Revista Shkollore 3K

SHKOLLA E MESME PROFESIONALE
QENDRA E KOMPETENCËS

PRIZREN OMPETENCË
REVISTA SHKOLLORE OMUNIKIM
REATIVITET
BOTOMI I - MAJ - 2020

































MODEL I NDRYSHIMEVE NË ARSIM
5 ARSYE
P S E MATURANTËT 2019-2020
D UHET
MARKETINGU C VI D 19
V IZITUAR DJE, SOT, NESËR...
K OSOVËN
Cilësitë e Një








AgjeNti të Udhëtimit TURIZMI I ERRËT
























M O S
PO
F ILLO KËRKOJ
P A NJË
N J Ë VEND





































PUNE

P LAN
B IZNE SI

Revista shkolloRe 3k
Revista shkolloRe 3k
Revista Shkollore 3K



“Beso në ardhmërinë tënde - beso në vetvete!

“Qendra e Kompetencës”, është shkolla më e re në qytetin e bukur të Prizrenit, shkollë profesionale me

standarte europiane ku krahas dijes nxënësit fitojnë shkathtësitë e tyre edhe në praktikën profesionale
dhe aktivitet tjera jashtë kurrikulare.

Shkolla është një institucion dinamik që po ndryshon shumë shpejtë në hap më kohën dhe teknolo-
gjinë. Historiku i marrëdhënieve mësimdhënës-nxënës është përmirësuar me kalimin e kohës ndër

vite, por ka edhe disa vende ku këto marrëdhënie lënë vërtet për të dëshiruar.

E dijmë që mësimdhënësi dhe nxënësi janë dy “identitete njerëzore”, “identitete socialë”, të ndryshme,
kjo do të thotë së ata janë dy figura të ndryshme, që kanë mendimin e tyre për njëri-tjetrin, natyrisht
nga relacionet sociale të jetës së sotme në vendin tonë, në kontestin e së cilës “bashkëjetojnë”

mësimdhënësi dhë nxënësi.

Ata në kushtet e shkollës “moderne”, nuk duhet të jenë rivalë apo “armiq, përkundrazi bashkëpunuës,
partner, që kanë një mision të përbashkët. Në çdo kuptim që ne do ta shikojmë shkollën ajo është dhe
do të jetë një institucion jo vetëm edukativo-arsimor, por edhe i marrëdhënieve të demokratizuara

midis mësimdhënësit dhe nxënësit. Mësimdhënësi dhe nxënësi janë të lirë të ndërtojnë marrëdhënie
produktive duke u nisur nga parimi pedagogjik, sipas të cilit në shkollë “liria e nxënësit”, mbaron aty
ku fillon “e drejta e mësimdhënësit” dhe anasjelltas.

Nga kjo dëshirë e madhe për të kontribuar për shkollën dhe për ta bërë atë një ambient sa më të dashur

për nxënësit e saj dhe komunitetin, fatbardhësisht shkolla jonë ka mësimdhënës të përkushtuar dhe
ambiciozë të cilët dëshirojnë t’i mbështesin nxënësit e tyre të talentuar, të nxjerrin në pah punën
përkushtimin, angazhimin dhe rritjen e tyre.

Kështu, lindi dhe idea e krijimit të revistës shkollore të një grupi të mësimdhënësve Donika Kosumi

Osmani, Albana Hodaj, Egzona Shehu të profilit ekonomi edhe Arbnora Kolgjëraj Rexhaj në profilin
e turizmit, nga ky bashkëpunim me nxënësit ambiciozë u formuan pa humbur shumë kohë grupët
punuese dhe filloi puna e palodhur për të sjellë diçka më ndryshe për nxënënsit e shkollës, prindërit,
dhe bizneset sepse për këto të fundit është shumë më rëndësi të kënë pranë vetës kuadro profesionalë.


Kjo revistë është për nxënësit, prindërit e mësimdhënësit, ku do të merret pikërisht me preukopimet,
vështirësitë, sukseset dhe perspektivën e tyre, profesionalizmin e fituar gjatë shkollimit të tyre e kjo
është shtysa kryesore e cila na udhëheq që ne të bëjmë përpjekje për të realizuar këtë projekt.

Më rëndësi të veçantë do të jetë se në këtë numër të revistes, do të botohen përmbajtje të cilat do të

ndikojnë pozitivisht në integrimin më të mirë të shkollës dhe komunitetit të biznesit.

Kënaqësi dhe argëtim të mirë gjatë leximit ju dëshirojnë

Redaksia!

2

QendRa e kompetencës
PËRMBAJTJA


4 HISTORIKU I SHKOLLËS
6 INTERVISTA

8 PO KËRKOJ NJË VEND PUNE

12 MOS FILLO PA NJË PLAN BIZNESI
14 AFTËSITË QË JU NEVOJITEN PËR TË QENË NJË NDËRMARRËS I SHKËLQYESHËM

16 MARKETINGU DJE, SOT DHE NESËR

18 ANALIZA PESTLE

19 ÇFARË DUHET TË DIMË RRETH PASQYRAVE FINANCIARE?

20 SISTEMI KREDITOR NË KOSOVË
21 SA E NJOHIM INFLACIONIN?

22 PESË ARSYE PSE DUHET VIZITUAR KOSOVËN

24 NDIKIMI I TURIZMIT NË RRITJEN EKONOMIKE TË KOSOVËS
25 CILËSITË E NJË AGJENTI TË UDHËTIMIT

26 MUZETË MË TË VIZITUARA NË KOSOVË DHE BOTË

29 INFORMATAT E DOMOSDOSHME QË DUHET T’I DI ÇDO TURISTË PARA SE TË

UDHËTOJ NË NJË VEND TJETËR

30 TURIZMI I ERRËT
32 TOP AEROPORTET MË TË KËRKUARA MË BOTË

34 COVID 19

36 ÇFARË THONË NXËNËSIT PËR QENDRËN E KOMPETENCËS?
37 DISKRIMINIMI, BULLIZMI DHE BARAZIA GJINORE NË SHKOLLË

38 FIRMAT USHTRIMORE NË QENDRËN E KOMPETENCËS

39 DIPLOMON GJENERATA E PARË NË BTEC- PEARSON EDUCATION

40 DIÇKA PËR TALENTËT E SPORTIT DHE TË TJERË TË SHKOLLËS TONË

42 FUTBOLLI FEMËROR
43 LIBRI

43 SI TË PUNOJMË SË BASHKU?

44 KËSHILLA INTELIGJENTE PËR TA FILLUAR DITËN MBARË
46 GJËRAT, TË CILAT DUHET T’IA NDALOJMË VETES. SA MË SHPEJT!

47 ÇFARË ËSHTË MODA PËR MUA?

48 FAKTE DHE KURIOZITETE

50 MATURANTËT 2019-2020
3

Revista shkolloRe 3k



Qendra e Kompetencës, në The Centre of Competence Das Kompetenzzentrum in
Prizren është një ndër shkollat in Prizren is one of the most Prizren ist eine der modernsten

më bashëkohore dhe moderne modern schools in Kosovo. und zeitgenössisch Schulen
në gjithë Kosovën. Kjo shkollë This vocational high school im Kosovo. Diese Berufsschule
e mesme profesionale ofron tri offers three courses: Economics, bietet drei Richtungen an:
drejtime: Ekonomi, Tregti dhe Commerce (Trade) and Wirtschaft, Handel und
Turizëm. Tourism. Tourismus.
HISTORIKU I SHKOLLËS






Është ndërtuar dhe përkrahur It was built and supported by Es wurde von der Luxemburger
nga Agjencia për Zhvillim e the Luxembourg Development Entwicklungsagentur im Rahm-

Luksemburgut, përmes Projektit Agency, through the LUX en des LUX-Entwicklungsproje-


për Zhvillim të LUX-it KSV/015 Development Project KSV / 015 kts KSV/015 “Unterstützung der
“Përkrahje për Zhvillimin e AAP- “Support for VET Development Berufsbildungsentwicklung im
së në Kosovë” në bashkëpunim in Kosovo” in cooperation with Kosovo” in Zusammenarbeit
me Ministrinë e Arsimit, Shkenc- the Ministry of Education, mit dem Ministerium für
ës dhe Teknologjisë - AAAPARr. Science and Technology - Bildung, Wissenschaft und
AAAPARr. Technologie (AAPAPR) gebaut
Kjo shkollë aftëson të rinjtë
dhe të rejat në aspektin teorik This school trains young girls und unterstützt.

dhe praktikë, dhe pas mbarimit and boys in theory and practice, Diese Schule befähigt junge
të shkollimit në këtë qendër and after finishing their educa- Menschen in Theorie und
ata mund të punësohen, të tion in this center they can be Praxis. Nach Abschluss ihrer
punësojnë të tjerët dhe poashtu employed, hire others and also Ausbildung in diesem Zentrum

edhe të vazhdojnë shkollimin e continue their further education können sie angestellt werden,
tyre të mëtejmë në profesionin in the profession of their choice. andere einstellen und ihre Weit-
që e kanë përzgjedhur. erbildung in einem Beruf ihrer
The school makes it possible
Shkolla u mundëson nxënësve for its students to develop Wahl fortsetzen.

të saj zhvillimin e praktikës në internships in various institu- Die Schule ermöglicht ihren
institucione dhe biznese të tions and businesses in Kosovo Schülern, Praktika in verschiede-
ndryshme brenda dhe jashtë and abroad. nen Institutionen und Untern-

vendit. ehmen im In-und Ausland zu
New learning approaches,
Qasje e re e të mësuarit, metodat contemporary applied meth- entwicklen.
bashkëkohore aplikative, kushte ods, favorable conditions in Neue Lernansätze, zeitgemäße
të favorshme në një ambient an environment with modern Anwendungsmethoden, günsti-

me infrastrukturë moderne,janë infrastructure are the guarantee ge Bedingungen in einem mo-

garancë për sukses. of success. dernen Infrastrukturumfeld sind
4 die Erfolgsgarantie.

QendRa e kompetencës
Shkolla ka një strukturë The school has this organi- Die Schule hat eine solche
organizative të tillë: drejtori zational structure: the school Organisationsstruktur: der Schu-

i shkollës Dr. Aliismet Çoçaj, principal Dr. Aliismet Çoçaj, two lleiter Dr.Aliismet Çoçaj, swei
dy Zv. drejtorëve: Znj. Edona deputy principals Mrs.Edona stellvertretende Direktoren: frau
Turtulla Rada dhe Z. Luan Sopi, Turtulla Rada and Mr.Luan Sopi, Edona Turtulla Rada und Herr


si dhe stafi i mësimdhënësve as well as our teaching staff Luan Sopi, sowie das Lehrperso-

(tridhjetë e katër mësimdhënës (thirty-four professors of vocati- nal (34 professionelle und all
të lëndëve profesionale dhe nal and general subjects). allgemeine Fachlehrer).
përgjithshme).


ERZA HOTI EDONOA LUBOVCI JETON VRAGOVIÇ





















































shkolla QendRa e kompetencës, pRizRen
MODEL I NDRYSHIMEVE NË ARSIM



RR.teRzi, lagjia daRdani, pRizRen, kosovë QkpRizRen

Qk-pRizRen.Rks-gov.net QendRaekompetencespz

5

Revista shkolloRe 3k

INTERVISTA





Shkolla “Qendra e Kompetencës” ka një përbërje të tillë menaxheriale:


Z. Aliismet Znj. Edona Z. Luan
Çoçaj Turtulla Rada Sopi


Drejtori i shkollës Zv/Drejtoreshë për Zv/Drejtor për
bashkëpunim me sigurim të cilësisë
biznese dhe praktikë dhe marrëdhënie
profesionale ndërkombëtare


Intervistë me strukturat drejtuese të shkollës, Z. Aliismet Çoçaj, Znj. Edona Turtulla Rada dhe
Z. Luan Sopi


Tregoni pak për fillimet e shkollës?

Siç dihet shkolla filloj punës me nxënës në shtator 2014, ku gjenerata e parë ishte një gjeneratë e
cila me referenca dhe promovim kanë zgjedhur të jenë pjesë e shkollës. Si çdo fillim edhe hapja
e shkollës kishte sfida të ndryshme duke filluar nga lokacioni i shkollës e deri tek informimi i
nxënësëve dhe prindërve për këtë shkollë të re.


Shkolla është ndërtuar dhe përkrahur nga Agjencia për Zhvillim e Luksemburgut nëpërmjet
Projektit për Zhvillim të LUX-it KSV/015 “Përkrahje për Zhvillimin e AAP-së në Kosovë” në
bashkëpunim me Ministrinë e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT).

Qendra e Kompetencës Prizren pa dyshim ka qenë dhe është shkolla e vetme në rajon e cila në

aspektin infrasktrukturor dhe pajisjeve është më e përkryer. Ajo ofron programet ekonomike,
tregtare dhe turistike me kurrikulën(at) e zhvilluar për të ofruar kualifikime dhe shkathtësi
profesionale për të përmbushur nevojat e industrisë si dhe përkrahjen e përparimit të nxënësve.

Mësimdhënësit janë asete shumë me vlerë për shkollën dhe suksesin e saj, kapaciteti dhe

ambiciet e tyre janë ato që e ngrisin vlerën dhe e bëjnë shkollën me të shfrytëzueshme dhe më
joshëse në Prizren dhe regjion.

A mendoni se deri tani shkolla ka pasur sukses aq sa duhet?

Në Qendrën e Kompetencës Prizren deri më sot kanë diplomuar 3 gjenerata (mbi 350 nxënës) të

cilët kanë arritur shumë sukses, si në testin e maturës, në studime, punësim apo vetëpunësim,
janë indikator të mjaftueshëm se arritjet e nxënsësve tonë janë suksesi i shkollës tonë. Ajo
vazhdon të jetë gjithashtu një vend ku partnerët dhe organizatat ndërkombëtare takohen për
të diskutuar çështje me rëndësi të veçantë të arsimit profesional dhe ndërmarrsisë së nxënsëve

tonë pas përfundimit të shkollimit të mesëm.

6

QendRa e kompetencës






Në gusht të vitit 2016, QK-PRIZREN nënshkroi një memorandum mirëkuptimi mes Ministrisë të

Arsimit të Kosovës - AAAPARr dhe institucionit anglez PEARSON. Qëllimi i këtij bashkëpunimi
është të sigurojë nxënsëve tonë që të marrin diplomë apo certifikatë ndërkombëtare. Pra,
ky bashkëpunim ndërkombëtar i është besuar Qendrës të Kompetencës dhe stafit të saj për

implementim, i tërë stafi janë të trajnuar për programin e BTEC-ut.

Cila është këshilla e juaj për nxënësit?

Këshilla parësore për nxënës është të jenë çdo herë më ambicioz dhe më kërkues në mësime
dhe në jetë, të shfrytëzojnë informatat që jepen në shkollë dhe praktikë profesionale për
zhvillimin e tyre të mëtutjeshëm profesional.


Këshilla tjetër do ishte për të rinjtë e shkollave fillore, që të drejtohen drejt arsimit dhe aftësimit
profesional në Qendrën e Kompetencës në drejtimet Ekonmi, Tregti dhe Turizëm ku mundësitë
për punësim dhe avansim janë shumë të mëdha, sepse kompetencat tuaja vërehen në çdo
projekt ku ju do jeni të përfshirë.


Cilat janë projektet e reja për shkollën tonë?

Siç dihet Qendra e Kompetencës Prizren është e vetmja në Kosovë që e aplikon programin
e BTEC-ut dhe është institucion i vetëm i licencuar i PEARSON për të implemetuar kurrikulat

angleze të njohura në gjithë botën.

Projekti i dytë është që shkolla është kyqur me institutin REA dhe UNISER, për programin e
këmbimit të përvojës me shkollat simotër në shtetet e BE-së, ku këtu nuk do të jetë vetëm vizitë
studimore, por ka hapësirë për mësimdhënës dhe nxënës të shohin metodologjinë e punës të

shkollave simotër. Po ashtu jemi në fazën finale të akreditimit të shkollës në 6 profile.

Projekte të tjera: ri-organizimi i nivelit të V-të për këshilltar të karrierës - hapja e zyreve për
këshillim në karrier si model i zyreve. Ofrimi profileve të reja në shkollën tonë është projekt i
vazhdueshëm, ku këtë vit synojmë hapjen e profileve të TIK-ut.


A mendoni që shkolla jonë bën pjesë në grupin e shkollave më të mira në vend?

Bazuar në infrastrukturën fizike, pajisjet bashkëkohore, materialet mësimore, kurrikula bërthamë
e arsimit profesional, menaxhmenti dhe stafit të përkushtuar për zhvillim të qëndrueshem, ne
mund të themi se jemi lider në regjionin e Prizrenit, po edhe më gjerë sa i përket shkollimit dhe
aftësimt profesional.


Pra, jemi shkolla më e re e hapur në Kosovë. PO, Qendra e Kompetencës Prizren bën pjesë në
grupin e shkollave më të mira në Kosovë dhe Rajon në sajë të të gjithë komponentëve që e
përbëjnë shkollën tonë.


7

Revista shkolloRe 3k
PO KËRKOJ NJË VEND PUNE



karrieres tuaj.
Ne si nxënës duhet të përgatitemi për tregun
e punës, dhe nëse duam të arrijmë te puna që -Të dhënat mbi shkollimin dhe trajnimet e
e dëshirojmë duhet të tregohemi profesional juaja: Në vijim ju duhet të shkruani për edukimin
në dokumentet të cilat na prezantojnë te tuaj dhe nivelin e arritur të shkollimit tuaj. Po

punëdhënësi jonë i mundshëm. ashtu ju duhet të cekni edhe trajnimet apo kurse
që i keni kryer.
Dokumentet të cilat japin pasqyrën e parë dhe
mund të tërheqin vëmendjen e punëdhënsit janë -Të dhënat për aftësite që ju i posedoni: këtu
CV-ja, letra motivuese dhe letra e referencës. ju duhet të përmendni aftësitë dhe shkathtësit
që ju posedoni e që kosiderohen si përparësi dhe
Për gjithë ju, ne do ju japim një pasqyrim se çfarë ju ndihmojnë juve gjatë kryerjes së punëve dhe
janë këto dukumente, çfarë duhet të përmbajnë detyrave në ndërmarrje. Në këtë pjesë duhet të
dhe si ndërtohen duke ju ofruar shembuj konkret.
paraqitni njohuritë e juaja mbi gjuhët e huaja.
CV-ja është dokument shumë i rëndësishëm që Një format të CV-së që mund të plotësoni online

përdoret kur duam të aplikojmë për ndonjë vend është formati i CV të Europass-it. Më poshtë gjeni
pune, për këtë arsye është e rëndësishme që të një model të CV-së të plotësuar.
shkruhet në mënyrë sa më profesionale.
Letra e motivimit është një mundësi për të shtuar
Para se të shkruhet një CV është mirë që të bëhet informacione personale tek CV-ja juaj. Pra është

një hulumtim me atë se çfarë kualifikime dhe një pjesë e shkurtër e të shkruarit për ju, mbi të
aftësi kërkon kompania për të cilat ju aplikoni në kaluarën, ambiciet, personalitetin dhe interesat e
punë.
tuaja, që do ndihmonin të bindin punëdhënësin
Një CV e mirë duhet të jetë profesionale si në për të ju përzgjedhur për pozitën e aplikuar.

aspektin përmbajtësor ashtu edhe në aspektin Shumë kandidatë aplikojnë për pozicion të
drejtshkrimor.
njëjtë pune dhe letra e motivimit ka për qëllim që
Çka duhet të përmbaj Cv-ja? ju të dilni më në pah në krahasim me kandidatët
e tjerë.
-Të dhënat personale: Një Cv pikë së pari

duhet të këtë të dhënat tuaja personale si emri, Mos harroni të tregoni pse ju jeni kandidati apo
mbiemri, data e lindjes, numri i telefonit, emaili, kandidatja më e përsosur për një pozitë të caktuar.
vendbanimi, etj.
Si të strukturoni një letër letre motivuese?
-Të dhënat profesionale: Këtu hynë përvoja Një letër e mirë motivuese zakonisht është jo

e punës, edukimi, kualifikimet si dhe çdo lloj më shumë se një faqe, ku ju prezantoni veten,
reference të cilën ju e posedoni.
historinë tuaj, dhe tregoni interesin për pozitën
Tek pjesa e të dhënave profesionale duhet të ose vendin ku po aplikoni.
paraqitni punët qe ju i keni bërë që nga fillimi i
Këtu mund të gjeni shembullin e letrës motivuese.


8 ERZA HOTI EDONA LUBOVCI

QendRa e kompetencës




Curriculum vitae




PERSONAL INFORMATION Erza Hoti
Rr. Xhafer Shala, Rogovë, 50550 Gjakovë (Kosovo)

+383 45 842 156
[email protected]


Sex Female | Date of birth 02/06/2002 | Nationality Albanian


JOB APPLIED FOR Nëpunëse Kontabiliteti


WORK EXPERIENCE

12/11/2019–30/11/2019 Praktikë
ETC, Prizren (Kosovo)

- Shitja
- Krijimi dhe menaxhimi i kontakteve me konsumatorët
- Mirëmbajtja e të dhënave të konsumatorëve
- Kryrja e pagesave dhe punëve tjera rreth arkës


EDUCATION AND TRAINING

01/09/2017–Present Nëpunës Finance EQF level 4
Shkolla profesionale "Qendra e Kompetencës", Prizren (Kosovo)
Përgjithshme
- Anglisht, Shqip, Matematikë, Edukatë fizike.
Profesionale
-Marketing, Kontabilitet, Financa, Firmë Ushtrimore

PERSONAL SKILLS

Mother tongue(s) Albanian


Foreign language(s) UNDERSTANDING SPEAKING WRITING
Listening Reading Spoken interaction Spoken production
English B1 B1 B1 C1 C1
Levels: A1 and A2: Basic user - B1 and B2: Independent user - C1 and C2: Proficient user
Common European Framework of Reference for Languages - Self-assessment grid

Communication skills Aftësi të mira komunikimi dhe kompetenca të mira sociale, duke paraqitur aftësi sociale në aktivitete të
ndryshme grupore në raport me të tjerët. Gatishmëri për punë ekipore.


Organisational / managerial skills Aftësi të larta organizative.
Aftësi në zgjidhjen e problemeve të ndryshme.


Job-related skills Aftësi për tu përshtatur shpejt në ambient fleksibil pune.

9

27/3/20 © European Union, 2002-2020 | http://europass.cedefop.europa.eu Page 1 / 2

Revista shkolloRe 3k

Edona Lubovci, 14 Tetor 2019



Letër motivuese



 Kandidatja: Edona Lubovci
Adresa: Kolë Jakova, Prizren
Datëlindja: 29.11.2001
Gjendja civile: Beqare
Vendlindja: Gjakovë, Kosovë
Vendbanimi: Prizren, Kosovë
Numri kontaktues: +38344244461
Emaili: [email protected]

 Pozita e punës për kandidim: Menaxher/e financiar


I nderuar A. Simoes


Interesin tim për këtë vend pune e zgjoi një nga reklamat e juaja televizive për konkursin tuaj të
punës. Për të zgjeruar informatat lidhur me pozitat e kërkuara hulumtova më gjërësisht në internet

në websiten tuaj.


Unë kam përfunduar shkollimin në shkollën fillore “Lekë Dukagjini” dhe më pas në shkollën e
mesme profesionale “Qendra e Kompetencës”, profili Nëpunës Financiar, ku përfshihet shkollimi

praktik dhe teorik. Mësimet i kam përfunduar me nota maksimale në të gjitha lëndët. Jam njohëse
e gjuhës angleze dhe gjermane, gjë që do të më ndihmonte në procesin e punës edhe në baza

ndërkombëtare.


Kam përfunduar një vit shkollor në SHBA, ku kam pasur mundësi të njoh kultura të ndryshme,
dhe të analizoj kryerjen e punës në një vend të zhvilluar si SHBA-të.


Unë besoj që i posedoj të gjitha cilësitë e nevojshme për kryerjen e detyrave të pozitës Menaxher/e

financiare. Kam zhvilluar pasionin tim për menaxhimin e financave gjatë mësimit/ praktikës të
ofruar në shkollë si dhe praktikës në bizneset e ndryshme. Po ashtu në vitin e shkollimit tim në

SHBA kam pasur praktikë profesionale në pozitën e ngjashme më atë që ju kërkoni.


Faleminderit për kohën tuaj!





Sinqerisht,

Edona Lubovci
10

QendRa e kompetencës
Intervista është proces i komunikimit në dy kompaninë. Hulumtimi mbi kompaninë është

drejtime mes rekrutuesit dhe aplikuesit. një pjesë kritike e përgatitjes së intervistës. Kjo
do t’ju ndihmojë të përgatiteni për t’iu përgjigjur
Të gjithë kanë një intervistë pune gjatë jetës së pyetjeve të intervistës në lidhje me kompaninë.
tyre dhe ato mendohen si të frikshme. Sidoqoftë,
intervistat në të vërtetë nuk kanë asgjë për t’u 4. Praktiko Intervistën

shqetësuar. Praktikoni intervistën me një mik apo anëtar të

Një intervistë pune është që t’u jap punëdhë- familjes dhe do të jetë shumë më e lehtë kur në
nësve mundësinë të takohen me ju dhe të shohin të vërtetë jeni në një intervistë pune. Kjo do t’ju
nëse ata ju pëlqejnë mjaftueshëm për t’ju dhënë ndihmojë të ju jap një shans për të përgatitur dhe

një vend pune. Pra, thjeshtë nëse e bëni në formën praktikuar përgjigjet në pyetjet e mundshme të
e duhur ju mund të përfundoni me një punë të intervistës.
shkëlqyeshme, dhe po e bëtë atë gabim duhet të 5. Vendos për veshjen dhe pamjen tuaj

jetoni si të papunë ose të bëni ndonjë punë që
nuk do e dëshironit edhe aq shumë. Mos prisni deri në minutën e fundit për t’u
Si të përgatitemi për një intervistë pune? siguruar që rrobat e intervistës janë gati. Përgatit
një kostum të përshtatshëm për intervistë pune
Që një intervistë pune të ju nxjerr si të punësuar dhe hulumto më parë se si do të kurosh pamjen

ju duhet t’i ndjekni disa hapa si: tuaj. Në fund të fundit, intervistuesi do të vërejë

1. Analizoni konkursin për vendin e punës gjithçka rreth jush. Po ashtu hapa tjerë me rëndësi
si: Mos harroni të merrni dosjen tuaj me vete.
Një pjesë e rëndësishme e përgatitjes së intervi-
stës është që të merrni kohë për të analizuar Mos harroni të tregoni respekt për të gjithë në
konkursin për vendin e punës, nëse e keni atë. kompani, duke i përshëndetur.

Ndërsa e rishikoni përshkrimin e punës, merrni Mësoni se ku zhvillohet intervista dhe shkoni më
parasysh atë që kompania po kërkon në një herët atje.
kandidat.
Dëgjo dhe përgjigju në mënyrë të përshtatshme.
2. Bëni përputhjen e aftësive tuaja me ato
të kërkuara Pas intervistës për punë, shkruaj një letër
falenderimi që rithekson interesin tuaj për punën.
Pasi të keni krijuar një listë të kualifikimeve për
vendin e punës, bëni një listë të aseteve tuaja dhe
përputheni ato me kërkesat e punës. Këto mund

të përfshijnë aftësi, cilësi, certifikime, përvoja,
kualifikime profesionale apo aftësi kompjuterike,
etj.


3. Hulumtoni mbi kompaninë

Para se të shkoni në një intervistë pune, është
e rëndësishme të mësoni sa më shumë që të
keni mundësi jo vetëm për punën, por edhe për


ELSA KRASNIQI, ARTA THAQI 11

Revista shkolloRe 3k

Rrugë timi i bizne sit torët duan të dinë gjithçka për biznesin tuaj.

Përgatitja e planit të biznesit është një prej Për të ndihmuar në këtë proces, dokumentoni

hapave të parë në rrugëtimin për fillimin e biznesit gjithçka nga shpenzimet, fluksi i parave dhe
të ri. Plani i biznesit ju mundëson që të planifikoni parashikimet e industrisë. Gjithashtu, mos
MOS FILLO PA NJË PLAN BIZNESI
dhe të vlerësoni mënyrën se si do të realizohen harroni detaje në dukje të vogla si strategjia juaj e
të gjitha komponentet e biznesit si dhe lehtëson vendndodhjes dhe marrëveshjet e licencimit.

prezantimin e biznesit pranë palëve tjera.
Bëni një plan strategjik të marketingut
Një plan biznesi, siç përcaktohet nga sipërma- Një plan i shkëlqyer biznesi gjithmonë do të
rrësi, është një dokument i shkruar që përshkruan përfshijë një plan strategjik dhe agresiv të
natyrën e biznesit, strategjinë e shitjes dhe marketingut. Kjo zakonisht përfshin arritjen e

marketingut, sfondin financiar, dhe që përmban objektivave të marketingut siç janë:
një pasqyrë të parashikuar të fitimit dhe humbjes.
•Prezantimi i produkteve të reja maRketing
Siç vëren nga Sipërmarrësi, është gjithashtu një
hartë rrugore që ofron udhëzime në mënyrë që •Zgjerimi ose rimarrja e tregut për produktet

një biznes të mund të planifikojë të ardhmen e tij ekzistuese
dhe e ndihmon atë të shmangë “gungat” në rrugë •Hyrja në territore të reja për kompaninë
poashtu është e rëndësishme të mbani në mend
nëse vetëfinancoheni ose po krijoni biznesin tuaj. •Nxitja e shitjeve në një gamë të veçantë produkti,
tregu ose çmimesh.
Por, nëse doni të tërheqni investitorë, plani
juaj do të ketë një qëllim tjetër dhe do të duhet •Shitja kryq (ose bashkimi) një produkt me një
të shkruani një plan që t’i synojë ata, kështu që tjetër
do të duhet të jetë sa më i qartë dhe konciz. •Hyrja në kontrata afatgjata me klientë të

Kur përcaktoni planin tuaj, sigurohuni që i keni dëshirueshëm
përcaktuar edhe këto qëllime personalisht.
•Rritja e çmimeve pa u ulur në shifrat e shitjeve
Krijoni një profil të kompanisë
•Rafinimi i një produkti
Profili i kompanisë suaj përfshin historinë e

organizatës suaj, cilat produkte ose shërbime që •Duke pasur një strategji të marketingut të pë-
ju ofroni, tregun dhe audiencën tuaj të synuar, rmbajtjes
burimet tuaja, si do të zgjidhni një problem dhe •Përmirësimi i prodhimit/shpërndarjes së pro-
çfarë e bën biznesin tuaj unik. Ai nuk është vetëm duktit

një komponent thelbësor i planit tuaj të biznesit
është gjithashtu një nga pjesët e para të shkruara Bëni atë të adaptueshëm bazuar në audiencën
të planit. tuaj
Lexuesit e mundshëm të një plani biznesi janë
Dokumentoni të gjitha aspektet e biznesit tuaj
një grup i larmishëm, duke filluar nga bankierët
Investitorët duan të sigurohen që biznesi juaj do dhe kapitalistët e sipërmarrjes deri tek punonjësit.
t’i bëjë ata para. Për shkak të kësaj pritjeje, investi- Duhet ditur se çdo lloj lexuesi ka interesa të

12

QendRa e kompetencës


Objektivat dhe elementet e tjera

të një plani

•Objektivat primare të ndërmarrjes – numërohen
dhe analizohen objektivat kryesore të ndërmarrjes

•Synimet e biznesit – shpalosen synimet e biznesit,
si në afat të shkurtër ashtu edhe në afat të gjatë.


•Arsyet – paraqiten arsyet e përfshirjes së
ndërmarrjes në biznesin e caktuar.
caktuara tipike. Nëse i dini këto interesa përpara,
sigurisht që do t’i merrni parasysh kur përgatitni •Kthimi i investimeve – përshkruhet rruga dhe
një plan për atë audiencë të veçantë. strategjia e planifikuar e kthimit të investimeve.

Kjo është e lidhur ngushtë me aftësinë e ndë-
maRketing
Për shembull, bankierët do të jenë më të
interesuar në bilancet dhe deklaratat e rrjedhës rmarrjes për të kthyer borxhet.
së parasë, ndërsa kapitalistët e sipërmarrjes do •Objektivat financiare – paraqiten të dhëna

të shikojnë konceptin themelor të biznesit dhe financiare të cilat ndërmarrja, pas analizave sa më
ekipin tuaj të menaxhimit. reale, paraqet si objektiva të saja.

Shpjegoni pse ju intereson biznesi që keni •Pozita e rritjes – në bazë të të dhënave të
zgjedhur planifikuara përcaktohet dhe shpaloset niveli i

rritjes së ndërmarrjes.
Pavarësisht nëse po e ndani planin tuaj me një
investitor, klient ose anëtar të ekipit, plani juaj •Menaxhimi (të dhëna mbi firmën) – në këtë pikë
duhet të tregojë se jeni i apasionuar , i përku- përshkruhet trupi udhëheqës i ndërmarrjes.
shtuar, dhe në të vërtetë jeni të interesuar për •Si filluam – bëhet përshkrimi, në pika të shkurta,
biznesin tuaj dhe planin.
i historikut të ndërmarrjes.

E rëndësishme është të jepen të dhëna mbi:
•Grupi i menaxhimit – shpaloset numri dhe
•grupin udhëheqës, struktura e elitës udhëheqëse dhe shtrirja e tij.

•produktin i cili do të prodhohet, ose shërbimin i •Përgjegjësitë – përshkruhet përgjegjësitë e
cili do të ofrohet, menaxhmentit të lartë të ndërmarrjes, duke

identifikuar, secilin, sipas emrit dhe përgjegjësisë.
•mbi konsumatorët ose klientët të cilët do të jenë
gjenerues të profitit, i cili synohet përmes këtij •Kërkim dhe zhvillim – përshkruhet sektori për
plani. kërkim dhe zhvillim

Gjithashtu, duhet analizuar konkurenca në •Mbështetje nga jashtë – nëse ka mbështetje

tregun i cili synohet, rreziqet që kanosen, si dhe profesionale, në fuqi punëtore ose bashkëpunime
të bëhet analiza SWOT. të tjera të ndryshme atëherë edhe bëhet edhe
përshkrimi i tyre.
SELVIJE AHMETAJ
13

Revista shkolloRe 3k

aftësitë Që ju nevojiten pëR të Qenë një ndëRmaRRës i shkëlQyeshëm






Përcaktimi i ndërmarrësisë Karakteristikat personale

Disa ekspertë mendojnë për ndërmarrësit si Së pari, shqyrtoni karakteristikat, vlerat dhe
njerëz që janë të gatshëm të ndërmarrin rreziqe. besimet tuaja personale.

Të tjerët i përcaktojnë ata si njerëz që fillojnë dhe Optimizmi: A jeni një optimist? Optimizmi është
ndërtojnë një biznes të suksesshëm. Megjithatë, me të vërtetë një pasuri dhe do t’ju ndihmojë
ndërmarrësia nuk përfshin domosdoshmërisht të kaloni në periudhat e vështira, që përjetojnë
fillimin e biznesit tuaj. Shumë njerëz që nuk shumë ndërmarrës ndërsa gjejnë një model

kanë bizneset e tyre njihen si ndërmarrës brenda biznesi që punon për ta.
organizatave ku ata punojnë.
Vizioni: A mund ta shihni me lehtësi se ku mund
Pavarësisht se si e përcaktoni një “ndërmarrës”, të përmirësohen gjërat? A mund ta kuptosh
një gjë është e sigurtë: të bëhesh një ndëirmarrës shpejt “figurën e madhe” dhe t’ua shpjegosh këtë

i suksesshëm nuk është e lehtë.
të tjerëve? Dhe a mund të krijoni një vizion bindës
Pra, si e shfrytëzon një person me sukses një për të ardhmen, dhe pastaj të frymëzoni njerëzit
mundësi, ndërsa një person tjetër, po aq i ditur, e tjerë që të përfshihen me atë vizion?
jo? A kanë ndërmarrësit një përbërje gjenetike të Iniciativa: A keni iniciativë dhe filloni instiktivisht

ndryshme? Apo funksionojnë nga një pikë tjetër projekte për zgjidhjen e problemeve ose
e favorshme, që disi i drejton vendimet e tyre për përmirësimin e biznesit?
ta? Megjithëse shumë studiues që kanë studiuar
temën, nuk kanë përgjigje përfundimtare. Ajo Dëshira për kontroll: A ju pëlqen të jeni përgje-

që ne dimë është se ndërmarrësit e suksesshëm gjës dhe të merrni vendime? A jeni i motivuar të
duket se kanë tipare të caktuara të përbashkëta. udhëheqni të tjerët?

Këto tipare i kemi ndarë në katër kategori: Këmbëngulja: A jeni i vetë-motivuar dhe energjik?
Dhe a jeni të përgatitur të punoni shumë, për një
•Karakteristikat personale.
kohë shumë të gjatë, për të realizuar qëllimet
•Aftësitë ndërpersonale. tuaja?

•Shkathtësi të të menduarit kritik dhe krijues. Toleranca ndaj rrezikut: A jeni në gjendje të
merrni rreziqe dhe të merrni vendime kur faktet
•Shkathtësi praktike.
janë të pasigurta?
Tani do të shqyrtojmë secilën kategori në mënyrë

më të detajuar dhe do të shikojmë disa nga Rezistenca: A jeni elastik, në mënyrë që të merrni
pyetjet që do t’ju duhet t’i bëni vetes nëse doni të veten kur gjërat nuk shkojnë siç është planifikuar?
bëheni një ndërmarrës i suksesshëm. Dhe a mësoni dhe rriteni nga gabimet dhe
dështimet tuaja?




14

QendRa e kompetencës

aftësitë Që ju nevojiten pëR të Qenë një ndëRmaRRës i shkëlQyeshëm






Aftësitë ndërpersonale Shkathtësi të të menduarit kritik dhe krijues

Si një ndërmarrës i suksesshëm, do të duhet të Si ndërmarrës, ju gjithashtu duhet të krijoni ide
punoni ngushtë me njerëzit, këtu është e rëndësi- të reja dhe të merrni vendime të mira në lidhje

shme që të jeni në gjendje të krijoni marrëdhënie me mundësitë dhe projektet e mundshme.
të shkëlqyera me ekipin tuaj, klientët, furnitorët, Mendimi kreativ: A jeni në gjendje të shihni
aksionarët, investitorët dhe gjithë të tjerët.
situatën nga prespektiva të ndryshme dhe të
Llojet e aftësive ndërpersonale që ju nevojiten shfaqni ide origjinale?

përfshijnë:
Zgjidhja e problemeve: Sa të mirë jeni për të
Udhëheqja dhe motivimi: A mund të udhëheqni paraqitur zgjidhje të shëndosha për problemet
dhe motivoni të tjerët që t’ju ndjekin ju dhe me të cilat përballeni?
vizionin tuaj? Si një sipërmarrës i suksesshëm, do Njohja e mundësive: A i njeh mundësitë kur ato

të duhet të krijoni lidhje të forta me të tjerët për paraqiten? A mund të vini re një trend? Dhe a jeni
të kapërcyer pengesat në biznesin tuaj.
në gjendje të krijoni një plan për të përfituar nga
Shkathtësitë e komunikimit: Ju duhet të jeni në mundësitë që identifikoni?
gjendje të komunikoni mirë për të shitur vizionin Shkathtësi praktike

tuaj për të ardhmen investitorëve, klientëve të
mundshëm, anëtarëve të ekipit dhe më shumë. Ju gjithashtu keni nevojë për aftësi praktike dhe
njohuri të nevojshme për të prodhuar mallra ose
Dëgjimi: A i dëgjoni ato që po ju tregojnë të shërbime në mënyrë efektive dhe për të drejtuar
tjerët? Aftësia juaj për të dëgjuar mund t’ju bëjë një kompani.

ose të dëmtoj ju si një sipërmarrës. Sigurohuni
që të jeni të aftë në dëgjimin aktiv dhe dëgjimin Përcaktimi i qëllimit: A vendosni rregullisht
empatik. qëllime, krijoni një plan për t’i arritur ato dhe më
pas zbatoni atë plan?
Marrëdhëniet personale: A jeni inteligjent

emocionalisht? Sa më e lartë të jetë intelegjenca Planifikimi dhe organizimi: A keni talent dhe
juaj emocionale, aq më e lehtë do të jetë për ju të aftësi të nevojshme për të arritur qëllimet tuaja?
punoni me të tjerët. Lajmi i mirë është se ju mund A mund t’i koordinoni njerëzit për t’i arritur këto

të përmirësoni inteligjencën tuaj emocionale! në mënyrë efikase dhe efektive? Dhe a dini si të
zhvilloni një plan biznesi koherent?
Negociatat: A jeni një negociator i mirë? Jo vetëm
që duhet të negociosh çmime të mëdha, por Marrja e vendimeve: Sa i mirë jeni në marrjen e
gjithashtu duhet të jesh në gjendje të zgjidhësh vendimeve? A i bëni ato bazuar në informacionin

dallimet midis njerëzve në një mënyrë pozitive, përkatës dhe duke peshuar pasojat e mundshme?
reciprokisht të dobishme. Dhe a keni besim në vendimet që merrni?

BARIJETA RABI
15

Revista shkolloRe 3k maRketingu dje, sot dhe nesëR...
arketingu, proces që na bëri të mundshëm. Dhe këtu fillloi ajo që mund të quhet
blejmë gjëra dje, e bënë këtë edhe faza e shitjes. Gjatë fazës së shitjes, produktet u

sot dhe do të na “detyrojë” gjithmo- promovuan dhe u kërkua nga konsumatorët t'i
Mnë të shpenzojmë edhe më shumë. blini.
Koncepti i marketingut ka evoluar me kalimin Koncepti i marketingut - ky është koncepti ku

e viteve. E gjitha filloi me Revolucionin Industiral. produktet bëhen për tu përshtatur me nevojat
Në këtë fazë fillestare u zhvillua specializimi. e konsumatorit. Nevojat dhe dëshirat e konsu-
Gjithashtu, me revolucionin industrial u futën matorit kuptohen nga hulumtimet e tregut
pagat. Fermerët mund të prodhonin dhe shesin dhe format të tjera interaktive me ta. Ndërsa

tek punëtorët industrialë. Marketingu dhe kon- koncepti i shitjes nënvizon produktin, koncepti
cepti i biznesit ishin të thjeshtë, por më vonë i marketingut thekson nevojat dhe dëshirat e
bëhen më të ndërlikuara përfundimisht. konsumatorit.

Në marketing, kjo fazë quhet faza e prodhimit. Metodat e marketingut të përdorura në të

Zgjedhja në dispozicion të konsumatorit ishte kaluarën
shumë e kufizuar. Përzierja e marketingut në këtë
pikë kishte 3 P-të, produktin, vendin dhe çmimin. Tani, le të flasim për metodat e ndryshme që i ka
Duke cituar Henry Ford për Modelin T, ai tha “ata përdor marketingu.

mund ta kenë atë me çdo ngjyrë për sa kohë që Marketingu i gazetave: Para se të bëhej i
është e zezë”, kjo e bën të qartë se klienti nuk disponueshëm interneti në shumicën e familjeve,
kishte zgjidhje. Një citim i tillë i thjeshtë nga një konsumatori mesatar kaloi shumë kohë duke
drejtues biznesi i kohës përmbledh mënyrën se si lexuar gazetën. Ishte mënyra më e mirë për të

tregu ishte atëherë. zbuluar se çfarë po ndodhte në komunitet dhe
për të gjetur shitësit për produkte ose shërbime
Ndërsa tregu u rrit, erdhi një fazë e re. Kjo fazë
ishte faza e produktit - ishte një formë e shtimit specifike.
të vlerës në fazën e prodhimit. Kjo fazë pa cilësinë Thirrjet e ftohta: Ju mund të keni marrë një

dhe paketim që erdhën në jetë. Tregu në masë telefonatë ku një person përpiqet të shesë një
mbeti ende te 3P-të, por pati disa ndryshime në produkt tek ju, duke shpresuar se nuk e mbyllni
produktin, pasi cilësia bëhet faktori i rëndësishëm. telefonin. Kjo ishte mënyra klasike e thirrjes së
Konsumatorët tani po merrnin vlerë më të mirë ftohtë për të tregtuar një produkt.

për paratë e tyre.
Këto ishin vetëm disa nga teknikat që u ndoqën.
Konsumatorët filluan të refuzojnë produktin, Pra marketingu tradicional ka këto forma të
nëse ai nuk do të ofronte cilësi. Një produkt promovimit të një biznesi:
u pranua për shkak të përfitimeve të tij dhe • Shtyp( revista, gazeta)

paketimit më të mirë. Branding-u ishte duke u
futur. Lojtarët ishin të shumtë, secili duke ofruar • Transmetimi (tv,radio)
produkte me cilësi dhe paketim të mirë duke e • Posta e drejtëpërdrejtë
bërë konkurencën e ashpër. Konkurenca e ashpër • Telefoni (sms, telemarketing)

solli nevojën për të komunikuar përfitimet që • Në natyrë (fletushka, tabela)
vinin nga produkti për konsumatorët e
16

maRketingu dje, sot dhe nesëR... QendRa e kompetencës

Mirëpo, marketingu tradicional edhe pse qën- rnet është nevoja e orës! Interneti i ndihmon këto
dron ende efektiv nuk i përmbush të gjitha kompani të mëdha të kenë një dialog personal

pikat për ta bërë produktin apo shërbimin tuaj me konsumatorin, duke siguruar kështu një rrugë
më të popullarizuar, ngase në ditët e sotme çdo të shkëlqyeshme për marketing të drejtpërdrejtë
gjë është më shumë e lidhur me marketingun të produktit!
bashkëkohorë.


Çelësi për shitje të suksesshme të çdo gjëje
mbështetet në formimin e marrëdhënieve dhe
arritjen e palëve të interesuara.

Nuk janë më reklamat e shtypura, apo thirrjet

telefonike mënyra për ta arritur këtë. Në vend të
kësaj, interneti e bën të lehtë kryerjen e detyrave
të marketingut në komoditetin dhe privatësinë e
shtëpisë ose zyrës tuaj.


Metodat e tanishme dhe mënyra për të ardhmen Përdorimi i shërbimeve të internetit dhe faqeve

Marketingu në kohët e sotme (bashëkohorë) të mediave sociale jo vetëm që e bëjnë zërin e
po paraqet një sfidë të madhe për bizneset përdoruesit ose të klientit më të lartë, me njerëz
me një gamë gjithnjë e në rritje të kanaleve të që mbështeten gjithnjë e më shumë në qarqet

marketingut në dispozicion. Burimet e biznesit e tyre sociale në internet për të këshilluar dhe
duhet të menaxhohen më mirë në mënyrë që të komentuar mbi zgjedhjen e tyre të shërbimeve
krijojnë një prani më të efektshme të markës. ose produkteve, por në të njëjtën kohë marketingu
po bëhet më i personalizuar.
Në vend që të mbështeteni në një ose dy qasje

të marketingut të kanaleve, gjithnjë e më shumë Të gjitha strategjitë e marketingut tregojnë
kompani do të lidhin aktivitetet e tyre për të për rritjen e angazhimit dhe përmirësimin e
krijuar një markë vërtet koherent nëpër kanale të ndërveprimit biznes - konsumator. Në fakt, koha
shumta. Me median e shkruar dhe atë televizive nuk është larg kur “marketingu social” thjesht do

ku konsumatorët po shpenzojnë shumë më pak të bëhet “marketing”.
kohë, bizneset do të fillojnë të njohin vlerën e
lidhjes së qasjes së tyre të marketingut në internet
(website dhe mediave sociale).


Kompanitë kanë kuptuar se ku klientët e tyre
me të vërtetë po kalojnë kohën e tyre, ata kanë
rialokuar burime larg mediave tradicionale në
platformat sociale, me Facebook që kryeson

paketën. Hendeku midis mediave sociale dhe
markave të biznesit është duke u bërë më i vogël.

Kështu, siç mund ta shihni, marketingu në inte-


DIELLZA ELSHANI 17

Revista shkolloRe 3k

pestle në formën e saj të zgjeruar tregon: P - për Politik, E - për Ekonomik, S - për Social,

T - për Teknologjik, L - për Legal dhe E - për Mjedisin.
Ekzistojnë pyetje të caktuara që duhet të shtrohen gjatë kryerjes së kësaj analize, të cilat u japin atyre
një ide se cilat gjëra duhet të mbajnë në mend.

Ato janë:
•Cila është situata politike e vendit dhe si mund të ndikojë ajo në industri?
•Cilët janë faktorët ekonomikë të përhapur?
•Sa rëndësi ka kultura në treg dhe cilat janë përcaktuesit e saj?
•Cilat novacione teknologjike kanë të ngjarë të shfaqen dhe të ndikojnë në strukturën e tregut?

•A ka ndonjë legjislacion aktual që rregullon industrinë ose a mund të ketë ndonjë ndryshim në
legjislacionin për industrinë?
•Cilat janë shqetësimet mjedisore për industrinë?


Këta faktorë përcaktojnë shkallën në të ANALIZA PESTLE
cilën një qeveri mund të ndikojë në ekonomi ose në një
industri të caktuar. ËSHTË NJË KONCEPT NË PARIMET E MARKETINGUT.
PËR MË TEPËR, KY KONCEPT PËRDORET SI NJË MJET
Faktorët politikë përfshijnë politikat tatimore, poli-
tikën fiskale, tarifat e tregtisë etj, që një qeveri mund NGA KOMPANITË PËR TË GJURMUAR MJEDISIN KU PO
të vendosë për vitin fiskal dhe kjo mund të ndikojë në VEPROJNË OSE PO PLANIFIKOJNË TË FILLOJNË NJË
mjedisin e biznesit (mjedisin ekonomik) në një masë të PROJEKT /PRODUKT/SHËRBIM TË RI.
madhe.


Këta faktorë janë përcaktues të perfor- Këta faktorë kanë anët e jashtme dhe ato të
mancës së një ekonomie që ndikojnë drejtpërdrejt në brendshme. Ekzistojnë ligje të caktuara që ndikojnë në
një kompani dhe që kanë efekte rezonuese afatgjata. mjedisin e biznesit në një vend të caktuar ndërsa ekzistojnë

Faktorët ekonomikë përfshijnë nivelin e inflacionit, politika të caktuara që ndërmarrjet i mbajnë vetë.
normat e interesit, kurset e këmbimit të huaj, modelet e Analiza ligjore merr në konsideratë të dyja këto kënde dhe

rritjes ekonomike, etj. më pas paraqet skemat e strategjive në dritën e këtyre leg-
jislacioneve. Për shembull, ligjet e konsumatorit, standar-
Këta faktorë shqyrtojnë mjedisin shoq- det e sigurisë, ligjet e punës, etj.

ëror të tregut, dhe përcaktuesit e vlerësimit si tendencat Këta faktorë përfshijnë të gjithë ata që ndikojnë
kulturore, demografia, analitika e popullsisë, etj.
ose përcaktohen nga mjedisi rrethues. Ky aspekt i PESTLE
është thelbësor për industri të caktuara, veçanërisht për tur-
Këta faktorë kanë të bëjnë me risitë në te- izem, bujqësia, etj.
knologji që mund të ndikojnë në operacionet e industrisë

dhe të tregut në mënyrë të favorshme ose të pafavorshme. Faktorët e një analize mjedisore të biznesit përfshijnë:
klimë, mot, vendndodhje gjeografike, ndryshime globale
Kjo i referohet automatizimit, hulumtimit dhe zhvillimit në klimë, ndërprerje mjedisore, etj.
dhe sasisë së vetëdijes teknologjike që posedon një treg.
18

Çfarë duhet të dimë rreth
Pasqyrave financiare? QendRa e kompetencës
Pasqyrat financiare janë një paraqitje e struktu- e krijuara dhe kostot (shpenzimet) e bëra për
pestle në formën e saj të zgjeruar tregon: P - për Politik, E - për Ekonomik, S - për Social, ruar e pozicionit financiar dhe performancës krijimin e këtyre të ardhurave. Diferenca në mes

T - për Teknologjik, L - për Legal dhe E - për Mjedisin. financiare të një njësie ekonomike. të ardhurës së krijuar dhe kostos paraqet pjesën
Ekzistojnë pyetje të caktuara që duhet të shtrohen gjatë kryerjes së kësaj analize, të cilat u japin atyre e tretë, përkatësisht të ardhurën neto (apo
një ide se cilat gjëra duhet të mbajnë në mend. Objektivi i pasqyrave financiare për qëllime të humbjen) apo siç mund të gjendet në pasqyra të

Ato janë: përgjithëshme është të sigurojnë informacion ndryshme, profitin (apo humbjen).
•Cila është situata politike e vendit dhe si mund të ndikojë ajo në industri? lidhur me pozicionin financiar, performancën Ekuacioni më i thjeshtë për përshkrimin e të
•Cilët janë faktorët ekonomikë të përhapur? financiare dhe fluksin monetar të një njësie ardhurave është:
•Sa rëndësi ka kultura në treg dhe cilat janë përcaktuesit e saj? ekonomike që është i dobishëm për një grup Neto e ardhura = E ardhura – Shpenzimet
•Cilat novacione teknologjike kanë të ngjarë të shfaqen dhe të ndikojnë në strukturën e tregut? të gjerë përdoruesish në marrjen e vendimeve

•A ka ndonjë legjislacion aktual që rregullon industrinë ose a mund të ketë ndonjë ndryshim në ekonomike. Pasqyra e rrjedhjes së parasë - është një nga
legjislacionin për industrinë? Pasqyrat financiare përdoren nga investitorët, pasqyrat financiare që tregon fluksin e parave
•Cilat janë shqetësimet mjedisore për industrinë? analistët e tregut dhe kreditorët për të vlerësuar (arkëtimet dhe pagesat në para dhe ekuivalentet
e saj) të një njësie ekonomike raportuese gjatë
shëndetin financiar të një kompanie dhe
potencialin e fitimit. një periudhe kontabël, të cilat raportohen të
klasifikuara sipas qëllimit si, për shembull fluksi i
CILAT JANË PASQYRAT KRYESORE FINANCIARE?
parasë nga veprimtari shfrytëzimi, investimi ose
Pasqyrat financiare kryesore janë: financimi.

Bilanci i gjendjes - është një nga pasqyrat financi- Informacioni mbi fluksin e parasë përbën bazën

are që tregon pozicionin financiar (aktivet, pasivet për vlerësimin e mundësisë së njësisë ekonomike
dhe kapitalin) e një njësie ekonomike në fund të raportuese për të gjeneruar dhe përdorur paranë.
periudhës kontabël (mujore, gjashtëmujore apo Pasqyra e rrjedhes së parasë përbëhet prej:
vjetore), që nuk është e thënë të përputhet me
Këta faktorë kanë anët e jashtme dhe ato të vitin kalendarik. aktiviteteve operative, investuese dhe financuese.
brendshme. Ekzistojnë ligje të caktuara që ndikojnë në Pasqyra e ndryshimeve në ekuitet - e cila shpje-
mjedisin e biznesit në një vend të caktuar ndërsa ekzistojnë Bilanci ka tre përbërës kryesorë: aktivet që kon- gon ndryshimet në kapital dhe rezerva gjatë një
politika të caktuara që ndërmarrjet i mbajnë vetë. trollon njësia ekonomike raportuese, pasivet që viti (apo mjetet-detyrimet=ekuiteti).
duhet të përmbushë njësia ekonomike rapo-
Analiza ligjore merr në konsideratë të dyja këto kënde dhe Ndërmarrja duhet të publikojë si komponentë
më pas paraqet skemat e strategjive në dritën e këtyre leg- rtuese dhe kapitalin e pronarëve të njësisë të posaçme fitimin neto apo humbjen për atë
jislacioneve. Për shembull, ligjet e konsumatorit, standar- ekonomike raportuese. periudhë, transaksionet kapitale, tërheqjet e
det e sigurisë, ligjet e punës, etj. Formula e Bilancit të gjendjes duket si ne vijim:
pronarëve, lëvizjet në të gjitha kontot rezervë,

P=D+K (Pasuria=Detyrimet+Kapitali) si dhe kontot tjera të ekuitetit duke përfshirë
harmonizimin e bilancit fillestar dhe atij përfundi-
Bilanci i gjendjes mund të paraqitet në dy mtar të secilit komponent të ekuitetit.
raporte: Raport Horizontal, si dhe raport Vertikal.
Shënimet shpjeguese - japin një zbërthim të
Pasqyra e të ardhurave - është një nga pasqyrat mëtejshëm të zërave të paraqitur në këto pasqyra,
financiare që tregon performancën ekonomike si dhe informacion mbi zërat që nuk plotësojnë

(të ardhurat, shpenzimet dhe fitimin/humbjen) të kriteret për një paraqitje të veçantë në pasqyrat
një njësie ekonomik. Ajo përmbledh të ardhurat e
financiare.
MEDIHA BAJRA 19

Revista shkolloRe 3k
Sistemi i kreditor në Kosovë është një temë Në Kosovë oferta kreditore është e mangët dhe

shumë e rëndësishme, ndaj së cilës duhet t’i jo përkrahëse përkundër përparimeve që kanë
kushtohet vëmendje e veçantë. ndodhur përgjatë 16 viteve të fundit. Bankat ende
përballen me procedura ligjore të stërzgjatura
Para së gjithash, duhet të gjykohet në lidhje me dhe të komplikuara, mungesë të llogaridhënies,
gatishmërinë e bankave për të siguruar kredi, korrupsion dhe mungesë të zbatimit efektiv

sepse pikërisht nga ky aktivitet, ato realizojnë dhe efikas të vendimeve gjyqësore. Ky ambient
fitimin e tyre kryesor, pra duke dhënë kredi.
i papërshtatshëm ligjor e vështirëson afarizmin
Bankat në thelb janë ndërmjetësuese të kredive, në përgjithësi, jo vetëm për bankat, por duke e
ato marrin para hua nëpërmes depozitave me pamundësuar mbrojtjen e pronës private dhe

shpresën që norma e interesit të cilën e paguajnë zbatimin e kontratave e dekurajon dukshëm
të jetë më e ulët se ajo me të cilat japin kredi. Kur sjelljen e kapitalit të huaj në vend dhe qarkullim-
dallimi është pozitiv, bankat krijojnë fitim. Prandaj, in e atij vendor.

nëse bankat nuk japin kredi, ajo ndodh, sepse Rreziku i lartë kreditor madje e ulë rëndësinë e
si bizneset e tjera edhe bankat janë gjithmonë kursimeve sepse pa marrë parasysh sa ka kursime
të detyruara ta marrin parasysh nëse rreziku i në një vend, ato nuk shndërrohen në kredi kur
dhënies e tejkalon fitimin potencial.
rrezikojnë seriozisht të mos kthehen. Rreziku i
Normat e interesit janë thjesht çmime, si çmimet lartë kreditor është sikur xhepi i shqepur: nuk ka

e çdo produkti tjetër edhe ato përcaktohen rëndësi se sa para hyjnë brenda, të gjitha bien
nga oferta dhe kërkesa. Konkretisht, nga stoku jashtë.
i parave të gatshme për t’u dhënë kredi në një Në anën tjetër, kërkesa për kredi përcaktohet
territor të caktuar dhe nga kërkesa efektive apo kryesisht nga një faktor kyç. Ai është alternativa

reale për të marrë kredi. Sa më e madhe që është e financimit që e kanë bizneset. Në Kosovë,
oferta kundrejt kërkesës, aq më të ulëta do të financimi me pronësi (apo ekuitet) është shumë
jenë normat e interesit. Sa më e madhe që është i vështirë për shkak të mungesës së bursës si

kërkesa kundrejt ofertës, aq më të mëdha do të dhe për shkak të ambientit të vështirë afarist, i
jenë ato.
cili e dekurajon ndërrimin e titujve pronësor dhe
Çka e përcakton ofertën apo stokun e parave qarkullimin e kapitalit.
të gatshme për t’u dhënë kredi?
Rrjedhimisht, bizneset detyrohen t’i drejtohen
Kursimet kombëtare, të ardhurat e disponu- institucioneve financiare për hua. Kjo e shpjegon

eshme si dhe rreziku që shoqërohet me huadhënie. pse një numër i madh i bizneseve në vend e kanë
të vështirë të themelohen dhe mbijetojnë pa
SISTEM KREDITOR,
JO MBËSHTETËS qasje në sistemin kreditor.
Sistemi kreditor është shumë i rëndësishëm për
Sa i përket sistemit kreditor në Kosovë, shumë
sistemi kReditoR në kosovë
qytetarë, ndërmarrës dhe ekonomistë e kanë gjy- mbështetjen e afarizmit dhe për funksionimin e
kuar sistemin tonë kreditor shumë të pafavorshëm ekonomisë. Gjendja aktuale është e vështirë dhe
për shkak se normat e interesit janë të larta dhe përbën një pengesë për zhvillimin ekonomik të
kërkesat për kolateral janë shumë të rrepta. bizneseve dhe të vendit në tërësi.
20

QendRa e kompetencës

SA E NJOHIM INFLACIONIN?

Inflacioni është një term që tregon rritjen e Inflacioni nuk prek gjithçka në të njëjtën mënyrë.
përgjithshme të ofertës monetare (parasë) në një Për shembull, çmim i gazit mund të dyfishohet,
ekonomi të caktuar në një periudhë të caktuar. ndërsa shtëpia juaj humbet vlerën. Kjo është ajo
Shkaku kryesor i rritjes të inflacionit në një që ndodhi gjatë krizës financiare të vitit 2008.

ekonomi është rritja e ofertës së parasë, por që çmimet e shtëpive u zhvlerësuan duke rënë për
nuk shoqërohet me një rritje të aseteve të vendit. 22%.
Shkalla e inflacionit të synuar është zakonisht Këshillë: Kur inflacioni është katastrofik!

rreth 2-3%.
Nëse ekonomia e vendit ndodhet në hiperinfla-
Llojet e inflacionit : cion, mbrojtja juaj më e mirë është të bleni ari.

Inflacioni i moderuar - kjo shkallë e inflacionit Kur inflacioni ndihmon ekonominë?
është e ulët, zakonisht norma e saj sillet nga
1-10%. Ndonjëherë inflacioni është i mirë për ekonominë.
Kur është i butë, inflacioni ka një efekt anësor të
Inflacioni galopant është ai lloj i inflacionit, ku shëndetshëm. Sapo njerëzit fillojnë të presin
bëhet rritja e nivelit të çmimeve me një normë 2 rritjen e inflacionin, ata shpenzojnë aty për aty
apo 3 shifrore (p.sh. 10%-999%). sesa më vonë, sepse e dinë se çmimet do të


Hiperinflacioni është një virus vdekjeprurës për jenë më të larta në të ardhmen. Shpenzimet e
ekonominë e një vendi dhe ndodh atëherë kur konsumatorit drejtojnë rritjen ekonomike.
niveli i çmimeve rritet me një normë nga 50% për Fituesit dhe Humbësit e Inflacionit
muaj.
Nëse keni një hipotekë me normë fikse, do të
ÇFARË NDIKIMI KA INFLACIONI NË JETËN TONË? përfitoni nga inflacioni, sepse vlera e pagesave

Si fillim standardi juaj i jetesës bazohet kryesisht tuaja mujore të hipotekës do të ulet me kalimin
në dy faktorë: të ardhurat dhe shpenzimet tuaja. e kohës.
Inflacioni ndodh kur rriten shpenzimet ditore, Investimi në bursë është një mënyrë tjetër për

një çekuilibër në marrëdhëniet midis ofertës dhe të përfituar nga inflacioni. Nëse inflacioni rrit
kërkesës shkakton inflacionin. çmimin e një paisje çdo vit, vlera e kompanisë që

Inflacioni do të thotë që duhet të paguani më bën pajisje gjithashtu ka të ngjarë të rritet çdo vit.
shumë për të njëjtat mallra dhe shërbime. Prandaj, Jo të gjithë përfitojnë nga inflacioni.

nëse të ardhurat mbeten konstante, inflacioni
zvogëlon fuqinë blerëse të një konsumatori dhe Kushdo që mbart borxh me një normë interesi
kështu zvogëlon standardin e tyre të jetesës. të ndryshueshme ka të ngjarë të shoh pagesa
minimale të tyre me rritjen e inflacionit. Ky është
Por, nëse të ardhurat tuaja nuk mbajnë ritmin rasti më shpesh me borxhin e kartës së kreditit të

e inflacionit, fuqia juaj blerëse bie. Me kalimin e lartë, por vlen edhe për hipotekat me normë të
kohës, inflacioni rrit koston tuaj të jetesës, por ndryshueshme.
edhe nëse niveli i inflacionit është mjaft i lartë,
dëmton ekonominë gjithashtu. MEDIHA BAJRA, RREZE PINTOLLI
21

Revista shkolloRe 3k




pesë aRsye pse duhet vizituaR kosovën



Kosova një shtet i ri dhe i vogël në Evropën
juglindore, kryeqyteti i sajë është Prishtina

me një gërshetim perfekt mes kulturores dhe
tradicionales. Është një vend që vlen të vizitohet
nëse preferoni bukuri natyrore apo kulturë
ushqimesh.


Skijimi dhe Hiiking

Nuk është e rëndësishme a ndodhemi në
verë apo dimër, Kosova ka mjaftë vende që Festivalet e ndryshme në Kosovë
karakterizohen së bashku me stinët. Nëse prefe- Kemi edhe vendet ku mund të dëfrehesh gjatë

roni skijimin atëherë mund të vizitoni Malet e qëndrimit në Kosovë. Shumica e popullsisë është
Sharrit që posedon këto vende Brezovica, Maja e re, dhe lokalet e natës punojnë deri në orët e
e zezë, Skarpa, Restelica, Radesha, Lybeteni, vona. Gjithashtu ka shumë festivale gjatë verës,
Piribegu, Livadhet Mbretërore, etj. Po ashtu dhe padyshim se nuk do të zhgënjeheni.
nëse preferoni Hiiking mund të gjeni hapësirë

pasi që ka male të shumta dhe e ofrojnë këtë Kemi numëruar rreth 22 festivale që gjenden në
mundësi duke ju siguruar kënaqësi, pra nuk do të vendin tonë si: ReMusica, Skena Up, Erdhlezeti
zhgënjeheni. Festival, Kosova InFest, Doku Fest, Dam Festival,
Freedom Festival, Prishtina Jazz Festival, 40
Bunar Fest, Komedia Fest, Piano Chopin Fest,
BeerFest Kosova, Festivali Yt, Ngom Fest, Etno

Fest, Video Fest, Prishtina Kids Fest, PriFilm Fest,
Anibar, Femmes Fatales, Festa e Muzikës, Javës
së Jazz-it Turk - Turkish Jazz Week në Kosovë ku
secila posedon karakteristikat e veta dhe e bëjnë
Kosovën një vend më atraktiv.




Mikpritja dhe toleranca fetare

Njerëzit janë shumë miqësorë dhe mendje

hapur prandaj njihet edhe si një vend mikpritës.
Respekti për njëri tjetrin bënë këtë lidhje edhe më
të fort, në Kosovë nuk ka probleme fetare madje
në qytetin e Ferizajt shihet se Kisha dhe Xhamia
gjenden pranë njëra-tjetrës.


22

QendRa e kompetencës




pesë aRsye pse duhet vizituaR kosovën



Ushqimet moderne dhe tradicionale në Kosovë Shpella e Gadimës- gjendet në fshatin Gadime,
vend i vizituar nga shumë turistë me bukuri të
Nëse jeni në Kosovë nuk keni nevojë të
brengoseni për ushqim. Është kuzhinë e ngja- rrallë, brendësia e saj është shumë e bukur ashtu

shme më vendet përreth si Shqipëria e Mali si dhe pamja e jashtë.
i Zi, kryesisht ka qenë e ndikuar nga kuzhina Bjeshkët e Nemuna- veçanërisht qyteti i Pejës si
Ballkanike. Megjithatë, kuzhina ndryshon paksa dhe bjeshkët për rreth janë vendet që tërheqin
mes rajoneve të ndryshme. vëmendjen e njerëzve me reflektimin e tyre

magjepsës.
Mënyra e përgatitjes së verës e bënë Kosovën
edhe më të njohur, pjesa jugore është ajo pjesë
ku mijëra hektarë vreshta ofrojnë verë cilësore
dhe me kualitet të lartë. Tani vera e Kosovës

ka depërtuar edhe në tregjet ndërkombëtare.
Po ashtu përgatitja e troftës është një tjetër
karakteristik që e bënë Kosovën më unike.







Trashëgimia kulturore

Kosova ka një trashëgimi kulturore të gjerë, duke
përfshirë monumentet, veshjet popullore, muzetë
dhe ushqimin tradicional. Kosova me vlerat e saj
të trashëgimisë kulturore është dhe mbetet një

vend shumë tërheqës dhe i hapur për të gjithë.
Bukuritë natyrore në Kosovë Kalaja e Prizrenit apo Lidhja Shqiptare e Prizrenit
janë dy nga vendet për t’i vizituar apo edhe Kalaja
Një ndër arsyet më të mira që mund të ekzistojnë
janë pamjet me të cilat mund të takoheni në këtë e Novobërdës dhe Qyteti Antik i Ulpianës. Kosova

vend të bukur si: vend i vogël por shumë karakteristik.

Rajoni i Mirushës- lumi Mirusha është një ndër
lumenjtë më të bukur që ka ky vend i rrethuar në
të dy anët me një park që e bëjnë atë të dukët

edhe më mirë.

Drini i Bardhë- i cili buron rrëzë malit të Rusolisë
nga gurra e shpellës së Radavcit, ku krijon edhe
një ujëvarë të bukur.


RAJMONDA PLANEJA 23

Revista shkolloRe 3k
ndikimi i turizmit në rritjen ekonomike të kosovës

Turizmi në ditët e sotme është ndër industritë aftësim i dobët në kuadër të menaxhimi,

më të mëdha që sjell shumë punë dhe fitim. Një problemet me ujin dhe kanalizimin e ujërave të
ndër vendet që ndodhet në zhvillim të hershëm zeza etj.
në degën e turizmit është Kosova.
Elementet tërheqëse në Kosovë duket qartë se
Në Kosovë turizmi është industri e hershme janë rrethinat malore, qytetet e mëdha, fshatrat,

dhe më e dobët në krahasim me vendet e tjera banjat, komplekset dhe pasurit e trashëgimisë
të Evropës Juglindore, për shkak të mungesës së kulturore dhe asaj natyrore.
investimeve për shumë vite me rrallë, mungesës Në zhvillimin e turizmit dhe ekonomisë duhet
së ofertave turistike dhe mungesave të ndryshme. koncentruar në ofertë që nënshtrohet nga

Gjatë viteve të fundit është rritur numri i turistëve kërkesat turistike. Pjesa më e madhe e kërkesave
dhe vizitorëve ndërkombëtare, dhe numri më i të turistëve janë vlerat kulturore, natyra , gjuetia,
madh i tyre rritet gjatë ditëve të verës, kjo rritje peshkimi, alpinizmi, etj .
varet nga familjarët apo mysafirët tanë nga

diaspora që sjellin ndikim të madh në ekonomin Epiqendra e të gjitha rajoneve turistike të Kosovës
e vendit dhe në strategjinë turistike. është: Rajoni Qendror Turistik i Prishtinës, Rajoni
Turistik i Bjeshkëve të Nemuna, Rajoni Turistik i
Turizmi në Kosovë është një degë e rëndësishme Sharrit, Rajoni Turistik i Kopaunikut, Rajoni Turistik
e ekonomisë dhe mjaft e zhvilluar duke e shikuar i Moravës.

në aspektin e turizmit edhe pse kishte 10 vite luftë
dhe shkatërrim të vendit gjatë luftës 1989-1999. Sidoqoftë strategjitë për zhvillimin e turizmit
qoftë në nivel të komunave apo edhe në
Kosova nga pozita e saj është me mungesë të nivele kombëtar si dhe mjetet e promovimit si
mjeteve financiare, mungesë të produkteve katalogët, website-t për promovimin e turizmit si

të përshtatshme për tregun dhe mungesë të dhe agjencitë e udhëtimeve kanë bërë të veten
personelit profesional turistik.
duke e krijuar një imazh të mirë për Kosovën në
Zhvillimi i fuqisë ekonomike të vendit, vendet botën e jashtme e cila ka filluar të ketë një rritje
e punës dhe mirëqenia janë të varura nga të theksuar të turizmit në vitet e fundit, që po

atraktiviteti dhe konkurrenca. ndikon pozitivisht edhe në rritjen ekonomike
të vendit, sidomos në rritjen e performancës të
Edhe pse Kosova ka zhvillim të madh në
degën e turizmit dhe ekonomisë, Kosova në sektorit provat, kryesisht tek ndërmarrjet hotelier,
aspektin turistik haset në vështirësi për shkak të kjo mund të vërehet si gjatë stinës së verës po

kushteve të Kosovës P.sh hotelet kanë objekte të ashtu edhe gjatë stinës së dimrit.
vjetra, kanë shtretër të vjetër, nuk ka sisteme të Duke i pasur parasysh këto fakte institucionet
komunikacionit apo info-rmacionit, menaxhimi gjegjëse duhet ta kenë prioritet industrinë e
nuk është aq i orientuar në konkurrencë apo në turizmit që ky sektor të jetë stabil dhe të ketë

tregun e ekonomisë, numri i vogël i klientëve një zhvillim të qëndrueshëm në mënyrë për të
në hotele me pronësi shoqërore etj. Po ashtu siguruar një rritje ekonomike në vend, që përmes
kanë problem me udhëheqjen dhe organizimin, saj do të sigurohet edhe mirëqenia sociale e
lidhshmërinë e ofertës, problemet me energjinë, popullsisë.
24 FLANDRA JAHAJ

QendRa e kompetencës








cilësitë e një agjenti të udhëtimit





Sot industria e udhëtimit dhe turizmit është duke shikuar për rrugë të reja të
shitjes, tregjeve të reja dhe produkteve të reja turistike për shitje. Top sektorët e

biznesit të udhëtimit dhe turizmit janë linjat ajrore, hotelet dhe tuor operatorët.

Çdo biznes i ri që futet në këtë industri përveç që duhet të ketë financa stabile,
kërkohet edhe që të ketë edhe një staf të trajnuar dhe të njoh industrinë e turizmit.
Stafi e sidomos agjentët e turistik duhet të njohin mirë procesin e urdhërimit

dhe turizmit, duke filluar nga njohja e produktit turistik e deri tek obligacionet.
Agjentët e udhëtimit duhet të jenë në gjendje të shesin produktet turistike në
çdo mënyrë, por duke mos e dëmtuar asnjëherë biznesin.

Cilësitë e një agjenti profesional sipas IATA-së: Formim multi-kulturor, aftësi në

njohjen e gjuhëve, aftësi të mira organizative, integritet profesional dhe etikë,
bashkëpunues në grup (“Team Spirit”), njohurit të mira në gjeografi, si dhe aftësi
në financa, kontabilitet dhe aftësi menaxheriale.

Një agjentë i udhëtimit ka për detyrë t’i jep klientit të tij të gjithat të dhënat

me detaje si p.sh. Për fluturimin, dokumentet, akomodimi në hotel, rezervimin e
makinave me qira, për ndonjë atraksion, gjatë ditëve që do qëndrojnë klientët si
do jetë moti etj. Agjentët e udhëtimit duhet të kenë aftësi të mira të komunikojnë
me klientët, duhet ta dëgjoj dhe të kenë vëmendje ekstreme për gjerësi klienti
tregon në lidhje me rezervimin e pushimit.


Shumica e klientëve kanë problem ta përshkruajnë pushimi e tyre, ose edhe
nuk din të bëjnë zgjedhje, atëherë agjenti i udhëtimit duhet ta propozoj një
destinacion klientit të tij, si dhe ta bind për atë destinacion.


Agjentët e udhëtimi kanë të drejtë të vizitojnë destinacione dhe hotele të
ndryshme, pastaj t’ia propozojnë atë klientit të tij. Agjentët e udhëtimit ndahen
në grupe, ku secili agjent merr një grup të caktuar njerëzish në grupmosha të
ndryshme si të moshuar ose të rinjtë. Agjentët e udhëtimit përdorin sistemin e
rezervimit global (GDS). Andaj për një agjent turistik kërkohet që të këtë aftësi

dhe kualifikimet e nevojshme për të ndërtuar një karrierë të suksesshme dhe
profitabile në industrinë e udhëtimit dhe turizmit.





25
FLANDRA JAHAJ NAILE KRYEZIU

Revista shkolloRe 3k
muzetë më të vizituaRa në kosovë dhe Botë


Personat që dëshirojnë të dinë më shumë për Muzeu i Kosovës në Prishtinë
hitorinë, kulturën dhe të kaluarën në tërësi Që nga 17 shkurti i këtij viti kur edhe Kosova

këtë mund ta bëjnë duke vizituar muzetë e shënoi ditëlindjen e saj të dhjetë, Muzeun e
ndryshëm anë e kënd botës. Duke dashur të ju Kosovës e kanë vizituar mbi 7 mijë vizitorë, ku një
tregojmë më shumë rreth karakteristikave dhe numër i konsiderueshëm prej tyre janë turistë të

shtojmë kurreshtjen tuaj lidhur me muzetë, do ju huaj.
prezantojmë me disa nga muzetë më të vizituar
në Kosovë dhe gjithë botën. Muzeu i Kosovës është themeluar në vitin
1949, ndërkaq ndërtesa me arkitekturë Austro-
Muzetë më të vizituara në Kosovë
hungareze daton që nga viti 1885/6. Ajo ka për
Muzeu Etnologjik i Kosovës me mbi 10 mijë qëllim ruajtjen, mbrojtjen dhe prezantimin e

vizitorë në vit Trashëgimisë Kulturore të Kosovës.

Kryeqyteti i Kosovës, Prishtina, ka Muzeun Muzeu i Kosovës përfshin një koleksion, me
Etnologjik, i cili gjendet në rrugën “Zija Prishtina” më shumë se 50 mijë eksponate të profileve
apo e njohur ndryshe si “Rruga te Pazari i Vjetër”. të ndryshme, prej pavijonit të arkeologjisë,

teknologjisë, historisë, natyrës, etno-kulturës,
Muzeu Etnologjik i Kosovës është hapur në folklorit, trashëgimisë, etj.
muajin shtator të vitit 2006 dhe që nga kjo peri-
udhë numëron një numër të madh vizitorësh. Aktualisht, muzeu është duke u angazhuar
Muzeu Etnologjik është pjesë përbërëse e Muzeut në rikthimin e 1200 objekteve/artefakteve të

të Kosovës, i cili përbëhet nga katër ndërtesa të rëndësishme për trashëgiminë kulturore të
shekujve tetëmbëdhjetë dhe nëntëmbëdhjetë, si Kosovës, të marra nga Beogradi gjatë vitit 1998.
dhe ekspozitën etnologjike, e cila tregon jetën në

Kosovë në aspektin etnologjik.

Kjo ndërtesë dikur ka qenë pronë e familjes së
njohur Gjinolli. Prej vitit 1957 ky grup ndërtesash,
duke përfshirë këtu shtëpinë e shërbëtorëve,

shtëpinë e mysafirëve dhe shtëpinë e familjes, i
takon Muzeut të Kosovës. Emin Gjinolli ka qenë i
njohur me nofkën “Emin Kücük” – nga turqishtja Muzeu “Lidhja Shqiptare e Prizrenit”
“Emini i Vogël” - që më pas u shndërrua në “Emin
Gjiku”. E bënë Prizrenin një qytet mjaft të zhvilluar në
turizmin kosovar. Më 10 qershor 1878 u mbajt
Kuvendi i Prizrenit, i cili shpalli formimin e Lidhjes
së Prizrenit. Lidhja e Prizrenit përbën organizatën

e parë politike dhe ushtarake të mbarë kombit
shqiptar.

Muzeu është i vendosur në bërthamën e vjetër
26

QendRa e kompetencës
muzetë më të vizituaRa në kosovë dhe Botë


të qytetit të Prizrenit dhe ka vlera të veçanta Muzeu i Muzikës në Gjakovë
kulturore, historike, shoqërore dhe arkitektonike.
Muzeu i parë i Muzikës në Kosovës në Gjakovë

Sot është një nga muzetë më të vizatuara në është hapur në vitin 2016. Konsiderohet i pari
Prizren dhe në Kosovë. i këtij lloji në rajon me libra, dorëshkrime,
fotografi, instrumente, partitura, disqe etj. të cilat
pasqyrojnë traditën dhe vlerat e të gjitha gjinive

muzikore ndër vite të qytetit të Gjakovës, atyre
që janë me origjinë dhe që e bartën këtë traditë
kudo që jetuan dhe vepruan.

Ky muze po vizitohet mjaft shumë nga mijëra

qytetar e turistë të mbarë Botës.

Muzeu i Iluzioneve në Prishtinë

Nga viti 2018 në Prishtinë është hapur Muzeu i
Iluzioneve ku perceptimi i objekteve dhe realiteti
janë shumë larg. Aty janë paraqitur 36 iluzione

optike. Ajo që e shihni në këtë muze, nuk është
ashtu siç duket. Këtë muze pothuajse çdo ditë e
vizitojnë rreth 100 vizitor.
Muzetë më të vizituara në botë
Ajo që e dallon këtë muze nga pjesa tjetër është

interaktiviteti i tij, pasi e këshillueshme është Muzeu Kombëtar i Kinës, Pekin
që në muze të vihet me shoqëri dhe me telefon Duke regjistruar 7,500,050 vizitorë, Muzeu
celular apo aparat fotografik.
Kombëtar i Kinës renditet në vend të parë, me
Muzeu i iluzioneve ofron argëtim dhe përvojë një rritje prej 3,6% krahasuar me vitin e kaluar. I
të pazakontë përmes përmbajtjeve kreative. krijuar në vitin 2003, si bashkim i dy muzeve të



Përndryshe, muze të iluzioneve ka në disa qytete mëparshme Muzeu Kombëtar i Historisë Kineze
dhe vende të rajonit, Evropë dhe më gjerë, duke dhe Muzeu Kombëtar i Revolucionit Kinez, ky
përfshirë edhe në Beograd, Zagreb, Lubjanë, muze ndodhet në pjesën lindore të sheshit
Vjenë, etj. Tiananmen.


















27

Revista shkolloRe 3k
Instituticioni Smithsonian-Muzeu Kombëtar i prej qelqi është një ikonë në Paris dhe ndër
Hapësirës në Uashington DC vendet kulturore më të vizituara të botës.


Instituti Smithsonian është kompleksi më i Më 8 nëntor 1793, pas më shumë se dy shekujsh
madh i muzeve në botë dhe shtëpi e më shumë si Pallat Mbretëror, Luvri hapet si një muze publik
se 137 milionë objekteve. Sipas disa vlerësimeve në Paris nga Qeveria Revolucionare franceze.
nëse çdo ditë kaloni disa minuta duke shikuar Sot, koleksioni i Luvrit është një nga më të
objektet për 10 vite do të arrini të shikoni vetëm pasurit në botë, me vepra arti që përfaqësojnë

10% të subjekteve. Institucioni Smithsonian është 11.000 vjet të qytetërimit dhe kulturës njerëzore.
themeluar me fondet e James Smithson.

Instituti Smithsonian ka gjithsej 19 galeri, ndër
to galeria më e vizituar është Muzeu Kombëtar i

Hapësirës. Me mijëra objekte të ekspozuara, ndër
to është edhe avioni i parë që kanë konstruktuar
vëllezërit Whright i vitit 1903 dhe moduli i

komandës Apollo 11. Muzeu Kombëtar Ajror dhe
i Hapësirës mirëpriti 7 milionë e 500 mijë persona Muzeu i Vatikanit
vitin e kaluar.
Muzeu i Vatikanit në të cilin gjenden disa nga
veprat më të famshme të Rilindjes në botë dhe
disa nga koleksionet e ndërtuara nga Papët për
gjatë shekujve, regjistroi një rritje 1,1 për qind të

vizitorëve vitin e kaluar.

Në më shumë se 1400 dhoma vizitorët e muzeve
të Vatikanit mund të shohin vepra të ndryshme
botërore të cilat papët i kanë mbledhur me
Muzeu i Luvrit në Paris, Francë
shekuj. Me muzetë janë të lidhura edhe dhomat
Është një ndër muzetë më të famshëm në botë e Rafaelit, të cilat i ka pikturuar Rafaeli dhe
dhe më i vizituari në Evropë, duke regjistruar 7 kapela Sistine, kupolën e së cilës e ka pikturuar
milionë e 4 mijë persona, pavarësisht se ky numër Mikelangjelo i famshëm.

është ulur me 14,9 për qind vitin e kaluar.
Origjina e muzeve të Vatikanit nis nga një
Louvre ishte kala mesjetare dhe ish-shtëpia e skulpturë e mermertë e blerë 500 vjet më parë.
mbretërve francezë para se ta shndërronin në Skulptura përfaqëson Locoontte e cila u gjet më
muze para 25 vitesh. Muzeu ruan koleksionin e 14 janar 1506 në një vreshtari pranë bazilikës të

objekteve më të rëndësishme nga gjysma e parë Santa Maria Maggiore.
e shekullit XIX, ndërsa në të mund të hyni përmes Papa Guillio e bleu këtë nga pronari i vreshtarisë
piramidës së famshme të xhamit të cilën e kishte ku një muaj më vonë skulpturat u ekspozuan para
porositur ish kryetari francez Francoa Mitterrand.
publikut. U hap në vitin 1506, shek. XVI nga papa

Muzeu i Luvrit me piramidën e tij spektakolare Julius II. Muzeu shënon 54 galeri.
28

QendRa e kompetencës
Kur dëshirojmë të nisim një udhëtim janë
një mori gjërash që duhet t’i kemi parasysh,
.
mëposhtë do gjeni disa nga ato më të
rëndësishmet që udhtëmi juaj të jetë mirë i
planifikuar dhe të mos ju shkoj keq.

Kontakto mjekun dhe kompaninë e sigurimit,

sigurohu që ke vaksinimet dhe recetat e
Muzeu Britanik dhe Galeria Kombëtare në nevojshme mjekësore. Gjithashtu, pyesni

Londër, Britani e Madhe ofruesin e sigurimit mjekësor nëse politika

Galeria Kombëtare e cila ndodhet në Trafalgar juaj vlen jashtë shtetit për raste urgjente.
Square, në zemër të Londrës, shënoi më shumë Nëse nuk vlen, ju duhet të paguani sigurimin
se 6 milionë vizitorë vitin e kaluar. shtesë.


Muzeu Britanik ruan koleksionin arkeologjik Merreni me vete një kopje të pasaportës tuaj,
dhe etnografik respektivisht më shumë se tetë ose bëje një kojpe elektronike të saj
milionë objekte nga kohët parahistorike pjesë Nëse pasaporta juaj vidhet ose humbet, do
të Parthenonit e deri te salla e Asirisë. Po ashtu të mund të ktheheni përsëri në vend, ose të

vizitorët mund të shijojnë koleksionin e dytë jeni në gjendje të provoni shtetësinë tuaj.
më të madh jashtë Egjiptit ndërsa pjesa më e
vlefshme është gjithsesi Guri Rosseta i cili daton Regjistrohuni në ambasadën tuaj.
nga viti 196 para Krishtit. infoRmatat e domosdoshme Që duhet t’i di çdo tuRistë paRa se të udhëtoj në një vend tjetëR Nëse ka një problem në vend, kjo do ta bëjë


Fakti më i rëndësishëm për Muzeun Britanik më të lehtë për qeverinë tuaj të kontaktojë
është se hyrja është falas. me ju.

Ky muze mbulon çdo aspekt të historisë dhe Sigurohu të jesh i paisur me Vizë
kulturës njerëzorë duke përfshirë thuajse çdo Disa shtete kërkojnë që për qytetarët e

civilizim të botës. shteteve tjera të kenë leje te veçantë për të
hyrë në vendin e tyre.

Shikoni konvertimin monetar para se të

shkoni.

Sigurohuni që kartela juaj e kreditit të
funksionojë në vendin që po vizitoni.

Gjithmonë keni para në dorë. Jo çdo vend

merr kartat e kreditit.

Kontrolloni tarifat e hyrjes / daljes së vendit,
që nuk përfshihen në biletën tuaj.

Hulumto mbi organizimet e planifikuar në

vendin që do ta vizitoni.

BARIJETA RABI ERZA HOTI 29

Revista shkolloRe 3k
TURIZMI I ERRËT TURIZMI I ERRËT TURIZMI I ERRËT TURIZMI I ERRËT

Turizmi i errët i referohet vendeve për vizitë ku Si dhe një testament që jep zemra ndaj njerëzve
kanë ndodhur disa nga ngjarjet më të errëta të të këqij çka mund t’i shkaktojnë njëri-tjetrit, ai

historisë njerëzore. Kjo mund të përfshijë gjeno- gjithashtu vepron si një kujtesë dhe mjet jetësor
cid, vrasje, burgosje, spastrim etnik, luftë ose i edukimit për të provuar dhe parandaluar që të
katastrofë - natyrore ose aksidentale. Turizmi ndodhin përsëri mizori të tilla. Memoriali ne vitin
i errët është përcaktuar si turizëm që përfshin 2019 ka pasur 2 milion 320 mijë vizitorë.
udhëtimin në vendet që shoqërohen historikisht

me vdekjen dhe tragjedinë.

Memoriali dhe Muzeu Kombëtar 9/11 në New
York, SHBA


Një kontribut kujtimi dhe nderi për 2,977 perso-
nat e vrarë në sulmet terroriste të 11 shtatorit
2001.

Pishinat që pasqyrojnë Kullat Binjake ulen nën

gjurmët e vendit ku dikur qëndronin Kullat Binjake
dhe mbajnë emrat e çdo viktimë të vendosur Chernobyl në Pripyat në Ukraine
në panelet e bronzit që rrethojnë pishinat. Ata Aksidenti më i keq bërthamor në botë ndodhi
janë një kujtesë e tronditur, por e fuqishme për ne 25-26 Prill 1986 në reaktorin bërthamor të
humbjen më të madhe të jetës nga një sulm i Chernobyl. Efektet e tij janë akoma një rrugë e

huaj në tokën amerikane. Muzeu ka mesatarisht gjatë, shkencëtarët vlerësojnë se do të duhen
rreth 9,000 vizitorë në ditë. deri në 20,000 vjet që zona të bëhet përsëri e
banueshme. Sidoqoftë, nivelet e radioaktivitetit

në secilën zonë ndryshojnë, kështu që është
shumë e vështirë të dihet kur Chernobyl do të
jetë i sigurt për të jetuar.

Që nga viti 2010 është hapur për turistë, por

ata duhet të kontrollohen para se të vizitojnë
dhe të kontrollohen për grimcat radioaktive pasi




Memoriali dhe Muzeu Auschwitz - Birkenau në

Poloni

Kampi më i madh i përqendrimit nazist i
Gjermanisë, i ndërtuar ndonjëherë, Aushvic është
një simbol global i terrorit dhe gjenocidit që pa
më shumë se 1.1 milion burra, gra dhe fëmijë

humbin jetën e tyre.
30

QendRa e kompetencës
TURIZMI I ERRËT TURIZMI I ERRËT TURIZMI I ERRËT TURIZMI I ERRËT

të largohen. Turistëve u është thënë gjithashtu të pret ekspozita të objekteve nga shpërthimi dhe
mos prekin objektet dhe të mos ulen kudo. Rreth viktimat e tij, dhe dëshmitë e atyre që mbijetuan.

60,000 turistë vizituan Chernobilin në vitin 2018. 1.5 milion njerëz vizituan Muzeun Përkujtimor të
Paqes në Hiroshima në 2018.
Rrënojat e Pompeit në Napoli, Itali

Qyteti i Pompeit është i famshëm, sepse u
shkatërrua kur shpërtheu një vullkani pranë, mali
Vesuvius, duke e mbuluar atë në të paktën 19

metra hiri dhe mbeturina të tjera vullkanike.

Shpërthimi i vullkanit ishte shumë mijëra herë
më e fuqishme se bomba atomike e Hiroshimas,
varrosja e shpejtë e qytetit e ruajti atë për shekuj

para se rrënojat e saj të zbuloheshin në fund të
shekullit të 16-të. Muzeu Përkujtimor i Paqes në Nagasaki,
Japoni
Rreth 2.5 milion turistë vizitojnë Pompein çdo
vit, duke e bërë atë një nga atraksionet më të Muzeu Përkujtimor Paqes Kombëtare Nagasaki

njohura të Italisë. për Viktimat e Bombës Atomike, që shpërtheu
mbi Nagasaki më 9 gusht 1945 menjëherë e uli
qytetin në gërmadha dhe mori shumë jetë të
çmuara. Edhe njerëzit që arritën të mbijetojnë

kishin mbetur me plagë të pashlyeshme mendore
dhe fizike dhe me çrregullime rrezatimi.

Qëllimi i muzeut është t’ua përcjelli njerëzve
realitetin e dëmeve të bombës atomike si në

Japoni ashtu edhe jashtë saj, për të informuar
gjeneratat e ardhshme, për të mësuar nga
Muzeu Përkujtimor i Paqes në Hiroshima, historia dhe për të ndërtuar një botë paqësore pa
Japoni armë bërthamore. Muzeu çdo vit ka rreth 300.000

Një moment që ndryshoi rrjedhën e historisë së vizitorë.
botës përgjithmonë, më 6 gusht 1945 një bombë

atomike shpërtheu rreth 600 metra mbi qytetin e
Hiroshima duke sinjalizuar fundin e Luftës së Dytë
Botërore, por me një kosto të paimagjinueshme
për jetën, numrat te cilët nuk do të dihet kurrë me
siguri.


Muzeu Memorial është një thirrje për të vepruar
për të gjithë njerëzimin: “Jo më Hiroshima” dhe
31
LEDIAN BERISHA

Revista shkolloRe 3k
TOP AEROPORTET MË TË KËRKUARA MË BOTË TOP AEROPORTET MË TË KËRKUARA MË BOTË

Airoporti Istambul Shkalla e transferimit është në 28.9% në muajin
në shqyrtim (-0.5 pikë përqindjeje kundrejt vitit
Aeroporti i Stambollit (turqisht: İstanbul
Havalimanı) është aeroporti kryesor ndërkombë- të kaluar) dhe pasagjerët transferues u rritën me

tar që shërben në Stamboll, Turqi. 1.7% në 832.406.

Ndodhet në rrethin Arnavutköy në anën
evropiane të qytetit. Aeroporti i Stambollit panë
që numri i pasagjerëve të rritet me gati 1.55 milion

në vitin 2019. Shifrat e publikuara së fundmi
treguan se Aeroporti i Stambollit, Aeroporti
Atatürk dhe Aeroporti Sabiha Gökçen pritën

rreth 104.1 milion, përfshirë 38.4 milion vendas
dhe 65.8 million ndërkombëtarë, pasagjerë vitin
e kaluar. Airoporti i Singaportit

Vendin e parë si aeroporti më i mirë i vitit 2019

sipas përdoruesve të internetit eDreams. Më
shumë se 68 milion njerëz u nisën dhe ateruan
në aeroportin Singapor të Changi në vitin 2019.

Aeroporti është një nga shpërndarësit më të
mëdhenj të transportit në Azi dhe një nga më të
ngarkuarit në këtë zonë.




Zurich Airoport

Aeroporti i Cyrihut (gjermanisht: Flughafen
Zürich, IATA: ZRH, ICAO: LSZH) është aeroporti
më i madh ndërkombëtar i Zvicrës dhe qendra

kryesore e Linjave Ajrore Ndërkombëtare të
Zvicrës. Ai shërben në Zürich, qyteti më i madh
i Zvicrës dhe me lidhjet e tij për transport

sipërfaqësor, pjesën më të madhe të vendit. Airoporti Frankfurit

Në vitin 2019, aeroporti mori vlerësimin Botëror Frankfurt am Main Airport i njohur gjithashtu si
të Udhëtimit në kategorinë “Aeroporti kryesor Rhein-Main-Flughafen, është një nga aeroportet
i Evropës” për të 17-të herë me radhë. Skmimi kryesor ndërkombëtar që ndodhet në Frankfurt,

Skytrax gjithashtu rendit Aeroportin e Cyrihut qyteti i pestë më i madh të Gjermanisë dhe një nga
mes 10 aeroporteve më të mira në botë për qendrat kryesore financiare në botë. Ai operohet
miliona udhëtarë çdo vit. Pasagjerët lokalë u nga Fraport dhe shërben si qendra kryesore
rritën me 4,3% në 2 05050517 në qershor 2019. për Lufthansa përfshirë Lufthansa CityLine dhe
32

QendRa e kompetencës
TOP AEROPORTET MË TË KËRKUARA MË BOTË TOP AEROPORTET MË TË KËRKUARA MË BOTË

Lufthansa Cargo si dhe Condor dhe AeroLogic. Arlanda, Stokholm, Suedi Airoport

Aeroporti mbulon një sipërfaqe prej 2.300 Aeroporti i Stokholmit Arlanda është një aero-
hektarësh (5,683 hektarë) tokë dhe përmban dy port ndërkombëtar i vendosur në Komunën

terminale pasagjerësh me një kapacitet afërsisht Sigtuna të Suedisë, afër qytetit Märsta. Aeroporti
65 milion pasagjerë në vit, katër pistë dhe objekte ndodhet brenda Qarkut të Stokholmit dhe
të gjera logjistike dhe mirëmbajtjeje. krahinës së Uppland.

Më shumë se 70.5 milion pasagjerë kaluan Aeroporti Arlanda e shfry-tëzuan afër 27 milion

përmes Aeroportit të Frankfurtit në vitin 2019. pasagjerë në 2017, me 21.2 milion pasagjerë
ndërkombëtarë dhe 5.5 milion vendas.



















Brisbane, Australi Airoport
Londër Heathrow Airoport
Aeroporti Brisbane (IATA: BNE, ICAO: YBBN) është

aeroporti kryesor ndërkombëtar që shërben I njohur ndryshe si London Heathrow. Ai është
Brisbane dhe Queensland të Jug-Lindjes. aeroporti i dytë më i ngarkuar në botë nga trafiku
ndërkombëtar i pasagjerëve, aeroporti më i nga-
Aeroporti shërben 31 linja ajrore që fluturojnë në rkuar në Evropë nga trafiku i pasagjerëve dhe
50 destinacione vendase dhe 29 ndërkombëtare, aeroporti i shtatë më i ngarkuari në botë nga

në total kapin më shumë se 22.7 milion pasagjerë trafiku total i pasagjerëve.
që udhëtuan përmes aeroportit në vitin 2016.
Në vitin 2019, shënoj një rekord 80.8 milion
Në vitin 2016, një raport i OAG rëndit Brisbane si pasagjerë. Objekti i aeroportit është në pronësi
aeroportin e pestë më të ngarkuar në botë. dhe operohet nga Heathrow Airport Holdings.





















33
YLLKA IBALLI

Revista shkolloRe 3k
c vid 19






Ndikimi i COVID-19 në ekonomi me në aktivitete që krijojnë vende pune, rritja
e rrezikut të varfërisë te të punësuarit dhe
COVID-19 i ka shtrirë efektet e tij edhe përtej
shëndetit. Përhapja në thuajse 200 shtete të botës papunësia e të rinjve janë disa nga trashëgimitë

dhe kthimi në një pandemi globale, ka paralizuar e tij në Evropë.
çdo lëvizje dhe veprimtari, duke izoluar miliona Në Kosovë, si vendi me papunësinë më të lartë
njerëz. Ekonomia, tregtia, turizmi, transporti e në Evropë, efekti i një krize të ardhshme mund të

një sërë biznesesh të rëndësishme në këto vende ketë përmasa edhe më të rrezikshme.
janë mbyllur tërësisht.
Ndikimi i COVID-19 në turizëm
Përhapja e koronavirusit është para së gjithash Në një letër të hapur drejtuar të gjithë kombeve
një tragjedi njerëzore, duke prekur qindra mijëra Këshilli Botëror i Udhëtimit dhe Turizmit, shprehet
njerëz. Ajo gjithashtu ka një ndikim në rritje në se turizmi është një nga sektorët më të prekur të

ekonominë globale.
kësaj krize të shkaktuar nga pandemia COVID-19.
Për të kontrolluar përhapjen e virusit, njerëzit në Çdo vit turizmi gjeneron 10.4% të GDP botërore
mbarë botën janë izoluar në shtëpitë e tyre dhe që përkthehet në 319 milionë të punësuar në një

bizneset janë mbyllur. Nuk ka asnjë precedent shtrirje prej 185 shtetesh. Sipas Këshilli Botëror i
në historinë ekonomike për një tronditje kaq të Udhëtimit dhe Turizmit, udhëtimet globale do të
papritur ekonomike. Ajo që nuk mund të thuhet ulen me 25% për vitin 2020, ose e thënë ndryshe
tani është shkalla e ndikimit, e ajo që mund të do të mungojnë 3 muaj udhëtimi në të gjithë
thuhet është se pritshmëritë për të ardhmen nuk botën. Kjo mund të çojë në uljen e punësimit me

janë aspak të mira. Shkurt: jemi në prag të një 12-14%. Gloria Guevara, Presidente dhe drejtore
recesioni të madh global. ekzekutive e WTTC, tha: “Shifrat tona tregojnë
ndikimin që do të ketë në udhëtim dhe turizëm
Efekti i menjëhershëm i gjithë këtyre kufizimeve
është rënia e aktiviteteve ekonomike, gjë që pandemia Covid-19. Analizat tona thonë se janë

rezulton në rënien e prodhimit dhe rritjen e në rrezik rreth 50 milionë vende pune në të gjithë
çmimeve. Varësisht prej kohëzgjatjes, kjo mund botën”.
të rezultojë në humbjen e shumë vendeve të Përhapja e pandemisë COVID-19 ka goditur

punës dhe mbylljen e shumë bizneseve. Humbja rëndë edhe turizmin kosovar, një sektor ky me

do të jetë e pabarabartë: do të pësojnë më shumë potenciale të mëdha ekonomike. Sipas Shoqatës
bizneset e vogla dhe punëtorët që kryejnë punë së Turizmit Alternativ të Kosovës për shkak të
të cilat vlerësohen më pak. COVID-19 industria e turizmit është në kolaps
total, sektori i turizmit ka nevojë për një vëmendje
Ky problem bëhet edhe më serioz kur dihet se

plagët nga Recesioni i Madh i 2008-ës ende nuk më të madhe nga ana e qeverisë. ShTAK kërkon
janë shëruar plotësisht në Bashkimin Evropian një zgjidhje, me qëllim që të shpëtohet industria
e më gjerë. Rritja e borxheve publike, rritja e e turizmit, ka ndikim të madh në ekonominë e
pabarazive ekonomike, investimet e pamjaftuesh- vendit dhe në krijimin vendeve të punës. Në këtë
34

vid 19 Pamje nga kryeqendrat e Botës
QendRa e kompetencës





periudhë të rëndë për shkak të COVID-19 ky gjatë kohë së Pandemisë

sektor është bllokuar i tëri dhe në situatën aktuale
rezervimet për periudhën prill-maj-qershor 2020
janë zero, pasi janë anuluar të gjitha grupet, si
ato kulturore po ashtu edhe ato te aventurës,

hikingut, etj, që kishin planifikuar të vizitonin
Kosovën gjatë kësaj periudhe”. new yoRk san fRancisco

Për t’i lehtësuar dëmet që vijnë si pasojë e
ndikimit të pandemisë COVID-19, Organizata

Botërore e Udhëtimit dhe Turizmit ka propozuar
tre masa jetike për të gjitha qeveritë, për të
mbështetur bizneset në sektorin e udhëtimit dhe
turizmit:


1.Ndihma financiare duhet të jepet për të new delhi Roma
mbrojtur të ardhurat e miliona punëtorëve në
sektorët të cilët përballen me vështirësi të mëdha
ekonomike.


2.Qeveritë duhet të japin kredi me kamatë zero
për kompanitë globale të udhëtimit dhe turizmit,
si dhe miliona bizneseve të vogla dhe të mesme,
si një stimulim për të parandaluar kolapsimin e BeRlin los angeles

tyre.

3.Të gjitha taksat, detyrimet dhe kërkesat financi-
are për sektorin e udhëtimit duhet të hiqen me
efekt të menjëhershëm të paktën për 12 muajt e

ardhshëm.

Vendet në rajon kanë ndërmarrë disa masa wuhan paRis
ekonomike për të zbutur rënien ekonomike për
shkak të pandemisë COVID-19.










londëR BaRcelona


35
ELENA MORINA, RITA MORINA, BRIKENA MORINA

Revista shkolloRe 3k






Çfarë thonë nxënësit Për qendrën e komPetencës?





Nxënësit e Qendrës së Kompetencës kanë bërë një pyetësor online në të cilën kanë
shprehur idetë dhe mendimet e tyre për shkollën dhe më pas i bashkuan ato për ta krijuar
një raport të shkurtër. Të lexojmë se çfarë kanë thënë ata:


Për çdo shkollë, pavarësisht se çfarë drejtimesh ka, jemi ne nxënësit që i japim frymë
shkollës, një medaljon i ndritshëm në historinë e institucionit, jemi ne të cilët nuk ndalemi
së rreshturi me pyetje.

Mendimet tona si të rinjë nuk ndalen aspak, pasi ne jemi të çiltër, disa të lexuar e të dashuruar

me librin, që i themi pyetjet pa paragjykime ashtu siç i ndjejmë dhe i përjetojmë, shpesh
edhe të çuditshme e të paparashikuar, aq sa nuk ta pret mendja, sillemi e mendojmë po si
do ta quanim ndryshe Qendrën e Kompetencës? Do ta ndryshonim emrin? Jo, nuk do ta
ndryshonim sepse jemi pikërisht ne nxënësit e kësaj shkolle që e përfaqësojmë denjësishtë

këtë emër sepse kemi njohuri e aftësi të thella të sakta për të vendosur dhe për të zgjidhur
shumëcka.

Një pyetje tjetër që na shkonte në medje ishte, po ta rikthenim kohën pas, a do ta zgjidhnim
përsëri të njejtën shkollë? Po si nuk do ta zgjidhim këtë shkollë që në fokus ka të nxënit, zbut

problemet e vështërsitë që shfaqen tek ne, kontribon në vlerat qytetare dhe demokratike,
na krijon hapësirë të shfaqim talentin tonë dhe të gjithë këtu jemi të barabartë.

Në shkollën tonë, duke u gërshetuar teoria dhe praktika e zbukurojnë edhe më shumë
shkollën duke lenë mbresa tek gjithsecili. Këtu ka vend për më shumë mendim dhe

përgjithësim përvoje, sepse përpos mësimit në klasë praktika shton edhe një tjetër vlerë,
ku ne mund ta shprehim veten edhe në punë.

E gjitha kjo është një mision i veçantë dhe i pa dukshëm i shkollës dhe i profesorëve tanë,
për t’i vënë nxënësit në qendër të vëmendjes, ashtu siç e ka edhe emrin.


Mbase jo e fundit: Nuk e di nga të i’a filloj, secilën fjalë që e thonë ata është mësim për
ne, secilin hap që bëjnë ata është një shembull i mirë për ne, kush tjetër do të ishte pos
mësimdhënësve tanë, ata të cilët na mësojnë nga zemra e jo nga libri.

Bashkëbisedimi me mësimdhënësit tanë është kënaqësi por edhe përgjegjësi, pasi nxisin

njohjen tek ne, madje janë edhe përfytyrim i modelit udhërrëfyes për të ardhmen, sepse
edukojnë e kultivojnë karakterin dhe personalitetin tonë. Thjeshtë janë frymëzim për ne.





36

RREZE PINTOLLI

QendRa e kompetencës






diskriminimi, Bullizmi dhe Barazia gjinore në shkollë







Diskriminimi, bullizmi dhe barazia në shkolla janë bërë çështje me rëndësi të madhe. Tani
ekzistojnë masa se si shkollat duhet të ndërmarrin veprime për të luftuar diskriminimin,
ngacmimin dhe jo barazinë midis nxënësve, por edhe në raporte tjera. Sidoqoftë, ndërhyrjet

për të zvogëluar këto dukuri negative kanë gëzuar një sukses modest dhe të kufizuar. Ky
hulumtimi i bërë në shkollën tonë synon të shoh këto çështje a ekzistojnë, çfarë shkalle, çfarë
dëmi shkatohet tek të rinjët, dhe si mund t'i luftojmë ne së bashku me mësimdhënsit dhe të
tjerët këto dukuri negative.


Përmes përgjigjeve të dhëna nga nxënësit, ne kuptuam se edhe në shkollën tonë ekzistojnë
këto dukuri negative, por se shkalla e këtyre dukurive është e ulët. Masa më e madhe e tyre
nuk kanë raportuar ndonjëherë për çështjet e lartpërmendura, disa prej tyre pranuan se
kanë diskriminuar të tjerët padashje. Por se lidhur se zbatohen ligjet që sigurojnë të mos ketë
diskriminim, bullizëm ose jo barazia në Kosovë, ata ishin të ndarë në mendime, disa duke

thënë se zbatohen e të tjerët me përgjigjet e tyre duke aluduar në mos zbatim të ligjeve në
fjalë.

Sa i përket shkaqeve të paraqitjes të këtyre dukurive, ata numëruan disa prej tyre si:


Statusi shoqëror dhe ekonomik;

Mungesa e respektit të ndërsjelltë;

Ngacmimi mbi pamjen e jashtme;

Përkatësia kombëtare, feja dhe raca.

E rëndësishme është secili nga ata që do përballeshin me këto dukuri do reagonte në mbrojtje

të vetëvetës apo shokëve, duke e raportuar te strukturat e shkollës (profesori, kujdestari apo
drejtoria e shkollës). Sa a kanë marrë përkrahjen e duhur nga strukturat e shkollës, ata janë
përgjigjur pozitivisht duke deklaruar se mësimdhënësit dhe drejtoria në raste e paraqitura

kanë reaguar duke marrë masat e nevojshme dhe parandaluar raste e diskriminimit, bullizmit
apo jo barazisë gjinore.

Dëshira e nxënësëve tonë është që të respektohen të drejtat dhe liritë e secilit prej tyre dhe
secili të veproj me përgjegjësi për një shoqëri pa diskriminim, bullizëm dhe jo barazi gjinore.

Ata rekomandojnë se luftimi i këtyre dukurive bëhet përmes një trajtim të barabartë dhe
dashurisë më të madhe për njëri-tjetrin.


37

RREZE PINTOLLI ENSAR EMINI, FLANDRA JAHAJ, FLORIAN SHALA, ELENA MORINA

Revista shkolloRe 3k
Firmat Ushtrimore në QK dhe shkathtësive profesionale, kjo rrjedhimisht
më ka ndihmuar që të vendos për të ardhmen
Gjatë viteve shkollore në Shkollën e Mesme

Profesionale “Qendra e Kompetencës”, ne si nxë- time si mua ashtu edhe shumë nxënësve të tjerë.
nës kemi mundësi që të bëjmë praktikën në Firma Ushtrimore “Karrota”
forma të ndryshme (brenda dhe jashtë shkollës), Firma jonë ushtrimore e quajtur “Karrota” është
por forma e praktikës që më së shumti ja vlen firmë e cila bazohet në firmën e marketingut

të përmendet është ajo që zhvillojmë në Firmat “Karrota” e cila vepron në tregun e Kosovës me
Ushtrimore, të cilat me të vërtetë janë forma shumë suksese. Firma jonë po ashtu merret me
më atraktive dhe më interesante gjatë gjithë marketing, organizimin e eventeve të ndryshme,
shkollimit.
krijimin e identitetit të ndërmarrjeve (llogot,

Çfarë është një firmë ushtrimore? slloganet), menaxhimin e rrjeteve sociale, krijimin
e posterëve, reklamave të ndryshme, etj.
Firma ushtrimore është formë praktike në
shkolla profesionale e cila bazohet në një firmë Si firmë ushtrimore ne kemi organizuar si dhe e
të vërtetë e cila vepron në treg. Pra, me ndihmën kemi qenë pjesëmarrës në këto evente:

e profesorëve përfaqësues të firmës ushtrimore •Aktiviteti humanitar i organizuar nga ana e
nxënësit do jenë në gjendje të dinë të gjitha drejtorisë ku ne kemi qenë pjesëmarrës duke
punët e një biznesi, duke pasur mundësinë të mbledhur të holla të cilat më pas janë dhuruar
ushtrojnë funksionet e pozitave të punës në një për familjet me nevojë gjatë festave të fundvitit.

biznes. Pra, vetë nxënësit i kryejnë punët dhe në
këtë mënyrë ata bëhen më të përgatitur për jetën • Organizmi i eventeve të ditëlindjeve, organizim
e punës që i pret jashtë shkollës. plotësisht i bërë nga nxënësit e firmës ushtrimore,
që personat tonë të dashur të ndjejnë veten të
Në shkollën tonë funksionojnë disa firma ushtri- veçantë në ditët e tyre speciale.

more me veprimtari të ndryshme të cilat janë: FU
“Karrota” (kompani e marketingut), FU “Dardania •Organizimi i eventeve të festave të ndryshme
Travel” (agjension turistik), FU “Dreamteamks” prej të cilave ne arritëm që në mënyrën më të
(kompani për organizimin e eventeve), FU mirë të organizojmë festën e 7 Marsit me qëllimin
“Autosallonlux” (autosallon), FU “Futurecareqk” që t’i falenderojmë profesorët dhe profesoreshat

(kompani tregtare për teknologji), FU Guida për ndihmën, mbështetjen dhe përkrahjen që ata
Turistike Dardania (Guidë turistike) dhe FU na dhurojnë gjithmonë.
“Masterclass” (Kompani tekstili). Po ashtu ne kemi arritur të nxjerrim material

Eksperienca ime në firmat ushtrimore?
promovuese të punuar në mënyrë profesionale
E mrekullueshme, si një nxënëse me qëllime lidhur me firmën ushtrimore “Karrota”, një që
firma ushtrimore më ka shtyer ta shoh veten vlen të përmendet ka qenë video e zhvillimit të
edhe në këndvështrime më të largëta kur vie fjala punëve në FU-në tonë, e cila është përdor edhe
për punë. Unë jam nxënëse e klasës XII-2 dhe jam nga shkolla në promovimin e saj. Për të mësuar

pjesë e firmës ushtrimore “Karrota”. Kjo praktikë më shumë lidhur me punët e përfunduara në FU
në firmat ushtrimore siç e ceka edhe më lartë më “Karrota” kërkoni në fb (Firma Ushtrimore Karrota)
ka ndihmuar shumë përmes ngritjes të aftësive dhe ig (fu_karrota).
38 DIELLZA ELSHANI

QendRa e kompetencës















Diplomon gjenerata e parë në BTEC-

Pearson Education

Qendra e Kompetencës në Prizren së bashku me
Qendrën e Kompetencës në Ferizaj janë shkollat
e vetme në Kosovë që implementojnë Programin

BTEC nga Pearson Education, institucioni i lartë i
arsimit nga Mbretëria e Bashkuar, për nivelin III
dhe IV si dhe nivelin e V për “Këshilltar në Karrierë”

Me 20 nëntor 2019, Qendra e Kompetencës në

Prizren nën mbikëqyrjen e Luan Sopit dhe Edona
Turtulla Rada dhe team leader-ëve të Ekonomisë
të drejtuar nga prof. Donika Kosumi Osmani,
të Tregtisë të drejtuar nga prof. Lyra Koçinaj

dhe të Udhëtimit dhe Turizmit të drejtuar nga
prof. Erëlindë Çollaku & prof. Arbnora Kolgjeraj
Rexhaj dhe të gjithë mësimdhënësve të Qendra
e Kompetencës në Prizren diplomuan gjeneratën

e parë të 23 nxënësve të vitit shkollor 2015/16 të
Qendra e Kompetencës në Prizren dhe 20 të tjerë
studentë me nivelin e V-të.

Shkolla ka vazhduar me sukses implementimin e

programit edhe për gjenerata tjera, ku në këtë vit
priten të diplomojnë edhe nxënës të tjerë. Ajo që
është me rëndësi të theksohet është se nxënësit
marrin diploma të njohura ndërkombëtare si dhe

me aftësitë e fituar ata kanë një qasje më të lehtë
në raport me të tjerët për sigurimin apo edhe
krijimin e vendeve të punës. E gjithë kjo mund të
konsiderohet një aset shtesë për shkollën tonë,

duke nga diferencuar nga të tjerët. Lirisht mund
të themi se Qendra e Kompetencës është model i
ndryshimeve në arsimin profesional në vend.
39
ELSA KRASNIQI, ARTA THAQI

Revista shkolloRe 3k


diÇka Për talentët e sPortit dhe të tjerë në shkollën tonë

alentët e shkollës janë të shumtë në shquar në basketboll. Karrieren sportive e ka
numër dhe kjo do të thotë se do ishte nisur para 4 viteve dhe që prej asaj kohe ka qenë
e pamundur ti parqesim të gjithë ata aktiv në të gjitha gjeneratat U16 dhe së fundmi

T këtu, por se ne me kënaqësinë më të po zhvillon vitin e fundit si U18.
madhe do ju njohim me disa prej tyre. Mëposhtë Besmiri është lojtar i ekipit “Ponte Prizreni” për
gjeni profilet e tyre.
gjeneratat U18 dhe po ashtu është inkuadruar
renusha Zogaj, nxënëse e shkollës edhe në ekipin e Seniorëve. Pra është në përbërje

“Qendra e Kompetencës” në klasën të formacionit në Superligën e Kosovës në
e X-të, Drejtimi i Ekonomisë. Është bas-ketboll . Ai ka qenë i grumbulluar dy herë
Dnjë ndër femrat më talentuara në në përzgjedhjet e Kombëtarës së Kosovës në
sportin e futbollit, ajo është pjesë në klubin gjeneratat e reja në U16 dhe njëherë U18.
futbollistik femëror të qytetit, klubin “Liria”, duke Besmiri ka qenë pjesëmarrës 4 herë në ekipet

mbrojtur ngjyrat e ekipit prej 2016. Tani ajo është shkollore, ku ka ndihmuar shkollën tonë në fitimin
reprezantuese e ekipit kombëtar të futbollit të e një medalje në garat e regjionit të Prizrenit për
femrave U16 të organizuar nga UEFA, që nga shkollat e mesme.

shkurti i vitit 2020 dhe pretendon të arrij suksese
edhe më të mëdha. Duke e njohur atë, tashmë Garat pjesëmarrëse në cilat ka qenë ai kanë
sukseset mund të themi se i ka të garantuara. dëshmuar se është një prej lojtarëve kyç të ekipit,
duke dhënë një ndihmesë të madhe për ekipin
me një mesatare prej 14 pikësh dhe 16 marrjeve
të topit . Shquhet për luajtjen në trapez ku

poashtu luan në pozitën 5\4 dhe shihet si një nga
e ardhmja e Basketbollit Kosovar.



















lena Morina, nxënëse në klasë të X-të në

shkollën tonë njihet si lojtare e shquar në
sportin e hendbollit, ku ajo fitoi titullin si
esmir Memaj, nxënës i shkollës tonë
“Qendra e Kompetencës” që 3 vite tani, E“Lojtarja më e mirë në garat regjionale-

është në vitin e fundit të shkollës së Hendboll”, në muajin mars të vitit 2019. Për anga-

Bmesme. Ai njiihet një ndër talentët më të zhimin e saj të madh gjatë këtyre garave, ajo u
40

QendRa e kompetencës


diÇka Për talentët e sPortit dhe të tjerë në shkollën tonë

alentët e shkollës janë të shumtë në nderua me mirënjohje dhe me medalje të artë, lora Berisha, nxënëse e klasës të XI-të në
numër dhe kjo do të thotë se do ishte gjë që e pasuron personalitetin e saj jo vetëm shkollën tonë njihet për talentin e saj në
e pamundur ti parqesim të gjithë ata si një nxënëse, por edhe si një lojtare shumë e vizatim. Vizatimet e saj janë kryesisht

T këtu, por se ne me kënaqësinë më të përkushtuar në këtë sport. V portrete. Dashurinë për vizatimin ajo e
madhe do ju njohim me disa prej tyre. Mëposhtë pati qysh e vogël. Ne i themi Vlorës të vazhdojë
gjeni profilet e tyre. tutje ëndrrën e saj, sepse është e shkëlqyer në atë
që bënë. Disa nga vizatimet e saj kemi kënaqësinë
renusha Zogaj, nxënëse e shkollës të iu paraqesim mëposhtë.

“Qendra e Kompetencës” në klasën
e X-të, Drejtimi i Ekonomisë. Është
Dnjë ndër femrat më talentuara në
sportin e futbollit, ajo është pjesë në klubin
futbollistik femëror të qytetit, klubin “Liria”, duke

mbrojtur ngjyrat e ekipit prej 2016. Tani ajo është Elena është vlerësuar
reprezantuese e ekipit kombëtar të futbollit të lartë për lojën e saj
femrave U16 të organizuar nga UEFA, që nga nga njohës të lojës

shkurti i vitit 2020 dhe pretendon të arrij suksese së hendbollit, duke
edhe më të mëdha. Duke e njohur atë, tashmë cilësuar atë si një prej
sukseset mund të themi se i ka të garantuara. lojëtarëve më premtu-
ese në të ardhmen e
hendbollit kosovar.

dmir Hoxha, nxënës në klasën e X-të

në shkollën tonë, njihet për talentin
e tij në fushën e teknologjisë. Është
Ashumë e dukshëme se ai në njohjen Përkrahja shkollore e nxënëseve dhe nxënësve
dhe përdorimin e teknologjisë është shumë më shumë të talentuar duhet të mundësoj stimulime

përpara se sa moshatarët e vetë dhe tjerë. Admiri në një nivel të lartë, ta zgjeroj dijen dhe aftësitë
është premtues për një të ardhme të ngritur në të gjitha fushat e speciale dhe të përkrah
duke e ditur se teknologjia tashmë është pjesë zhvillimin personal harmonik në përgjithësi.
e pa ndarë e jetës tonë. Vlen të theksohet se ai

ndihmoi në anën teknike të revistës tonë. Shkolla “Qendra e Kompetencës” vlerëson lartë
aftësitë dhe shkathtësitë e nxënësve të saj, duke

i mbështetur, përkrahur dhe nxitur ata drejt
sukseseve të reja. Dhe patjetër që krenohemi e
mburremi me nxënës si ju.








41
VALENTINA RAMADANI, EMIR BUJARI, KRON MORINA

Revista shkolloRe 3k



Futbolli femëror

Futbolli është sporti më i dashur dhe më i bujshëm në të gjithë botën duke u pëlqyer nga të gjithë

grupmoshat. Një dashuri e madhe për futbollin është edhe në vendin tonë. Edhe pse vend i vogël
dëshira për sportin e futbollit është tejet e madhe dhe kjo ka nxjerr talentë që tashmë i njeh e gjithë
bota, pasi ata kanë shkelur fushat e ligave më të njohura të futbollit në botë. A vlen kjo edhe për

futbollin e femëror?

Ne duhet të dimë se gjinia femërore në të kaluarën e ka pasur tejet të vështirë pjesëmarrjen në
sport dhe paragjykimet kanë qenë shumë të dukshme për këtë arsye një numër jo shumë i madh
i vajzave janë marrë me këtë sport. Kjo tashmë ka ndryshuar dhe ajo është vetëm e kaluar, numri i

vajzave tashmë çdo ditë e më shumë po shtohet.

Është një vendim shumë i rëndësishëm dhe i vështirë për femrat të vazhdojnë drejt rrugës së
sportit, sepse gjykimet, vështirësitë, kushtet dhe shumë faktorë të tjerë në vendin tonë ende nuk
kanë arritur ta kuptojnë qëllimin dhe kuptimin e sporteve, prandaj mbi të gjitha gjinia femërore që

merret me çfarëdo lloj sporti jam e bindur që janë femra me karakter dhe vetëbesim të fortë, dëshira
e madhe e tyre për sukses mund të gjitha pengesat dhe ato meritojnë përkrahje shumë të madhe.

Vetëdijësimi filloi të rritet me hapa të mëdha në vendin tonë, e për këtë arsye edhe sporti i femrave
filloi të ketë përkrahjen e duhur në Kosovë. Deri më tani shumë qytete të Kosovës kanë arritur të kenë

klubin femëror të qyteteve dhe me një përkrahje të përgjithshme shoqërore, shtetërore jemi në hapat
e sukseseve sportive. Gjithashtu, Kosova tani njihet edhe nga vende te ndryshme të botës duke
pasur kombëtaren e futbollit të Kosovës me grupmoshat U16, U19 dhe Seniore .

Një SHEMBULL për ne u bë një figurë shumë e njohur, e cila ndihmoi vendin tonë në masë të madhe

në fushën e sporteve, ajo është xhudistja - Majlinda Kelmendi duke na përfaqësuar në mënyrën më
të mirë të mundshme vendin tonë në shumë gara dhe kampionate në vende të ndryshme të botës.

Ne jemi femra dhe mund t’ia dalim jo vetëm në sport, por në çdo fushë të jetës, duke mbështetur
njëra tjetrën dhe duke punuar shumë. Po punojmë dhe besojmë për një të ardhme sportive të pasur

të vendit tonë.

Për ty vajzë e dashur…




Bëhu ajo që ti dëshiron të bëhesh pa marrë parasysh

fjalët e të tjerëve.

Së bashku mund të ndërtojmë një të ardhme më të mirë.

~GirlsPower~




42 DRENUSHA ZOGAJ

QendRa e kompetencës


Libri Si të punojmë së bashku?


Me një kohë, unë librin e nënçmoja shumë. Më Një ekip i mirë nuk është asnjëherë rastësi.
dukej si diçka e kotë për tu marrë me të, t’i shfletoja Të punosh së bashku kërkon shumë punë nga
faqet e librit kisha përtaci, ndonëse nuk e dija se gjithë anëtarët e ekipit. Puna ekipore është e
në ato faqe bëhet përshkrimi më i mirë i njeriut. rëndësishme dhe kjo ju lejon të shkëmbeni ide,

Çdo ditë që po e jetoja më dukej monotone, më të punoni në projekte të mëdha dhe të ndiqni
dukej se e gjithë barra e botës po qëndronte mbi qëllime të përcaktuara.
supet e mia. Bëra inat me veten. Këmbëngula që Ndonjëherë të punosh me të tjerët është me të
ta marr librin në dorë. Sapo e përfundova faqen e vërtetë e vështirë sidomos kur mendimet e tuaja

parë mezi prisja që t’i shfletoja edhe faqet tjera. Sa nuk përshtaten me të tjerët ose kur ata as nuk
herë më dëshpëruan njerëzit i kthehesha mikut mundohen të kuptojnë qëllimet e juaja. Shpesh-
tim më të mirë – librit.
herë ndodh që të jemi pjesë e ndonjë grupi që na
Librat e bëjnë jetën tonë të lehtë pasi ato na bënë të mendojmë “Çfarë po kërkoj unë në mesin

informojnë për gjëra të ndryshme që kanë të e këtyre njerëzëve?”
bëjnë me një jetë të lumtur dhe të informuar. Në Puna e mirë në ekip kërkon disa baza, të tilla
shoqërinë e librit, njeriu nuk e ndjen kurrë mërzinë si komunikim i hapur, vizion i qartë dhe role të
e rutinës së përditshme nëse nuk ka asgjë tjetër qarta në grup. Po ashtu për të punuar me të tjerët

për të bërë. Librat kanë shumë çudira në faqet është me rëndësi të njohësh tiparet e tyre të
e tyre dhe kjo magji përjetohet kur zhytemi në mira, atë që mund të ofrojnë për punën në grup,
përmbajtjen e tyre interesante. Zhurma e faqeve si dhe secili anëtar çdo punë që e merr përsipër
të librit ma freskon shpirtin, më bënë të ndihem ta bëj me përgjegjësi të plotë, ta bëj me vullnet

si njeriu më i pasur në botë. Më duket sikur se të të mirë dhe me pozitivitet. Nga kjo formulë fare
gjitha të mirat e botës po qëndrojnë pranë meje. e thjeshtë, më besoni nuk do të ketë vend për
Librat janë shokët tanë pa kërkesa dhe ankesa, lodhje dhe vështirësi. Disa elemente që e bëjnë
ata thjesht na japin një lloj lumturie në formën një grup të funksionojë janë: caktimi i vizionit të

e njohurive, mençurisë, informacionit, argëtimit qartë, qëllimeve të qarta, përcaktimi i detyrave,
dhe gjithmonë na ndihmojnë në marrjen e zhvillimi i aftësive dhe sensit të punës në grup.
vendimeve të duhura në jetë.
Ka shumë përfitime duke punuar së bashku si
Nga e gjithë kjo do nxjerrja një porosi për të ekip. Ajo që është thelbësore gjatë rrugës është

gjithë moshatarët e mi, që asnjëherë të mos e jo vetëm të mbash komunikimin e qartë dhe të
nënçmojnë librin sepse si ai nuk të kupton askush. motivosh njëri-tjetrin, por edhe t’i japësh njëri-
Çmojeni me zemër sepse çdo ditë do të ju duket tjetrit hapësirë për të zhvilluar aftësitë e tyre.
sikur po jetoni diçka të re.
Po e mbyll me një citim të Michael Jordan-it, i cili

dikur tha: “Talenti fiton lojëra, por puna ekipore
dhe inteligjenca fitojnë kampionate.” Unë mendoj
se të gjithë ne mund të biem dakord për këtë.

43
NAILE KRYEZIU DIELLZA ELSHANI

Revista shkolloRe 3k
KËSHILLA INTELIGJENTE PËR TA FILLUAR Pini një gotë ujë ose edhe më mirë, ujë me limon.
DITËN MBARË


Shtoni kripë në kafen tuaj.













Uji është thelbësor pa marrë parasysh çdo orë
të ditës, por veçanërisht në mëngjes. Pini ujë kur

zgjoheni për të përmirësuar performancën tuaj
Nëse keni parë njerëz që shtojnë kripë në vend të mendore.
sheqerit në kafenë e tyre të mëngjesit, kjo ndodh
sepse në të vërtetë përmirëson aromën e saj. Ajo Mund të provoni edhe një gotë ujë me limon. Kjo

largon shijen e hidhur dhe në vend të qumështit ndihmon në hidratimin, tretjen dhe humbjen e
ose sheqerit, nuk ju ngarkon me një duzinë kalori peshës, përmban vitaminë C, e cila është e mirë
në mëngjes. Sidoqoftë mos e teproni, një majë për lëkurën dhe sistemin imunitar, dhe është një
luge është e mjaftueshme për të arritur shijen e mënyrë e mirë për të filluar ditën tuaj.

përsosur. Rrethohuni nga ngjyrat

Provoni çaj të zi ose çokollatë të nxehtë me
pak kanellë.














Ngjyrat përreth ndikojnë seriozisht në dispo-
nimin tonë, thonë ekspertët. Zgjidhni ngjyra

Nëse nuk jeni një adhurues i kafes, mund të të ndritshme për shtëpinë dhe shtratin tuaj,
provoni edhe një filxhan çaj të zi. Ai përmban veçanërisht nëse nuk ka shumë dritë në

si kafeinë ashtu edhe L-theaninë, gjë që rrit apartamentin tuaj.
gatishmërinë dhe përqendrimin. Por mund të Vishuni me veshje më të ndritshme dhe do të
krijoni edhe nxitjen tuaj të mëngjesit me çokollatë shihni që humori juaj të ndryshojë dhe ndoshta
të nxehtë, nëse i shtoni pak kanellë. Ndihmon edhe dieta juaj të bëhet më e shëndetshme.

në kontrollin e niveleve të sheqerit në gjak, i cili Imagjinoni se çfarë ndryshimi mund të ketë kjo
mban nivelet e energjisë tuaj të ekuilibruar pa ju në ditët tuaja.
dhënë ndjenjën e lodhjes.

44

QendRa e kompetencës
Përfshini bollgur (tërshërë) në mëngjes Nëse nuk mund të shtoni një stërvitje të plotë,
mund të provoni të bëni 2-5 minuta trainim

ndërsa bëni gjëra të tjera. Për shembull, mund të
bëni disa mbledhje në banjë ndërsa lani dhëmbët.

Bëjeni gati veshjen tuaj një ditë më parë.









Studimet këshillojnë gjithashtu që të përpiqeni
të përfshini tërshërën në mëngjes, sepse kjo do të

forcojë energjinë tuaj dhe do t’ju bëjë të ndjeheni
më të plotë. Hulumtimet treguan se njerëzit që
hanë një mëngjes të pasur me karbohidrate Përgatitja e veshjes tuaj një natë më parë është
qëndrojnë më vigjilent gjatë ditës se njerëzit që një tjetër gjë që mund të bëni për të kursyer kohë
hanë diçka tjetër. në mëngjes. Sa më shumë që të keni përgatitur,


Ndizni muzikën dhe bëni disa ushtrime të aq më pak stres dhe shumë kohë ju duhet dhe
shpejta do të shijoni mëngjesin dhe zakonet e tjera të
mëngjesit. Nëse tashmë e dini se çfarë do të
vishni, nuk do të duhet të vendosni, dhe ndoshta
nuk do të irritoheni, në mëngjes.


Mbani një plan për ditën dhe kontrolloni
përparësitë tuaja.







Nuk ka dyshim se muzika ndikon në gjendjen
shpirtërore. Studime specifike kanë treguar që

muzika mund të nxisë lumturinë dhe ul ankthin.
Kështu, fillimi i ditës me disa melodi optimiste
dhe të lumtura është mënyra më e mirë për të
ngritur gjendjen shpirtërore dhe për t’ju bërë të Një gjë tjetër që do t’ju ndihmojë të kurseni
vazhdoni pjesën tjetër të ditës. kohë dhe do të bëni më shumë gjëra është
organizimi. Mbani një kalendar planifikimi me
Përfshirja e ushtrimeve në orarin tuaj të mëngjesit të gjitha gjërat që duhet të bëhen gjatë ditës, të
është një gjë tjetër që do t’ju ndihmojë të renditura nga më të rëndësishmet deri tek ato më
zgjoheni më lehtë pasi rrit energjinë e trupit tuaj pak të rëndësishmet. Nëse e bëni këtë, nuk do të
dhe zvogëlon lodhjen, stresin dhe ndjenjat e tjera stresoheni në fund të ditës për diçka që duhej të

negative.
ishte bërë.
45
ELBEINA NEBIU

Revista shkolloRe 3k
GJËRAT, TË CILAT DUHET T’IA Thashethemet
NDALOJMË VETES. SA MË SHPEJT! Mësoni ta doni jetën tuaj dhe të punoni shumë


Çfarë mendojnë të tjerët për gjërat që dëshironi. Të flasësh për dikë pas
shpine është thjesht fëminore. Mos e shpenzoni
Kur shqetësoheni shumë për ato që mendojnë jetën tuaj me urrejtje.
ose thonë të tjerët për ju, ju e jetoni jetën tuaj për

ta. Ju intereson shumë se si i shikoni ata dhe si ju Njerëzit toksik përreth jush
perceptojnë. Njerëzit gjithmonë do t’ju gjykojnë. Çfarëdo që të bëni, sigurohuni që të mbani
Mos e harroni. kufij të sigurt dhe të fortë rreth jush. Dhe nuk do


Të paturit të drejtë gjatë gjithë kohës t’ua ndjejë më kurrë për ato vampirët që thithin
energji. Lërini ato dhe premtojini vetes që kurrë,
Ju duhet të kuptoni se nuk do të keni gjithmonë kurrë të mos shikoni prapa.
të drejtë për gjithçka. Secili person ka besimet
dhe preferencat e veta. Dështimet

“Normalja është një iluzion. Ajo që është normale Dështimet janë të vështira, por ato janë të

për merimangën është kaosi për mizën.” – Charles gjitha pjesë e procesit mësimor. Mos kini frikë
Addams të dështoni dhe më e rëndësishmja mos lejoni
që t’ju dekurajojnë. Zgjidh veten dhe vazhdo të
Trupi perfekt
ecësh përpara. Dështimi është vetëm një mësim
Trupi perfekt, magjepsës dhe tërheqës është tjetër në jetë.

një gënjeshtër. Është një mashtrim marketingu Adhuroni mediat sociale
nga manjakët e korporatave, sepse vetëm kështu
ne do t’i blejmë produktet e tyre ose pajisjet e Nëse ju pëlqen të ndani diçka, për hir të Zotit,
shtrenjta. Pranoni të metat tuaja. Mëso ta duash bëjeni. Por ndaloni së shqetësuari nëse keni 100

trupin tënd. Ti je e bukur. ose 1000 pëlqime. Ndani atë sepse dëshironi! Mos
e lejoni veten të bëheni skllav i mediave sociale.
Shqetësoheni nëse keni veshur taka 15 cm
apo atlete Për çdo gjë që nuk keni

Është stili juaj dhe ju do të bëni ashtu siç ndjehe- Gjithmonë do të ketë njerëz që kanë më shumë

ni më mirë. Pavarësisht nëse vendosni të vishni se ne. Dhe kjo nuk duhet të jetë frikësuese për
xhinset e mamit tuaj ose një minifund me taka të ju. Bari nuk duhet të jetë gjithmonë më i gjelbër
larta, është akoma e premte mbrëma. Jepini! nga ana tjetër. E gjitha varet nga ju. Kujdesuni për
anën tuaj dhe vlerësoni ato që keni.
E kaluara
Shqetësoheni për gjëra materiale
Ajo që ndodhi në të kaluarën mund të mos Në rregull, paratë janë të dëshirueshme. Të
harrohet. Ju nuk mund ta ndryshoni atë dhe gji-thë duam një çantë plot me miliona euro.
përfundimisht do të humbni kohën tuaj duke Sidoqoftë, zotërimet materiale nuk do t’ju gara-
menduar për të. Falni veten, lini të kaluarën ntojnë kurrë lumturi. Filloni të ndërtoni një jetë të

pas jush dhe përqendrohuni në momentin tuaj paharrueshme dhe të lumtur. Gjithçka tjetër do
aktual. të vijë vetë.
46 ELBEINA NEBIU

QendRa e kompetencës






Çfarë është Për mua?



Moda është punëdhënësi më i madh global i grave, por 98% e të punësuarëve nuk
fitojnë mjaftueshëm për të përmbushur nevojat e tyre themelore. Moda nuk është diçka
që ekziston vetëm tek veshjet. Ajo është në qiell, në rrugë, kudo! Ka të bëjë me idetë, me

mënyrën e jetesës, me atë që po ndodh.

Moda është stili dhe zakoni i përhapur në një kohë të caktuar. Në kuptimin e saj më të
zakonshëm, ”moda” përshkruan stilin më të përhapur të veshjes. Shumë lloje të modës
janë të përhapura në kultura të ndryshme në një kohë të caktuar. Por, e rëndësishme

është idea që kursi i dizajnimit dhe i modës ndryshon shumë më shpejt se sa vetë kultura
si e tërë. Dizajnuesit ose stilistët e modës krijojnë dhe prodhojnë shumë artikuj veshjesh.

Termat “në modë” ose “jo në modë” janë përdorur për të përshkruar nëqoftëse dikush
apo diçka përshtatet me modën aktuale apo jo edhe aq aktuale, më të përhapur, më

popullore, por gjithsesi çdo vend ka modën e vet dhe ne nuk duhet t’i gjykojmë njerëzit
për mënyrën e tyre te të veshurit. Gjithsesi, në epokën moderne artikujt e quajtur “jo aq
aktualë mund të përshtaten në të vërtetë me termin “Retro”. Moda Retro lejon ndryshime
rregullash si për shembull “e vjetra është një e re e papritur”, kështu është edhe në modë.


Termi “modë” shpesh përdoret në një sens pozitiv, si një sinonim i magjepsjes, bukurisë
dhe stilit. Në këtë sens llojet e ndryshme të modës janë një llojë arti popullorë, përmes
të cilave një kulturë mund të ekzaminojë nocionet e saj për bukurinë dhe mirësinë.
Gjithashtu termi “modë” përdoret ndonjëherë në një sens negativ, si një sinonim i trilleve,

tendencave dhe materializmit.

Ekzistojnë një numër i madh qytetesh që njihen si qendra globale të modës ose më
mirë kryeqytete të modës. Historianët vëzhgojnë ndryshimet frekuente në stilin e të
veshurit si një zakon tepër i dukshëm perëndimor sidomos në popullsinë urbane.


Ndryshimet në veshje u zhvilluan shpesh gjatë periudhave të ndryshimeve ekonomike
dhe sociale, por më pas vazhdoi një periudhë e gjatë kohore, pa ndonjë ndryshim të
madh.

Trendet ndryshojnë gjatë gjithë kohës, por ne mund të bëhemi pjesë e tyre me stilet e

fundit duke parë në televizion se si vishen personat tonë të famshëm dhe të preferuar.
Nëse nuk i pëlqeni ata, atëherë krijoni stilin tuaj personal.

Pra, vishni çdo gjë që ju pëlqen sot!





47
ERIONA NINAJ

Revista shkolloRe 3k


fakte dhe kuriozitete






75% e dietës në Interneti konsiderohet
botë prodhohet nga varshmëri dhe mund të

vetëm 12 lloje bimore shtohet në listën e çrre-
dhe pesë specie të gullimeve mendore.
ndryshme kafshësh.





Oqeanet përmbajnë
Më shumë objekte rreth 20 mil. tonelata ari.
historike mund të gje- Është vlerësuar se, nëse

nden në oqeane se sa do të mblidhej i tërë ari
në muzetë e mbarë nga oqeanet, çdo person
botës. në Tokë do të kishte 4 kg
metal të çmuar.




Muzika ndikon në Lule dielli mund të
perceptimin tuaj për ndihmojë në pastrimin e
botën. tokës radioaktive. Japonia

po e përdor këtë për të
rehabilituar Fukushimën.




Truri i njeriut nuk mund të
Është më e mirë të krijojë fytyra, kështu që nëse
mos i tregoni qëllimet e shihni dikë që nuk e keni
tuaja, sepse e humbni takuar asnjëherë në ëndërr,

motivin për t’i arritur. gjasat janë që e keni parë
më herët, mirëpo për një
moment të shkurtër.




Lotët është zbuluar Megjithëse ka njerëz
se kanë efekt që të të shkurtër dhe njerëz
zhdukin bakteriet dhe të gjatë kudo, Indonezia
të mbrojnë sytë nga është shtëpia e disa prej

infeksionet. njerëzve më të shkurtër

48 në botë.

QendRa e kompetencës


fakte dhe kuriozitete






Mbi 350 mil. njerëz Krokodili është e vetmja
vuajnë nga çrregulli- kafshë që vazhdon e zgja-

mi i varësisë ndaj fa- tet deri në ditën e fundit të
cebook-ut. ekzistencës, centimetrat e
saj ndryshojnë nga muaji
në muaj.



Titaniku është anija që
Dallga më e madhe e konsiderohet si anija e
regjistruar deri më sot pare gjigante në botë.
ka qenë në vitin 1971 Kapaciteti ka qenë 46000
në ishullin Ishigaki, ton, me gjatësi 268 m

Japoni,me lartësi 85m
dhe lartësi 53 m. Mund të
udhëtonin 1343 udhëtarë.



Biblioteka më e madhe
Sllovenia ka shku- në botë gjendet në kry-
rtuar orarin e punës eqytetin amerikan Uashi-
nga 8 orë ne 6 orë gton. Kjo bibliotekë u

pune. Pagesa e njejtë ndërtua në 24 Prill 1800.
dhe kjo po sjellë pro- Në të gjenden 107 milionë
duktivitet të lartë. shkrime të të gjitha arteve.




Harqet e violinës Rafflesiaarnoldii është
zakonisht bëhen nga lulja më e madhe në bo-
flokët e kalit. të dhe mund të rritet sa

një ombrellë








Kur ju shihni ëndrra Ajsbergu më i madh
trupi juaj paralizohet. i matur deri më sot ka
qenë me gjatësi 200 milje
dhe gjerësi 60 milje, ai ka

pasur një sipërfaqe më të
madhe se Belgjika

SUHEJLA HOXHA, MEDINA SHABANI, YLLNOR ELSHANI 49

Revista shkolloRe 3k
matuRantët gjeneRata 2019-2020 matuRantët gjeneRata 2019-2020




Angelika Berisha Albin Xhaferi Arlind Morina

“Një përparim i vogël çdo “Në mënyrë që të “Nëse do biesh, do
ditë shton rezultate të shkruani për jetën së jem unë aty për të të
mëdha.” pari duhet ta jetoni atë.” mbajtur... Me rrespekt,
Dyshemeja.”


Benet Bogolevci Blendrit Gashi Elbeina Nebiu

“Rri aty ku je, përndryshe “Asgjë nuk është e “Intelegjenca është
do të humbasësh jetën pamundur.” aftësia të adaptohesh
tënde .” me ndryshimin.”



Remzie Hoxha Milot Morina Melisa Lushaj

“Edhe një përparim i “Puno shumë që një “Një qëllim pa plan
vogël është përparim.” ditë ëndrrat të bëhen është thjesht një
realitet.” dëshirë.”



Besmir Memaj Liridon Krasniqi Albion Gashi

“Autoritetin dhe respektin “Asnjëherë mos e “Në këtë kohë, njerëzit
i merr qysh ti sillesh me merrni seriozisht jetën. dijnë çmimin e
veten, besoj vetes.” Askush nuk del i gjallë gjithëçkaje, por vlerën e
sidoqoftë. “ asgjëje.”

Arta Thaqi Edona Lubovci Elsa Krasniqi

“Mos mendo që
“A e Kallim?” “E kallim…..” gjithmonë ke të drejtë.”





Eridon Krasniqi Eldeniz Bojnik Erza Hoti
“Çdo ditë është një “Nuk pretendoj të jem “Veten e du aq sa mos
mundësi e re për t’u më lartë se të gjithë, por të lejojë ty të luash me
bërë një version më i pretendoj që kurrë mos të.”
mirë i vetvetes.” të shkelem nga askush.”

Diellza Elshani Selvije Ahmetaj Rreze Pintolli

“Bëhu që kush të të shohë, të
shpresoj të jetë si ti.Kush të “Vajzat kurrë nuk duhet “Suksesi nuk arrihet
njeh, të lutet për mirësi për ty. të kenë frikë të jenë të duke i ulur të tjerët më
Dhe kush të dëgjojë për ty, ta zgjuara.” poshtë se vetëvetën.”
shpresojë takimin me ty.”

Benet Hoxha Albrim Berisha Altina Rexhaj

“Nëse ti nuk bën gjëra të
“Nëse e njeh mirë veten, “Burrat nuk janë engjuj
nuk ke pse mërzitesh se dhe as nuk janë brutalë.” çmendura derisa je i ri,
çfarë thonë të tjerët”. ti nuk do të kesh asgjë
për të qeshur kur të jesh
plakur.”



50