การปฏริ ูปการศึกษา
ดร.สดุ าพร ทองสวสั ดิ์
หลกั การและกรอบแนวคดิ
ระบบการศกึ ษา
ประกอบดวยปจจัยตาง ๆ ท่ีสําคัญคือครูหลักสูตรสถานศึกษาและ
กระบวนการสรางและถายทอดความรูประเด็นสําคัญที่สุดในการปฏิรูประบบ
การศึกษาน้ีคือ การพัฒนาคุณภาพมาตรฐานการศึกษาสงเสริมและยกระดับ
มาตรฐานวิชาชีพครูคณาจารยและบุคลากรทางการศึกษาอยางยั่งยืนเปนวิชาชีพ
ที่มีคุณคาปจจัยสําคัญอื่น ๆ คือระบบการบริหารจัดการที่มีธรรมาภิบาลมีการ
กระจายอํานาจและทรัพยากรสูตรทองถิ่นการเพิ่มโอกาสทางการศึกษาและ
สงเสริมการมีสวนรวมทุกภาคสวนสงเสริมผลใหการศึกษามีสัมฤทธิผลสําหรับ
ผเู รียนทั้งประเทศทัง้ ในเมอื งชนบทท้ังทมี่ ีฐานะดแี ละยากจน
หลกั การและกรอบแนวคดิ
ระบบการเรยี นรู
คือระบบที่เอื้ออํานวยใหผูเรียนสามารถเรียนรูดวยตนเองอยางตอเน่ือง
ตลอดชีวิตมีนิสัยใฝเรยี นรูมคี วามสามารถคดิ วิเคราะหแ กปญหาและมีคุณธรรมนํา
ความรูโดยอาจอยูในระบบการศึกษามีปจจัยและเคร่อื งมือตา ง ๆ เพ่ือสนบั สนุนให
เกิดการเรียนรูท่ผี ูเรียนสามารถเขาถึงไดท ุกแหงและทุกเวลาประเดน็ สําคัญตอการ
ปฏิรูประบบการเรียนรูคือการเนนความสําคัญของปจจัยท่ีเอ้ืออํานวยใหเกิดการ
เรียนรูนับต้ังแตครูผูปกครองชุมชนบุคคลตัวอยางสื่อมวลชนรวมถึงสื่อการเรียน
การสอนและเทคโนโลยีเปนตน จากหลักการและกรอบแนวคิดดังกลาวอาจเสนอ
วสิ ยั ทศั นส าํ หรับการปฏิรูปการศึกษาคร้งั น้ไี ดด ังนี้
หลักการและกรอบแนวคดิ
วสิ ัยทศั น “คนไทยไดเรียนรูตลอดชีวิตอยา งมีคณุ ภาพ”
ปฏิรูปการศึกษาและการเรียนรูอยางเปนระบบโดยมุงเนนการพัฒนา
คุณภาพและมาตรฐานการศึกษาการเพิ่มโอกาสการศึกษาและเรียนรูและสงเสริม
การมีสวนรวมของทุกภาคสวนเพ่ือใหค นไทยทุกคนไดเรียนรูตลอดชีวิตรวมท้ังใน
ระบบโรงเรียนนอกระบบโรงเรียนและตามอัธยาศัยอยางมีคุณภาพในทุกระดับ
ประเภทการศึกษา
หลกั การและกรอบแนวคิด
เปาหมาย ภายใน พ.ศ. 2561 มีการปฏริ ูปการศกึ ษาและการเรยี นรู
อยางเปนระบบโดยเนน ประเดน็ หลกั 3 ประการคือ
1. คุณภาพและมาตรฐานการศึกษาและเรียนรูของคนไทยพัฒนาผูเรียนสถานศึกษาแหลง
เรียนรูสภาพแวดลอมหลักสูตรและเน้ือหาพัฒนาวิชาชีพครูใหเปนวิชาชีพที่มีคุณคา
สามารถดึงดดู คนเกงคนดีมีใจรักและเปนครูคณาจารยไ ดอยา งย่ังยืนภายใตระบบบริหาร
จดั การทม่ี ปี ระสิทธภิ าพ
2. โอกาสทางการศึกษาและเรียนรูเพ่ิมโอกาสการศึกษาและเรียนรูอยางทั่วถึงและมี
คุณภาพเพ่ือใหประชาชนทุกคนทุกเพศทุกวัยมีโอกาสเขาถึงการศึกษาและการเรียนรู
ตลอดชวี ติ
3. สงเสรมิ การมสี ว นรว มของทุกภาคสว นของสังคมในการบริหารและจัดการศึกษาโดยเพมิ่
บทบาทของผทู ่ีอยูภายนอกระบบการศกึ ษาดวย
หลกั การและกรอบแนวคิด
ประเดน็ หลกั ท้ัง 3 ประการนสี้ ง ผลใหคนไทยยคุ ใหม
(1) สามารถเรียนรไู ดดว ยตนเองรกั การอา นและมนี ิสัยใฝเ รียนรูต ลอดชีวิต
(2) มีความสามารถในการส่ือสารสามารถคิดวเิ คราะหแ กปญ หาคดิ รเิ รม่ิ สรา งสรรค
(3) มีจิตสาธารณะมรี ะเบียบวินัยเห็นแกประโยชนส วนรวมสามารถทาํ เปนกลุม
(4) มีศีลธรรมคุณธรรมจริยธรรมคานิยมจิตสํานึกและ ความภูมิใจ ในความเปนไทยยึดม่ัน
การปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมพี ระมหากษัตริยท รงเปน ประมขุ
นโยบายการปฏริ ูปการศกึ ษา
การปฏริ ปู การศกึ ษาของประเทศไทยในปจจบุ ันเกดิ จาก
ปจจยั พ้นื ฐานทสี่ ง ผลกระทบจนทาํ ใหเกิดความจําเปน ทีจ่ ะตองมีการปฏริ ปู
การศึกษาอนั เน่อื งมาจากสาเหตหุ ลายประการดังน้ี
1. ปจ จยั ภายนอก
2. ปจ จัยภายใน
กรอบแนวคดิ องคประกอบยุทธศาสตรแ ละเปา หมาย
การปฏิรปู การศกึ ษากระทรวงศกึ ษาธิการ
กรอบแนวทางการปฏิรปู การศึกษา
วิสยั ทัศน
คนไทยทุกคนมีโอกาส และมีความเสมอภาคในการไดรับบริการ
การศึกษาอยางทั่วถึงโดยทุกคน ทุกสวนในสังคมมีสวนรวมในการ
รับผิดชอบจดั การศกึ ษากระบวนการเรยี นรโู ดยเนน ผเู รียนเปนศนู ยก ลาง
และเรียนรูอยางมีความสุขมีคุณภาพมาตรฐานสูงเปนท่ีพึงพอใจของ
สงั คมโดยมีครูเกงครดู ีมีคณุ ภาพ ตามมาตรฐานวิชาชพี ครูมกี ระบวนการ
บริหารจัดการศึกษาท่ีกระจายอํานาจใหทุกฝายมีสวนรวมโปรงใส
และตรวจสอบได
กรอบแนวทางการปฏริ ปู การศึกษา
วตั ถุประสงค
1. เพ่อื ใหค นไทยทกุ คนมโี อกาสไดร บั บริการการศกึ ษาอยางท่วั ถงึ และมคี ุณภาพ
2. เพ่ือใหม กี ารระดมสรรพกาํ ลงั จากทกุ สว นมารว มจดั การศกึ ษา
3. เพอื่ สง เสรมิ ใหผ เู รยี นไดเ รียนรูและพฒั นาตนเองตามศกั ยภาพและมสี วนรวมในการพฒั นา
สังคมไปสูสังคมแหงการเรียนรูบนพ้ืนฐานของวัฒนธรรมไทยและสามารถดํารงตนอยูในสังคม
โลกอยางเปนสขุ
4. เพื่อผลิตและพัฒนาครูและบุคลากรทางการศึกษาใหมีความรูความสามารถและ
คณุ ลกั ษณะท่ไี ดค ณุ ภาพและมาตรฐานวชิ าชีพ
5. เพ่ือสงเสริมใหเกิดกระบวนการบริหารจัดการศึกษาท่ีกระจายอํานาจทุกฝายมีสวนรวมมี
ความโปรง ใสชดั เจนตรวจสอบได
กรอบแนวทางการปฏริ ูปการศึกษา
เปา หมาย
1. การปฏริ ปู การศกึ ษาใหส อดคลอ งกบั พระราชบญั ญตั กิ ารศึกษาแหงชาติและสถานการณใ น
อนาคตจะตอ งเนน การพฒั นาคณุ ภาพการศึกษาโดยเฉพาะคณุ ภาพของผูเรียนเปน สําคัญ
2. การปฏิรูปการศึกษามุงเนนการพัฒนาคุณภาพของผูเรียนจะเกิดข้ึนไดจะตองจัดทําการ
ปฏิรูปกระบวนการเรียนการสอนการปฏิรูปหลักสูตรการปฏิรูปวิชาชีพครูและบุคลากรทางการ
ศกึ ษาและการปฏริ ูประบบบริหารและการจดั การ
3. การปฏริ ปู การศึกษาจะตองเร่มิ ตน จากหอ งเรียนแตละหอ งโรงเรยี นแตล ะแหงในแตล ะพ้นื ที่
จนกลายเปนการเปล่ยี นแปลงการศกึ ษาท้ังระบบครอบคลุมทง้ั ประเทศ
องคประกอบหลกั ของการปฏริ ูปการศกึ ษา
1. ดานการปฏิรูปกระบวนการเรียนการสอนจัดการเรียนการสอนท่ีเนนความสําคัญของผูเรียน
เปนหลักสงเสริมใหผเู รียนสามารถเรียนรูไดด วยตนเองเต็มตามศกั ยภาพประเมินผลการเรียน
จากการปฏิบัติจริงปรับบทบาทของครูจากผูถายทอดเปนผูช้ีแนวทางในการเรียนใหชุมชน
และภูมิปญญาทองถิ่นมีสวนรวมในการจัดการเรียนการสอนและถายทอดความรูและใช
นวตั กรรมเทคโนโลยีถา ยทอดความรตู า ง ๆ เพื่อการเรยี นการสอน
2. ดานการปฏิรูปหลักสูตรพัฒนาหลักสูตรที่เนนการตอบสนองความตองการของผูเรียนและ
ชุมชนมีกระบวนการและเน้ือหาท่ีครอบคลุมเช่ือมโยงและตอเน่ืองกันทุกระดับและประเภท
การศึกษาท้ังดานความรูความสามารถความคิดริเร่ิมสรางสรรคคุณธรรมจริยธรรมเนนการ
กระจายอํานาจใหสถานศึกษาจัดทําหลักสูตรทองถิ่นและใหแตละทองถ่ินกําหนดมาตรฐาน
การศึกษาในระดับท่ีเหมาะสมกับตนเองไดสําหรับสวนกลางจะจัดทําหลักสูตรแกนกลางและ
มาตรฐานการศกึ ษาของชาติ
องคประกอบหลกั ของการปฏริ ูปการศึกษา
3. ดานการปฏิรูปวิชาชีพครูและบุคลากรทางการศึกษาปรับกระบวนการผลิตการใชและการ
พัฒนาครูผูบริหารและบุคลากรทางการศึกษาอยางเปนระบบและตอเน่ืองตลอดจนปรับปรุง
สวัสดิการและคาตอบแทนใหเหมาะสมพัฒนามาตรฐานวิชาชีพครูผูบริหารสถานศึกษา
ผบู รหิ ารการศกึ ษาและบุคลากรทางการศกึ ษา
4. ดานการปฏริ ปู ระบบบรหิ ารและการจัดการระบบบรหิ ารและการจดั การใหมเี อกภาพและ
กระจายอาํ นาจสทู อ งถ่นิ โดยเนน สถานศกึ ษาเปน หนว ยวางแผนยทุ ธศาสตรการจดั การศึกษา
ในทอ งถิ่นเปดโอกาสใหบ คุ คลครอบครวั ชมุ ชนองคก รพฒั นาระบบการวางแผนการระดมและ
จัดสรรทรพั ยากรการควบคมุ กาํ กบั ตดิ ตามประเมนิ ผลท่เี อือ้ ตอการพฒั นาคณุ ภาพและ
ประสทิ ธภิ าพการจดั การศกึ ษา
ยุทธศาสตรการปฏิรปู การศกึ ษา
สาระสําคัญของยุทธศาสตรการปฏิรูปการศึกษาโดยคํานึงถึงหลักการ
ตอ ไปน้ี
1. กระจายอํานาจใหสถานศึกษามีอิสระและความคลองตัวในการบริหารและ
ตัดสินใจในกิจการของสถานศึกษารับผิดชอบในการจัดการศึกษาใหแกผูเรียน
และสอดคลองกับสภาพพ้ืนทีใ่ หลดบทบาทหนว ยงานสว นกลางเปน หนวยงานใน
การกํากับประสานและสงเสริมดานนโยบายแผนมาตรฐานการศึกษาทรัพยากร
การศึกษาการตดิ ตามประเมินผลและสนับสนุนการดาํ เนนิ งานของหนว ยปฏิบัติ
2. สายแผนยุทธศาสตรจัดทาํ แผนยุทธศาสตรห รอื แผนปรบั ปรงุ ต้งั แตระดับ
กระทรวงกรมจงั หวดั เขตพน้ื ทจี่ นถงึ สถานศึกษาใหเ ปนเคร่อื งมือสําคัญในการ
ปฏิรปู การศึกษา
ยุทธศาสตรการปฏิรปู การศกึ ษา
3. เปดโอกาสการมีสวนรวมใหหนวยงานทั้งภาครัฐภาคเอกชนองคกรทองถิ่นและ
ผูประกอบการเขามามีสวนรวมเปนคณะกรรมการหรือคณะทํางานในทุกระดับ
สรางแนวรว มการปฏริ ปู การศกึ ษาใหเ กิดข้นึ ในสงั คมและชมุ ชน
4. ประกันคุณภาพใหมีระบบประกันคุณภาพการศึกษามีการควบคุมตรวจสอบ
แทรกแซงและประเมนิ คุณภาพและใหมกี ารรายงานผลตอสาธารณะ
5. เนนผูเรียนเปนศูนยกลางยึดหลักทุกคนสามารถเรียนรูไดจัดรูปแบบและ
กระบวนการเรียนรูใหเหมาะสมกับสภาพผูเรียนปรับบทบาทของครูเพ่ือ
สนับสนุนการเรียนรอู ยา งสมบรู ณและกวา งขวาง
มติ ขิ องการปฏิรปู การศกึ ษา
การนาํ การปฏิรูปการศึกษาใหสําเร็จที่จะทาํ ใหผ ูเรยี นมคี ณุ ภาพมีมาตรฐานสงู ในระดบั
ส า ก ล น้ั น ต อ ง เ ป น ก า ร ผ ส ม ผ ส า น ข อ ง อ ง ค ป ร ะ ก อ บ ใ น ส า ม มิ ติ ด ว ย กั น อั น ไ ด แ ก มี มิ ติ ด า น
องคประกอบดานยุทธศาสตรและดานปจจัยสรางเสริมการเรียนรูการดําเนินงานการปฏิรูป
การศึกษาตองดําเนินงานท้ัง 3 มิตคิ ือองคประกอบ 4 ดานไดแกปฏิรูปกระบวนการเรยี นการสอน
ปฏิรูปหลักสูตรปฏิรูปวิชาชีพครูและบุคลากรทางการศึกษาและการปฏิรูประบบบริหารโดยใช
ยทุ ธศาสตรในการดาํ เนนิ งาน 5 ยทุ ธศาสตรค อื การกระจายอาํ นาจการมสี วนรว มของผทู เ่ี กี่ยวขอ ง
การใชแผนยุทธศาสตร การประกันคุณภาพการยึดผูเรียนเปนศูนยกลางท้ังน้ีตองคํานึงและ
ตระหนักในดานภาวะผูนําทางการเรียนการสอนความคาดหวังผลสัมฤทธ์ิสูงจุดเนนทางการสอน
สรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมท่ีเก้ือกูลมีการติดตามความกาวหนาในการดําเนินงานการมี
สว นรว มและการใชค วามสาํ คัญกบั เวลาทใ่ี ชใ นการเรียนซ่ึงเปน ปจ จยั สรา งเสรมิ
เงอื่ นไขความสาํ เร็จในการปฏริ ปู การศกึ ษา
การบรรลุการศึกษาจะบรรลุเปาหมายและวัตถุประสงคท่ีกําหนดไวจะตองพัฒนา
คุณภาพการเรียนการสอนพัฒนาผูเรียนใหมีคุณภาพพัฒนาสถานศึกษาใหมีคุณภาพและพัฒนา
ระบบการจัดการศึกษาใหมีคุณภาพซึ่งจะสงผลใหการจัดการศึกษามีคุณภาพและสงผลใหการจัด
การศกึ ษามีความเปนเลิศไดจึงจาํ เปน ตองพิจารณาเง่ือนไขท่ีจะสงผลตอ ความสําเร็จ 3 ประการ
ไดแก
1. เวลาการปฏิรูปการศึกษาจะตองอาศัยระยะเวลาดังน้ันผูบริหารครูผูปกครองตองรวมมือกัน
เพื่อเปล่ียนแปลงระบบการศึกษา
2. การฝกอบรมการพัฒนาบคุ ลากรทีเ่ กี่ยวของกบั การปฏิรูปการศกึ ษาเพอ่ื ใหความรคู วามเขาใจ
เปลย่ี นแปลงความเช่อื เปล่ยี นแปลงแนวคดิ และเปลย่ี นแปลงวธิ ปี ฏบิ ัติ
3. การส่ือสารการสื่อสารเปนเครื่องมือสําคัญอยางย่ิงตอการปลูกฝงความเชื่อเพื่อใหเกิดความ
ศรัทธาและการนําไปปฏบิ ตั ไิ ดตอ ไป
แนวทางการดาํ เนนิ งานปฏิรูปการศกึ ษา
การดําเนินงานการปฏิรูปการศึกษาในมิติขององคป ระกอบ 4 ดานคือดานกระบวนการ
เรียนการสอนดานหลักสูตรดานวิชาชีพครูและบุคลากรทางการศึกษาและดานระบบบริหาร
จัดการหนวยงานขององคกรตั้งแตสถานศึกษาจังหวัดเขตพื้นที่กรมและกระทรวงมีภาระและ
บทบาทหนา ท่ีแตกตางกนั เพื่อสนองตอเปา หมายของงานอยางเดียวกันคอื การพฒั นาการศึกษาให
เปน เลศิ ผเู รยี นมีความคิดรเิ รม่ิ สรางสรรคแ ละมคี ุณธรรมโดยมภี ารกจิ และบทบาทท่สี าํ คัญดงั นี้
1. หนวยงานระดับสถานศึกษามีบทบาทหนาท่ีในการจัดทําแผนยุทธศาสตรปรับปรุง
การศึกษาในสถานศึกษาปฏิบัติงานตามแผนนิเทศกํากับติดตามประเมินและรายงานผล
ดําเนินงานตามแผนเพื่อใหการจัดการเรียนการสอนสามารถพัฒนาคุณภาพของผูเรียนใหได
มาตรฐานสงู ในระดบั สากลและเกิดการเปล่ียนแปลงทางการศึกษาอยางแทจริงตอ เนอ่ื งและยัง่ ยืน
แนวทางการดําเนนิ งานปฏิรปู การศึกษา
2. หนวยงานระดับจังหวัดเขตพื้นที่มีบทบาทในการจัดทําแผนยุทธศาสตรพัฒนา
การศึกษาในจังหวัดเขตพ้นื ท่เี ตรียมความพรอ มและดําเนนิ การประสานงานสนับสนุนนิเทศกํากับ
ติดตามและรายงานผลการดําเนินงานการปฏิรูปการศึกษาในสถานศึกษาทุกระดับทุกประเภทใน
จังหวดั เขตพืน้ ทซี่ ึง่ จะมีทงั้ สว นท่ีเปนภาพรวมของทกุ หนวยงานในสังกัดกระทรวงศึกษาธกิ ารและ
สว นที่เปนเฉพาะหนวยงานตามความเหมาะสมและจําเปน
3. หนวยงานระดับกรมสํานักงานคณะกรรมการฯ มีบทบาทหนาท่ีเสนอนโยบาย
แผนพัฒนามาตรฐานการศึกษาและหลักสูตรแกนกลางท่ีสอดคลองกับนโยบายและแผน
ยุทธศาสตรพ ัฒนาการศึกษาเตรยี มความพรอมและกาํ หนดแนวทางการปฏิรูปการศึกษาเฉพาะใน
สวนที่กรมสํานักงานคณะกรรมการรับผิดชอบสนับสนุนทรัพยากรใหหนวยงานปฏิบัติในระดับ
จังหวัดเขตพ้ืนที่และสถานศึกษาดําเนินงานใหเปนไปอยางมีประสิทธิภาพตลอดจนนิเทศ
ตรวจสอบและประเมนิ ผลตามแผนของกรมสํานกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาแหงชาติ
แนวทางการดาํ เนินงานปฏริ ูปการศกึ ษา
4. หนว ยงานระดับกระทรวงมีบทบาทหนาท่กี ําหนดนโยบายแผนและยุทธศาสตรการ
พัฒนาการศึกษาโดยภาพรวมกําหนดมาตรฐานการศึกษาปรบั ปรุงแกไขกฎหมายเพ่ือการปฏิรูป
การศึกษาสรางพื้นฐานและเตรียมความพรอมในการปฏิรูปการศึกษาสนับสนุนดําเนินการปฏิรูป
การศึกษาดานตาง ๆ กํากับติดตามตรวจสอบและประเมินผลการดําเนินงานตามนโยบาย
กระทรวงรวมทั้งประสานงานกับหนวยงานที่เกี่ยวของตลอดจนประชาสัมพันธชี้แจงใหบุคคลที่
เกี่ยวของและประชาชนทั่วไปเกิดความเขาใจและสนับสนุนรวมมือในการดําเนินงานการปฏิรูป
การศึกษาของกระทรวง
แนวทางการดาํ เนินงาน
การปฏริ ปู การศึกษาในระดบั สถานศกึ ษา
ดา นกระบวนการเรยี นการสอน
การปฏิรูปกระบวนการเรียนการสอนทุกระดับถือวาผูเรียนมีความสําคัญท่ีสุดจะตองสงเสริมให
ผูเรียนพัฒนาเต็มศักยภาพและมีความสุขโดยยึดหลักผูเรียนเปนศูนยกลางจัดสาระการเรียนรูบูรณาการ
ความรูและทักษะตาง ๆ อยางเหมาะสมกับระดับการศึกษาและสอดคลองกับความตองการของผูเรียน
ชมุ ชนและประเทศใหม กี ารประเมนิ ผลการเรยี นรูต ามสภาพจรงิ โดยมีแนวทางดังน้ี
1. จัดกระบวนการเรียนการสอนท่ียึดผูเรียนเปนศูนยกลางใหผูเรียนไดเรียนรูตามสภาพจริงมี
วธิ กี ารเรยี นรแู ละมที กั ษะแสวงหาความรสู รา งความรูไดด ว ยตนเองโดยการ
2. จัดทําสาระการเรียนรูใหสอดคลองกับหลักสูตรแกนกลาง และสอดคลองกับความสนใจความ
ถนดั ความตอ งการผเู รยี นและชมุ ชนโดยการ
แนวทางการดําเนนิ งาน
การปฏริ ูปการศึกษาในระดับสถานศกึ ษา
ดานกระบวนการเรียนการสอน
3. จัดบรรยากาศสภาพแวดลอมและองคประกอบอื่น ๆ ท่ีสงเสริมใหผูเรียนเกิดการเรียนรูอยาง
ตอ เน่อื ง
4. ใหบ คุ ลากรองคก รและสถาบันในทองถ่นิ มี สวนรว มในกจิ กรรมการเรยี นการสอนโดยการ
5. มกี ารทาํ วิจัยในชน้ั เรียน
6. ประเมินผลตามสภาพจริงโดยเนนประเมินควบคูไปกับการเรียนการสอนและประเมินจากการ
ปฏบิ ตั ิงานจริง
7. ใหผเู รยี นศึกษาคน ควาดวยตนเองจากแหลง การเรยี นรตู า ง ๆ
8. มรี ะบบนิเทศตดิ ตามประเมนิ ภายใน
9. ประชาสมั พนั ธร ปู แบบการเรียนการสอนของสถานศึกษา
แนวทางการดําเนนิ งาน
การปฏริ ปู การศึกษาในระดบั สถานศกึ ษา
ดานหลักสตู ร
1. สาระของหลกั สตู รใหส อดคลอ งกับหลักสตู รแกนกลางการศึกษาข้ันพ้นื ฐานในสวนท่ีเก่ียวขอ ง
โดยชมุ ชนและทอ งถิ่น
2. พัฒนาหลักสูตรและจัดแผนการเรียนท่ีหลากหลายใหสอดคลองกับสภาพความพรอมความ
ตอ งการของผูเรยี นและชมุ ชน
3. บรหิ ารการใชห ลักสูตรทม่ี ปี ระสทิ ธผิ ลและประสิทธภิ าพตามมาตรฐานที่กําหนด
4. ดาํ เนนิ การตามระเบยี บเทยี บโอนผลการเรยี น
แนวทางการดาํ เนนิ งาน
การปฏริ ปู การศึกษาในระดบั สถานศกึ ษา
ดา นวิชาชพี ครูและบุคลากรทางการศกึ ษา
พัฒนาบุคลากรทุกฝายท่ีเก่ียวของในระดับสถานศึกษาและประชาชนในชุมชนใหเปนทีมงาน
ทม่ี คี ุณภาพเพ่อื ผลกั ดนั ใหเ กดิ การพฒั นาการศกึ ษาอยางแทจ รงิ
1. สรา งความตระหนกั จิตวญิ ญาณและจรรยาบรรณของวชิ าชพี
2. พัฒนาครแู ละบคุ ลากรทางการศกึ ษาใหม คี ณุ ภาพตามมาตรฐานและจรรยาบรรณของวชิ าชพี
3. สนบั สนนุ สง เสริมครูและบคุ ลากรในสถานศึกษาใหพ ฒั นาตนเองอยา งตอ เนอื่ ง
4. ตดิ ตามประเมนิ ผลโดย
5. การรายงานสสู าธารณชน
แนวทางการดาํ เนนิ งาน
การปฏริ ปู การศึกษาในระดบั สถานศกึ ษา
ดานการบรหิ ารและจดั การ
1. การบริหารและจัดการแบบศึกษาแบบเบ็ดเสร็จซ่ึงเปนการบริหารจัดการศึกษาในลักษณะท่ี
สถานศกึ ษามอี ํานาจในการบรหิ ารแบบเบด็ เสรจ็ ดา นการเงินคนวชิ าการและอนื่ ๆ
2. จดั ใหม ีระบบการประกนั คุณภาพการศกึ ษา
3. ปรบั ปรงุ บรรยากาศและส่งิ แวดลอ มและองคป ระกอบทเ่ี ลอื ดออกการเรยี นรู
4. สนบั สนนุ สง เสรมิ ใหม กี ารใชเ ทคโนโลยเี พ่อื การพฒั นาคณุ ภาพการศกึ ษา
5. สนบั สนนุ สงเสรมิ ใหม ีการใชทรัพยากรรวมกนั
แนวทางการดําเนนิ งานการปฏิรปู การศกึ ษาในระดับสถานศึกษา
ดานการบริหารและจัดการ
6. ใหสทิ ธิโอกาสเสมอภาคทางการศกึ ษา
7. ประชาสมั พันธเ ผยแพรข า วสารขอมลู
8. จัดโรงเรยี นเปน ศูนยกลางการเรียนรูของชมุ ชน
9. กาํ กบั ตดิ ตามประเมนิ และรายงานผล
กลา วโดยสรปุ การปฏิรูปการศึกษาเปนการเรงรดั ใหโรงเรียนและสถานศึกษาทุกระดับจัดการศึกษา
ใหม มี าตรฐานคณุ ภาพทัดเทยี มกนั และกระจายบรกิ ารการศกึ ษาใหครอบคลุมทกุ พ้ืนท่ีเรงปฏริ ูประบบการ
ผลิตการสรรหาพัฒนาครูและบุคลากรทางการศึกษาอยางตอเนื่องปฏิรูปหลกั สูตรและกระบวนการเรียน
การสอนทุกระดับทุกประเภทตลอดจนการกระจายอํานาจใหสถานศึกษามีอํานาจตัดสินใจดานบริหาร
และการจัดการศกึ ษาใหเหมาะสมและสอดคลอ งกบั สภาพวถิ คี วามเปน อยใู นทอ งถิ่นใหม ากท่สี ดุ รวมทั้งใน
ครอบครวั ชมุ ชนและเอกชนทีม่ สี ว นรว มในการจดั การศึกษา
ปฏิรูปการศกึ ษาและการเรียนรูอยา งเปน ระบบ
โดยศึกษาประเด็นปญหาหลักในการศึกษาและการเรียนรูที่ยึดโยงกันและเนนการ
ปรับปรุงแกไขอยางเปนระบบมิใชท่ีเพียงจุดใดจุดหน่ึงแยกจากกันตั้งแตการพัฒนา
คุณภาพการศึกษาและการเรียนรูโดยปรับกระบวนทัศนการเรียนรูเพื่อใหผูเรียนสามารถ
พัฒนาคุณลักษณะที่พึงประสงคพัฒนาครูคณาจารยและบุคลากรทางการศึกษาท่ีให
สามารถเลือกอํานวยใหเกิดการเรียนรูโดยการสรางครูยคุ ใหมท ่ีมคี วามรูความสามารถมีใจ
รักมีคุณธรรมจริยธรรมเขามาเปนครูคณาจารยและปรับระบบบริหารจัดการใหมี
ประสิทธิภาพคลองตัวเพ่ือโอกาสทางการศึกษาและสงเสรมิ การมีสวนรวมในการ บริหาร
และจัดการศกึ ษาเพอื่ พฒั นาผเู รยี นเปน สําคญั
ปฏิรูปการศึกษาและการเรยี นรูอยา งเปนระบบ
ในการนี้จําเปนตองมีกลไกหรือหนวยงานที่วิเคราะหปญหาของระบบการศึกษาและเรียนรูการ
เช่ือมโยงกับระบบเศรษฐกิจสังคมวัฒนธรรมกฎหมายของประเทศและเสนอแนวทางปฏิรูประบบอยาง
เปนข้ันตอนโดยกําหนดประเด็นสําคัญของระบบการศึกษาการเรียนรูท่ีตองการปฏิรูปอยางเรงดวนดวย
การพัฒนาคุณภาพไทยยุคใหมท่ีมีนิสัยใฝเรียนรูต้ังแตปฐมวัยสามารถเรียนรูดวยตนเองและแสวงหา
ความรูอยางตอเนื่องตลอดชีวิตมีความสามารถในการส่ือสารสามารถคิดวิเคราะหแกปญหาคิดริเร่ิม
สรางสรรคมีจิตสาธารณะมีระเบียบวินัยคํานึงถึงประโยชนสวนรวมสามารถทํางานเปนกลมุ ไดอยางเปน
กัลยาณมิตรมีศีลธรรม คุณธรรมจริยธรรมคานิยมมีจิตสํานึกและความภูมิใจในความเปนไทยยึดม่ันการ
ปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปน ประมุขรังเกียจการทุจริตและตอตานการซื้อ
สิทธิ์ขายเสียงสามารถเทาทันโลกมีสุขภาพกายสุขภาพใจท่ีสมบูรณแข็งแรงเปนกําลังพลท่ีมีคุณภาพมี
ทักษะความรูพ้ืนฐานท่ีจําเปนมีสมรรถนะความรูความสามารถสามารถทํางานไดอยางมีประสิทธิภาพ
รวมท้งั มโี อกาสเรยี นรูอยา งเทา เทียมเสมอภาคจงึ กาํ หนดแนวทางการปฏิรปู ดงั น้ี
พัฒนาคุณภาพการศึกษาและเรียนรู เพ่ือใหมีการพัฒนาการศึกษาและเรียนรูในทุกระดับประเภท
การศึกษาทไ่ี ดมาตรฐานตามเกณฑจ งึ ควรเรง ดาํ เนนิ การ
การผลิตและพัฒนากําลังคนที่มีคุณภาพ
มสี มรรถนะและมคี วามรคู วามสามารถ
มาตรการหลกั
1. พัฒนากรอบมาตรฐานคุณวุฒิแหงชาติเพื่อการรับรองสมรรถนะความรูความสามารถของ
ผูสําเร็จการศึกษาในทุกระดับประเภทการศึกษาโดยเฉพาะคุณวุฒิวิชาชีพเพ่ือการรับรองสมรรถนะ
ความรูความสามารถในการปฏิบัติงานตามมาตรฐานอาชีพและตามความตองการของผูจางงานและ
พัฒนาหลักสูตรฐานสมรรถนะระบบการจา งงานและกําหนดเงนิ เดอื นคา ตอบแทนตามสมรรถนะเพื่อจงู ใจ
ผเู รยี นอาชวี ศกึ ษามากข้นึ
2. จัดการศึกษาและเรียนรูอาชีวศึกษาโดยเนนการปฏิบัติในสัดสวนมากกวาทฤษฎีและการ
เรียนรูงานอาชีพขยายการศึกษาระบบทวิภาคีสหกิจศึกษาและการฝกงานใหมากขึ้นรวมท้ังสงเสริมการ
ทํางานระหวางเรียนการพัฒนาระบบสะสมหนวยการเรียนทํานองธนาคารหนวยกิตเพ่ือสงเสริมการ
เรยี นรคู วบคกู บั การทาํ งาน
การผลติ และพฒั นากําลงั คนท่ีมีคณุ ภาพ
มสี มรรถนะและมคี วามรคู วามสามารถ
มาตรการหลกั
3. พัฒนาระบบเตรยี มความพรอ มและการแนะแนวการศึกษาและอาชพี ใหผ เู รียนรูจกั ตนเองและ
สาขาอาชีพตาง ๆ ต้ังแตระดับการศึกษาข้ันพ้ืนฐานเพ่ือเลือกเรียนตามความสนใจความถนัดและความ
ตอ งการ
4. พัฒนาหลักสูตรฐานวิชาชีพตอยอดจากการศึกษาภาคบังคับเพ่ือใหผูจบการศึกษามีทักษะ
ความรดู านอาชีพสามารถออกไปประกอบอาชีพไดหากไมศ กึ ษาตอ รวมท้ังสนับสนุนการศกึ ษาและเรยี นรู
เพื่อประกอบอาชพี อิสระ
5. จัดต้ังสถาบันการอาชีวศึกษาใหสอดคลองกับการพัฒนากลุมจังหวัดและจัดหลักสูตร
อาชวี ศึกษาระดับตน (ปวช. 3 ป) ระดับกลาง (ปวช. 2 ป) และระดับเทคโนโลยเี ฉพาะทาง (ปรญิ ญาตรี
2-3 ป) ใหมีความตอเน่ืองเช่ือมโยงกัน เพ่ือผลิตกําลังคนตามตองการของตลาดแรงงานโดยเนนความ
รวมมือกบั สถานประกอบการ
การผลิตและพฒั นากําลังคนท่ีมีคุณภาพ
มีสมรรถนะและมคี วามรคู วามสามารถ
มาตรการหลกั
6. สรางกลไกและวิจัย และถายทอดความรูและเทคโนโลยีระหวางภาคธุรกิจเอกชนสถาน
ประกอบการกับสถาบนั อดุ มศกึ ษาและอาชวี ศกึ ษา
7. กําหนดทิศทางความตองการกําลังคนและสรางระบบเครือขายความรวมมือในการผลิตและ
พัฒนากําลังคนจากภาคสวนตาง ๆ ท้ังสมาคมวิชาชีพสถานประกอบการองคกรผูใชกําลังพล
สถาบันการศกึ ษาผผู ลติ
เปาหมายยทุ ธศาสตรแ ละตวั บง ชกี้ ารปฏริ ูป
การศึกษาในทศวรรษท่ี 2 (พ.ศ. 2552-2561)
เพ่ือใหการปฏิรูปการศึกษาในทศวรรษที่ 2 บรรลุเปาหมายตามวัตถุประสงค
คณะกรรมการนโยบายปฏิรูปการศึกษาในทศวรรษท่ี 2 (กนป.) ซึ่งมีนายกรัฐมนตรีเปนประธาน
จึงกําหนดเปาหมายยุทธศาสตรตัวบงช้ีและคาเปาหมายสําหรับการดําเนินงานตั้งแตบัดน้ีจน
สิน้ สดุ พ. ศ. 2561 ดังน้ี
เปา หมายยุทธศาสตรขอ 1 คนไทยและการศกึ ษาไทยมีคุณภาพและไดม าตรฐานระดับสากล
เปาหมายยุทธศาสตรขอ 2 คนไทยใฝรู สามารถเรียนรูไดดวยตนเองรักการอานและแสวงหา
ความรูอยางตอ เนื่อง
เปาหมายยุทธศาสตรและตัวบง ชก้ี ารปฏริ ูป
การศึกษาในทศวรรษท่ี 2 (พ.ศ. 2552-2561)
เปา หมายยุทธศาสตรขอ 3 คนไทยใฝดี มคี ณุ ธรรมพนื้ ฐานมจี ิตสาํ นึกและคา นิยมท่พี ึงประสงคเหน็
แกประโยชนสว นรวมมีจิตสาธารณะมีวฒั นธรรมประชาธปิ ไตย
เปาหมายยุทธศาสตรขอ 4 คนไทยคิดเปนทําเปนแกปญหาไดมีทักษะในการคิดและปฏิบัติมี
ความสามารถในการแกปญหามคี วามคดิ ริเร่ิมสรา งสรรคม ีความสามารถในการส่อื สาร
พันธกิจในการปฏริ ปู การศึกษา
พันธกิจทีต่ องปฏิบัติในการปฏิรูปการศึกษาตั้งแตหมวด 2 ถึงหมวดเกาสิทธิและหนา ที่
ทางการศกึ ษา มรี ายละเอยี ดดังน้ี
1. ดําเนินการใหบ ุคคลมีสิทธิและโอกาสเสมอกันในการรับการศึกษาข้นั พ้นื ฐานไมนอ ย
กวา 12 ปอยางทวั่ ถงึ และมีคุณภาพโดยไมเก็บคาใชจ า ย
2. ดําเนินการใหบุคคลซึ่งมีความบกพรองทางรางกายจิตใจสติปญญาอารมณสังคม
การสือ่ สารและการเรียนรหู รอื มรี างกายพกิ ารหรอื ทพุ พลภาพหรอื บคุ คลซึ่งไมส ามารถพึง่ ตนเองได
หรอื ไมม ผี ดู ูแลหรอื ดอยโอกาสมีสิทธิและโอกาสไดร ับการศกึ ษาข้ันพ้นื ฐานเปน พิเศษรวมทง้ั การจัด
การศกึ ษาสําหรบั บคุ คลซงึ่ มีความสามารถพิเศษดวยรูปแบบทีเ่ หมาะสม
3. ออกกฎกระทรวงเพื่อรองรับสิทธิของคนพิการท่ีจะไดรบั ความสะดวกส่ือบริการและ
ความชว ยเหลอื อ่ืนทางการศึกษา
พันธกจิ ในการปฏิรูปการศึกษา
4. ออกกฎกระทรวงเพอ่ื รองรบั สทิ ธใิ นการจดั การศกึ ษาขั้นพ้นื ฐานของบุคคลครอบครัว
องคก รชุมชนองคก รเอกชนองคก รวชิ าชพี สถาบัน ศาสนาสถานประกอบการและสถาบันสงั คมอน่ื
5. ดําเนินการใหบิดามารดาหรือผูปกครองไดรับการสนับสนุนจากรัฐใหมีความรู
ความสามารถในการอบรมเลยี้ งดูและการใหการศึกษาแกบ ตุ รหรอื บุคคลซงึ่ อยใู นความดแู ล
6. ออกกฎหมายรองรับสิทธิของบดิ ามารดาหรือผูปกครองในอันท่ีจะไดรับเงินอุดหนนุ
จากรัฐสําหรับการจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานของบุตรหรือบุคคลซ่ึงอยูในความดูแลท่ีครอบครวั จัด
ใหแ ละไดรับการลดหยอนหรือยกเวน ภาษีสําหรบั คา ใชจ า ยการศึกษา
พนั ธกจิ ในการปฏิรปู การศกึ ษา
7. ดําเนินการใหบุคคลครอบครัวชุมชนองคกรชุมชนองคกรเอกชนองคกรวิชาชีพ
สถาบันศาสนาสถานประกอบการและสถาบันอ่ืนซึ่งสนับสนุนหรือจัดการศึกษาข้ันพ้ืนฐานไดรับ
การสนับสนุนจากรัฐใหมีความรูความสามารถในการอบรมเลี้ยงดูบุคคลซ่ึงอยูในความดูแล
รบั ผิดชอบ
8. ออกกฎหมายรองรับสิทธิของบุคคลครอบครัวชุมชนองคกรชุมชนองคกรเอกชน
องคกรวิชาชีพสถาบันศาสนาสถานประกอบการและสถาบันสังคมอื่นซ่ึงสนับสนุนหรือจัด
การศึกษาขั้นพ้ืนฐานในอันท่ีจะไดรับเงินอุดหนุนจากรัฐสําหรับการจัดการศึกษาข้ันพ้ืนฐานและ
ไดรับการลดหยอนหรือยกเวน ภาษสี าํ หรับคา ใชจายการศกึ ษา
การพัฒนาคุณภาพครู
ตามแนวทางการปฏริ ปู การศึกษา
1.พัฒนาระบบผลติ ครคู ณาจารยและการศกึ ษา
2. การพฒั นาครูคณาจารยแ ละบคุ ลากรทางการศกึ ษา
3. การใชค รคู ณาจารยผบู รหิ ารและบคุ ลากรดา นอาชวี ศกึ ษา
4. พัฒนาคุณภาพสถานศกึ ษาและแหลง เรียนรูยคุ ใหม
5. พัฒนาคุณภาพการบรหิ ารจัดการใหม
6. พฒั นาระบบการบริหารจัดการตามหลักธรรมาภิบาลใหมีความโปรงใสเปนธรรมและมีระบบ
การตรวจสอบทม่ี ปี ระสิทธิภาพ
7. พัฒนาการบรหิ ารจดั การเพอื่ เพ่มิ โอกาสทางการศึกษาอยางมคี ุณภาพ
การพัฒนาคุณภาพครู
ตามแนวทางการปฏิรปู การศึกษา
8. พฒั นาระบบบรหิ ารจัดการเพอื่ สงเสริมสนับสนุนการมีสวนรวมของประชาชนภาคเอกชนและ
ทุกภาคสวนในการจัดการศึกษาและสนับสนุนการศกึ ษาและเรยี นรใู หมากข้นึ
8.1 สงเสริมการมีสวนรวมของบุคคลครอบครัวชุมชนองคกรชุมชนเอกชนองคกร
เอกชนองคกรวิชาชีพสถาบันศาสนาสถานประกอบการและสถาบันสังคมอ่ืนในการจัดการศึกษา
และสนับสนุนการศกึ ษาใหม ากขึน้
8.2 สงเสริมบทบาทองคกรปกครองสวนทองถิ่นใหเขามารวมจัดและสนับสนุน
การศึกษามากขนึ้
8.3 พัฒนาระบบบรกิ ารจดั การทรพั ยากรเพ่อื การศึกษาใหมปี ระสิทธภิ าพ
สรุป
การปฏริ ูปการศึกษาในทศวรรษที่ 2 (พ.ศ. 2552-2561) รฐั บาลจะมงุ เนน ใหค นไทยไดเรียนรูตลอดชวี ิตอยาง
มีคุณภาพโดยมีเปาหมายภายใน พ.ศ. 2561 โดยเนนประเด็นหลัก 3 ประการคือ 1 คุณภาพและมาตรฐาน
การศึกษาและเรียนรูของคนไทยพัฒนาผูเรียนสถานศึกษาแหลงเรียนรูสภาพแวดลอมหลักสูตรและเนื้อหาพัฒนา
วิชาชีพครใู หเปนวิชาชีพท่ีมีคุณคาสามารถดึงดูดคนเกงคนดีมีใจรักมาเปนครูคณาจารยไดอยางยง่ั ยนื ภายใตระบบ
บรหิ ารจัดการท่ีมปี ระสทิ ธภิ าพ 2 โอกาสทางการศกึ ษาและเรียนรูเพ่มิ โอกาสการศึกษาและเรียนรูอยางท่ัวถึงและมี
คุณภาพเพื่อใหประชาชนทุกคนทุกเพศทุกวัยมีโอกาสเขาถึงการศึกษาและการเรียนรูอยางตลอดชีวิต 3 สงเสริม
การมสี วนรวมของทุกภาคสวนของสังคมในการบรหิ ารและจัดการศึกษาโดยเพ่มิ บทบาทของผูที่อยูภายนอกระบบ
การศึกษาไมใชสวนหน่ึงสวนใดของระบบ และพิจารณาระบบการศึกษาและเรียนรูในฐานะที่เปนสวนหน่ึงของ
ระบบการพัฒนาประเทศซึ่งตองเชื่อมโยงกับการพัฒนาระบบอ่ืนทั้งดานเศรษฐกิจสังคมการเมืองเกษตรกรรม
สาธารณสุขการจางงานเปนตน โดยวิเคราะหประเด็นหลักท้ังสามประการน้ีจะสงผลใหคนไทยยุคใหมเปนบุคคล
ดังนี้ 1 สามารถเรียนรูไดดวยตนเองรักการอานและมีนิสัยใฝรูเรียนรูตลอดชีวิต 2 มีความสามารถในการสื่อสาร
สามารถคิดวิเคราะหแกปญหาคิดริเร่ิมสรางสรรค 3 มีจิตสาธารณะมีระเบียบวินัยเห็นแกประโยชนสวนรวม
สามารถทาํ งานเปนกลุม 4 มีศีลธรรมคุณธรรมจรยิ ธรรมคานิยมสิทธ์ิความภาคภูมิใจในความเปนไทยและสามารถ
กา วทันโลก