คู่มือหัตถการออร์โธ

คู่มือ
หตั ถการเบือ้ งต้นทางออร์โธปิ ดกิ ส์

กลุ่มงานออร์โธปิ ดกิ ส์ โรงพยาบาลท่งุ สง จ.นครศรีธรรมราช
พฤศจกิ ายน 2557

คานา

การดแู ลรักษาผ้ปู ่ วยกระดกู หักและข้อเคลื่อน มีความจาเป็นที่ต้องได้รับการดูแลรักษาเบือ้ งต้น
อย่างถูกต้องและไม่มีภาวะแทรกซ้อนต่อผู้ป่ วย หตั ถการเบือ้ งต้นทางออร์โธปิดิกส์จึงมีความสาคญั เป็น
อย่างย่ิงเพ่ือปอ้ งกนั ภาวะแทรกซ้อนท่ีจะเกิดขนึ ้ ตามมา การให้การรักษาที่รวดเร็ว ถกู ต้อง ตลอดจนการส่ง
ตอ่ ไปยงั โรงพยาบาลท่ีมีศกั ยภาพดแู ลตอ่ เน่ืองล้วนมีสว่ นสาคญั ตอ่ ผลลพั ธ์ของการรักษา

คมู่ ือฉบบั นีไ้ ด้จดั ทาขนึ ้ โดยคานงึ ถึงประโยชน์ของผ้ปู ่ วยเป็นสงู สดุ และเพื่อการพฒั นาคณุ ภาพการ
ดแู ลรักษาอยา่ งตอ่ เน่ืองตอ่ ไป ในอนาคตจงึ อาจมีการปรับเปล่ียนหรือเพิ่มเตมิ แนวทางตา่ งๆตามวาระตอ่ ไป

นพ.พีรพงศ์ ฉายวิริยะ
ทีม PCT ออร์โธปิดกิ ส์

พฤศจิกายน 2557

สารบญั หน้า
1
เร่ือง 2
นิยามและหลกั การรักษาภาวะกระดกู หกั และข้อเคล่ือน 6
การปฐมพยาบาลและการเคลื่อนย้ายผ้บู าดเจบ็ กระดกู หกั และข้อเคล่ือน 9
Slab of upper extremity 12
Slab of lower extremity 13
Jones bandage 15
Buddy splint and Aluminium splint 17
Skin traction 21
Brace and collar
การดแู ลผ้ปู ่วยใสเ่ ฝือก

1

นิยามและหลักการรักษากระดูกหกั และข้อเคล่ือน

กระดกู หกั (fracture)
หมายถึง การแตกแยกของชิน้ กระดกู ออกจากกนั โดยอาจแยกจากกนั โดยสนิ ้ เชงิ (complete

fracture) หรือการหกั ยงั มีบางสว่ นท่ีติดกนั อยู่ (incomplete fracture)

ข้อเคล่ือน(subluxation or dislocation)
หมายถึง ภาวะท่ีปลายกระดกู หรือหวั กระดกู สองอนั ที่ประกอบกนั เป็นข้อตอ่ เคลื่อนออกจาก

ตาแหนง่ ที่เคยอยู่ โดยอาจเคลื่อนออกจากกนั บางสว่ น(subluxation) หรือเคล่ือนออกจากกนั ทงั้ หมด
(dislocation)

สาเหตุของการเกดิ กระดูกหักและข้อเคล่ือน
1. เกิดจากแรงกระทา(force or violence) ซงึ่ แบง่ เป็น 2 ชนิด คือ แรงกระทาโดยตรง(direct force)
และแรงกระทาโดยอ้อม(indirect force)
2. การหกั ของกระดกู ที่มีโรคหรือพยาธิสภาพอย่กู ่อนแล้ว(pathologic fracture)
3. เกิดจากการกระตกุ หรือการหดตวั อย่างแรงของกล้ามเนือ้ (muscular violence) หรือมีแรงกระทา
ซา้ ๆมากเกินไป(stress fracture)

หลักการรักษากระดกู หักและข้อเคล่ือน
1. Recognition and resuscitation : คอื การวินจิ ฉยั ให้ได้วา่ มีกระดกู หกั หรือข้อเคล่ือนหรือไม่ หรือมี
การบาดเจบ็ อื่นร่วมด้วยหรือไม่ และให้การรักษาเบือ้ งต้นกรณีผ้ปู ่วยมีภาวะวิกฤต
2. Reduction : การจดั กระดกู ให้เข้าท่ี ให้ใกล้เคียงกบั สภาพเดมิ มากที่สดุ ด้วยวิธีการ closed
reduction หรือ open reduction
3. Retention : คอื การตรึงกระดกู ให้อยนู่ ่งิ หลงั จากการจดั กระดกู เข้าที่เรียบร้อยแล้วและรอให้กระดกู
ตดิ ตามธรรมชาติ
4. Rehabilitation : การฟื น้ ฟสู มรรถภาพสว่ นท่ีร่างกายได้รับบาดเจ็บ และรวมถึงจิตใจของผ้ปู ่วยด้วย
5. Reconstruction : การแก้ไขซอ่ มแซมสว่ นที่สญู เสียจากการบาดเจ็บ หรือผลแทรกซ้อนท่ีเกิดขนึ ้
เพื่อให้กลบั มาใช้งานได้ดีขนึ ้
สาหรับโรงพยาบาลชมุ ชนอาจเพ่มิ จาก 5R เป็น 6R คอื Refer ซง่ึ คือการสง่ ตอ่ ที่ถกู ต้องและเหมาะสม
โดยได้รับการตรวจวนิ จิ ฉยั และรักษาเบือ้ งต้น พร้อมทงั้ ให้ข้อมลู แนวทางการรักษาก่อนการสง่ ตอ่

2

การปฐมพยาบาลและการเคล่ือนย้ายผู้บาดเจบ็ กระดกู หกั และข้อเคล่ือน

วิธีการปฐมพยาบาลเบือ้ งต้นเม่ือกระดกู หกั
การพยาบาลเบือ้ งต้นเป็นสว่ นสาคญั ท่ีทาให้ลดความรุนแรงของโรค หรือภาวะแทรกซ้อนตอ่ ผ้ปู ่ วย

ได้เป็นอยา่ งดี
1. การปฐมพยาบาลเบือ้ งต้นด้วยการดามกระดกู ให้อยนู่ ง่ิ ด้วยไม้ดาม หรืออปุ กรณ์ท่ีมีความ
คงทนและไมค่ ืนรูปภายหลงั ดาม ชว่ ยลดการขาดเลือดส่วนปลายตอ่ สว่ นท่ีหกั รวมทงั้ ทาให้
การบาดเจบ็ ตอ่ เส้นประสาทรวมทงั้ อาการขาดเลือดมีลดน้อยลง
2. การปิดบาดแผลด้วยผ้าสะอาด แล้วกดบาดแผลด้วยผ้าที่สะอาดชว่ ยลดการเสียเลือดและลด
ภาวะแทรกซ้อน เชน่ ภาวะช็อคจากการเสียเลือดซงึ่ อาจนาไปสกู่ ารเสียชีวติ
3. การเคล่ือนย้ายผ้ปู ่ วยด้วยความละมนุ ละมอ่ ม โดยใช้กระดานหรือเปลในการเคลื่อนย้ายผ้ปู ่วย
ที่ได้รับบาดเจ็บทางกระดกู สนั หลงั ยอ่ มจะสง่ ผลดีตอ่ ผ้ปู ่วย โดยนอกจากทาให้ลดความ
เจ็บปวดแล้ว ก็ยงั จะชว่ ยลดโอกาสที่จะมีการบาดเจ็บของไขประสาทสนั หลงั ได้ หากไมแ่ นใ่ จ
ในวิธีการเคลื่อนย้ายผ้ปู ่วย ทางท่ีดีควรรอทีมปฐมพยาบาล ทงั้ นี ้หากมีความจาเป็นต้อง
เคลื่อนย้าย อาทิ บริเวณดงั กลา่ วเป็นบริเวณท่ีไมป่ ลอดภยั ก็ควรหาผ้ชู ว่ ยในการเคล่ือนย้าย
และใช้อปุ กรณ์ เพ่ือให้กระดกู สนั หลงั ทงั้ ในสว่ นคอและส่วนหลงั อยใู่ นแนวตรง
4. กรณีที่สงสยั วา่ จะเกิดภาวะกระดกู หกั ควรรีบนาสง่ แพทย์ และต้องมีการเอกซเรย์ในการร่วม
วินจิ ฉยั รวมทงั้ ตดิ ตามการรักษาหากเกิดภาวะกระดกู หกั และไมไ่ ด้ทาการรักษาท่ีเหมาะสม ก็
อาจทาให้เกิดภาวะกระดกู ตดิ ผดิ รูป รวมถงึ การไมม่ ีการเช่ือมติดกนั ของกระดกู สว่ นที่หกั
รวมทงั้ ยงั อาจเกิดอนั ตรายตอ่ เส้นประสาทหรือเส้นเลือดที่อยใู่ กล้เคียงตาแหนง่ กระดกู หกั

การดามกระดกู ด้วยการเข้าเฝื อกช่ัวคราว
หมายถงึ การใช้วสั ดทุ ี่หาได้หรือวสั ดทุ ่ีจดั ทาขนึ ้ เพ่ือชว่ ยเหลือผ้ทู ่ีได้รับบาดเจ็บกระดกู หกั หรือข้อ

เคล่ือน ให้บรรเทาความเจ็บปวด หรือให้กระดกู เกิดการเคลื่อนไหวน้อยที่สดุ หรืออยนู่ ิ่งๆ

หลักของการเข้าเฝื อกช่ัวคราว
การชว่ ยเหลือผ้ทู ี่กระดกู หกั โดยการเข้าเฝือกจะชว่ ยบรรเทาอาการเจ็บปวด ชว่ ยในการเคล่ือนย้าย

ผ้ไู ด้รับบาดเจ็บและชว่ ยทาให้บริเวณกระดกู หกั อยนู่ ง่ิ ๆหรือเคลื่อนไหวน้อยท่ีสดุ มีหลกั ของการเข้าเฝือก
ชวั่ คราว ดงั นี ้

1. การเข้าเฝือกชว่ั คราวควรเข้าตามที่พบ ไมด่ ดั ดนั หรือดงึ อวยั วะท่ีได้รับบาดเจบ็
2. ยดึ ข้อตอ่ เหนือรอยกระดกู หกั และข้อตอ่ ใต้กระดกู หกั ให้อย่นู งิ่ ๆ เคล่ือนไหวน้อยท่ีสดุ

3

3. ทาแผลหรือพนั แผลด้วยผ้าสามเหล่ียมหรือผ้าอื่นๆ
4. การเข้าเฝือกชวั่ คราวต้องไมท่ าให้บาดเจบ็ มากกวา่ เดมิ
5. ถ้าใช้วสั ดทุ ี่แข็งในการเข้าเฝือกชวั่ คราว ควรหาวสั ดทุ ี่ออ่ นรองระหวา่ งอวยั วะท่ีได้รับบาดเจ็บ

กบั วสั ดแุ ข็งที่ใช้เป็นเฝือกชวั่ คราวทกุ ครัง้
6. ถ้าไมส่ ามารถหาเฝือกชว่ั คราวได้ ให้ใช้เฝือกธรรมชาตโิ ดยมดั อวยั วะท่ีหกั กบั สว่ นอ่ืนๆของ

ร่างกาย เชน่ ขาหกั ให้มดั ขาท่ีหกั ติดกบั ข้างท่ีไมห่ กั หรือถ้าแขนหกั ให้มดั แขนข้างที่หกั ตดิ กบั
ลาตวั
ตัวอย่างการเข้าเฝื อกช่ัวคราว
1. การเข้าเฝือกชวั่ คราว เม่ือกระดกู ต้นขาหกั โดยใช้ไม้ 2 อนั

2. การเข้าเฝือกชวั่ คราวกรณีกระดกู ปลายแขนหกั

3. การเข้าเฝือกชวั่ คราวกรณีกระดกู นวิ ้ มือหกั

4

การเคล่ือนย้ายผู้บาดเจบ็ กระดกู หกั และข้อเคล่ือน (transportation)
เม่ือทาการปฐมพยาบาลและเข้าเฝือกชวั่ คราวแล้ว การเคลื่อนย้ายผ้บู าดเจ็บไปโรงพยาบาล ต้อง

ทาการย้ายเสมือนผ้บู าดเจบ็ ท่ีอาจมีกระดกู สนั หลงั และกระดกู คอหกั เสมอ การเคลื่อนย้ายมีหลายวิธี ได้แก่
1. Logroll method
 ผ้ชู ว่ ยเหลืออยา่ งน้อย 2 คน คนหนงึ่ อยทู่ างศีรษะ คนที่เหลืออย่ดู ้านข้าง ข้าง
เดยี วกนั
 ผ้ทู ี่อยดู่ ้านศรี ษะ ใช้สองมือจบั กรามสองข้างของผ้ปู ่ วย แล้วดงึ ตรงเข้าหาตวั
ขณะเดยี วกนั คนท่ีเหลือให้ช่วยจบั ไหล่ ลาตวั แขนขา ด้านตรงข้าม จากนนั้ พลกิ
ตวั ผ้ปู ่ วยทงั้ ตวั พร้อมๆกนั ให้อยใู่ นท่าตะแคงตวั โดยรักษาตาแหนง่ กระดกู สนั หลงั
ให้อยใู่ นแนวตรงเดียวกนั ตลอด
 นา long backboard สอดใต้ศีรษะ ลาตวั และขาสองข้าง
 พลกิ ผ้ปู ่วยทงั้ ตวั พร้อมๆกนั ให้ผ้ปู ่วยกลบั มานอนหงายบน long backboard
 จากดั การเคลื่อนไหวของศีรษะและต้นคอด้วย rigid immobilization

5

2. HAINES method
ให้ผ้ปู ่วยนอนหงาย เหยียดแขนผ้ปู ่วยด้านเดยี วกบั ผ้ชู ่วยเหลือ ขนึ ้ ไปทางศีรษะ 180 องศา
แขนผ้ปู ่วยด้านตรงข้ามกบั ผ้ชู ว่ ยเหลือวางไว้บนหน้าอก เขา่ งอทงั้ สองข้าง ผ้ชู ว่ ยเหลือจบั
ศีรษะและลาคอให้มน่ั พลกิ ตวั ผ้ปู ่ วยไปพร้อมๆกนั หนั เข้าหาผ้ชู ว่ ยเหลือ ให้อยใู่ นทา่
ตะแคง สอด long backboard เข้าใต้ศรี ษะ ลาตวั และขาสองข้าง พลกิ ผ้ปู ่ วยกลบั มานอน
หงาย จากดั การเคลื่อนไหวของศีรษะและต้นคอด้วย rigid immobilization

3. Multihand or fireman lift method
มีผ้ชู ว่ ยเหลือหลายคน ยืนขนาบ 2 ข้างผ้ปู ่วย และท่ีศรี ษะ ใช้มือสอดใต้ตวั ผ้ปู ่วย ประคอง
ศีรษะตรง ยกผ้ปู ่ วยขนึ ้ พร้อมกนั เพ่ือเคลื่อนย้ายผ้ปู ่ วยบน long backboard จากดั การ
เคล่ือนไหวของศีรษะและต้นคอด้วย rigid immobilization

6

Slab of upper extremity

1. Short arm anterior slab (volar slab)
ใช้สาหรับการรักษากระดกู หกั บริเวณข้อมือ ทงั้ การรักษาแบบชวั่ คราวหรือถาวร ขนึ ้ อยกู่ บั ประเภท

ของกระดกู หกั ช่วยประคองข้อมือให้อยนู่ ่งิ กรณี soft tissue หรือ tendon injury

อุปกรณ์
1. เฝือกขนาดกว้าง 3 นวิ ้ หรือ 4 นวิ ้
2. Elastic bandage 3 นิว้ หรือ 4 นิว้
3. กรรไกรตดั เฝือก
4. สายวดั
5. ถงุ มือ
6. ผ้าก๊อสชบุ แอลกอฮอล์
7. กะลามงั ใสน่ า้
8. ผ้าซบั นา้

การเตรียมผู้ป่ วยและขัน้ ตอนการทาหตั ถการ
1. จดั ทา่ ผ้ปู ่ วย

1.1. ผ้ปู ่วยอยทู่ า่ นงั่ หรือนอน กรณีนงั่ ลาบาก
1.2. ผ้ชู ว่ ยใช้มือข้างหนง่ึ จบั นวิ ้ หวั แมม่ ือ ย่ืนแขนออกนอกลาตวั มืออีกข้างจบั นวิ ้ ที่เหลือ งอ

ข้อศอก 90 องศา แขนท่อนบนขนานกบั พืน้
2. ทาความสะอาดแขนด้วยผ้าก๊อสชบุ แอลกอฮอล์
3. ใช้สายวดั วดั ความยาวปลายแขน ให้สว่ นปลายเหนือตอ่ ข้อมือ(ใต้ตอ่ distal palmar crease )

ปลายอีกด้านชิดข้อศอกหา่ งประมาณ 1 นวิ ้ ให้พบั ข้อศอกได้
4. กรณีใสถ่ งึ ปลายนวิ ้ ให้ใช้ผ้าก๊อสคนั่ ระหวา่ งนิว้
5. จมุ่ slab ด้วยวิธีผา่ นนา้ ประมาณ 1-3 วินาที ซบั บนผ้าแห้งให้หมาด
6. ตดั แตง่ เฝือกตามความเหมาะสมกบั ผ้ปู ่วยตามหตั ถการ แล้วนามาทาบกบั ด้านผา่ มือผ้ปู ่วย
7. ใช้ elastic bandage พนั ให้กระชบั
8. จดั ทา่ ตามหตั ถการ ปกติโดยทว่ั ไป ให้ extend wrist 45 degree, flexion MCP joint 30

degrees (safe position) รอจนเฝือกแห้ง
9. เช็ดทาความสะอาดรอยเฝือกท่ีเปือ้ นให้เรียบร้อย

7

2. Long arm posterior slab
ใช้สาหรับการรักษากระดกู หกั หรือข้อเคลื่อนบริเวณข้อมือ แขน และ บริเวณข้อศอก ทงั้ การรักษา

แบบชวั่ คราวหรือถาวร ขนึ ้ อยกู่ บั ประเภทของกระดกู หกั ชว่ ยประคองให้อยนู่ ิ่งกรณี soft tissue injury

อุปกรณ์
1. เฝือกขนาดกว้าง 4 นวิ ้
2. Elastic bandage 4 นิว้
3. กรรไกรตดั เฝือก
4. สายวดั
5. ถงุ มือ
6. ผ้าก๊อสชบุ แอลกอฮอล์
7. กะลามงั ใสน่ า้
8. ผ้าซบั นา้

การเตรียมผู้ป่ วยและขัน้ ตอนการทาหตั ถการ
1. จดั ทา่ ผ้ปู ่ วย

1.1. ผ้ปู ่วยอยทู่ า่ นง่ั หรือนอน กรณีนงั่ ลาบาก
1.2. ผ้ชู ว่ ยใช้มือข้างหนงึ่ จบั นวิ ้ หวั แมม่ ือ ยื่นแขนออกนอกลาตวั มืออีกข้างจบั นวิ ้ ที่เหลือ งอ

ข้อศอก 90 องศา แขนทอ่ นบนขนานกบั พืน้ (neutral position)
2. ทาความสะอาดแขนด้วยผ้าก๊อสชบุ แอลกอฮอล์
3. ใช้สายวดั วดั ความยาวปลายแขน ให้สว่ นปลายเหนือตอ่ ข้อมือ(ใต้ตอ่ distal palmar crease )

ปลายอีกด้านหา่ งจากบริเวณรักแร้ประมาณ 1 ฝ่ามือ
4. จมุ่ slab ด้วยวิธีผา่ นนา้ ประมาณ 1-3 วินาที ซบั บนผ้าแห้งให้หมาด
5. วาง slab ทาบด้าน ulna บริเวณข้อมือจนถงึ ต้นแขนด้านหลงั งอข้อศอก 90 องศา
6. ใช้ elastic bandage พนั ให้กระชบั (บริเวณข้อศอกพนั แบบ figure of eight)
7. รอจนเฝือกแห้ง แล้วใส่ arm sling
8. เช็ดทาความสะอาดรอยเฝือกท่ีเปือ้ นให้เรียบร้อย

8

3. Sugar tong slab
เป็นเฝือกรูปตวั U ใช้รักษาผปู ่วยท่ีได้รับบาดเจ็บบริเวณหวั ไหลแ่ ละกระดกู ต้นแขน สามารถรักษา

ทงั้ แบบชว่ั คราวหรือถาวร

อุปกรณ์
1. เฝือกขนาดกว้าง 4 นวิ ้
2. Elastic bandage 4 นิว้
3. กรรไกรตดั เฝือก
4. สายวดั
5. ถงุ มือ
6. ผ้าก๊อสชบุ แอลกอฮอล์
7. กะลามงั ใสน่ า้
8. ผ้าซบั นา้

การเตรียมผู้ป่ วยและขัน้ ตอนการทาหัตถการ
1. จดั ทา่ ผ้ปู ่ วยอยทู่ า่ นงั่ งอข้อศอก 90 องศาและหวั ไหลช่ ิดบริเวณลาตวั
2. ทาความสะอาดแขน หวั ไหล่ ข้อศอก และรักแร้ ด้วยผ้าก๊อสชบุ แอลกอฮอล์
3. ใช้สายวดั วดั ความยาวตงั้ แตเ่ หนือตอ่ acromion process ประมาณ 1 ฝ่ามือ ผา่ นหวั ไหลล่ งมา

ต้นแขนด้านนอก อ้อมใต้ข้อศอกขนึ ้ มาด้านในต้นแขน จนถงึ ใต้ตอ่ รักแร้ประมาณ 1 นวิ ้
4. จมุ่ slab ด้วยวิธีผา่ นนา้ ประมาณ 1-3 วินาที ซบั บนผ้าแห้งให้หมาด
5. วาง slab ทาบเหมือนตามตาแหนง่ ที่วดั ความยาว slab
6. ใช้ elastic bandage พนั ให้กระชบั (บริเวณข้อศอกพนั แบบ figure of eight) ไมพ่ นั ให้แนน่ เกินไป
อาจทาให้เกิดแผลกดทบั เกิดการกดเส้นเลือดหรือเส้นประสาท รวมทงั้ เกิดภาวะ compartment
syndrome ได้
7. การพนั บริเวณหวั ไหล่ จาเป็นต้องพนั คร่อมด้านบนหวั ไหลเ่ พ่ือเป็นการกระชบั ให้ slab อยใู่ น
ตาแหนง่ ที่ถกู ต้องตลอดเวลา การพนั บริเวณรักแร้อาจใช้ผ้านมุ่ หรือฟองนา้ วางรองกอ่ นพนั ผ้า เพ่ือ
ปอ้ งกนั การกดทบั ของเส้นเลือดและเส้นประสาท แล้วยงั สามารถซบั เหงื่อ เพ่ือปอ้ งกนั การเกิด skin
slough ได้อีกด้วย
8. รอจนเฝือกแห้ง แล้วใส่ arm sling
9. เช็ดทาความสะอาดรอยเฝือกท่ีเปือ้ นให้เรียบร้อย

9

Slab of upper extremity

1. Short leg posterior slab
ใช้สาหรับการรักษากระดกู หกั ท่ีเท้า ข้อเท้า ทงั้ การรักษาแบบชวั่ คราวหรือถาวร ขนึ ้ อยกู่ บั ประเภท

ของกระดกู หกั ช่วยประคองข้อเท้าให้อยนู่ ิง่ กรณี soft tissue หรือ tendon injury

อุปกรณ์
1. เฝือกขนาดกว้าง 4 นวิ ้ หรือ 6 นวิ ้
2. Elastic bandage 4 นวิ ้ หรือ 6 นวิ ้
3. กรรไกรตดั เฝือก
4. สายวดั
5. ถงุ มือ
6. ผ้าก๊อสชบุ แอลกอฮอล์
7. กะลามงั ใสน่ า้
8. ผ้าซบั นา้

การเตรียมผู้ป่ วยและขัน้ ตอนการทาหตั ถการ
1. จดั ทา่ ผ้ปู ่วยนงั่ ห้อยเท้าหรือนอนราบ
2. ทาความสะอาดขาด้วยผ้าก๊อสชบุ แอลกอฮอล์
3. ใช้สายวดั วดั ความยาวปลายนวิ ้ เท้า ถงึ ใต้ข้อเขา่ ให้พบั ข้อเขา่ ได้
4. กรณีใสถ่ ึงปลายนวิ ้ ให้ใช้ผ้าก๊อสคน่ั ระหว่างนิว้
5. จมุ่ slab ด้วยวิธีผา่ นนา้ ประมาณ 1-3 วินาที ซบั บนผ้าแห้งให้หมาด
6. นา slab มาทาบกบั ด้าน posterior ตงั้ แตป่ ลายนิว้ เท้าถงึ ตา่ กวา่ จข้อเขา่ ประมาณ 2 นวิ ้ เพื่อให้
กระดกิ นิว้ และงอเขา่ ได้
7. ใช้ elastic bandage พนั ให้กระชบั
8. จดั ทา่ ตามหตั ถการ ปกติโดยทวั่ ไป ให้ข้อเท้าอยใู่ นทา่ neutral position

(ankle flexion 90 degrees) รอจนเฝือกแห้ง
10. เช็ดทาความสะอาดรอยเฝือกท่ีเปือ้ นให้เรียบร้อย

10

2. Long leg posterior slab
ใช้สาหรับการรักษากระดกู ขาหกั กระดกู ต้นขาสว่ นปลายหกั ทงั้ การรักษาแบบชวั่ คราวหรือถาวร

ขนึ ้ อย่กู บั ประเภทของกระดกู หกั

อุปกรณ์
1. เฝือกขนาดกว้าง 6 นวิ ้
2. Elastic bandage 6 นวิ ้
3. กรรไกรตดั เฝือก
4. สายวดั
5. ถงุ มือ
6. ผ้าก๊อสชบุ แอลกอฮอล์
7. กะลามงั ใสน่ า้
8. ผ้าซบั นา้

การเตรียมผู้ป่ วยและขัน้ ตอนการทาหตั ถการ
1. จดั ทา่ ผ้ปู ่วยนงั่ หรือนอน โดยให้ต้นขา และขาข้างท่ีจะใส่ slab ยื่นออกมานอกขอบเตียง
2. ทาความสะอาดขาด้วยผ้าก๊อสชบุ แอลกอฮอล์
3. ใช้สายวดั วดั ความยาวตงั้ แตโ่ คนนวิ ้ เท้า ถงึ ใต้ต้นขาใกล้ขาหนีบ
4. กรณีใสถ่ งึ ปลายนวิ ้ ให้ใช้ผ้าก๊อสคนั่ ระหว่างนิว้
5. จมุ่ slab ด้วยวธิ ีผา่ นนา้ ประมาณ 1-3 วนิ าที ซบั บนผ้าแห้งให้หมาด
6. นา slab มาทาบกบั ด้าน posterior ตงั้ แตป่ ลายเท้าถึงต้นขา 7. ใช้ elastic bandage พนั ให้
กระชบั จากปลายเท้าขนึ ้ มา
8. จดั ทา่ ตามหตั ถการ ปกติโดยทวั่ ไป ให้ข้อเท้ากระดก 90 องศา งอเขา่ ประมาณ 15- 30 องศา รอ
จนเฝือกแห้ง
9. เชด็ ทาความสะอาดรอยเฝือกที่เปือ้ นให้เรียบร้อย

11

3. Long leg posterior slab
ใช้สาหรับการรักษากระดกู สะบ้าหกั การบาดเจ็บของเอ็นบริเวณข้อเขา่ ทงั้ การรักษาแบบชวั่ คราว

หรือถาวร ขนึ ้ อยกู่ บั ประเภทของการบาดเจ็บ

อุปกรณ์
1. เฝือกขนาดกว้าง 6 นวิ ้
2. Elastic bandage 6 นวิ ้
3. กรรไกรตดั เฝือก
4. สายวดั
5. ถงุ มือ
6. ผ้าก๊อสชบุ แอลกอฮอล์
7. กะลามงั ใสน่ า้
8. ผ้าซบั นา้

การเตรียมผู้ป่ วยและขัน้ ตอนการทาหตั ถการ
1. จดั ทา่ ผ้ปู ่วยนง่ั หรือนอน โดยให้ต้นขา และขาข้างท่ีจะใส่ slab ย่ืนออกมานอกขอบเตยี ง
2. ทาความสะอาดขาด้วยผ้าก๊อสชบุ แอลกอฮอล์
3. ใช้สายวดั วดั ความยาวตงั้ แตเ่ หนือตอ่ ข้อเท้าด้านหลงั ถงึ ใต้ต้นขาใกล้ขาหนีบ
4. จมุ่ slab ด้วยวิธีผา่ นนา้ ประมาณ 1-3 วนิ าที ซบั บนผ้าแห้งให้หมาด
5. นา slab มาทาบกบั ด้าน posterior ตงั้ แตเ่ หนือข้อเท้าถงึ ต้นขา
7. ใช้ elastic bandage พนั ให้กระชบั จากข้อเท้าขนึ ้ มา
8. จดั ทา่ ตามหตั ถการ ปกตโิ ดยทวั่ ไป งอเขา่ ประมาณ 15- 30 องศา รอจนเฝือกแห้ง
9. เชด็ ทาความสะอาดรอยเฝือกที่เปือ้ นให้เรียบร้อย

12

Jones compression splint (Jones bandage)

ข้ อบ่ งชี ้
ใช้ในการรักษา acute knee injury เชน่ fracture patella, ligament injury of knee ข้อดีคอื

สามารถ immobilize โดยผ้ปู ่ วยทา flexion และ extension ได้เพียงเล็กน้อย และมี compression force
ซง่ึ ทาให้เขา่ ไมเ่ กิดการบวมเพ่มิ ขนึ ้

วิธีทา
- ให้เขา่ อยใู่ นทา่ เหยียด ใช้สาลีม้วนหน้าพนั ตงั้ แตป่ ลายเท้าหรือข้อเท้าถงึ ต้นขา

- ใช้ elastic bandage ขนาด 4 หรือ 6 นวิ ้ พนั ทบั ม้วนสาลีให้กระชบั

13

Buddy splint and Aluminium splint

1. Buddy splint

ข้ อบ่ งชึ ้
- ใช้ในการรักษา nondisplaced phalangeal fracture ของนิว้ เท้า
- ใช้ดามนิว้ เท้าหลงั การดงึ ข้อนวิ ้ เท้าเคล่ือน

วิธีทา ใช้ cotton padding หรือ webril สอดระหวา่ งนิว้ ท่ีหกั กบั นวิ ้ ที่ดี ซง่ึ อยู่
- ข้างเคยี ง
เลือกนวิ ้ ท่ีมีขนาดใหญ่และยาวกวา่ เป็นนวิ ้ ท่ีใช้ดามกบั นิว้ ท่ีหกั แตห่ ากดาม
- แล้ว ทาให้กระดกู หกั หรือข้อเคลื่อนไมเ่ ข้าที่ ให้เลือกนวิ ้ ตรงกนั ข้ามแทน
นา adhesive tape พนั ยดึ นิว้ ท่ีหกั กบั นวิ ้ ท่ีดี ซงึ่ อยขู่ ้างเคียง
-

14

2. Aluminium splint

ข้ อบ่ งชี ้ ใช้ในการรักษา nondisplaced or stable displaced fracture distal
- phalanx, middle phalanx หรือในกลมุ่ fingertip injury
ใช้ในการรักษาชว่ั คราว unstable fracture distal, middle or proximal
- phalanx

วิธีทา เลือก aluminium splint ขนาดที่เหมาะสมวางทาบกบั นวิ ้ มือที่ต้องการใส่
- splint
ความยาวของ splint ให้คลมุ ข้อนวิ ้ มือท่ีหกั ทงั้ สว่ นปลายและสว่ นต้น
- ทาบ splint ด้านฝ่ านวิ ้ ใช้ adhesive tape ยดึ ตดิ splint กบั นวิ ้ ท่ีหกั
-

15

Skin traction

ข้ อบ่ งชี ้
1. ดามกระดกู และข้อให้อยกู่ บั ท่ี (ในเดก็ )
2. ลดความเจ็บปวด
3. ลด muscular spasm
4. ดงึ จดั กระดกู เข้าที่และดามไมใ่ ห้กระดกู เคล่ือนออกจากท่ี (ในเดก็ )

ข้อห้ามใช้ใน Skin traction
1. ผวิ หนงั มีบาดแผล ทาให้ใสเ่ ครื่ององดงึ ไมไ่ ด้
2. มี impair of circulation เชน่ impending gangrene, stasis dermatitis
3. การดงึ ต้องใช้แรงมากเกิน 10 lb(4.5kg.) ควรเปล่ียนเป็น skeletal traction

โรคแทรกซ้อนจากการใส่ skin traction
1. แพ้ adhesive plaster
2. ผวิ หนงั ลอกจากแรงดงึ มากเกินไปโดยเฉพาะในคนท่ีผิวบางๆ เชน่ คนแก่
3. เป็นแผลกดทบั ที่บริเวณท่ีมีกระดกู นนู หรือเอ็นท่ีไต้ผิวหนงั เชน่ lateral malleolus หรือเอน็ ร้อย
หวาย เป็นต้น
4. เกิดการกดทบั ตอ่ เส้นประสาทเชน่ common peroneal nerve ที่เขา่ เป็นต้น

วธิ ีการใส่ skin traction
1. ให้ทาความสะอาดผวิ หนงั โกนขนบริเวณท่ีจะตดิ แถบกาวออกแล้วทาด้วย tincture benzoid

16

2. ให้รองบริเวณป่มุ กระดกู เชน่ กระดกู ตาตมุ่ ด้วยสาลีรองเผือก 2 ชนั้

3. ตดิ แถบกาวทงั้ 2 ข้างของแข้งท่ีจะดงึ ให้ยาวท่ีสดุ เทา่ ท่ีจะทาได้เพื่อเพมิ่ พืน้ ท่ีการดงึ สว่ นปลาย
แปน้ ที่ใสเ่ ชือกดงึ ให้หา่ งจากปลายเท้าประมาณ 10-15 เซนตเิ มตร แถบกาวด้าน lateral ให้ตดิ
คอ่ นไปทางด้านหลงั สว่ นด้าน medial ให้ตดิ คอ่ นไปทางด้านหน้า เพื่อปอ้ งกนั ขาแบะออกด้าน
นอกไปกดเส้นประสาท common peroneal การตดิ แถบกาวนีต้ ้องระวงั อยา่ ให้มีรอยยบั ยน่
เพราะจะกอ่ ให้เกิดแผลกดทบั ได้ง่าย

4. พนั ผ้ายืดตงั้ แตข่ อบบนของตาตมุ่ พนั ทับกนั ครึ่งตอ่ ครึ่งให้เรียบจนถึงใต้เขา่ ขอบบนของผ้ายืด
ต้องไมม่ ้วนเป็นสนั ไปกดเส้นประสาท

17

Brace and collar

1. Philadelphia collar
ข้ อบ่ งชี ้
ใช้สาหรับปอ้ งกนั และรักษาอาการบาดเจ็บของกระดกู สนั หลงั ระดบั คอ และยงั
เหมาะสาหรับการเคลื่อนย้ายผ้ปู ่วย โดยไมเ่ พม่ิ อนั ตรายตอ่ การบาดเจ็บที่เกิดขนึ ้

วธิ ีการใส่
1. เลือกขนาด philadelphia collar ให้เหมาะสม
2. ผ้ชู ว่ ยประคองด้านข้างของศีรษะผ้ปู ่วยไว้เพื่อปอ้ งกนั การเคล่ือนไหวระหวา่ งการใส่
3. วางชิน้ สว่ นด้านหลงั เข้ากบั ลาคอด้านหลงั
4. วางชิน้ สว่ นด้านหน้าเข้ากบั ลาคอด้านหน้าทบั บนชิน้ สว่ นด้านหลงั ให้สว่ นคางวาง

กระชบั พอดี
5. ตดิ velcro straps ให้แนน่ กระชบั มากท่ีสดุ

18

2. Hard collar
ข้ อบ่ งชี ้
1. ใช้สาหรับปอ้ งกนั และรักษาอาการบาดเจ็บของกระดกู สนั หลงั ระดบั คอเชน่ เดียวกบั
Philadelphia collar แตด่ ้อยกวา่ ในความสามารถให้การจากดั การเคล่ือนไหว
2. ใช้รักษาอาการปวดจาก soft tissue injury
3. ใช้รักษาอาการปวดจากภาวะเส่ือมของกระดกู สนั หลงั สว่ นคอ

วิธีการใส่
1. เลือกขนาด collar ให้เหมาะสม
2. ใส่ Collar ให้ผ้ปู ่วยขณะท่ีมีผ้ชู ว่ ยเหลือตรึงศีรษะผ้ปู ่วยไว้ไมใ่ ห้เขยือ้ น
3. สอดปลายข้างหนงึ่ ของ Collar เข้าไปบริเวณคอทางด้านหลงั ของผ้ปู ่วย แคพ่ อให้ปลาย

โผลไ่ ปอีกด้านของคอ โดยผ้ตู รึงศีรษะยกคอผ้ปู ่วยขนึ ้ ให้น้อยที่สดุ
4. ทาการ fitting ให้เข้ากบั บริเวณคาง แล้วแปะตีนต๊กุ แก หรือ Velcro strap เข้ากบั ปลาย

ด้านท่ีโผลอ่ อกมาจากการสอดไว้ด้านหลงั ตงั้ แตท่ ีแรก

19

3. SOMI brace
SOMI brace (sterno Occipito Mandible Immobilization brace) ใช้สาหรับผปู ่วยท่ีมี
การแตกหกั หรือเคลื่อนของกระดกู สนั หลงั ระดบั คอ เป็นการจากดั การเคลื่อนไหวของคอใน
ทา่ flexion แตส่ ามารถ extension and rotation ได้เพียงเลก็ น้อยเทา่ นนั้

4. Jewett Brace
จากดั การเคล่ือนไหวกระดกู สนั หลงั สว่ นอกตอ่ ถึงเอว (T12-L1) มีหน้าท่ี ไมใ่ ห้ก้มตวั โดย
ใช้หลกั การอาศยั แรงจาก 3 จดุ (three point pressure) จากดั การเอียงตวั หมนุ ตวั เหมาะ
สาหรับกระดกู หกั แบบ compression fracture

20

5. Taylor brace
ชว่ ยจากดั การเคลื่อนไหวของกระดกู สนั หลงั ระดบั อกและเอวสว่ นบ(T6-L3) ไมใ่ ห้ก้มและ
แอน่ หลงั

6. Knight Taylor brace
เหมือน Taylor brace แตเ่ พิ่มแผน่ โลหะตามขวางทงั้ สองข้าง เพมิ่ จากดั การเคล่ือนไหว
การเอียงตวั ด้านข้างและหมนุ ตวั ได้

21

การดแู ลผู้ป่ วยใส่เฝื อก

การดูแลเฝื อก
เฝือกใช้เวลาแข็งตวั ประมาณ 3-5 นาที หลงั จากที่แพทย์ใสเ่ ฝือกให้ แตเ่ ฝือกที่แขง็ ตวั แล้ว

ยงั มีสภาพเปียกชืน้ และบบุ ง่ายต้องใช้เวลาประมาณ1-2วนั จงึ จะแห้งสนิท เฝือกที่แห้งสนิทแล้วจะ
มีความแข็งแรงและนา้ หนกั จะเบาลงกวา่ เฝือกเปียกมาก ถ้ารู้จกั ทะนบุ ารุงเฝือกจะสามารถใช้เฝือก
นนั้ ได้นานจนถงึ เวลาท่ีจะเปล่ียนหรือถอดออก

ดงั นนั้ ควรทราบถึงการดแู ลเฝือกดงั นี ้
ในระยะ 3 วันแรกหลังใส่เฝื อก
1. ปอ้ งกนั เฝือกแตก หกั หรือบบุ ในระหวา่ งท่ีเปียกชืน้ หรือแห้งไมส่ นทิ วางเฝือกบนวสั ดนุ มุ่
เชน่ หมอนหรือฟองนา้ หลีกเลี่ยงการวางเฝือกบนวสั ดแุ ข็ง เชน่ วางสว่ นของส้นเท้าบนพืน้
ปนู หรือใช้สว่ นของข้อศอกเท้าพนกั เก้าอี ้ควรประคองเฝือกในระหวา่ งที่เคล่ือนย้ายหรือ
ลกุ ออกจากเตียงอยา่ งระมดั ระวงั หลีกเลี่ยงการใช้ปลายนวิ ้ กดหรือบบี เฝือกเลน่
2. ดแู ลให้เฝือกแห้งเร็ว วางเฝือกในท่ีโลง่ อากาศถ่ายเทสะดวก ไมอ่ บั ชืน้ ไมใ่ ช้ผ้าหม่ หรือ
สง่ิ ใดๆคลมุ บนเฝือก การใช้พดั ลมเป่าจะชว่ ยให้เฝือกแห้งเร็วขนึ ้ แตห่ ้ามนาเฝือกไปผิงไฟ

การปฏิบัตเิ ม่ือเฝื อกแห้งดีแล้ว
1. ดแู ลไมใ่ ห้เฝือกเปียกชืน้ หรือสกปรก เชน่ การเดนิ ในสนามหญ้าตอนเช้าๆ หรือถกู นา้ จน
เปียก เวลาอาบนา้ ควรใช้ถงุ พลาสตกิ ห้มุ เฝือกไว้อาจใช้ถงุ สวมทบั หลายๆชนั้ โดยการมดั
ปากถงุ ที่คนละระดบั จะชว่ ยกนั นา้ ได้ดยี ิง่ ขนึ ้
2. ไมค่ วรให้เฝือกรับนา้ หนกั อยา่ งเตม็ ท่ี ยกเว้นมีส้นยางเป็นตวั รับนา้ หนกั
3. ไมค่ วรลงนา้ หนกั หรือเดนิ บนเผือก ถ้าแพทย์ยงั ไมอ่ นญุ าต

ภาวะแทรกซ้อนท่ีอาจเกดิ จากการเข้าเฝื อก
1. เฝือกหลวม เน่ืองจากอวยั วะภายในเฝือกยบุ บวมลง หรือเข้าเฝือกไมก่ ระชบั ตงั้ แตแ่ รก
2. เฝือกคบั หรือแนน่ เกินไป จากการบวมที่เกิดหลงั การเข้าเฝือก
3. การเข้าเฝือกนานเกินไปทาให้ข้อตดิ ยดึ
4. การถอดเฝือกออกเร็วเกินไปโดยท่ีกระดกู ยงั ไมต่ ดิ กนั ดี ทาให้การเคลื่อนหลดุ ของปลาย
กระดกู ที่หกั เกิดติดผิดรูป ติดช้า หรือไม่

22

คาแนะนา
1. ควรเกร็งกล้ามเนือ้ ที่อยใู่ ต้เฝือกบอ่ ยๆ และเคล่ือนไหวสว่ นที่อยภู่ ายนอกเฝือกหรือข้อตา่ งๆที่อยู่
ใกล้เคยี งเชน่ ใสเ่ ฝือกขา ควรเคล่ือนไหวนวิ ้ เท้าและเกร็งกล้ามเนือ้ น่อง
2. ห้ามตดั ทาลายเฝือก สาลีหรือวสั ดรุ องรับเฝือกออกเอง
3. อยา่ ให้เฝือกกระทบของแข็งบอ่ ยๆ อยา่ ให้ได้รับแรงกดจนแตกหรือยบุ เชน่ เหยียบหรือวางลงบน
พืน้ แขง็ โดยตรง
4. ห้ามทาให้พืน้ เฝือกเปียกหรือถกู นา้ หรือลนด้วยความร้อนเพื่อให้แห้งเร็ว
5. ห้ามใช้วสั ดุ ของแข็ง ของมีคม หรือหกั หลดุ งา่ ยแหยเ่ ข้าไปในเฝือกเพื่อแก้อาการคนั เพราะอาจ
ทาให้ผิวหนงั ลอกและมีบาดแผลได้ ถ้ามีอาการคนั ให้ใช้แอลกอฮอล์หยอดเข้าไปในเฝือก หรือใช้
แปง้ โรย หรือสเปรย์แปง้ สาหรับผ้เู ข้าเฝือก เข้าไปในเฝือก หรือเกร็งกล้ามเนือ้ เพ่ือเป็นการขยบั จะ
ชว่ ยลดอาการคนั
6. ควรยกสว่ นแขนหรือขาท่ีเข้าเฝือกให้สงู อยเู่ หนือระดบั หวั ใจเสมอ เพื่อช่วยให้เกิดการไหลเวียนที่
ดี เวลานง่ั /นอนให้ใช้หมอนหนนุ แขนหรือขาที่เข้าเฝือก เวลาเดนิ ยืน ให้ใช้ผ้าคล้องคอสาหรับผ้ทู ่ีใส่
เฝือกแขวน
7. มาพบแพทย์ตามนดั เสมอ ถ้ามีอาการผิดปกตติ อ่ ไปนีใ้ ห้รีบมาพบแพทย์ทนั ทีก่อนวนั นดั
- เม่ือมีอาการปวดมากย่ิงขนึ ้
- เม่ือนวิ ้ มือหรือนวิ ้ เท้าข้างท่ีเข้าเฝือกมีสีเขียวคลา้ หรือซีดขาวบวมมากขนึ ้ หรือมีอาการชา
- เม่ือไมส่ ามารถขยบั เขยือ้ นนวิ ้ มือ หรือนิว้ เท้าข้างท่ีใสเ่ ฝือกได้
- เมื่อมีวตั ถแุ ปลกปลอม หลดุ เข้าไปในเฝือก
- เม่ือพบวา่ มีเฝือกหลวม บบุ สลายหรือแตกหกั
- มีเลือด นา้ เหลือง หรือหนองไหลซมึ ออกมาจากเฝือกหรือมีกล่นิ เหมน็