โคลงนิราศนรินทร์ มัธยมศึกษาปีที่ ๔
เเผนผังสาระการเรียนรู้ โคลงนิราศ นรินทร์ บทนำ เรื่อง บทวิเคราะห์ วรรณคดีศึกษา สารสั่งนางใน นิราศนรินทร์
โคลงนิราศนรินทร์นั้นเดิมเชื่อกันว่า นายนรินทรธิเบศร์ นามเดิมว่า อิน เป็นผู้ประพันธ์ ดังความในโคลงบทสุดท้ายว่า "โคลงเรื่องนิราศนี้ นรินทร์อิน รองบาทบวรวังถวิล ว่าไว้" เมื่อต้นรัชกาล-ที่ ๒ (พ.ศ. ๒๓๕๒) จึงเรียกหนังสือเล่มนี้ตามนาม ผู้แต่งว่า นิราศนรินทร์ นายนรินทรธิเบศร์ (อิน) เป็นหุ้มแพรมหาดเล็กฝ่าย พระราชวังบวรแต่งหนังสือเล่มนี้ขึ้นเมื่อคราวตามเสด็จสมเด็จพระ บวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์เสด็จยกกองทัพไปปราบพม่าซึ่งยกทัพ มาตีเมืองถลางและชุมพร บทนำ เรื่อง
นิ ร า ศ เ รื่ อ ง นี้ มี ค ว า ม ง า ม เ ชิ ง ภ า ษ า อ ย่ า ง เ ยี่ ย ม ย อ ด โ ด ย เ ฉ พ า ะ บ ท ฝ า ก น า ง ที่ มี โ ว ห า ร ซ า บ ซึ้ ง ซึ่ ง ไ ด้ รั บ อิ ท ธิ พ ล จ า ก ก วี ใ น ยุ ค ก่ อ น เ ช่ น ศ รี ป ร า ช ญ์ พ ร ะ ย า ต รั ง ร ว ม ทั้ ง ส่ ง ท อ ด อิ ท ธิ พ ล ม า ยั ง บ ท ก วี แ ล ะ เ พ ล ง ร่ ว ม ส มั ย บ ท นำ เรื่อ ง
โคลงนิราศนรินทร์เริ่มต้นด้วยบทไหว้ครูตามขนบ วรรณคดีไทย เป็นบทสดุดีพระเกียรติคุณของพระมหากษัตริย์ มีเนื้อหาชมบ้านเมือง ซึ่งมีแผ่นดินกว้างใหญ่สวยงามกว่าเมือง สวรรค์ ส่องแสงเจิดจ้ากว่า ดวงจันทร์ ความรุ่งเรืองสว่างไสวนั้น ประหนึ่งดวงอาทิตย์ที่ส่องโลก พระมหากษัตริย์ทรงบำ รุงทหาร ให้เก่งกล้าสามารถปราบศัตรูได้ราบคาบ ขจัดทุกข์เข็ญของ ราษฎร กษัตริย์เมืองอื่นต่างมาขอเป็นเมืองขึ้น พระองค์ทรง ขยายพระราชอาณาเขตออกไปกว้างขวาง พระเกียรติยศแผ่ไป ทั่วฟ้าและทรงเปี่ยมด้วยทศพิราชธรรม สารสั่งนางในนิราศนรินทร์ ภาพวาดกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น
สารสั่งนางในนิราศนรินทร์ บทสดุดีพระเกียรติคุณของพระมหากษัตริย์ ศรีสิทธิ์พิศาลภพ ศรีอยุธเยนทร์แย้มฟ้า สระทุกข์ราษฎร์รอนเสี้ยน ควบก้อมหัวไหว้ละล้าว ขยายแผ่นฟ้าให้แผ้ว เลอหล้าลบล่มสวรรค์ แจกแสงจ้ำ เจิดจันทร์ ส่ายเติกเทลี้ยนล่งหล้า ทุกไทน้ำ วมาลย์น้อม เลี้ยงทแกล้วให้กล้า แผนแผ่นค้างเมืองเมรุ ขุนหาญห้าวแหนบาท เข็ญข่าวยินยอบตัว ผ่อนแผ่นดินให้ผาย เฟื่องฟุ้งทศธรรม ท่านแฮ จรรโลงโลกกว่ากว้าง เพียงรพิพรรณผ่องด้าว ราญราบหน้าเภริน ขอออกอ้อมมาอ่อน พระยศไท้เทิดฟ้าย
สารสั่งนางในนิราศนรินท์ ต่อมาเป็นบทชมความงดงามของบ้านเมือง(กรุงเทพฯ) ปราสาทราชวัง และวัดวาอารามต่าง ๆ ประหนึ่งว่ากรุงศรีอยุธยา ลอยลงมาจากสวรรค์อีกครั้งด้วยพระบารมี พระมหากษัตริย์ทรงบำ รุง พระศาสนาให้เจริญรุ่งเรือง แม้ความสว่างไสวไปทั่ว และประชาชนต่างยึดมั่นในพระธรรมคำ สอน จากนั้นจะเป็นการคร่ำ ครวญถึงนางอันเป็นที่รักที่ต้อง จากมาด้วยความอาลัย จึงพรรณนาความรู้สึกเห็นสิ่งใด คิดถึงนาง และคิดจะฝากนางไว้กับสิ่งต่าง ๆ แต่ก็ไม่ไว้ใจใคร สุดท้ายก็ฝาก ไว้กับใจนางเอง
สารสั่งนางในนิราศนรินทร์ อยุธยายศล่มแล้ว สิงหาสน์ปรางค์รัตน์บรร บุญเพรงพระหากสรรค์ บังอบายเบิกฟ้า เรืองเรืองไตรรัตน์พ้น รินรสพระธรรมแสดง เจดีย์ระดะแซง ยลยิ่งแสงแก้วเก้า ตัวอย่างโคลงนิราศนรินทร์ ลอยสวรรค์ ลงฤๅ เจิดหล้า ศาสน์รุ่ง เรืองแฮ ฝึกฟื้นใจเมือง พันแสง ค่ำ เช้า เสียดยอด แก่นหล้าหลากสวรรค์
บทวิเคราะห์ ๑.คุณค่าด้านเนื้อหา ๑. ด้านขนบในการแต่งนิราศ เป็นแบบแผนที่ยึดถือสืบต่อกันมา ได้แก่ -ธรรมเนียมการขึ้นต้นเรื่อง ที่นิยมเสนอเนื้อหาแสดงให้เห็นพระบรม เดชานุภาพและพระบุญญาธิการที่ทำ ให้เกิดความสงบสุขร่มเย็นและ ความเจริญรุ่งเรืองของบ้านเมือง -ธรรมเนียมการเลียนแบบโวหารในวรรณคดียุคก่อน แต่แสดงการ เปรียบเทียบและใช้รรณศิลป์ที่แตกต่างกันออกไป เพื่อแสดงความ สามารถในด้านการประพันธ์และความคิดสร้างสรรค์ของกวี
บทวิเคราะห์ ๑.คุณค่าด้านเนื้อหา ตัวอย่างคำ ประพันธ์ ฤๅดิน ดีฤๅ ลอบกล้ำ บนเล่า นะแม่ ชอกเนื้อเรียมสงวน โฉมควรจักฝากฟ้า เกรงเทพไท้ธรณินทร์ ฝากลมเลื่อนโฉมบิน ลมจะชายชักช้ำ คำ ประพันธ์ข้างต้นแต่งเลียนแบบบทฝากนางใน โคลงกำ สร วล ศรีปราชญ์ แต่ใช้ความสามารถในการเปรียบที่ต่างกันออกไปตาม จินตนาการของกวี และใช้ภาพพจน์ประเภทอติพจน์ มีเนื้อหากล่าว ชมหญิงที่รักว่างดงามมาก ทำ ให้หวงแหนจนไม่รู้จะฝากนางกับผู้ใด จึงจะวางใจได้
๒. ด้านความเชื่อและศาสนา กวีสะท้อนความศรัทธาต่อพระพุทธศาสนา ได้อย่างลึกซึ้งนอกจากนี้ เมื่อกวีพรรฒนาถึงความรักที่ต้องพลัดพราก ยังได้สะท้อน ความเชื่อเรื่องบาปบุญตามแนวคิดของพระพุทธศาสนา ดังคำ ประพันธ์ต่อไปนี้ บทวิเคราะห์ ๑.คุณค่าด้านเนื้อหา รอยบุญเราร่วมพ้อง ปาปแบ่งสองทำ ทัน เพรงพรากสัตว์จำ ผัน บุญร่วมบาปจำ ร้างรื่องย่อย พบกัน เท่าสร้าง พลัดคู่ เขาฤๅ นุชร้างเรียมไกล
บทวิเคราะห์ เอียงอกเทออกอ้าง เมรุชุบสมุทรดินลง อากาศจักจารผจง โฉมแม่หยาดฟ้าแย้ม อวดองค์ อรเอย เลขแต้ม จารึก พอฤๅ อยู่ร้อนฤๅเห็น แสดงให้เห็นถึงความสามารถในการสรรคำ เพื่อเล่นเสียงพยัญชนะเดียวกันทั้งบาท โดยคำ นึงถึงความหมายของคำ ประพันธ์ด้วย นอกจากนั้น คำ ประพันธับทนี้ยังใช้ภาพพจน์ ประเภทอติพน์ เพื่อเปรียบเปรยถึงความรักและความอาลัย และใช้ภาพพจน์ประเภทบุดคลวัต เพื่อสมมุติให้ความรู้สึกกลายเป็นรูปธรรม ๑. การเล่นเสียงสัมผัส ดังคำ ประพันธ์ต่อไปนี้ ๒. คุณค่าด้านวรรณศิลป์
บทวิเคราะห์ เห็นจากจากแจกก้าน ถนัดระกำ กรรมจำ บาปใดที่โททำ จากแต่คาบนี้หน้า แกมระกำ จากช้า แทนเท่า ราแม่ พี่น้องคงถนอม คำ ประพันธ์ข้างต้น กวีเล่นคำ โดยเล่นความหมายของคำ ว่า จาก ทั้งจากที่เป็นคำ นามและคำ กริยา และคำ เล่นพ้องเสียง คำ ว่า ระกำ กับ กรรม ๒. การเล่นคำ ดังคำ ประพันธ์ต่อไปนี้ ๒. คุณค่าด้านวรรณศิลป์
๓. การใช้ภาพพจน์ นิราศนรินทร์มีการใช้ภาพพจน์หลายประเภท ดังนี้ บุคคลวัต อุปลักษณ์ อติพจน์ นามนัย จากมามาลิ่วล้ำ บางยี่เรือราพลาง เรือแผงช่วยพานาง บางบ่รับคำ คล้อง ลำ บาง พี่พร้อง เมียงม่าน มานา คล่าวน้ำ ตาคลอ กวีใช้ภาพพจน์บุคคลวัต โดยสมมุติให้เรือแผง และบางขี่เรือสามารถทำ กิริยาอาการเหมือนมนุษย์ บทวิเคราะห์ ๒. คุณค่าด้านวรรณศิลป์ ตัวอย่างคำ ประพันธ์
นิราศ ความหมายตามพจนานุกรม หมายถึง สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเดชานุภาพ ได้ทรง สันนิษฐานเกี่ยวกับงานประพันธ์ประเภทนี้ไว้ว่า เป็นงานที่เกิดขึ้นเพราะ ระยะเวลาที่กวีเดินทางไปยังที่ต่างๆใช้เวลานาน และการเดินทางในสมัยก่อน ใช้เรือเป็นพาหนะ กวีจึงมีเวลาว่าง จึงบันทึกอารมณ์ความคิดถึงนางอันเป็นที่รัก ที่ตนต้องจากมา พร้อมกับเล่าระยะทางและสถานที่ต่าง ๆ ที่ผ่านรวมถึงสิ่งที่ พบเห็น ๑. ลักษณะของนิราศ เรื่องราวที่พรรณนา ถึงการจากกัน หรือจากที่อยู่ไปในที่ต่าง ๆ
ทั้งนี้ยั นี้ยั งมี นิราศเรื่องหนึ่งซึ่งมีเนื้อหาเป็นการคร่ำ ครวญของหญิงถึงหญิงด้วย กัน คือ โคลงนิราศท้าวสุภัติการภักดี พระราชนิพนธ์รัชกาลที่ ๕ จึงกล่าวได้ว่า ารรณคดีประเภทนิราศ กล่าวถึงการจาก การร้างรัก เป็นแก่นเรื่องส่วนรายละเอียดอื่น ๆ ที่ปรากฎในเรื่อง เป็นเพียงส่วนประกอบ ของเรื่องเท่านั้น เนื้อหาของนิราศโดยทั่วไปจะเป็นการคร่ำ ครวญของกวี (ชาย) ต่อนางอันเป็นที่รักไม่ว่าจะด้วยเหตุผลใดก็ตาม ๒. เนื้อหาของนิราศ
๓.นางในนิราศ อาจมีตัวตนจริงหรือไม่ก็ได้ แต่กวีถือว่าเป็นปัจจัยสำ คัญ ที่จะเอื้อให้กวีแต่งนิราศได้ไพเราะ นางในนิราศ ที่กวีกล่าวถึง เเม้ในสมัยหลังกวีอาจไม่ได้คร่ำ คราญถึงนางเป็นแก่น เรื่องเท่ากับการบันทึกระยะทางเหตุการณ์และอารมณ์ แต่ก็ยังคง มีบทคร่ำ คราญถึงนางแทรกอยู่
นิราศ แต่งได้ด้วยคำ ประพันธ์หลายประเภท เช่น โคลง ฉันท์ กาพย์ ต่อมาในสมัยรัตนโกสินทร์ คำ ประพันธ์ประเภท มี บทบาทมากขึ้นและหากแต่งเป็นกลอน มักขึ้นต้นที่ และลงท้ายด้วยคำ ว่า แต่ที่นิยมมากในสมัยโบราณ ได้แก่ โคลง ซึ่งส่วนมากจะขึ้นด้วยร่ายหนึ่งบท มีใจความสดุดี บ้านเมืองและยอพระเกียรติพระมหากษัตริย์ ต่อมาจึงได้มีการ แต่งนิราศด้วยกาพย์ห่อโคลง ๔. คำ ประพันธ์ในนิราศ กลอนกาพย์ห่อโคลง เอย กลอน วรรครับ
นางสาว วรัมพร พึ่งงาม เลขที่ ๖ ม.๔ นาย เกรียงศักดิ์ เฮี้ยนชาศรี เลขที่ ๑๓ ม.๔ นางสาว สุพิชชา โพธิ์ถนอม เลขที่ ๙ ม.๔ นาย ณัฐดนัย ถานาศรี เลขที่ ๑๕ ม.๔ นาย อภิสิทธิ์ หงษ์เวียงจันทร์ เลขที่ ๒๖ ม.๔ นางสาว ภรณิพา อินทร์นอก เลขที่ ๔๓ ม.๔ นาย ศิริชัย ผาสุราษฎร์ เลขที่ ๑๒ ม.๔ สมาชิกกลุ่มที่ ๒