสี ติปญ ญา อยูใ นชีวิต ชีวิตมีแตค วามสุข

เศรษฐกิจ สดใส สังคม อุนใจ สิ่งแวดลอม
อดุ มสมบรู ณ วฒั นธรรม เขม แข็งยั่งยนื ”

7

กิจกรรมที่ 1

ตอบคําถามตอไปนี้
1. จงอธิบายความหมายของ “เศรษฐกจิ พอเพียง” ทถี่ ูกตอ งท่ีสดุ
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………...

2. หลกั แนวคดิ ของเศรษฐกจิ พอเพยี งเปนอยา งไร ?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. เศรษฐกิจพอเพียงมีความสําคัญตอ การดําเนินชวี ติ ในปจจุบนั อยา งไร?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. ผูเรียนสามารถนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาปรับใชในเร่ืองอะไรบาง ใชวิธีการ
อยางไร?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

8

บทท่ี 2 ปฏิบัติตนดี มคี วามพอเพียง

สาระสาํ คญั

การปฏิบัตติ นตามแนวทางปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง ดังพระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภูมิ
พลอดลุ ยเดช (รชั กาลที่9) ทรงมพี ระราชดํารสั นํามาปฏิบัตติ น คือ ยึดความประหยดั ประกอบอาชีพดว ย
ความถกู ตอง สจุ ริตเลกิ แกงแยง ผลประโยชน และแขงขันกนั ในทางการคา ไมห ยุดนิง่ ที่จะหาทางใหช วี ิต
หลุดพนจากความทุกขยากและปฏบิ ตั ิตนในแนวทางที่ดี ลด ละสิง่ ชัว่ ใหหมดส้ินไป

ผลการเรยี นรูท ่ีคาดหวัง

1. เห็นคณุ คาและปฏิบตั ิตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง
2. บอกแนวทางในการนําปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงไปประยกุ ตใ ชในการดําเนนิ ชีวิตได

ขอบขา ยเน้อื หา

เร่ืองท่ี 1 วธิ คี ดิ วธิ ีปฏิบตั ิ วิธใี หค ณุ คาตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง
เรือ่ งท่ี 2 การปฏิบตั ติ นตามแนวทางปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

9

เร่ืองที่ 1 วิธคี ดิ วธิ ปี ฏบิ ตั ิ วิธใี หค ณุ คาตามแนวเศรษฐกจิ พอเพยี ง

วิธคี ดิ การจะนําปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งไปประยกุ ตใชใ หไดผลดใี นการดาํ เนินชวี ิต จําเปน จะ
ตอง เร่ิมตนจากการมีความรู ความเขาใจท่ีถูกตองวา เศรษฐกิจพอเพียงหมายถึงอะไร และมีหลักการ
สาํ คัญอะไรบางท่ีจะนําไปใชเปนแนวทางสูการปฏิบัติ ตลอดจนเห็นถึงประโยชนจ ากการที่จะนําไปใชใ น
ชวี ิตประจาํ วนั เพอื่ ใหรอดพน และสามารถดาํ รงอยไู ดอยางมัน่ คงและย่งั ยืน

วธิ ปี ฏิบัติ หลงั จากทีไ่ ดท าํ ความเขาใจอยา งถูกตอ งแลว ก็จําเปน จะตอ งทดลองนํามาประยุกตใ ช
กับตนเอง ทง้ั ในชวี ติ ประจําวนั และการดําเนินชีวิตสามารถอยูร วมกับผูอื่นไดอ ยางมีความสุข โดยคํานึงถึง
การพ่ึงพาตนเองเปน เบื้องตน การทําอะไรที่ไมสุดโตงไปขา งใดขางหน่ึง การใชเหตุผลเปนพ้ืนฐาน
ในการตดั สินใจและการกระทําตา ง ๆ ตลอดจนการสรา งภูมิคุมกันที่ดี เพ่ือพรอ มรับตอ การเปล่ียนแปลง
จะไมท าํ อะไรทเี่ สี่ยงจนเกินไปจนทาํ ใหตนเองหรือคนรอบขางเดือดรอนในภายหลัง การใฝร ูอ ยา งตอเน่ือง
และใชความรดู วยความรอบคอบและระมัดระวัง ความซอ่ื สตั ย ความไมโลภ ความรูจ ักพอ ความขยันหมั่น
เพยี ร การไมเ บียดเบียนกนั การรูจ ักแบง ปนและชว ยเหลือซ่ึงกันและกัน

อยา งไรก็ตาม การท่ีจะสรางภาวะความรคู วามเขา ใจทถี่ กู ตอ งอยา งลึกซึ้งเกีย่ วกับเศรษฐกจิ พอเพยี ง
เพื่อใหส ามารถนําไปประยกุ ตใ ชไ ดนน้ั จาํ เปนที่จะตองเรียนรูดว ยตนเองหรือรวมกบั ผอู ื่น

วธิ ีการใหคณุ คา การเรยี นรูจ ากการปฏบิ ัติ การแลกเปลี่ยนขอคิดเห็นและประสบการณระหวา ง
ผูที่มีความสนใจรว มกันจะทําใหส ามารถตระหนักถึงประโยชนและความสุขที่จะไดร ับ จากการนําหลัก
เศรษฐกิจพอเพียงไปใช แลว เกิดการปรับเปลี่ยนความคิดเห็นและนอ มนําเอาเศรษฐกิจพอเพียงไปใชใน
การดําเนินชวี ิตตอ ไป

จิตสํานึกที่ตระหนักถึงความสุขท่ีเกิดจากความพอใจในการใชช ีวิตอยางพอดีและรูจักระดับ
ความพอเพียงจะนาํ ไปสูก ารประกอบสมั มาอาชีพหาเล้ียงตนเองอยา งถูกตอ ง ไมใหอ ดอยากจนเบียดเบียน
ตนเอง หรือไมเกิดความโลภจนเบียดเบยี นผูอ่นื แตม ีความพอเพียงท่ีจะคิดเผื่อแผแบงปนไปยังคนอ่ืน ๆ
ในชมุ ชนหรอื องคกรและสงั คมได

อยา งไรกต็ าม ระดับความพอเพียงของแตล ะคนจะไมเ ทา กนั หรอื ความพอเพียงของคนคนเดียวกนั
แตต า งเวลาก็อาจเปลี่ยนแปลงไปได แลวแตเง่ือนไขภายในและภายนอก ตลอดจนสภาพแวดลอ มที่มี
ผลตอ ความพอเพยี ง

10

เรือ่ งที่ 2 การปฏบิ ัตติ นตามแนวทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

ในฐานะทีเ่ ปนพสกนิกรชาวไทย จึงควรนอมนําปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงที่พระบาทสมเด็จ
พระปรมินทรมหาภมู พิ ลอดุลยเดช (รัชกาลท่9ี ) ทรงมีพระราชดํารัสมาประพฤติปฏิบัติตน ดงั นี้*

1. ยึดความประหยัด ตัดทอนคา ใชจ ายในทุกดาน ลดละความฟุม เฟอ ยในการดํารงชีวิตอยาง
จริงจงั ดงั กระแสพระราชดาํ รัส ความวา

“ ...ความเปนอยทู ่ตี องไมฟ มุ เฟอย ตอ งประหยัดไปในทางทีถ่ ูกตอง...”
2. ยึดถือการประกอบอาชีพดว ยความถูกตอ งสุจริต แมจ ะตกอยูในภาวะขาดแคลนใน
การดาํ รงชวี ิตกต็ าม ดงั กระแสพระราชดํารสั ความวา

“...ความเจริญของคนท้ังหลายยอมเกิดจากการประพฤติชอบและการหาเลี้ยงชีพชอบเปน
หลักสาํ คัญ...”

3. ละเลกิ การแกงแยง ผลประโยชนและแขง ขนั กันในทางการคาขาย ประกอบอาชีพแบบตอ สูกัน
อยางรนุ แรงดงั อดีต ดังกระแสพระราชดํารัสในเรอื่ งนี้ ความวา

“...ความสุขความเจริญอันแทจริงน้ัน หมายถึงความสุขความเจริญท่ีบุคคลแสวงหาไดด วย
ความเปน ธรรม ทัง้ ในเจตนาและการกระทํา ไมใชไดม าดว ยความบังเอิญหรือดว ยการแกงแยง เบียดบังมา
จากผูอ่ืน...”

4. ไมหยดุ นิ่งทีจ่ ะหาทางใหช ีวิตหลุดพน จากความทุกขย ากครง้ั นี้ โดยตอ งขวนขวายใฝหาความรูให
เกิดมีรายไดเพิ่มพูนข้ึนจนถึงข้ันพอเพียงเปน เปาหมายสําคัญ ดังกระแสพระราชดํารัสตอนหน่ึงท่ีให
ความหมายชัดเจนวา

“...การท่ตี อ งการใหท ุกคนพยายามท่ีจะหาความรู และสรา งตนเองใหมั่นคงนี้ เพื่อตนเอง เพื่อจะ
ใหตนเองมีความเปนอยทู ีก่ า วหนา ท่มี คี วามสุข พอมีพอกินเปนขั้นหนึ่ง และข้ันตอ ไปก็คือการมีเกียรติวา
ยนื ไดด วยตนเอง...”

5. ปฏิบัติตนในแนวทางท่ีดี ลด ละ สิ่งชั่วใหห มดส้ินไป ทั้งดว ยสังคมไทยท่ีลม สลายลงในคร้ังนี้
เพราะยังมีบุคคลจํานวนมิใชนอยท่ีดําเนินการโดยปราศจากความละอายตอแผนดิน ดังกระแสพระราช
ดาํ รสั ความวา

“... พยายามไมก อ ความชว่ั ใหเ ปน เครือ่ งทําลายตัว ทําลายผอู ่ืน พยายามลด ละ ความช่ัวท่ีตัวเอง
มอี ยู พยายามกอความดใี หแ กต ัวอยูเ สมอ พยายามรักษาและเพ่ิมพูนความดีท่ีมีอยูน ั้นใหง อกงามสมบูรณ
ข้นึ ...”
-----------------------------------
* จากหนงั สอื เศรษฐกจิ พอเพียง สาํ นักงานคณะกรรมการพเิ ศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจาก
พระราชดําริ หนา 27 พิมพครัง้ ท่ี 3 กรกฎาคม 2548

11

หลักของความพอประมาณ (พอ ดี) 5 ประการ (จากขอ สรุปของสภาพฒั น)

1. พอดีดา นจติ ใจ เขมแขง็ มีจิตสาํ นึกทดี่ ี เอือ้ อาทร ประนปี ระนอมนึกถึงประโยชนส ว นรวม
2. พอดีดา นสังคม ชว ยเหลอื เกอ้ื กูล รูจกั สามคั คี สรา งความเขมแข็งใหค รอบครัว และชมุ ชน
3. พอดีดา นทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม รูจ ักใชแ ละจัดการอยางฉลาด และรอบคอบ
เกดิ ความยัง่ ยืนสูงสุด
4. พอดีดา นเทคโนโลยี รูจ กั ใชเทคโนโลยีทเี่ หมาะสมและสอดคลอ งตอ ความตองการเปน ประโยชน
สภาพแวดลอ มและเกดิ ประโยชนต อสวนรวมและพัฒนาจากภูมิปญ ญาชาวบานกอ น
5. พอดีดานเศรษฐกิจ เพ่ิมรายได ลดรายจา ย ดํารงชีวิตอยางพอควรพออยู พอกิน สมควรตาม
อตั ภาพและฐานะของตน

หลกั ของความมเี หตุผล

1. ยึดความประหยดั ตดั ทอนคา ใชจายในทกุ ดา น ลดความฟมุ เฟอ ยในการดํารงชีวติ
2. ยึดถือการประกอบอาชีพดว ยความถูกตอ งสุจริต แมจ ะตกอยูใ นภาวะขาดแคลน
ในการดํารงชวี ิต
3. ละเลิกการแกงแยง ผลประโยชน และแขงขันในทางการคา ขายประกอบอาชีพ แบบตอ สูก ัน
อยางรนุ แรง
4. ไมห ยดุ นิ่งท่จี ะหาทางในชวี ติ ใหหลดุ พนจากความทกุ ขยาก
5. ปฏิบตั ิตนในแนวทางท่ดี ี ลด เลกิ สงิ่ ยั่วยุกิเลสใหห มดส้นิ ไป ไมกอความช่วั ใหเปนเครื่องทําลาย
ตวั เอง ทาํ ลายผอู ืน่

หลักของการมีภมู ิคุมกัน

1. มีความรู รอบคอบ และระมดั ระวัง
2. มคี ณุ ธรรม ซื่อสัตยสุจริต ขยนั อดทนและแบง ปน

การปฏบิ ตั ติ นตามแนวทางปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง

ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งเปน แบบอยา งและแนวทางใหบ ุคคล ครอบครัว ชุมชน นํามาประ
ยกุ ตใ ชในการดาํ รงชวี ติ ดงั นี้

1. ยึดหลักความประหยัด ไมใชจ ายฟุมเฟอย ใชในส่ิงทจ่ี าํ เปน และรูจักเกบ็ ออมไวใชในอนาคต
2. ยึดหลักความซื่อสตั ยส จุ รติ ความถกู ตอ งในการประกอบอาชพี และการดําเนนิ ชีวิตไมเ หน็ แกต ัว
3. ยึดหลักความไมแ กง แยงชิงดีกัน รูจักการพึ่งพากัน ไมเอารัดเอาเปรียบและแขง ขัน
โดยใชว ธิ รี ุนแรง

12

4. ยึดหลักการใฝรูใฝเรียน หมั่นศึกษาหาความรู ใชส ติปญญาในการดําเนินชีวิตการประกอบ
อาชพี เพือ่ ใหม รี ายไดไ วใชจ า ย โดยยดึ ความพอเพยี งเปน หลกั

5. ยดึ หลกั การทําความดี ลด ละ ความช่ัวและส่ิงอบายมุขทั้งปวง เพื่อใหตนเอง ครอบครัว และ
สงั คม อยูอยางเปน สุข

กจิ กรรมท่ี 2

หลังจากผูเรยี นไดเ รียนรหู ลักการเศรษฐกจิ พอเพียงจนมีความรู ความเขาใจ ยอมรบั และตัดสินใจลงมือ
ปฏิบัติ ประยุกตใชในการดําเนินชีวิต และประกอบอาชีพของตนเองน้ัน ผูเรียนมีแนวทางสามารถนํามา
ปฏบิ ตั ิกบั ตวั เอง ครอบครวั อยางไร?

เน้อื หา แนวทางปฏบิ ตั ิ
1.พอประมาณ ในการดาํ เนินชีวิต เชน (การช้ือสนิ คา การใชเงิน)
....................................................................................................................................
2.ความมเี หตุผล ....................................................................................................................................
3.มีภูมิคุม กนั ทีด่ ี ในการประกอบอาชพี เชน (การลงทนุ การแปรรูป)
....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
ในการดําเนินชีวิต เชน (การตัดสนิ ใจชือ้ สนิ คา การใชเงิน)
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
ในการประกอบอาชพี เชน (การตดั สินใจลงทุน)
....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
ในการดําเนนิ ชวี ติ เชน (การสาํ รองของใช การปอ งกนั อบุ ตั ภิ ยั )
....................................................................................................................................
...................................................................................................................................
ในการประกอบอาชพี เชน (การสาํ รองเงนิ ลงทุน การสํารองสนิ คา)
....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

13

เนอื้ หา แนวทางปฏิบัติ
4.เงอื่ นไขความรู รอบรู เชน (ความรูเรอ่ื งอาชพี นนั้ ๆ)
.........................................................................................................................................
5.เง่อื นไขคณุ ธรรม รอบคอบ เชน (รอบคอบในการใช)..................................................................................
........................................................................................................................................
ระมดั ระวงั เชน (การทาํ บัญช)ี .........................................................................................
ซ่ือสตั ย เชน (ใชวตั ถุดบิ ท่ไี มม ีสารพษิ ปนเปอ น)
………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….…………………………
อดทน เชน (อดทนในการดาํ เนินการ)………………………………………..…………………………..
แบง ปน เชน (มคี วามเอ้ือเฟอ เผอื่ แผ) ...............................................................................

14

บทที่ 3 รใู ช รูจาย

สาระสําคัญ

เมอื่ เราประกอบอาชพี มรี ายได การนําเงินไปใชจายส่ิงใดตอ งจดทุกอยา ง ทุกคร้ังท่ีจายออกไป
การบันทึกรายรับ รายจา ยเปนหลักฐาน แสดงแหลงที่มาของรายได รายจา ยและเงินออม อีกท้ังเปน
การเตอื นตนเองและครอบครวั วา ในแตละเดอื นมีคา ใชจ า ยอะไรบางที่ไมจ ําเปน รายการใดสามารถตัดท้ิง
ไปไดในเดอื นตอไป ครอบครวั ควรเริม่ ตนจดรายรับ - รายจา ยจนเปน นสิ ยั ครอบครัวเราจะไดไ มยากจน

ผลการเรยี นรูท ี่คาดหวัง

1. วางแผนการใชจ ายของตนเองและครอบครวั ได
2. วิเคราะหส ภาพรายรบั - รายจา ยของครอบครัวได
3. บันทกึ รายรับ - รายจา ยของตนเองและครอบครวั ได
4. อธบิ ายวธิ ีการลดรายจายและเพ่มิ รายได
5. อธิบายวธิ ีการออมเงินได

ขอบขา ยเนอื้ หา

เรื่องที่ 1 การวางแผนการใชจา ยของตนเองและครอบครัว
เร่ืองท่ี 2 การบันทึกรายรบั - รายจายของตนเองและครอบครัว
เรอ่ื งท่ี 3 การลดรายจา ยและเพิม่ รายไดในครัวเรอื น
เรื่องที่ 4 การออม

15

เรื่องท่ี 1 การวางแผนการใชจ ายของตนเองและครอบครัว

กอ นทจ่ี ะใชจ ายเงิน เราควรจดั สรรเงินทมี่ อี ยใู หต รงกับความตอ งการ โดยการวางแผนการใชจาย
เงนิ ไวกอ น

การวางแผนการใชจ า ยเงิน หมายถึง การที่บคุ คลจดั สรรรายรบั - รายจาย ของตนเอง ซ่งึ มแี นวทาง
ในการปฏิบตั ิ ดงั นี้

1. การหารายได ทุกคนตองประกอบอาชพี เพื่อใหมีรายไดประจาํ และหากมเี วลาวา งควรหารายได
เสรมิ เพอ่ื จะไดมรี ายไดพ อกบั การใชจายในการดํารงชีพ

2. การใชจ า ยใหพ ิจารณาใชจา ยในส่ิงท่ีจําเปน จริง ๆ เชน ใชจา ยเปนคา อาหาร เครื่องนุงหม
ท่ีอยูอาศัย ยารักษาโรค โดยคํานึงถึงคุณคาของส่ิงท่ีซ้ือวามีคุณภาพและคุมคา เงิน ไมใชซ ้ือเพราะ
คําโฆษณาชวนเชอ่ื

การประหยดั ควรรูจักเก็บออมเงินไวใ ชจ ายเม่ือคราวจําเปน เชน เม่ือเจ็บปวย โดยวางแผนใหมี
รายจา ยนอยกวารายไดมากที่สุดก็จะมีเงินเก็บ เครื่องใชท่ีชํารุดเสียหาย ควรซอมแซมใหใ ชไดอยูเ สมอ
ประหยัดพลังงานและทะนุถนอมเคร่ืองใชใหมอี ายุการใชงานไดน าน

การเปนหนี้โดยไมจ ําเปน เพราะยืมเงินมาใชจ ายสุรุยสุรา ย เชน การยืมเงินมาจัดงานเล้ียง
ในประเพณีตา ง ๆ จะทําใหช ีวิตมีความลําบาก สรา งความเดือดรอนใหต นเองและครอบครัว แตถ า หาก
เปนหน้ี เพราะนาํ เงนิ มาลงทุนในกจิ การท่สี ามารถใหผลคมุ คาก็อาจจะเปนหนี้ได

3. การบนั ทึกรายรบั - รายจา ย เปน วิธกี ารวางแผนทส่ี ําคญั การบันทึกรายรับ - รายจาย ในชีวิต
ประจําวัน เพ่ือใหท ราบวา ในวันหน่ึง สัปดาหห นึ่ง เดือนหนึ่ง เรามีรายไดจากอะไร เทา ไรและจายอะไร
อยางไร ควรจะวางแนวทางในการใชจา ยอยางไรจึงจะพอและท่ีเหลือสะสมไวเ ปนทุนหรือเก็บสะสมไว
ใชจายในยามจาํ เปน การบนั ทึกรายรบั - รายจา ย จึงเปน ขอมลู หลักฐานแสดงใหเ ห็นแหลงที่มาของรายได
และทไ่ี ปของรายจา ย ซึง่ จะนาํ ไปสกู ารตง้ั เปา หมายลดรายจา ย การเพิ่มรายได และการออมตอ ไป

เรื่องท่ี 2 การบันทกึ รายรบั - รายจายของตนเองและครอบครัว

เมื่อเรามรี ายไดแ ละนําเงินรายไดไปใชจ า ยซื้อสิ่งท่จี าํ เปน ส่ิงใดท่ีมีราคาสูงก็ไมจ ําเปนตอ งซ้ือทันที
แตใหต้ังเปา หมายไวว า จะเก็บหอมรอมริบไวจนมากพอแลวจึงซ้ือ ดังนั้นเราจึงควรวางแผนการใชจ ายไว
ลว งหนา วา เราตองซือ้ อะไร เทาไหร เมื่อใด

เราคงเคยไดย ินขาวชาวนาขายที่นาไดเงินเปน แสนเปน ลา น แตเ มื่อเวลาผานไปไมก ่ีป เขากลับ
ไมเ หลือเงนิ เลย ตองไปเชา ทน่ี าของคนอนื่ ทาํ กนิ เรื่องดังกลาวเปนตวั อยางของบคุ คลท่ไี มมกี ารวางแผน
การใชเ งนิ ดงั นน้ั กอนที่เราจะใชจา ยเงนิ เราควรจดั สรรเงนิ ที่มีอยู ใหตรงกับความตอ งการดวยการวางแผนไว

16

วิธีการวางแผนท่ีสาํ คัญวธิ ีการหนงึ่ คอื การบนั ทกึ รายรับ - รายจาย
“หากอยากมชี ีวติ ที่มั่งค่ังสมบูรณ ตอ งลงมือบันทึกรายรบั - รายจายตงั้ แตบ ดั นี”้

ขอควรคํานงึ ในการใชจ ายเงนิ และจดบนั ทกึ รายรับ รายจาย

1. กาํ หนดความคาดหวังและเปาหมายวา จดบันทกึ เพือ่ อะไร
2. วางแผนรบั - จา ยกอนใชเงิน
3. กอ นซอ้ื สง่ิ ใดตอ งพิจารณาใหด กี อนวา สง่ิ นน้ั จําเปนหรอื ไม
4. จดบันทกึ ทกุ คร้งั ทุกวัน ทุกบาท ทุกสตางคท ี่มกี ารรบั และจายเงนิ
5. หมั่นตรวจสอบบญั ชวี า มรี ายการใดท่ีใชเ งินไมเ หมาะสม หากมตี องแกไ ขทนั ที
6. เกบ็ ใบเสรจ็ หรือหลกั ฐานการรับเงิน - จายเงินไวเพอ่ื ตรวจสอบกบั บัญชที ีจ่ ด
“การจดบนั ทึกรายรบั - รายจา ย” หรือการจดบัญชี จะชวยใหเราทราบวาเรามีรายรับมากนอย
แคไหน เราสามารถลดคา ใชจา ยรายการใดออกไปไดบ า ง “การจดบัญชี” ทําใหเราสรางสมดุลระหวา ง
รายไดและรายจา ยท่เี หมาะสมแกฐ านะการเงินของเราไดเปนอยา งดี
การจดบญั ชคี รวั เรอื น เปน การจัดทาํ บัญชรี ายรบั รายจา ยของครอบครัว เราสามารถจัดทําบัญชี
แบบท่ีงา ย ผูท่ีไมเ คยมีความรูเรื่องการบัญชีมากอ นก็ทําเองไดโดยการแยกรายการออกเปน รายรับและ
รายจาย รายรับ ไดแ ก เงินเดือน คา จา ง ผลตอบแทนที่ไดจ ากการทํางาน เงินที่ไดจ ากการขาย ผลผลิต
การเกษตร หรือทรัพยสิน เปนตน รายจายไดแก คาใชจา ยเพ่ือซื้อสินคา สําหรับในการอุปโภค บริโภค
คานาํ้ ประปา คา ไฟฟา คาโทรศัพท คาซอ มแซม คา อปุ กรณเ คร่ืองใช เครอ่ื งไม เคร่ืองมือ
คารถ คา อาหาร คา เชา เปนตน

ตวั อยาง รายรับ รายจา ย ขายผลผลติ ทางการเกษตร 2,500 บาท
จายเงนิ ซ้ือของใชในบาน 500 บาท
1 ม.ค. 52 จายเงนิ ซ้อื ขา วสาร 300 บาท
5 ม.ค. 52 จา ยคา น้ํา คาไฟ 250 บาท
7 ม.ค. 52 ขายผลผลติ ทางการเกษตร 1,250 บาท
10 ม.ค. 52 จายคาซอื้ ปยุ 300 บาท
15 ม.ค. 52 จายคา อาหาร 200 บาท
20 ม.ค. 52
25 ม.ค. 52

17

ตัวอยา ง การจดบัญชีครวั เรอื น

วนั เดอื น ป รายการ รายรับ รายจาย คงเหลือ

1 ม.ค. 52 ขายผลผลติ 2,500 - 2,500

5 ม.ค. 52 ซ้ือของใช 500 - 2,000

7 ม.ค. 52 ซอ้ื ขา วสาร 300 - 1,700

10 ม.ค. 52 จา ยคา น้ํา คา ไฟ 250 - 1,450

15 ม.ค. 52 ขายผลผลติ ทางการเกษตร 1,200 - 2,650

20 ม.ค. 52 จา ยคา ซื้อปุย 300 - 2,350

25 ม.ค. 52 จายคา อาหาร 200 - 2,150

รวม 3,700 - 1,500 - 2,150

รายรบั สูงกวา รายจาย 2,150

การบันทกึ รายรับ - รายจา ย หรอื การจดบญั ชีท้ังของตนเองและครอบครวั มคี วามสําคัญตอชวี ิต
ของคนไทยเปนอยา งย่ิง ดงั พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช
(รัชกาลท9่ี ) พระราชทานแกคณะบคุ คลตา ง ๆ ทเ่ี ขา เฝาถวายพระพรชัยมงคลเน่อื งในวโรกาสวนั เฉลมิ พระ
ชนมพรรษา วันที่ 4 ธันวาคม พ.ศ. 2540 ณ ศาลาดุสดิ าลยั พระราชวงั ดุสติ ความวา “...เม่อื 40 กวาป มี
ผหู นึ่งเปนขา ราชการชนั้ ผนู อยมาขอเงิน ที่จริงไดเ คยใหเ งินเขาเลก็ ๆ นอ ย ๆ แตเ ขาบอกวา ไมพอเขาก็มาขอ
ยมื เงิน ขอกเู งินก็บอก..เอาให.. แตขอใหเ ขาทาํ บญั ชีรายรับ - รายจาย รายรบั กค็ ือ เงินเดอื นของเขาและ
รายรบั ทอี่ ุดหนนุ เขา สว นรายจายก็เปนของทใี่ ชใ นครอบครวั ...ทหี ลงั เขาทํา...ตอมา เขาทําบัญชีมาไม
ขาดทุน แลวเขาสามารถท่จี ะมเี งนิ พอใช เพราะวา บอกใหเ ขาทราบวา มีเงนิ เดอื นเทา ไหรจะตอ งใชภ ายในเงิน
เดือนของเขา...”

18

บคุ คลตัวอยา งการสรางชีวิตใหมอ ยางพอเพียงดวยบญั ชคี รวั เรอื น

นายเจน ชูใจ ราษฎร หมู 4 ตาํ บลพนมทวน จงั หวัดกาญจนบรุ ี ผปู ระสบความสําเร็จจากการทํา
บัญชีครัวเรือน กลาววา “จบเพียงประถมศึกษาปที่ 4 พอ แมยากจน มีอาชีพทํานาเปน หลัก ตอมาไดรับ
มรดกเปน ท่ีนา 10 ไร จึงทาํ นาเรอ่ื ยมา แตก ็สามารถสงลูกเรียนสูง ๆ ได เน่ืองจากสรางวินัยในการใชจ าย
เงินอยางมรี ะบบ มีพอ แมเปนแบบอยา งทดี่ ีในเรื่องความมรี ะเบยี บในการใชเ งินทองแตละบาทแตล ะสตางค
โดยในสมัยพอ ใชถา นหุงขา ว เขียนคา ใชจ า ยในแตละวันท่ีขางฝาขา งบาน จึงจดจํามาปฏิบัติ เริ่มจาก
จดบนั ทึกชัว่ โมงการทํางานวาภายใน 1 เดอื น มคี วามขยนั หรอื ขเ้ี กยี จมากนอยแคไหน ภายหลังมาทําบัญชี
การใชจ ายในครวั เรอื นในชว งทาํ ไรน าสวนผสม เมอ่ื ป 2528”

กวา 20 ป ที่ทําบัญชีครัวเรือนมาทําใหท ุกวันนี้มีชีวิตในครอบครัวอยูอยา งมีความสุข ปจจุบัน
มีทีน่ ารวมกวา 50 ไร โดยการซ้ือสะสมมา มีเงินฝากธนาคาร โดยมีคติวา จากนํ้าที่ตักมาจนเต็มโอง เวลา
น้ําพรองตองเติมใหเต็ม ถา ปลอยใหน ํา้ แหงขอด ชวี ิตกจ็ ะเหนอื่ ยจะทําใหช ีวิตบั้นปลายลาํ บาก” นายเจน
กลา ว

น่ันคือประโยชนที่เห็นไดชัดจากการทําบัญชีครัวเรือนที่ไมเพียงแตจ ะชว ยใหความเปนอยูข อง
ครอบครวั ดีขึน้ เทาน้ัน แตย งั สรา งสังคมใหเปน ปก แผน สงผลไปถึงเศรษฐกิจอนั มน่ั คงของประเทศในอนาคต
ขางหนา อกี ดวย (จตพุ ร สุขอินทร และ ปญ ญา มงั กโรทัย, 2552 : 30)

เรอื่ งที่ 3 การลดรายจา ยและเพ่มิ รายไดในครัวเรือน

การลดรายจายในครัวเรือน ปญหาเร่ืองหน้ีสินในครอบครัวหรือปญ หารายรับไมพอกับรายจาย
เปนปญหาท่ีทําใหป ระชาชนหนักใจ การปองกันและแกไขปญ หาเรื่องหน้ีสิน มีหลักงาย ๆ วาตอ งลด
รายจา ยและเพม่ิ รายไดใ หมากขนึ้ การลดรายจายสามารถทําไดโดยการสํารวจคาใชจา ยในเดือนท่ีผานมา
แลวจดบนั ทกึ ดวู า ในครอบครัวมีการใชจายอะไรไปบางและรายการใดที่ไมจําเปน นาตัดออกไปได ก็ใหตัด
ออกไปใหหมดในเดอื นถัดไปก็จะสามารถลดรายจา ยลงได แตท ุกคนในครอบครัวตอ งชวยกัน เพราะถา คน
หนง่ึ ประหยัดแตอ ีกคนยังใชจ ายฟุมเฟอ ยเหมือนเดิมก็คงไมไ ดผ ล ตองช้ีแจงสมาชิกทุกคนในบา น เมื่อลด
รายจายไดแลว ก็เอารายรบั ของท้งั บานมารวมกนั ดูวาจะพอกบั รายจา ยหรือไม ถาพอและยังเหลือ ก็คงตอง
เอาไปทยอยใชหน้ีและเก็บออมไวเผื่อกรณีฉุกเฉิน เชน การเจ็บปวย อุบัติเหตุ เปน ตน แตถ ารายไดย ัง
นอยกวารายจายก็ตอ งชวยกันคดิ วาจะไปหารายไดเพ่มิ มาจากไหนอกี

โดยสรปุ การใชจา ยเงินมี 3 แบบ คือ
1. ใชตามใจชอบเปน การใชไ ปเรื่อย ๆ แลวแตว าตองการอะไรกซ็ ้อื เงินหมดก็หยุดซอื้
2. ใชตามหมวดทแี่ บง ไว เชน

- คา อาหารและคา เส้ือผา
- คา รักษาพยาบาล

19

- คา ทาํ บุญกุศล
- เกบ็ ออมไวใ ชใ นอนาคต ฉุกเฉิน
- คาศกึ ษาเลา เรยี นของบตุ ร

ฯลฯ
3. ใชต ามแผนการใชท กี่ าํ หนดไวล ว งหนา เปน การใชตามโครงการท่ีไดวางแผนไวล ว งหนาแลวน้ัน
ซึ่งเปน วิธีการท่ีถูกตอง ซึ่งสามารถนําหลักการทางวิชาการมาใชใ นการปฏิบัติการวางแผนการใชจา ย
ในครอบครัว ขอ ปฏบิ ตั ิของการใชจายภายในครอบครวั มสี ง่ิ ทพี่ งึ ปฏบิ ตั ิ 3 ประการคือ

- การทาํ บญั ชีรายรับ - รายจาย
- การประหยัด
- การออมทรพั ย
ครอบครัวตองมีการวางแผนจัดการรายรับ - รายจาย เพื่อใหม ีทรัพยส ินเพียงพอจะซ้ือหรือ
จดั หาส่ิงท่ีครอบครัวตอ งการ เพ่อื ความสงบสุขและความเจริญของครอบครวั

เร่อื งท่ี 4 การออม

การออม คือ การสะสมเงินทีละเล็กทีละนอ ย เมื่อเวลาผานไปเงินก็จะเพ่ิมพูนข้ึน การออม
สว นใหญจะอยูในรูปการฝากเงินกับธนาคาร จุดประสงคหลักของการออม เพ่ือใชจา ยในยามฉุกเฉิน
ยามเราตกอยใู นสภาวะลาํ บาก การออมจงึ ถือวา เปน การลงทุนใหกบั ความมัน่ คงในอนาคตของชวี ิต

หลักการออม ธนาคารออมสินไดใหแ นวคิดวา “ออม 1 สวนใช 3 สวน เน่ืองจากการออมมี
ความสาํ คญั ตอ การดํารงชีวิต แมบางคนมรี ายไดไมม ากนัก คนเปน จํานวนมากออมเงินไมไ ด เพราะมีคาใช
จา ยมาก ใชเ งนิ เกินตวั รายรบั มีไมพอกบั รายจา ย เม่ือเรามีรายไดเราจะตองบริหารจัดการเงินของตนเอง
หากเราคิดวาเงินออมเปนรายจา ยอยางหน่ึงเชน เดียวกับรายจายอ่ืน ๆ เงินออมจะเปน รายการแรกท่ีตอ ง
จา ยทุกเดือน โดยอาจกําหนดวาอยา งนอ ยตองจา ยเปน รอ ยละเทา ไรของรายไดและทําจนเปน นิสัย
แลวคอ ยวางแผน เพอ่ื นาํ เงนิ สว นทเ่ี หลอื ไปเปน คาใชจ า ยตา ง ๆ เทานเ้ี รากม็ เี งนิ ออม

การลดรายจา ย สามารถกระทาํ ไดดงั น้ี
1. ทําสวนครัวและเลี้ยงสัตวไวสําหรับบริโภค โดยใชพืชผักพื้นบานที่มีในทองถ่ิน ผักท่ีใชเปน

ประจํา ผกั ทีป่ ลกู ไดง ายไมตองดูแลมากมาปลูกไวในครัวเรือน เชน ผักบุง ผักคะนา ผักขม ชะอม ฟกทอง
แตงกวา มะเขือ ถ่ัวฝกยาว ขา ตะไคร ตนหอม กระเทียม ตําลึง และการเลี้ยงปลาดุก เลี้ยงกบ เล้ียงไก
เปน ตน ซึ่งหากเราสามารถปลกู ผักสวนครวั เลย้ี งสัตวไวร ับประทานในครวั เรือนไดเอง โดยไมตองไปซื้อหา
มาจากตลาด กจ็ ะทาํ ใหครัวเรือนสามารถลดรายจายได แตหากผลผลิตเหลือเฟอจากการบริโภคแลวเรา
นาํ ไปขายกจ็ ะเปน การเพิ่มรายไดอกี ดว ย

20

2. การประหยดั การออมในครัวเรอื น โดยการรจู กั ใชท รัพยสนิ เวลา ทรัพยากรตามความจําเปน
ดวยความระมดั ระวังโดยใหเกดิ ประโยชนคมุ คามากท่สี ุด รูจักดาํ รงชีวิตใหเหมาะสมกับสภาพความเปนอยู
สวนตวั รวมท้งั การอดออม ลดรายจา ยท่ีไมจําเปน ประหยัดพลังงาน รูจักการใชพลังงานจากแสงอาทิตย
เปนตน

3. การลด ละ เลกิ อบายมขุ โดยการปรบั เปลยี่ นพฤตกิ รรมตนเอง จากการทช่ี อบไปงานสังคม ดื่ม
เหลา ฟงเพลง เตนรํา กลับบานดึก ก็ตองเลิกการกระทําที่ไมจําเปน และเปนผลเสียตอสุขภาพรางกาย
สน้ิ เปลือง

4. การจัดทําบญั ชคี รวั เรือน คือ การรจู กั จดทุกครั้งทจ่ี าย บรหิ ารการใชจ า ยใหเ หมาะสมกับตนเอง
สงิ่ ใดทเ่ี กนิ ความจําเปนในชีวติ ก็ตองไมใชจาย

5. การใชพ ลังงานอยา งประหยัด เชน การประหยัดนํ้า ประหยัดไฟ ใชเทา ท่จี ําเปน เปนตน

การเพิม่ รายได
การเพ่มิ รายไดน้นั มหี ลากหลายวธิ ี นอกจากการประกอบอาชีพหลกั แลว เรายังสามารถเพ่มิ รายได

ได ดังน้ี
1. การปลูกผักสวนครวั สาํ หรบั ไวร ับประทานเองในครัวเรอื น และแบงปนใหเพื่อนบานที่เหลือ

จึงนําไปขาย ก็จะทําใหมีรายไดเพ่ิมขึ้น เชน การปลูกพริก มะเขือ ชะพลู ตนหอม ผักชี ชะอม ตําลึง
ผกั หวาน เปน ตน

2. การประกอบอาชีพเสริม โดยใชทรัพยากร วัตถุดิบท่ีมีอยูในครัวเรือน ในชุมชนมาใชใหเกิด
ประโยชนสูงสุด และเปนการลดตนทุนการผลิตใหคุมคาและประหยัด เชน การถนอมอาหารแปรรูป
งานหตั ถกรรมสิง่ ประดษิ ฐ การผลติ กลา ไมด อกไมประดบั การเลี้ยงไกพื้นเมือง การเพาะถั่วงอก การเพาะ
เห็ด การทําปุยชีวภาพ การเล้ียงปลาดกุ ในบอซเี มนต การทาํ เฟอรน เิ จอรจ ากไมไ ผ เปนตน

3. การพัฒนาอาชีพเดิม เปนการพัฒนาอาชีพเดิมใหดีข้ึน โดยการหาความรูเพิ่มเติมจาก
การเขารวมเวทีประชาคมในชุมชน การศึกษาดูงาน การเขารับการอบรม เพ่ือนําความรูมาพัฒนาอาชีพ
ในการขยายพนั ธมุ ะนาวขาย กอ็ าจไปหาความรูเ พิม่ เตมิ เกย่ี วกับการขยายพันธมุ ะนาวไมมีเมล็ด มะนาวนํ้าดี
ลูกดก ตนเล็กแตใหผลผลิตสูง และศึกษาเร่ืองการขายพันธุมะนาวทางเว็บไซต เพ่ือขยายการตลาด
ใหสามารถขายผลผลติ ไดมากข้ึน เปนตน

21

กิจกรรมท่ี 3

1. ผเู รียนไดข อ คดิ อะไรบา งจากกรณีตวั อยา ง “สรา งชีวติ ใหมอยางพอเพียงดว ยบัญชคี รวั เรอื น”
……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………
………………………………………………………………………………….………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..
.…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. ผูเรียนไดจ ดั ทําบัญชีครัวเรอื นหรือไม อยางไร
……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………
………………………………………………………………………………….………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..
.…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. ในชุมชนของผูเ รียนมีใครจัดทําบัญชีครัวเรือน พรอมยกตัวอยา ง 1 ครอบครัววาเขาจัดทํา
อยา งไรและไดผลอยางไร
……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………
………………………………………………………………………………….………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..
.…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

22

กิจกรรมท่ี 4 ใหผเู รียนตอบคําถามตอไปนี้

1. การบนั ทกึ บญั ชคี รัวเรอื น หมายถงึ ผเู รียนและครอบครัวมกี ารวางแผนการใชจายอยางไร
……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………
………………………………………………………………………………….………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..
.…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. รายรบั หมายถงึ อะไร พรอ มยกตัวอยาง
……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………
………………………………………………………………………………….………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3. รายจาย หมายถึงอะไร พรอ มยกตวั อยา ง
……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………
………………………………………………………………………………….………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

4. ผูเรียนมวี ิธีลดรายจายและเพ่ิมรายไดอ ยา งไร
……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………
………………………………………………………………………………….………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

5. ผูเ รยี นมวี ธิ กี ารออมเงินอยางไร
……………………………………………………………………………………………………………………………………….…………
………………………………………………………………………………….………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..
.…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

23

6. ใหผ เู รียนบันทกึ บญั ชคี รวั เรอื นตามรายการดังตอไปน้ี ลงในแบบบันทึกรายรบั – รายจา ย

ของครอบครัวภายใน 1 เดอื น

1 ม.ี ค. 52 ขายผลไมไ ดเ งิน 1,900 บาท

3 มี.ค. 52 ขายผลไมไดเงิน 1,500 บาท

5 ม.ี ค. 52 จายคา ของใชใ นบาน 500 บาท

7 มี.ค. 52 จายคา นํา้ - คา ไฟ 400 บาท

10 มี.ค. 52 จา ยคาปยุ 600 บาท

15 มี.ค. 52 จา ยคา อาหาร 500 บาท

20 ม.ี ค. 52 ขายผลไม 1,800 บาท

25 มี.ค. 52 จายคา ซอ มรถ 300 บาท

27 มี.ค. 52 จา ยคาของใช 700 บาท

แบบบนั ทึกรายรบั - รายจา ย

วัน เดือน ป รายการ รายรับ รายจาย คงเหลอื
(บาท) (บาท) (บาท)

ยอดรวมรายรับ
ยอดรวมรายจาย
คงเหลือ

24

สรปุ ผลการบนั ทึกรายรบั - รายจายของครอบครวั

1. ครอบครัวของฉนั มรี ายรบั มากกวา นอ ยกวา รายจา ยอยู ..............บาท

2. ในระยะเวลา 1 เดือน ครอบครัวของฉันมีเงินออมจํานวน .................บาท

ครอบครัวของฉันไมม เี งนิ ออม

3. รายจายท่คี วรปรับลด ไดแก

1) ..................................จาํ นวนเงิน .......................บาท เพราะ ..............................

2) ..................................จาํ นวนเงนิ .......................บาท เพราะ ..............................

3) ..................................จํานวนเงิน .......................บาท เพราะ .............................

ฉนั สามารถลดรายจา ยไดท ้ังหมด ................................ บาท

25

บทที่ 4 ชวี ิตสดใส พอใจเศรษฐกจิ พอเพยี ง

สาระสาํ คญั

เศรษฐกิจพอเพียงกับทฤษฎีใหมเปนแนวทางปฏิบัติ เพื่อตอ งการใหค นสามารถพึ่งพาตนเองได
อยา งเปน ข้นั ตอนโดยลดความเส่ยี งเก่ียวกบั ความผันแปรของธรรมชาติ โดยอาศัยความพอประมาณ ความมี
เหตุมีผล การสรา งความรู ความขยันหม่ันเพียร การอดออม สติปญญา การชวยเหลือซ่ึงกันและกัน
และความสามคั คี

เมื่อเราศึกษาเรียนรูปรัญชาของเศรษฐกิจพอเพียงอยางถอ งแท และนําไปประยุกตใชในการ
ดําเนินงานและการประกอบอาชีพจนเห็นผลจากการปฏิบัติแลว ควรจะสงเสริมใหสมาชิกในครอบครัว
มองเหน็ คณุ คา และนําแนวทางไปสกู ารปฏิบัติ ในการดํารงชวี ติ บนพื้นฐานปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง

ผลการเรยี นรูทค่ี าดหวัง

แนะนํา สงเสริมใหส มาชกิ ในครอบครัวเห็นคุณคา ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและนําแนวทาง
ไปสูก ารปฏิบตั ิในการดําเนนิ ชีวิตอยางยงั่ ยืน

ขอบขา ยเนือ้ หา

เรื่องที่ 1 ทฤษฎีใหม
เรื่องที่ 2 แผนชีวติ

26

เร่ืองท่ี 1 ทฤษฎใี หม

เศรษฐกิจพอเพยี งกบั ทฤษฎีใหมเปนแนวทางปฏิบัติ เพ่ือตอ งการใหคนสามารถพึ่งพาตนเองได
ในระดับตาง ๆ อยา งเปนขั้นตอน โดยลดความเส่ียงเกี่ยวกับความผันแปรของธรรมชาติ หรือการเปลี่ยน
แปลงของปจจัยตา ง ๆ โดยอาศัยความพอประมาณและความมีเหตุมีผล การสรา งความรู ความขยัน
หมนั่ เพียร ความอดทน สตปิ ญญา การชว ยเหลอื ซง่ึ กันและกนั และความสามคั คี

1. ความเปนมาของทฤษฎีใหม
ตลอดระยะเวลาทพี่ ระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภูมพิ ลอดลุ ยเดช (รชั กาลท9่ี ) ทรงครองรา
ชยนน้ั พระองคไ ดเ สดจ็ พระราชดําเนนิ แปรพระราชฐานไปประทบั แรมยังภูมิภาคตา ง ๆ ท่วั ประเทศ พระ
ราชประสงคทแ่ี ทจรงิ ของพระองคคอื การเสดจ็ ฯ ออก เพ่อื ซักถามและรับฟงความทุกขยากในการดาํ เนนิ
ชีวิตของพสกนกิ รชาวไทย จงึ มพี ระราชดํารแิ นวคดิ ใหมในการบรหิ ารจดั การที่ดินของเกษตรกรใหม สี ดั สว น
ในการใชพ นื้ ทีด่ ินใหเ กิดประโยชนส งู สดุ รูปแบบหนงึ่ คอื การเกษตรทฤษฎีใหม
2. หลักการและขัน้ ตอนของเกษตรทฤษฎีใหม
แนวคิดใหมใ นการบริหารจัดการที่ดินของเกษตรกรใหม ีสัดสวน ในการใชพ ื้นที่ดินใหเกิด
ประโยชนส งู สดุ ตามแนวทางทฤษฎใี หม มีหลกั การและขนั้ ตอนดังน้ี
1. ทฤษฎีใหมข ั้นตน หลกั การของทฤษฎใี หมข ้นั ตน ประกอบดว ย

1) มที ี่ดิน สําหรบั การจัดแบง แปลงท่ดี นิ เพอ่ื ใหเ กิดประโยชนส งู สุดนี้ พระบาทสมเด็จพระ
ปรมินทรมหาภมู ิพลอดลุ ยเดช (รชั กาลท่9ี ) ทรงคาํ นวณจากอัตราถอื ครองทีด่ นิ ถัวเฉล่ียครัวเรอื นละ 15 ไร
อยางไรกต็ ามหากเกษตรกรมีพนื้ ทถ่ี อื ครองนอ ยกวาหรอื มากกวาน้ี กส็ ามารถใชอตั ราสวน 30 : 30 : 30 :
10 ดังน้ี

พน้ื ท่ีสวนท่ี 1 รอ ยละ 30 ใหขดุ สระเก็บกกั นาํ้ เพ่อื ใชเกบ็ กกั นาํ้ ในฤดูฝนและใชเ สรมิ การปลูก
พชื ในฤดแู ลง ตลอดจนการเล้ียงสัตวน้ํา และพชื น้าํ ตา งๆ

พ้ืนทส่ี ว นท่ี 2 รอยละ 30 ใหปลูกขาวในฤดูฝน เพือ่ ใชเ ปน อาหารประจําวันสําหรับครอบครัว
ใหเพยี งพอตลอดป เพอื่ ตดั คาใชจ ายและพง่ึ ตนเองได

พื้นทีส่ วนท่ี 3 รอ ยละ 30 ใหปลกู พชื ผกั พชื ไร พืชสมุนไพร ไมผ ล ไมยืนตน ฯลฯ เพ่ือใชเปน
อาหารประจําวัน หากเหลือบรโิ ภคก็นําไปจําหนาย

พน้ื ทสี่ ว นที่ 4 รอ ยละ 10 เปน ทอ่ี ยอู าศยั เลย้ี งสัตว และโรงเรือนอื่น ๆ
2) มีความสามัคคี เนื่องจากการเกษตรทฤษฎีใหมขั้นตน เปนระบบการผลิตแบบพอเพียง
ที่เกษตรกรสามารถเลี้ยงตัวเองไดในระดับท่ีประหยัดกอ น ท้ังน้ีชุมชนตองมีความสามัคคีรว มมือรว มใจ
ในการชวยเหลือซึง่ กนั และกนั ทํานองเดยี วกับการลงแขกแบบด้ังเดมิ เพือ่ ลดคาใชจ าย
3) ผลผลติ เน่อื งจากขา วเปนปจ จัยหลักที่ทุกครัวเรือนจะตองบริโภค ดังนั้น จึงประมาณวา
ครอบครวั หนง่ึ ทาํ นา 5 ไร จะทาํ ใหม ีขาวพอกินตลอดป โดยไมต องซอื้ เพื่อยึดหลกั พง่ึ ตนเองได

27

4) มีนา้ํ เนอ่ื งจากการทําการเกษตรทฤษฎใี หมตองมนี ํา้ เพือ่ การเพาะปลกู สํารองไวใ ช ในฤดู
แลง ดังนนั้ จงึ จําเปนตอ งกนั ท่ีดินสว นหนงึ่ ไวข ุดสระน้าํ โดยมหี ลักวา ตองมีนา้ํ เพียงพอทจ่ี ะทําการเพาะปลูก
ไดต ลอดป

2. ทฤษฎใี หมข ั้นทสี่ อง หรอื เรยี กวา ทฤษฎใี หมข ั้นกาวหนา เปน ขั้นที่เกษตรกรจะพัฒนาตนเอง
ไปสูข ั้นพออยูพ อกิน เพ่ือใหม ีผลสมบูรณย ิ่งข้ึน โดยใหเ กษตรกรรวมพลังกันในรูปกลุม หรือสหกรณ
รวมแรงรวมใจกันดาํ เนินการในดานตาง ๆ ดงั น้ี

1) ดานการผลติ เกษตรกรจะตอ งรวมมอื ในการผลิตโดยเร่ิมตั้งแตขั้นเตรียมดิน การหาพันธุ
พืช ปยุ การหาน้ํา และอ่ืน ๆ เพื่อการเพาะปลกู

2) ดานการตลาด เมื่อมีผลผลิตแลวจะตอ งเตรียมการตาง ๆ เพื่อการขายผลผลิตใหได
ประโยชนส งู สดุ เชน การเตรยี มลานตากขาวรว มกนั การจัดหายงุ รวบรวมขาว เตรยี มเครือ่ งสีขา ว ตลอดจน
การรวมกันขายผลผลิตใหไดร าคาดี และลดคาใชจา ยลงดว ย

3) ดานความเปนอยู เกษตรกรตองมีความเปนอยูท่ีดีพอสมควร โดยมีปจ จัยพ้ืนฐานในการ
ดาํ รงชีวิต เชน อาหาร ทอี่ ยอู าศัย เคร่ืองนุง หม เปน ตน

4) ดานสวัสดิการ แตล ะชุมชนควรมีสวัสดิการและบริการที่จําเปน เชน สถานีอนามัย
เมื่อยามเจ็บไขห รอื มีกองทุนไวก ูยืม เพอ่ื ประโยชนใ นกจิ กรรมตาง ๆ ของชมุ ชน

5) ดานการศึกษา ชมุ ชนควรมบี ทบาทในการสง เสริมการศกึ ษา เชน มีกองทุนเพื่อการศึกษา
ใหแก เยาวชนในชมุ ชน

6) ดา นสังคมและศาสนา ชุมชนควรเปนที่รวมในการพัฒนาจิตใจและสังคม โดยมีศาสนา
เปน ทยี่ ึดเหนย่ี ว

3. ทฤษฎีใหมข ้นั ทสี่ าม เปนข้ันพัฒนาเกษตรกรหรือกลุม เกษตรกรใหกาวหนาดว ย การติดตอ
ประสานงาน เพื่อจัดหาทนุ หรือแหลง เงนิ เชน ธนาคาร หรือเอกชนมาชว ยในการลงทุนและพัฒนาคุณภาพ
ชวี ิต ซ่งึ ทั้งสองฝา ยจะไดรับประโยชนร วมกนั ดังน้ี

1) เกษตรกรสามารถขายขา วไดในราคาสงู โดยไมถกู กดราคา
2) ธนาคารกับบริษัทสามารถซ้ือขา วบริโภคในราคาต่ํา เพราะซ้ือขา วเปลือกโดยตรงจาก
เกษตรกรและนาํ มาสเี อง
3) เกษตรกรสามารถซ้ือเครอื่ งอุปโภคบริโภคไดใ นราคาตาํ่ เพราะรวมกนั ซอ้ื เปนจาํ นวนมาก
เน่อื งจากเปนกลมุ สหกรณ สามารถซ้ือไดใ นราคาขายสง
4) ธนาคารกับบริษัทจะสามารถกระจายบุคคล เพ่ือไปดําเนินการในกิจกรรมตาง ๆ
ใหเกิดผลดียง่ิ ข้นึ

3. ประโยชนของทฤษฎใี หม
1. การพึ่งตนเอง ทฤษฎีใหมย ดึ ถือหลกั การท่ีวา ตนเปน ที่พึ่งแหงตน โดยมงุ เนนการผลิตพชื ผลให

เพียงพอกับความตองการบริโภคในครวั เรือนเปนอันดับแรก เมื่อเหลือพอจากการบริโภคแลว จึงคํานึงถึง
การผลติ เพอ่ื การคาเปน อันดับรองลงมา ผลผลติ สว นเกินทอ่ี อกสูตลาดก็จะเปนกาํ ไรของเกษตรกร

28

2. ชุมชนเขม แข็ง ทฤษฎีใหมใหความสําคัญกับการรวมกลุม ของชาวบา น ท้ังนี้กลุมชาวบา น
จะทําหนา ที่เปน ผูดําเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจตา ง ๆ ใหหลากหลายครอบคลุมท้ังการเกษตรแบบ
ผสมผสาน หัตถกรรม การแปรรูปอาหาร การทําธุรกิจการคา ขาย การทอ งเที่ยวระดับชุมชน ฯลฯ เม่ือ
องคก รชาวบา นเหลา น้ีไดรับการพัฒนาใหเ ขมแข็ง และมีเครือขา ยที่กวา งขวางมากข้ึนแลว เกษตรกรใน
ชุมชนก็จะไดรับการดูแลใหมีรายไดเ พิ่มขึ้น รวมทั้งการไดรับการแกป ญ หาในทุกดา น เมื่อเปนเชน น้ี
เศรษฐกจิ โดยรวม ของประเทศก็สามารถเติบโตไปไดอยา งมเี สถียรภาพ

3. ความสามคั คี ทฤษฎใี หมต้ังอยบู นพ้ืนฐานของการมีความเมตตา ความเอ้ืออาทร และความ
สามคั คีของสมาชกิ ในชุมชน ในการรวมมอื รว มใจเพ่ือประกอบอาชีพตา ง ๆ ใหบรรลุผลสําเร็จประโยชนที่
เกิดขนึ้ จึงมิไดห มายถงึ รายไดแ ตเพยี งดานเดียว หากแตรวมถงึ ประโยชนในดา นอื่น ๆ ดว ย ไดแ ก การสรา ง
ความมนั่ คงใหก ับสถาบันครอบครวั สงั คม ชุมชน และความสามารถในการอนุรกั ษท รัพยากรธรรมชาตแิ ละ
ส่งิ แวดลอ ม

ตัวอยางการนําหลักเศรษฐกิจพอเพียงมาใชเปนแนวทางปฏิบัติของเกษตรทฤษฎีใหม ซึ่งเปน
แนวทางในการพฒั นาดานการเกษตรอยา งเปนขนั้ ตอนในพ้นื ท่ที ่ีเหมาะสม ซงึ่ แบง เปน 3 ขน้ั ดงั น้ี *
กรณตี วั อยา ง ปลูกทกุ อยา งที่กิน กนิ ทกุ อยางท่ปี ลูก ชีวิตอยไู ดอ ยา งย่งั ยนื *

29

กรณตี วั อยา ง ปลกู ทุกอยางท่กี นิ กนิ ทุกอยา งท่ีปลูก ชวี ติ เปน สขุ ไดอยางยั่งยนื
นายบุญเปง จันตะภา เกษตรกรบา นหว ยถางปูตา น ตําบลไมยา อําเภอพญาเม็งราย จังหวัด

เชยี งราย ดําเนนิ ชีวติ โดยยดึ แนวทางเศรษฐกจิ พอเพียงจนเปนท่ียอมรบั โดยทัว่ ไป
เดิมนายบุญเปง จันตะ ภา มีฐานะยากจน เคยออกไปขอทาน เพื่อหาอาหารมาใสท อ ง หลังจาก

ไปเรียนในวัดไดน ําหลักคุณธรรมมาใชใ นชีวิตและการประกอบอาชีพ โดยยึดหลักอิทธิบาท 4 และ
พรหมวหิ าร 4 ในป 2529 ไปทํางานประเทศบรูไน หวงั ใหฐ านะครอบครวั ดีข้นึ แตไ มสาํ เรจ็ จงึ เดินทางกลบั
มาเก็บเงนิ ไดเพยี งสองพนั กวาบาท ตอ มาไดป รับความคิดวา ถามีความขยันเหมือนทํางานท่ีประเทศบรูไน
อยเู มืองไทยก็มีรายไดอยางพอเพียง ป 2542 รัฐบาลใหม ีการพักชําระหนี้ แตบ ุญเปง พักไมได เนื่องจาก
มียอดหน้ีเปนแสน ไดนําเอารูปในหลวงมาต้ังสัจอธิษฐานวา ขา พเจา และครอบครัวจะขยันเพิ่มข้ึน ลด
ละ เลิก ในสง่ิ ท่ไี มจ ําเปน กินทกุ อยางทปี่ ลกู ปลูกทกุ อยา งท่ีกนิ และจะขอปลดหน้ภี ายใน 4 ป

นายบุญเปง พึ่งพาตนเองดว ยการทําเกษตรทฤษฎีใหม ลงแรงทุกอยางดวยตนเอง ใชภูมิปญ ญา
ทอ งถ่ินประยุกตกับความรใู หม ๆ ทไี่ ดไ ปศึกษาดูงานอีก การใชทรัพยากรอยา งรูคุณคา ทําใหประหยัดเงิน
ลงทุน เกิดรายไดจากการขายผลผลิตการเกษตรตลอดทั้งป รูจักอดออม ไมเปนหนี้ทําใหดําเนินชีวิตไม
เดอื ดรอ น ไมเบยี ดเบียนตนเองและผูอ่นื พัฒนา ปรับปรงุ การประกอบอาชีพจนประสบความสําเร็จและยัง
ถา ยทอดความรู ชวยเหลอื สังคม

บนพ้ืนท่ี 10 ไร 1 งาน 35 ตารางวา มีการแบงสัดสว นตามหลักทฤษฎีใหมไ ดอ ยางลงตัว
เปนนาขาว 5 ไร ปลูกขาวเหนยี วปล ะ 1 ครั้ง โดยปลูกสลับกับขาวโพด แตงโม แตงไทย อีก 5 ไร ปลูกผัก
สมนุ ไพร ไมผ ล เชน ลาํ ไย มะมวง กลวย และสวนสุดทา ยเปนเรือนพักอาศัยพอเหมาะกับครอบครัว มีโรง
เลย้ี งสตั ว กระบือ สุกร ไกพ ้นื เมืองและจ้งิ หรีด

ความสําเร็จในชีวิตของนายบุญเปง นับเปน บทพิสูจนไดเ ปน อยา งดีวา “เศรษฐกิจพอเพียง”
สามารถนํามาปรับใช ใหเกิดประโยชนส ูงสุดตอครอบครัว ชุมชน หากรูจักคิด ใช กิน อยูอยางพอเพียง
ชวี ิตกด็ ํารงไดอ ยางดียิ่งขึน้ และมนั่ คง

* จากหนงั สือพมิ พเดลินิวส หนา 10 ฉบับวนั พฤหสั บดที ่ี 12 กุมภาพันธ พ.ศ. 2552

การแนะนําสง เสรมิ ใหสมาชกิ ในครอบครวั เห็นคุณคาและนําปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกต
ใช

เมอื่ เราเรียนรูปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งจนเกิดความเขาใจอยางถองแทแ ละนําสูก ารปฏิบัติ
ในการดาํ เนินชีวิตและการประกอบอาชีพแลว เราจะเห็นประโยชนและคุณคาของปรัชญาของเศรษฐกิจ
พอเพียง ซึ่งสมควรอยางย่งิ ทีเ่ ราจะตอ งแนะนําสงเสรมิ ใหส มาชิกในครอบครัวเห็นคุณคาและนําปรัชญาของ
เศรษฐกิจพอเพยี งไปประยุกตใชใ นการดําเนินชีวติ และการประกอบอาชีพดว ยเชน กัน หลักในการแนะนํา
คอื การทส่ี มาชิกในครอบครัวใชชีวิตบนพ้ืนฐานของการรูจักตนเอง สามารถพ่ึงตนเองไดและดําเนินชีวิต

30

อยา งพอกนิ พอใช โดยไมเบยี ดเบยี นผอู ื่น ทําใหเกดิ ความสขุ และความพอใจในการดาํ เนินชีวติ อยา งพอเพียง
พยายามพัฒนาตนเองอยา งตอเนื่อง เพื่อใหสามารถอยูอยา งพอเพียงไดในทุกสถานการณ ทั้งน้ีสมาชิก
ในครอบครวั อาจจะรว มกันทาํ แผนชีวติ

เรอ่ื งท่ี 2 แผนชีวิต

ในการดาํ เนินชวี ติ ทุกคนตองการไปใหถ งึ เปา หมายดว ยกันทั้งสิน้ แตก ารท่จี ะไปถึงเปา หมายไดจ ะ
ตองมีการวางแผนชีวิตท่ดี ี มคี วามมงุ มนั่ ในการทีจ่ ะกาวไปใหถ งึ

การวางแผนอยางนอยกท็ ําใหเ รารูวา เราจะเดินไปทิศทางไหน ยาํ้ เตือนวาตอ งทําอะไร ยงั ไมไดทํา
อะไร แมแ ตแ มบ า นจะทาํ อาหารในแตล ะม้ือยงั ตองวางแผน และเห็นอาหารจานนั้นอยูใ นจิตนาการ
เหลอื แตออกไปหาวตั ถดุ บิ และลงมอื ปรงุ อาหารใหสาํ เรจ็ ซงึ่ แมบ านกต็ องเขยี นรายการวตั ถดุ บิ ทตี่ อ งซ้อื
เปนการวางแผนกอนปรงุ อาหารซึ่งจะไดไ มมีปญหาวา กลับบา นแลว ลมื ซ้ือ ซึง่ เหตุการณน ี้มักเกดิ ขน้ึ บอย ๆ
ชวี ิตคนเรากเ็ ชนเดียวกนั ตอ งคดิ กอ นปรงุ โดยตองรวู าจะปรงุ ใหเ ปน อะไร ซง่ึ เรยี กวาแผนชวี ิต แตส ําหรับคน
ทยี่ ังไมรกู ต็ องเขียนวา ตวั เองชอบอะไร หรอื ตอ งการอะไรจะดกี วา ดาํ เนนิ ชีวติ โดยไรจุดหมาย

แผนชวี ติ คอื สง่ิ ทเ่ี ราฝนหรอื คาดหวงั อยากจะใหเกดิ ข้ึนจรงิ ในอนาคตโดยเราจะตอ งวางแผน กาํ หนด
ทศิ ทางหรอื แนวทางในการดาํ เนนิ ชีวิต เพื่อใหเ ราไปถงึ เปา หมาย ทําใหเราเกิดความพึงพอใจ
และความสุข

แผนชีวิต มีหลายดา น เชน แผนชีวิตดา นอาชีพ แผนชีวิตดา นครอบครัว เปนตน แผนชีวิต
แตละคนแตล ะครอบครัวจะแตกตา งกัน ขึ้นอยูก ับวา ใครจะใหความสาํ คญั กับแผนชีวิตดา นใดมากกวา กนั

แผนดา นการพัฒนาอาชีพ ใหม องถงึ ศกั ยภาพท่มี กี ารพัฒนาได ความถนัด ความสามารถของตน
เอง มองถึงทนุ ทม่ี ีในชุมชน เชน ทรัพยากร องคค วามรู ภูมิปญญา แหลงเงินทุน การตลาด ความตองการ
ของคนในชุมชน โดยมีการจดั การความรขู องตนเอง เพอื่ ใหเ กดิ ความรูใหม

แผนชีวิตดา นครัวเรือน ใหม องถึงหลักธรรมในการดํารงชีวิต การสรางภูมิคุมกันใหก ับคนใน
ครอบครัวท่ีมีการเรยี นรตู ลอดชวี ติ เพือ่ นาํ องคค วามรูมาสรา งภมู ิคุม กันที่ดี นอกจากนกี้ ารนําบัญชีครัวเรือน
มาวเิ คราะหร ายจา ยทไี่ มจําเปน มาจัดทําแผนการลดรายจา ย เพิม่ รายได และตอ งมีการประเมินแผนทท่ี ํา
ดวยวาสาํ เรจ็ มากนอยเพียงใด แผนชวี ติ ดานครวั เรือน เชน

(1)การจดั ทาํ บญั ชรี ายรบั - รายจายในครวั เรือน มกี ารวางแผนการใชจ าย เชน จา ย 3 สวน
ออม 1 สว น เพื่อใหเกิดการมีระเบียบวินัยในการใชจ า ย การลด ละ เลิกอบายมุข การศึกษาใหรูเทาทัน
กระแสบริโภคนยิ ม การวางแผนควบคมุ รายจายในครัวเรือน

31

(2)การลดรายจา ยในครวั เรอื น เชน การปลกู ผักสวนครัว การผลิตปยุ ชีวภาพไวใชทดแทนปยุ เคมี
การผลิตผลติ ภัณฑเครื่องใชภายในครวั เรอื น

(3)การเพมิ่ รายไดในครัวเรอื น แปรรูปผลผลิต การทําเกษตรแบบผสมผสาน ปลูกพืชสมุนไพร
ฯลฯ หรืออาจจะเร่มิ จาก การจดั ทาํ แผนชวี ิตครวั เรือน อาจจะดาํ เนินการ ดังนี้

1. จดั ทาํ ขอ มูลของครวั เรือน
2. คน หาศักยภาพของตนเอง ทักษะในการประกอบอาชพี ทุน

สถานการณในการประกอบอาชีพ
3. คน หาปญ หาของครวั เรือน
4. กําหนดเปา หมายของครัวเรือนเพ่ือใหหลดุ พน จากความยากจน
5. วางแผนการแกป ญ หาของครวั เรอื น
6. บันทกึ การปฏบิ ัติตามแผน
7. บนั ทกึ การประเมนิ ผล

32

กรณตี วั อยาง สรุ ชยั มรกตวิจิตรการ เกษตรพอเพียง แหง บา นปาไผ *

บา นเกษตรกรพอเพียงตามแนวพระราชดาํ ริของ สุรชัย มรกตวจิ ติ รการ ตั้งอยทู ีบ่ านปา ไผ
ต.แมโ ปง อ.ดอยสะเก็ด จ.เชียงใหม สุรชัย ไดเ ลา ชีวิตของตนเองวา “ชีวิตคงไมมาถึงวันนี้หากไมมศี รทั ธา
แรงกลา ตอ องคพระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภูมิพลอดลุ ยเดช (รชั กาลท9่ี ) ผมเร่มิ ตน จากศนู ย เดิมผม
คาขายเส้ือผาสําเรจ็ รูป ป 2540 เจอวกิ ฤตเศรษฐกจิ มหี นสี้ นิ แปดแสนบาท คดิ จะฆา ตวั ตาย แมใ หส ตวิ า
ทําไมไมสู ทําใหผมคิดใหม ต้งั สตแิ ลวมงุ หนา ไปท่ศี นู ยการศึกษาการพฒั นาหว ยฮอ งไคร อนั เนอื่ งมาจากพระ
ราชดาํ ริ ดวยใจทมี่ งุ มนั่ วามกี ินแนห ากเดินตามแนวทางของพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู ิพลอดลุ ย
เดช (รชั กาลที9่ ) ที่นีเ่ องไดเ รียนรแู ละทาํ ความเขาใจคาํ วา “เศรษฐกจิ พอเพยี ง”อยางถองแท”

เราเริ่มตน จากการเล้ียงสัตวต ามความถนัดท้ัง ปลา ไก วัว กบ ตอ มาปลูกพืชผักสวนครัว
โรงเพาะเห็ด กลายเปนไรนาสวนผสมท่ที าํ ทุกอยางเชอ่ื มโยงกันอยางเปนระบบและมีประสิทธภิ าพ

เวลาผานไปไมก ี่ป สุรชัย กลายเปนผูเ ชี่ยวชาญ มีความรูใ นสิ่งท่ีตนเองลงมือทํา ไมว าจะเปน
การทําปุยหมัก ปุย อินทรีย การเลี้ยงหมูหลุม การเล้ียงไก วัว ปลา กบ การทํากา ซชีวภาพจากมูลสัตว
การนาํ ของเหลวจากสัตวไปเลยี้ งพืช การนาํ ของเหลวจากพืชไปใชก บั สัตว

“พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู ิพลอดลุ ยเดช (รชั กาลที่9) สอนคนไทยมากวา 20 ป วา
ใหเ ชื่อมธรรมชาตเิ ขา ดว ยกนั คนไทยไมช อบคดิ ไมชอบวเิ คราะห ไมลงมือทาํ แตใ ชเงินนาํ หนา ตองแกดวย
5 ร คอื รวมพลงั รว มคิด รว มกนั ทาํ รว มกนั สรปุ บทเรียน และรวมกันรบั ผล และยดึ คําสอนที่วา ตอ ง
ระเบิดจากขางใน คอื เขาใจตวั เองกอน ส่ิงแรก คือตน ทนุ ตํา่ ทาํ บัญชคี รัวเรอื น ตัดส่งิ ฟุมเฟอยออกจากชีวติ
คดิ อยางรอบคอบ ไมข เี้ กียจ สรางภมู ิคุมกนั ไมหลงกระแส ไมห ลงวตั ถนุ ิยม ทสี่ ําคญั ไมแ ขงกบั คนรวย แต
ทกุ คนตอ งคดิ ตองฝน เองวาอะไรเหมาะทสี่ ุด จะสําเรจ็ หรอื ลมเหลวอยทู คี่ ุณภาพคน

ปจจุบัน สุรชัย ยังเดินหนาตามแผนชีวิตของตนเอง เพ่ือหวังปลดหน้ีภายในไมเกิน 5 ป
ดว ยการกูเงิน 2 ลานบาท ซอ้ื ทด่ี ินหลังบานเพือ่ สรา งฐานการผลติ

ผมตองการพิสจู นวา คนจนหากมุง มน่ั ทจ่ี ะสแู บบเขาใจศักยภาพตนเองรบั รองอยูไ ดอ ยางมศี ักดศ์ิ รี
และเปนชีวิตทีย่ งั่ ยืนปลอดภัย

------------------------------------
* จนิ ตนา กิจมี หนังสอื พมิ พมติชน หนา 10 วันเสารท่ี 28 มีนาคม พ.ศ. 2552

33

กจิ กรรมที่ 5
ใหผเู รียนวางแผนชีวิตของตนเองดานอาชีพและดานชวี ิตครอบครวั โดยคํานึงถึงหลักปรัชญาของ

เศรษฐกิจพอเพียง

แผนชวี ิต รายละเอยี ดแผนชีวิต

1. ดานอาชพี 1. ตองการประกอบอาชพี ……………………………………………………………..

ดา นครอบครัว 2. ปจจัยท่ีพจิ ารณาประกอบอาชีพนี้ ..............................................................................
แผนชีวิต - เงินลงทนุ ....................บาท
- มีความรูวชิ าชพี น้ี……………………………….…….…………………………….
- ประสบการณท ่ีเก่ียวของกบั วิชาชีพ............................................................................
- ลูกคากลุมเปา หมาย ไดแก… ……………………………….………………………..
- สถานทป่ี ระกอบอาชีพ………………………………………………………………
- ความรู ความสามารถ...................................................................................................
- เคร่ืองมือและอุปกรณ...................................................................................................
- การประชาสัมพันธ /โฆษณา.......................................................................................
- แรงงาน...................คน
- วนั เวลา เปดบรกิ าร..................................................................................................
- สภาพ / สถานการณอาชพี น้ีในพน้ื ท่ปี ระกอบอาชีพ...................................................
- คูแขงทางการคา……………………………………………………………………..
- กลยทุ ธการขาย……………………………………………………..………………

บา น / ท่อี ยอู าศยั
- ปรับปรุง…………………….…………………………………..………………
- พัฒนา………………………………………………………..…………………

สุขภาพ
- ของตนเอง……………………………………………………..…….…………
- สมาชกิ ในครอบครวั ……………………………………………….……..……

การปฏิบตั ิธรรม
- ยึดหลักธรรม...............................ในการดาํ เนินชวี ติ
- การรวมกิจกรรมท่ีวดั ……………………………………….……….……..……
- ปฏิบัตธิ รรมในครอบครัวโดย……………………………………………….……

เศรษฐกจิ

แผนชีวติ 34

รายละเอียดแผนชีวติ

- ลดรายจายโดย...............................................................................................
- เพิม่ รายไดโดย................................................................................................

(รายละเอียด/แนวทางปฏิบตั ิ)
- ออม / ฝากเงินกบั .....................................................................
- ลงทุนโดย

35

บทท่ี 5 การประกอบอาชพี ตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจ
พอเพียง เพ่ือการสรางรายได อยางม่ันคง มั่งค่ัง
และยงั่ ยนื

สาระสําคญั

การประกอบอาชพี ตามหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง เพื่อการสรางรายได อยางม่ันคง ม่ังคั่ง
และยง่ั ยนื มุงเนนใหผเู รียนมกี ารพจิ ารณาอยางรอบดาน มคี วามรอบคอบ และระมัดระวัง ในการวางแผน
และการดําเนินงานทุกขน้ั ตอน เพื่อมิใหเกดิ ความเสียหายตอการพัฒนา เปน การประกอบอาชีพที่คํานึงถึง
การมรี ากฐานทม่ี ่นั คงแขง็ แรง ใหเจรญิ เตบิ โตอยางมลี ําดบั ขัน้ สามารถยกระดับคณุ ภาพชวี ติ ทั้งทางกายภาพ
และทางจิตใจควบคูกัน การประกอบอาชีพตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง จึงมิไดขัดกับกระแส
โลกาภิวัฒน ตรงกนั ขา มกลับสงเสรมิ ใหก ระแสโลกาภิวฒั นไ ดรับการยอมรับมากข้ึน ดวยการเลือกรับการ
เปล่ียนแปลงท่ีสงผลกระทบในแงดีตอ ประเทศ ในขณะเดียวกันเปนการสรางภูมิคุมกันในตัวท่ีดีตอการ
เปล่ยี นแปลงในแงที่ไมด แี ละไมอาจหลีกเลยี่ งได เพอื่ จํากัดผลกระทบใหอยูในระดับไมกอความเสยี หายหรือ
ไมเปน อันตรายรา ยแรงตอ ประเทศ

ผลการเรียนรทู ่คี าดหวงั

ตระหนกั ในความสําคัญของการประกอบอาชีพตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อการ
สรางรายได อยา งม่นั คง มงั่ คั่ง และยั่งยนื พัฒนาประเทศภายใตก ระแสโลกาภวิ ัฒนและเลือกแนวทางหลัก
ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงมาประยุกตใ ชใ นการดําเนินชีวิตอยา งสมดุล และพรอ มรับตอความเปล่ียน
แปลงของประเทศภายใตกระแสโลกาภวิ ัฒน

ขอบขา ยเนอื้ หา

เรอื่ งที่ 1 ความหมาย ความสาํ คัญ ประเภท สาขาอาชีพตาง ๆ การตดั สินใจประกอบอาชีพ
1.1 ความหมาย ความสําคัญ
1.2 ประเภทของงานอาชพี
1.3 กลุมงานอาชีพตา งๆ
1.4 การตดั สนิ ใจประกอบอาชพี

36

เรอ่ื งท่ี 2 การสรา งงานอาชีพตามหลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง 5 กลมุ อาชพี ใหม ทีเ่ นนความเปน
ไทย

2.1 เกษตรกรรม
2.2 อุตสาหกรรม
2.3 พาณชิ ยกรรม
2.4 ความคดิ สรา งสรรค
2.5 การอํานวยการและอาชีพเฉพาะทาง
เรื่องท่ี 3 แนวทางการประกอบอาชพี ทีส่ ง ผลตอ ความสาํ เรจ็
3.1 มคี วามรู คอื ตอ งรอบรู รอบคอบ และระมดั ระวัง
3.2 คุณธรรมทส่ี งเสรมิ การประกอบอาชพี ประสบความสําเร็จ คือ ความสาํ เรจ็ สุจริต

ขยนั อดทน แบงปน

37

เรื่องที่ 1 ความหมาย ความสําคัญ ประเภท สาขาอาชีพตาง ๆ การตัดสินใจประกอบ

อาชพี

1.1 ความหมาย ความสําคัญ

1.2 ประเภทของงานอาชีพ

1.3 กลมุ งานอาชพี ตาง ๆ

1.4 การตัดสนิ ใจประกอบอาชพี

1.1 ความหมาย ความสําคัญ

อาชีพ หมายถึง ชนิดของงานหรือกิจกรรมของบุคคลประกอบอยู เปนงานท่ีทําแลวไดรับ
ผลตอบแทนเปนเงินหรือผลผลิต

อาชีพตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง คืองานท่ีบุคคลทําแลวไดรับผลตอบแทนเปนเงิน
ผลผลติ โดยยึดหลักสาํ คญั 5 ประการในการดาํ เนนิ การ ไดแก

1. ยดึ หลกั ทางสายกลางในการดาํ เนนิ ชีวติ
2. มคี วามสมดุลระหวา งคน ชมุ ชน และส่งิ แวดลอม
3. มีความพอประมาณ พอเพียงในการผลติ การบรโิ ภค และการบรกิ าร
4. มภี มู คิ ุมกนั ในการดําเนินชวี ิตและการประกอบอาชีพ
5. มคี วามเทา ทนั สถานการณชุมชน สังคม
อาชีพมีความสําคัญตอชีวิตคนเราอยางมาก เพราะเปนความมั่นคงของตนเองและครอบครัว
คนทีม่ อี าชพี จะเปน คนท่ไี ดรับการยกยอง ไดรบั การยอมรบั นับถือ เราตองทํางานหาเงิน มีเงินรายได หรือ
สรา งผลผลิต เนื่องจากตองดํารงชีวิตดวยปจจัย 4 คือ อาหาร เคร่ืองนุงหม ยารักษาโรค และท่ีอยูอาศัย
การประกอบอาชีพจงึ เปน สิ่งสําคัญย่ิงตอมนุษยทุกคน
1.2 ประเภทของงานอาชีพ

อาชพี สามารถแบง ออกไดเ ปน 2 ประเภทคอื
1. อาชีพอสิ ระ คือ อาชพี ที่ตนเองเปน เจาของกจิ การ โดยลงทุนเอง วางแผนเอง ตัดสินใจ
เอง จัดบรกิ ารและขายเอง
2. อาชีพรับจา ง คือ อาชีพที่อยูในกิจการของนายจาง มีรายไดจากคาจางและสวัสดิการ
ตา ง ๆ
1.3 กลุมงานอาชีพตาง ๆ การสรางงานอาชีพตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงในที่น้ี

แบงกลุมอาชีพเปน 5 กลุมอาชีพใหม คือ 1. เกษตรกรรม 2. อุตสาหกรรม (ในครอบครัว)

3. พาณชิ ยกรรม 4. ดา นความคดิ สรางสรรค 5 การอํานวยการและอาชีพเฉพาะทาง

38

1.4 การตัดสนิ ใจประกอบอาชีพ
การตัดสินใจที่จะประกอบอาชีพอะไรก็ตาม จะตองมีสิ่งท่ีจะตองคิดหลายดานทั้งตองดู

ขอมูล มีความรู มีทุน แรงงาน สถานท่ี มีกลวิธีการขายและคุณธรรมในการประกอบอาชีพดวย ขอควร
คาํ นึงในการตดั สินใจประกอบอาชพี มดี ังน้ี

1. การตดั สินใจประกอบอาชพี โดยใชขอ มูลอยา งเหมาะสม
ในการประกอบอาชพี ผูเรยี นตองใชขอมลู หลาย ๆ ดาน เพื่อการตัดสินใจ ขอมูลท่ีสําคัญ

คอื ตองรจู ักตนเองวามคี วามชอบหรอื ไม มีสภาพแวดลอมในครอบครวั ชุมชน ทเ่ี หมาะสมกบั การประกอบ
อาชีพนนั้ ๆ หรอื ไม และขอมลู ทีส่ าํ คัญ คอื ความรทู างวิชาการ

2. มีความรูวชิ าชพี น้ัน ๆ
การประกอบอาชีพอะไรก็ตองมีความรูในวิชาชีพน้ัน ๆ อยางดี เพราะการมีความรูใน

วชิ านนั้ ๆ อยางดี จะทาํ ใหส ามารถปรับปรุงพฒั นาอาชีพนัน้ ๆ ไดดยี ิ่งขึ้น
3. มีทนุ แรงงาน และสถานท่ี
ทุน แรงงาน สถานท่ี เปน องคประกอบสาํ คัญในการประกอบอาชพี ทําใหเ กิดความมนั่ ใจ

ในการประกอบอาชีพเปนไปอยา งราบรืน่
4. มวี ธิ ีการปฏบิ ัติงานและจดั การอาชีพ
มีขั้นตอน กระบวนการ การจัดการท่ีเหมาะสม มีประสิทธิภาพ ทําใหงานประสบ

ความสาํ เร็จ ลดตนทุนการผลิต มีผลผลติ ไดมาตรฐานตามทีต่ ั้งเปาหมายไว
5. มีกลวธิ ีการขาย การตลาด
กลวิธีการขาย การตลาดที่สามารถตอบสนองความตองการ ความพึงพอใจของลูกคา

ยอมทําใหย อดขายเปน ไปตามเปาหมาย
6. มีการจัดการการเงินใหมีเงินสดหมุนเวียนสามารถประกอบอาชีพไปไดอยางตอเน่ือง

ไมข ัดขอ ง
7. การจดั ทาํ บัญชีรายรับ – รายจา ย เพ่ือใหทราบผลการประกอบการ
8. มีมนุษยสัมพันธและมีจิตบริการ การมีมนุษยสัมพันธท่ีดีกับลูกคา มีความเปนกันเอง

โดยเฉพาะการใชค าํ พูดท่เี หมาะสม เพอ่ื สรางความพึงพอใจใหก ับลูกคา ไปพรอ มกับการมจี ติ บรกิ ารใหลูกคา
ดว ยความจรงิ ใจ ตองการเหน็ ลูกคามีความสขุ ในการบริโภคสนิ คา

39

9. มคี ุณธรรมในการประกอบอาชีพ ผูผลิตและผูขายมีความซื่อสัตยตอลูกคาใชวัตถุดิบที่มี
คุณภาพ ไมใชสารเคมที ่ีมพี ษิ ในผลติ ภณั ฑ ซึง่ สง ผลตอสุขภาพ สิ่งแวดลอ ม และการดําเนนิ ชีวติ ของลูกคา

เรอ่ื งที่ 2. การสรางงานอาชพี ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

ในที่นไ้ี ดแบงกลมุ อาชีพ 5 กลมุ อาชพี ใหม คอื 1. เกษตรกรรม 2. อุตสาหกรรม

(ในครอบครัว) 3. พาณิชยกรรม 4. ดานความคิดสรางสรรค 5. การอํานวยการและอาชีพเฉพาะ

ทาง โดยวเิ คราะหแ บง กลมุ 5 กลมุ อาชพี ใหม ดานการผลติ กบั ดา นการบริการ

กลุม อาชีพ ดา นการผลิต ดา นการบรกิ าร

1. เกษตรกรรม 1. แปรรปู ผลผลิต * พชื ตน ไม ตัวอยางการตบแตง

- อาหารหลัก ตนไม การจัดดอกไมประดับใน

- อาหารวา ง - ขนม งานมงคล งานศพ การดูแลตนไม

- เครื่องด่ืม (น้ําตะไคร กระเจี๊ยบ การจัดสวน

ใบเตย ขงิ สปั ปะรด เสาวรส ฯลฯ) * สัตว เชน เลี้ยงสุนัข การดูแล

2. เพาะเห็ด (แปรรูป) ตัดขน

3. เพาะพนั ธุไม

4.การเลีย้ งไกไข

5. ขยายพนั ธุพ ืช

6. ปลูกสมนุ ไพร

2. อุตสาหกรรม (ในครอบครัว) 1. ไมนวดเทา ไมกดเทา * บรรจสุ ินคา

2. ผลิตภัณฑจากกะลามะพรา ว * สง สนิ คาตามบา น

3. ผลติ เครอ่ื งประดบั ทํามือ รา น โดยใชม อเตอรไ ซต

4. ผลิตสนิ คา จากวสั ดเุ หลอื ใช * ประกอบสนิ คา /ผลติ ภัณฑ เชน

5. รองเทา แตะ เคร่อื งใช ประดับตบแตง ประกอบชอดอกไม

6. ตะกราจะกาบหมาก

7. เกา อท้ี างมะพรา ว

3. พาณิชยกรรม 1. นาํ้ เตา หูกบั ปาทอ งโก * การขายตรง

2. เคร่ืองดื่ม นา้ํ เตา หู กาแฟ * การขายปลีก

3. ผลิตปยุ ชวี ภาพ นํา้ หมัก * การขายสง

4. ดานความคดิ สรางสรรค 1. ออกแบบบรรจุภัณฑ (ผา กระดาษ * บริการผูกผาตบแตงงานพิธี

พลาสตกิ ฯลฯ) ตางๆ

40

กลมุ อาชีพ ดานการผลติ ดานการบริการ

2. ออกแบบเคร่ืองใชตาง ๆ (ดวยวัสดุ * ลําตดั หมอราํ

เหลอื ใชต างๆ) * รอ งเพลงพื้นบาน

3. ออกแบบเฟอรนเิ จอร * เปา ขลยุ

4. ดนตรพี ื้นบา น (โปงลาง อังกะลงุ )

5. การออกแบบเคร่อื งประดับ

5. การอํานวยการและอาชีพ การแพทยทางเลือก (การนวดแผนไทย * หัวหนางาน

เฉพาะทาง ผอนคลาย บาํ บดั รกั ษา) * Organizer รับจัดงานวันเกิด

ฉลองงานแตง

* รบั ตกแตง สถานท่ี

เรือ่ งท่ี 3 แนวทางการประกอบอาชีพทส่ี ง ผลตอ ความสาํ เรจ็

แนวทางการประกอบอาชีพใหประสบผลสาํ เรจ็ ตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง
มีเง่ือนไขความรูแ ละคณุ ธรรมดังนี้

3.1 มีความรูคือ ตอ งรอบรู รอบคอบและระมัดระวงั
ความรอบรู มคี วามหมายมากกวาคาํ วา ความรูคือนอกจากจะอาศัยความรใู นเชงิ ลกึ เกี่ยวกับ
งานท่จี ะทําแลว ยังจาํ เปน ตอ งมคี วามรใู นเชงิ กวาง ไดแกความรู ความเขา ใจในขอเท็จจริงเกย่ี วกบั
สภาวะแวดลอ มและสถานการณท เ่ี ก่ยี วพันกบั งานทจี่ ะทาํ ทัง้ หมด
ความรอบคอบ คือ การทํางานอยางมีสติ ใชเวลาคิดวิเคราะห ขอมูลรอบดาน กอนลงมือทํา
ซึง่ จะลดความผดิ พลาด ขอบกพรอ งตา ง ๆ ทําใหงานสาํ เร็จไดอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ ใชต น ทนุ ตํ่า
ระมัดระวงั คือ ความไมป ระมาท ใหค วามเอาใจใสในการทํางานอยางตอเน่อื งจนงานสําเรจ็
ไมเ กิดความเสียหายตอ ชีวติ และทรัพยสนิ หรืออบุ ัติเหตอุ นั ไมค วรเกิดขึ้น
3.2 คณุ ธรรมท่สี ง เสริมการประกอบอาชีพใหประสบความสําเร็จ คือ ความซ่อื สัตย สุจริต ขยัน
อดทน แบงปน การประกอบอาชพี ตอ งสัมพนั ธเ กย่ี วขอ งกับบุคคล สงั คม และสิง่ แวดลอม อยางหลีกเลี่ยง
ไมได เพื่อใหการประกอบอาชีพประสบผลสําเร็จตามเปาหมาย ไดรับการสนับสนุนจากผูเก่ียวของ
ผูรว มงาน และลกู คา ผูป ระกอบอาชีพตองมคี ณุ ธรรม ซือ่ สตั ย สจุ ริต ขยนั อดทน แบงปน
ความขยัน อดทน คือ ความต้ังใจเพียรพยายามทําหนาที่การงาน การประกอบอาชีพอยาง
ตอเนอ่ื ง สมํ่าเสมอ ความขยันตอ งปฏิบตั ิควบคกู ับการใชส ตปิ ญ ญา แกปญ หาจนงานเกดิ ผลสาํ เรจ็
ผูท่ีมีความขยัน คือ ผูท่ีต้ังใจประกอบอาชีพอยางจริงจังตอเน่ือง ในเรื่องท่ีถูกท่ีควร มีความพยายาม
เปน คนสงู าน ไมท อ ถอย กลาเผชิญอปุ สรรค รักงานทที่ ํา ตัง้ ใจทาํ หนา ท่อี ยางจริงจงั

41

ซื่อสัตย คือการประพฤตติ รง ไมเ อนเอียง จรงิ ใจ ไมม ีเลหเหลยี่ ม ผูท ม่ี ีความซื่อสตั ย คือ
ผูท่ีประกอบอาชีพตรงไปตรงมา ไมคดโกง ไมเอาเปรียบผูบริโภค ไมใชวัตถุที่เปนอันตราย และ
คาํ นงึ ถงึ ผลกระทบกบั สภาพแวดลอ ม
ความอดทน คือ การรักษาสภาวะปกติของตนไวไมวาจะกระทบกระท่ังปญหาอุปสรรคใด
ผูม ีความอดทน ในการประกอบอาชีพ นอกจากจะอาศัยปญ ญาแลว ลวนตอ งอาศัย ขันติ หรือความอดทน
ในการตอสูแกไขปญ หาตาง ๆ ใหง านอาชพี บรรลุความสําเรจ็ ดว ยกันทง้ั สิ้น
การแบง ปน / การให คือ การแบงปนสิง่ ท่เี รามี หรือส่ิงทส่ี ามารถใหแ กผ ูอ่ืนไดแ ละเปนประโยชน
แกผทู ีร่ บั การใหผูอนื่ ท่บี ริสุทธใิ จไมห วังส่งิ ตอบแทนจะทําใหผ ใู หไ ดร บั ความสขุ ท่ีเปนความทรงจําทยี่ าวนาน
การประกอบอาชพี โดยรจู ักการแบง ปน หรอื ใหส งิ่ ตาง ๆ ทส่ี ามารถใหไ ดแก ลกู คาและชุมชนของเรา
ยอ มไดรับการตอบสนองจากลูกคา ในดานความเชื่อถอื

42

กิจกรรมที่ 6

1. การประกอบอาชพี มีความสาํ คัญตอ การดาํ รงชีวิตของผูเรยี นอยา งไร?
1……………………………………………………………………………………………
2……………………………………………………………………………………………
3…………………………………………………………………………………………..
4……………………………………………………………………………………………
5……………………………………………………………………………………………

2. จงยกตวั อยา งอาชีพ ตามหลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง
อาชีพกลมุ เกษตรกรรม เชน....................................................................................................
..............................................................................................................................................
อาชีพกลุมอุตสาหกรรม เชน...................................................................................................
...............................................................................................................................................
อาชีพกลุมพาณิชยกรรม เชน...................................................................................................
...............................................................................................................................................
อาชีพดา นความคดิ สรางสรรค เชน ..........................................................................................
...............................................................................................................................................
อาชีพดา นการอํานวยการและอาชพี เฉพาะทาง เชน ...............................................................
...............................................................................................................................................

3. เม่อื ผูเรยี นประกอบอาชีพแลว จะนาํ คุณธรรม.........................มาใชในการประกอบอาชีพ และจะมี
แนวทางปฏิบตั ิตามคณุ ธรรมน้อี ยางไร...............................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................

43

กิจกรรมที่ 7
ใหผูเรียนวางแผนแนวทางการประกอบอาชีพของตนเองท้ังที่เขาสูอาชีพใหมและพัฒนาอาชีพ

โดยมีขน้ั ตอนดงั น้ี
ขน้ั ตอนท่ี 1 ใหผเู รยี นแบง กลมุ ออกเปนกลุม ละ 5 – 7 คน แตล ะกลุม ใหเลอื ก หัวหนากลมุ 1 คน
และเลขากลมุ 1 คน รว มระดมพลังสมองแลกเปลีย่ นเรยี นรูตามหัวขอ ดังตอ ไปนี้

1. การประกอบอาชีพตามแนวของหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง
2. อาชพี ท่ีเชือ่ ม่ันวาสามารถทาํ ไดใ นครอบครวั ชุมชนของเรา
3. รวมกันรางรายละเอียด ส่ิงท่ีตองใช สิ่งท่ีตองทําในการประกอบอาชีพนั้น ๆ

(ทาํ 1- 2 อาชพี ) ทงั้ นีใ้ หประธานเปน ผูดาํ เนินการ เลขากลุมจดบันทึกสรปุ สาระสาํ คัญ
เพอ่ื นําเสนอ
ข้ันตอนที่ 2 ใหท กุ กลุมรว มกนั คัดเลอื กอาชีพจากกจิ กรรมท่ี 1 ตามท่กี ลมุ ตกลงรวมทงั้ อาชีพท่สี ามารถ
ทําเปนรายบุคคล และเปน กลุม นาํ มาเขยี นเปน โครงการประกอบอาชีพท่สี ามารถนาํ ไปปฏบิ ัติไดจริง
ขัน้ ตอนที่ 3 ใหผ ูเรียนแตละคน แตละกลมุ นาํ โครงการประกอบอาชีพทน่ี ําเสนอ (ตรวจสอบความสมบูรณ)
ไปประกอบอาชพี โดยมีการรว มระดมทุน จัดหาทนุ การแบงงานกันทํา การลงมตริ วมกนั ตดั สินใจ ระยะเวลา
ดาํ เนินการตามความเหมาะสม แลวสรปุ ผลการประกอบอาชีพเสนอครู กศน.