วันมหาปวารณา

วันมหาปวารณา

นายอภิชิต พิมเทพ



ก

คำนำ

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ E-book เล่มนี้จัดทำขึ้นเพื่อประกอบการ
เรียนการสอนในรายวิชานวัตกรรมและเทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อเป็นสื่ อ
การศึกษาและการเรียนรู้ในเรื่องวันมหาปวารณา ซึ่งในฐานะที่เราเป็น
พุทธศาสนิกชน จึงควรทราบถึงความเป็นมาของวันมหาปวารณา อีกทั้ง
ควรทราบถึงแนวทางทางในการปฏิบัติตนที่ถูกต้องตามธรรมเนียม
ประเพณีของชาวไทยที่นับถือพุทธศาสนา ตลอดจนนำเอามาวิธีปฏิบัติและ
คำสอนทางศาสนาที่สำคัญๆ ในวันมหาปวารณา มาประยุคต์ใช้ในชีวิต
ประจำวันได้

ผู้จัดทำหวังว่าหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ E-book เล่มนี้จะเป็น
ประโยชน์กับผู้ที่ต้องการศึกษาหาข้อมูลอยู่ไม่มากก็น้อย หากมีข้อผิด
พลาดประการใดผู้จัดทำก็ขอน้อมรับและขออภัยมา ณ ที่นี้ด้วย

นายอภิชิต พิมเทพ
ผู้จัดทำ



สารบัญ ข

เรื่อง หน้า

คำนำ ก
สารบัญ

วันออกพรรษาคือวันสิ้ นสุดการจำพรรษาของพระสงฆ์ ข
ประวัติและที่มา

วันพระพุทธเจ้าเปิดโลก ๑
วันตักบาตรเทโวโรหณะ

กิจกรรมที่ควรปฏิบัติ ๒
ประโยชน์ที่เราจะได้รับจากการทำพิธีวันออกพรรษา

อ้างอิง ๓
ประวัติผู้จัดทำ

๔


๕


๖


๗


๘

๑

"วันออกพรรษา"
คือวันสิ้ นสุดการจำพรรษาของพระสงฆ์




หมายเหตุ : รูปภาพจากแอปพลิเคชั่นPinterest

วันออกพรรษา เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า "วันมหาปวารณา" คือ วันที่สิ้น
สุดระยะการจำพรรษาของพระสงฆ์เป็นเวลา 3 เดือน หรือพูดง่ายๆ ว่าเป็นวัน
สุดท้ายที่สงฆ์พระต้องอยู่จำพรรษาในแต่ละปี และพระสงฆ์จะต้องอยู่ให้ครบอีก
หนึ่งราตรีจึงจะครบถ้วนบริบูรณ์ ในวันออกพรรษานี้พระสงฆ์จะประกอบพิธีทำ
สังฆกรรมใหญ่ เรียกว่า มหาปวารณา ถือเป็นการเปิดโอกาสให้ภิกษุว่ากล่าวตัก
เตือนกันด้วยจิตที่เมตตา เพราะในช่วงระหว่างเข้าพรรษา พระสงฆ์บางรูปอาจมี
ข้อบกพร่องที่ต้องแก้ไข และเปิดโอกาสให้ซักถามข้อสงสัยซึ่งกันและกันด้วย

๒

ประวัติและที่มา "วันออกพรรษา"

หมายเหตุ : รูปภาพจากแอปพลิเคชั่นPinterest

วันออกพรรษาในพระไตรปิฎกกล่าวไว้ว่า เป็นวันที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าเสด็จลงจากสวรรค์
ชั้นดาวดึงส์มายังโลกมนุษย์ หลังจากที่พระองค์ได้เสด็จไปจำพรรษา และแสดงพระธรรมเทศนา
โปรดเทพบุตรพุทธมารดา ซึ่งอยู่สวรรค์ชั้นดุสิต แต่ลงมาฟังพระธรรมเทศนาที่ชั้นดาวดึงส์ ซึ่งวัน
ออกพรรษาตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 ถือเป็นวันสิ้นสุดการจำพรรษา หรือออกจากพรรษาที่
ได้อธิษฐานเข้าจำพรรษาตลอดระยะเวลา 3 เดือน ซึ่งเป็นสำคัญวันหนึ่งของพระภิกษุสงฆ์



วันออกพรรษา จึงหมายถึงวันที่พ้นจากข้อกำหนดทางพระวินัยที่ต้องอยู่ประจำที่หรือในวัด
แห่งเดียวตลอด 3 เดือน ในฤดูฝน กล่าวคือ เมื่อพระภิกษุได้อธิษฐานอยู่จำพรรษาในวันแรม 1 ค่ำ
เดือน 8 แล้วอยู่ประจำที่หรือวัดนั้นเรื่อยไป จนสิ้นสุดในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 หลังจากวันออก
พรรษาแล้วก็สามารถจาริกไปค้างแรมที่อื่นได้

๓

วันออกพรรษา
= วันพระพุทธเจ้าเปิดโลก

วันออกพรรษา ยังถูกเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า
"วันพระพุทธเจ้าเปิดโลก" ซึ่งตรงกับวันแรม 1 ค่ำ

เดือน 11 (ถัดจากวันสิ้นสุดการจำพรรษา 1
วัน) ถือเป็นวันคล้ายวันที่พระพุทธเจ้าเสด็จ
ลงสู่โลกมนุษย์ เรียกว่า "วันเทโวโรหณะ"
หรือ "วันพระพุทธเจ้าเปิดโลก"
เนื่องจากในวันนั้นโลกทั้ง 3 คือ สวรรค์
มนุษย์ และ บาดาล (นรก) ต่างก็
สามารถแลเห็นกันได้ตลอดทั้ง 3 โลก
นั่นเอง
ชาวพุทธก็ยึดถือเอาวันนี้เป็นวัน
สำคัญที่จะได้มาเฝ้ารับพระพุทธเจ้า ต่าง
มารอตักบาตรภัตตาหารกันอย่างเนือง
แน่น เพราะเมื่อถึงวันปวารณาออกพรรษา
พระพุทธองค์จะเสด็จลงสู่ โลกมนุษย์ทาง
บันไดทิพย์ ทั้ง 3 ได้แก่ บันไดเงิน บันไดทอง
และบันไดแก้ว ซึ่งสักเทวราช (พระอินทร์)
ให้พระวิษณุกรรมเนรมิตทอดจากสวรรค์
ชั้นดาวดึงส์สู่โลกมนุษย์ ที่ประตูเมือง
สั งกัสนคร

หมายเหตุ : รูปภาพจากแอปพลิเคชั่นPinterest

หมายเหตุ : รูปภาพจากแอปพลิเคชั่นPinterest ๔

วันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11

"ตักบาตรเทโวโรหณะ"
สิ่งสำคัญคู่ "วันออกพรรษา"




สำหรับพุทธศาสนิกชนชาวไทย เมื่อถึง "วันออกพรรษา" ก็เป็นที่รู้กันว่าเป็นวันสำคัญทาง
ศาสนาที่ต้องออกมาทำบุญตักบาตรกัน เพื่อบำเพ็ญกุศลแก่พระสงฆ์ที่ตั้งใจจำพรรษาและตั้งใจปฏิบัติ
ธรรมมาตลอดจนครบ "ไตรมาสพรรษากาล" (3 เดือน) ในวันออกพรรษา และวันถัดจากวันออก
พรรษา 1 วัน ก็จะมีการทำบุญตักบาตรครั้งใหญ่ เรียกว่า ตักบาตรเทโว หรือ ตักบาตรเทโวโรหณะ เพื่อ
รำลึกถึงเหตุการณ์สำคัญในพุทธประวัติ

นอกจากนี้ ช่วงเวลาออกพรรษายังถือเป็นเวลา "กฐินกาล" ตามพระวินัยปิฎกเถรวาท เป็น
ช่วงเวลาที่พุทธศาสนิกชนชาวไทยจะเข้าร่วมบำเพ็ญกุศลเนื่องในงานกฐินประจำปีในวัดต่างๆ ด้วย โดย
ถือว่าเป็นงานบำเพ็ญกุศลที่ได้บุญกุศลมาก

หมายเหตุ : รูปภาพจากแอปพลิเคชั่นPinterest

๕

กิจกรรมต่าง ๆ ที่พุทธศาสนิกชน
ควรปฏิบัติในวันออกพรรษา

1. ทำบุญตักบาตรอุทิศส่วนกุศลให้แก่ญาติผู้ล่วงลับ

2. ฟังพระธรรมเทศนา รักษาศีล ถวายสังฆทาน ถวายภัตตาหาร หรือจัดดอกไม้ ธูป
เทียน ไปบูชาที่วัด และฟังพระธรรมเทศนา

3. ร่วมกุศลธรรม "ตักบาตรเทโว"

4. ปัดกวาดบ้านเรือนให้สะอาด ประดับธงชาติตามอาคารบ้านเรือนและสถานที่
ราชการ ประดับธงชาติและธงธรรมจักรตามวัด และสถานที่สำคัญทางพระพุทธ
ศาสนา

5. ตามสถานที่ราชการ สถานที่ศึกษาและที่วัด ควรจัดให้มีนิทรรศการ การบรรยาย
หรือบรรยายธรรม เกี่ยวกับวันออกพรรษา ฯลฯ เพื่อให้ความรู้แก่ประชาชนและผู้
สนใจทั่วไป

6. งดการเที่ยวเตร่ ละเว้นอบายมุข รวมทั้งละเว้นการฆ่าสัตว์
และบริโภคเนื้ อสั ตว์

หมายเหตุ : รูปภาพจากแอปพลิเคชั่นPinterest

๖

ประโยชน์ที่เราจะได้รับจากการทำพิธีวันออกพรรษา
จะมีดังต่อไปนี้

- เตือนสติว่าเวลาที่ผ่านพ้นไปอีกพรรษาหนึ่งแล้วได้คร่าชีวิตมนุษย์ ให้ผู้คนนั้นดำรงอยู่
ในความไม่ประมาทและหันมาสร้างกุศล

- การทำบุญออกพรรษาจะเปิดโอกาสให้ผู้อื่นชำระความผิดของตนได้ คือหลักปวารณา
ปกติคนเราคบกันนาน ๆ ก็จะเผย "สันดาน" ที่แท้ออกมา อาจจะไม่ดีนักแต่ตนเองไม่รู้
ตัวแล้วมองไม่เห็น แต่ผู้อยู่ข้าง ๆ มองเห็นแต่ไม่กล้าเตือน ดังนั้น ตนเองต้องปวารณา
ตัวให้ผู้อื่นชี้แนะได้ ความสัมพันธ์ก็จะดีขึ้นและยั่งยืน

- ได้ข้อคิดที่ว่า คนเราส่วนใหญ่มักจะลำเอียงเข้าข้างตนเองเป็นฝ่ายถูก ความผิดของคน
อื่นเห็นง่ายส่วนตนเองนั้นความผิดนั้นเห็นยาก นี่แหละสัญชาตญาณของคนเรา

- เป็นการให้รู้ถึงการมีมนุษยสัมพันธ์ที่ดีในการเปิดใจซึ่งกันและกัน โดยไม่มีเล่ห์เหลี่ยมลับ
ลมคมในใด ๆ ในการคบหาหรืออยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข

ดังนั้น ใครที่อยากจะเปลี่ยนแปลงตัวเอง วันออกพรรษา จึงน่าจะเป็นช่วงเวลาที่เหมาะสม
สำหรับการย้อนมองดูตัวเองว่าได้ทำสิ่งใดผิดพลาดไว้บ้างหรือเปล่า เพื่อที่จะได้ปรับปรุงและไม่
ทำผิดซ้ำในเรื่องเดิมอีก

๗

อ้างอิง

1.ปรเมศวร์ มินศิริ. วันมหาปวารณา, สืบค้นเมื่อ 3 ตุลาคม 2564.
จาก. https://hilight.kapook.com/view/26828

๘

ประวัติผู้จัดทำ

ชื่ อ-สกุล : นายอภิชิต พิมเทพ
ชื่ อเล่น : อาร์ม

นักศึกษาชั้นปีที่ ๒
รหัส : ๖๓๐๔๐๑๐๗๑๒๐
สาขา : พระุพทธศาสนา

คณะ : ครุศาสตร์
มหาวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี

เอวังก็มีด้วยประการฉะนี้

หมายเหตุ : รูปภาพจากแอปพลิเคชั่นPinterest