โครงสร้างดอก

โครงสร้างดอก

ดอกไม้ (Flower)
อวัยวะส่วนสำคัญที่ทำหน้าที่ในการสืบพันธุ์ของพืชดอก
เป็ นส่วนโครงสร้างของพืชที่พัฒนามาจากกิ่งและใบ

โครงสร้างของดอกไม้ ประกอบด้วยส่วนต่าง ๆ 4 ส่วนหลัก
โดยแต่ละส่วนจะเรียงตัวจากชั้นที่อยู่นอกสุดเข้าสู่ส่วนใน คือ
กลีบเลี้ยง กลีบดอก เกสรตัวผู้ และเกสรตัวเมีย ตามลำดับ
โดยส่วนประกอบทั้ง 4 นี้จะอยู่บนฐานรองดอก ซึ่งอยู่ปลาย
สุดของก้านชูดอก

ส่วนประกอบและหน้าที่ของดอก

กลีบเลี้ยง


ทำหน้าที่ป้องกันอันตรายให้แก่ส่วนโครงสร้างภายในของดอกไม้ และยังสามารถ

สังเคราะห์แสง เพื่อสร้างสารอาหารให้แก่พืชอีกด้วย กลีบเลี้ยงส่วนใหญ่จะหมด
หน้าที่และหลุดร่วงไปจากต้น เมื่อดอกไม้บานเต็มที่แล้ว



หมายเลข 7 กลีบเลี้ยง

กลีบด
อก

เป็นส่วนโครงสร้างอยู่ถัดเข้ามาจากกลีบเลี้ยง กลีบดอกนั้นสามารถเปลี่ยนสีได้ หรือในพืชบางชนิด


กลีบดอกอาจมีกลิ่นหอมผสมผสานอยู่ด้วย จากการที่มีทั้งต่อมกลิ่นและต่อมน้ำหวานตรงบริเวณ

โคนของกลีบดอก ซึ่งทำหน้าที่ช่วยดึงดูดแมลงให้เข้ามาผสมเกสร





หมายเลข 6 กลีบดอก

เกสรเพศผู้

ทำหน้าที่สร้างเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้ ซึ่งในพืชส่วนใหญ่มักมีจำนวนมากและเรียงตัวเป็นวง


เกสรเพศผู้มีองค์ประกอบสำคัญ 2 ส่วน คือ
1.อับเรณู หรืออับเกสรเพศผู้ ภายในของอับเรณูมีถุงเรณูอยู่ 4 ถุง ซึ่งภายในถุงแต่ละ
ใบจะมีละอองเรณูจำนวนมาก ทำหน้าที่ให้ละอองเรณูปลิวไปยังยอดเกสรเพศเมียเพื่อ
สร้างสเปิร์ม

เกสรเพศผู้

2. ก้านชูเกสรเพศผู้ (Filament) คือ ส่วนโครงสร้างที่ทำหน้าที่ชูอับเรณู


มีลักษณะโครงสร้างเป็นเส้นที่อาจอยู่รวมกันเป็นกลุ่มหรือแยกจากกันเป็น

อิสระ มีขนาดและความยาวแตกต่างกันไปตามชนิดของพืช

เกสรเพศเมีย

อยู่ด้านในสุดของดอก เป็นส่วนโครงสร้างที่พัฒนามาจากใบ เพื่อทำหน้าที่สร้างเซลล์
สืบพันธุ์เพศเมียในพืชแต่ละชนิด เกสรเพศเมียมีองค์ประกอบสำคัญ 3 ส่วน คือ

1.ยอดเกสรเพศเมีย คือ ส่วนที่มีลักษณะ
โปร่งพองออกมาเป็นตุ่มแผ่แบนเป็น

แฉกๆ เป็นพูและมีน้ำหวานเหนียว ทำหน้าที่คอยดักจับละอองเรณูที่ลอยมาติด

เกสรเพศเมีย

2. ก้านชูเกสรเพศเมีย คือ ส่วนที่มีลักษณะเป็นเส้นหรือก้านขนาดเล็กที่เชื่อมต่อจาก
ยอดเกสรตัวเมียลงสู่รังไข่ เพื่อเป็นเส้นทางให้สเปิร์มเคลื่อนตัวเข้ามาปฏิสนธิกับไข่

3. รังไข่ คือ ส่วนของกระเปาะพองโต
ที่ยึดหรืออาจฝังอยู่กับฐานรองดอก
ประกอบด้วยออวุล ที่มีหน้าที่สร้างไข่ ซึ่งเป็นเซลล์สืบพันธุ์เพศเมีย

ประเภทของดอก

แบ่งโดยใช้เกณฑ์ในการแบ่ง 2 แบบ ดังนี้

1. ใช้องค์ประกอบทั้ง 4 ส่วนของดอกเป็นเกณฑ์แบ่งได้ 2 ประเภท คือ
1.1 ดอกครบส่วน คือ ดอกที่มีส่วนประกอบครบทั้ง 4 ส่วน คือ

กลีบเลี้ยง กลีบดอก เกสรเพศผู้และเกสรเพศเมีย เช่น ชบา ต้อยติ่ง
กุหลาบ บานบุรี มะลิ ชงโค อัญชัน มะเขือ ผักบุ้ง แค แพงพวย บัว

ดอกชบา ดอกมะลิ

ดอกกุหลาบ

1.2 ดอกไม่ครบส่วน คือ ดอกที่มีส่วนประกอบไม่ครบทั้ง 4 ส่วน ซึ่งอาจ
ขาดส่วนหนึ่งส่วนใด หรือมากกว่า 1 ส่วนก็ได้ เช่น ข้าว ข้าวโพด ตำลึง
ฟักทอง จำปา บานเย็น เฟื่ องฟ้า หน้าวัว มะละกอ เงาะ

ดอกจำปา ดอกหน้าวัว

2. ใช้เกสรเพศผู้ และเกสรเพศเมียเป็นเกณฑ์แบ่งได้ 2 ประเภท คือ

2.1 ดอกสมบูรณ์เพศ คือ ดอกที่มีทั้งเกสรเพศผู้และเกสรเพศเมีย
อยู่ในดอกเดียวกัน เช่น กุหลาบ บัว ชงโค ถั่ว มะเขือ พริก กล้วยไม้ มะม่วง
ชบา ข้าว หญ้า ต้อยติ่ง จำปา มะลิ เฟื่ องฟ้า อัญชัน แค ผักบุ้ง

ดอกแค ดอกบัว

2.2 ดอกไม่สมบูรณ์เพศ คือ ดอกที่มีเฉพาะเกสรเพศผู้หรือเกสรเพศเมีย
อย่างใดอย่างหนึ่ง โดยดอกที่มีเฉพาะเกสรเพศผู้เรียกว่า ดอกเพศผู้ ส่วน
ดอกที่มีเฉพาะเกสรเพศเมียเรียกว่า ดอกเพศเมีย เช่น ข้าวโพด มะละกอ
มะพร้าว ตาล เงาะ ฟักทอง บวบ แตงกวา มะยม มะระ ตำลึง

ดอกตำลึง

ทบทวนความรู้กันหน่อย

แต่ละหมายเลขคือส่วนประกอบใดของดอก