การเปลี่ยนแปลงคำยืมภาษาบาลี-สันสกฤตที่ปร

การเพมิ เสียง

การเพิมเสยี งเปนการเตมิ เสยี งใหม่ในคาํ เดิมให้มเี สยี งเพิมขนึ
เพอื ประโยชน์ในการแต่งฉันทลักษณ์ทําให้เสยี งไพเราะขึน

เสียงทเี ติมนนั อาจจะเติมเสียงทหี นา้ คาํ กลางคาํ หรอทา้ ยคําก็ได้
และอาจจะเตมิ ทพี ยางค์กไ็ ด้ คาํ ภาษาบาลีและสนั สกฤต

ทปี รากฏในพระปฐมโพธกิ ถา มกี ารเพมิ เสียงในลกั ษณะตา่ งๆดงั ต่อไปนี

คําภาษาบาลแี ละสันสกฤตทีปรากฏในพระปฐมโพธกิ ถา
มกี ารเพิมเสียงในลกั ษณะตา่ งๆดังต่อไปนี

1.การเพิมเสยี งหน้าคํา มี 2 ลักษณะ คือ

1.1 พยางคท์ ีขนึ ต้นดว้ ยสระลอยคอื ฤ ในภาษา
สันสกฤตจะเปนเสยี งสระ โดยทไี มม่ ีเสียงโยที

ไมม่ ี เสียงพยัญชนะตน้ ผสมอยู่ในภาษาไทยนัน
1.2 พยางคท์ ีขนึ ต้นดว้ ยเสยี งสระในภาษาบาลี

สนั สกฤตเปนเสยี งสระ

ตวั อย่าง

คาํ ภาษาเดิม คาํ ไทย
ฤกฺษ ฤกษ์
อนชุ อนุชา
อคฺค อคั ร

2.การเพิมเสยี งกลางคาํ โดยมากแล้วการเพิมเสยี งกลางคาํ นันมัก
จะเกิดขนึ ในคําสมาส เพราะถา้ หากพยางค์หลังของคําหน้าออก
เสยี ง อะ ซึงการเขียนจะไม่มรี ูปสระกาํ กบั อยู่ มแี ต่พยัญชนะเดยี วๆ
เทา่ นนั จะตอ้ งอ่านพยัญชนะตวั นนั เปนเสยี งพยญั ชนะตัวสะกดกอ่ น

จึงจะอ่านพยญั ชนะตัวเดิมนนั เปนเสียงสระ อะ
ตามปกตอิ กี ครังหนึง

ตัวอยา่ ง

คําภาษาเดมิ คาํ ไทย
โกลิตคฺ าม โกลติ คาม
ธรฺมวเศษ ธรรมพเิ ศษ
พรฺ หมฺ โลก พรหมโลก

การเพมิ พยางค์

การเพิมพยางค์มกั ใชก้ บั พยางคท์ ีออกเสยี ง
ไมส่ ะดวก เพอื ใหอ้ อกเสยี งได้งา่ ยขนึ การเตมิ พยางค์

ทปี รากฎในพระปฐมสมโพธิกถา มเี ตมิ หนา้ คํา
กลางคํา และทา้ ยคํา

การตัดเสยี ง

การตัดเสยี งหมายถงึ การตดั เสยี งใดเสียงหนึง
หรอพยางคใ์ ดพยางค์หนึงในภาษาเดิมใหม้ ีเสยี ง
น้อยลง เพือใหส้ ะดวกในการออกเสียง การตัดเสียง

นเี มอื ตัดแล้วยงั คงใช้ในความเตม็ ศพั ท์อยู่

คาํ ยืมภาษาบาลีและสนั สกฤตทีปรากฏในพระปฐมสมโพธิกถา
ซงึ มีการเปลยี นแปลงในลักษณะการตดั เสียงดังต่อไปนี

1.การตัดเสยี งพยางค์หนา้ เช่น

คาํ ภาษาเดมิ คําไทย
นมสฺการ มสั การ
พสธุ า สุธา
อนุชา นชุ

2.การตัดเสยี งพยางค์กลางและท้าย เชน่

คําภาษาเดิม คาํ ไทย

กรฺณ กรรณ
เขตตฺ เขต
ธรฺม ธรรม

3.การตัดทา้ ยพยางค์ เช่น

ภคาาํ ษภาาเษดาิมเดมิ คคําไําทไทยย

กจิ จฺ กจิ
เขตตฺ เขต
ครฺภ ครรภ์

การสบั เสียง

การสับเสยี งคอื ตําแหน่งของเสียงทีมกี ารออกเสียง
สบั กนั เสียงทคี วรจะออกเสยี งก่อนกลบั เสียง
ออกทหี ลัง และเสยี งทคี วรจะออกเสยี งทหี ลัง
กลับออกเสยี งกอ่ น
คํายืมภาษาบาลแี ละสันสกฤตทีปรากฏใน
พระปฐมสมโพธกิ ถา ผูว้ จยั พบวา่ มกี ารแปลียน
แปลงเสียงโดยการสลบั เสียง

ตวั อยา่ ง

คาํ ภาษาเดิม คาํ ไทย
วถิ ิ วถิ ี
ศริ เศียร

การกลมกลืนเสียง

การกลมกลืนเสียง คอื การทเี สยี งเปลียนไปตาม
สภาพแวดลอ้ มหรอตามเสียงขา้ งเคียงหลงั จากการ
เปลียนแปลงเสยี ง เสยี งทเี ปลยี นแปลงนันจะมคี วาม

คล้ายคลึงหรอเหมอื นกบั เสยี งข้างเคยี ง

การเปลยี นแปลงความหมาย

เสียงของคําไม่วา่ จะเปนเสยี งสระหรอเสียงพยัญชนะ
ย่อมมกี ารเปลียนแปลงไปได้ เพราะความคดิ ของ

มนุษยเ์ รานนั มกี ารเปลยี นแปลงอยู่ตลอดเวลา ยงิ ถ้า
ผา่ นภาษาอนื ๆมา เช่น คาํ บาลสี ันสกฤตผา่ นภาษา
เขมรมากอ่ นแลว้ ไทยรับมาใช้ภายหลัง ความหมาย

ยิงเปลยี นแปลงหรอกลายความหมายไปมาก
คือภาษาเหมือนกับสิงมชี วี ต เกิดขนึ แลว้ คงขนึ แล้ว

คงอยู่แลพดบั ไป

ผูว้ จยั ได้อาศัยแนวความคดิ ของพระยาอนมุ านราชธนน
( 2511 : 231-240 ) เปนแนวคิดในการวจัยการเปลยี นแปลง
ความหมายคาํ ภาษาบาลีสันสกฤฤตในพระปฐมสมโพธกิ ถา ปรากฏวา่
มีทังคาํ ทีใชใ้ นภาษาเดิมและคําทีเปลียนแปลงความหมายไปจากเดมิ

ซงึ ความหมายทีเปลียนไปนนั จําแนกได้ 3 ลักษนะ คือ
1.ความหมายแคบเขา้
2.ความหมายกวา้ งออก
3.ความหมายยา้ ยที

ความหมายแคบเข้า

ความหมายแคบเข้า คือคาํ ทใี ชใ้ นภาษาบาลแี ละสนั สกฤตทีมีความหมายหลาย
ความหมาย เมือนํามาใชใ้ นภาษาไทยจึงเลือกใช้เพียงความหมายใดความหมาย

หนึง หรอนาํ มาใชใ้ นความหมายทวั ไป

ตัวอยา่ งแสดงความหมายแคบเขา้

คาํ ความหมายในภาษาบาลแี ละสนั สกฤต ความหมายในภาษาไทย
ถ้อยคาํ เรอง คําอธิบาย คํากล่าว
กถา วาจาเครองกลา่ ว การพดู ถ้อยคํา
หู ใบหู
กรรณ หางเสือเรอ เจ้าชาย หู มมุ สดุ

คํา ความหมายในภาษาบาลแี ละสนั สกฤต ความหมายในภาษาไทย
โกฏิ
โกรธ ทีสดุ ท้าย เงือน ประเสรฐ ปลาย ชอื มาตรานบั เทา่ กบั 10 ลา้ น
ครุฑ
ความโกรธ จํานงภัย ขงึ เคยี ด ขุ่นเคืองใจอย่างแรง
สัตวผ์ ้จู บั งู นกกระไน
นกทเี ปนพาหนะพระรามนณ์
เครองหมายตราแผ่นดนิ

ความหมายกว้างออก

คาํ ยมื ภาษาบาลแี ละสนั สกฤตทีปรากฏในพระปฐมสมโพธิถาทมี ีความหมายกวา้ งออกนนั หมายถึง
คาํ ภาษาบาลแี ละสันกฤตทีมคี วามหมายเฉพาะหลากหลาย เรานาํ มาใชใ้ นความหมายกวา้ งออก
และเพิมความหมายใหม่เข้าไป ทําให้มคี วามหมายมากขนึ กวา้ งออกไปจากเดิม เชน่

คาวา่ “ยุตต”ิ ในภาษาบาลแี ละสันสกฤต หมายถงึ ความถกู ตอ้ ง ความเหมาะสม ความเทียงธรรม ส่วน
ความหมายในภาษาไทย หมายถงึ ความถกู ต้อง ความเหมาะสม ความเทียงตรง การหยดุ ลง การเลิก

และการตกลง จะเห็นไดวา้ ่ คําวา่ “ยุตติ” ในภาษาบาลแี ละสนั สกฤตจึงมหี ลากหลายความหมาย
ทีนาํ มาใชใ้ นภาษาไทย คอื ความถกู ตอ้ ง ความเหมาะสม ความเทยี งธรรม และเพิมความหมายใหม่
เขา้ มาอีกคอื การหยุดลง การเลิก และการตกลง ดงั นนั คาํ วา่ ”ยตุ ติ” น้นจึงมีความหมายกวา้ งออกไป

ตัวอยา่ งแสดงความหมายกวา้ งออก

คคาํ าํ ความหมายในภาษาบาล-ี สนั สกฤต ความหมายในภาษาไทย
งาม, ดี
กัลยาณ คณุ ธรรมอันควรนบั , เปนทชี อบใจ
ครู่ ,คราว ,เวลา , ครัง , สมยั
ขณะ ครู่ , คราว , เวลา ประตู , ชอ่ ง , ทาง
ทวาร ประตู

ความหมายย้ายที

คาํ ยมื ภาษาบาลีและสันสกฤตในพระปฐมสมโพธิกถานนั อกี กลมุ่ หนงึ จะมีความ
หมายยา้ ยทีคาํ ในนภาษาบาลีและสันสกฤตมีความหมายอย่างหนึง
แตเ่ มือเรานําไปใชใ้ นภาษาไทยจะใชค้ วามหมายอีกอย่างหนงึ

ซงึ ความหมายทเี ปลยี นไปนันอาจมเี คา้ ของความหมายเดิมหรออาจไมม่ ีเลยกไ็ ด้
หรอเปลียนความหมายไปลกั ษณะตรงข้าม

ตวั อยา่ งแสดงความหมายยา้ ยที

คคาํ าํ ความหมายในภาษาบาลี-สันสกฤต ความหมายในภาษาไทย
โปร่งอารมณ,์ ชนื ชมยินดี
เกษมสนั ต์ ความสุขอย่างยงิ , สบายอย่างทสี ุด แสดงอาการนบั ถือ , ไม่ลว่ งเกนิ
เคารพ ความเคารพ สวา่ ง, รุ่งเรอง , โพลงขนึ

โชติ ช่วงโชต,ิ ขา้ วไหม้



รายวชาพัฒนาการวชาภาษาไทย

เสนอ
อาจารย์ นิยา บลิ ยะแม

จดั ทาํ โดย
1.นางสาวกาญจนา งามแสง รหัสนกั ศกึ ษา 406301025
2.นางสาวแวนรู มา อารง รหสั นักศกึ ษา 406301030
3.นางสาวรูวยั ดา มะแซ รหสั นักศึกษา 406301031
4.นางสาวกติ มา ดือราแม รหัสนักศึกษา 406301032
5.นางสาวซอบารยะห์ ยาเดง็ รหสั นกั ศึกษา 406301033
6.นางสาวรุสลีนา อาแว รหสั นกั ศึกษา 406301034
7.นางสาวซไู วบะห์ มะแอ รหัสนักศึกษา 406301036

นักศึกษาชันปที 2 หลกั สูตรครุศาสตรบัณฑิต
สาขาวชาภาษาไทย มหาวทยาลัยราชภัฏยะลา