5_GE21106_การปฐมพยาบาล

๔๗

º··èÕ õ

¡ÒÃà¤ÅÍè× ¹ÂŒÒ¼ٌºÒ´à¨çº

¨´Ø »ÃÐʧ¤¡ÒÃàÃÂÕ ¹ÃŒÙ

ผูเรยี นสามารถอธิบายหลกั การและข้นั ตอนการเคล่อื นยายผูบ าดเจบ็ ตลอดจนสามารถ
จาํ แนกลกั ษณะการเคล่อื นยายผบู าดเจ็บ พรอมแสดงวิธีการเคล่ือนยา ยประเภทตางๆ ไดอ ยา งถกู วธิ ี
และสามารถนําความรทู ีไ่ ดร ับไปชวยเหลือและแนะนําผอู ื่นไดอยา งถูกตอง

ในการปฐมพยาบาลตองมีการประเมินอาการบาดเจ็บและตองใหการปฐมพยาบาล ณ
จดุ เกดิ เหตุ กอ นทาํ การเคลอ่ื นยา ยผบู าดเจบ็ แตใ นสถานการณท เ่ี สยี่ งอนั ตรายตอ ชวี ติ ทงั้ ของเจา หนา ท่ี
ผูเขาชวยเหลือและผูบาดเจ็บ ตองทําการเคล่ือนยายผูบาดเจ็บไปยังพ้ืนที่ปลอดภัยกอนทําการ
ปฐมพยาบาล นอกจากน้ี การเคล่ือนยายผูบาดเจ็บตองไดรับการฝกฝนอยางสม่ําเสมอ เพ่ือใหเกิด
ความชํานาญและมีความคลองตัวในการเคลื่อนยายไดถูกตองตามหลักวิธีการ จะชวยลดความพิการ
อันตรายตาง ๆ ทจี่ ะเกดิ ข้นึ ได

¡ÒÃà¤ÅÍè× ¹ÂÒŒ ¼ºŒÙ Ҵ਺ç ทถี่ กู วธิ มี คี วามสาํ คญั มาก ถา ผชู ว ยเหลอื มปี ระสบการณ มคี วามรู
ความเขาใจ มีหลักการและรูจักวิธีการเคล่ือนยายที่ถูกวิธี จะชวยใหผูบาดเจ็บมีชีวิตรอด ปลอดภัย
ลดความพกิ าร หรอื อนั ตรายทจี่ ะเกดิ ขน้ึ ภายหลงั ได ดงั นนั้ การเคลอื่ นยา ยผบู าดเจบ็ ตอ งคาํ นงึ ถงึ ปจ จยั
ทีเ่ กยี่ วของ ดังนี้

(๑) ลักษณะการบาดเจ็บท่เี กิดข้นึ กบั ผูบาดเจบ็
(๒) ความแขง็ แรงและความอดทนของผทู ี่ทําการแบกหรืออมุ
(๓) นํ้าหนักของผบู าดเจ็บ
(๔) อปุ สรรค หรอื ส่ิงกีดขวางระหวา งการลําเลยี งผบู าดเจบ็
(๕) ลักษณะของภมู ปิ ระเทศ

ñ. ¡ÒÃà¤Å×è͹ÂÒŒ ¼ٌºÒ´à¨ºç ´ŒÇÂÁ×Íà»ÅÒ‹

ñ.ñ ¡ÒÃà¤ÅèÍ× ¹ÂŒÒ¼ٺŒ Ò´à¨çºâ´Â¼ÙªŒ Ç‹ ÂàËÅÍ× ñ ¤¹ ËÃ×Í·Ò‹ ÍØÁŒ à´ÂèÕ Ç (One-man
Carry) : เปนการลําเลยี งผูบาดเจบ็ โดยใชผชู ว ยเหลอื ๑ คน โดยแบงตามลักษณะทาอุม ได ดงั น้ี

ñ) ·Ò‹ ÍÁŒØ ạËÃÍ× ·Ò‹ ÍÁŒØ ạẺ¹¡Ñ ´ºÑ à¾Å§Ô (Fireman’s carry) เปน ทา อมุ
ท่ีกระทําไดงายในการท่ีคนๆ หนึ่งจะเขาไปอุมหรือแบกคนอื่น ทานี้เหมาะสําหรับผูบาดเจ็บ
ทหี่ มดสติ หรอื มสี ตแิ ตเ ดนิ ไมไ ด แตต อ งมนี า้ํ หนกั นอ ยและไมม กี ารบาดเจบ็ กระดกู สนั หลงั สามารถอมุ
ผูบาดเจบ็ ไปไดใ นระยะไกลๆ

๔๘

¢Ñé¹μ͹¡Òû¯ºÔ ÑμÔ

๑. สอดแขนเขา ใตรักแรข องผบู าดเจบ็ ๒. ดนั ตวั ผบู าดเจบ็ ขนึ้ นง่ั และพกั หลงั ทห่ี นา ขาของผชู ว ยเหลอื

๓. พยงุ ตัวผูบ าดเจบ็ ใหอ ยูในทายืน ๔. ผชู วยเหลือเคลอื่ นตวั มาดานหนา ผบู าดเจ็บ ๕. พาดตวั ผบู าดเจ็บข้นึ บนไหล

๖. ผชู ว ยเหลอื ยกตวั ผูบ าดเจบ็ ข้ึน ๗. ผูชว ยเหลอื สามารถใชอาวธุ ขณะเคลื่อนท่ี

ท่มี า : สํานักงานตํารวจแหงชาติ

๔๙

ò) ·‹ÒÍÁØŒ ¾Âا (Supporting carry) ใชท าน้ีสําหรบั ผบู าดเจบ็ ทร่ี สู กึ ตัว และ
สามารถเดินได หรืออยา งนอยตอ งสามารถใชข าขางใดขา งหนึ่งได โดยผูช วยเปรยี บเสมือนไมค ํ้ายันให
ทา อมุ พยงุ น้ีสามารถชว ยเคลื่อนยายผบู าดเจบ็ ไปไดระยะไกล ๆ

¢¹éÑ μ͹¡Òû¯ºÔ ÑμÔ
ผชู ว ยเหลอื เขา ยนื ชดิ ผบู าดเจบ็ โดยเขา ทางดา นทบ่ี าดเจบ็ เสมอ เชน ผบู าดเจบ็
ไดรับบาดเจ็บที่ขาขวา ใหผูชวยเหลือเขาดานขวา เอามือขวาของผูชวยเหลือจับขอมือขวาของ
ผูบาดเจ็บ แลวดึงแขนมาพาดบาของผูชวยเหลือ สวนแขนซายผูชวยเหลือใหโอบรอบเอวผูบาดเจ็บ
แลวใชม ือดึงขอบกางเกง หรอื เข็มขัดของผบู าดเจ็บ เพือ่ พยงุ เดินหรอื คอยๆ กระโดดขาเดยี วไปเรื่อยๆ
โดยการกาวเดินตองกาวเทา ขางท่บี าดเจบ็ กอน

ÀÒ¾áÊ´§¡ÒÃà¤ÅÍ×è ¹ÂÒŒ ¼ºÙŒ Ò´à¨ºç ´ÇŒ ·ҋ ÍÁØŒ ¾Âا
ท่มี า : สํานกั งานตํารวจแหง ชาติ

๕๐

ó) ·Ò‹ ÍÁŒØ ¡Í´Ë¹ŒÒ (Arms carry) ใชทานีส้ ําหรับผูบาดเจ็บทีร่ ูสึกตวั หรอื ไมร ู
สกึ ตวั กไ็ ด แตไ มส ามารถยนื และ/หรอื ขาสองขา งไมส ามารถใชไ ด แตห า มใชท า นก้ี บั ผบู าดเจบ็ ทสี่ งสยั วา
มกี ระดกู สนั หลงั หกั กระดกู ขาหกั และ/หรอื กระดกู เชงิ กรานหกั ทา นมี้ ปี ระโยชนม ากในการเคลอ่ื นยา ย
ผูบาดเจ็บในระยะใกลๆ (ระยะทางไมเ กิน ๕๐ เมตร)

¢éѹμ͹¡Òû¯ÔºÑμÔ
๓.๑) ผชู ว ยเหลอื สอดแขนขา งหนง่ึ ไวบ รเิ วณใตเ ขา ของผบู าดเจบ็ สว นแขนอกี
ขา งหน่งึ โอบแผน หลงั ของผบู าดเจ็บ
๓.๒) ผูชวยเหลือยกผูบาดเจ็บใหอยูในระดับอก และถายเทนํ้าหนักบน
ทอ นแขนดานบนของผูชว ยเหลอื เพือ่ จะทําใหลดความลา ลงได

1

2 3

ÀÒ¾áÊ´§¡ÒÃà¤Å×Íè ¹ÂŒÒ¼ŒºÙ Ò´à¨çº´ÇŒ ·‹ÒÍŒØÁ¡Í´Ë¹ŒÒ
ทีม่ า : สาํ นักงานตํารวจแหงชาติ

๕๑

ô) ·Ò‹ ÍÁØŒ ¡Í´ËÅѧ (Saddleback carry) ทา นี้ใชก บั ผบู าดเจบ็ ท่ีรสู กึ ตัวเทา น้นั
เพราะผูบาดเจบ็ ตองสามารถกอดคอของผูชว ยเหลอื ได

¢¹éÑ μ͹¡Òû¯ºÔ μÑ Ô
๔.๑) ผูชว ยเหลอื ยกผูบาดเจ็บข้นึ มาใหอยใู นทายนื
๔.๒) ผูชว ยเหลอื คอยๆ เคลอ่ื นตวั มาบริเวณดา นขางตวั ผบู าดเจบ็ กาวเทา
ไปขา งหนา โดยหันหลงั ใหผูบาดเจ็บ ดงึ แขนของผูบาดเจบ็ มาพาดบา ของผูชว ยเหลอื แลว ผชู วยเหลอื
เคลื่อนตัวมาอยูดานหนาของผูบาดเจ็บ ผูชวยเหลือกมตัวไปดานหนาพรอมกับยกตัวผูบาดเจ็บใหข้ึน
มาอยูบนหลัง แขนท้ังสองขางของผูชวยเหลือสอดใตเขาแตละขางของผูบาดเจ็บ และใหแขนของ
ผบู าดเจบ็ โอบไวร อบคอของผูช วยเหลอื

1

234 5

ÀÒ¾áÊ´§¡ÒÃà¤ÅÍ×è ¹ÂÒŒ ¼ŒºÙ Ò´à¨çº´ÇŒ ·ҋ ÍØŒÁ¡Í´ËÅѧ
ทมี่ า : สํานักงานตํารวจแหง ชาติ

๕๒

õ) ÍÁØŒ ·ÒºËÅ§Ñ (Pack-strap carry) ทา อมุ ทาบหลังนน้ี ้ําหนักของผบู าดเจบ็
เกือบท้ังหมดจะมาอยูท่ีบริเวณหลังของผูชวยเหลือ เหมาะสําหรับการเคล่ือนยายผูบาดเจ็บ
ในระยะทางปานกลาง (๕๐ – ๓๐๐ เมตร) แตก็มีขอจํากัดในผูบาดเจ็บที่มีการบาดเจ็บบริเวณแขน
เพราะทานี้ ผูชวยเหลือจะตองจับแขนของผูบาดเจ็บไวตลอด และหามใชทานี้กับผูบาดเจ็บที่สงสัย
วามีกระดูกแขน ขา กระดูกสันหลัง หรือกระดูกเชงิ กรานหกั

¢é¹Ñ μ͹¡Òû¯ºÔ ÑμÔ
๕.๑) ผูชวยเหลือยกผูบาดเจ็บจากพ้ืนใหอยูในทายืน แลวใชแขนพยุงตัว
ผูบาดเจ็บใหอยูดานขางตัวผูชวยเหลือ จากน้ันยกแขนทั้งสองขางของผูบาดเจ็บใหอยูเหนือศีรษะ
และใหแขนพาดลงบนบา ของผูช วยเหลอื
๕.๒) ผูชวยเหลือเล่ือนตัวมาท่ีดานหนาของผูบาดเจ็บ ในเวลาเดียวกัน
พยุงตัวผูบาดเจ็บไวโดยใหน้ําหนักตัวของผูบาดเจ็บอยูบริเวณหลังของผูชวยเหลือ จากนั้นผูชวยเหลือ
จับขอมอื ของผูบาดเจบ็ โดยใหแ ขนทัง้ สองขางของผบู าดเจ็บอยใู นตําแหนง ทพี่ าดบาของผชู ว ยเหลอื
๕.๓) ผูชวยเหลือกมตัวไปดานหนา พรอมกับยกผูบาดเจ็บใหสูงขึ้นมา
โดยใหนา้ํ หนกั ตวั ของผบู าดเจบ็ มาพกั อยทู ีบ่ รเิ วณหลงั ของผชู ว ยเหลือ

12

3 4

ÀÒ¾áÊ´§¡ÒÃà¤Å×è͹ŒÒ¼ºŒÙ Ò´à¨ºç ´ŒÇ·‹ÒÍÁŒØ ·ÒºËŧÑ
ท่ีมา : สาํ นักงานตาํ รวจแหงชาติ

๕๓

ñ.ò ·Ò‹ ÍÁŒØ ¤‹Ù (Two – Man Carry) : จะใชการเคลอ่ื นยา ยผูบาดเจบ็ ดว ยวิธีน้ี
ตอเม่ือมีความเปนไปได เพราะจะทําใหผูบาดเจ็บรูสึกสบาย และจะชวยใหอาการบาดเจ็บไมรุนแรง
เพิ่มข้นึ กวา เดมิ อีกท้งั ลดความเหนอ่ื ยลาของผูช ว ยเหลอื ดว ย ทาอุมแบง ตามลักษณะดังน้ี

ñ) ·‹ÒÍØŒÁ¤¾Ù‹ Âا (Two – Man Supporting Carry) ทา อุมคพู ยุงน้ีสามารถ
เคลอื่ นยา ยผบู าดเจบ็ ไดท ง้ั ผทู ร่ี สู กึ ตวั ดี และผบู าดเจบ็ ทหี่ มดสติ ถา ผบู าดเจบ็ มคี วามสงู กวา ผชู ว ยเหลอื
ผูชว ยเหลืออาจจะตอ งยกขาทง้ั สองขา งของผบู าดเจบ็ แลวใหผูบ าดเจ็บพกั อยบู นแขนของผชู วยเหลอื
ท้ังสอง

¢Ñ¹é μ͹¡Òû¯ÔºμÑ Ô
๑.๑) ผชู ว ยเหลอื ทง้ั สองชว ยเหลอื ใหผ บู าดเจบ็ ยนื ขน้ึ โดยเอาแขนผบู าดเจบ็
มาพาดบาของผูชวยเหลือคนละขางและจับใหมั่นคง อีกมือหน่ึงของผูชวยเหลือใหโอบพยุงรอบเอว
โดยจับทขี่ อบกางเกง หรือเขม็ ขัดของผบู าดเจ็บ
๑.๒) ในการกาวเดนิ ผูชว ยเหลือ ๑ คน จะตอ งเปน ผูออกคาํ สงั่ เพอ่ื ใหเ กิด
ความพรอ มเพรียงในการเดนิ

ÀÒ¾áÊ´§¡ÒÃà¤Å×Íè ¹ÂŒÒ¼ٌºÒ´à¨ºç ´ŒÇ·ҋ ÍŒØÁ¤Ù‹¾Âا
ท่มี า : สาํ นกั งานตาํ รวจแหงชาติ

๕๔

ò) ·Ò‹ ÍŒØÁ¤¡‹Ù ʹ˹ŒÒ (Two – Man Arms Carry) : ทาน้ีเหมาะสาํ หรบั
การเคลื่อนยายผูบาดเจ็บท่ีตองใชระยะทางปานกลาง (๕๐ – ๓๐๐ เมตร) เพ่ือที่จะนําผูบาดเจ็บ
เคลอื่ นยา ยดว ยเปลตอ ไป ทา อมุ คกู อดหนา เปน ทา ทป่ี ลอดภยั ในการใชเ คลอื่ นยา ยผบู าดเจบ็ ทมี่ อี าการ
บาดเจ็บบริเวณหลังได สิ่งท่ีสามารถทําไดก็คือ ผูชวยเหลือทั้งสองคนจะตองระมัดระวังบริเวณศีรษะ
และขาของผูบาดเจบ็ ใหอ ยใู นแนวเสนตรงไว

¢Ñ¹é μ͹¡Òû¯ºÔ ÑμÔ
๒.๑) จัดทาผูป ว ยใหอยูในทานอนหงาย โดยใหผ ูชว ยเหลือ ท้ัง ๒ คน มาอยู
ดานขา งของผบู าดเจบ็ โดยใหผ ชู ว ยเหลือท้ัง ๒ คน นงั่ บนสน เทาและชนั เขา ขางเดียวกนั
๒.๒) ผชู วยเหลือคนที่ ๑ ใหส อดแขนเขาไปใตตัวผบู าดเจบ็ ใหอยูในตาํ แหนง
ตนคอ และหลังของผูบาดเจ็บ ในสวนของผูชวยเหลือคนที่ ๒ ใหสอดแขนเขาไปใตตัวผูบาดเจ็บ
ในตําแหนงสะโพกและใตเขา จากน้ันยกตัวผูบาดเจ็บข้ึนมาวางพักไวบนเขาของผูชวยเหลือท้ังสอง
โดยใหผูชว ยเหลือ ๑ คน เปน ผูอ อกคําสั่งเพ่อื ความพรอมเพรียงกัน
๒.๓) พลกิ ตัวผูบ าดเจ็บเขาหาตัวผูช วยเหลอื จากนนั้ ยกผบู าดเจ็บขน้ึ โดยให
ผูชวยเหลือ ๑ คน เปน ผูออกคาํ สั่งเพอื่ ความพรอมเพรยี งกนั

12

3 4

ÀÒ¾áÊ´§¡ÒÃà¤ÅÍ×è ¹ÂŒÒ¼ŒºÙ Ò´à¨çº´ŒÇ·‹ÒÍÁŒØ ¤¡Ù‹ ʹ˹Ҍ
ท่ีมา : สาํ นักงานตาํ รวจแหงชาติ

๕๕

ó) ·‹ÒÍÁØŒ ¤¡Ù‹ Í´ËÅ§Ñ (Two – Man Fore And Aft Carry) : เปน ทาอุมคู
ทเ่ี หมาะสาํ หรบั การเคลอื่ นยา ยผบู าดเจ็บไปในระยะทางไกล ๆ (มากกวา ๓๐๐ เมตร) ผชู ว ยเหลอื ที่มี
ความสงู มากกวา ใหอยูทางดานศีรษะของผูบาดเจบ็

¢éѹμ͹¡Òû¯ÔºÑμÔ
๓.๑) จัดผูบ าดเจ็บใหอยูในทานอนหงาย แยกขาของผูบ าดเจบ็ ออกจากกนั
ผชู ว ยเหลอื ทม่ี คี วามสงู นอ ยกวา ใหอ ยรู ะหวา งขาของผบู าดเจบ็ โดยหนั หนา ไปทางปลายเทา ของผบู าดเจบ็
ผูชวยเหลือท่ีมีความสูงมากกวาน่ังลงบนสนเทาและชันเขาอยูดานศีรษะโดยหันหนาไปทางปลายเทา
ของผบู าดเจบ็ เชนกนั
๓.๒) ใหผ ชู ว ยเหลอื ทอี่ ยรู ะหวา งขาของผบู าดเจบ็ สอดแขนทงั้ สองขา งเขา ไป
ใตเขาของผูบาดเจ็บ สวนผูชวยเหลือที่อยูทางดานศีรษะของผูบาดเจ็บ สอดแขนเขาไปใตรักแรของ
ผูบาดเจ็บแลว ประสานมอื ทง้ั สองขา งใหแ นน โดยแขนจะอยูในตาํ แหนงหนาอกของผูบ าดเจบ็
๓.๓) ผูชวยเหลือท้ังสองคนยกผูบาดเจ็บข้ึนพรอมๆ กัน แลวเคลื่อนยาย
ผบู าดเจ็บไปขางหนา โดยใหผชู วยเหลือที่อยูดา นศรี ษะเปนผอู อกคาํ ส่งั ในการเคลอื่ นยา ย

1 2

ÀÒ¾áÊ´§¡ÒÃà¤ÅèÍ× ¹ÂÒŒ ¼ºÙŒ Ò´à¨çº´ŒÇ·ҋ ÍØŒÁ¤¡Ù‹ Í´ËŧÑ
ท่มี า : สํานกั งานตาํ รวจแหงชาติ

๕๖

ô) ·‹ÒÍŒØÁ¤Ù‹»ÃÐÊÒ¹á¤Ã‹ (Four – Hand – Seat Carry) : เปนทาอุมที่ใช
กบั ผูปว ยทร่ี สู กึ ตัว เพราะผูบาดเจ็บจะตองชวยพยุงตัวเอง โดยใชแ ขนโอบไวร อบๆ บา ของผูชว ยเหลอื
ท้ังสองคน การเคลื่อนยายดวยทาน้ีเหมาะสําหรับใชกับผูบาดเจ็บที่มีการบาดเจ็บท่ีศีรษะ หรือที่เทา
เปน การเคล่อื นยายในระยะทางปานกลาง (๕๐ - ๓๐๐ เมตร)

¢¹Ñé μ͹¡Òû¯ÔºμÑ Ô
๔.๑) ผูชวยเหลือทั้ง ๒ คน จับขอมือประสานกันเปนแคร และน่ังลงบน
สนเทา และชันเขา
๔.๒) ใหผ บู าดเจบ็ น่ังลงบนมอื ทปี่ ระสานไว โดยผูบ าดเจบ็ ใชแขนท้ังสองขา ง
โอบไหลข องผูชว ยเหลือทั้งสองเพือ่ ไวช ว ยพยงุ
๔.๓) ผชู ว ยเหลอื ทงั้ ๒ คน ยกผบู าดเจบ็ ขนึ้ แลว ทาํ การเคลอื่ นยา ยผบู าดเจบ็
ตอ ไป โดยใหผ ูช วยเหลือ ๑ คน เปน ผอู อกคาํ สั่งในการเคลื่อนยายผูป วย

12 3

ÀÒ¾áÊ´§¡ÒÃà¤ÅèÍ× ¹ÂÒŒ ¼ŒºÙ Ò´à¨ºç ´ÇŒ ·ҋ ÍŒÁØ ¤»‹Ù ÃÐÊÒ¹á¤Ã‹
ทีม่ า : สํานักงานตํารวจแหงชาติ

๕๗

õ) ·Ò‹ ÍÁŒØ ¤‹¨Ù ºÑ ÁÍ× (Two – Hand – Seat carry) : ทาน้ีเหมาะสาํ หรับ
การเคลอ่ื นยายผบู าดเจ็บในระยะทางใกล ๆ โดยใหผูบาดเจ็บอยูในทานอนหงาย

¢é¹Ñ μ͹¡Òû¯ºÔ μÑ Ô
ผูชวยเหลือนั่งลงบนสนเทาและชันเขาอยูดานขางของผูบาดเจ็บ โดยใหอยู
ขา งละ ๑ คน โดยอยใู นระดบั สะโพกของผบู าดเจบ็ ผชู ว ยเหลอื ทงั้ ๒ คน สอดแขนขา งทอ่ี ยดู า นปลายเทา
ของผูบาดเจ็บเขาใตเขาของผูบาดเจ็บ และแขนท่ีอยูดานศีรษะของผูบาดเจ็บสอดใตแผนหลังของ
ผบู าดเจบ็ แลว ผูช ว ยเหลือจบั ขอมอื ของกนั และกนั จากนัน้ ยกผบู าดเจ็บขนึ้ พรอมกนั แลว เคลอื่ นยาย
ผบู าดเจบ็ ตอ ไป

12

3 4

ÀÒ¾áÊ´§¡ÒÃà¤Å×Íè ¹ÂŒÒ¼ٺŒ Ò´à¨çº´ŒÇ·ҋ ÍØŒÁ¤¨‹Ù ºÑ ÁÍ×
ท่มี า : สํานักงานตาํ รวจแหง ชาติ

๕๘

ò. ¡ÒÃà¤ÅÍè× ¹ÂÒŒ Ââ´ÂãªÍŒ »Ø ¡Ã³

ò.ñ ¡ÒÃà¤Å×Íè ¹ÂÒŒ ¼ٌºÒ´à¨çº¡Ãд١ËÑ¡·Õ¤è Í
จดั ผบู าดเจบ็ นอนราบโดยใหศ รี ษะอยนู งิ่ และจดั ใหเ ปน แนวตรงกบั ลาํ ตวั โดยใชห มอน

หรอื ของแขง็ ขนาบศรี ษะขา งหทู ง้ั สองดา น ถา ผบู าดเจบ็ ประสบเหตขุ ณะขบั รถยนตอ ยู กอ นเคลอ่ื นยา ย
ผูบาดเจ็บท่ีกระดูกสวนคอหักออกจากที่นั่งในรถ ผูชวยเหลือควรใหผูปวยน่ังพิงแผนไมกระดาน
ทมี่ รี ะดบั สงู จากสะโพกขน้ึ ไปจนเหนอื ศรี ษะ ใชเ ชอื ก หรอื ผา มดั ศรี ษะและลาํ ตวั ของผปู ว ยใหต ดิ แนน กบั
แผนไม ไมใ หขยับเขย้อื น แลว จงึ เคล่อื นยา ยผูปวยออกมา

ÀÒ¾áÊ´§¡ÒôÒÁ¡Ãд١¤Í ÀÒ¾áÊ´§¡ÒÃã˼Œ »ŒÙ †Ç¹è§Ñ ¾Ô§á¼‹¹äÁŒ¡Ãдҹ
ที่มา : https://www.doctor.or.th/ ที่มา : http://saranukromthai.or.th/

หากตองเคล่ือนยายผูปวย เชน นําสงโรงพยาบาลควรหาผูชวยเหลืออยางนอย
๔ คน ใหผ ูช ว ยเหลือเคลอื่ นตวั ผูบาดเจบ็ โดยใหศีรษะและลาํ ตัวเปนแนวตรง ไมใ หค องอเปน อนั ขาด
แลววางผูป ว ยลงบนแผนกระดาน หรอื เปลพยาบาลตอ ไป

ÀÒ¾áÊ´§¡ÒÃà¤Åè×͹ŒÒ¼»ŒÙ †Ç¡Ãд¡Ù Ë¡Ñ ·Õ¤è Í
ท่ีมา : http://nursing411.org/

๕๙

ò.ò ¡ÒÃà¤Å×Íè ¹ÂŒÒ¼ŒºÙ Ò´à¨çº¡Ãд¡Ù ÊѹËÅ§Ñ Ë¡Ñ
ผปู ว ยนอนราบอยบู นพน้ื ไมใ หเ คลอ่ื นไหว หาผชู ว ยเหลอื ๓-๔ คน และแผน กระดาน

ขนาดยาวเทาผูปวย เชน บานประตู หรือแผน กระดานเคลื่อนยา ยผูบ าดเจ็บ คอ ยๆ เคลอ่ื นตัวผปู วย
ในทาแนวตรงท้ังศีรษะและลําตัว äÁ‹ãËŒËÅѧ§Í໚¹Íѹ¢Ò´ วางผูปวยลงบนไมกระดานหรือบนเปล
พยาบาล ใชผ ารดั ตวั ผูปว ยใหติดกบั แผนกระดานเปนเปลาะๆ ไมใ หเ คล่ือนไปมาแลวจึงนําสงแพทย

ñò
óô

แผนกระดานเคลอ่ื นยายผบู าดเจบ็

ÀÒ¾áÊ´§¡ÒÃà¤Å×è͹ŒÒ¼ٌ»†Ç¡Ãд¡Ù Ê¹Ñ ËÅ§Ñ Ë¡Ñ
ที่มา : http://medical.tpub.com/

¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅ·èÕ´Õ·ÕèÊØ´ คือ ใหผูปวยนอนอยูกับท่ีหามเคล่ือนยายโดยไมจําเปน
เพราะหากทาํ ผดิ วธิ อี าจบาดเจบ็ มากขน้ึ ถา ผปู ว ยมเี ลอื ดออกใหห า มเลอื ดไวก อ น หากมอี าการชอ็ ก
ใหรกั ษาอาการช็อกไปกอ น ถา จําเปนตอ งเคลอ่ื นยา ยผปู วยใหเ ขาเฝอ กชั่วคราว ณ ที่ผปู ว ยนอนอยู
ถาบาดแผลเปด ใหหา มเลอื ดและปดแผลไวช ั่วคราวกอนเขาเฝอ ก

ÊèÔ§·èÕ¤ÇÃÃÐÇѧÁÒ¡·ÕèÊØ´ คือ กระดูกสันหลังหักหรือกระดูกตนคอหัก ถาเคลื่อนยายผิดวิธี
อาจทําใหผ ปู วยพกิ ารตลอดชีวิต หรือถึงแกชวี ิตไดทนั ทีขณะเคล่อื นยาย

๖๐

ÊÃØ»

ในการเคลื่อนยายผูบาดเจ็บ ผูชวยเหลือตองทราบวาผูบาดเจ็บไดรับบาดเจ็บบริเวณใด
โดยตอ งทาํ การปฐมพยาบาลเบอ้ื งตน กอ นการเคลอ่ื นยา ย เชน หา มเลอื ด ดามกระดกู ทหี่ กั หากจาํ เปน
ตองเคล่ือนยายใหเลือกวิธีการเคลื่อนยายที่เหมาะสมกับสภาพความเจ็บปวย และทําการเคลื่อนยาย
ดวยความนุมนวล มีสติ รอบคอบ ในการเคลือ่ นยา ยผบู าดเจบ็ ทอ่ี าการหนกั จะตอ งมสี งิ่ รองรบั ศีรษะ
แขน ขา และหลัง โดยการนําอุปกรณ เชน เปล เกา อ้ี มาใหถ งึ ตวั ผูบาดเจบ็ และจะไมย กผูบาดเจบ็
ไปหาอุปกรณในการเคล่ือนยาย กรณีมีผูชวยเหลือหลายคนควรมีหัวหนาเพื่อสั่งการหนึ่งคน
เพื่อใหการทํางานเปนไปอยางมีประสิทธิภาพ ขณะเคล่ือนยายผูบาดเจ็บตองคอยดูแลอยางใกลชิด
โดยสังเกตการหายใจและจบั ชพี จร ถา มีอาการผดิ ปกติตอ งรบี ชวยเหลือทนั ที และควรรีบนาํ ผูบ าดเจบ็
สง ใหถ งึ มอื แพทยโ ดยเรว็ ทส่ี ดุ โดยผนู าํ สง ควรเลา เหตกุ ารณใ หแ พทยท ราบเพอื่ ชว ยวเิ คราะหอ าการบาดเจบ็

¡¨Ô ¡ÃÃÁ¡ÒÃàÃÂÕ ¹

๑. ผสู อนสาธิตการเคลอ่ื นยายผบู าดเจ็บในลักษณะตา งๆ
๒. ฝกปฏิบัตกิ ารเคลอื่ นยา ยผบู าดเจบ็ ในลกั ษณะตางๆ
๓. ฝกปฏบิ ตั สิ ถานการณจําลองกรณีผูบาดเจ็บกระดูกสนั หลงั หัก และกระดูกหัก

͌ҧͧÔ

สรารตั น ขวัญใจ. ¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅàºé×Í§μ¹Œ .(๒๕๕๗). คน เม่อื ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๕๙, จาก เว็บไซต:
https://www.slideshare.net/maprangkwunjai/camping-46776050

อุบล ยี่เฮง. ¡ÒááÅÐà¤Å×è͹ŒÒ¼ٌ»†ÇÂ. ศูนยกูชีพนเรนทร โรงพยาบาลราชวิถี. คนเม่ือ
๒๑ กรกฎาคม ๒๕๕๙, จาก เว็บไซต : https://www.slideshare.net/narenthorn/
ss-16613515

๖๑

º··Õè ö

¡Òê‹Ç¿¹„œ ¤×¹ª¾Õ (CPR)

¨´Ø »ÃÐʧ¤¡ ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ

ผูเรยี นเกดิ ความรูค วามเขา ใจในหลักการชวยฟนคืนชพี คํานึงถงึ ความสําคญั ของการชว ย
ฟน คนื ชพี และอธบิ ายขน้ั ตอนการชว ยฟน คนื ชพี ได สามารถปฏบิ ตั กิ ารชว ยฟน คนื ชพี ขนั้ พนื้ ฐานแกผ บู าดเจบ็
ที่หยุดหายใจ หัวใจหยุดเตนไดอยางมีประสิทธิภาพ รวมถึงสามารถใชอุปกรณฝกหัดการชวยชีวิต
(Automated External Defibrillator : AED) ไดอยางถกู ตอ ง

ในชวงเวลาท่ีผานมาสังคมไทยไดตระหนักถึงการชวยเหลือฟนคืนชีพผูที่หยุดหายใจหรือ
หวั ใจหยดุ เตน กนั มากขน้ึ จากในอดตี โดยจะเหน็ ไดจ ากทกุ ภาคสว นไดม กี ารจดั อบรมบคุ ลากรของตนเอง
ใหม คี วามรคู วามสามารถในการชว ยฟน คนื ชพี (CPR) โดยเนน ความรวดเรว็ ของการชว ยชวี ติ ทจี่ ดุ เกดิ เหตุ
ซงึ่ เมอื่ เกดิ การหยดุ หายใจ จะมเี วลาแคช ว งสน้ั ๆ หากไมไ ดร บั การชว ยเหลอื อยา งถกู ตอ ง ผปู ว ยอาจเสยี ชวี ติ
หรอื สมองตายได หากสมองขาดออกซเิ จนนานเกิน ๔ - ๖ นาที

หลักการของการชวยฟนคืนชีพ (Cardio Pulmonary Resuscitation : CPR) คือ
การทําใหเกิดการไหลเวยี นเลือดในรางกาย เพือ่ ปองกันภาวะสมอง หวั ใจ และเนือ้ เย่ืออวยั วะสาํ คัญ
ขาดออกซิเจน ดวยการกดหนาอกและชวยหายใจในชวงท่ีหยุดหายใจและหัวใจหยุดเตน ซึ่งจะชวย
ใหผ ปู วยมีอตั ราการรอดชวี ติ สงู ข้ึน รอยละ ๓ - ๕ และกรณใี ชเคร่อื งฟน คนื คลน่ื หัวใจดวยไฟฟาแบบ
อตั โนมตั ิ (Automated External Defibrillator : AED) รว มดวยจะสามารถเพ่มิ อตั ราการรอดชวี ิต
สงู ขึ้นถงึ รอ ยละ ๔๕ - ๕๐ การชวยฟนคนื ชพี และการใชเ คร่อื งเออีดี จงึ เปนความรขู ้ันพน้ื ฐานท่คี วร
เรยี นรเู พือ่ เพ่ิมโอกาสการรอดชีวิตของผูปวยหรือผบู าดเจบ็

¤ÇÒÁËÁÒ¡ÒêNj ¿¹œ„ ¤¹× ªÕ¾

การชวยฟนคืนชพี (CPR : Cardio Pulmonary Resuscitation) หมายถึง ปฏบิ ตั กิ าร
เพอื่ ชว ยฟน คนื ชพี ผทู ห่ี ยดุ หายใจและหวั ใจหยดุ เตน ทําใหผ ปู ว ยกลบั มาหายใจ หรอื มกี ารนําออกซเิ จน
เขาสูรางกาย และเกิดการไหลเวียนเลือดไปเล้ียงอวัยวะตางๆ ของรางกายโดยเฉพาะสมองกับหัวใจ
จนกระท้ังระบบตางๆ กลับมาทาํ หนาท่ีไดตามปกติ เปนการปองกันการเสียชีวิต หรือเนื้อเย่ือไดรับ
ความเสียหายอยางถาวรจากการขาดออกซิเจน

๖๒

ÇÑμ¶Ø»ÃÐʧ¤¢Í§¡ÒêNj ¿„¹œ ¤¹× ªÕ¾

๑. เพิม่ ออกซิเจนใหกบั รา งกายและเน้ือเยือ่
๒. ปอ งกันสมองตายโดยการทําใหโ ลหิตไปเลย้ี งสมองไดเพียงพอ
๓. คงไวซ ง่ึ การไหลเวยี นของโลหติ ในขณะหวั ใจหยดุ เตน เพอ่ื นําออกซเิ จนไปสสู มอง หวั ใจ
และเนื้อเยอื่ สวนตา ง ๆ ของรา งกาย
๔. ดแู ลผปู วยใหก ลบั สูส ภาวะปกติ หลงั จากท่ีหัวใจกลบั เตน ใหมแลว

¢ÍŒ º§‹ ªãéÕ ¹¡Òû¯ÔºμÑ Ô¡Òê‹Ç¿„œ¹¤×¹ªÕ¾

เมอื่ ผบู าดเจบ็ หมดสติ หยดุ หายใจหรอื หายใจเฮอื ก การชว ยฟน คนื ชพี ควรทําทนั ที ภายใน
๔ นาที จะชวยปอ งกนั การเกิดเนื้อเยอ่ื ขาดออกซเิ จน โดยเฉพาะเนื้อเย่ือสมอง

¢¹Ñé μ͹¡Òû¯ºÔ μÑ Ô¡ÒêNj ¿œ¹„ ¤×¹ªÕ¾

ตาม guidelines American Heart Association, The Heart Association of Thailand
และ Thai Resuscitation Council แนวทางการชวยฟนคืนชีพป ๒๐๑๕ ไดมีการปรับปรุงระบบ
การดูแลผูปวยท่ีมีภาวะหัวใจหยุดเตน ซ่ึงมีหลักการปฏิบัติสําหรับผูบาดเจ็บท่ีมีภาวะหัวใจหยุดเตน
นอกโรงพยาบาล (Out-of-hospital cardiac arrests ; OHCAs) ดังภาพตอไปนี้

ซง่ึ สําหรบั การปฏบิ ตั หิ นา ทขี่ องเจา หนา ทตี่ าํ รวจจะเกยี่ วขอ งกบั หว งโซแ หง การรอดชวี ติ นอก
โรงพยาบาลทเี่ นน ใหผ เู หน็ เหตกุ ารณเ รม่ิ ปฏบิ ตั กิ ารฟน คนื ชพี ใหเ รว็ ทส่ี ดุ รวมถงึ การใชเ ครอ่ื งชอ็ กไฟฟา
ท่ีมีในสถานท่ีสาธารณะ AED (Automated External Defibrillator) ใหเร็วที่สุด ซ่ึงมีข้ันตอน
ดังตอ ไปน้ี

๖๓

ñ. »ÃÐàÁÔ¹¤ÇÒÁ»ÅÍ´ÀÑ ³ ¨´Ø à¡Ô´àËμØ
กอนการเขาไปใหการชวยเหลือผูปวย ผูชวยเหลือตองคํานึงถึงความปลอดภัยของ

ตนเอง และบคุ คลทอี่ ยู ณ จุดเกิดเหตุ โดยการประเมนิ สถานการณ ณ จุดเกิดเหตุวามคี วามปลอดภยั
สาํ หรบั ตนเอง และทมี ทจี่ ะเขา ไปใหค วามชว ยเหลอื หรอื ไม หากสาํ รวจความปลอดภยั ของสถานท่ี หรอื
จดุ เกดิ เหตแุ ลว พบวา สถานการณไ มป ลอดภยั เชน มไี ฟไหม ไฟฟา กาํ ลงั ชอ็ ตพน้ื ดนิ ทเี่ ปย กนํ้า ตกึ กาํ ลงั
จะถลม กา ซพษิ เปน ตน หา มเขา ไปชว ยเหลอื ใหร บี รอ งขอความชว ยเหลอื ทนั ที ตามหลกั การทถี่ กู ตอ ง
ในการชวยชีวิต ผูชวยเหลือควรปฏิบัติการชวยชีวิตอยางเร็วท่ีสุด ไมควรเคลื่อนยายผูปวยจนกวาจะ
แนใจวาสามารถเคล่ือนยา ยไดอ ยา งปลอดภยั ยกเวน ในกรณที ผ่ี ูป วยหรือผูบาดเจ็บอยใู นสถานท่หี รอื
สถานการณที่ไมเหมาะสมตอการปฐมพยาบาล และมีความเส่ียงตอการเกิดอันตรายตอท้ังผูปวยและ
ผูชวยเหลือ หากพบสถานการณเชนนี้ใหแจงขอความชวยเหลือจากหนวยงานที่มีขีดความสามารถ
สงู กวา เขา มาใหค วามชว ยเหลอื ทนั ทหี รอื ถา มผี ชู ว ยเหลอื เพยี งพอในการเคลอ่ื นยา ยผปู ว ยอยา งปลอดภยั
ใหรีบเคลื่อนยายผูปวยออกจากจุดเกิดเหตุ (เชน ผูปวยประสบอุบัติเหตุนอนหมดสติอยูกลางถนน
เวลากลางคนื เปนตน) ไปทาํ การชว ยฟน คืนชพี ยังสถานทป่ี ลอดภัย

ò. »ÃÐàÁÔ¹¼ºŒÙ Ҵ਺ç
โดยการเรยี กปลกุ เรยี กผบู าดเจบ็ ทาํ การกระตนุ ตบแรงๆ ทบี่ รเิ วณไหลท ง้ั สองขา งของ

ผบู าดเจ็บ พรอมเรยี กเสยี งดังๆ วา

“คณุ ๆ .......เปน อยา งไรบา ง”

ท่มี า : สาํ นักงานตาํ รวจแหงชาติ

๖๔

ó. ¢Í¤ÇÒÁªÇ‹ ÂàËÅ×Í
หากพบวาหมดสติ เรยี กขอความชว ยเหลือ โทรศพั ทแ จง ๑๖๖๙ และรองขอเครอื่ ง

AED

ทม่ี า : สาํ นกั งานตํารวจแหงชาติ

ô. »ÃÐàÁÔ¹¡ÒÃËÒÂã¨
โดยการตรวจสอบการหายใจ ใหมองไปท่ีหนาอก หรือทอง วามีการเคลื่อนไหว

ขยับขึ้นลงหรือไม ใชเวลาไมนอยกวา ๕ วินาที แตไมเกิน ๑ วินาที หากผูบาดเจ็บหยุดหายใจ
หรือหายใจเฮือก ใหท ําการกดหนา อกปม หัวใจทันที

ที่มา : สํานักงานตาํ รวจแหง ชาติ

õ. ¡Òá´Ë¹ŒÒÍ¡
๕.๑ กรณีผูใ หญ ถาผหู มดสตไิ มไอ ไมหายใจ ไมข ยบั สวนใดๆ ของรางกายใหถอื วา

หวั ใจหยดุ เตน ไมม สี ญั ญาณชพี ตอ งชว ยกดหนา อกทนั ที ใหห าตาํ แหนง การวางมอื ทค่ี รง่ึ ลา งของกระดกู
หนาอกเพื่อกดหนาอก โดยใชสนมือขางหนึ่งวางบนบริเวณคร่ึงลางกระดูกหนาอก แลวเอามือ
อีกขางหนึ่งวางทาบหรือประสานไปบนมือแรก

๖๕

ท่มี า : https://www.town.hachirogata.akita.jp/

๕.๒ กรณีเด็ก (ยังไมเปนวัยรุน) วางสนมือของมือหน่ึงไวบนกระดูกอก ตรงกลาง
ระหวางแนวหัวนมท้ังสองขาง (ใชมือเดียวหรือใชสองมือ ข้ึนอยูกับรูปรางเด็ก ตัวเล็กหรือตัวโต)
ถา ใชส องมอื ใหเ อาอกี มอื หนง่ึ ไปวางทาบหรือประสานกบั มือแรก กะประมาณใหแ รงกดลงตรงกง่ึ กลาง
ระหวา งแนวหัวนมท้ังสองขา ง หรอื ใชอ กี มอื หนง่ึ ดันหนาผากเพ่อื เปดทางเดนิ ลมหายใจ

ท่ีมา : https://www.clinicadam.com/

๕.๓ กรณีทารก (อายุ ๑ เดือน ถึง ๑ ป) กดหนาอกดวยน้ิวมือสองนิ้วที่กึ่งกลาง
หนาอกเด็ก โดยใชนิ้วชีแ้ ละนว้ิ กลาง หรอื ใชน ิ้วกลางและนวิ้ นางกดหนา อก

ทีม่ า : https://neuroswag.weebly.com/

๖๖

ö. ¤ÇÒÁàÃÇç 㹡Òá´Ë¹ÒŒ Í¡
การกดหนา อกเปน การทําใหร ะบบไหลเวยี นโลหติ คงอยไู ดแ มห วั ใจจะหยดุ เตน สามารถ

ทําไดโดย กดหนาอกแลวปลอย กดแลวปลอย ทําติดตอกันไป ๓๐ ครั้ง ใหไดความถ่ีของการกด
มากกวา ๑๐๐ ครง้ั แตไ มเกนิ ๑๒๐ ครั้ง โดยนับเปนจงั หวะสมา่ํ เสมอ “หน่ึง และสอง และสาม และสี่
และหา และหก และเจด็ และแปด และเกา และสบิ สิบเอด็ สบิ สอง สิบสาม สบิ ส่ี ......สิบเกา ย่ีสบิ
ยส่ี บิ เอ็ด ยสี่ บิ สอง ยสี่ ิบสาม....... ยีส่ ิบเกา สามสิบ”

ที่มา : https://www.healthlinkbc.ca/ ที่มา : https://neuroswag.weebly.com/

à·¤¹¤Ô 㹡Òá´Ë¹ÒŒ Í¡
๑) วางมอื ลงบนตาํ แหนง ทถ่ี กู ตอ ง ระวงั อยา กดลงบนกระดกู ซโี่ ครง เพราะจะเปน ตน เหตุ
ใหซ่ีโครงหกั
๒) แขนเหยียดตรงอยางอแขน โนมตัวใหหัวไหลอยูเหนือผูหมดสติ โดยทิศทาง
ของแรงกดดิ่งลงสูกระดูกหนา อก
๓) กรณีผใู หญ กดหนา อกใหยุบลงไปอยา งนอ ย ๒ น้ิวหรือ ๕ ซม.
๔) กรณีเด็ก กดหนาอกใหยุบลงอยางนอย ๑/๓ ของความหนาของทรวงอก หรือ
ประมาณ ๒ นิ้ว (๕ ซม.)
๕) ในจังหวะปลอยตองคลายมือข้ึนมาใหสุด เพื่อใหหนาอกคืนตัวกลับมาสูตําแหนง
ปกติกอนแลวจึงทําการกดคร้ังตอไป อยากดท้ิงน้ําหนักไว เพราะจะทําใหหัวใจคลายตัวไดไมเต็มท่ี
หา มคลายจนมือหลดุ จากหนา อก เพราะจะทําใหต าํ แหนงของมอื เปล่ยี นไป
๖) กรณีทารก กดหนาอกใหยุบลงอยางนอย ๑/๓ ของความหนาของทรวงอก
หรือประมาณ ๑.๕ นวิ้ (๔ ซม.)

๖๗

÷. ¡ÒÃà»´ ·Ò§à´¹Ô ËÒÂã¨
ในคนท่ีหมดสติ กลามเนื้อจะคลายตัวทําใหล้ินตกลงไปอุดทางเดินหายใจ การเปด

ทางเดินหายใจทาํ โดยวิธีดันหนา ผากและยกคาง (head tilt - chin lift) โดยการเอาฝา มือขางหนง่ึ
ดันหนาผากลง นิ้วชี้และนิ้วกลางของมืออีกขางยกคางขึ้น ใชนิ้วมือดึงเฉพาะกระดูกขากรรไกรลาง
โดยไมกดเนื้อออนใตคาง ใหหนาผูปวยเงยข้ึน ในกรณีท่ีมีกระดูกสันหลังสวนคอหัก หรือในรายที่
สงสยั ควรใชว ิธียกขากรรไกร (jaw thrust maneuver) โดยการดงึ ขากรรไกรทั้งสองขางข้นึ ไปขา งบน
ผชู ว ยเหลอื อยเู หนอื ศรี ษะผปู ว ย และทาํ การตรวจสอบสง่ิ แปลกปลอมทอี่ ยใู นชอ งปากของผบู าดเจบ็ วา
มหี รอื ไม หากมใี หใ ชน วิ้ โปง กบั นว้ิ ชคี้ บี สง่ิ แปลกปลอมนนั้ ออกมา ไมแ นะนาํ ใหใ ชน วิ้ เดยี วในการดนั ออก
เพราะอาจทําใหส ิง่ แปลกปลอมตกลึกลงไปมากกวาเดิม

Ç¸Ô Õ´¹Ñ ˹ŒÒ¼Ò¡áÅС¤Ò§ (head tilt - chin lift) ÇÔ¸Õ¡¢Ò¡ÃÃä¡Ã (jaw thrust maneuver)
ทมี่ า : https://healthandsmile.in/ ทม่ี า : https://wallpaperikan.blogspot.com/

ø. ¡Òê‹ÇÂËÒÂã¨
เมื่อเห็นวาผูหมดสติไมหายใจหรือไมมั่นใจวาหายใจได ใหเปาลมเขาปอด ๒ ครั้ง

แตละครงั้ ใชเ วลา ๑ วนิ าที และตองเหน็ ผนังทรวงอกขยบั ขึ้น
Ç¸Ô Õª‹ÇÂËÒÂã¨áºº»Ò¡μ‹Í»Ò¡¾ÃŒÍÁ¡ºÑ ´Ñ¹Ë¹ŒÒ¼Ò¡áÅС¤Ò§
ใหเลื่อนหัวแมมือและน้ิวช้ีของมือท่ีดันหนาผากอยูมาบีบจมูกผูหมดสติ ตาชําเลือง

มองหนาอกผูหมดสติพรอมกับเปาลมเขาไปจนหนาอกของผูหมดสติขยับข้ึน เปานาน ๑ วินาที
แลว ถอนปากออกใหลมหายใจของผหู มดสติผา นกลบั ออกมาทางปาก

ทม่ี า : https://docplayer.es/

๖๘

ถา เปา ลมเขา ปอดครง้ั แรกแลว ทรวงอกไมข ยบั ขน้ึ (ลมไมเ ขา ปอด) ใหจ ดั ทา โดยทาํ การ
ดันหนาผาก ยกคางข้ึนใหม (พยายามเปดทางเดินหายใจใหโลงที่สุด) กอนจะทําการเปาลมเขาปอด
ครง้ั ตอ ไป

การชวยชวี ิตทารก มีประเด็นสาํ คญั ทแ่ี ตกตางจากการชวยชวี ิตในผูใ หญบางประการ
คือ ในกรณีท่ปี ากเดก็ เล็กมาก การเปา ปากควรอา ปากใหค รอบทัง้ ปากและจมูกของทารก

ท่มี า : https://7littlecupcakes.wordpress.com/

ËÁÒÂàËμØ
การเปาลมเขาปอด ถาทาํ บอยเกินไป หรือใชเวลานานเกินไป จะเปนผลเสียตอ

การไหลเวยี นโลหิตและทาํ ใหอัตราการรอดชวี ติ ลดลง
หลังการเปาลมเขาปอด ๒ คร้ัง ใหเร่ิมกดหนาอกตอเน่ือง ๓๐ ครั้ง ทันที สลับกับการ

เปาลมเขา ปอด ๒ ครั้ง (หยุดกดหนา อกเพ่ือชวยหายใจ ๒ ครง้ั ตองไมเ กิน ๑๐ วนิ าที) ใหทําเชนน้ี
จนกระทง่ั

๑) ผูปวยมีการเคลอ่ื นไหว หายใจ หรอื ไอ
๒) มคี นนาํ เครือ่ งชอ็ กไฟฟาหวั ใจอัตโนมัติ (เออีดี) มาถงึ
๓) มีบุคลากรทางการแพทยม ารบั ชวงตอ
ù. ¡´Ë¹ŒÒÍ¡ óð ¤ÃÑé§ ÊÅѺ¡Ñº¡ÒÃໆÒÅÁà¢ÒŒ »Í´ ò ¤Ã§Ñé

เม่ือผานข้ันตอนการชวยเหลือมาตั้งแตข้ันที่ ๑ ถึงขั้นที่ ๘ แลว ผูหมดสติจะไดรับ
การเปาลมเขา ปอด ๒ ครัง้ สลบั กบั กดหนา อก ๓๐ คร้ัง (นบั เปน ๑ รอบ ) ใหทําตอไปเรื่อยๆ จนกวา
ผูปวยมีการเคล่ือนไหว ไอ หรือหายใจ หรือเคร่ือง AED มาถึง หรือมีบุคลากรทางการแพทย
มารับชว งตอไป

ในกรณีทม่ี ผี ปู ฏิบัตกิ ารชวยชีวิตมากกวา ๑ คน สลบั หนาที่ของผทู ี่กดหนา อกกบั ผทู ช่ี วย
หายใจทุก ๒ นาที (๕ รอบ)

๖๙

ËÁÒÂàËμØ
ถาผูปฏิบัติการชวยชีวิตไมตองการเปาปากผูหมดสติ หรือทําไมได ใหทําการชวยชีวิต

ดวยการกดหนาอกอยางเดียว
ñð. ¡Òè´Ñ ãËÍŒ ‹Ùã¹·Ò‹ ¾Ñ¡
ถา ผหู มดสตริ ตู วั หรอื หายใจไดเ องแลว ควรจดั ใหผปู ว ยนอนในทา พกั ฟน โดยจัดให

นอนตะแคง เอามือของแขนดานบนมารองแกม ไมใหหนาคว่ํามากเกินไป เพ่ือปองกันไมใหสาํ ลัก
หรอื ล้ินตกไปอดุ ก้นั ทางเดินหายใจ

ทมี่ า : http://slu.adam.com/

ËÁÒÂàËμØ
ในกรณีทีส่ งสยั วา มีการบาดเจบ็ ของศรี ษะหรือคอ ไมควรขยับหรอื จดั ทา ใดๆ

๗๐

¡ÒÃ㪌à¤Ãè×ͧªçÍ¡ä¿¿Ò‡ ËÑÇã¨ÍμÑ â¹ÁÑμÔ
(Automated external defibrillator : AED : àÍÍÕ´Õ)

การใชเ ครอื่ งชอ็ กไฟฟา หวั ใจอตั โนมตั หิ รอื เครอื่ ง AED เปน อกี ขนั้ ตอนทม่ี คี วามสาํ คญั มาก
ในหวงโซแหงการรอดชีวิต เคร่ือง AED เปนอุปกรณท่ีสามารถ “วิเคราะห” คลื่นไฟฟาหัวใจของ
ผูปวยไดอยางแมนยํา ถาเคร่ืองตรวจพบวาคลื่นไฟฟาหัวใจของผูปวยเปนชนิดท่ีตองการการรักษา
ดว ยการชอ็ กไฟฟาหวั ใจ เครือ่ งจะบอกเราใหช็อกไฟฟาหวั ใจแกผูปวย การชอ็ กไฟฟาหวั ใจใหกบั ผปู ว ย
เปนการรักษาท่ีมีประสิทธิภาพและประสบความสําเร็จสูงมาก จะทําใหคลื่นไฟฟาหัวใจที่ผิดปกติน้ัน
กลบั มาสภู าวะปกตไิ ด และหวั ใจจะสามารถสบู ฉดี โลหติ ไปเลย้ี งรา งกายไดต ามปกติ แตถ า เครอื่ ง AED
ตรวจพบวา คลน่ื ไฟฟา หวั ใจของผปู ว ยเปน ชนดิ ทไ่ี มต อ งรกั ษาดว ยการชอ็ กไฟฟา หวั ใจ เครอื่ งจะบอกวา
ไมต อ งชอ็ ก และบอกใหป ระเมนิ ผปู ว ย ซง่ึ เราจะตอ งประเมนิ และพจิ ารณาตอ เองวา จะตอ งทาํ การชว ย
ฟน ชีวิตข้นั พน้ื ฐานโดยการกดหนา อกใหแ กผ ูปว ยหรอื ไม

การใชง านเครอื่ ง AED แมจ ะมเี ครอื่ ง AED หลายรนุ จากหลายบรษิ ทั แตห ลกั การใชง าน
จะมีอยู ๔ ข้นั ตอนเหมือนกนั ดงั นี้

ñ. ແ´à¤Ãè×ͧ ในเครื่อง AED บางรุนทานตองกดปุมเปดเคร่ือง ในขณะท่ีเครื่อง
บางรุนจะทาํ งานทนั ทีทเี่ ปด ฝาครอบออก เมอ่ื เปด เครื่องแลว จะมีเสยี งบอกใหร ูว าทา นตอ งทําอยา งไร
ตอ ไปอยางเปนข้นั ตอน

ทม่ี า : https://www.renalserve.com/

ò. μԴἋ¹นําä¿¿‡Ò โดยติดแผนนําไฟฟาทั้ง ๒ แผน เขากับหนาอกของผูปวย
ใหเ รยี บรอ ย (ในกรณจี าํ เปน ทา นสามารถใชก รรไกรตดั เสอ้ื ของผปู ว ยออกกไ็ ด กรรไกรน้ี จะมเี ตรยี มไวใ ห
ในชดุ ชวยชวี ติ อยแู ลว (กระเปา AED) ตองใหแนใจวา หนา อกของผูปว ยแหง สนทิ ดี ไมเปยกเหงอื่ หรือ
เปยกน้ํา แผนนําไฟฟาของเคร่ือง AED ตองติดแนบสนิทกับหนาอกจริงๆ ถาจําเปนทานสามารถ
ใชผาขนหนู ซ่งึ จะมเี ตรียมไวใ หในชดุ ชวยชีวติ เช็ดหนาอกของผูปว ยใหแหง เสยี กอน การติดแผน นํา
ไฟฟาของเคร่ือง AED นั้น เริ่มดวยการลอกแผนพลาสติกดานหลังออก ตําแหนงติดแผนนําไฟฟา
ดตู ามรูปที่แสดงไว (เครอื่ งบางรนุ มรี ปู แสดงทต่ี วั แผนนาํ ไฟฟา บางรุน กม็ ีรปู แสดงทตี่ วั เครอื่ ง) ตองติด

๗๑

ใหแนบสนิทกับหนา อกของผูปว ยดวยความรวดเร็ว แผน หนง่ึ ตดิ ไวทใี่ ตกระดกู ไหปลารา ดา นขวา และ
อีกแผนหนึ่งติดไวที่ใตราวนมซายดานขางลําตัว ตรวจดูใหแนใจวาสายไฟฟาจากแผนนําไฟฟาตอเขา
กับตัวเครื่องเรยี บรอ ย

ทีม่ า : https://www.renalserve.com/

๓. ใหเครื่อง AED ÇÔà¤ÃÒÐˏ¤Å×è¹ä¿¿‡ÒËÑÇ㨠ระหวางนั้นหามสัมผัสถูกตัวผูปวย
โดยเด็ดขาด ใหทานรองเตือนดังๆ วา “เคร่ืองกําลังวิเคราะหคลื่นไฟฟาหัวใจ หามสัมผัสตัวผูปวย”
เครอื่ ง AED สว นใหญจ ะเรมิ่ วเิ คราะหค ลน่ื ไฟฟา หวั ใจทนั ทที ต่ี ดิ แผน นาํ ไฟฟา เสรจ็ เครอ่ื งบางรนุ ตอ งให
กดปมุ “ANALYZE” กอน

ท่มี า : https://www.renalserve.com/

๔. หามสมั ผัสตัวผูปว ย ถาเครือ่ ง AED พบวา คล่ืนไฟฟาของผปู วยเปน ชนิดทต่ี อ งการ
การรักษาดวย¡ÒêçÍ¡ä¿¿‡ÒËÑÇã¨à¤Ãè×ͧ¨ÐºÍ¡ãËŒàÃÒ¡´»Ø†Á “SHOCK” และกอนท่ีเราจะกดปุม
“SHOCK” ตอ งใหแ นใจวา ไมม ีเคร่อื งสมั ผัสถกู ตวั ของผปู วย รอ งบอกดงั ๆ วา “ผมถอย คณุ ถอย และ
ทกุ คนถอย” ใหมองซา้ํ อกี คร้งั เปน การตรวจสอบครั้งสุดทาย กอ นกดปุม “SHOCK”

“ผมถอย คณุ ถอย
และทกุ คนถอย”

ทม่ี า : https://www.renalserve.com/

๗๒

หากเคร่อื งบอกวา “No shock is needed” หรือ “start CPR” ใหเร่มิ ทาํ การชว ยชวี ิต
ขน้ั พน้ื ฐานตอทนั ที โดยไมตอ งปด เครื่อง AED

ทมี่ า : https://www.renalserve.com/

โดยทําการกดหนา อก ๓๐ คร้งั สลับกบั ชวยหายใจ ๒ ครง้ั จนกวาเครอ่ื ง AED จะส่งั
วิเคราะหค ล่ืนไฟฟาหวั ใจอกี คร้งั แลวกลบั ไปทําขอ ๓, ๔

ÊÃ»Ø ¢é¹Ñ μ͹สาํ ¤ÞÑ ô »ÃСÒâͧ¡ÒÃ㪌à¤Ã×èͧ AED

๑. เปด เคร่อื ง
๒. ติดแผนนําไฟฟา ท่ีหนาอกของผปู วย
๓. หามสมั ผสั ตวั ผูปวยระหวางเครื่อง AED กาํ ลงั วเิ คราะหค ลืน่ ไฟฟาหัวใจ
๔. หามสัมผสั ตวั ผปู วย จากน้นั กดปุม “SHOCK” ตามที่เครื่อง AED บอก
สาํ หรบั ขนั้ ตอนที่ ๑ และ ๒ ไมค วรใชเ วลาเกนิ ๓๐ วนิ าที โดยระหวา งขน้ั ตอนท่ี ๑ และ ๒ ใหก ดหนา อก
ตามปกติได
หลงั จากเครื่อง AED บอกวา ปลอดภยั ท่จี ะสมั ผสั ผปู วยไดแลว ใหท ําการกดหนา อกตอ
ทันที หรือหากเคร่ือง AED มีปญหาในการทํางาน ใหทําการกดหนาอกตอไปกอนจนกวาเคร่ืองจะ
พรอ มใชง าน

μÒÃÒ§·Õè ñ คาํ á¹Ðนาํ á¹Ç·Ò§¡Òê‹ÇªÕÇμÔ ¢Ñé¹¾×¹é °Ò¹ã¹¼ŒãÙ ËÞ‹ áÅÐà´ç¡·¡Ø ª‹Ç§ÇÂÑ

คาํ แนะนาํ

การปฏิบตั ิ ผใู หญ เดก็

ชวยฟน คนื ชีพ (CPR) เมอ่ื หมดสติ และ หยดุ หายใจหรือหายใจเฮอื ก
ลาํ ดบั การ CPR C – A – B (กดหนา อก – เปดทางเดินหายใจ - ชว ยเปา ปาก)
อัตราเรว็ การกดหนา อก (Rate)
ความเรว็ ไมต่าํ กวา ๑๐๐ แตไ มควรเกนิ ๑๒๐ ครัง้ ตอ นาที

๗๓

คําแนะนํา

การปฏิบัติ ผูใหญ เดก็

ความลกึ ในการกดหนา อก กดแรง อยา งนอ ย ๒ นิว้ กดแรง มากกวา หรอื เทากบั ๑/๓
(Depth) (๕ เซนตเิ มตร) แตไมค วรเกิน ๒.๔ ของเสนผานศูนยกลางหนาหลัก
นวิ้ (๖ เซนติเมตร) รัศมีรอบอก

การขยายกลบั ทรวงอก (Recoil) ตอ งไมพ กั มอื หรือปลอยน้ําหนกั ไวบ นหนาอกผบู าดเจบ็
กอนการปมในคร้ังตอไป ตอ งปลอยใหห นา อกยกตัวขน้ึ สุด

กอนกดในคร้งั ตอไป

ตําแหนงการกด (Position) การวางมือของการปม หวั ใจตอ งวางมือตรงสว นลางของกระดกู หนาอก

สดั สว นการกดหนา อกตอ การชว ย ๓๐ : ๒ ๑๕ : ๒ (ผูชวยสองคน)
เปา ปาก (คร้ัง : คร้งั ) ๓๐ : ๒ (ผชู ว ยคนเดียว)

การเปล่ียนตวั ผชู ว ยกูชีพ เปลีย่ นตัวผชู วยกูชพี ไดท กุ ๒ นาที หรอื เรว็ กวา นั้นหากเหนื่อย
แตไ มควรหยุดกดหนาอกนานเกนิ ๑๐ วินาที

ท่มี า : ๒๐๒๐ American Heart Association JN-๑๐๙๒

ÊÃØ»

มนุษยเมื่อมีชีวิตอยูยังตองหายใจเอาออกซิเจนเขาไปหลอเลี้ยงสวนตางๆ ของรางกาย
และหวั ใจตองเตนหรือบบี ตวั เพอ่ื สูบฉดี เลอื ดท่นี าํ เอาออกซิเจนและสารอาหารไปหลอเลย้ี งสว นตา งๆ
ของรางกาย อยางไรก็ตาม การหยุดหายใจหรือหัวใจหยุดเตนก็ไมใชวาจะตองเสียชีวิตเสมอไป เชน
ในกรณีที่ผูบาดเจ็บหรือผูบาดเจ็บในเหตุการณตางๆ แลวเกิดหยุดหายใจหรือหัวใจหยุดเตนอยาง
กะทันหัน ถาผูพบเห็นสามารถกระทําการชวยเหลือโดยการชวยหายใจในผูบาดเจ็บที่หยุดหายใจ
และกระตนุ หวั ใจภายนอกในผบู าดเจบ็ ทหี่ วั ใจหยดุ เตน ไดอ ยา งทนั ทว งทแี ละถกู ตอ ง กจ็ ะสามารถชว ยให
ผูบาดเจ็บฟนคืนชีพได การชวยหายใจ และกระตุนหัวใจภายนอกน้ีเรียกอีกอยางหน่ึงวา การชวย
ฟน คนื ชพี หรอื ซพี อี าร ซง่ึ การชว ยเหลอื ผบู าดเจบ็ ดว ยการกระตนุ หวั ใจภายนอก ผชู ว ยเหลอื ตอ งเขา ใจ
ขน้ั ตอนในการปฏบิ ตั อิ ยา งถกู ตอ ง มกี ารฝก ปฏบิ ตั จิ นเกดิ ความชาํ นาญและมนั่ ใจ จงึ สามารถชว ยเหลอื
ผบู าดเจบ็ ไดอ ยางมปี ระสิทธภิ าพ

¡¨Ô ¡ÃÃÁ¡ÒÃàÃÕ¹

๑. ผสู อนสาธติ วธิ กี ารชว ยฟน คืนชีพ (CPR) ดวยการนวดหวั ใจและผายปอด
๒. ฝก ปฏบิ ตั วิ ิธีการชวยฟน คนื ชีพ (CPR) ดว ยการนวดหวั ใจและผายปอด
๓. ฝก ปฏบิ ัติการใชอ ปุ กรณฝ กหัดการชว ยชวี ติ (AED)

๗๔

ÍÒŒ §Í§Ô

สมาคมแพทยโรคหัวใจแหงประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ. ¤Ù‹Á×Í¡Òê‹ÇªÕÇÔμ¢éѹ¾é×¹°Ò¹
áÅÐà¤ÃÍè× §ªçÍ¡ä¿¿Ò‡ ËÇÑ ã¨ÍÑμâ¹ÁμÑ Ô (àÍÍ´Õ :Õ AED) สําËÃѺ»ÃЪҪ¹. พมิ พค รง้ั ที่ ๔.
กรงุ เทพฯ : สมาคม, ๒๕๕๘.

สถานดี บั เพลงิ บางเขน. (๒๕๕๒). ¢¹éÑ μ͹»¯ºÔ μÑ ¡Ô ÒêNj ¿¹œ„ ¤¹× ª¾Õ CPR ã¹¼»ŒÙ dž Âà´¡ç àÅ¡ç äÁà‹ ¡¹Ô ñ ».‚
คนเม่ือ ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๕๙, จาก สถานดี ับเพลิงบางเขน
เวบ็ ไซต : http://www.fire2fight.com/articles.php?article_id=59

สถานดี บั เพลงิ บางเขน. (๒๕๕๒). ¢¹Ñé μ͹»¯ºÔ μÑ ¡Ô ÒêNj ¿¹œ„ ¤¹× ª¾Õ CPR ã¹¼»ŒÙ dž Âà´¡ç ÃÐËÇÒ‹ § ñ-ø ».‚
คน เมอื่ ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๕๙, จาก สถานีดบั เพลงิ บางเขน
เวบ็ ไซต: http://www.fire2fight.com/articles.php?article_id=60

สว นสาํ คัญท่ีสดุ ของแนวทางสาํ หรบั การทาํ CPR และ ECC ของ American Heart Association
ประจําป ๒๐๒๐ [ออนไลน] . เขา ถงึ ไดจาก : cpr.heart.org

สํานักงานบรรเทาทุกขและประชานามัยพิทักษ สภากาชาดไทย.(๒๕๖๓).¡Òû°Á¾ÂÒºÒÅ©Ø¡à©Ô¹
áÅСÒáªÙŒ ¾Õ ¢éѹ¾é¹× °Ò¹ Emergency First Aid and Basic CPR. พมิ พครั้งที่ ๑ :
บริษทั นวิ ธรรมดาการพมิ พ จาํ กัด

๗๕

º··èÕ ÷

¡ÒÃจาํ ṡ¼ÙŒºÒ´à¨ºç

ÇμÑ ¶Ø»ÃÐʧ¤¡ÒÃàÃÂÕ ¹ÃÙŒ

๑. ผูเ รยี นสามารถจาํ แนกผูบาดเจ็บไดอยางถูกตอง
๒. ผูเรียนสามารถเตรียมพื้นท่ีในการรองรับผูบาดเจ็บในแตละกลุมตามความรุนแรง
ไดอยางถกู ตอง

º·นาํ

สถานการณที่มีผูบาดเจ็บจํานวนมากเปนสถานการณท่ีพบไดอยูเสมอไมวาจะเกิดจาก
ภยั ธรรมชาติ เชน แผน ดนิ ไหว นา้ํ ทว ม หรอื จากนาํ้ มอื มนษุ ย เชน เหตวุ างระเบดิ สงคราม และการกอ การรา ย
ถาจํานวนผูบาดเจ็บในเวลาเดียวกันเปนจํานวนมากเกินกวาขีดความสามารถและทรัพยากร
ทางการแพทยที่มีอยู ซ่ึงเปนสถานการณท่ีเจาหนาที่ปฐมพยาบาลมีความยากลําบากในการตัดสินใจ
และจดั การ ผใู หก ารปฐมพยาบาลในสถานการณด งั กลา วนจี้ าํ เปน ตอ งใชก ระบวนการจาํ แนกผบู าดเจบ็
เพ่อื จัดลาํ ดบั ความเรง ดวนในการรักษาพยาบาลและสง กลับผบู าดเจบ็ เหลานน้ั

ภาวะผบู าดเจบ็ จํานวนมาก (Multiple casualties) และผูบาดเจ็บเปนกลมุ กอน (Mass
casualties) มีความแตกตางกันท่ีภาวะผูบาดเจ็บจํานวนมากน้ัน จํานวนผูบาดเจ็บยังไมเกินขีด
ความสามารถและทรัพยากรของหนวยพยาบาลน้ันๆ การคัดแยกจะพิจารณาจัดความเรงดวนใหแก
ผูที่อาการหนักท่ีสุดกอน แตการคัดแยกในภาวะผูบาดเจ็บเปนกลุมกอนซ่ึงขีดความสามารถและ
ทรัพยากรของสถานพยาบาลไมอ าจชวยเหลือผูบาดเจบ็ ทกุ รายได จะพิจารณาการรักษาแกผูบาดเจ็บ
ทม่ี โี อกาสรอดมากท่สี ุดกอ น

¡ÒÃจาํ ṡ¼ŒÙºÒ´à¨çº (Triage)
การจาํ แนกผบู าดเจบ็ เปน ภาษาฝรง่ั เศส ตรงกบั ภาษาองั กฤษวา sort แปลวา การคดั แยก
จัดเปนหมวดหมู หมายถึง การแบงแยกประเภท ซ่ึงมีพ้ืนฐานมาจากการพิจารณาความตองการของ
ผบู าดเจบ็ เพอื่ การรกั ษาและการสง กลบั กระบวนการนจี้ ะใหโ อกาสแกผ ทู มี่ โี อกาสรอดชวี ติ มากทส่ี ดุ กอ น
ในภาวะท่ีไมอาจชวยเหลือผูบาดเจ็บไดทุกราย เปนการใหประโยชนสูงสุดกับคนสวนใหญ ในภาวะ
ท่ีมีขีดจํากัดของทรัพยากรทางการรักษาพยาบาลและเวลา การจําแนกตองกระทําอยางเปนระบบ
และมคี วามตอเนอื่ งหลงั จากท่ไี ดทาํ การประเมนิ อาการขั้นตนเรยี บรอ ยแลว
ËÅ¡Ñ ¡Òâͧ¡ÒÃจาํ ṡ¼ÙºŒ Ò´à¨çº
- ใชทรัพยากรท่มี อี ยอู ยา งใหเกิดประสทิ ธิภาพมากทสี่ ดุ
- สงกาํ ลังพลคนื ไปปฏิบตั หิ นา ทีใ่ หไดเ รว็ ทีส่ ดุ
- ทาํ การประเมินอยางตอ เนือ่ ง และควรทําการจําแนกผปู ว ยซ้าํ อีก

๗๖

- เคลื่อนยา ยดว ยความรวดเรว็
- วางแผน เตรียมพรอม และฝก ซอ ม
Å¡Ñ É³Ð¢Í§¡ÒÃจาํ ṡ¡Å‹ØÁ¼ŒºÙ Ҵ਺ç à¾è×Íทาํ ¡ÒÃÃ¡Ñ ÉÒ
- ¡ÅØ‹Áà˧´‹Ç¹ (Immediate) ÊÕá´§ หมายถึง ผูปวยท่ีตองการการรักษาทันที
เพอ่ื รกั ษาชวี ิต แขน ขา ดวงตา
- ¡Å‹ÁØ ÃÍä´Œ (Delayed) ÊÕàËÅ×ͧ หมายถงึ ผบู าดเจ็บทต่ี อ งการทาํ ใหอาการคงทก่ี อ น
และทาํ การรกั ษาแตสามารถรอไดหลายๆ ช่วั โมง โดยทไ่ี มเ ปนอันตรายตอ รางกาย (สามารถรอไดจ น
ผูปว ยแบบเรงดวนไดร บั การรกั ษาจนอาการคงท่ี)
- ¡Å‹ÁØ àÅ硹͌  (Minimal) ÊàÕ ¢ÂÕ Ç หมายถงึ ผปู ว ยที่ตอ งการการรักษา แตสภาพของ
ผูบาดเจ็บรอไดเปนวันๆ โดยอาการไมแยลงไปกวาเดิม ผูบาดเจ็บเหลาน้ีสามารถทําการชวยเหลือ
ตนเองได ชว ยเพอ่ื นได
- ¡ÅØ‹ÁËÁ´ËÇѧ (Expectant) ÊÕดํา หมายถึง ผูบาดเจ็บที่คาดวาจะเสียชีวิต การใช
ทรัพยากรทางการแพทยกับผูบาดเจ็บประเภทน้ีอาจเกิดประโยชนนอย ควรใสใจและใชเวลาในการ
รกั ษาผูบาดเจ็บท่ีมคี วามสาํ คัญเรง ดวน
¢¹éÑ μ͹μÒ‹ §æ 㹡ÒÃจําṡ¼ÙŒºÒ´à¨ºç
๑. ประเมนิ สถานการณ การคนหาผบู าดเจ็บ และจาํ แนกเพอ่ื การรักษา

- ประเมินและจัดแบงผูบาดเจ็บเพื่อใชเจาหนาท่ีและอุปกรณที่มีอยูเกิดประโยชน
สงู สุด

- ใหก ารรกั ษาขัน้ แรกสําหรบั ผบู าดเจบ็ ท่มี โี อกาสรอดชวี ติ กอน
- ทาํ การจําแนก และจดั ลําดับตามความเรง ดว นในการรักษา
- สถานการณทางยุทธวธิ ี และประมาณการ
- ผบู าดเจ็บจาํ เปน ตอ งถูกสงไปยังพื้นทีป่ ลอดภยั เพอ่ื การรกั ษาหรือไม
- สํารวจจาํ นวนผูบ าดเจบ็ ตาํ แหนง ท่ีบาดเจบ็ และความรนุ แรงในการบาดเจ็บ
- ความชว ยเหลอื ทม่ี อี ยู (ชว ยเหลอื ตนเอง เพอ่ื นชว ยเพอ่ื น เจา หนา ทที่ างการแพทย)
- ความสามารถในการสนบั สนนุ การสงกลับ และความตอ งการมอี ะไรบาง
๒. ประเมนิ ผูบาดเจ็บ และจดั ลาํ ดบั ความสาํ คญั ในการรกั ษา
(ñ) ¡Å‹ØÁàç‹ ´‹Ç¹ (Immediate) หมายถึง ผูบาดเจ็บท่ีมีอันตรายที่อาจถึงแกช ีวิต
และตอ งการความชว ยเหลอื อยา งเรง ดว น เพอื่ รกั ษาชวี ติ แขนขา ดวงตา ผบู าดเจบ็ ทมี่ คี วามสาํ คญั มาก
เปน อนั ดบั หนึง่ ในการรักษา ไดแ ก

๗๗

- ผูบาดเจ็บท่ีมีการอุดกั้นของระบบทางเดินหายใจ ผูบาดเจ็บท่ีระบบหัวใจ
ขดั ขอ ง (ทไ่ี มไ ดอ ยใู นระหวา งการปฏบิ ตั ทิ างยทุ ธวธิ ี หากอยใู นระหวา งการปฏบิ ตั ทิ างยทุ ธวธิ ผี บู าดเจบ็
เหลานจ้ี ะถกู จัดอยใู นภาวะหมดหวัง)

- เลอื ดออกเปน จาํ นวนมาก
- ผูบาดเจ็บแผลดูดทรวงอก (Tension pneunothorax)
- ช็อก
- แผลไหมบริเวณใบหนา คอ แขน เทา อวัยวะเพศ
(ò) ¡ÅØ‹ÁÃÍä´Œ (Delayed) หมายถึง ผูบาดเจ็บที่ไมไดมีความเส่ียงถึงชีวิต
บาดเจบ็ ทแ่ี ขนขาเปน กลมุ ทรี่ อได เปน ผบู าดเจบ็ ทตี่ อ งการการรกั ษาพยาบาลเพอ่ื รกั ษาชวี ติ หรอื ปอ งกนั
ความพกิ าร แตส ามารถรอได ๖-๘ ชม. โดยไมมภี าวะแทรกซอ น ไดแ ก
- แผลเปด ทหี่ นา อก โดยไมม ีภาวะหายใจลาํ บาก
- แผลเปด ท่ีชอ งทอ ง โดยไมม ีอาการช็อก
- การบาดเจบ็ ทตี่ า แตไ มม ปี ญ หาการมองเหน็
- แผลเปดอ่นื ๆ
- กระดูกหัก
- แผลไหมร ะดับสองและสาม (ไมร วมท่ใี บหนา มอื เทา อวยั วะเพศ) มพี ื้นท่ี
๒๐% ของพ้ืนผวิ รา งกายทัง้ หมดหรือมากกวา
- มีอาการเลก็ นอ ย จากการโดนสารพษิ
(ó) ¡Å‹ØÁàÅ硹ŒÍ (Minimal) หมายถงึ ผูบาดเจ็บเลก็ นอย สามารถชวยเหลือ
ตนเองได ไดแ ก
- มีแผลถลอกเล็กนอ ย และแผลฟกชาํ้
- กลา มเนือ้ ตึง เคล็ด ขดั ยอก
- มปี ญหาความเครยี ดเล็กนอย
- มแี ผลไหมร ะดับหน่งึ และสอง
(ô) ¡Å‹ÁØ ËÁ´ËÇ§Ñ (Expectant) หมายถึง ผูบาดเจ็บหมดหวัง เปนผูบาดเจ็บท่มี ี
อาการรุนแรง ซบั ซอนและตองใชเวลาในการรักษาเพ่อื ชวยใหรอดชีวติ นาน ไดแ ก
- บาดเจ็บที่ศีรษะอยางรุนแรง มีแผลไหมเกิน ๘๕% ของพื้นผิวรางกาย
- มีอาการแสดงวา ไดรบั พษิ จากสารเคมี และอนั ตรายถงึ ชวี ิต

๗๘

¡ÒèѴลํา´ºÑ ¤ÇÒÁàç‹ ´Ç‹ ¹ã¹¡ÒÃÊ‹§¡ÅºÑ ·Ò§¡ÒÃᾷ
(๑) ประเภทดวนที่สุด ทําการสงกลับเร็วท่ีสุดเทาที่จะเปนไปได หรือภายใน ๒ ชั่วโมง
เพอ่ื ทาํ การรกั ษาชวี ติ แขน ขา ดวงตา โดยทว่ั ไปถา เราไมส ามารถควบคมุ อาการผบู าดเจบ็ ได แตผ บู าดเจบ็
มโี อกาสรอดชวี ติ ใหจดั อยูใ นประเภทนี้

- ภาวะการหายใจลาํ บาก
- ช็อก ไมต อบสนองตอ การใหส ารน้ําทางหลอดเลือดดํา (IV)
- ไมร ูสึกตัว เปนเวลานานๆ
- บาดเจ็บท่ศี รี ษะ มแี รงดนั ในสมอง
- แผลไหม ๒๐-๘๕ %
- แผลเปด ชองอก ชองทอ ง ความดนั โลหิตลดลง
- บาดแผลทะลุ
- ควบคุมเลอื ดท่อี อกไมไ ด หรือกระดกู หกั เปด มเี ลือดออก
- มบี าดแผลทใี่ บหนา อยางรุนแรง
(๒) ประเภทเรง ดวน ตองทาํ การสง กลับภายใน ๔ ชม. หรอื ถา สภาพของผบู าดเจบ็ แยลง
และตองการสง อยา งดว นท่สี ุด หรอื ดวนเพื่อการผาตดั โดยทวั่ ไปผูบาดเจ็บประเภทน้ี อยูใ นสภาพทีม่ ี
อาการไมค งท่ี หรือมอี าการแยล งและเสยี่ งตอภาวะแทรกซอนจากการบาดเจบ็
- บาดแผลทที่ รวงอก เชน กระดกู ซี่โครงหกั การบาดเจ็บทร่ี บกวนการหายใจ
- การบาดเจ็บทีเ่ นอ้ื เยอ่ื ออ น และแผลหักแบบเปด -ปด
- บาดแผลท่ชี อ งทอง แตค วามดันโลหติ ยังไมลดลง
- การบาดเจบ็ ทีด่ วงตา และไมเ ปนอันตรายตอการมองเห็น
- การบาดเจบ็ ท่กี ระดูกสันหลัง
- บาดแผลไหมที่ มือ หนา เทา อวัยวะเพศ เหลอื พ้ืนท่ีผวิ หนังของรา งกายนอ ยกวา
รอ ยละ ๒๐
(๓) แบบปกติ เปนการสงกลับทางการแพทยภายใน ๒๔ ชม. สําหรับการรักษาตอ
ไมจ าํ เปน ตอ งรบี ทาํ การสง กลบั อยา งเรง ดว น โดยทวั่ ไปผบู าดเจบ็ อยใู นภาวะทไี่ มร า ยแรงสามารถรอการ
สง กลับไดน านถงึ ๒๔ ชม. ผบู าดเจบ็ ในกลุมนไ้ี ดแ ก บาดแผลตางๆ ดังน้ี
- แผลไหม ๒๐-๘๐ % ของพื้นท่ีรางกาย ผูบาดเจ็บตอบสนองตอการใหสารนํ้า
ทางหลอดเลือดดํา
- กระดกู หกั ทไี่ มรุนแรง
- แผลเปด แผลท่ที รวงอกโดยไมม ภี าวะหายใจลําบาก
- ผปู ว ยจิตเวช
- ผปู ว ยทีส่ ้ินสดุ การรักษา

๗๙

(๔) แบบโอกาสเอ้ืออํานวย เปนการสงกลับทางการแพทยเม่ือมียานพาหนะ
ในการสง กลบั เชน ผูบาดเจบ็ ที่มีแผลเปดเล็กนอย เคลด็ ขัด ยอก แผลไหม < ๒๐% เปน ตน

¤ÇÒÁμÍ‹ à¹Íè× §ã¹¡Ãкǹ¡ÒÃจําṡ

การจําแนกเปนกระบวนการที่จะตองทําอยางตอเน่ืองเพราะอาการของผูบาดเจ็บ
อาจทรุดลง และสถานการณของการสนับสนุนและทรัพยากรทางการแพทยอาจมีการเปล่ียนแปลง
ผูบาดเจ็บตองไดรับการประเมินและพิจารณาเปลี่ยนแปลงกลุมคัดแยกใหม โดยทั่วไปเมื่อผูบาดเจ็บ
ยงั อยใู นหนว ยพยาบาลเดมิ ควรไดร บั การประเมนิ ทกุ ๆ ๑๕ นาที ซงึ่ อาจจะนาํ ไปสกู ารจดั กลมุ คดั แยกใหม
และเม่ือผูบาดเจ็บถูกสงกลับก็ตองทําการประเมินและคัดแยกใหมเสมอในหนวยพยาบาล
ทุกระดับ เพราะอาการผบู าดเจ็บอาจเปล่ยี นแปลง และหนวยพยาบาลอาจมีขดี ความสามารถสงู ขึน้

สถานการณในพ้ืนท่ีรวมท้ังทรัพยากรท่ีมีอยูตองนํามาพิจารณาในการเปลี่ยนแปลง
การจําแนกผูบาดเจ็บดวยเสมอ การตัดสินใจท่ียากและทาทายท่ีสุดแตตองทําเปนอันดับแรก คือ
การตดั สินใจเปล่ยี นผบู าดเจ็บรุนแรงที่เคยอยูในกลมุ เรงดวนมาอยูในกลุมหมดหวัง การเปลี่ยนแปลงน้ี
จะขนึ้ กับสมดลุ ระหวา งจาํ นวนผบู าดเจ็บและความรุนแรงของการบาดเจ็บกับทรัพยากรทีม่ อี ยู

¡ÒÃจาํ ṡ¼ºÙŒ Ò´à¨çºã¹·àèÕ ¡´Ô àËμØ

ในกรณีท่ีเกิดอุบัติเหตุที่มีผูบาดเจ็บจํานวนมาก เชน รถโดยสารประจําทางพลิกคว่ํา
เคร่ืองบนิ โดยสารไถลออกนอกทางว่งิ หรอื เจา หนา ทีต่ าํ รวจเกิดการปะทะกับผูรา ย การเขาชวยเหลือ
ผบู าดเจบ็ ในทเี่ กดิ เหตนุ ยี้ อ มมคี วามยากลาํ บากและสบั สนมากกวา การรกั ษาพยาบาลในหนว ยพยาบาล
แพทยห รอื เจาหนา ที่ทีป่ ฏิบัติหนาท่ีในท่ีเกิดเหตุจะตอ งคาํ นึงถงึ ความปลอดภยั ของตนเอง การจาํ แนก
การปฐมพยาบาล และการสงกลบั ผูบาดเจบ็ ทีร่ วดเรว็ และถกู ตอง

ในทเ่ี กดิ เหตหุ วั หนา ชดุ เผชญิ เหตจุ ะมหี นา ทบี่ งั คบั บญั ชาและควบคมุ การทาํ งานของกาํ ลงั พล
ในชดุ รวมทงั้ อาํ นวยการและประสานงานกบั ผบู งั คบั บญั ชาหนว ยในพนื้ ทใ่ี นการปฏบิ ตั งิ านดา นการแพทย
(Medical coordinator) โดยท่ัวไปจะเปนเจาหนาที่ทางการแพทยท่ีอาวุโสที่สุดในชุด หัวหนาชุด
จะตอ งจดั เจา หนา ทจี่ าํ แนกผบู าดเจบ็ (Triage officer) ซงึ่ อาจจะเปน แพทยห รอื เจา หนา ทพี่ ยาบาลทมี่ ี
ประสบการณท าํ หนา ทใ่ี นการจาํ แนกผบู าดเจบ็ และเจา หนา ทอี่ นื่ ๆ ในการปฐมพยาบาลใหก ารชว ยเหลอื
ผูบาดเจ็บ โดยท่ัวไปหัวหนาชุดไมควรเปนผูทําการจําแนกและรักษาพยาบาลผูบาดเจ็บดวยตัวเอง
นอกจากจะมีความจําเปนเนื่องจากกําลังพลไมพอ จํานวนกําลังพลของชุดเผชิญเหตุขึ้นกับจํานวน
ผบู าดเจบ็ ทป่ี ระมาณไวแ ละกาํ ลงั พลทงั้ หมดทม่ี อี ยใู นหนว ย อปุ กรณส าํ หรบั ชดุ เผชญิ เหตจุ ะตอ งเตรยี ม
ปายจําแนก อุปกรณปฐมพยาบาล เปล รถพยาบาล และอปุ กรณตดิ ตอ สอ่ื สาร เมอื่ ชดุ เผชิญเหตุไปถงึ
ทเี่ กดิ เหตจุ ะตอ งรายงานตวั ตอ ผบู ญั ชาการสถานการณ (Incident commander) ในทเ่ี กดิ เหตุ หวั หนา
ชดุ เผชญิ เหตจุ ะตอ งรบั ทราบรายละเอยี ดของสถานการณ จาํ นวนผบู าดเจบ็ โดยประมาณ และอนั ตราย

๘๐

ทยี่ งั คงมอี ยใู นทเี่ กดิ เหตุ หลงั จากนน้ั จงึ จดั ตง้ั เขตปรมิ ณฑล (Perimetry) ซง่ึ เปน เขตทปี่ ลอดภยั สามารถ
ใชเปน ที่รวบรวมผูบาดเจ็บและใหการชวยเหลือได ถา เปน อุบตั เิ หตุท่ีมไี ฟไหม ระเบิด หรือกาซพษิ เชน
อากาศยานเกิดอุบัติเหตุ เขตปริมณฑลตองอยูเหนือลม หางจากจุดเกิดเหตุพอสมควร ภายในเขต
ปรมิ ณฑลนจี้ ะตอ งจดั ตงั้ บรเิ วณรวบรวมผบู าดเจบ็ เพอ่ื ทาํ การจาํ แนก (Triage area) และบรเิ วณทจ่ี ะนาํ
ผปู ว ยทถี่ กู จาํ แนกแลว ไปรวบรวม โดยแยกตามประเภทเพอื่ ทาํ การปฐมพยาบาลและเตรยี มการสง กลบั

ในการจาํ แนกและชว ยเหลอื ผบู าดเจบ็ อาจจะใหช ดุ เปลและเจา หนา ทพ่ี ยาบาลนาํ ผบู าดเจบ็
จากทเี่ กดิ เหตอุ อกมารวบรวมทพี่ นื้ ทจี่ าํ แนกเพอื่ ทาํ การจาํ แนก หรอื เจา หนา ทจ่ี าํ แนกอาจเขา ไปทาํ การ
ตรวจผูบาดเจ็บแตละรายในที่เกิดเหตุอยางคราวๆ และติดปายจําแนกแลวจึงใหเจาหนาที่เปล
นําผบู าดเจ็บไปยงั ทปี่ ฐมพยาบาลตามประเภทผบู าดเจ็บ

ปายจําแนกตามมาตรฐานจะเปนปายผูกขอมือซึ่งกําหนดสีไวดังน้ีคือ สีแดงสําหรับ
ผูบาดเจ็บเรงดวน สีเหลืองสําหรับผูบาดเจ็บรอได สีเขียวสําหรับผูบาดเจ็บเล็กนอย และสีดําสําหรับ
ผูบาดเจ็บหมดหวังและผูเสียชีวิต แตเราอาจทําปายจําแนกแบบงายๆ โดยใชเทปขาวเขียนอักษรยอ
ตามประเภทผูบาดเจ็บตดิ ท่ีตัวผบู าดเจบ็ ท่ีถกู จําแนกน้นั

ผูบาดเจ็บหลังจากไดรับการปฐมพยาบาลจะไดรับการติดบัตรผูบาดเจ็บ และเตรียมการ
สงกลับตามลําดับความเรงดวนตอไป ในกรณีท่ีมีผูบาดเจ็บจํานวนมากเกินกวาชุดลวงหนาจะใหการ
ชวยเหลือไดและจําเปนตองขอกําลังสนับสนุนเพ่ิมเติม กําลังพลสวนที่มาสนับสนุนจะตองปฏิบัติงาน
ตามคาํ สั่งของผูบญั ชาการสถานการณนัน้

๘๑

á¼¹¼§Ñ ¢éѹμ͹¡ÒÃจาํ ṡ¼ÙŒºÒ´à¨çºã¹¾¹×é ·Õèà¡´Ô àËμØ

ÁÕºÒ´á¼Åáμ‹à´¹Ô ä´Œ 㪋 Minor
äÁ‹
ÊÕà¢ÂÕ Ç
ËÒÂã¨ËÃ×ÍäÁ‹

äÁ‹ËÒÂ㨠ËÒÂã¨
à»´ ·Ò§à´Ô¹ËÒÂã¨
<óð ¤Ãѧé /¹Ò·Õ >óð ¤Ã§éÑ /¹Ò·Õ
»ÃÐàÁ¹Ô ซํา้ ÊáÕ ´§

äÁ‹ËÒÂ㨠ËÒÂ㨠»ÃÐàÁ¹Ô ¡ÒÃäËÅàÇÂÕ ¹âÅËμÔ
Ê´Õ íÒ ÊáÕ ´§

คลาํ ªÕ¾¨Ã·Õ袌ÍÁ×ÍäÁ‹ä´Œ ¤ÅíÒª¾Õ ¨Ã·èÕ¢ŒÍÁÍ× ä´Œ

ÊáÕ ´§ »ÃÐàÁ¹Ô ÃдѺ¤ÇÒÁÃÊÙŒ Ö¡

ËÒŒ ÁàÅ×Í´ äÁ‹ÊÒÁÒöทําμÒÁ ทําμÒÁคาํ ÊÑè§
คําÊÑ觧‹ÒÂæ ä´Œ §Ò‹ Âæ ä´Œ

ÊáÕ ´§ ÊÕàËÅ×ͧ

๘๒

ÊÃØ»

ในสถานการณปจจุบันอาจเกิดสาธารณภัย ท้ังที่เกิดจากการกระทําของมนุษยและจาก
ธรรมชาติ เม่ือเกิดเหตกุ ารณดังกลา วมักจะมผี ปู ระสบภยั จํานวนมากทไ่ี ดร บั บาดเจบ็ ต้งั แตเ ล็กนอ ย
ไปจนถึงรนุ แรงถงึ ขั้นเสียชวี ติ ประกอบกับทรพั ยากรทางการแพทย ณ เขตนน้ั มกั จะไมเ พยี งพอกบั
ผปู วยปรมิ าณมาก ดงั นัน้ การจดั การบรหิ ารทรัพยากรทีม่ ปี ระสิทธภิ าพ จงึ เปนปจจยั สาํ คัญตอ ความ
สาํ เร็จในการชว ยเหลือผบู าดเจบ็ อยางมีประสิทธิภาพตอไป

¡¨Ô ¡ÃÃÁ¡ÒÃàÃÂÕ ¹

๑. ผสู อนสาธิตวธิ ีการจาํ แนกผูบาดเจบ็ ตามอาการบาดเจ็บ
๒. ฝก ปฏิบตั ิวิธกี ารจําแนกผูบ าดเจ็บตามอาการบาดเจบ็

ÍÒŒ §Í§Ô

นายแพทยเ รืองศกั ดิ์ ศริ ิผล.(๒๕๕๑). ¤‹ÙÁÍ× »°Á¾ÂÒºÒÅ. กรงุ เทพฯ : นานมีบคุ ส.
ปยพันธุ ชรี านนท. ¡Òä´Ñ ᡼ٺŒ Ò´à¨çºà»š¹¡ÅÁ‹Ø ¡ÍŒ ¹. คน เมอื่ ๒๙ สงิ หาคม ๒๕๖๐,

จากเวบ็ ไซต : www.gmwebsite.com/upload/thaimilitarymedicine.com/file/unit23.doc
โรงเรียนเสนารักษ กรมแพทยทหารบก. (ไมปรากฏปท่ีพิมพ). ¤Ù‹Á×Í»ÃСͺ¡ÒÃÊ͹ ËÅÑ¡¡ÒôÙáÅ

¼ºŒÙ Ò´à¨ºç ·Ò§ÂØ·¸ÇÔ¸Õ Tactical Combat Casualty Care (ÊÒí ËÃºÑ ¤ÃÙ/ÍÒ¨ÒÃÂ) .
คน เม่ือ ๑๒ กรกฎาคม ๒๕๕๙, จากกองทพั บก
เว็บไซต : http://www.rta.mi.th/630a0u/qa_amds/file_qa_amds/life_oriented_
strategy.pdf

๘๔

จัดพิมพโดย
โรงพิมพต าํ รวจ ถ.เศรษฐศิริ ดุสิต กรงุ เทพฯ ๑๐๓๐๐ โทรศพั ท ๐-๒๖๖๘-๒๘๑๑-๓ โทรสาร ๐-๒๒๔๑-๔๖๕๘

“เปนองคกรบังคับใชกฎหมายที่นําสมัย
ในระดับมาตรฐานสากล เพ�อใหประชาชนเช�อมั่นศรัทธา”

พลตํารวจเอก สุวัฒน แจงยอดสุข
ผูบัญชาการตํารวจแหงชาติ