เล่มที่ 2 การจัดระเบียบทางสังคม

1

หนังสืออานเพมิ่ เตมิ

กลุมสาระการเรียนรูส ังคมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม

สาระท่ี 2 หนา ทีพ่ ลเมอื ง วฒั นธรรม
และการดําเนนิ ชวี ติ ในสงั คม

ช้นั มัธยมศึกษาปที่ 6

เรอื่ ง

การจดั ระเบยี บทางสงั คม

โดย
นางสาวมรดิ า คํามลู มาตย
โรงเรียนน้าํ พองศึกษา อําเภอนาํ้ พอง จงั หวดั ขอนแกน
สํานกั งานเขตพ้นื ท่ีการศกึ ษามัธยมศึกษาขอนแกน

ก

คาํ นาํ

หนังสืออา นเพม่ิ เตมิ น้ีสรา งข้ึนมีเน้ือหาในรายวิชาสงั คมศึกษา สาระที่ 2 หนาท่ีพลเมือง
วัฒนธรรมและการดําเนนิ ชีวิตในสงั คม

หนังสืออา นเพม่ิ เติม เร่อื ง การจดั ระเบยี บทางสงั คม เลม นเ้ี ปนหนงั สืออา นเพิม่ เติมกลุม
สาระการเรียนรูสังคมศึกษาศาสนาและวัฒนธรรมสาระที่ 2 หนา ท่ีพลเมอื ง วฒั นธรรมและการ
ดาํ เนินชีวิตในสงั คม ช้ันมัธยมศึกษาปท ่ี 6 ตามหลกั สูตรการศึกษาข้ันพ้นื ฐานพ .ศ. 2551 โดยมี
จุดมงุ หมายเพือ่ ใหเ ด็กสามารถใชค นควา หาความรูเพม่ิ เติมทัง้ ในเวลาเรยี นและนอกเวลาเรยี นตาม
ความเหมาะสมกับวัยและความสามารถของเดก็ ใหเ ดก็ เห็นคุณคาของภาษามีความรูเ กีย่ วกับ สงั คมที่
เราอยอู าศัย กฎระเบยี บขอ บงั คบั ของสังคม การปฏบิ ัตติ นเพ่ือใหอ ยูรว มกับผูอน่ื ในสงั คมไดอ ยา ง
สงบสขุ การเคารพสิทธิที่พึงมขี องตนเองละผอู ืน่ ที่อยูในสังคม และการศึกษาวัฒนธรรมของตนเอง
และวัฒนธรรมของประเทศเพอื่ นบานเพอื่ นําไปประยกุ ตปฏบิ ัติในการดาํ เนินชวี ติ อยางถกู ตอ ง
ขอขอบคณุ คณะผูบรหิ ารและคณะครโู รงเรียนน้าํ พองศึกษาทุกทา น
ท่กี รุณาใหค วามอนุเคราะหสนับสนุนการจดั ทาหนังสืออานเพม่ิ เติมใหสาํ เรจ็ ลลุ ว งไปดวยดี

มรดิ า คํามลู มาตย

สารบัญ ข

เร่อื ง หนา ก
คํานํา 1
คาํ ชแี้ จงการใชหนังสอื อา นเพมิ่ เตมิ 2
สาระสําคัญ / จดุ ประสงคการเรียนรู 3
แบบทดสอบกอ นเรียน 5
การจัดระเบียบทางสงั คม 6
องคประกอบของการจดั ระเบียบสังคม 7
บรรทัดฐานทางสงั คม 8
ประเภทของบรรทดั ฐานทางสงั คม 11
สถานภาพ 12
ประเภทของสถานภาพ 14
บทบาท 15
คําศพั ทน า รู 16
กจิ กรรมทายบทเรยี น 17
แบบทดสอบหลังเรยี น 19
บรรณานกุ รม

คาํ ช้แี จงการใชห นังสืออานเพิม่ เติม

1. นกั เรียนควรศึกษาจดุ ประสงคการเรยี นรูทีก่ ําหนดไวกอ นอานเนือ้ หาภายในหนงั สือ
2. นกั เรียนทาํ แบบทดสอบกอ นเรียน เพื่อประเมนิ ความรูเบอื้ งตน
3. นักเรยี นอานและทาํ ความเขา ใจเนอ้ื หาภายในหนงั สืออยางต้งั ใจ
4. เมือ่ อานเนอื้ หาจบแลว นักเรียนทาํ กจิ กรรมทา ยเลม และแบบทดสอบหลงั เรยี น

ทีก่ ําหนดให เพ่ือประเมินความรคู วามเขาใจจากการอาน
5. ตรวจคาํ ตอบจากการรวมกนั อภปิ รายในชนั้ เรียน
6. ทบทวนเน้ือหา ประเดน็ ความรูท ย่ี งั ไมเขา ใจ โดยอานทบทวนเน้ือหาอกี คร้ัง

2

สาระสาํ คญั / จุดประสงคก ารเรียนรู

สาระสําคัญ
การอยูรวมกนั เปน สงั คมยอมเกดิ การกระทาํ รวมกันอยา งสงบ ในหมชู นทแ่ี ตกตางกนั ใน

สังคม คนสว นมากทํางานโดยมีจดุ มุงหมายทเี่ ปนอุปสรรคและการยอมรับตามบทบาทและตําแหนง
อนั มอี ยู เพ่ือความเปน ระเบยี บเรียบรอ ยทางสงั คม นอกจากนั้น สมาชกิ ของสังคมควรมรี ูปแบบใน
จดุ ประสงค จุดมงุ หมาย และแผนตา ง ๆ รว มกัน การจดั ระเบียบทางสังคมเปนการรวมสวนท่ี
แตกตางกันของคนใหปฏบิ ตั ิหนาทกี่ นั เปนกลมุ การกระทําทคี่ ิดขึ้นเพือ่ การไดม าบางส่ิงทเ่ี ราทาํ
จดุ ประสงคก ารเรยี นรู
ดานความรู(K)

1. นกั เรียนสามารถอธิบายความหมายและองคป ระกอบของการจดั ระเบียบทางสงั คมได
ดานทกั ษะกระบวนการ(P)

1. นักเรียนสามารถวเิ คราะหความสาํ คญั ของการจัดระเบียบทางสงั คมได
ดานคุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค (A)

1. นกั เรยี นตระหนักถึงความสําคญั ของการปฏิบัตติ ามกฎระเบยี บของสงั คม
2. นักเรียนมีความใฝเรยี นรู ความมงุ มนั่ ในการทาํ งานและมจี ติ สาธารณะ

3

แบบทดสอบกอ นเรียน

คําช้แี จง ใหน ักเรียนทาํ เครอ่ื งหมาย (X) ทบั คําตอบทถ่ี กู ตอ งท่ีสดุ เพยี งขอ เดียว

1. การกระทาํ ของบุคคลในขอใดท่ีไมเ ปน การแสดงบทบาททางสังคม

ก. ด.ช.แดง ข่จี กั รยานไปสวนสาธารณะ
ข. ร.ต.ต.วีระ จับวัยรนุ ขีจ่ กั รยานยนตฝา สญั ญาณไฟแดง
ค. ด.ช.ขยนั ใชเ วลาวา งหลงั เลิกเรียนทําการบา น
ง. ครูไหวอบรมนกั เรียนกอ นสอนหนังสือ

2. ขอใดตอ ไปนเ้ี ปนจารีตในสงั คมไทย

ก. การทําพธิ ีสืบชะตาแมน าํ้

ข. การสตรีนุงผา ซิน่ ไปทาํ บุญท่ีวดั

ค. การรดน้ําดําหวั ผูใหญใ นเทศกาลสงกรานต

ง. หา มสตรีเขา ไปในพ้ืนท่ีช้ันในรอบองคพ ระธาตดุ อยสุเทพ

3. “ใครมาถงึ เรือนชานตองตอนรับ” เกี่ยวขอ งกบั ขอใด

ก. วฒั นธรรมยอย ข. วถิ ปี ระชา ค. คติธรรม ง. จารตี

4. ขอใดมลี กั ษณะเปนสถานภาพท่ตี ดิ ตวั มามากทีส่ ดุ ค. คนทรงเจา ง. พอบุญธรรม

ก. พ่ขี องนอง ข. แมตัวอยา ง ข. เดนิ ตามหลงั ผูใ หญหมาไมกัด
ง. น้ําข้นึ ใหร ีบตัก
5. ขอ ใดแสดงถงึ บรรทัดฐานทางสงั คมมากทีส่ ุด

ก. ทาํ อะไรตามใจคอื ไทยแท

ค. รแู พ รูชนะ รอู ภยั

4

แบบทดสอบกอ นเรียน

6. ขอ ใดกลาวถงึ ประเภทของสถานภาพทแี่ ตกตา งจากขอ อนื่

ก. นายสมศกั ดิ์เปน ผูใหญใจดี
ข. นายทองพนั ชงั่ เปนลกู เศรษฐี
ค. นางสวยสดเปน ภรรยาดาราภาพยนตร
ง. นางสาวสรอยเพชรเปน คนไทยเชอื้ สายญ่ปี นุ
7. ขอ ใดกลา วถงึ บทบาทไดถูกตอ งทส่ี ดุ
ก. บุคคลทกุ คนตอ งมีบทบาทใดบทบาทหน่ึงในสังคม
ข. บุคคลจะแสดงบทบาทไมไดถ าไมมีคูแสดงบทบาท
ค. ถาสมาชิกของสังคมเขาใจในบทบาทถกู ตอ งสังคมกจ็ ะมรี ะเบยี บ
ง. บทบาทคอื สทิ ธแิ ละหนา ท่ขี องบคุ คลแตละคนพงึ มใี นสังคม
8. สถานภาพทางสังคมเกยี่ วขอ งกบั เรอ่ื งใดมากท่ีสดุ

ก. อาํ นาจและเกยี รติยศ ข. สิทธิและหนา ท่ี

ค. กฎระเบียบและความสมั พันธ ค. ความรบั ผิดชอบและความมรี ะเบยี บ

9. การรมุ ประชาทัณฑผูทที่ ําผิด เปนลักษณะของการควบคุมระเบียบสงั คมแบบใด

ก. กฎหมู ข. จารตี

ค. วถิ ีประชา ง. การขัดเกลาทางสงั คม

10. ในสงั คมดั้งเดิม การฝาฝน ขอใดจะถกู ลงโทษรนุ แรงมากท่ีสดุ

ก. วถิ ชี าวบาน ข. จารีต

ค. ความเช่อื ง. ประเพณี

เฉลย
1. ค 2. ง 3. ข 4. ก 5. ค
6. ง 7. ข 8. ข 9. ข 10.ข

5

การจัดระเบยี บทางสังคม

ภาพ การจัดระเบียบทางสังคม

ท่มี า : http://thn23325social.blogspot.com/2015/01/blog-post_21.html

การจดั ระเบียบทางสังคม เปนกระบวนการทม่ี ขี อบเขตกวา งขวางมากเปน กระบวนการท่ี
ครอบคลุมปรากฏการณส งั คมหลายอยาง เรมิ่ จากการจดั ใหมกี ฎเกณฑ ขอ บงั คบั ตา ง ๆ หลายอยา ง
เพอื่ ใหส มาชกิ ของสงั คมยดึ ถือเปน แนวทางในการปฏบิ ตั ติ อกัน เราอาจกลาวถึงการจัดระเบยี บระหวา ง
สามีภรรยา การจดั ระเบยี บสงั คมของกลมุ อาชญากร การจดั ระเบียบสังคมของหมบู าน จนถงึ การจัด
ระเบียบสงั คมของสงั คมไทย หรอื การจดั ระเบียบสงั คมของโลกก็ได สงั คมทกุ ประเภทจําเปน ตอ งมีการ
จัดระเบียบสงั คมไมม ากกน็ อ ย ระเบียบสังคมเปน เงื่อนไขพ้นื ฐานที่จาํ เปนตอ การดาํ รงอยูของสงั คม
ท้ังหลาย

การจดั ระเบียบทางสงั คม หมายถงึ วิธกี ารทค่ี นในสงั คมกาํ หนดข้ึนเพ่อื ใชเปนกฎระเบยี บ
กฎเกณฑ แบบแผน ในการอยูรว มกันของสมาชกิ โดยสมาชิกไดย อมรบั เปน แนวปฏิบัตริ ว มกนั และ



6

องคประกอบของการจดั ระเบียบสังคม

ภาพ องคประกอบของการจัดระเบยี บสังคม

ทมี่ า : http://thn23252social.blogspot.com

1. บรรทัดฐานทางสงั คมหมายถึง มาตรฐานทค่ี นสวนใหญใ นกลมุ ยดึ ถือเปนแนวทางใน
การปฏิบัติ ประเภทของบรรทดั ฐานทางสังคม แบง เปน 3 ประเภท คอื

1.1 วิถปี ระชา หรือ วิถชี าวบา น
1.2 จารีต หรือ กฎศีลธรรม
1.3 กฎหมาย
2. สถานภาพ เปนตําแหนง หรอื ฐานะท่ีไดจากการเปนสมาชิกของกลมุ สงั คม สถานภาพ
จะกาํ หนดสิทธแิ ละหนาที่ของบคุ คลทมี่ ีตอผูอื่น สถานภาพแบงออกเปน 2 ประเภท คือ
2.1 สถานภาพทีต่ ดิ ตัวมาแตกําเนิด
2.2 สถานภาพทไ่ี ดมาโดยความสามารถ
3. บทบาท หมายถงึ การปฏิบตั ิตามหนา ที่และสทิ ธขิ องตนตามสถานภาพในสังคม เชน
สถานภาพเปน นักเรยี นก็จะตองมบี ทบาทเรียนหนังสอื ขยันหมน่ั เพยี ร เปน คนดี สถานภาพเปน
นายแพทยก ็จะมีบทบาทคือรักษาผปู วย สถานภาพเปน ทหารกจ็ ะตอ งมีบทบาทคือรักษาและปอ งกนั
ประเทศชาตไิ มใ หใครมารุกราน

7

บรรทัดฐานทางสงั คม

ภาพ บรรทัดฐานทางสงั คม

ทม่ี า : http://social-agenda.org/article/598

บรรทดั ฐาน ทางสงั คม คอื ระเบยี บหรอื แบบแผนแหงพฤติกรรมซ่งึ เกิดจากการปฏิบตั ิตาม
นิยามของสังคมน้นั

ประเสริฐ แยมกลน่ิ ฟงุ ไดอธบิ ายวา “บรรทดั ฐาน หมายถึง ระเบยี บ กฎเกณฑ แบบ
พฤตกิ รรม หรือคตินิยมทีส่ งั คมวางไ ว เพอื่ กําหนดแนวทางสําหรบั บุคคลยึดถอื ปฏบิ ัติในสถานการณ
ตาง ๆ การท่ีสมาชิกในสังคมมีการติดตอสมั พนั ธก นั ราบรืน่ ก็เพราะแตล ะฝายตางปฏิบตั ิตามบรรทัด
ฐานท่ีทุกคนมีความเขาใจรวมกนั ทาํ ใหเ กดิ ความแนนอนและความเปนระเบยี บในสงั คม

ตามความเหน็ ของ ดร. ไพฑูรย เครือแกว “บรรทดั ฐาน คอื ตัวกาํ หนด พฤติกรรมหรือกริยา
ในชวี ิตประจําวันของคนในสงั คม หมายความวา บรรทดั ฐานจําเปนตองแสดงมาตรฐานหรือบงบอก
มาเลยวา ในสถานการณห รือ เหตกุ ารณเ ฉพาะอยา งยงิ่ ในชีวิตประจาํ วันของแตล ะบุคคลนั้น เขาควร
จะปฏิบตั ิหรือ มกี ิรยิ าอาการเชน ใดบาง”

8

ประเภทของ บรรทดั ฐานทางสงั คม

ภาพ บรรทดั ฐานทางสังคม (วิถปี ระชา)

ท่ีมา : http://www.maceducation.com/e-knowledge/

1. วถิ ปี ระชาหรือวิถีชาวบา น (folkways)
เปนแนวทางสําหรบั การปฏิบตั หิ นาท่ี ซึง่ เปนเร่อื งเก่ียวกับการที่มนษุ ยในสงั คมหนง่ึ ๆ

ไดป ฏิบัตกิ ันทกุ วัน จนกลายเปนความเคยชินและเปนขนบธรรมเนยี มประเพณี หากบุคคลใด
ละเมดิ ฝา ฝน กไ็ มไดร บั โทษรุนแรงแตประการใด เพยี งแตไดรับคําตฉิ ินนนิ ทาวา ประพฤติปฏิบัติ
ในทางไมชอบไมควรเทา นน้ั เชน ถานกั เรยี นพดู ไมสภุ าพ กจ็ ะถูกครหู รอื พอแมต าํ หนิ แตถ าทาํ
ความดีหรือปฏิบตั ิถูกตองตามมาตรฐานของสงั คมกจ็ ะไดร บั คํายกยอง ชมเชย เชนถา นกั เรียน
แตง ตัวถกู ระเบียบของโรงเรยี นกจ็ ะไดรับคาํ ชมจากครู พอแมหรือผทู พ่ี บเหน็ สิ่งทีถ่ อื วา เปน วถิ ี
ประชา เชน มรรยาทในการรบั ประทานอาหารบนโตะ การแตงกายไปในโอกาสตาง ๆ โดย
เหมาะสม หรอื พดู ภาษาทีส่ ภุ าพซงึ่ บคุ คลในสงั คมนนั้ นิยมใชก นั

9

ประเภทของ บรรทดั ฐานทางสงั คม

ภาพบรรทดั ฐาน (จารตี )

ทมี่ า : http://writer.dek-
d.com/saroyieam/

2. จารตี หรือกฎศีลธรรม (mores)
เปนแบบแผนความประพฤติ ทีถ่ ือวา มีความสําคัญ มากขน้ึ เพราะเปน เรื่องท่เี กยี่ ว ของกับ

ศลี ธรรมหรือความดี ความช่วั ซึ่งผไู มป ฏิบตั ิตามจะไดรับปฏกิ ิรยิ าโตต อบจากสมาชกิ ของสังคม
อยา งรนุ แรงกวาวิ ถีประชา ตวั อยา งเชน คนไทยมีกฎศลี ธรรมไมบรโิ ภคเน้ือสุนัขและเนอื้ แมว
เพราะถอื วา เปนสัตวเ ลีย้ งในบาน หากทราบวา บคุ คลใดบริโภค ผูน นั้ จะไดรับปฏกิ ริ ยิ าโตตอบ
ในทางลบ กลาวคอื จะไมมใี ครอยากคบคา สมาคมดวย โดยเกรงวาผนู ้ันมีจติ ใจขาดศีลธรรมและ
เหยี้ มโหด จึงไดบ รโิ ภคเนอ้ื สุนัขและเน้อื แมว หรอื การอกตัญูตอพอแมครูอาจารยและผูมพี ระคณุ

10

ประเภทของ บรรทัดฐานทางสงั คม

ภาพ บรรทัดฐานทางสงั คม (กฎหมาย)

ทมี่ า : http://www.thaigoodview.com

3. กฎหมาย (law)
เนื่องจากสงั คมมนุษยมีแนวโนม ไปในเชงิ ซอ น จึงเกิดปญ หาขอโตแยง เกยี่ วกับแบบแผน

พฤติกรรมของมนุษย เปน หนาทีข่ องสงั คมทจี่ ะตอ งตราบทบัญญตั ิและกฎหมายท่ีเปน ลายลกั ษณ
อกั ษร โดยผูม ีอาํ นาจในรฐั เปน ผูจัดทาํ หรือตราข้นึ เพ่ือควบคุมสังคมใหม คี วามสงบเรียบรอย
ตลอดจนจดั เจา หนาทคี่ อยควบคมุ ตรวจตราจบั กมุ ผูละเมดิ ฝาฝนมาลงโทษตามบทบัญญัตแิ หง
กฎหมายซงึ่ กฎหมายจะมกี ารกําหนดบทลงโทษผทู ่กี ระทําผิดไวอยา งชดั เจน กฎหมาย จงึ เปนเรอ่ื ง
ของบานเมืองหรือรัฐบาล มิใชเ ปนเร่อื งระหวา งปจ เจกชนตอปจเจกชน อนึ่งกฎหมายที่ออกใช
บงั คบั แลว อาจถูกเปลย่ี นแปลง แกไ ขหรือยกเลกิ และมีการออกใชบงั คับใหมอยเู สมอ ตามความ
เหมาะสมและจําเปนกฎหมายมกั มีรากฐานมาจากวถิ ีประชาหรือวนิ ยั แหงจรรยา เพราะฉะน้ัน
กฎหมายท่ดี ีจึงควรสอดคลอ งหรอื ไมข ัดกบั วิถปี ระชาและวนิ ยั แหง จรรยา

11

สถานภาพ

ภาพ สถานภาพทางสังคม

ที่มา : http://thn2272333333.blogspot.com/

สถานภาพ คอื ตาํ แหนงของบุคคลในสังคมหรือกลุมใดกลุม หนงึ่ ทุกสงั คมหรือกลมุ คนยอ ม
มีตาํ แหนงมากมายและบุคคลคนเดียวอาจดํารงตําแหนง หลายตาํ แหนง เชน นาย ก. เปน ลกู ชาย
ของพอ เปนนกั ศกึ ษา เปนสมาชิกของชมรม เปน ตน

ในสงั คมเชิงซอน คอื สงั คมที่ประกอบดวยคนกลมุ ใหญ ๆ หลายกลุมและคนเหลา นั้นมี
ความแตกตา งกนั ในดา นชีวติ ความเปน อยู การ ประกอบ อาชีพ และมอี ตั ราการยายถ่ินฐานสูงนนั้
การปะทะสังสรรคทางตาํ แหนงมใิ ชเปนไปในทางสวนตัวและนเ่ี องทาํ ให “สถานภาพมคี วามสาํ คญั
ย่งิ ตอการศึกษาทางสงั คมวทิ ยา ” ขอยกตัวอยา งเชน นสิ ติ ใหมคนหน่ึงของมหาวิทยาลัยตอ งติดตอ
กบั เจา หนาทล่ี งทะเบยี นและอาจารยผูบรรยายตา ง ๆ โดยท่นี สิ ิตคนนน้ั ไมร ูจักหรอื เห็นหนา ของ
บคุ คลดังกลา วมากอ นเลย แตก ารดาํ เนนิ การลงทะเบยี นและการเขาช้ันเรียนกเ็ ปน ไปตามตาํ แหนง
ซ่ึงมบี รรทดั ฐาน กํากบั ไว

12

ประเภทของ สถานภาพ

ภาพ สถานภาพทางสงั คมที่ไดมาโดยกําเนิด

ท่ีมา : http://writer.dek-d.com/saroyieam/

1. สถานภาพโดยกาํ เนดิ
เปน เรอ่ื งของการทบ่ี ุคคลนนั้ ไดรับสถานภาพ มาโดยเงอื่ นไขทางชีวภาพ น่นั คอื พอเกดิ

ข้ึนมาในโลกก็ไดร ับเลย ซึ่งพอแยกอธิบาย ดังตอ ไปน้ี
1.1 สถานภาพทางวงศาคณาญาติ คือ บคุ คลยอ มมีความผูกพันกับครอบครัว
1.2 สถานภาพทางเพศ คอื บุคคลเกดิ มาเปนเพศใด เปนชายหรอื หญิง บุคคลนน้ั ก็จะยอม

ไดรับสถานภาพทางเพศ ซึ่งยอมมีบทบาทที่ตางกัน
1.3 สถานภาพทางอายุ คือ บคุ คลไดรบั สถานภาพตามเกณฑอายุของตน
1.4 สถานภาพทางเชอื้ ชาติ คือ บคุ คลทเ่ี กิดมาจากชาตใิ ดกม็ สี ถานภาพตามบรรทดั ฐาน

ของเช้อื ชาตนิ ้ัน ๆ
1.5 สถานภาพทางทอ งถ่นิ คอื บคุ คลทีเ่ กดิ มาใน ถ่ินฐานใด
1.6 สถานภาพทางชนชั้น บคุ คลที่เกดิ มาจากครอบครัวของชนชัน้ สงู คือ มฐี านะดี ยอ ม

ไดรบั การศกึ ษาสงู อกี ดวย และไดรับสถานภาพเปน ชนช้นั สูง

13

ประเภทของ สถานภาพ

ภาพ สถานภาพทางสงั คมท่ีไดม าโดยการกระทํา

ทมี่ า : http://suthatham-social.blogspot.com/2011/06/blog-post.html

2.สถานภาพโดยการกระทํา

สถานภาพประเภทนีเ้ ปน สถานภาพทไ่ี ดม าภายหลงั อันเปน ผลสบื เน่ืองมาจากความสําเรจ็

ของการกระทําของตน ดงั ตอไปนี้

2.1สถานภาพทางสมรส คอื บุคคลจะไดรบั สถานภาพของความเปนสามี – ภรรยาภายหลงั

ท่ไี ดทําการสมรสแลว

2.2สถานภาพทางบิดามารดา คอื บุคคลจะไดรับสถานภาพของความเปนบดิ า – มารดา ก็

ตอ เม่ือบคุ คลนนั้ ๆ มีบตุ ร

2.3สถานภาพทางการศึกษา บคุ คลท่ไี ดร บั การศกึ ษายอมไดร บั สถานภาพทางการศกึ ษาตาม

วฒุ ิทตี่ นไดม า

2.4สถานภาพทางอาชีพ สังคมประชาธิปไตยเปด โอกาสใหบุคคลไดมีโอกาสแขง ขั น

ในดานความสามารถเก่ยี วกับการประกอบอาชพี บคุ คลยอ มไดรบั สถานภาพตามประเภทอาชพี

14

บทบาท

ภาพ บทบาททางสงั คม

ท่มี า : http://simple-laws.blogspot.com/2014/04/blog-post_2290.html

เมอื่ บคุ คลดาํ รงตําแหนงในสังคมหรือกลุม คน บุคคลนนั้ ยอ มแสดงบทบาทตามตาํ แหนง นัน้
ๆ เพราะฉะนนั้ โดยปกติวิสัยแลว สถานภาพและบทบาทจึงเปน ส่ิงทคี่ วบคกู ันไปบทบาทหรือการ
ปฏบิ ตั หิ นาทย่ี อ มขึน้ อยูก บั บคุ คลทเ่ี ขา ดํารงตําแหนง น้นั ๆ เพราะฉะนั้น บทบาทจงึ เปน รปู แบบที่
เคลอ่ื นไหวหรอื รปู การทาง พฤตกิ รรมของตําแหนง ขอยกตวั อยา งเชน นายกรฐั มนตรขี องประเทศ
ไทยยอ มมี บรรทดั ฐานหรอื แนวทางปฏิบตั ิบางประการ กลาวคือ มสี ิทธิหนาทแ่ี ละอภสิ ทิ ธ์ติ า ง ๆ แต
บทบาทหรอื การปฏิบตั หิ นา ท่ขี องนายกรฐั มนตรขี องแตล ะคนยอ มแตกตางกันออกไป
ความแตกตา งระหวางบทบาทและตาํ แหนง ท่เี กดิ ขึ้นน้ัน กเ็ พราะวา “ตาํ แหนง” เปนแนวความคิด
ทางสังคมวทิ ยา สวน “บทบาท ” น้ัน เปน แนวความคิดทางจติ วิทยาทางสังคม เพราะฉะนน้ั
บทบาทจึงเปลีย่ นแปลงอยูเสมอในเมอ่ื มีการ เปล่ียนแปลงคนใหมท ่ีมาดํารงตําแหนงนั้น

15

คาํ ศพั ทน า รู

สวัสดภิ าพของสงั คม หมายถึง [น.] ความปลอดภยั ของสังคม เชน ขอใหเ ดนิ ทางโดย

สวัสดิภาพ ตาํ รวจออกตรวจทอ งท่ใี นเวลากลางคืน

เพอ่ื สวัสดิภาพของประชาชน.

เจตนารมณ หมายถงึ [น.] ความมงุ หมาย,เจตนา,ความต้ังใจ,จดุ หมาย,

เปา หมาย.

เงอ่ื นไขทางชวี ภาพ หมายถึง [ว.]เงอ่ื นไขทเ่ี ก่ียวกบั สง่ิ ท่ไี มมชี วี ติ และสงิ่ ที่สบื

เนื่องมาจากสงิ่ มชี ีวิต.

ดูถูกเหยียดหยาม หมายถึง [ก.] แสดงอาการเปนเชงิ ดหู มน่ิ หรือเหยยี ดหยามเขา

เห็นเขาเปนเลว, เห็นเขาเปนไมดี.

ราชบณั ฑติ ยสถาน.(2546) “พจนานกุ รมฉบบั ราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ.2542”.
กรงุ เทพมหานคร : นานมีบคุ สพบั ลเิ คชน่ั ส, .

16

กจิ กรรมทา ยบทเรยี น

ให นักเรยี นเขยี นเรยี งความในหัวขอ “การปฏบิ ัติตัวของเด็กไทยใหเปน ไปตาม
ระเบยี บของสังคม ”ลงในกระดาษ A4 เขียนดวยลายมือ ขนาดไมเกนิ 1 หนา กระดาษ
พรอมเตรียมตัวนําเสนอเรยี งความผาน Zoom ในชัว่ โมงตอไป

17

แบบทดสอบหลงั เรยี น

คําช้ีแจงใหน ักเรยี นทําเคร่อื งหมาย (X) ทบั คาํ ตอบท่ถี กู ตอ งทีส่ ุดเพียงขอ เดียว

1. ขอใดตอ ไปน้เี ปน จารีตในสงั คมไทย

ก. การทาํ พธิ ีสบื ชะตาแมน้าํ

ข. การสตรนี งุ ผาซิน่ ไปทําบุญทว่ี ัด

ค. การรดนํา้ ดําหัวผูใหญใ นเทศกาลสงกรานต

ง. หา มสตรเี ขาไปในพ้ืนท่ชี ัน้ ในรอบองคพระธาตุดอยสุเทพ

2. สถานภาพทางสังคมเกี่ยวของกับเร่ืองใดมากทสี่ ุด

ก. อาํ นาจและเกยี รตยิ ศ ข. สิทธิและหนาท่ี

ค. กฎระเบียบและความสัมพันธ ค. ความรับผดิ ชอบและความมรี ะเบยี บ

3. การรุมประชาทณั ฑผูท่ที าํ ผดิ เปน ลักษณะของการควบคมุ ระเบียบสังคมแบบใด

ก. กฎหมู ข. จารตี

ค. วิถีประชา ง. การขัดเกลาทางสงั คม

4. “ใครมาถึงเรือนชานตองตอ นรบั ” เกย่ี วของกบั ขอ ใด

ก. วัฒนธรรมยอย ข. วถิ ีประชา ค. คตธิ รรม ง. จารตี

5. ขอใดกลาวถงึ บทบาทไดถ ูกตอ งทสี่ ดุ

ก. บุคคลทกุ คนตอ งมีบทบาทใดบทบาทหนึ่งในสังคม

ข. บุคคลจะแสดงบทบาทไมไดถ าไมมคี แู สดงบทบาท

ค. ถา สมาชกิ ของสงั คมเขา ใจในบทบาทถูกตอ งสงั คมกจ็ ะมรี ะเบยี บ

ง บทบาทคอื สิทธิแล หนา ทีข่ องบคคลแตล คนพงึ มีในสงั คม

18

แบบทดสอบหลงั เรียน

6. ขอ ใดกลา วถงึ ประเภทของสถานภาพท่แี ตกตางจากขออ่นื

ก. นายสมศักด์ิเปนผูใหญใจดี
ข. นายทองพันช่งั เปน ลูกเศรษฐี
ค. นางสวยสดเปนภรรยาดาราภาพยนตร
ง. นางสาวสรอยเพชรเปนคนไทยเชื้อสายญปี่ นุ
7. การกระทําของบคุ คลในขอใดท่ีไมเปนการแสดงบทบาททางสังคม

ก. ด.ช.แดง ขจี่ กั รยานไปสวนสาธารณะ

ข. ร.ต.ต.วรี ะ จบั วยั รุน ข่จี ักรยานยนตฝ าสญั ญาณไฟแดง

ค. ด.ช.ขยัน ใชเ วลาวา งหลงั เลกิ เรียนทาํ การบาน

ง. ครไู หวอบรมนกั เรียนกอนสอนหนังสือ

8. ขอใดแสดงถงึ บรรทัดฐานทางสังคมมากทีส่ ุด

ก. ทาํ อะไรตามใจคอื ไทยแท ข. เดนิ ตามหลังผูใ หญหมาไมกดั

ค. รูแพ รูช นะ รอู ภัย ง. น้ําขนึ้ ใหรีบตกั

9. ในสังคมดง้ั เดิม การฝา ฝน ขอ ใดจะถูกลงโทษรนุ แรงมากที่สดุ

ก. วิถีชาวบาน ข. จารตี

ค. ความเชอื่ ง. ประเพณี

10. ขอ ใดมลี ักษณะเปนสถานภาพท่ีติดตวั มามากที่สดุ

ก. พขี่ องนอ ง ข. แมต วั อยา ง ค. คนทรงเจา ง. พอ บญุ ธรรม

เฉลย
1. ง 2. ข 3. ข 4. ข 5. ข
6. ง 7. ค 8. ค 9. ข 10.ก

2109

บรรณานุกรม

เคน จนั ทรวงษ.(2554).คมู ือ-เตรียมสอบ สังคมศกึ ษา ม.4-6 สาระท่ี 2 หนาท่พี ลเมือง
วฒั นธรรม และการดาํ เนนิ ชวี ิตในสงั คม.กรุงเทพมหานคร:ไฮเอด็ พบั ลชิ ชิง่ .

ณัทธนทั เลีย่ วไพโรจน.(2552). หนาทพ่ี ลเมือง วัฒนธรรม และการดําเนินชวี ิตในสังคม ชั้น
ม.4-6. กรุงเทพมหานคร:พฒั นาคณุ ภาพวชิ าการ (พว.).

ประเสรฐิ แยม กล่ินฟงุ . (2540). การจดั ระเบียบทางสงั คม. กรุงเทพฯ : คณะรฐั ศาสตร
จุฬาลงกรณม หาวิทยาลยั .

พงษศ กั ดิ์ แคลว เครอื .(2554). หนงั สือเรยี นรายวชิ าพน้ื ฐาน หนาท่ีพลเมือง วฒั นธรรม และ
การดํารงชีวิตใน สงั คม.กรุงเทพมหานคร:วัฒนาพานชิ .

ยรุ ารัตน พนั ธยุ รุ า.(2550). หนา ท่พี ลเมือง วฒั นธรรม และการดาํ เนินชวี ติ ในสังคม 2.
กรุงเทพมหานคร:เอมพันธ.

วทิ ยา ปานะบตุ ร.(2553). คูมอื เตรยี มสอบ หนา ทีพ่ ลเมอื ง วฒั นธรรม และการดํารงชวี ิตใน
สงั คม. กรงุ เทพมหานคร:พ.ศ. พัฒนา.

สัญญา สญั ญาววิ ัฒน. (2542). สังคมวทิ ยาปญหาสังคม. พิมพค รัง้ ท่ี 2. กรงุ เทพฯ:จุฬาลงกรณ
มหาวทิ ยาลัย.

สพุ ัตรา สุภาพ. (2542). สังคมวิทยา. พิมพครงั้ ที่ 21. กรงุ เทพฯ:ไทยวฒั นาพาณชิ ย.