Windbrief 176 sept.16, proef 1

45e jaargang, nummer 176, september 2016

176
Rigo, verf met olie uit onze Zaanse molens.
Prinses Beatrix bezoekt De Schoolmeester privé.
Het waren negen geweldige jaren op het Schaap.

NICO KAAIJK METAALBEWERKING l KRIMP 13 l ZAANDAM l WWW.KAAIJK.NL l WWW.TWITTER.COM/KAAIJK

2

Windbrief108x145juli2016drij.indd 1 01-07-16 12:45

4 5 10 13

45e jaargang, nummer 176, september 2016 18 23 28 31

176 Inhoud

4 Zaanstreek gewaardeerd
5 Molenmuseum haalt een tien voor educatie
9 Nieuwe leden 2e kwartaal 2016
9 Agenda
10 Van serieproducten tot unica
12 Bezoek Prinses Beatrix aan De Schoolmeester
13 Korte berichten
15 Column: Spreiding
16 Zaagmolens in het Westzijderveld
18 Interview: Verffabriek met visie
23 Museumnieuws
26 Ontheemde molens: Penninga’s Molen
28 Rondje molens
31 Stem op een molen en win een molenweekend
32 Vrijwilligers Geerie en Jaap Butter
33 Info + colofon
34 De hut van De Kat

Bij de coverfoto:

De educatieve programma’s van De Zaansche Molen bestrijken verschillende
leeftijdsgroepen, van kleuters uit groep 1 en 2 en andere scholieren tot
senioren in verzorgingshuizen. Zoals de leerlingen uit de hoogste groepen
van de basisschool die geboeid luisteren naar wat onze vrijwilliger André de
Vries vertelt over oliemolens.

www.zaanschemolen.nl
voor het allerlaatste nieuws

Zaanstreek gewaardeerd

Juist het vanzelfsprekende is soms lastig in Mijn toenmalige vriendin uit het Gooi riep altijd:
woorden te vangen. “Jeetje, wat stinkt het hier!”
Neem bijvoorbeeld het gevoel een Zaankanter te Het kon niets worden tussen ons, want ik was
zijn. We kennen het allemaal en hoewel iedere gewend aan de fabrieken en de geuren.
Zaankanter andere accenten legt, is het heel Weliswaar kende ik ook de andere kanten van de
herkenbaar. Maar benoem dat gevoel maar eens. Zaan, maar daar schepte ik natuurlijk niet over
op. Ik was en ben een Zaankanter, die de cultuur
Zijn het de herkenbaarheid van van zijn streek waardeert. Natuurlijk ben ik niet
de industriële geuren of het beeld onbevooroordeeld, want ik ben er opgegroeid.
van de niet te missen fabrieken,
de houten huizen en de Maar ik zie ook dat buiten de Zaanstreek de
onverzettelijke molens? Of is het waardering voor onze industriecultuur groeit.
het zangerige taaltje en de Steeds meer Nederlanders zoeken onze industrie,
specifieke uitspraak van de monumentale fabrieksgebouwen en de
sommige woorden? Misschien eigenheid van deze streek op. Steeds meer
vooral de afkeer om je ergens Zaankanters ook zijn zich daarvan bewust en
op te laten voorstaan. Doe maar putten warempel zelfvertrouwen uit deze waar-
gewoon en verbeeld je niets. dering: zie je wel, ik heb het altijd geweten en nu
Waarschijnlijk is het een mix van genoemde zien anderen het ook. Er wordt zelfs succesvol op
elementen, waaraan elke Zaankanter ingespeeld.
ongetwijfeld nog iets kan toevoegen.

Toch bekruipt mij het idee dat het beeld dat wij Zo had het MidzomerZaan festival in juni een
van onszelf hebben en dat ook door buiten- speciaal en zeer succesvol Zaans programma van
staanders wordt gezien aan het veranderen is. Freek de Jonge geprogrammeerd.
Vroeger vertelde ik nooit iemand van buiten dat I-FIKZ, het Zaanse Festival Industrie Cultuur, zet
ik uit de Zaanstreek kwam. Waarschijnlijk omdat de vorig jaar succesvol ingezette Zaansafari’s
ik het niet bijzonder vond, want een Zaankanter voort en is dit jaar ook met Expedities Industrie
vindt zichzelf nooit bijzonder. Misschien ook gestart. Begeleide zoektochten op de fiets naar
omdat ik dan steevast op een meewarige blik kon het verleden en heden van papier en zeil in de
rekenen. De Zaanstreek was niet een plek waar Zaanstreek. De Expeditie Papier voert uiteraard
mensen graag wilden wonen. Het riep associaties naar De Schoolmeester, want als wij ergens onze
op van industrie, lelijkheid en stank. trots over uitspreken zijn het wel de molens.

Ed Pielkenrood,
hoofdredacteur

Molenmuseum haalt een tien
voor zijn educatieve programma

HHet Molenmuseum heeft een uitgebreid educatieprogramma voor jongeren dat jaarlijks tussen de
drie- en vijfduizend kinderen op een attractieve en actieve manier in contact brengt met de Zaanse
cultuur en geschiedenis. Educatie moet een vanzelfsprekende taak en verantwoordelijkheid zijn
van elk museum. Het Molenmuseum hecht daar extra veel waarde aan, want het heeft zich tot doel
gesteld om de kennis over en de liefde voor het erfgoed van windmolens in stand te houden en
over te dragen aan alle Zaankanters, en met name aan jongeren.

Met het educatiebeleid bedienen museum en meekrijgt hoe meer en langer je daar in je verdere
vereniging tegelijk de gemeente Zaanstad op leven van kan profiteren. Als lokale overheid
haar wenken. Lees mee met de ‘Toekomstagenda hebben we hierin ook een verantwoordelijkheid.”
Cultuur 2014-2017’ over een van de vier pijlers Het programma begint daadwerkelijk bij de
van het cultuurbeleid: jonge leeftijd van vier en vijf jaar. Opmerkelijk,
“Op jonge leeftijd beginnen met cultuureducatie want veel andere musea stellen hun kostbare en
betekent een diepte-investering voor later. Hoe kwetsbare spullen niet graag bloot aan de
meer culturele en creatieve bagage je als kind kleuters uit groep 1 en 2.

Het Molenmuseum heeft met
Pluis de Molenmuis juist een succesvol
programma voor deze groep ontwik-
keld. Want die aloude wijsheid ‘wie het
kleine niet eert, is het grote niet weerd’
gaat bij uitstek op voor kunst, cultuur,
geschiedenis en erfgoed.
“Je hebt geen kind aan kleuters,” zegt
Resi Veenman die voor het Molen-
museum en de molens verantwoordelijk
is voor de educatieve programma’s en
deze ook coördineert. “De jongsten
lopen bijna altijd heel lief hand in hand
door het museum.
Pluis de Molenmuis is een succes-
nummer in ons programma.”

Geen vermomde tupperwareparty

Educatie is bij het Molenmuseum geen
vermomde tupperwareparty om nieu-
we leden binnen te slepen in de strijd
tegen de vergrijzing die veel erfgoed-
verenigingen moeten voeren.
Bij De Zaansche Molen is zowel het
Zaans groen als het seniorengrijs
vertegenwoordigd. Er komen doorgaans
net iets meer nieuwe leden bij dan er
vertrekken, maar een flinke aanwas is
natuurlijk welkom. “De ouderen zijn
voor ons waardevolle en vaak actieve
leden,” zegt Resi.

5

“Want bij hun zit veel en uiteenlopende kennis groeien en als het even kan een
op molengebied plus een verscheidenheid aan lidmaatschap. Het is ook bedoeld om
ervaringen. Er zijn bij ons ook veel jongeren als te laten zien wat de vereniging doet
vrijwilligers actief in de molens. Sommigen laten om die dertien ‘houten fabrieken’ en
zich zelfs opleiden tot molenaar.” een museum draaiende te houden.
Soms komt de boodschap heel snel
Educatie is bij De Zaansche Molen bedoeld als over. Een van de nieuwe leden die zich
een attractieve kennismaking, het zaadje waar- bij een molenbezoek had opgegeven,
uit een warme belangstelling voor molens moet vertelde dat zijn zoon de afgelopen
week met school naar het Molen-
museum en een molen was geweest
en het zo’n belevenis vond dat hij zijn
ouders die zondag had meegetroond
naar de Zaanse Schans en het museum.

Molenmakers gevraagd

Het educatieve aanbod van het Molenmuseum
voor scholen bestaat nu uit zes programma’s die
stuk voor stuk anderhalf tot twee uur duren.
Elk programma behelst een bezoek aan het
museum en een molen (meestal Het Pink en
De Bleeke Dood die op loopafstand liggen) en

Foto’s: Simone Ronchetti

6

vraagt een actieve bijdrage van de kinderen. Dat is Terug naar het verleden

een eis van Fluxus die voor het Molenmuseum de Sommige programma’s zijn mede bedacht en

contacten met de scholen onderhoudt, meestal uitgewerkt in samenwerking met vrijwilligers en

met de meesters en de juffen die de cultuur worden ook begeleid door vrijwilligers.

coördineren. De noodzaak van de combinatie Als je dertig kinderen over de vloer krijgt dan

luisteren en doen had het museum ook al zijn gauw twee tot drie vrijwilligers nodig om het

ontdekt. bezoek samen met een aantal ouders in goede

“Je mag van kinderen niet verwachten dat zij banen te leiden.

braaf anderhalf uur luisteren naar wat er al- Het bijzondere is dat een deel van de program-

lemaal te vertellen valt over molens,” zegt Resi ma’s ook aanslaat bij ouderen. Er melden zich

Veenman. “In het begin zijn we daardoor juist regelmatig verzorgingstehuizen die belangstelling

wat doorgeschoten in de activiteiten. We lieten hebben. “Vorige week nog een groep uit Den

de kinderen te veel doen. Ze vonden het Haag. Die mensen genieten, want zij gaan terug

frustrerend als ze hun opdrachten niet hadden naar het verleden waarvan zij nog veel herkennen.

kunnen afmaken. Met een goed evenwicht bereik We hebben onder de vrijwilligers een aantal

je meer.” Het Molenmuseum werkt met thema’s. rondleiders die weten hoe zij moeten omgaan

In 2016 is dat ‘Molenmakers gevraagd’, het zich met ouderen die soms licht dementerend zijn.”

steeds vernieuwende programma waarmee het

museum in 2005 is gestart. In de verschillende Inmiddels is speciaal voor ouderen een educatief

onderdelen van het programma maken kinderen programma samengesteld. Hierover staat meer

kennis met het ambacht, de techniek en hoe de op pagina 24 van deze Windbief.

natuur daarbij een handje helpt, de constructie Bij Fluxus was het onlangs even paniek nadat zij

van de molens, de producten en hoe die worden bij de scholen het programma ‘Pluis de molen-

gemaakt. Ze ontdekken dat meel niet zo maar in muis’ had uitgezet. Een van de coördinatoren

een pakje komt, dat olie niet alleen nodig is om meldde dat zij zich geen raad wist. “We hebben

pannenkoeken te bakken maar ook om verf te al 2300 aanmeldingen binnen. We weten niet

maken en dat je zelfs heel bijzonder papier kunt waar we die allemaal laten moeten.”

produceren met een molen én met de hulp van

Arie Butterman. Jaap de Jong

7






WitteVlinderweg 4a   
T1e5le2f1oPoSnW07o5rm62e8r9ve8e2r0  

  A FAMILY COMPANY Van Wijngaarden BV
 

 

Soldaatweg 3, Wormerveer

Telefoon 075 647 60 60
w w w.vanwijn g a a rd e nbv.nl

  

 

 
           

8

 


 
 

 

 
 

Nieuwe leden Agenda

2e kwartaal 2016

Ook dit kwartaal meldden zich Tot en met 1 januari 2017
weer ruim dertig nieuwe leden aan.
Welkom! Midden in het Molenpanorama

L. Danenberg, Almere Expositie met foto’s, modellen en
L. Reitsma, Zaandam ansichtkaarten in het Molenmuseum
A.G.G. Stigter, Eersel over het veranderde Zaanse landschap sinds
N. Hallingse, Assendelft Frans Mars 75 jaar geleden begon te
W. de Graaf, Westzaan schilderen aan zijn meesterwerk.
A. Czerwinski, Meckenheim
M.A. Boll, Krommenie 24 september
A. Lammersma, Wormerveer
J. Oom, Zaandam Zaansche molendag
T.H.A. van den Berg-Mussche, Purmerend
E.J.M.A. van der Woude-Jongen, Lelystad Bijna alle molens zijn open voor bezoek.
V. Guldenaar, Assendelft
M. Milikowski, Zaandam MuseumJeugdUniversiteit 2016
H. E. Struik, Zaandijk
H. van Ruler, Koog aan de Zaan Voor kinderen tussen 8 en 12 jaar.
C. Steen, Zaandam Aanmelden kan via de website en geldt
D. Kleiss, Koog aan de Zaan voor 4 colleges (totaal € 20,00).
J. Bruins-Loos, Zaandam
D. van Assema, Wormer Zondag 11 september 13:30 – 14:30 uur
C. Becker, Zaandam Help mijn hond is ziek, wat nu?
M. Asikainen, Velserbroek
J. de Laat, Rockanje Zondag 9 oktober 13:30 – 14:30 uur
M. van Reeswijk, Zaandam Hoeveel lijk jij op een indianenkind?
N. Bruijn, Wormerveer
E.C.M. Neeft, Krommenie Zondag 13 november 13:30 – 14:30 uur
V. Bodifee, Zaandam Van oliemolens tot gladoren! Hoe zit dat?
A. Lange, Zaandam
A.J. Kruijver, Mijdrecht Zondag 11 december 13:30 – 14:30 uur
M. Voortman, Wormer Schuilt er een dichter in jou?
Lars Offerhaus, Uitgeest
J. Hackmann, Zaandam Locatie: Molenmuseum

Bedrijfsleden:
Alphabed,
de heer S. Appelman, Wormerveer

9

Van serieproducten tot unica

Groningse rolcontainerproducent Hoza startte in Zaandam met molenmodellen.

DDoor heel Europa rijden karretjes die zijn gemaakt in Oost-Groningen. Rolcontainers van Hoza. Dit
bedrijf, dat in 1938 werd opgericht door Jos van der Horst in Zaandam, produceerde aanvankelijk
speelgoed en molenmodellen. Na de Tweede Wereldoorlog schakelde het bedrijf als eerste over
op de productie van pallets. Na enkele jaren werd de fabriek in Zaandam te klein en verhuisde
Hoza naar Scheemda. In de jaren zestig werden de eerste rolcontainers voor de zuivel- en
voedingsmiddelenindustrie afgeleverd. Het familiebedrijf werd in 1990 verkocht en daarna lag
het archief op zolder bij een nazaat van Jos van der Horst. Tot deze ging opruimen en er genoeg
materiaal bleek te zijn voor een interessant boek over dit van oorsprong Zaanse bedrijf.

Het is niet de eerste keer dat De Windbrief molenmodellen en speelgoed ging maken.

aandacht schenkt aan Hoza. In de jaren tachtig De naam was een afgekorte samenvoeging van

schreef Kees van der Horst al trots een artikel Horst en Zaandam.

over de modelmolens die zijn vader met zijn Eendracht naar Molenmuseum
bedrijf produceerde. Van sommige modellen

werden er duizenden gemaakt, andere modellen De naam Hoza stond voor het eerst in de krant

– meestal in opdracht gemaakt – waren unica. op 17 september 1938. Onder de kop

Het dit voorjaar verschenen boek over Hoza is Een molenindustrie in de Zaanstreek viel het

aanleiding nogmaals over dit bijzondere bedrijf volgende te lezen in De Zaanlander.

te publiceren. De heer Jos van der Horst, van Ostadestraat 5

Belangstelling voor molens gewekt alhier, heeft onder den naam Fabriek van
Kunstnijverheidsproducten Hoza een nieuwe

Jos van der Horst werd in 1899 geboren in industrie gevestigd. (…) Voorlopig worden houten

Zaandijk in het Noorderhuis dat nu op de Zaanse poppenmeubels en molenmodellen gefabriceerd,

Schans staat. Zijn vader Bart had zich daar waarvan de bovenkruier, de paltrok en de

gevestigd als huisarts. Al snel verhuisde het wipmolen gereed zijn. (…) Ons werd een tweetal

gezin naar Lagedijk 166 waar de praktijk werd molenmodellen getoond; wij moeten bekennen

voortgezet. Jaap, de oudere broer van Jos, zou dat wij niets dan lof hebben voor de keurige

deze praktijk later van zijn vader overnemen. afwerking en fraaie verhoudingen die in deze

Aan de overkant van de Zaan stond oliemolen producten tot uiting komen. (…)

De Wind, die op 22 november 1914 afbrandde. Voor de productie huurde Jos van cacaofabrikant

Jos was daarvan getuige en deze gebeurtenis Jan Schoenmaker een deel van een fabrieks-

maakte diepe indruk op hem. Zijn belangstelling ruimte in het Westzijderveld met het adres

voor molens was gewekt. Na de HBS volgde Jos Provincialeweg 53 in Zaandam.

een technische opleiding in Amsterdam. Daarna Aan het in de krant genoemde assortiment

ging kreeg hij een baan bij Machinefabriek werden al snel een hoge stellingmolen, een

Duyvis. Na zijn huwelijk met Gré Flentrop trad poldermolen en een binnenkruier toegevoegd.

Jos in dienst bij de handelsonderneming in oliën, In opdracht van bedrijven die veelal hun

Flentrop & Hesseling van zijn schoonvader. oorsprong hadden liggen in de Zaanse

Daar had hij het niet naar zijn zin en na de molenindustrie, werden ook unica gemaakt.

zoveelste ruzie met zijn schoonfamilie nam Zo leverde Hoza rond 1940 molens Het Fortuin

hij in 1938 ontslag. Geen gemakkelijke keuze aan Wessanen, De Oude Wolf aan Jacob Vis en

want het was crisistijd. Hij kwam daarna niet De Eendracht aan papierfabriek Van Gelder en

meer aan het werk en richtte uit nood zelf een Zonen. Deze laatste belandde in de oorlogsjaren

bedrijf op in Zaandam, waarin hij zijn technische in het Molenmuseum en is momenteel

en kunstzinnige kwaliteiten kwijt kon. Hoza uitgeleend aan het Honig Breethuis voor een

noemde Jos zijn bedrijf, waarmee hij houten papierexpositie.

10

Hoza-model van De Eendracht

Pink voor Churchill Begin jaren vijftig werd gestopt met de productie
van molentjes en speelgoed.
In eerste instantie verdiende Hoza vooral aan de Ed Pielkenrood
export van molenmodellen naar het buitenland
maar na de inval van de Duitsers in Polen in 1939 In het boek Hoza, van speelgoed naar
viel deze markt geheel weg. De daarop volgende goed in logistiek worden de verkochte
oorlogsjaren waren moeizame jaren met gebrek molenmodellen en de productiewijze
aan klanten en gebrek aan materiaal. daarvan uitgebreid behandeld.Bovendien
Na de oorlog werd de draad weer opgepakt wordt een interessant stukje Zaanse
en liep de productie en verkoop van de geschiedenis beschreven. Het boek over
molenmodellen aanvankelijk redelijk goed. de geschiedenis van Hoza in Zaandam,
Ook werden er weer unica gemaakt, onder Hoorn en Scheemda is geschreven door
andere een natuurgetrouw model van Het Pink Frans ten Horn en uitgegeven door
als cadeau voor Winston Churchill bij zijn bezoek Profiel Uitgeverij in Bedum.
aan Nederland. Maar Hoza ging ook andere
houten producten maken, zoals meubilair en
later pallets. Vooral dit laatste product nam een
enorme vlucht.

De wand met Hoza-modellen in het Molenmuseum.

11

Bezoek Prinses Beatrix aan De Schoolmeester

PPrinses Beatrix is beschermvrouw van De Om een idee van de sfeer te geven, op de vraag
Hollandsche Molen; zij heeft dit overgenomen van het gezelschap of er foto’s gemaakt mochten
van haar zoon Friso die het op zijn beurt van zijn worden, klonk mijn standaard antwoord:
vader prins Claus overnam. “Mits voor eigen gebruik en geen commerciële
Tijdens een werkbezoek aan De Schoolmeester in doeleinden dienende”. Daarop schoot prinses
1973 was prinses Beatrix zo onder de indruk van Beatrix in de lach en zei: “dat zeggen wij ook
dit bedrijf dat zij aangaf met haar kinderen terug altijd”. En op de vraag van de prinses of er al een
te willen komen. Helaas is het daar nooit van opvolger voor mij is, gaf ik een ander standaard
gekomen wegens een vrij drukke baan. Nu zij het antwoord: “Ik weet dat ik een oude kop heb
wat rustiger aan doet neemt ze de tijd om af en maar is het al zo erg?” “Het was meer gebaseerd
toe met de kleinkinderen op stap te gaan. op de lange tijd die het geleden is sinds mijn
vorige bezoek”, verduidelijkte de prinses toen.
Zo kregen we onlangs bezoek van oma Beatrix
met enkele van haar kleindochters om hen Bij het afscheid kreeg onze vrijwilligster Renate
kennis te laten maken met de wereld van molens een ferme handdruk en de mededeling om
en papier. Aangezien dit een privé bezoek betrof vooral door te gaan, want vrijwilligers zijn
werd hier geen ruchtbaarheid aan gegeven, onontbeerlijk voor verenigingen.
maar toen ik na een rondleiding van ruim een Laat de hand van Renate dan symbool staan voor
uur vroeg om voor De Windbrief een foto te al die vrijwillige handen die De Zaansche Molen
mogen maken vond de prinses, gezien de zeer maken tot wat het is, een bloeiende vereniging.
gemoedelijke en ontspannen sfeer, dat dat Op 24 september is het Zaansche molendag
geen probleem mocht zijn. Ze hadden werkelijk en kunt ook ú De Schoolmeester in vol bedrijf
genoten en de kleinkinderen hebben een folder aanschouwen, zie de website voor het volledige
meegenomen om op school een spreekbeurt te programma.
houden.
Arie Butterman

Foto: Renate Minnebo

Korte
berichten

De molens van meneer Mars Op 22 mei 1986, dertig jaar geleden dus,
trad zij toe tot het bestuur van De Zaansche
Op dit moment wordt hard gewerkt aan het Molen en werd de activiteitencommissie
boek ‘De molens van meneer Mars’, geschreven haar verantwoordelijkheid. Zij organiseerde
door Hans Kuyper. Op 10 oktober, midden en begeleidde de jaarlijkse excursies en trad
in de kinderboekenweek, wordt het boek daarbij ook vaak op als reisleider. Bovendien was
gepresenteerd aan alle leerlingen van de Jantine vanuit het bestuur contactpersoon voor
groepen 7 en 8 van de Zaanse basisscholen. de jeugdafdeling en maakte zij deel uit van de
Na een kennismaking met Frans Mars krijgen redactiecommissie van De Windbrief. In 1991 trad
de kinderen allemaal een gratis exemplaar. zij terug uit het bestuur maar bleef als redactielid
Op die manier maakt de jeugd kennis met een tot vorig jaar betrokken bij De Windbrief.
belangrijk aspect van de Zaanse geschiedenis
en de rol die De Zaansche Molen daarin Expositie in De Bonte Hen
speelt. Dit project is mogelijk gemaakt dankzij
Stichting Gebroeders Visser tot Behoud Deze zomer werd De Bonte Hen heropend.
van Cultuurhistorische Bouwwerken in de De oliemolen onderging in de afgelopen periode
Zaanstreek. een ingrijpende restauratie. Zo werd het
fundament hersteld en werden de 17e eeuwse
Jantine Braun erelid Zaansche Molen oliekelders in oude luister teruggebracht.
In de schuur is een schilderijententoonstelling
Het is uitzonderlijk als De Zaansche Molen ingericht met de titel ‘Meesters in de molen’.
iemand tot erelid benoemt maar op 23 mei, De toegang tot de molen is verplaatst naar
tijdens de jaarvergadering van de vereniging, de zuidkant, vlak bij de aanlegsteiger van het
was het zover. Jantine Braun werd naar voren voetveer. Onlangs is Fulco Rol door de WMC als
geroepen om de bijbehorende versierselen molenaar aangesteld en is De Bonte Hen dagelijks
opgespeld te krijgen door voorzitter André Drost. geopend voor het publiek. Vele bezoekers
Hij memoreerde dat Jantine in 1974 op jonge hebben inmiddels hun weg naar de molen weten
leeftijd lid werd van de vereniging en al snel deel te vinden.
uitmaakte van het toenmalige jeugdbestuur.

13








  

 GronGdirgoeonnedaerahnoluedg
 



 
 
   
 

  
     



Houtgestookte cv installaties 

Bespaar tot 80% op  
uw stookkosten

Reduceer uw gas 
verbruik

Milleu vriendelijk 
- CO2 neutraal 

Op hout, pellets, en snippers

Tot 44% energie investerings aftrek voor bedrijven

DEYLE
Loodgietersbedrijf
 Installatie techniek
Kachels &haarden specialist
Houtgestookte cv installaties

www.deyle.n l

Sinds 1967
Raadhuisstraat 100 - Koog aan de Zaan Tel. 075 6163668

14

Column

Spreiding Eduard Pieter Oud is zakelijk
directeur van Amsterdam Marketing.
 Als bewoner van Zaandijk volgt hij
 de ontwikkelingen in de Zaanstreek
 en loopt hij regelmatig hard
 over de Zaanse Schans.

In Amsterdam hoor je Natuurlijk is de Schans een gewoon dorp dat
altijd open is dus lijkt spreiding in tijd niet nodig.
vaak het woord spreiding. Helaas is dit niet zo, want de interessante onder-
delen op de Schans als winkels en molens kennen
Spreiding in tijd en ruimte wel sluitingstijden en nog vroege ook. Ik heb
medelijden met bezoekers die rond half zes over
geldt als belangrijk hulpmiddel bij het drukte de brug naar de Schans lopen (met een goed
gevulde portemonnee). Bijna alles is dan dicht.
probleem in het centrum van de hoofdstad. Bezoekers die eerder waren druipen rond 17 uur
af omdat alles dicht gaat. Langer open, zeker
Ruim 8 jaar geleden is (de voorloper van) in het toeristisch seizoen, zal leiden tot minder
piekdrukte en meer bestedingen. De ervaringen
Amsterdam Marketing al gestart met spreiding van Amsterdamse musea tonen dat aan.
Aan spreiding in ruimte wordt hard gewerkt
in ruimte. Er was toen nog geen sprake van een en steeds meer toeristen komen buiten de
Schans. Wormerveer kan zich onderscheiden
overvolle binnenstad, maar het ging erom met erfgoed langs de Zaan, Haaldersbroek is
authentiek en het Oud-Koogse herbergt een
bezoekers te verleiden langer te blijven of terug molen(museum) midden in een woonwijk en al
deze kernen zijn goed bereikbaar. Oud-Zaandijk
te komen en hen het idee te geven Amsterdam ondergaat zelfs een metamorfose.
Het authentiek dorp aan de Zaan met de
wel te hebben bezocht maar de stad nog niet te domineestuin en een Hollandse sluis is bereik-
baar met OV en een voetveer en richt zich met
hebben gezien. Stad stond daarbij gelijk aan de nieuwe (horeca) bedrijven actief op de toerist
waarbij de bewoner nadrukkelijk meeprofiteert.
Metropoolregio. Deze aanpak moest leiden tot Locals en bezoekers geven er (weer) geld uit.
meer toeristischebestedingen en werkgelegen- Welkom in het nieuwe Oud-Zaandijk.
heid inde regio.   
Eduard Pieter Oud
Dit spreidingsbeleid is voor de Zaanstreek succes-

vol uitgepakt. Als onderdeel van Old Holland,

met ondermeer Volendam en Marken als het

traditionele Nederland, mocht vooral de Zaanse

Schans een groeiend aantal bezoekers

verwelkomen. Goede bereikbaarheid per OV

en het onderscheidend, iconische aanbod ten

opzichte van Amsterdam hebben hier positief

aan bdiejgZeadarnasgterne.eDk enotigjdmliejketrnkuanrijpproofmitetereknijekenn
hoe

bestedingen kan stimuleren. Spreiding in tijd en

ruimte vanuit de Zaanse Schans lijkt een goed
instrument dat ook nog eens kan bijdragen aan
het verkleinen van de (piek)drukte.

  


 
 

15

Zaagmolens in het Westzijderveld

HHet Westzijderveld bij Zaandam was ooit bezaaid werd zijn molen daar gebouwd. Drie maanden
met zaagmolens. In de loop der eeuwen werden later ontving zijn dorpsgenoot Jochem Pietersz

er 220 gebouwd: 144 paltrokken, 54 bovenkruiers, ook een windbrief voor een zaagmolen met

8 wipzaagmolens en 14 waarvan het type on- dezelfde vage plaatsomschrijving. Molennamen

bekend is gebleven. En dan stonden er ook nog waren toen nog niet verplicht. De windpacht was

56 zaagmolens op grondgebied van Westzaan, voor beide molens ƒ2,50 per jaar, dus het waren

waarvan het merendeel aan de oostzijde van het kleine zaagmolens. Of ze later wel met naam en

dorp in het veld. Wanneer kwam dat allemaal op toenaam opdoken kon niet worden vastgesteld.

gang en waarom juist in het Westzijderveld? Dit zijn maar twee voorbeelden van de tientallen

Aanvankelijk concentreerde de molenbouw zich raadselachtige gevallen die nu bekend zijn.

langs de Zaan waar voor 1627 in elk geval zestien Het geeft wel aan dat de molenbouw in West-

molens werden gebouwd in het noorden van het zaandam al veel vroeger op hoog niveau stond

dorp Westzaandam. De korenmolen De Ruijter dan tot nu toe bekend was.

was er één van. Verder stond er een oliemolen Overal molenbouw
en een specerijmaler. De overige molens waren

allemaal zaagmolens. Ze stonden met uitzonde- De molenbouw in het veld was in elk geval in

ring van De Ruijter allemaal ten noorden van de 1628 op gang gekomen. Reijer Claasz kreeg op

Papenpadsloot. Een zaagmolen bij de Overtoom, 10 november de windbrief voor een zaagmolen

die op de Dam lag, was toen alweer afgebroken. die hij op een erf aan de Vaart liet bouwen ter

Zo werd dit deel van Zaandam bekend als de hoogte van het huidige Ankersmidplein in het

Molenbuurt. centrum van Zaandam. De molen bleef er niet

Het Juffertje lang staan, want hij werd in 1659 vervangen door
Het Zwarte Schaap.

De eerste zaagmolen was het bekende Juffertje van Dat de concentratie van zoveel molens in het

Cornelis Cornelisz van Uytgeest die in 1599 door Westzijderveld plaats vond had drie belangrijke

Dirck Sijbrantsz naar Zaandam werd gehaald. redenen. In de eerste plaats waaide er zeer vaak

Voor 1620 werden er maar vier zaagmolens in wind uit het zuidwesten en die wind had vrij spel

Westzaandam gevonden, maar dertig jaar later over de uitgestrekte Haarlemmermeer en het IJ.

waren er in elk geval al 32 gebouwd en Olieslagersknecht Simon Blees verklaarde in 1891

vermoedelijk veel meer. Door

vage erfomschrijvingen in

de transportregisters van

de Banne Westzaan en in

een aantal windbrieven is

niet vast te stellen waar een

groot aantal molens precies

stond. Als standplaats werd

dan aangegeven: Banne

Westzaan en dat kon overal

tussen Zaandam, Westzaan

en Krommenie zijn. Zo kreeg

Maerten Cornelisz op 1 juni

1619 een windbrief voor een

zaagmolen in de Ban van

Westzaan. Hij woonde in

Zaandam. Dus ongetwijfeld

16

voor de parlementaire enquêtecommissie, die de Monet-biograaf Daniël Wildenstein ging er vanuit
arbeidsomstandigheden in de Zaanstreek dat dit doek in de herfst werd gemaakt, maar
onderzocht: “Nadat vader is gestorven, hebben de zeilen wijzen op juli - augustus. Op het schil-
wij nooit meer zulk een gunstige wind gehad, derij laat Monet zien dat er in 1871 nog enorme
want vader zei altijd: ‘Hoe meer water ze bedrijvigheid met windmolens was.
dempen, hoe minder wind. Nadat de Haarlem- Hij schilderde twee bovenkruiers en een paltrok
mermeer werd drooggelegd zijn de stormen niet op de voorgrond met nog elf andere molens in
meer zo als vroeger.” De Haarlemmermeer viel in het verschiet. Vermoedelijk keek hij in westelijke
1852 droog en het IJ volgde in 1872. richting vanuit een bootje in een brede vaart.
De Britse kunsthistoricus professor Ronald Pick-
Een ander belangrijk aspect was het feit dat al vance beschreef dit fraaie schilderij in 1986 in
die molens gebouwd werden in opdracht van Monet in Holland: “Het staat vast dat dit één van
Westzaandamse houthandelaren en die hadden Monets meest directe en trefzekere schilderijen
de gewoonte altijd voor erven in hun eigen dorp van Zaandam is. Massa en silhouet, volume
te kiezen, waar bovendien voldoende water en breekbaarheid - het is alles even efficiënt
beschikbaar was voor de balkenopslag. Tot diep gesuggereerd.”
in de negentiende eeuw bleef de concentratie
van zaagmolens in het Westzijderveld hoog. Het tweede doek lijkt gemaakt op een sombere
herfstdag tegen de avond. We zien een paltrok
Monet aan het werk links op de voorgrond en zes andere molens. Net
als bij het zomerse doek is niet vast te stellen om
De wereldberoemde Franse impressionist Claude welke molens het gaat. Het is zelfs de vraag of
Monet was er vol van toen hij in 1871 vier Monet de werkelijke situatie weergaf. Van an-
maanden in Zaandam verbleef. Hij arriveerde dere werken - zoals zijn schilderij van het Weer-
begin juni en vertrok in oktober. Monet schilderde pad - is bekend dat hij er molens op plaatste, die
ook in het veld. Hij maakte er twee doeken, er nooit stonden. Dit uit artistieke overwegingen,
maar welke locaties hij er voor uitkoos is nooit maar zelfs dat is van de Westzijderveld-
vastgesteld. schilderijen niet vast te stellen omdat niet
Het eerste schilderij maakte hij in elk geval in de bekend is van welk standpunt Monet werkte.
zomer, want de molens staan in de zomerzeilen.

Ron Couwenhoven

Links: Monet’s zomerse molen-
schilderij van het Westzijderveld.

Rechts: Zeven molens met
geheel links een paltrok
schilderde Claude Monet later
in het jaar. Waar hij zat toen
hij het schilderij maakte, is niet
bekend.
17

Verffabriek met visie

Zaanse molens slaan lijnolie voor duurzaam product

‘Rigo verffabriek is een platform voor vakmensen. Het is een plek waar schilders, parketteurs en
stukadoors leren zich als vakmensen te onderscheiden. Rigo is namelijk veel meer dan een verf-
fabriek. Het is ook een technisch lab en creatief atelier. Kortom een plek waar vaklieden graag
naartoe komen om nieuwe technieken te leren en te proberen.’ Tenminste, dat zegt de missie van
deze uitzonderlijke verffabriek. Een pretentieuze claim die de directeuren Toon en Machiel van
Westerhoven met veel passie en vooral met een onderscheidende visie proberen waar te maken in

hun fabriek op een industrieterrein in IJmuiden.
Vernieuwing verwijst niet altijd en uitsluitend
naar de toekomst, maar kan ook teruggrijpen op
bewezen en soms vergeten technieken uit het
verleden. Zo maakt Rigo verffabriek onder meer
verf op basis van lijnolie. Olie die is geslagen in
molens van vereniging De Zaansche Molen.
Ambachtelijke verf met karakter
“Onze verf heeft een lange droogtijd”, legt Toon
van Westerhoven uit.
“Dat kan worden ervaren
als een nadeel. Maar onze verf
behoudt ook een grote elasticiteit,
waardoor hij zeer geschikt is
voor hout en houten gebouwen.

18

Interview

Een verf om

verliefd op te

worden

Bij gebruik van onze verf krijg je aan- Eerlijk en zonder opsmuk
toonbaar minder snel houtrot. Het is
ambachtelijke verf met karakter. Je zou het ook Hoe zijn jullie op het idee gekomen om
natuurverf kunnen noemen, want duurzaamheid weer ouderwets lijnolie voor de verf te gebruiken?
hebben wij hoog in het vaandel. “We willen zoveel mogelijk werken met natuurlijke
grondstoffen. Niet omdat duurzaamheid iets is
Dat is overigens niet het enige aspect dat om je op voor te laten staan. Want het is gewoon
belangrijk is voor ons. Wij zetten ons in voor alle een van de vele overwegingen die we dagelijks in
aspecten van de verf: van grondstof tot onze beslissingen laten meewegen.
verpakking. Wij willen een kwalitatief hoog- Zo is duurzaamheid altijd uitlegbaar en wordt het
waardig product dat helemaal door onszelf is toegepast in al onze producten en processen.
ontwikkeld. Een verf om verliefd op te worden. Eerlijk en zonder opsmuk. Daardoor is de kost-
De betere schilders kiezen niet alleen voor onze prijs van onze producten soms iets hoger, maar
verf vanwege de kwaliteit, maar ook omdat ze we houden onze verkoopprijzen bewust lager
er een goed gevoel bij hebben. Een gevoel dat ze dan die van de grote merken. Zo kan het aspect
weer kunnen overbrengen op hun klanten en dat prijs voor niemand een rol spelen om natuur-
in onze marketingstrategie een belangrijke plaats vriendelijker te schilderen. We produceren
inneemt. Veel draait bij ons dus om identiteit. overigens niet voor de grote markt, maar voor de
specialisten en de liefhebbers.
Daarom hebben we net een nieuwe folder Aanvankelijk betrokken we onze lijnolie uit landen
gemaakt waarin alles moest kloppen: de fotografie, buiten Europa. In ons land wordt nauwelijks
de tekst en de balans daartussen. Die hebben meer vlas geteeld. Voor het transport van die
mijn broer en ik dus ook zelf gemaakt.” lijnolie werd fossiele brandstof gebruikt en dat
wilden we eigenlijk zoveel mogelijk beperken.

19

Capaciteit
molens niet
groot genoeg

We gingen op zoek naar boeren in Nederland die Op een beurs kwamen we in contact met mole-
bereid waren om weer vlas te telen en vonden naar Willem Klut van oliemolen De Bonte Hen op
er een in de Haarlemmermeer. Hij waarschuwde de Zaanse Schans. Vervolgens gingen we praten
ons wel dat zijn product veel duurder zou zijn dan met De Zaansche Molen en nu slaan twee olie-
vlas uit het buitenland. Dat heeft alles te maken molens op de Schans olie uit ons lijnzaad:
met het kostenniveau van de grond. De Bonte Hen en De Zoeker. De capaciteit van
Hij pacht zijn grond van Schiphol en de lucht- deze molens is niet groot genoeg om alle
haven vraagt een forse prijs. Toen zijn we gaan benodigde olie te produceren, maar het is een
praten met Schiphol en bleek men om goed begin en past helemaal in onze filosofie.
verschillende redenen bereid iets te doen aan
die pachtprijs. In de eerste plaats werden ze
enthousiast over onze denk- en werkwijze, maar
vlas is bovendien een onaantrekkelijk gewas voor
vogels. Dat is belangrijk voor een luchthaven.
Inmiddels is er nu in de Haarlemmermeer al een
paar keer geoogst en maakt Schiphol daar goede
sier mee door de passagiers in een filmpje bij de
kofferbanden te laten zien dat er ‘verf groeit’ op
luchthavengrond.”

Passend in de filosofie

“De volgende logische stap werd de zoektocht
naar een milieuvriendelijke manier om het lijn-
zaad te verwerken tot lijnolie.

Interieur van De Bonte Hen, één van de molens die lijnolie voor Rigo maakt.

20

Veel verffabrikanten claimen overigens duur-
zame producten te maken en voeren duurzaam-
heidslabels. Wij gaan echter veel verder dan
welke andere verffabriek ook. In die zin ben ik
behoorlijk teleurgesteld in deze labels en de
organisaties erachter.”

Overigens zijn niet alle grondstoffen in onze verf Rigo verffabriek is een familiebedrijf dat door
natuurproducten. Bij kleurstoffen bijvoorbeeld de grootvader van Toon is opgericht. Hij en zijn
is dat onmogelijk want natuurlijke pigmenten broer zijn echter niet vanzelf het bedrijf ingerold.
verkleuren. We experimenteren er wel mee, “Ik heb eigenlijk een HRM-achtergrond (human
maar een muur die is beschilderd met verf van resource management) en was niet van plan om
natuurlijke pigmenten verbleekt. Je kunt zeggen daar uit te stappen. Maar toen mijn vader een
dat je dan de patina ziet, maar voor zo’n product deel meereisde met de wereldreis die ik een jaar
is slechts een heel beperkte markt. of acht geleden met mijn gezin maakte, voerden
Ook het bindmiddel in verf is synthetisch en we lange gesprekken in zuidelijk Afrika en raakte
wordt gemaakt uit aardolie. We hebben ik enthousiast over het bedrijf. Ik kreeg een
geprobeerd om bindmiddel uit biomassa te toekomstvisie. Bij thuiskomst sprak ik erover met
halen maar dat kost teveel energie en schiet dus mijn broer en hebben we samen de aandelen van
niet op. Nu experimenteren we met de drab uit het bedrijf gekocht. Rigo verffabriek is dus voor
biovergisting en dat geeft goede resultaten.” ons een heel bewuste keuze.”

Ed Pielkenrood

Bewuste keuze Producten voor

Veel blikken met verf-

resten blijven na specialisten en

gebruik staan in schuren liefhebbers
en werkplaatsen.

Rigo verffabriek zamelt

ze in om van de

restanten weer nieuwe muurverf te maken.

“We noemen dat EVA”, zegt Toon van Wester-

hoven. “Einde Van Afval. We redden de resten

als het ware van de verbrandingsovens om de

kostbare grondstoffen opnieuw in te zetten voor

een hoogwaardig product. Het volume van deze

muurverf is nog klein maar elke geproduceerde

emmer van tien liter bestaat voor 97 procent uit

gerecyclede verf.

21





  

• tax atie & bemiddeling

• inlijsten

• papier- en olieverfrestauratie

• schoonmaken van schilderijen

• in- en verkoop van oude prenten

• kaarten & grafiek

      
     

    
J.J. Allanstraat 287b • 1551 RG Westzaan • 075 6143000 

w w w . s ta p h o rs i u s . n l 

windmolenmakerij

”Saendijck”b.v.

Onderhoud
Restauratie

en
Nieuwbouw

post adres: Windmolenmakerij Saendijck b.v.
Weiver 29

1551 SC Westzaan
06-20295580 075-6281425

www.saendijck.com

22

Museum
nieuws

Midden in het Molenpanorama eenden en molens, te bewonderen voor iedereen

die een blik in het verleden van de Zaanstreek wil

Het Molenpanorama van Frans Mars zetten we werpen.

tot aan het einde van het jaar in het zonnetje. Het ligt overigens in de bedoeling om het Molen-

In de tentoonstelling ‘Midden in het Molen- panorama over niet al te lange tijd opnieuw te

panorama’ is te zien wat Frans Mars nu eigenlijk verhuizen. Dan naar het nieuw te bouwen

schilderde. Samen met Pieter Boorsma heeft Wereld van Windmolens dat op de Zaanse

Mars er lang over nagedacht. Hij wilde immers Schans zal verrijzen. Daar zal het levenswerk van

zoveel mogelijk typen en soorten molens laten Frans Mars de ereplek krijgen die het verdient.

zien, zonder de werkelijkheid

geweld aan te doen. Hij koos

voor een beeld van de Zaan-

oever, de oostkant van Zaandam. Midden in het
Helemaal links is De Hemmes
(de landtong vlak naast de
huidige Zaanse Schans) en

helemaal rechts is Zaandam. Molenpanorama
Het Molenpanorama werd in

1989 verhuisd van molen Het

Pink naar het Molenmuseum. Een reis door de molenwereld van Frans Mars / tot 1 januari 2017 / Molenmuseum
Om het grote werk (ruim elf

meter lang) van Mars te kunnen

onderbrengen, was speciaal

hiervoor een nieuwe vleugel

aan het museum gebouwd.

De verhuizing werd op film

vastgelegd door Rob Rensen.

Die film (een beetje ingekort

en technisch opgeknapt door

Ed van Otterdvd) is te zien in

de tentoonstelling. We zien

hoe met vereende krachten

(architect Schipper voorop) de

eerste paal voor de aanbouw

wordt geslagen. In rap tempo

verrijst daarna de nieuwe

behuizing. Daarna zien we hoe

het panorama in twee delen

over straat wordt vervoerd.

Gewoon, met de hand. Eenmaal

op zijn nieuwe plek werden de

delen weer naadloos tot één

geheel gesmeed. Sindsdien is

het Molenpanorama, compleet

met echt riet en het geluid van

23

De Marsmeiden Educatie is tijdloos

De speeldata voor de ‘De Marsmeiden’ zijn Veel educatie is afgestemd op kinderen en
bekend. In dit nieuwe theaterstuk van Peter Aten jongeren. Jong geleerd is immers oud gedaan.
spelen Marjan Aten, Margaret Tromp en Gré Maar ouderen zijn natuurlijk ook nooit te oud
Berkhout de hoofdrollen. U maakt kennis met om te leren.
de aparte wereld van Teuntje, Odilia en Katelijn. Daarom heeft het Molenmuseum een programma
Meer zeggen we niet. Er zijn telkens twee voor- samengesteld met verhalen over de molens,
stellingen op één dag. De eerste begint om 14.00 de geschiedenis van De Zaansche Molen en
uur, de tweede om 15.30 uur. fraaie filmbeelden van de molens in werking.
Zaterdag 29 oktober
Zondag 30 oktober Omdat ouderen vaak wat minder goed ter been
Zaterdag 5 november zijn, komen we met onze molenverhalen op
Zondag 6 november bezoek in Zaanse verzorgingstehuizen.
Zaterdag 12 november Ongeveer anderhalf uur lang nemen museum-
Zaterdag 19 november docenten en rondleiders Jos Pranger en Jurjen
Zondag 20 november Beumkes het publiek mee op reis in de wereld
Zaterdag 26 november van de Zaanse windmolens.
Zondag 27 november Tehuizen die geïnteresseerd zijn kunnen zich
Het is nodig om te melden bij het Molenmuseum,
reserveren. Bel daarom 075 628 89 68.
met het Molenmuseum:
075 628 89 68. De bewoners van verzorgingstehuis Torenerf
Kaartjes kosten € 5.-. Niet-leden betalen in Wormer zijn in afwachting van de verhalen
daarnaast toegang voor het museum. over de Zaanse molens.

24

Het schilderij van De Zoeker door Frans Mars,
geschonken door de familie De Vries uit Wormer.

Nieuwe aanwinsten Voorts een ets van Gerrit de Jong, voorstellende
molen De Jonker, een tekening van Chris Jansen
Van de familie De Vries uit Wormer kregen we met uitzicht op de Zaan vanuit het ouderlijk huis
een rond 1930 door Frans Mars vervaardigd in Koog aan de Zaan en een ets van Gerrit Slaven-
schilderij met daarop molen De Zoeker. burg met molen De Kwak. Ook een tekening van
Frans Mars schonk het werk ooit aan de molen Het Pink door R. Kop.
familie Couwenhoven die naast de schilder in
Wormerveer woonde. Door vererving kwam het Een kist met oud molenmakersgereedschap werd
bij de zoon Jan Couwenhoven, die een kantoor- geschonken door de familie Russelman uit Zaandam.
boekhandel dreef aan de Wandelweg.
Via hem kwam het terecht bij de familie De Vries Gift
uit Wormer, die het nu schenkt aan De Zaansche
Molen. Het schilderij zit nog in de originele lijst De firma Keezer bestaat 100 jaar. In dat kader
en is niet gesigneerd. Bij nader inzien blijkt het overhandigde de heer P. Smit op 16 juli een
ook nog niet af te zijn. Mars heeft de lucht slechts cheque van € 2.000,-- aan De Zaansche Molen.
schetsmatig aangegeven. Dat kan verklaren Dit feestelijke moment vond plaats bij
waarom hij het niet signeerde. Waarom hij het De Schoolmeester in Westzaan. De Zaansche
dan wel gaf aan zijn buren, is niet duidelijk. Molen feliciteert en bedankt de firma Keezer.
Hoe dat ook zij, het is een prachtig werk en een Op de foto van links naar rechts Martin Schaap,
aanwinst voor onze collectie. Walter Busch en Matthijs Ero (bestuursleden van
De Zaansche Molen), de heer en mevrouw Smit,
Martin Schaap schonk een schilderij van Jan Kruiver molenaar Arie Butterman en dochter en kleinkind
met de pelmolen Het Wapen van Friesland. van de heer en mevrouw Smit.

25

Penninga’s Molen, Joure

“Ze kopen onze producten vanwege de kwaliteit.”

HHarm Zuidstra (75) is nu vijfenveertig jaar moleIwnneddeeieernuwmbarosielekn‘OopntdhieeeomoitdienmdeoZleanasn’sztroeeekken
vrijwilliger/molenaar van Penninga’s Molen. heeft gestaan en is verhuisd naar een
Zijn betrokkenheid bij de molen lag misschien andere plaats. Penninga’s Molen in Joure
wel besloten in wat hij ooit was: bakker in maalt dit jaar waarschijnlijk vier ton
Broek bij Joure. granen. Als De Jonge Dolfijn, ook wel De
Maar in dat vak zat geen toekomst meer. Koperen Molen genoemd, was de molen
in Westzaan slooprijp en afgeschreven.
“Ik ben toen bij Douwe Egberts gaan werken,
want in de bijbel staat dat de bakker werd molen die was vernoemd naar Sietse Paulus
gehangen, maar de schenker niet.”
In 1970 was Penninga. Hij was hier begonnen met molen
er voldoende geld ingezameld om de molen De Westerberg. Een spoedklus op Goede Vrijdag
grondig te restaureren. Dat was hard nodig, want in 1900 liep rampzalig af: de bovenas werd te
met de crisis in de jaren dertig en de Tweede heet en de molen brandde tot de grond af.
Wereldoorlog was het verval begonnen en
herinnerde een bouwval aan de fiere koren-

Penninga’s Molen: een plaatje in een plaatje...

Foto: René van der Meer

26

Links: papiermolen De Jonge Dolfijn, zoals die ooit in
Westzaan heeft gestaan.
Rechts: een historische blik op Penninga’s Molen aan
de Schipsloot in Joure.

Penninga had geen geld om een nieuwe te bouwen. Want, weet je, ik kan de molen echt niet missen.”

Gelukkig viel zijn oog op een advertentie in het Vijfenveertig jaar geleden begon Harm Zuidstra
vakblad ‘De Molenaar’ waarin een achtkante met acht vrijwilligers. Nu werken er zes gediplo-

molen werd aangeboden ‘direct te aanvaarden; meerde molenaars van wie er een is aangesteld

aan groot vaarwater en zeer geschikt voor pel- of als leermeester. Er melden zich ook regelmatig

korenmolen’. stagiaires van scholen in de buurt.

Dat was De Jonge Dolfijn in Westzaan, gebouwd Wat de markt vraagt

in 1695 als papiermolen voor Jan Claeszn. Cleijn.
De koop wordt gesloten en de gedemonteerde De productie van Penninga’s Molen bestaat uit
molen gaat per zeilpraam over de Zuiderzee naar
Joure om een tweede leven te beginnen aan rogge, tarwe, bloem (“daar hebben we speciaal

een zeefmachine voor aangeschaft”), wat haver

de Schipsloot. Als De Jonge Wester, maar beter en spelt. “Ja, spelt is in de mode. Daar is nu veel

bekend onder de naam van de molenaar, vraag naar. We houden wel in de gaten wat de

Penninga’s Molen. markt vraagt en welke mogelijkheden die biedt.

Hout uit het bouwjaar
We werken nu ook met een pletmachine, omdat
we contact hebben met een mevrouw die met
“Het mooie is,” zegt Harm Zuidstra, “dat er nog alternatieve producten bezig is. Ze maakte al
kaas en nu maakt ze ook een speciale yoghurt
steeds hout uit het bouwjaar in de molen zit. met geplet haver. Wij kunnen dat leveren.”


Het gaat heel goed met hem. Voor volgend jaar

staat een restauratie op het programma. Andere afnemers zijn bakkers in de omgeving

De stichting ‘Vrienden van Penninga’s Molen’, de en de Jumbo die het tarwemeel van Penninga’s

eigenaar, heeft voldoende geld ingezameld om Molen koopt. “Ze nemen onze producten niet af

de roeden, twee hoekstijlen en de derde maal- om ons een plezier te doen,” zegt Harm Zuidstra.

stoel te restaureren. Iedereen vindt dat de molen “We leveren een goede kwaliteit. Er komt wel

bij Joure hoort, maar we kunnen niet bestaan een beetje idealisme aan te pas, maar de klanten

van wat we produceren. Hoeveel en hoe goed krijgen bij ons waar voor hun geld.”

dat ook is. Wij trekken geen miljoen bezoekers

zoals als bij jullie in de Zaanstreek. Wij moeten Jaap de Jong


het echt hebben van de vrijwilligers, die bereid

zijn om voor niets te werken, de sponsors en de (Met dank aan Hessel IJskes voor de historische informatie.
donateurs. Ik ben blij dat we het met steun van Zie voor de geschiedenis van molen De Jonge Dolfijn het boek
fondsen, subsidies en donaties redden. ‘De ontheemde Zaanse molens’ van Arian M.H. Smit.)

27

Een partijtje dakpannen?

De Kat Foto: Fulco Rol
door Hanneke Kempenaar

Als u dit stukje leest is de zomer weer achter de

rug. Wij hebben drukke maanden gehad, hoewel

het warme weer het bezoek soms tegenhield. Gelukkig kunnen wij ze dan geruststellen en uit-

De Zaanse Schans Pas is een groot succes. Veel leggen dat dat vrij normaal is bij een oliemolen,

mensen weten met hun stempelkaart de molens de vuisterrook ontsnapt namelijk door openingen

te vinden. Tussendoor is reparatiewerk verricht in de kap. Verder hebben wij een aantal maal de

aan het dak door De Waard Bouw. vraag gekregen waar die stapels dakpannen in de

De erge lekkage bij het stukje plat dak is nu molen voor dienen. Mocht u het weten: bij een

verholpen. Door het droge, warme weer zijn veel correct antwoord geven wij een dakpan mee.

heklatten los gaan zitten. Ook dat is gerepareerd.

Onze zeilmakerij is bezig met nieuwe zeilen voor De Schoolmeester
molen Het Jonge Schaap. Ook wordt er repara- door Arie Butterman

tiewerk verricht aan de zeilen van De Poelenburg. In januari ontmoette ik onze oud-voorzitter Kees

Binnenkort wordt rondom de molen het terrein Knijnenberg op een receptie van de Stichting

opgehoogd. De roedebanken die op het gras Lettergieten 1983. We kregen een gesprek over

staan zijn al voorzien van een vlonder die straks de grondstoffen voor de molen. Naast oude vod-

gelijk moet lopen aan de hoogte van het gras. den van 100% katoen verwerken we ook snijafval

Het teren van de molen wordt de volgende grote van de textielindustrie. De laatste jaren verdwij-

klus. nen deze fabriekjes echter naar het buitenland

De Bonte Hen en is het steeds lastiger om eens een flinke
partij van dezelfde kleur te bekomen. Door zijn

door Fulco Rol

Op De Bonte Hen gaat alles zijn gangetje. Aan de

nieuwe kassaruimte worden de laatste hand ge-

legd. De expositie ‘Meesters in de molen’ hangt

en de molenmaker heeft een groot aantal kleine

klussen verricht o.a. aan het wiekenkruis, de stel-

ling en het gaande werk. Doordat de molen nu

dagelijks in bedrijf is en we een vrij lange periode

van droog weer hebben gehad, komen allerlei

wiggen los, die eigenlijk vast horen te zitten.

Naast het timmerwerk, zal de molen binnenkort

worden geschilderd door de fa. Van der Werff

uit Assendelft. Hiervoor gaat men gebruik maken

van de lijnolieverf van Rigo en, jawel, die wordt

gemaakt met onze zelfgeslagen lijnolie.

Wij zitten nu midden in het hoogseizoen en dat

is vooral merkbaar aan de bezoekersaantallen.

Gemiddeld ontvangen wij nu 100 bezoekers per

dag. Met toeristen maak je altijd leuke dingen

mee; zo gebeurt het regelmatig dat bezorgde

mensen aan de deur komen om ons te waarschuwen

dat de molen in brand staat, want er komt rook

uit de kap...

28

Rondje
molens

bemoeienis met de geschiedenis van de Doops- Zoals in de vorige Windbrief gemeld, was onze
gezinden wist Knijnenberg een kennis in Bangla- molenaar en poffertjesbakker Christiaan net vader
desh te traceren die voor ons op zoek ging naar geworden, maar gelukkig vonden we zijn ouders
katoenafval. Het betreft hier Nelleke Schiere; bereid om zijn werk in de poffertjeskraam over te
zij is werkzaam als ontwerper bij een fairtrade nemen. Vanuit deze plek dank aan Alie en Piet.
organisatie in Dhaka waar o.a. kleding wordt Dit jaar viel Luilak weer samen met de Nationale
gemaakt. Na het uitzoeken van de prijzen en Molendag, wat het voor de molenaars tot een
het keuren van de monsters is er drie ton in zes zwaar weekend maakt. Nieuw in Het Pink dit jaar
kleuren aangeschaft en per containerschip naar was Mills on the Air, een initiatief uit Engeland
Rotterdam vervoerd. Van daar, ook per schip, waarbij radioamateurs vanuit molens contact
naar Zaandam/Amsterdam. Het laatste stuk is, op met elkaar kunnen maken en het publiek kan leren
wens van Knijnenberg, per dekschuit met sleper over hun hobby. Helaas bleek deze Molendag dat
via de Overtoomsluis naar De Schoolmeester het zoekprobleem met de apparatuur er ook bij
gevaren. In de ruim veertig jaar dat ik molenaar hoort en er daardoor weinig contact is gelegd.
ben is het niet voorgekomen dat er grondstoffen Voor de Molendag zelf was er nog hulp van een
per boot aangekomen zijn, terwijl het tot 1936 aantal jeugdige molenaars uit het land, die na
de enige mogelijkheid was. Luilak was blijven hangen. Heel fanatiek werd er
een record hoeveelheid olie geslagen.
Het Pink Op 8 juni heeft de maalploeg uitbreiding gekregen
met Floortje. Omdat Miep op haar oude dag wat
door André Koopal minder muizen vangt komt Floortje haar versterken.
Begin mei stond Het Pink weer in het teken van Ze is een heel andere kat dan Miep, een stuk
Luilak en net als elk jaar was er achter de molen schuwer, maar ze kunnen het samen wel goed
een poffertjeskraam. vinden.
De bestelde nieuwe witte zeilen zijn aangekomen
Het uitladen van het katoenafval uit Bangladesh. en zijn eind juni opgehangen. Ze passen goed,
Foto: Dirk Jongejans. en ogen weer fris. Momenteel hangen ze nog
met 2 bruine zeilen, omdat de oranje zeilen nog
gerepareerd moeten worden. De beun achter de
molen was aan het verzakken. Toen we gingen
kijken bleken de meeste balken rotter te zijn dan
verwacht. Met een hoop tegels om de boel te
ondersteunen is de beun wel weer recht, en kan
hij er in ieder geval even tegen.

De Koker

door Ton Leegwater
Over het algemeen gebeurt er bij ons op meel-
molen De Koker niet zo veel, maar toch is er zo
nu en dan wel degelijk belangstelling.
Zo hebben wij op 14 mei, tijdens Nationale
Molendag, aan bezoekers en een fotograaf laten
zien hoe er meel gemalen wordt en op 25 mei
hebben wij een groep van 25 kinderen ontvangen
die varend vanaf de Poelboerderij naar ons toe
kwamen.

29

Foto: Simon van der Meer

Zij kregen van ons een rondleiding en vertrokken Het Prinsenhof
allen met een zakje pannenkoekenmeel. Op
de terugweg in de boot werden zij getrakteerd
door Cees Lienos
op pannenkoeken die eerder met ons meel Zomer 2016: weinig zon, veel regen, het gras
gebakken waren. Op 17 juni was er bezoek van groeit als kool en er moet vaak worden gemaaid.
15 kinderen. Deze kinderen hadden op 5 mei, Op initiatief van de pelploeg hebben we alle
tijdens Bevrijdingsdag en Hemelvaartsdag, een nieuwe en oude bewoners die aan de Weelsloot
puzzelvraag-ronde gewonnen met als prijs een wonen uitgenodigd voor een kennismakings-
dagje op stap met de burgemeester van bezoek aan Het Prinsenhof. Aan de Zeilenmakers-
Gemeente Wormerland, Peter Tange. In de och- straat zijn namelijk 10 prachtige woningen
tend gaf de burgemeester op het gemeentehuis gebouwd, een aanwinst voor ons mooie dorp!
uitleg over zijn ambt en ambtsketting, daarna Het leek ons leuk de bewoners niet alleen met
kregen zij een vaartocht door het Wormer- en ons maar ook met elkaar in contact te brengen.
Jisperveld. Met als dagsluiting een bezoek aan En waar kun je dat beter doen dan op onze molen,
De Koker waar zij pannenkoeken mochten bakken. die op een steenworp afstand van de Weelsloot-
Dit laatste is door Philip Hofmeijer van de WMC woningen staat. Meer dan 40 bezoekers hebben
gedaan omdat 15 kinderen wel erg veel was. we mogen begroeten. Zij hebben kennis gemaakt
Philip heeft er zeker 40 gebakken en ook de met elkaar en met de pelploeg, die ze elke zater-
begeleiders hebben heerlijk zitten smullen. dag via het Relkepad naar de molen zien gaan.
Na uitleg van de burgemeester over de naam van Het werd een geweldige middag met zelf gebakken
De Koker heb ik uitleg gegeven over de werking taart, met molenbitter en voor de kinderen
van onze meel- en pelmolen. Het weer was goed frisdrank. Men heeft natuurlijk alles wat op de
en zelfs de chauffeur van de bus zat heerlijk in molen gebeurt op deskundige wijze horen uitleggen
het zonnetje van zijn pannenkoek te genieten en door de pelploeg, waarna veel mensen zich aan-
had geen haast waardoor het geheel wat uitliep. meldden als lid van de vereniging.
Ook deze groep ging huiswaarts met een zakje
pannenkoekenmeel van onze molen. Niet alleen kregen we bezoek van de nieuwe
Verder valt nog te vermelden dat de maalploeg bewoners: het Westzaans dameskoor bestaat
bezig is met het schilderen van de binnenkant 35 jaar en dat werd gevierd met een boottocht
van het hoisie boven de sloot en het hek rond de door het Westzijderveld met uiteraard een
molen. bezoek aan Het Prinsenhof. Het werd ondanks
Per 12 mei 2016 is Simon van der Meer aan- het slechte weer een gezellig samenzijn op de
gesteld als maalploegleider (hoofd molenaar) molen. De dames werden met open armen
nadat Dick Jan Braay had aangegeven hiermee ontvangen met een hapje en het molenbitter, dat
te willen stoppen. Dick Jan blijft wel lid van de zorgde voor de inwendige verwarming.
maalploeg en hoopt meer tijd voor De Koker te De dames vonden het een ‘prinsheerlijke’ dag
krijgen nu hij met pensioen is. en wat aten zij die avond? 
Juist... gortepap met stroop. Het kan nog.

30

Uiterst links: de groep kinderen bij De Koker. Stem op een molen en
Links: bewoners van de Zeilenmakersstraat luisteren
geamuseerd naar de uitleg van de pelploeg. win een molenweekend

De Ooievaar VVan 3 september tot 3 oktober strijden vier
molens om de BankGiro Loterij Molenprijs 2016
door Matthiis Ero ter waarde van 50.000 euro. Iedereen kan in
Bij De Ooievaar is de basis voor de nieuwe deze periode stemmen op zijn of haar favoriete
fundering inmiddels gereed. Dat wil zeggen dat molen. De molen met de meeste publieks-
de gewapende en onderheide betonplaat belast stemmen wint de hoofdprijs. De andere drie
kan worden. Nu kon het achtkante molenlijf op molens ontvangen voor elke uitgebrachte stem
hoogte worden gedrukt waardoor de scheef- een euro, waardoor ook zij een eind op weg
stand minder wordt. In de ochtend van 17 juni worden geholpen hun projecten te realiseren.
was het zover. Na zorgvuldige metingen werd Vorig jaar won De Ooievaar de Molenprijs
bepaald hoeveel de molen bij elke achtkantstijl en daarvan wordt nu een insteekhaven met
op hoogte moest worden gebracht. Een team houten hijskraan naast deze Zaanse oliemolen
van molenmakers en funderingsspecialisten aangelegd.
perste de molen, onder gezond gekraak, op de Dit jaar zijn de volgende molens genomineerd:
juiste hoogte. korenmolen De Zwaluw in Hasselt (Overijssel),
Een andere discipline is het versterken van het papiermolen De Middelste Molen in Loenen
vroeg 17e eeuwse onderachtkant. Hiervoor werkt (Gelderland), molen De Goede Hoop in
De Zaansche Molen samen met constructie- Mijnsheerenland (Zuid-Holland) en molen
bureau Tentij nog een plan uit. De komende tijd De Korenbloem in Ulvenhout (Noord-Brabant).
zal een nieuw ondertafelement (basis waarop de Stemmen kunnen van 3 september tot 3 oktober
stijlen van het molenlijf staan) worden gemaakt worden uitgebracht op www.molenprijs.nl.
en op de nieuwe funderingsplaat zullen nieuwe
penanten worden gemetseld van schoongebikte, Met het winnen van de Molenprijs in 2015 weet
hergebruikte stenen (zie foto onder). De Zaansche Molen dat de stem van elke
Het waterwerk aan de insteekhaven, waarvoor molenliefhebber telt. Hoe meer stemmen er
de vereniging de BankGiro Loterij Molenprijs worden uitgebracht, des te meer geld er in
2015 won, wordt uitgevoerd door L. Tijsterman totaal wordt uitgekeerd. Dus hierbij een oproep
Waterwerken uit Koog aan de Zaan. Op basis aan al onze leden: neem de moeite om te
van de uitgewerkte tekeningen van De Zaansche stemmen. Alle vier de genomineerde molens
Molen, maken zij nu hun heiplan voor de dam- worden daar beter van. Bovendien wordt er
wanden en aansluiting op het fabrieksterrein van onder de stemmers een geheel verzorgd molen-
Duyvis enerzijds en de kraangang van De weekend verloot!
Ooievaar anderzijds. Molenmakerij Saendijck
heeft intussen zwaar eikenhout ingekocht voor De Middelste Molen in vol bedrijf.
het maken van de houten kraan en de steiger.

31

Vrijwilligers Geerie en Jaap Butter

Negen geweldige jaren op Het Jonge Schaap

H“Het Jonge Schaap is en blijft onze molen.” Alleen de laatste tijd begon de samenwerking
In negen jaar hebben Geerie en Jaap Butter met jongeren bij mij wat meer te wringen.
(beiden 79) als vrijwilligers een hechte band op- Misschien is dat de leeftijd. Ik ben als ervaren
gebouwd met hun houtzaagmolen en de ploeg zager bedachtzaam en doe rustig mijn werk.
die daar werkt. Onlangs hebben ze besloten Ook omdat je de risico’s beseft. De generatie die
om te stoppen. “Of je het nú doet of over een nu in opleiding is, heeft een andere instelling.
jaar, als je weg moet omdat je dan niet meer Die denkt alles al te weten. Die springt letterlijk
verzekerd bent als vrijwilliger, het blijft een en figuurlijk over je hoofd. Ik heb in mijn werk en
moeilijke beslissing. We waren er wel van over- als commandant van de vrijwillige brandweer in
tuigd dat het een keer moest gebeuren, maar Wormer altijd goed met mensen kunnen
we hebben er zeker heel lang over nagedacht.” omgaan, maar ik merkte nu dat ik minder plezier
in het werk kreeg.”
Jaap Butter liep halve marathons. Eén van zijn
trainingsrondjes ging over de Zaanse Schans en Hechte club mensen
zo volgde hij de bouw van Het Jonge Schaap.
Molenaar Tim Doeves zag de geïnteresseerde Geerie: “We kijken terug op negen geweldige
Wormer en polste hem voor vrijwilligerswerk. jaren. We hebben in die tijd veel vrienden
Zo werd Jaap opgenomen in de gemaakt. Veel geleerd en veel lol gehad.
zaagploeg en een paar weken
later ging Geerie met hem mee
om als invalskracht aan de balie
te werken. “De klik met Tim was
goed en is daarna gegroeid.”

Zagen in de praktijk geleerd

“Ik moest wel even nadenken
toen Tim het vroeg. Ik ben van
huis uit bankwerker. Later ben ik
werkvoorbereider bij Van Gelder
Papier geworden. Ik heb met
mijn handen gewerkt, maar ik
was helemaal niet gewend om
met hout om te gaan. Dat boeide
me wel. Het zagen heb ik in de
praktijk geleerd. Ik heb het hele
proces een keer beschreven.
Vanaf het moment dat de boom-
stammen uit het water worden
gehaald tot en met het afleveren
van het product. Rondleiders
gebruiken de informatie die
daarin staat. Het is leuk dat er
zoveel belangstelling is voor het
molenwerk en dat zich ook een
jonge generatie aandient.

32

Info+
Colofon

De sfeer in de molen was altijd heel gemoedelijk. Vereniging
Daardoor is er een hechte club ontstaan. In die De Zaansche Molen.
negen jaar is het werk aan de balie steeds druk- Opgericht 17 maart 1925
ker geworden. Vooral in het hoogseizoen.
We hebben wel gesproken over een dubbele Kantoor De Windbrief
bezetting, maar dat bleek niet haalbaar. Daarom Museumlaan 18, wordt uitgegeven
heeft het ons zo verbaasd dat Marjolein van den 1541 LP Koog aan de Zaan door vereniging
Berg van Style Culinair hier weg moest. Zij had op Telefoon: 075 621 51 48 De Zaansche Molen.
het eigen erf van Het Jonge Schaap een houten E-mailadres: Het blad komt bij u thuis
marktkraam, waar zij een beperkte catering [email protected] door de inzet van de
aanbood. Service voor de bezoekers die dat zeer Geopend: vrijwilligers van de inpak-
waardeerden. Wat zij deed, verlichtte bovendien maandag t/m vrijdag en bezorgploegen.
het werk van de baliemedewerkers. Haar werk 8.30 - 12.30 uur en 13 - 17 uur
en haar kraam pasten naar ons idee goed bij de Overname van artikelen is
molen. Ze veroorzaakte geen overlast en ruimde Bankrelatie slechts toegestaan na
altijd alles op. Helaas moest zij vertrekken, IBAN: NL03 INGB 0002863406 toestemming van de
omdat zij niet zou passen in het plaatje. t.n.v. De Zaansche Molen, redactie en auteursrecht-
Dan vraag ik me af wat het verschil is met het afd. Ledenadministratie, hebbenden.
verkopen van schilderijtjes? We hebben nog een Koog aan de Zaan
handtekeningenactie gevoerd. Vijftig vrijwilligers Oplage: tenminste
hebben getekend. Maar het heeft niet geholpen. Dagelijks bestuur 4.000 exemplaren
En wat lees ik in De Windbrief? De bezoekers Voorzitter: Verschijning: 4x per jaar
van de Zaanse Schans willen een groter horeca- A. Drost, Zaandijk
aanbod. Dan begrijp ik nog minder van de beslis- Secretaris: Redactie
sing dat Marjolein weg moest. De conclusie van W.A.K. Busch, Zaandam Rick Bakker, Zaandam
Geerie en Jaap is eensluidend: “Al met al kunnen Penningmeester: Jaap de Jong, Krommenie
we terugzien op bijna negen geweldige jaren. We J.J. Hartsuiker, Zaandijk René van der Meer,
kunnen met recht zeggen: het is mooi geweest.” Koog aan de Zaan
Verenigingsmanager Ed Pielkenrood, Westzaan
Jaap de Jong Drs H.J. Heijnen, Utrecht Hans van de Stadt,
Koog aan de Zaan
Reactie van de Zaanse Schans op het beëindigen van Molenmuseum
de catering bij Het Jonge Schaap: Museumlaan 18, Eindcorrectie
In 2014 is stichting de Zaanse Schans samen met 1541 LP Koog aan de Zaan Ineke Houter-Lautenbach,
haar stakeholders, waaronder De Zaansche Molen, Telefoon: 075 628 89 68 Koog aan de Zaan
gestart met het project ‘kwaliteit op de Schans’. Open: dinsdag t/m vrijdag
Aanleiding was de toenemende groei van objecten van 11 tot 17 uur, in het Redactieadres
in de openbare ruimte, reclame-uitingen en ‘nieuwe weekend van 13 tot 17 uur Museumlaan 18
producten’ die verkocht werden op de Schans. Voor 1541 LP Koog aan de Zaan
Het Jonge Schaap betekent dit dat wij vooral graag Openingstijden molens Telefoon: 075 621 51 48
een mooie houtzaagmolen willen zien. Dat er op het Zie onze website: E-mail:
terrein ten behoeve van de toeristen een hapje en www.zaanschemolen.nl [email protected]
drankje wordt verkocht, is voor ons geen probleem,
mits dit ondersteunend is aan de activiteiten Lidmaatschap (2016) De Zaansche Molen
van Het Jonge Schaap. Wel hadden we moeite Leden € 25,00 @DeZaanscheMolen
met het feit dat er door het verwijderen van 60+ers (lid vóór 2010 en
schuttingdelen direct aan de openbare weg werd geboren vóór 1950) Advertentie-acquisitie
verkocht. Daar hebben we Het Jonge Schaap ook op € 5,00 korting Telemarketing Zaanstad
aangesproken. Jeugdleden (tot 18 jaar) Izabel de Roeck-Nikolov
€ 5,00 korting. Telefoon: 075 640 15 11
33 Hiervoor ontvangt u vier keer Mobiel: 06 53347071
per jaar ons verenigingsblad E-mail: [email protected]
De Windbrief en heeft u
gratis toegang tot onze molens Druk en afwerking
en het Molenmuseum. Drukkerij Nuance,
Zaandam

De hut van De Kat

DDe hut van De Kat is het epicentrum van de Dit is gebeurd in de winter, aangezien dit een
molen. De hut wordt gebruikt als werkkamer, er relatief rustige periode is. Na het vervangen van
worden belangrijke klanten en relaties ontvangen, het dak waren de lekkages eindelijk verholpen.
maar het is ook een soort huiskamer, waar het Hoewel er veel moeite is ingestoken om de
personeel van de molen tot rust kan komen wanden van de hut er zo authentiek mogelijk uit
na een drukke dag. Molen De Kat is immers de te laten zien, is er niet veel meer van deze
meest bezochte molen van Nederland. wanden te zien. Ze hangen namelijk vol met
De hut is geconstrueerd in de jaren ’80 uit foto’s en tekeningen.
van verschillende molens, voornamelijk van molen Er hangt onder andere een tekening van verf-
De Oude Zwan. De Oude Zwan was een oliemo- molen De Duinjager, één van de twee molens
len, die sinds 1722 op de zuidkant van schier- waaruit De Kat is samengesteld. Verder hangt
eiland De Hemmes gelegen was. In 1936 is het er een tekening van de eerste hutjongen van de
gevlucht van deze molen er afgehaald. hut, Dennis Dirkzwager. Naast tekeningen,
Vervolgens zijn in 1945 het lijf en de kap gesloopt. hangen er ook veel foto’s aan de wand, waaronder
Het duurde tot 1984 voordat de overige een foto van de ontmoeting tussen Koningin
restanten werden gesloopt. Dit werd gedaan Beatrix en Piet Kempenaar, molenaar van De Kat.
door leden van De Zaansche Molen. Bruikbare Een ontmoeting waar hij erg trots op is.
onderdelen van de sloop werden Wat ook opvalt is een stijl, die is ingepakt in blik,
gebruikt bij het maken van de hut om het hout te beschermen tegen nat krijt.
van De Kat, die hierdoor een oude Het natte krijt vreet namelijk het hout weg.
uitstraling kreeg. Zo zijn onder Kortom, een nieuwe hut vol historie.
andere de wanden van de hut uit
De Oude Zwan afkomstig. Rick Bakker
Niet alleen De Oude Zwan heeft als
donor gediend voor de hut. De bank-
jes zijn bijvoorbeeld afkomstig uit
molen De Wachter, en de toegangs-
deur uit het winkelinterieur van Dirk
Mes uit Westzaan. Er zijn echter ook
modernere faciliteiten. Zo heeft men
de gaskachel ingeruild voor cv en is
er tevens een moderne keuken te
vinden, voor het nodige comfort.
Een lange tijd is de hut daaren-
tegen minder comfortabel geweest,
vanwege de vele lekkages. Een flink
aantal bedrijven heeft geprobeerd
dit te verhelpen, maar het dak moest
uiteindelijk toch vervangen worden.

34

  
 

DrukVwLoeEorrTkeTdeEantRsjtPeijRlkvuEonlSlteSveo:nelen!    

ambachtelijke uitstraling.
Nu ook met gekleurde zijkanten! 

meer op
heijnis-schipper.nl/onze-apps/letterpress/

    
    


Lagedijk 158 • 1544 BL Zaandijk
Telefoon 075 6401730 • www.heijnis-schipper.nl

[email protected]
Facebook: heijnis.schipper.drukkerij


 
 
 




35

36