สารานุกรมพืชภูหนอง

ความหลากหลายของพรรณไม้ “ภูหนอง” ต ำบลบ้ำนม่วง อ ำเภอสังคม จังหวัดหนองคำย

ความหลากหลายของพรรณไม้ “ภูหนอง” ต ำบลบ้ำนม่วง อ ำเภอสังคม จังหวัดหนองคำย ที่ปรึกษา บรรณาธิการ วิชาการ กองบรรณาธิการ ภาพถ่าย ผู้ทรงคุณวุฒิ จัดพิมพ์โดย พิมพ์ครั้งที่ ISBN

หนังสือ “ ความหลากหลายของพรรณไม้ภูหนอง ” จัดท าขึ้นภายใต้โครงการการสร้าง ฐานข้อมูลความหลากหลายทางทรัพยากรชีวภาพด้านเกษตรลุ่มน้ าโขง รับผิดชอบโดยมหาวิทยาลัย มหาสารคาม ร่วมกับส านักงานการวิจัยแห่งชาติ พื้นที่ป่าภูหนองเป็นพื้นที่ป่าชุมชนภายใต้เขตป่า สงวนแห่งชาติ ซึ่งมีพื้นที่ติดกับแม่น้ าโขง มีความหลากหลายทางพรรณพืช ประชาชนในพื้นที่เข้าไป ใช้ประโยชน์ในการหาอาหาร สมุนไพรรักษาโรค ทางกลุ่มมหาวิทยาลัยมหาสารคาม จึงได้มีการ ส ารวจพรรณพืชในป่าชุมชนแห่งนี้ในช่วงเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2564 และ มีนาคม พ.ศ. 2565 จึงจัดท าข้อมูลพื้นฐานของพรรณไม้ภูหนองเพื่อเป็นฐานข้อมูลเบื้องต้นในการศึกษาวิจัยต่อยอดและ บริหารจัดการด้านการอนุรักษ์ป่าไม้และใช้ประโยชน์จากทรัพยากรป่าไม้อย่างยั่งยืนต่อไป เนื้อหาใน หนังสือกล่าวถึงข้อมูลพื้นที่ภูหนองเบื้องต้น รายชื่อชนิดพรรณไม้ที่พบ และภาพสีของชนิดพรรณไม้ ประกอบเพื่อให้ผู้ชมมองเห็นภาพที่ชัดเจนยิ่งขึ้น คณะผู้จัดท าหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสือ “ความหลากหลายของพรรณไม้ภูหนอง” จะก่อ ประโยชน์ในการใช้อ้างอิง ใช้ในงานภาคสนามแก่นักวิจัย นักวิชาการ นักเรียน นักศึกษา และ ประชาชนผู้สนใจทั่วไป ในโอกาสนี้ขอขอบคุณคณะท างานมหาวิทยาลัยมหาสารคาม และ ส านักงาน การวิจัยแห่งชาติ ที่ได้ร่วมจัดท าขึ้น ค าน า คณะผู้จัดท า มหาวิทยาลัยมหาสารคาม

สารบัญ หน้า บทน า 5 การเก็บตัวอย่าง 7 ผลการศึกษา 8 รายชื่อพรรณไม้ 16 รูปภาพพรรณไม้ 31 บรรณานุกรรม 47

“ วิวแม่น ำโขง ณ จุดชมวิวภูหนอง ต.บ้ำนม่วง อ.สังคม จ.หนองคำย” สำยน ำแห่งชีวิต จุดก ำเนิดแห่งควำมเชื่อ วัฒนธรรม และ ทรัพยำกรธรรมชำติอันล ำค่ำที่หลำกหลำย “น ำโขง”

6

ความหลากหลายทางชีวภาพ (Biodiversity) หมายถึง การมีสิ่งมีชีวิตมากมาย หลากหลายชนิดและสายพันธุ์อาศัยอยู่ร่วมกันในระบบนิเวศแบบต่าง ๆ แบ่งออกเป็นหลาย ระดับ ได้แก่ ความหลากหลายทางพันธุกรรม (Genetic diversity) ความหลากหลายของชนิด พันธุ์ (Species diversity) ความหลากหลายของสังคมสิ่งมีชีวิต (Community diversity) และ ความหลากหลายของระบบนิเวศ (Ecosystem diversity) โดยเกี่ยวข้องกับระบบนิเวศต่าง ๆ ได้แก่ ระบบนิเวศป่าไม้ ระบบนิเวศเกษตร ทุ่งหญ้าธรรมชาติ ชายหาด แนวปะการัง ทะเล ทะเลสาบและมหาสมุทร ในระบบนิเวศหนึ่งจะประกอบด้วยองค์ประกอบ 2 ส่วนใหญ่คือ สังคม สิ่งมีชีวิต (Biotic communities) ประกอบด้วย พืช สัตว์และจุลินทรีย์และปัจจัยสิ่งแวดล้อมทาง กายภาพ (Physical environment factors) ได้แก่ แสง อุณหภูมิ น้ า อากาศ ดิน หิน เป็นต้น ความหลากหลายทางชีวภาพป่าไม้ (Forest biodiversity) หมายถึง สายพันธุ์และความผันแปร ของสิ่งมีชีวิตและความซับซ้อนทาง นิเวศวิทยา ในป่าที่ซึ่งมีชีวิตปรากฏอยู่ ความผันแปรที่มีช่วง จาก DNA ซึ่งเป็นพื้นฐานในระดับโมเลกุลที่เกี่ยวกับการถ่ายทอดทางพันธุกรรมขึ้นมาจนถึงใน ระดับระบบนิเวศ โดยมีความหมายครอบคลุมตั้งแต่ระดับของยีนส์ (Genes) ขึ้นไปจนถึงระดับ ชนิดพันธุ์ (Species) และระบบนิเวศ (Ecosystem) รวมทั้งสัดส่วนจ านวนมากน้อยของความ ผันแปรแต่ละระดับ (Smitinand, 1994) บทน ำ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 7

ความหลากหลายของชนิดพันธุ์สิ่งมีชีวิตในป่า (Species diversity) แบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม คือ (1) ความหลากหลายของพืช (2) ความหลากหลายของสัตว์และ (3) ความหลากหลายของ จุลินทรีย์สิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศป่าไม้ ทั้งพืชสัตว์และจุลินทรีย์มีการด ารงชีวิตที่เกี่ยวข้องกับปัจจัย ต่าง ๆ แตกต่างกันท าให้ความหลากหลายของชนิดป่าบริเวณหนึ่ง ๆ มีความผันแปรแตกต่างตาม พื้นที่และเวลา นอกจากนี้ยังมีอิทธิพลของมนุษย์จากกิจกรรมต่าง ๆ เช่น การตัดไม้การล่าสัตว์การ ใช้ประโยชน์จากพืชพรรณไม้ เป็นต้น ความหลากหลายของพืชในป่า (Plant diversity) สามารถ แบ่งออกเป็นหลายระดับ ได้แก่ ความหลากหลายทางพันธุกรรม ชนิดพันธุ์สังคมพืชและ ระบบนิเวศ ส าหรับความหลากหลายของชนิดพันธุ์พืช (Plant species diversity) หมายถึง ความหลากหลายของพืชชนิดต่าง ๆ ในป่าที่มีความสัมพันธ์กับสัดส่วนจ านวน ประชากรสัมพัทธ์ ของพืชแต่ละชนิด ซึ่งมีความหมายรวมถึงจ านวนชนิดของพืช (Species richness) และจ านวน มากน้อยของประชากร (Population abundance) (Krebs, 2008) ส าหรับคุณค่าของความ หลากหลายของชนิด พันธุ์พืชนั้นแบ่งออกเป็นหลายด้าน ได้แก่ คุณค่าในตัวเองของชนิดพืช และ คุณค่าด้านการใช้ประโยชน์ ได้แก่ ทางด้านเศรษฐกิจ เช่น เป็นอาหาร ยารักษาโรค เครื่องนุ่งห่ม ที่อยู่อาศัย เครื่องมือใช้สอยต่าง ๆ และด้านพักผ่อนหย่อนใจ คุณค่าทางด้านความเชื่อ (Spiritual values) คุณค่าด้านวิทยาศาสตร์และการศึกษาวิจัย และคุณค่า ทางด้านนิเวศวิทยา เป็นต้น (Hunter, 2007; Krishnamurthy, 2003) วางแผนการส ารวจความหลากหลายทางทรัพยากรด้าน เกษตรที่เกี่ยวข้องกับข้อมูลพืชบนเขาที่เป็นดัชนีชี้วัด ถึงความอุดมสมบูรณ์ของป่าไม้ การแบ่ง ประเภทของป่าไม้และการใช้พืชบางชนิดเป็นพืชสมุนไพร บทน ำ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 8

แม่น ำโขงถือเป็นแม่น ำสำยส ำคัญสำยหนึ่งในภูมิภำคอำเซียน เนื่องจำกเป็นแม่น ำนำนำชำติ ที่ไหลผ่ำนหลำยประเทศ มีต้นก ำเนิดจำกประเทศจีน ไหลผ่ำนพม่ำ ไทย ลำว กัมพูชำ และออกสู่ทะเลจีน ใต้ที่ประเทศเวียดนำม มีระยะทำงควำมยำวของแม่น ำอยู่ที่ประมำณ 4,880 กิโลเมตร โดยในประเทศไทย แม่น ำโขงไหลผ่ำนทั งหมด 8 จังหวัด ได้แก่จังหวัดเชียงรำย เลย หนองคำย บึงกำฬ นครพนม มุกดำหำร อ ำนำจเจริญ และอุบลรำชธำนี พื นที่ลุ่มแม่น ำโขงถือเป็นพื นที่มีระบบนิเวศที่หลำกหลำยแตกต่ำงกันตำม ฤดูกำล มีลักษณะภูมิประเทศที่หลำกหลำย เช่น แก่ง ดอนทรำย บุ่ง วัง หำด ริมฝั่ง และน ำหลำก เป็นต้น แม่น ำโขงถือว่ำเป็นแหล่งที่อุดมไปด้วยสิ่งมีชีวิตที่หลำกหลำยทั งพืช สัตว์บก สัตว์น ำ สัตว์ไม่มีกระดูก สันหลังและจุลินทรีย์ รวมถึงวัฒนธรรม ควำมเชื่อ ภูมิปัญญำ ของผู้คนสองฝำกฝั่งแม่น ำโขง อย่ำงไรก็ ตำมแต่สิ่งต่ำง ๆ เหล่ำนี ก ำลังถูกรบกวนจำกกำรเปลี่ยนแปลงของสภำพภูมิอำกำศ กำรพัฒนำประเทศ ในด้ำนต่ำง ๆ ของมนุษย์ ซึ่งอำจจะส่งผลกระทบต่อกำรด ำรงชีวิตและวิถีชีวิตของประชำชนที่อยู่รอบ แม่น ำโขงในอนำคตได้ ดังนั นจึงได้มีกำรศึกษำควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพ เพื่อเป็นข้อมูลพื นฐำนในกำร วำงแผนกำรปรับตัว ของประชำกร วำงแผนกำรติดตำมกำรเปลี่ยนแปลงของทรัพยำกรควำมหลำกหลำย ทำงชีวภำพและกำรอนุรักษ์ทรัพยำกรธรรมชำติต่อไปในอนำคต บทน ำ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 9

ต ำบลบ้ำนม่วง อ ำเภอสังคม จังหวัดหนองคำย มีเนื อที่โดยประมำณ 72 ตำรำงกิโลเมตรหรือ ประมำณ 45,000 ไร่ ตั งอยู่ทำงทิศตะวันตกของอ ำเภอสังคม จังหวัดหนองคำย ทิศเหนือติดกับแม่น ำโขง ตรงข้ำม สปป. ลำว ทิศใต้ติดกับเขตพื นที่ต ำบลนำงิ ว อ ำเภอสังคม จังหวัดหนองคำย ทิศตะวันออกติดกับ เขตพื นที่ต ำบลสังคม อ ำเภอสังคม จังหวัดหนองคำย และทิศตะวันตกติดกับเขตพื นที่ต ำบลหำดคัมภีร์ อ ำเภอปำกชม จังหวัดเลย แบ่งพื นที่กำรปกครองออกเป็น 7 หมู่บ้ำน ประกอบด้วย ม.1 บ้ำนตำดเสริม ม.2 บ้ำนม่วง ม. 3 บ้ำนหนอง ม.4 บ้ำนห้วยค้อ ม.5 บ้ำนวังมน ม.6 บ้ำนโนนสว่ำง และ ม.7 บ้ำนภูเขำ ทอง มีประชำกรทั งหมดประมำณ 3,277 คน (ข้อมูลประชำกรเดือนกุมภำพันธ์ 2561) ต ำบลบ้ำนม่วงอยู่สูงกว่ำระดับน ำทะเล ตั งแต่ 200-600 เมตร สภำพพื นที่เป็นที่รำบสูง มีภูเขำ และ เป็นพื นที่เขตป่ำสงวนแห่งชำติ โดยมีภูเขำประมำณ 80 % และมีพื นที่รำบลุ่มตำมแม่น ำอีก 20 % เนื่องจำกพื นที่ส่วนมำกเป็นภูเขำสูงยำกต่อกำรน ำน ำจำกแม่น ำโขงหรือล ำห้วยขึ นมำใช้ จึงท ำให้กำร เพำะปลูกในพื นที่ต ำบลบ้ำนม่วงต้องอำศัยแหล่งน ำธรรมชำติจำกน ำฝนเป็นส่วนใหญ่ ซึ่งปริมำณน ำฝน ในพื นที่อยู่ในเกณฑ์ดี แต่มักจะขำดแคลนน ำในช่วงฤดูแล้ง สภำพภูมิอำกำศในพื นที่มีลักษณะร้อนชื น เปลี่ยนแปลงตำมฤดูกำล ในช่วงฤดูร้อนเริ่มตั งแต่ช่วงเดือนกุมภำพันธ์ไปจนถึงกลำงเดือนพฤษภำคม อำกำศร้อนและแห้งแล้ง ในช่วงฤดูฝนเริ่มตั งแต่ช่วงกลำงเดือนพฤษภำคมถึงเดือนตุลำคม ช่วงนี อำจมีฝน ทิ งช่วงขึ นอยู่กับสภำพอำกำศในแต่ละปีและฤดูหนำวเริ่มตั งแต่ช่วงกลำงเดือนตุลำคมไปจนถึงกลำงเดือน กุมภำพันธ์ มีอำกำศหนำวเย็นอำจมีฝนฟ้ำคะนองบ้ำงในบำงครั ง เศรษฐกิจในพื นที่ของประชำกรส่วนใหญ่ร้อยละ 90 ประกอบอำชีพเกษตรกรรม ผลผลิตทำง กำรเกษตรที่ส ำคัญ อำทิเช่น ข้ำว ยำงพำรำ กล้วยน ำว้ำ ข้ำวโพด มันส ำปะหลัง เงำะ ส้มโอ ล ำไย ทุเรียน เป็นต้น นอกจำกกำรท ำกำรเกษตร ยังมีกำรประกอบอำชีพประมงอีกประมำณร้อยละ 4 ของประชำกรที่มี พื นที่ติดกับแม่น ำโขง และมีกำรท ำปศุสัตว์หรือเลี ยงในครัวเรือนเป็นรำยได้เสริม นอกจำกนั นประชำกรใน พื นที่ยังมีรำยได้เสริมในส่วนของกำรท่องเที่ยวเพิ่มเข้ำมำ โดยสถำนที่ท่องเที่ยวที่ส ำคัญในพื นที่ได้แก่ น ำตกธำรทิพย์ ทะเลหมอกภูห้วยอีสัน หนองปลำบึก พันโขดแสนไคร้ ภูหนอง และภูโล้น เป็นต้น บทน ำ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 10

บทน ำ “ภูหนอง” “ภูหนอง” เป็นพื้นที่ป่าชุมชน ภายใต้เขตป่าสงวนแห่งชาติ ซึ่งอยู่ในการดูแลของส านักจัดการ ทรัพยากรป่าไม้ที่ 6 (อุดรธานี) ครอบคลุมพื้นที่ 3 หมู่บ้านได้แก่ หมู่ 3 บ้านหนอง หมู่ 4 บ้านห้วยค้อ และ หมู่ 6 บ้านโนนสว่าง ต าบลบ้านม่วง อ าเภอสังคม จังหวัดหนองคาย โดยมีการขึ้นทะเบียนเป็น เขตป่าชุมชนเมื่อ สูงประมาณ 250-350 เมตรจากระดับน้ าทะเลปานกลาง สภาพพื้นที่ป่าส่วนใหญ่มีลักษณะเป็นป่าเต็งรังผสมป่าดิบแล้งในบางช่วงมีความลาดชัน ซึ่งพื้นที่บางส่วนได้ถูกปรับให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวและจุดชมวิวที่มองเห็นภาพมุมกว้างอันสวยงามของ แม่น้ าโขง พื้นที่ดังกล่าวได้สร้างรายได้ให้คนในพื้นที่จากการบริการพานักท่องเที่ยวขึ้นไปจุดชมวิว ภาพที่ 1 ระบบนิเวศป่ำไม้ พื นที่ป่ำชุมชนต ำบลบ้ำนม่วง (ภูหนอง) อ ำเภอสังคม จังหวัดหนองคำย • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 11

ภำพที่ 3 แปลงตัวอย่ำงในพื นที่ศึกษำช่วงเดือนมีนำคม พ.ศ.2565 ภำพที่ 2 แปลงตัวอย่ำงในพื นที่ศึกษำช่วงเดือนพฤศจิกำยน พ.ศ.2564 กำรเก็บตัวอย่ำง ในพื้นที่ป่าชุมชน 3 แห่ง พื้นที่ต าบลบ้านม่วง อ าเภอสังคม จังหวัดหนองคาย ด้วย การสุ่มวางแปลงตัวอย่างขนาด 20×20 เมตร เพื่อศึกษาไม้ต้น และขนาด 5×5 เมตร เพื่อ ศึกษาไม้พื้นล่าง จ านวน 20 แปลงตัวอย่าง โดยแบ่งออกเป็น 2 ช่วง การศึกษา ได้แก่ ช่วง เดือนพฤศจิกายน พ.ศ.2564 และช่วงเดือนมีนาคม พ.ศ.2565 เพื่อให้เป็นตัวแทนของ ระบบ นิเวศของพืชบนเขา และเป็นที่ยอมรับของชุมชน พร้อมจัดท าโครงสร้างสังคมพืช จ าแนกชื่อ วงศ์ ชื่อวิทยาศาสตร์ ชื่อสามัญ และชื่อท้องถิ่น รวมทั้งถ่ายภาพพันธุ์ไม้ เก็บตัวอย่างพันธุ์ไม้ และสอบทานอนุกรมวิธานทางวิทยาศาสตร์ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 12

ช่วงเดือนพฤศจิกายน พ.ศ.2564 พบไม้ต้น จ านวน 32 วงศ์ 58 สกุล 72 ชนิด วงศ์ที่พบมากที่สุด ได้แก่ วงศ์ Fabaceae จ านวน 14 ชนิด รองลงมาคือ วงศ์ Rubiaceae จ านวน 7 ชนิด และวงศ์ Phyllanthaceae จ านวน 6 ชนิด ไม้พื้นล่าง จ านวน 41 วงศ์ 90 สกุล 100 ชนิด (รวมลูกไม้ กล้าไม้) วงศ์ ที่พบมากที่สุดได้แก่ วงศ์ Fabaceae จ านวน 18 ชนิด รองลงมาคือ วงศ์ Rubiaceae จ านวน 10 ชนิด และวงศ์ Lamiaceae จ านวน 5 ชนิด แปลงตัวอย่างที่พบไม้ต้นหนาแน่นที่สุด คือ แปลงตัวอย่างที่ 15 จ านวน 120 ต้น รองลงมาคือ แปลงตัวอย่างที่ 14 จ านวน 110 ต้น และแปลงตัวอย่างที่ 6 จ านวน 103 ต้น แปลงตัวอย่างที่พบ ไม้พื้นล่างหนาแน่นที่สุด คือ แปลงตัวอย่างที่ 18 จ านวน 97 ต้น รองลงมาคือ แปลงตัวอย่างที่ 2 จ านวน 91 ต้น และแปลงตัวอย่าง ที่ 3 จ านวน 82 ต้น จากการวิเคราะห์ข้อมูล พบว่า ไม้ต้นที่มีค่าดัชนี ความส าคัญสูงสุด คือ รัง (Shorea siamensis Miq.) มีค่าเท่ากับ 88.22376 รองลงมา คือ ยางเหียง (Dipterocarpus obtusifolius Teijsm. ex Miq.) มีค่าเท่ากับ 20.06970 และก่อขี้หมู (Lithocarpus elegans (Blume) Hatus. ex Soepadmo) มีค่าเท่ากับ 19.20459 ตามล าดับ ไม้พื้นล่างที่มีค่าดัชนี ความส าคัญสูงสุด คือ กกสามคม (Scleria sp.) มีค่าเท่ากับ 11.51955 รองลงมา คือ รัง (Shorea siamensis Miq.) มีค่าเท่ากับ 11.31342 และสวอง (Vitex limonifolia Wall. ex Walp.) มีค่าเท่ากับ 9.96258 ตามล าดับ ค่าดัชนีความหลากหลายของไม้ต้นและไม้พื้นล่าง เท่ากับ 2.93957 (ค่าปานกลาง) และ 3.84967 (ค่าสูง) ค่าความสม่ าเสมอในการกระจายตัว เท่ากับ 0.68735 (ค่าค่อนข้างสูง) และ 0.83595 (ค่าสูง) ตามล าดับ สภาพพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นป่าเต็งรัง (ที่มีรังเป็นไม้เด่น) มีบริเวณที่เป็นป่าดิบแล้งใกล้แนววัดป่าบ้าน โนนสว่าง ป่าในพื้นที่บ้านหนอง และป่าไผ่บริเวณวัดป่าในพื้นที่บ้านห้วยค้อ ไม้ต้น ไม้พุ่ม และไม้เลื้อยมีเนื้อ ไม้ที่พบเพิ่มเติมนอกแปลงตัวอย่าง เช่น ก่ายกอมเครือ (Aspidopterys tomentosa (Blume) A. Juss.) มะเดื่อ (Ficus sp.) ผลกำรศึกษำ จากการศึกษาความหลากหลายของพรรณไม้ในป่าชุมชน 3 แห่ง พื้นที่ต าบลบ้านม่วง อ าเภอ สังคม จังหวัดหนองคาย ด้วยการสุ่มวางแปลงตัวอย่างขนาด 20×20 เมตร เพื่อศึกษาไม้ต้น และขนาด 5×5 เมตร เพื่อศึกษาไม้พื้นล่าง จ านวน 20 แปลงตัวอย่าง ใน 2 ช่วงการศึกษา พบพืชทั้งหมด 54 วงศ์ 132 สกุล 157 ชนิด รายละเอียดดังนี้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 13

ช่วงเดือนมีนาคม พ.ศ.2565 พบไม้ต้น จ านวน 36 วงศ์71 สกุล 88 ชนิด วงศ์ที่พบมากที่สุด ได้แก่ วงศ์Fabaceae จ านวน 16 ชนิด รองลงมาคือ วงศ์Rubiaceae จ านวน 8 ชนิด วงศ์ Malvaceae และ Phyllanthaceae จ านวน 6 ชนิด ไม้พื้นล่าง พบจ านวน 43 วงศ์107 สกุล 119 ชนิด (รวมลูกไม้กล้าไม้) วงศ์ที่พบมากที่สุด ได้แก่ วงศ์Fabaceae จ านวน 20 ชนิด รองลงมาคือ วงศ์Rubiaceae จ านวน 10 ชนิด และวงศ์ Lamiaceae จ านวน 7 ชนิด แปลงตัวอย่างที่พบไม้ต้นหนาแน่นที่สุด คือ แปลงตัวอย่างที่ 15 จ านวน 120 ต้น รองลงมาคือ แปลงตัวอย่างที่ 14 24 และ 25 จ านวน 110 ต้น และแปลงตัวอย่างที่ 6 และ 26 จ านวน 103 ต้นแปลงตัวอย่างที่พบไม้พื้นล่างหนาแน่นที่สุด คือ แปลงตัวอย่างที่ 18 จ านวน 97 ต้น รองลงมาคือ แปลงตัวอย่างที่ 23 จ านวน 92 ต้น และแปลงตัวอย่างที่ 2 จ านวน 91 ต้น จากการวิเคราะห์ข้อมูล พบว่า ไม้ต้นที่มีค่าดัชนีความส าคัญสูงสุด คือ รัง (Shorea siamensis Miq.) มีค่าเท่ากับ 72.37442 รองลงมา คือ ก่อขี้หมู (Lithocarpus elegans (Blume) Hatus. ex Soepadmo) มีค่าเท่ากับ 30.84845 และยางเหียง (Dipterocarpus obtusifolius Teijsm. ex Miq.) มีค่า เท่ากับ 20.42994 ตามล าดับ ไม้พื้นล่างที่มีค่าดัชนีความส าคัญสูงสุด คือ กกสามคม (Scleria sp.) มีค่า เท่ากับ 11.91317 รองลงมา คือ รัง (Shorea siamensis Miq.) มีค่าเท่ากับ 9.64374 ตีนนก (Vitex pinnata L.) และลิเภาใหญ่ (Lygodium salicifolium C. Presl) มีค่าเท่ากับ 8.58481 ตามล าดับ ไม้พื้นล่างที่พบเพิ่มเติมนอกแปลงตัวอย่าง เช่น ข่อยด า (Clerodendrum longisepalum Dop) กระทืบยอบ (Biophytum reinwardtii (Zucc.) Klotzsch) เชียดน้อย (Desmodium heterocarpon (L.) DC. subsp. angustifolium (Craib) H. Ohashi) ขางครั่ง (Dunbaria bella Prain) หยั่งสมุทร (Amalocalyx microlobus Pierre ex Spire) มะยมใบพาย (Breynia spatulifolia (Beille) Welzen & Pruesapan) ผักขะยา (Caesalpinia mimosoides Lam.) หญ้าหางเสือ (Uraria acuminata Kurz) หาง กระรอก (Uraria acaulis Schindl.) มะลิเลื้อย (Aphaenandra uniflora (Wall. ex G. Don) Bremek.) และเฟินก้านด า (Adiantum capillus-junonis Rupr.) ค่าดัชนีความหลากหลายของไม้ต้นและไม้พื้นล่าง เท่ากับ 3.01793 (ค่าค่อนข้างสูง) และ 3.93657 (ค่าสูง) ค่าความสม่ าเสมอในการกระจายตัว เท่ากับ 0.67405 (ค่าค่อนข้างสูง) และ 0.82370 (ค่าสูง) ตามล าดับ สภาพพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นป่าเต็งรัง (ที่มีรังเป็นไม้เด่น) มีบริเวณที่เป็นป่าดิบแล้งใกล้แนววัดป่าบ้าน โนนสว่าง ป่าในพื้นที่บ้านหนอง และป่าไผ่บริเวณวัดป่าในพื้นที่บ้านห้วยค้อ ผลกำรศึกษำ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 14

ไม้ต้น ไม้พุ่ม และไม้เลื้อยมีเนื้อไม้ที่พบเพิ่มเติมนอกแปลงตัวอย่าง เช่น ก่ายกอมเครือ (Aspidopterys tomentosa (Blume) A. Juss.) มะเดื่อ (Ficus sp.) ขี้เหล็กเลือด (Senna timoriensis (DC.) H. S. Irwin & Barneby) พีพ่าย (Elaeocarpus lanceifolius Roxb.) ส้มสามกิ่ง (Illigera trifoliata (Griff.) Dunn) เยี่ยวไก่ (Capparis zeylanica L.) สีฟันกระบือ (Bridelia tomentosa Blume) และติ้วขน (Cratoxylum formosum (Jacq.) Benth. & Hook. f. ex Dyer subsp. pruniflorum (Kurz) Gogelein) ไม้พื้นล่างที่พบเพิ่มเติมนอกแปลงตัวอย่าง เช่น ต้อยติ่งเลื้อย (Ruellia repens L.) ข่อยด า (Clerodendrum longisepalum Dop) กระทืบยอบ (Biophytum reinwardtii (Zucc.) Klotzsch) เชียดน้อย (Desmodium heterocarpon (L.) DC. subsp. angustifolium (Craib) H. Ohashi) มะยมใบ พาย (Breynia spatulifolia (Beille) Welzen & Pruesapan) ผักขะยา (Caesalpinia mimosoides Lam.) หญ้าหางเสือ (Uraria acuminata Kurz) หางกระรอก (Uraria acaulis Schindl.) มะลิเลื้อย (Aphaenandra uniflora (Wall. ex G. Don) Bremek.) ข้าวสารหลวง (Maesa ramentacea (Roxb.) A. DC.) ตีนตุ๊กแก (Selaginella sp.) สกุลต่อไส้ (Allophylus sp.) สกุลขาไก่ (Justicia sp.) สร้อยอินทนิล (Thunbergia grandiflora (Roxb. ex Rottler) Roxb.) พลอง (Memecylon sp.) ตาไก่ใบกว้าง (Ardisia crenata Sims) สามสิบ (Peliosanthes teta Andrews subsp. teta) ฝนแสนห่า (Argyreia capitiformis (Poir.) Ooststr.) จิงจ้อผี (Jacquemontia paniculata (Burm. f.) Hallier f.) จิงจ้อเหลือง อ่อน (Merremia bambusetorum Kerr) จิงจ้อขน (Merremia vitifolia (Burm. f.) Hallier f.) อ้อยสาม สวน (Myriopteron extensum (Wight & Arn.) K. Schum.) ขี้ไก่ย่าน (Mikania micrantha Kunth) หญ้าขนไก่ (Lepidagathis incurva Buch.-Ham. ex D. Don) ถั่วเสี้ยนป่า (Pueraria phaseoloides (Roxb.) Benth.) กวาวเครือขาว (Pueraria candollei Wall. ex Benth. var. mirifica (Airy Shaw & Suvat.) Niyomdham) ผีดเครือ (Pueraria alopecuroides Craib) ซุมหิน (Hedyotis capitellata Wall. ex G. Don var. pubescens Kurz) เสลดพังพอน (Nelsonia canescens (Lam.) Spreng.) กราบ ใบขน (Staurogyne spathulata (Blume) Koord.) ระงับพิษ (Breynia glauca Craib) เฟินหูกระต่าย (Adiantum erylliae C. Chr. & Tardieu) และเฟินก้านด า (Adiantum capillus-junonis Rupr.) ซึ่ง ส่วนใหญ่เป็นพืชที่ขึ้นตามแนวชายขอบของป่าหรือตามแนวทางเดิน จากผลการส ารวจพื้นที่พบว่าพรรณไม้ส่วนใหญ่เป็นไม้ยืนต้น เช่น รัง ยางเหียง ก้าว ซึ่งมีการ น าไปใช้ประโยชน์ในด้านของเป็นสมุนไพรหรือใช้เป็นสิ่งปลูกสร้างของชาวบ้านในพื้นที่ ผลกำรศึกษำ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 15

• รำยชื่อพรรณไม้ต้นที่พบในแปลงตัวอย่ำง ชื่อพฤกษศำสตร์ ชื่อไทย ลักษณะวิสัย ช่วงฤดูกำลที่ พบ ANACARDIACEAE Buchanania lanzan Spreng. มะม่วงหัวแมงวัน T 1,2 Lannea coromandelica (Houtt.) Merr. อ้อยช้าง กุ๊ก อด T 1,2 Mangifera caloneura Kurz มะม่วงป่า T 1,2 Spondias pinnata (L. f.) Kurz มะกอก T 1,2 ANNONACEAE Goniothalamus laoticus (Finet & Gagnep.) Bân ข้าวหลามดง T 2 Hubera cerasoides (Roxb.) Chaowasku กะเจียน ST 1,2 Polyalthia suberosa (Roxb.) Thwaites กลึงกล่อม S/ST 2 APOCYNACEAE Amphineurion marginatum (Roxb.) D. J. Middleton โมกเครือ C 1,2 Holarrhena pubescens Wall. ex G. Don โมกหลวง S/T 2 Wrightia arborea (Dennst.) Mabb. โมกมัน ST 2 ARALIACEAE Aralia thomsonii Seem. ex C. B. Clarke คันหามเสือ S/ST 2 BIGNONIACEAE Oroxylum indicum (L.) Benth. ex Kurz เพกา ST 1 Stereospermum sp. แค T 1,2 BURSERACEAE Garuga pinnata Roxb. ตะคร้ า T 1,2 CAPPARACEAE Capparis micracantha DC. ชิงชี่ S/ST 1,2 รำยชื่อพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 16

• รำยชื่อพรรณไม้ต้นที่พบในแปลงตัวอย่ำง ชื่อพฤกษศำสตร์ ชื่อไทย ลักษณะ วิสัย ช่วงฤดูกำลที่ พบ CELASTRACEAE Celastrus paniculatus Willd. กระทงลาย C 1,2 Reissantia indica (Willd.) N. Hallé อะลอสะตา ดาวสามแฉก C 2 CHRYSOBALANACEAE Parinari anamensis Hance มะพอก T 1,2 COMBRETACEAE Getonia floribunda Roxb. ตีนตั่ง C 2 CRYPTERONIACEAE Crypteronia paniculata Blume กระทงลอย T 1,2 DILLENIACEAE Dillenia pentagyna Roxb. ส้านช้าง T 2 DIPTEROCARPACEAE Dipterocarpus obtusifolius Teijsm. ex Miq. ยางเหียง เหียง T 1,2 Hopea ferrea Laness. ตะเคียนหิน T 1,2 Shorea obtusa Wall. ex Blume เต็ง T 1,2 Shorea roxburghii G. Don พะยอม T 1,2 Shorea siamensis Miq. รัง T 1,2 EBENACEAE Diospyros ehretioides Wall. ex G. Don ตับเต่าต้น เฮื้อนกวาง T 1,2 Diospyros montana Roxb. มะเกลือป่า T 1,2 EUPHORBIACEAE Mallotus philippensis (Lam.) Müll. Arg. ค าแสด S/T 1,2 FABACEAE Albizia odoratissima (L. f.) Benth. กางขี้มอด T 1,2 รำยชื่อพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 17

• รำยชื่อพรรณไม้ต้นที่พบในแปลงตัวอย่ำง ชื่อพฤกษศำสตร์ ชื่อไทย ลักษณะ วิสัย ช่วงฤดูกำลที่ พบ FABACEAE Dalbergia assamica Benth. ก าพี้ เก็ดด า T 1,2 Dalbergia cochinchinensis Pierre. พะยูง T 1,2 Dalbergia cultrata Graham ex Benth. กระพี้เขาควาย T 1,2 Dalbergia nigrescens Kurz. ฉนวน T 2 Dalbergia oliveri Gamble ex Prain. ชิงชัน T 1,2 Dalbergia sp. เครือเขาฮ้อ C 1,2 Dalbergia velutina Benth. เครือคางควาย C 1,2 Derris sp. หางไหล C 1,2 Indigofera aralensis Gagnep. ครามป่าใบต่าง S 1,2 Millettia brandisiana Kurz กระพี้จั่น T 1,2 Peltophorum dasyrrhachis (Miq.) Kurz อะราง T 1,2 Pterocarpus macrocarpus Kurz ประดู่ป่า T 1,2 Senegalia pennata (L.) Maslin subsp. pennata หนามขี้แรด C 2 Sindora siamensis Teijsm. ex Miq. มะค่าแต้ T 1,2 Spatholobus parviflorus (Roxb. ex DC.) Kuntze เถาพันซ้าย จานเครือ C 1,2 FAGACEAE Castanopsis echinocarpa Miq. ก่อแป้น ก่อหนาม T 1,2 Lithocarpus elegans (Blume) Hatus. ex Soepadmo. ก่อขี้หมู ก่อหิน T 1,2 HYPERICACEAE Cratoxylum cochinchinense (Lour.) Blume ติ วเกลี ยง T 1,2 Cratoxylum formosum (Jacq.) Benth. & Hook. f. ex Dyer subsp. formosum ติ วขำว แต้วหอม ติ วส้ม T 1,2 รำยชื่อพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 18

• พรรณไม้ต้นที่พบในแปลงตัวอย่ำง ชื่อพฤกษศำสตร์ ชื่อไทย ลักษณะ วิสัย ช่วงฤดูกำลที่ พบ IRVINGIACEAE Irvingia malayana Oliv. ex A. W. Benn. กระบก T 1,2 LAMIACEAE Vitex limonifolia Wall. ex Walp. สวอง T 1 Vitex peduncularis Wall. ex Schauer กาสามปีก T 1,2 Vitex pinnata L. สวอง ตีนนก T 2 Vitex scabra Wall. ex Schauer หมากเล็กหมากน้อย ST/T 1,2 LECYTHIADACEAE Careya arborea Roxb. กระโดน T 1,2 LYTHRACEAE Lagerstroemia cochinchinensis Pierre. ตะแบกเกรียบ T 1,2 Lagerstroemia macrocarpa Wall. ex Kurz. อินทนิลบก T 2 MALVACEAE Berrya mollis Wall. ex Kurz เลียง เลียงมัน T 1,2 Bombax anceps Pierre งิ้วป่า T 1,2 Colona auriculata (Desf.) Craib ปอพราน S 2 Colona flagrocarpa (C. B. Clarke) Craib ยาบใบยาว T 1,2 Firmiana colorata (Roxb.) R. Br. ปอฝ้าย T 2 Grewia eriocarpa Juss. ปอแก่นเทา T 2 MELIACEAE Walsura trichostemon Miq. กัดลิ้น T 1,2 MORACEAE Artocarpus lacucha Roxb. ex Buch.Ham. มะหาด T 1,2 Ficus religiosa L. โพ T 1,2 รำยชื่อพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 19

ชื่อพฤกษศำสตร์ ชื่อไทย ลักษณะ วิสัย ช่วงฤดูกำลที่ พบ MYRTACEAE Tristaniopsis burmanica (Griff.) Peter G. Wilson & J. T. Waterh. var. rufescens (Hance) J. Parn. & NicLugh. ก้าว ST 1,2 OCHNACCEAE Ochna integerrima (Lour.) Merr. ช้างน้าว S/ST 1,2 PHYLLANTHACEAE Antidesma acidum Retz. เม่าสร้อย S/ST 1,2 Antidesma ghaesembilla Gaertn. เม่าไข่ปลา S/T 1,2 Aporosa villosa (Wall. ex Lindl.) Baill. เหมือดโลด ส้มเหมียด S/ST 1,2 Bridelia retusa (L.) A. Juss. เต็งหนาม ฮังหนาม T 1,2 Bridelia tomentosa Blume สีฟันกระบือ ScanS/ST 1,2 Phyllanthus emblica L. มะขามป้อม ST/T 1,2 PRIMULACEAE Embelia subcoriacea (C. B. Clarke) Mez ส้มอ๊อบแอ๊บ ScanS/ST 2 RUBIACEAE Catunaregam spathulifolia Tirveng. เคด S/ST 1,2 Catunaregam tomentosa (Blume ex DC.) Tirveng. มะเค็ด S/ST 1,2 Gardenia sootepensis Hutch. ค ามอกหลวง ผ่า ด้าม ST 1,2 Meyna spinosa Roxb. ex Link หนามขวากช้าง S 2 • พรรณไม้ต้นที่พบในแปลงตัวอย่ำง รำยชื่อพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 20

• พรรณไม้ต้นที่พบในแปลงตัวอย่ำง ชื่อพฤกษศำสตร์ ชื่อไทย ลักษณะ วิสัย ช่วงฤดูกำลที่ พบ RUBIACEAE Mitragyna hirsuta Havil. กระทุ่มโคก กระทุ่ม T 1,2 Pavetta indica L. var. tomentosa (Roxb. ex Sm.) Hook. f. ข้าวสารป่า S 1,2 Rothmannia wittii (Craib) Bremek. หมักม่อ ST 1,2 Wendlandia paniculata (Roxb.) DC. แข้งกวางดง ST 1,2 RUTACEAE Acronychia pedunculata (L.) Miq. พูมารี ส้มกก S/ST 1,2 SALICACEAE Flacourtia indica (Burm. f.) Merr. ตะขบป่า ST 1,2 SAPINDACEAE Allophylus cobbe (L.) Raeusch. ต่อไส้ S 2 SAPINDACEAE Schleichera oleosa (Lour.) Merr. ตะคร้อ T 1,2 SIMAROUBACEAE Harrisonia perforata (Blanco) Merr. สีฟันคนทา ScanS 1,2 SYMPLOCACEAE Symplocos racemosa Roxb. เหมือดหอม S/ST 1,2 VITACEAE Cissus repanda Vahl. เถาวัลย์ปูน C 1,2 รำยชื่อพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 21

• พรรณไม้พื้นล่ำงที่พบในแปลงตัวอย่ำง ชื่อพฤกษศำสตร์ ชื่อไทย ลักษณะ วิสัย ช่วงฤดูกำลที่ พบ ACANTHACEAE Andrographis laxiflora (Blume) Lindau หญ้าบังไพร H 2 Gymnostachyum coriaceum J. B. Imlay กระดองูใบหนา H 2 Justicia procumbens L. หญ้าก้านพวง H 1,2 ANACARDIACEAE Buchanania lanzan Spreng. มะม่วงหัวแมงวัน T 1,2 Lannea coromandelica (Houtt.) Merr. อ้อยช้าง กุ๊ก อด T 1,2 Spondias pinnata (L. f.) Kurz มะกอก T 1,2 ANNONACEAE Hubera cerasoides (Roxb.) Chaowasku กะเจียน ST 1,2 Monoon viride (Craib) B. Xue & R. M. K. Saunders ยางโอน T 1,2 Polyalthia suberosa (Roxb.) Thwaites กลึงกล่อม S/ST 1,2 APOCYNACEAE Amalocalyx microlobus Pierre ex Spire หยั่งสมุทร C 1,2 Amphineurion marginatum (Roxb.) D. J. Middleton โมกเครือ C 2 Holarrhena pubescens Wall. ex G. Don โมกหลวง โมกใหญ่ S/T 1,2 Streptocaulon juventas (Lour.) Merr. เถาประสงค์ C 1,2 Wrightia arborea (Dennst.) Mabb. โมกมัน ST 2 ARACEAE Amorphophallus sp. บุก H 2 รำยชื่อพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 22

• พรรณไม้พื้นล่ำงที่พบในแปลงตัวอย่ำง ชื่อพฤกษศำสตร์ ชื่อไทย ลักษณะ วิสัย ช่วงฤดูกำลที่ พบ ARISTOLOCHIACEAE Aristolochia acuminata Lam. กระเช้าผีมด HC 1,2 ASTERACEAE Camchaya sp. H 2 Chromolaena odorata (L.) R. M. King & H. Rob. สาบเสือ H 1,2 Monosis parishii (Hook. f.) H. Rob. & Skvarla ขางหางเล็ก S 1,2 BIGNONIACEAE Markhamia stipulata (Wall.) Seem. แคอาว แคหางค่าง ST 1,2 Stereospermum sp. แค T 1,2 BURSERACEAE Garuga pinnata Roxb. ตะคร้ า T 2 CELASTRACEAE Salacia chinensis L. ก าแพงเจ็ดชั้น ScanS 1,2 COMBRETACEAE Combretum sp. สะแกเครือ C 2 Getonia floribunda Roxb. ติ่งตั่ง C 1,2 COMMELINACEAE Commelina sp. ผักปลาบ H 1,2 COSTACEAE Cheilocostus speciosus (J.Koenig) C. D. Specht เอื้องหมายนา H 1,2 รำยชื่อพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 23

• พรรณไม้พื้นล่ำงที่พบในแปลงตัวอย่ำง ชื่อพฤกษศำสตร์ ชื่อไทย ลักษณะ วิสัย ช่วงฤดูกำลที่ พบ CYPERACEAE Cyperus sp. กก H 1,2 Scleria sp. กกสามคม H 1,2 DIOSCOREACEAE Dioscorea alata L. มันเสา HC 1,2 Dioscorea sp. มันเทียน H 2 DIPTEROCARPACEAE Dipterocarpus obtusifolius Teijsm. ex Miq. ยางเหียง T 1,2 Shorea roxburghii G. Don พะยอม T 1,2 Shorea siamensis Miq. รัง T 1,2 EBENACEAE Diospyros ehretioides Wall. ex G. Don ตับเต่าต้น เฮื้อนก วาง T 1,2 EUPHORBIACEAE Croton decalvatus Esser เปล้าน้อย S 1,2 Mallotus philippensis (Lam.) Müll. Arg. ค าแสด S 1,2 Mallotus resinosus (Blanco) Merr. มะสอย S 1,2 FABECEAE Abrus pulchellus Wall. ex Thwaites มะกล่ าเผือก C 1,2 Afzelia xylocarpa (Kurz) Craib มะค่าโมง T 1,2 รำยชื่อพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 24

• พรรณไม้พื้นล่ำงที่พบในแปลงตัวอย่ำง ชื่อพฤกษศำสตร์ ชื่อไทย ลักษณะ วิสัย ช่วงฤดูกำลที่ พบ FABECEAE Clitoria macrophylla Wall. ex Benth. อัญชันป่า C 1,2 Crotalaria alata Buch.-Ham. ex D. Don หิ่งเม่นน้อย หิ่งห้อย H 2 Dalbergia assamica Benth. ก าพี้ T 1,2 Dalbergia cultrata Graham ex Benth. กระพี้เขาควาย T 1,2 Dalbergia oliveri Gamble ex Prain ชิงชัน T 1,2 Dalbergia sp. เครือเขาฮ้อ C 1,2 Dalbergia velutina Benth. เครือคางควาย C 2 Dunbaria bella Prain ขางครั่ง C 1,2 Flemingia macrophylla (Willd.) Prain มะแฮะนก S 2 Indigofera aralensis Gagnep. ครามป่าใบต่าง S 1,2 Mecopus nidulans Benn. ผักดอกพ้อ H 1,2 Millettia brandisiana Kurz กระพี้จั่น T 1,2 Phyllodium kurzianum (Kuntze) H. Ohashi หญ้าถบถาบ S 1,2 Pterocarpus macrocarpus Kurz ประดู่ป่า T 1,2 Pterolobium integrum Craib แก้วมือไว C 1,2 Senegalia pennata (L.) Maslin subsp. pennata หนามขี้แรด C 1,2 Sindora siamensis Teijsm. ex Miq. มะค่าแต้ T 1,2 Vigna sp. - HC 1,2 รำยชื่อพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 25

• พรรณไม้พื้นล่ำงที่พบในแปลงตัวอย่ำง ชื่อพฤกษศำสตร์ ชื่อไทย ลักษณะ วิสัย ช่วงฤดูกำล ที่พบ FAGACEAE Castanopsis echinocarpa Miq. ก่อแป้น ก่อหนาม T 1,2 Lithocarpus elegans (Blume) Hatus. ex Soepadmo ก่อขี้หมู ก่อหิน T 1,2 HYPERICACEAE Cratoxylum formosum (Jacq.) Benth. & Hook. f. ex Dyer subsp. formosum ติ้วขาว ติ้วส้ม T 1,2 HYPOXIDACEAE Hypoxis aurea Lour. ตาลเดี่ยว H 1,2 IRVINGIACEAE Irvingia malayana Oliv. ex A. W. Benn. กระบก T 1,2 LAMIACEAE Clerodendrum paniculatum L. พนมสวรรค์ S 1,2 Premna rabakensis Moldenke แหว ช่อแมว ไม้ปบ ST 1,2 Sphenodesme mollis Craib แพ่งเครือ C 1,2 Vitex limonifolia Wall. ex Walp. สวอง T 1,2 Vitex peduncularis Wall. ex Schauer กาสามปีก T 1,2 Vitex pinnata L. ตีนนก T 1,2 Vitex scabra Wall. ex Schauer หมากเล็กหมากน้อย ST/T 1,2 LYGODIACEAE Lygodium polystachyum Wall. ex Moore ลิเภาป่า CF 2 Lygodium salicifolium C. Presl ลิเภา CF 1,2 รำยชื่อพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 26

• พรรณไม้พื้นล่ำงที่พบในแปลงตัวอย่ำง ชื่อพฤกษศำสตร์ ชื่อไทย ลักษณะ วิสัย ช่วงฤดูกำลที่ พบ LYTHRACEAE Lagerstroemia cochinchinensis Pierre ตะแบกเกรียบ T 1,2 MALVACEAE Berrya mollis Wall. ex Kurz เลียง เลียงมัน T 2 Bombax anceps Pierre งิ้วป่า T 1,2 Colona flagrocarpa (C. B. Clarke) Craib ยาบใบยาว T 1,2 Grewia hirsuta Vahl ข้าวตาก S 1,2 Helicteres lanceolata A. DC. ดีงู ปีกไก่ด า S 1,2 Triumfetta pilosa Roth ปอหยุมยู่ หญ้าผมยุ่ง S 1,2 MELASTOMATACEAE Sonerila erecta Jack สาวสนม พันซี H 1,2 MORACEAE Artocarpus lacucha Roxb. ex Buch.-Ham มะหาด T 2 Ficus hirta Vahl มะเดื่อขน S/ST 1,2 MYRTACEAE Tristaniopsis burmanica (Griff.) Peter G. Wilson & J. T. Waterh. var. rufescens (Hance) J. Parn. & NicLugh. ก้าว ST 1,2 OCHNACEAE Ochna integerrima (Lour.) Merr. ช้างน้าว S/ST 1,2 ORCHIDACEAE Bulbophyllum sp. - EO 2 รำยชื่อพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 27

• พรรณไม้พื้นล่ำงที่พบในแปลงตัวอย่ำง ชื่อพฤกษศำสตร์ ชื่อไทย ลักษณะ วิสัย ช่วงฤดูกำลที่ พบ PHYLLANTHACEAE Antidesma acidum Retz. เม่าสร้อย S/ST 1,2 Aporosa villosa (Wall. ex Lindl.) Baill. เหมือดโลด S/ST 2 Bridelia retusa (L.) A.Juss. เต็งหนาม ฮังหนาม T 1,2 Phyllanthus emblica L. มะขามป้อม ST/T 1,2 POACEAE Acroceras munroanum (Balansa) Henrard หญ้าใบไผ่ H 1,2 Centotheca lappacea (L.) Desv. หญ้าอีเหนียว H 1,2 Gigantochloa albociliata (Munro) Kurz ไผ่ไร่ B 1,2 Pennisetum polystachion (L.) Schult. หญ้าขจรจบ H 1,2 Thyrsostachys siamensis Gamble ไผ่รวก B 1 PTERIDACEAE Adiantum caudatum L. เฟินขวาก หางนาคบก EF/TerF 1,2 Asplenium confusum Tardieu & Ching กระปรอกหางแมว TerF 1,2 RHAMNACEAE Ventilago denticulata Willd. รางแดง C 1,2 RUBIACEAE Gardenia sootepensis Hutch. ค ามอกหลวง ผ่าด้าม ST 1,2 Hymenodictyon orixense (Roxb.) Mabb. ส้มกบ T 1,2 Ixora cibdela Craib เข็มป่า ST 1,2 รำยชื่อพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 28

• พรรณไม้พื้นล่ำงที่พบในแปลงตัวอย่ำง ชื่อพฤกษศำสตร์ ชื่อไทย ลักษณะ วิสัย ช่วงฤดูกำล ที่พบ RUBIACEAE Knoxia roxburghii (Spreng.) M. A. Rau หญ้ารากขาว H 1,2 Meyna spinosa Roxb. ex Link หนามขวากช้าง ST 1,2 Mitragyna hirsuta Havil. กระทุ่มโคก กระทุ่ม T 2 Pavetta indica L. var. tomentosa (Roxb. ex Sm.) Hook. f. ข้าวสารป่า S 1,2 Rothmannia wittii (Craib) Bremek. หมักม่อ ST 1,2 Spermacoce pusilla Wall. หญ้าฉัตร H 1,2 Wendlandia paniculata (Roxb.) DC. แข้งกวางดง ST 2 RUTACEAE Acronychia pedunculata (L.) Miq. พูมารี ส้มกก S/ST 1,2 Clausena excavata Burm. f. หัสคุณ S/ST 1,2 Clausena harmandiana (Pierre) Pierre ex Guillaumin ส่องฟ้า S 2 SAPINDACEAE Lepisanthes rubiginosa (Roxb.) Leenh. มะหวด S/ST 2 Nephelium hypoleucum Kurz คอแลน T 1,2 Schleichera oleosa (Lour.) Merr. ตะคร้อ T 1,2 Zollingeria dongnaiensis Pierre ขี้หนอน T 1,2 SMILACACEAE Smilax sp. เขียง C 1,2 รำยชื่อพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 29

• พรรณไม้พื้นล่ำงที่พบในแปลงตัวอย่ำง ชื่อพฤกษศำสตร์ ชื่อไทย ลักษณะ วิสัย ช่วงฤดูกำล ที่พบ THYMELAEACEAE Linostoma persimile Craib ไสนลุม มหาก่าน ScanS 1,2 VITACEAE Cissus repanda Vahl เถาวัลย์ปูน C 1,2 Leea indica (Burm. f.) Merr. กะตังใบ S/ST 1,2 ZINGIBERACEAE Alpinia sp. ข่า H 1 Globba sp. เข้าพรรษา H 1,2 รำยชื่อพรรณไม้ หมายเหตุ T= Tree ไม้ต้น S= Shrubs ไม้พุ่ม, C= Climber ไม้เลื อย H= Herbaceous plant / “herb” ไม้ล้มลุก • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 30

กระดองูใบหนา Gymnostachyum coriaceum J. B. Imlay หญ้าบังไพร Andrographis laxiflora (Blume) Lindau หญ้าก้านพวง Justicia procumbens L. วงศ์ Acanthaceae มะม่วงหัวแมงวัน Buchanania lanzan Spreng วงศ์ Anacardiaceae รูปภำพพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 31

หยั่งสมุทร Amalocalyx microlobus Pierre ex Spire วงศ์ Apocynaceae บุก Amorphophallus sp. วงศ์ Araceae กระเช้าผีมด Aristolochia acuminata Lam. วงศ์ Aristolochiaceae รูปภำพพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 32

ขางหางเล็ก Monosis parishii (Hook. f.) H. Rob. & Skvarla วงศ์ Asteraceae ก าแพงเจ็ดชั้น Salacia chinensis L. วงศ์ Celastraceae ดาวสามแฉก, อะลอสะตา Reissantia indica (Willd.) N. Hallé รูปภำพพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 33

วงศ์ Dilleniaceae ส้านช้าง Dillenia pentagyna Roxb. ยางเหียง Dipterocarpus obtusifolius Teijsm. ex Miq. พะยอม Shorea roxburghii G. Don วงศ์ Dipterocarpaceae รูปภำพพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 34

วงศ์ Crypteroniaceae กระทงลอย Crypteronia paniculata Blume วงศ์ Fabaceae มะกล่ าเผือก Abrus pulchellus Wall. ex Thwaites ก่อแป้น ก่อหนาม Castanopsis echinocarpa Miq. รูปภำพพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 35

หิ่งเม่นน้อย Crotalaria alata เครือคางควาย Dalbergia velutina Benth. ขางครั่ง Dumberia bella Prain วงศ์ Fabaceae ครามป่าใบต่าง Indigofera aralensis Gagnep. รูปภำพพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 36

ก่อขี้หมู ก่อหิน Lithocarpus elegans วงศ์ Fabaceae หญ้าถบถาบ Phyllodium kurzianum ผักดอกพ้อ Mecopus nidulans Benn. ผีดเครือ Pueraria alopecuroides Craib ขี้เหล็กเลือด Senna timoriensis รูปภำพพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 37

วงศ์ Fabaceae เถาพันซ้าย Spatholobus parviflorus (DC.) Kuntze หางกระรอก Uraria acaulis Schindl. หางเสือ Uraria crinita วงศ์ Labiatae ข่อยด า Clerodendrum disparifolium รูปภำพพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 38

กวาวเครือขาว Pueraria candollei เลียง Berrya mollis Wall. ex Kurz ยาบใบยาว Colona flagrocarpa (C. B. Clarke) Craib วงศ์ Malvaceae ดีงู ปีกไก่ด า Helicteres lanceolata A. DC. รูปภำพพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 39

ปอหยุมยู่ Triumfetta pilosa Roth. วงศ์ Malvaceae กราบขน Staurogyne aristate E. Hossain. H วงศ์ Malvaceae สาวสนม พันซี Sonerila erecta Jack รูปภำพพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 40

ก้าว Tristaniopsis burmanica วงศ์ Myrtaceae ช้างน้าว Ochna integerrima (Lour.) Merr. วงศ์ Ochnaceae วงศ์ Myrsinaceae ข้าวสารหลวง Maesa ramentacea (Roxb.) A. DC. รูปภำพพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 41

วงศ์ Oxalidaceae กระทืบยอด Biophytum sensitivum (L.) DC. ก่ายกอมเครือ Aspidopterys tomentosa (Blume) Juss เชียดน้อย Desmodium heterocarpon (L.) ssp. angustifolium (Craib) Ohashi วงศ์ Papilionoideae รูปภำพพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 42

วงศ์ Phyllanthaceae มะขามป้อม Phyllanthus emblica L. เหมือดโลด Aporosa villosa (Wall. ex Lindl.) Baill. วงศ์ Pteridaceae เฟินขวาก Adiantum caudatum L. รูปภำพพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 43

วงศ์ Rubiaceae มะลิดิน Geophila repens (L.) I.M.Johnst. กระทุ่มโคก Mitragyna hirsuta Havil. ค ามอกหลวง ผ่าด้าม Gardenia sootepensis Hutch. หญ้ารากขาว Knoxia roxburghii (Spreng.) M. A. Rau รูปภำพพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 44

วงศ์ Rubiaceae เข็มป่า Ixora cibdela Craib. วงศ์ Rutaceae ส่องฟ้า Clausena harmandiana (Pierre) Pierre ex Guillaumin รูปภำพพรรณไม้ • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง 45

ดอกรัก มารอด, สราวุธ สังข์แก้ว, ประทีป ด้วงแค, แหลมไทย อาษานอก, ต่อลาภ ค่าโย, สุธีระ เหิมฮึก, อัมพร ปานมงคล, และสถิต ถิ่นก าแพง. (2558, 22-23 มกราคม). ความหลากหลายของพรรณพืชป่าดิบเขาระดับต ่า บริเวณลุ่มน ่า ห้วยคอกม้า อุทยานแห่งชาติดอยสุเทพ-ปุย จังหวัดเชียงใหม่ [เอกสารน าเสนอ] . การประชุม วิชาการและน าเสนอผลงานวิชาการ เครือข่ายงานวิจัยนิเวศวิทยาป่าไม้แห่ง ประเทศไทย ครั้งที่ 4 คณะเกษตรศาสตร์ฯ มหาวิทยาลัยนเรศวร พิษณุโลก, ประเทศไทย. เต็ม สมิตินันท์. (2544). ชื อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2544). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์บริษัทประชาชน จ ากัด. เต็ม สมิตินันท์. (2557). ชื อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2557). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ส านักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ. ธัญญา เนติธรรมกุล, อดิศร นุชด ารงค์, ณรงค์ มหรรณพ, วิชัย อ่อนน้อม, มงคล ค าสุข, และเอกนิก ปานสังข์. (2559). พรรณไม้ป่าดิบเขาภูเขียว-น้ าหนาว. ธรรมนูญ เต็มไชย และคณะ (2560). โครงการจัดท าแปลงตัวอย่างถาวรเพื่อติดตาม ผลกระทบของ การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศต่อระบบนิเวศในพื้นที่กลุ่มป่าแก่ง กระจาน แปลงตัวอย่างถาวรป่าเต็งรัง เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่น้ าภาชี จังหวัด ราชบุรี.รายงานผลการวิจัยอุทยานแห่งชาติปีที่ 14 เล่มที่ 13. นัยนา เทศนา. (2564). พรรณไม้ส่าคัญในระบบนิเวศเขาหินปูนประเทศไทย (พิมพ์ครั้งที่ 1). กรุงเทพฯ:ห้างหุ้นส่วนจ ากัด เอ็น.พี.จีเอ็นเตอร์ไพรส์. ผกามาศ สาคร. (2563). ความหลากหลายของพรรณไม้ในป่าชุมชนโคกหนองคลอง ต าบล กู่ทอง อ าเภอเชียงยืน จังหวัดมหาสารคาม [วิทยานิพนธ์ปริญญาโทที่ไม่มี การตีพิมพ์]. มหาวิทยาลัยมหาสารคาม. ผุสดีพรหมประสิทธิ์, ธัญรัตน์ ประมูลศิลป์, สุวิสา จันทร์โท และวรชาติโตแก้ว. (2562). ความหลากหลายและการใช้ประโยชน์ของพืชในป่าชุมชนบ้านโนนซาด ต าบลท่าลาด อ าเภอชุมพวง จังหวัดนครราชสีมา. วารสาร PSRU Journal of Science and Technology, 4(3), 37-47. บรรณำนุกรม • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง

เทียมหทัย ชูพันธ, และวิไลลักษณ ซูมสไตอินน . (2557). ความหลากหลายของพรรณไม้ ในวนอุทยานภูผาลอม อ าเภอนาด้วง จังหวัดเลย. J Sci Technol MSU, 34(4), 337-343. เทียมหทัย ชูพันธ์, นาริชซ่า วาดี, ศรัญญา กล้าหาญ, สุนิษา ยิ้มละมัย, และ สุวรรณี อุดมทรัพย์. (2563). ความหลากหลายของพรรณพืชในวัดป่าเขาคงคา อ าเภอครบุรีจังหวัดนครราชสีมา. PSRU Journal of Science and Technology, 5(3), 74-96. เทียมหทัย ชูพันธ์. (2550). ความหลากชนิดของพรรณพืชและพฤกษศาสตร์พื้นบ้านในป่า โคกไร่ อ าเภอเชียงยืน จังหวัดมหาสารคาม. วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 26(2), 150-157. เทียมหทัย ชูพันธ์. (2562). พรรณพืชในป่าชุมชนภูประดู่เฉลิมพระเกียรติ อ าเภอครบุรี จังหวัดนครราชสีมา. วารสารวิทยาศาสตร์มข., 47(4), 673-690. เทียมหทัย ชูพันธ์. (2564). ความหลากหลายของพรรณไม้ในป่าชุมชนบ้านบัลลังก์ อ าเภอ โนนไทย จังหวัดนครราชสีมา. วารสารวิทยาศาสตร์ วิศวกรรมศาสตร์ และ เทคโนโลยี, 1(1), 1-10. เทวฤทธิ์สองเมือง และเทียมหทัย ชูพันธ์. (2561). ความหลากหลายทางชีวภาพและการใช้ ประโยชน์จากเห็ดราขนาดใหญ่ในป่าชุมชนบ้านอ่างศิลา อ าเภอโคกสูง จังหวัด สระแก้ว. หน้า 29-36. ใน บทความการประชุมวิชาการระดับชาติราชมงคล สกลนคร ครั งที 1, 17-19 พฤษภาคม 2561. สกลนครมหาวิทยาลัยเทคโนโลยี ราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร. สมชญา ศรีธรรม. (2559). ความหลากชนิดของไม้ต้นและการใช้ประโยชน์ในท้องถิ่น ป่าระหาร อ าเภอเมืองสุรินทร์ จังหวัดสุรินทร์. วารสารเกษตรพระจอมเกล้า, 34(3), 96-105. สมหญิง บู่แก้ว, เพ็ญแขธรรมเสนานุภาพ, และธวัดชัย ธานี. (2552). ความหลากชนิดของ พรรณไม้และการใช้ประโยชน์ ผลผลิตจากป่า ในป่าชุมชนโคกใหญ่ อ าเภอวาปีปทุม จังหวัดมหาสารคาม. Environment and Natural Resources Journal, 7(1), 36-50. บรรณำนุกรม • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง

สุไลวรรณ์ เรืองรอด, และนพรัตน์ ไชยวิโน. (2558). ความหลากหลายของพรรณไม้ในพื้นที่ ฝายกั้นน้ า เขาโกรกปลากั้ง จ.ก าแพงเพชร. การประชุมวิชาการระดับชาติ ครั งที 2 สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฎก่าแพงเพชร, 134-142. ส านักงานราชบัณฑิตยสภา. (2560). พจนานุกรมศัพท์พฤกษาศาสตร์ ฉบับราชบัณฑิตยสภา (พิมพ์ครั้งที่ 1). กรุงเทพฯ: ส านักพิมพ์คณะรัฐมนตรีและราชกิจจานุเบกษา. Grote, J. P., et al. (2013). Diversity of Plants, Forest Structure and Aboveground Soil Carbon Content in the Plant Genetic Protection Area of RSPG, Nampung Dam, Sakon Nakhon Province and in the Area of Suranaree University of Technology, Nakhon Ratchasima Province. Suranaree University of Technology. Sukanlaya Choenkwan, Arunee Promkhambut, Fukui Hayao and A.Terry Rambo. (2015). Agricultural land uses in the mountain areas of Northeast Thailand. KHON KAEN AGR. J. 43 (4):623-634 บรรณำนุกรม • ควำมหลำกหลำยของพรรณไม้ภูหนอง