โครงงานคุณธรรม ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔-๖ เรื่อง จิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) (Community development volunteer of Rongkhem school) โดย เยาวชนคนฮักร้องเข็ม โรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็ม(ร้องเข็มวิทยาคาร) สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาแพร่ เขต ๑ ผู้รับผิดชอบโครงการ : ๑. เด็กหญิง อาทิตยา กวางเดินดง ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕ ประธาน ๒. เด็กหญิง สุธีธิดา แซ่ย่าง ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕ รองประธาน ๓. เด็กหญิง วีรภัทรา หน่อแก้วบุตร ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕ เหรัญญิก ๔. เด็กหญิง พัณณิดา เวียงนาค ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๖ ประชาสัมพันธ์ ๕. เด็กชาย วัชรพล คำป้อ ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕ เลขานุการ พระสงฆ์ที่ปรึกษา : พระครูโสภิตวิมลการ ตำแหน่ง เจ้าอาวาสวัดร้องเข็ม ผู้นำชุมชน : นายสิงห์คาม วงศ์วาด ตำแหน่ง กำนันตำบลร้องเข็ม ผู้บริหารที่ปรึกษา : นายเมธี แสนสำโรง ตำแหน่ง ผู้อำนวยการโรงเรียน ครูที่ปรึกษา : ๑. นายภาณุกูล เศวตกิตติ์ ตำแหน่ง พนักงานราชการ ๒. นายวีรพงศ์ วีระคำ ตำแหน่ง ครูผู้ช่วย โทรศัพท์โรงเรียน : ๐๕๔-๕๙๗๓๕๔ เบอร์ติดต่อผู้อำนวยการโรงเรียน : ๐๘๗-๓๐๑๕๕๗ อีเมล์โรงเรียน : [email protected]
โครงงานคุณธรรมประจำปี ๒๕๖๖ ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔-๖ โครงงาน จิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) (Community development volunteer of Rongkhem school) โดย เยาวชนคนฮักร้องเข็ม โรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็ม(ร้องเข็มวิทยาคาร) สพป.แพร่ เขต ๑ หลักธรมมสำคัญ : จิตอาสา หมายถึง การเป็นผู้ที่ใส่ใจต่อสังคมสาธารณะและอาสาลงมือทำอย่างใดอย่างหนึ่งอันมิใช่หน้าที่ของ ตนเองด้วยความรัก ความสามัคคี เพื่อประโยชน์ของผู้อื่นของสังคม ของประเทศชาติโดยมิได้หวังผลตอบแทนทำความดีเพื่อความดี เอื้ออาทรต่อคนร่วมสังคม ทำอย่างสม่ำเสมอจนเป็นนิสัย ซึ่งการขับเคลื่อนคุณธรรมให้เกิดการพัฒนาสู่สังคมคุณธรรมดังกล่าวจะมุ่งเป็น การสร้างคนดี คือ ส่งเสริมคุณธรรมให้คนทุกช่วงวัย ทุกกลุ่มทุกพื้นที่และการส่งเสริมองค์กรคุณธรรม ให้ทุกองค์ ทุกสถาบันส่งเสริมให้ คนในองค์กรเป็นคนดี การบริหารองค์กรมีคุณธรรม และร่วมกันส่งเสริมประชาชนและสังคม ร่วมสร้างคุณธรรม ให้เต็มแผ่นดิน พระราชดำรัส พระราชดำริ หรือคำสอนที่มาใช้ในการดำเนินงานโครงงาน : หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง หลักปรัชญาของ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๙ ได้ นำมาใช้ในการจัดทำโครงงาน ประเด็นปัญหาหลัก : เนื่องด้วยบริเวณหน้าโรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็ม(ร้องเข็มวิทยาคาร) เป็นตลาดของชุมชน ที่จัดขึ้นทุก ๆ วันศุกร์ ทำให้บริเวณหน้าโรงเรียนจึงมีขยะจำนวนมาก บริเวณภายในโรงเรียนตามทางเดินเข้าโรงเรียน (Walk way) สนามหญ้า ถนนหน้า อาคารเรียน มีขยะทิ้งเกลื่อนกลาดจำนวนมาก และสภาพห้องน้ำมีกลิ่นเหม็น สกปรก วัด มีกิจกรมทางพระพุทธศาสนาอยู่เนือง ๆ แต่ ด้วยมีพระภิกษุ สามเณร จำพรรษาอยู่น้อย จึงอาจทำให้ดูแลความสะอาดภายในบริเวณวัดได้ไม่ทั่วถึง ชุมชนบ้านร้องเข็ม มีร้านค้าอยู่ มากมาย อีกทั้งมี ของตลาดชุมชน เพราะเหตุนี้อาจเป็นปัญหาของการทิ้งขยะ ทำให้ตามถนน หรือในชุมชนมีขยะจำนวนมาก กลุ่มเป้าหมาย : ๑.นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕ โรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็มฯ เข้าร่วมโครงการจำนวน ๔ คน ๒.นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๖ โรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็มฯ เข้าร่วมโครงการจำนวน ๑ คน ๓.นักเรียนโรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็มฯ มีจิตอาสาเพิ่มขึ้นร้อยละ ๗๐ ระยะเวลาดำเนินการ : ดำเนินงานตั้งแต่เดือนมิถุนายน พ.ศ. ๒๕๖๕ ถึง เดือนมีนาคม พ.ศ. ๒๕๖๖ กิจกรรมเด่น : นักเรียนร่วมมือกันกำจัดขยะให้ลดลงและทำห้องน้ำให้สะอาดน่าใช้ ผลที่เกิดขึ้น : ๑.นักเรียนโรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็มฯ ที่เข้าร่วมโครงงานมีจิตอาสาในการพัฒนาหมู่บ้าน วัด โรงเรียน ๒.นักเรียนโรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็มฯ ที่เข้าร่วมโครงงานมีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ของตนเอง ๓.นักเรียนโรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็มฯ ที่เข้าร่วมโครงงานมีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ในการที่จะแก้ไข ปัญหาที่เกิดขึ้น ๔.นักเรียนโรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็มฯ ที่เข้าร่วมโครงงานดำเนินชีวิตอย่างมีความสุขโดยได้พัฒนา คุณธรรม จริยธรรม ร่วมมือ กันดูแลสาธารณสมบัติของส่วนรวม ๕.นักเรียนในโรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็มฯ ทุกคนร่วมใจไม่ทิ้งขยะเรี่ยราดในโรงเรียน หรือสถานที่อื่นทุกคนต่างมีความรับผิดชอบ ต่อตนเอง และสังคม ผู้รับผิดชอบโครงการ : ๑. ด.ญ. พัณณิดา เวียงนาค ๒. ด.ญ. สุธีธิดา แซ่ย่าง ๓. ด.ญ. วีรภัทรา หน่อแก้วบุตร ๔. ด.ญ. อาทิตยา กวางเดินดง ๕. ด.ช. วัชรพล คำป้อ พระสงฆ์ที่ปรึกษา : พระครูโสภิตวิมลการ ผู้บริหารที่ปรึกษา : นาย เมธี แสนสำโรง ครูที่ปรึกษา : ๑.นายภาณุกูล เศวตกิตติ์ ๒.นายวีรพงศ์ วีระคำ
บทคัดย่อ บทความนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อสังเคราะห์แนวคิดการใช้หลักพุทธธรรมในการทำงานจิตอาสา โดยเล็งเห็น ความสำคัญของจิตอาสาที่มีความสำคัญและจำเป็นต่อการอยู่ร่วมกันในสังคม โดยเริ่มจากระดับที่ใกล้ตัวเรา มากที่สุดคือ จิตอาสาระดับครอบครัว ชุมชน สังคม ซึ่งอาจมองกว้างถึงระดับประเทศและระดับนานาชาติได้ เพราะคนเราไม่สามารถทำทุกสิ่งทุกอย่างด้วยตนเองได้ทั้งหมด ต้องอาศัยคนอื่นด้วยประโยชน์ที่คนในสังคมได้ อาศัยร่วมกันดังนี้หลักพุทธธรรมที่เกี่ยวกับจิตอาสาในพระพุทธศาสนา มีหลักพรหมวิหาร 4 คือ 1. เมตตา คือ ความรัก ความมีใจปรารถนาดีอยากให้เขามีสุข 2. กรุณา คือ ความสงสาร คิดช่วยให้พ้นทุกข์3. มุทิตา คือ ความยินดีในเมื่อผู้อื่นอยู่ดีมีสุข 4. อุเบกขา คือ ความวางใจเป็นกลาง มีจิตเรียบตรงเที่ยงธรรมดุจตราชั่ง ไม่เอนเอียงด้วยรักและชัง และหลักสังคหวัตถุ 4 คือ 1. ทาน คือ การให้การแบ่งปันในรูปสิ่งของหรือความรู้ 2. ปิยวาจา คือ การใช้คำพูดสุภาพ อ่อนหวาน ก่อให้เกิดไมตรี3. อัตถจริยา คือ การขวนขวายประพฤติตน บำเพ็ญตนเป็นประโยชน์เพื่อผู้อื่น 4. สมานัตตตา คือ การวางตนเสมอต้นเสมอปลาย ให้เหมาะสมกับ เหตุการณ์และ สภาพแวดล้อม คำสำคัญ : หลักพุทธธรรม; จิตอาสา; การทำงาน Abstract This article aims to synthesize the concept of using Buddhist principles in volunteer work. By recognizing the importance of volunteering spirit that is important and necessary to live together in society By starting from the closest level to us Volunteer spirit at the family level, community, society which may be viewed at the national and international level Because people are not able to do everything by themselves Must rely on other people with the benefits that people in society can live together as follows. Buddhist principles relating to volunteering in Buddhism There are 4 Brahma vihara principles: 1. Compassion is love, compassion, desire for happiness 2. Kindness is compassion, thinking helps to free suffering 3. Muthita means happiness when others are happy 4. Being equitable Trust neutral with a straight mind and uprightness, like a balance Not inclined by love and hate and the 4 Sangahavatthu principles are: 1. alms, giving, sharing in the form of things or knowledge. 2. Speech of speech is the use of polite and sweet words to create good relations. Practice yourself as a benefit for others. 4. Samantatta is to put yourself consistently. To suit the situation and the environment. Keywords: Buddhist principles; Volunteer; doing work
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) ก คำนำ รายงานฉบับนี้เป็นส่วนหนึ่งของการทำกิจกรรมสาธารณประโยชน์ของนักเรียนโรงเรียนชุมชนบ้าน ร้องเข็ม(ร้องเข็มวิทยาคาร) โดยมีจุดประสงค์ให้สมาชิกในกลุ่มมีจิตสาธารณะ โดยทำกิจกรรมจิตอาสา เพื่อให้มี คุณธรรม โดยนำหลักธรรมในทางพระพุทธศาสนามาเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวในการทำโครงงานครั้งนี้ พร้อมทั้ง น้อมพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๙ มาปรับประยุกต์ในการทำโครงงานครั้ง นี้ โดยมีชื่อกิจกรรมว่า "จิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม" คณะผู้จัดทำได้เลือกทำกิจกรรมจิตอาสานี้เนื่องจากเป็น กิจกรรม โครงงานที่น่าสนใจ ในการที่จะพัฒนาโรงเรียน วัด ชุมชน และสังคม ให้สะอาด น่าอยู่ ผู้จัดทำขอขอบพระคุณ ท่านพระครูโสภิตวิมลการ เจ้าอาวาสวัดร้องเข็ม ขอขอบคุณ นายสิงห์คาม วงศ์วาด กำนันตำบลร้องเข็ม นายเมธี แสนสำโรง ผู้อำนวยการโณงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็ม คุณครูที่ปรึกษาและคณะครูทุกคนที่ให้ความรู้ และแนวทางการศึกษา หวังว่ารายงานฉบับนี้จะให้ความรู้ และ เป็นประโยชน์แก่ผู้อ่านทุก ๆ ท่าน หากมีข้อเสนอแนะประการใด คณะผู้จัดทำขอรับไว้ด้วยความขอบคุณยิ่ง จัดทำโดย คณะผู้จัดทำ
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) ข สารบัญ เรื่อง หน้า คำนำ ก สารบัญ ข บทที่ 1 บทนำ ๑ บทที่ 2 การดำเนินโครงการ ๓ บทที่ 3 ผลดำเนินงาน ๕ บทที่ 4 การศึกษาวิเคราะห์ ๖ บทที่ 5 สรุปผลและอภิปราย ๑๑ เอกสารอ้างอิง ๑๒ ภาคผนวก ๑๓
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) 1 บทที่ 1 บทนำ ๑.๑ ที่มาและความสำคัญ สังคมอยู่เย็นเป็นสุขร่วมกัน มีคุณธรรมนำความรู้เท่าทันโลก ครอบครัวอบอุ่น ชุมชนเข้มแข็ง สันติสุข เศรษฐกิจมีคุณธรรม เสถียรภาพ และเป็นธรรม จิตอาสาเป็นปัจจัยหนึ่งที่สำคัญในส่วน ตัวของบุคคลที่จะทำ ให้มีจิตสาธารณะ ทุกคนคำนึงถึงสาธารณะซึ่งอยู่เหนือความเป็นส่วนตัว มากกว่า การคิดถึงความเป็นธุรกิจ การทำถูกทำชอบ ได้ชื่อว่าทำความดีเพราะเห็นคุณค่าของความดี จิตอาสาทำให้ทุกคนในสังคมสามารถอยู่ ร่วมกันได้ เป็นสังคมที่มีการให้และแบ่งปันซึ่งกันและกัน คำนึงถึงประโยชน์ของส่วนรวมเป็นที่ตั้ง ซึ่งต้อง ขับเคลื่อนทั้งระบบโดยเฉพาะอย่างยิ่ง เด็กวัยเรียน เพราะจิตอาสาและจิตสาธารณะเป็นคุณลักษณะอันพึง ประสงค์อย่างหนึ่งที่จะต้องปลูกฝังอย่างต่อเนื่อง ดังสุภาษิตที่ว่า “ไม้อ่อนดัดง่ายไม้แก่ดัดยาก” ความหมาย จิตอาสา หมายถึง ความสำนึกของบุคคลที่มีต่อส่วนรวมเป็นจิตที่เป็นผู้ให้ คิดดี คิดทางบวก มีความหวังดีต่อผู้อื่น เป็นความสมัครใจ เต็มใจ ตั้งใจทำ อยากช่วยเหลือ โดยไม่หวังผลตอบแทน และส่งผลให้ เกิดความสุขทางจิตใจ ผู้ที่มีจิตสาธารณะจะแสดงพฤติกรรมที่อาสาทำประโยชน์เพื่อส่วนรวม การงดเว้นการ กระทำที่จะส่งผลให้เกิดความชำรุดเสียหาย การมีส่วนร่วมดูแลรักษาและเคารพสิทธิของบุคคลอื่นในการใช้ ทรัพย์สินส่วนรวม ความสำคัญของจิตอาสา 1. ทำให้บุคคลมีความคิดขั้นสูงช่วยยกระดับจิตใจที่เปี่ยมไปด้วยเมตตา เพราะจิตอาสามุ่งเน้น การให้ มากกว่าการรับ ทำให้ได้พบความสุขที่เกิดจากการให้ ซึ่งเป็นความสุขที่มีคุณค่ากว่าความสุขที่เกิดจากการได้รับ 2. บุคคลที่มีจิตอาสาย่อมเป็นที่รักใคร่ของบุคคลรอบข้าง เพราะมองเห็นคุณค่าในความดีที่มีอยู่ในบุคคลนั้น มากกว่ามูลค่าของทรัพย์สินใด ๆ นอกจากนี้ยังเป็นการผูกมิตรแท้ได้อย่างยั่งยืน 3. ทำให้สังคมมีการแบ่งปัน การช่วยเหลือเกื้อกูลซึ่งกันและกัน ร่วมมือกันดูแลรักษาสิ่งของ สาธารณะเพื่อ การใช้ประโยชน์ร่วมกัน รวมทั้งสิ่งแวดล้อมรอบตัว 4. ทำให้สังคมน่าอยู่และเป็นสังคมคุณภาพที่ทุกคนสามารถอยู่ร่วมกันได้ พึ่งพาอาศัยซึ่งกัน และกัน ๑.๒ วัตถุประสงค์ของโครงงาน ๑. เพื่อเป็นการฝึกให้นักเรียนมีจิตอาสาในการพัฒนาหมู่บ้าน วัด โรงเรียน ๒. เพื่อให้นักเรียนมีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ของตนเอง รู้จักการสร้างความสามัคคีให้เกิดขึ้นในหมู่ คณะ ๓. เพื่อให้นักเรียนได้พัฒนาคุณธรรม จริยธรรม และรู้จักร่วมมือกันดูแลสาธารณสมบัติของส่วนรวม รู้จักการเสียสละประโยชน์ส่วนตนเพื่อประโยชน์ส่วนรวม ๑.๓ ขอบเขตการศึกษาเรียนรู้ ๑.๓.๑ กลุ่มเป้าหมาย สร้างนักเรียนแกนนำ นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕ จำนวน ๔ คน นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๖ จำนวน ๑ คน
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) 2 ๑.๓.๒ ระยะเวลาในการปฏิบัติงาน ระยะเวลาในการปฏิบัติงาน ตั้งแต่เดือนมิถุนายน พ.ศ. ๒๕๖๕ ถึง เดือนมีนาคม พ.ศ. ๒๕๖๖ ๑.๓.๓ สถานที่ในการดำเนินการโครงงาน สถานที่ในการดำเนินการโครงงาน คือ โรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็ม ชุมชนบ้านร้องเข็ม และวัดร้องเข็ม ซึ่งตั้งอยู่ที่ ตำบลร้องเข็ม อำเภอร้องกวาง จังหวัดแพร่
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) 3 บทที่ 2 การดำเนินการโครงงาน 2.1 วิธีการดำเนินงาน การด าเนินงาน ดำเนินงาน ๑ ปีการศึกษา ๑. มีการจัดตั้งรวบรวมกลุ่ม จัดตั้งรวบรวมกลุ่มที่มีทัศนคติหรือมีความคิด อุดมการณ์ในแนวเดียวกัน เพื่อจัดตั้งกลุ่มในการ ดำเนินการทำโครงงานโดยมีการ คิด วิเคราะห์ สภาพปัญหาที่เกิดขึ้นในชุมชนซึ่งจะมีผลกระทบ ต่อคนใน ชุมชนบ้านร้องเข็ม ๒. ตั้งชื่อโครงงาน เมื่อได้รวมกลุ่มแล้วได้มีการประชุมสมาชิกภายในกลุ่ม เพื่อกำหนดชื่อโครงงาน โดยถือเอาชื่อ และ เนื้อหาของโครงงานเป็นหัวใจหลักในการดำเนินงานในครั้งนี้ และกำหนดชื่อโครงงานว่า “จิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม” ๓. ศึกษาหาข้อมูลเกี่ยวกับกิจกรรมที่จะพัฒนาชุมชน ๑.ตั้งหัวข้อกิจกรรมที่จะดำเนินงาน ๒.คัดเลือกหัวข้อกิจกรรมที่จะดำเนินงาน ๓.ศึกษาสถานที่ที่จะดำเนินงาน ๔.กำหนดวัน เวลา สถานที่และกิจกรรมที่จะดำเนินงาน กำหนดวัน เวลา สถานที่และกิจกรรมที่จะดำเนินงาน ว/ด/ป กิจกรรม สถานที่ หมายเหตุ มิถุนายน ๒๕๖๕ คณะครูและนักเรียนร่วมใจเข้าโครงการ “จิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม” ณ หอประชุม ร.ร.ชุมชนบ้านร้องเข็มฯ ร.ร.ชุมชนบ้านร้องเข็ม ฯ จิตอาสาในชุมชน (บ้าน) ทำความสะอาดบริเวณชุมชนบ้านร้องเข็ม - กวาดถนน - เก็บเศษขยะรอบชุมชน - เก็บเศษขยะ,พลาสติกบริเวณถนนในชุมชน ชุมชนบ้านร้องเข็ม หมู่ที่ ๒, ๗, ๙ วันสำคัญทาง พระพุทธศาสนา วัดร้องเข็ม (วัด) ทำความสะอาดภายในบริเวณวัดร้องเข็ม - กวาดเศษขยะบริเวณวัด - ล้างห้องน้ำ - ดูแลความสะอาดเรียบร้อยในช่วงวันสำคัญต่าง ๆ ในทาง พระพุทธศาสนา เช่น วันมาฆบูชา, วันวิสาขบูชา, วัน อาสาฬหบูชา, วันลอยกระทง หรือ ในช่วงที่วัดมีกิจกรรม เช่น ทอดผ้าป่า, ทอดกฐิน, ถวายสลากภัตร เป็นต้น วัดร้องเข็ม เปิดภาคเรียน และ ในชั่วโมง กิจกรรม สาธารณะประโยชน์ (โรงเรียน) ทำความสะอาดภายในโรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็มฯ - เก็บขยะที่เป็นถุงพลาสติกรอบบริเวณโรงเรียน - กวาดเศษขยะรอบบริเวณโรงเรียน - ล้างห้องน้ำในโรงเรียน - ทำความสะอาดห้องเรียนตามหลัก 5 ส ร.ร.ชุมชนบ้านร้องเข็ม ฯ
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) 4 ๒.๒ งบประมาณและแหล่งที่มาของงบประมาณ ๑. เงินจากโครงการปรับภูมิทัศน์ภายในโรงเรียน 3,000 บาท รวม ๓,๐๐๐ บาท ว/ด/ป รายรับ(บาท) รายจ่าย(บาท) คงเหลือ ๑๕/๐๖/๖๕ เงินจากโครงการปรับภูมิทัศน์ฯ ๓,๐๐๐ บาท ค่าวัสดุอุปกรณ์ในการทำความ สะอาด ๒,๕๐๐ บาท ๕๐๐ บาท ๓๑/๐๓/๖๖ ค่าจัดทำรูปเล่มรายงาน ๕๐๐ บาท -
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) 5 บทที่ 3 ผลการดำเนินงาน Out put Out come Impact 1.นักเรียนมีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ทั้งส่วน ตนและส่วนรวม 2.นักเรียนมีความสามัคคี ร่วมมือกันทำงาน ตามที่ได้รับมอบหมาย 3.นักเรียนมีจิตสำนึกที่ดีต่อสิ่งแวดล้อม วัด บ้าน โรงเรียน ชุมชน 4.โรงเรียน วัด ชุมชน สะอาด ร่มรื่น สวยงาม 1.นักเรียนมีพฤติกรรมที่ดีไป ปฏิบัติที่บ้าน และสามารถต่อ ยอด เป็นแบบอย่างที่ดีเป็นแกน นำชักชวน ผู้อื่นให้มาปฏิบัติตน เป็นผู้มีจิตอาสา 1.โรงเรียน วัด ชุมชน ร่วมมือ กัน มีเข้มแข็งด้านสิ่งแวดล้อม
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) 6 บทที่ 4 การศึกษาวิเคราะห์ 4.1 ปัญหาและสาเหตุ ปัญหา เนื่องด้วยบริเวณหน้าโรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็ม(ร้องเข็มวิทยาคาร) เป็นตลาดของชุมชน ที่จัดขึ้นทุก ๆ วันศุกร์ ทำให้บริเวณหน้าโรงเรียนจึงมีขยะจำนวนมาก บริเวณภายในโรงเรียนตาม ทางเดินเข้าโรงเรียน (Walk way) สนามหญ้า ถนนหน้าอาคารเรียน มีขยะทิ้งเกลื่อนกลาดจำนวนมาก ดูไม่สวยงาม และสภาพห้องน้ำมีกลิ่นเหม็น สกปรก วัด มีกิจกรมทางพระพุทธศาสนาอยู่เนือง ๆ แต่ด้วยมีพระภิกษุ สามเณร จำพรรษาอยู่น้อย จึงอาจทำให้ดูแลความสะอาดภายในบริเวณวัดได้ไม่ ทั่วถึง ชุมชนบ้านร้องเข็ม มีร้านค้าอยู่มากมาย อีกทั้งมีตลาดสดทุกวัน ตลาดชุมชนที่จัดขึ้นในทุกวัน ศุกร์ เพราะเหตุนี้อาจเป็นปัญหาของการทิ้งขยะ ทำให้ตามถนน หรือในชุมชนมีขยะจำนวนมาก สาเหตุ 1) ปัจจัยภายใน - นักเรียนทิ้งขยะไม่เป็นที่เป็นทาง - นักเรียนขาดความรับผิดชอบ ขาดจิตสำนึก ขาดความมีน้ำใจ - นักเรียนขาดหลักธรรมในการประพฤติปฏิบัติตนต่อตนเอง และสังคม 2) ปัจจัยภายนอก - บริเวณหน้าโรงเรียนเป็นตลาดของชุมชน - รอบโรงเรียนมีต้นไม้มาก - คนในชุมชนความรับผิดชอบ ขาดจิตสำนึก ขาดความมีน้ำใจ - มีร้านค้าใกล้กับบริเวณโรงเรียน มีร้านค้าจำนวนมากในชุมชน 4.2 เป้าหมายและทางแก้ไขปัญหา เชิงปริมาณ ๑.นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕ โรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็มฯ เข้าร่วมโครงการจำนวน ๔ คน ๒.นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๖ โรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็มฯ เข้าร่วมโครงการจำนวน ๑ คน ๓.นักเรียนโรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็มฯ มีจิตอาสาเพิ่มขึ้นร้อยละ ๗๐ เชิงคุณภาพ ๑.นักเรียนโรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็มฯ ที่เข้าร่วมโครงงานมีจิตอาสาในการพัฒนาหมู่บ้าน วัด โรงเรียน ๒.นักเรียนโรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็มฯ ที่เข้าร่วมโครงงานมีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ของตนเอง ๓.นักเรียนโรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็มฯ ที่เข้าร่วมโครงงานมีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ในการที่จะแก้ไข ปัญหาที่เกิดขึ้น ๔.นักเรียนโรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็มฯ ที่เข้าร่วมโครงงานดำเนินชีวิตอย่างมีความสุขโดยได้พัฒนา คุณธรรม จริยธรรม ร่วมมือกันดูแลสาธารณสมบัติของส่วนรวม
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) 7 ๕.นักเรียนในโรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็มฯ ทุกคนร่วมใจไม่ทิ้งขยะเรี่ยราดในโรงเรียน หรือสถานที่อื่น ใด ทุกคนต่างมีความรับผิดชอบต่อตนเอง และสังคม ในการช่วยกันรักษาความสะอาด ทั้งที่โรงเรียน หรือ ใน ชุมชน โดยยึดหลักธรรมไตรสิกขา (ศีล สมาธิ ปัญญา) ในการประพฤติปฏิบัติตนและรู้จักการมีน้ำใจ การมีจิต อาสาในการพัฒนา ดูแล โรงเรียน วัดและชุมชน ทางแก้ไขปัญหา - นักเรียนอาสาสมัครมาเป็นกลุ่ม จิตอาสาทำความดี โดยตั้งชื่อกลุ่มว่า “กลุ่มคนฮักร้องเข็ม” เพื่อ เป็นจิตอาสา ทำความดี ศรีร้องเข็ม - ให้ความรู้ในการรักษาความสะอาด เกี่ยวกับ 5 ส - รณรงค์การทิ้งขยะให้ถูกที่ - ให้ความรู้เกี่ยวกับการคัดแยกขยะ - ฝึกให้นักเรียนมีความรับผิดชอบ และความมีวินัยต่อตนเอง ต่อสังคม - ฝึกให้นักเรียนรู้จักการมีน้ำใจต่อสังคม 4.3 หลักการและหลักธรรมที่นำมาใช้ หลักการที่นำมาใช้ จิตอาสา หมายถึง จิตแห่งการให้ความดีงามทั้งปวงแก่เพื่อนมนุษย์โดยเต็มใจสมัครใจ อิ่มใจชาบซึ้งใจ ที่พร้อมจะเสียสละเวลา แรงกาย และสติปัญญา เพื่อสาธารณะประโยชน์ในการทำกิจกรรมหรือสิ่งที่เป็น ประโยชน์แก่ผู้อื่นโดยไม่หวังผลตอบแทน และมีความสุขที่ได้ช่วยเหลือผู้อื่น เป็นจิตที่ไม่นิ่งดูดาย เมื่อพบเห็น ปัญหาหรือความทุกข์ยากที่เกิดขึ้นกับผู้คนเป็นจิตที่มีความสุขเมื่อได้ทำความดีและเห็นน้ำตาเปลี่ยนเป็นรอยยิ้ม เป็นจิตที่เปี่ยมด้วย "บุญ" คือความสงบเย็น และพลังแห่งความดีหรือความเป็นตัว เป็นตน ของตนเองลงได้บ้าง สำหรับกระบวนการสร้างจิตอาสา ต้องประกอบด้วยการปลูกฝังให้ตระหนักถึงความสำคัญของจิตอาสา การ เตรียมความพร้อมทั้งด้านร่างกาย จิตใจ ความรู้ และการติดต่อสื่อสาร การสร้างความเชื่อมั่นในตนเองและการ เข้าร่วมกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง คุณลักษณะของผู้มีจิตอาสาคือ มุ่งประโยชน์ต่อส่วนรวม การทำงานทุกอย่าง เป็นไปด้วยความสมัครใจ ไม่มุ่งหวังผลตอบแทนใด ๆ ตลอดจนการอุทิศกาย กำลังใจ เพื่อส่วนรวม (พระพรหม คุณาภรณ์ (ปยุตฺโต.อ.ป), 2545 : 124) จิตอาสา หมายถึง การเป็นผู้ที่ใส่ใจต่อสังคมสาธารณะ และอาสาลงมือทำอย่างใดอย่างหนึ่งอันมิใช่ หน้าที่ของตนเอง ด้วยความรัก ความสามัคคี เพื่อประโยชน์ของผู้อื่น ของสังคม ของประเทศชาติ โดยมิได้หวัง ผลตอบแทน ทำความดีเพื่อ ความดี เอื้ออาทรต่อคนร่วมสังคม ทำอย่างสม่ำเสมอจนเป็นนิสัย ซึ่งการขับเคลื่อน คุณธรรมให้เกิดการพัฒนาสู่สังคมคุณธรรมดังกล่าวจะมุ่งเป็นการสร้างคนดี คือ ส่งเสริมคุณธรรมให้คนทุกช่วง วัย ทุกกลุ่ม ทุกพื้นที่ และการส่งเสริมองค์กรคุณธรรม ให้ทุกองค์ ทุกสถาบันส่งเสริมให้คนในองค์กรเป็นคนดี การบริหารองค์กรมีคุณธรรม และร่วมกันส่งเสริมประชาชนและสังคม ร่วมสร้างคุณธรรม ให้เต็มแผ่นดิน หลักพุทธธรรมที่เกี่ยวกับจิตอาสา คือ ไตรสิกขา (ศีล สมาธิ ปัญญา) หลักการพัฒนาชีวิต การเรียน การทำงาน เพื่อให้ประสบความสำเร็จเป็นคนสมบูรณ์แบบตาม แนวพุทธ ประกอบด้วย ศีล คือ นักเรียนมีหลักการประพฤติดี ประพฤติชอบ ดำเนินการทำกิจกรรมในโครงงานอย่างถูกต้อง เหมาะสมตามหลักคุณธรรม และสอดคล้องกับความสามารถของนักเรียน
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) 8 สมาธิคือ นักเรียนมีการดำเนินงานทำกิจกรรมในโครงงานอย่างมีสติ รอบคอบ มีเหตุผล คิดก่อนทำ คิดก่อนพูด และรับฟังความคิดเห็นของสมาชิกคนอื่น ๆ ปัญญา คือ นักเรียนมีการวางแผนขั้นตอนการทำโครงงาน ศึกษาความรู้และคิดวิเคราะห์สิ่งที่ เกี่ยวข้อง มีติดตามการทำงานอย่างสม่ำเสมอ ยอมรับและปรับปรุงตนเองอยู่เสมอ พระราชดำรัส พระราชดำริ หรือคำสอนที่มาใช้ในการดำเนินงานโครงงาน หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง : หลักปรัชญาของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๙ ได้ นำมาใช้ในการจัดทำโครงงาน ดังนี้ พอประมาณ มีเหตุผล มีภูมิคุ้มกัน - นักเรียนใช้เวลาว่างจากการ เรียนทำกิจกรรมที่ส่งเสริม คุณธรรมในตนเอง ช่วยแก้ไข ปัญหา และปรับสภาพสังคมใน โรงเรียน โดยไม่เบียดบังตนเอง และผู้อื่น - นักเรียนใช้ทางสายกลางและ ความพอดีแก้ไขปัญหาของ นักเรียน - นักเรียนใช้คุณธรรมไตรสิกขา คือ ศีล สมาธิและปัญญา ในการ วิเคราะห์ และหาแนวทางในการ แก้ไขปัญหา โดยมีการระดม ความคิดระหว่างนักเรียน ผู้ปกครอง ครู พระภิกษุสงฆ์ (บวร) แก้ไขปัญหาด้วยความ รอบคอบและมีเหตุผล - โครงงาน มีกิจกรรมที่ช่วยสร้าง ภูมิคุ้มกัน และแก้ไขสภาพปัญหา ในโรงเรียน - การจัดทำโครงงานคุณธรรม ช่วยให้นักเรียนมีประสบการณ์ มีความรอบรู้ มีวิสัยทัศน์รู้เท่าทัน การเปลี่ยนแปลงของสังคมไทย ความรู้ - นักเรียนมีการแลกเปลี่ยนประสบการณ์ มีการระดมสมอง ในระหว่างการทำงาน ช่วยให้ นักเรียนมีความรอบรู้มากยิ่งขึ้น ทั้งยังได้รับความรู้และประสบการณ์จากผู้ใหญ่ในชุมชน พระ และคุณครูอีก ด้วย คุณธรรม - กิจกรรมนี้ช่วยสร้างความเป็นจิตอาสา ประกอบกับการสร้างคุณธรรมพื้นฐานที่นักเรียนพึงมี คือ ขยัน ประหยัด ซื่อสัตย์ มีวินัย สุภาพ สะอาด ความสามัคคี มีน้ำใจ และกตัญญู นักเรียนดำเนินการ อย่างตั้งใจในการปฏิบัติตนเพื่อช่วยเหลือผู้อื่นและสังคม ภายใต้การรู้จักพอเพียง 4.4 ประเมินผลการดำเนินงาน ผลที่ได้จากการทำโครงงาน เมื่อนักเรียนใช้หลักไตรสิกขา คือ ศีล สมาธิ ปัญญา ประกอบกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ในการทำโครงงานแล้ว ก็นำมาสู่การพัฒนาตนเอง ทำให้นักเรียนเป็นคนที่มีหลักคุณธรรมทั้ง ๙ ประการ ซึ่ง เป็นสิ่งที่เยาวชนทุกคนพึงมี พึงปฏิบัติได้ ขยัน คือ นักเรียนมีความตั้งใจเพียรพยายามทำกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง สม่ำเสมอ อดทนไม่ท้อถอย เมื่อพบอุปสรรค ประหยัด คือ นักเรียนการรู้วางแผนการใช้จ่ายในการจัดทำโครงงาน ใช้วัสดุที่มีอยู่ในโรงเรียนมาใช้ใน การทำโครงงาน ซื่อสัตย์คือ นักเรียนประพฤติตรง ไม่เอนเอียง มีความจริงใจ ปราศจากความรู้สึกลำเอียงหรืออคติใน การทำกิจกรรมร่วมกับผู้อื่น รับรู้หน้าที่ของตนเองและปฏิบัติอย่างเต็มที่
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) 9 มีวินัย คือ นักเรียนยึดมั่นในแบบแผนที่สมาชิกในกลุ่มกำหนดร่วมกัน โดยตนเองยินดีปฏิบัติตามอย่าง เต็มใจและตั้งใจ รวมทั้งมีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ที่ตนเองได้รับมอบหมาย สุภาพ คือ นักเรียนมีความอ่อนน้อมถ่อมตนต่อเพื่อน ต่อคุณครู ต่อพระ และต่อผู้ใหญ่ในชุมชน ไม่ก้าวร้าว รุนแรง วางอำนาจข่มผู้อื่น ทั้งโดยวาจาและท่าทาง สะอาด คือ นักเรียนการรักษาร่างกาย และสิ่งแวดล้อมในโรงเรียน ในชุมชน และ มีความแจ่มใส สามัคคีคือ นักเรียนร่วมใจกันปฏิบัติงานให้บรรลุผลตามเป้าหมาย โดยปราศจากการทะเลาะวิวาท ไม่เอา รัดเอาเปรียบกัน เป็นการยอมรับความมีเหตุผล ยอมรับความแตกต่าง มีความมุ่งมั่นต่อการรวมพลัง ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน เพื่อให้การงานสำเร็จลุล่วง มีน้ำใจ คือ นักเรียนมีการอาสาช่วยเหลือสังคม รู้จักแบ่งปันสิ่งเล็ก ๆ น้อย ๆ ของตนเองเพื่อ ช่วยเหลือผู้อื่น เสียสละความสุขส่วนตน เพื่อทำประโยชน์แก่ผู้อื่น กตัญญู คือ นักเรียนประพฤติปฏิบัติตนอย่างสุภาพนอบน้อมต่อผู้ใหญ่ สามารถให้คำแนะนำให้กับ ผู้ใหญ่ และชาวบ้านในชุมชนได้อย่างมีมารยาท สร้างความสุข รอยยิ้ม ได้รับการชื่นชมจากผู้ใหญ่ รวมทั้งการ ปฏิบัติตามคำแนะนำของผู้ใหญ่ที่เป็นแนวทางในการดำเนินชีวิตของนักเรียนได้ 4.5 การประเมินตนเอง "สมาชิกทุกคนที่เข้าร่วมทำโครงงาน รู้สึกภาคภูมิใจในตัวเองที่สามารถนำทีมเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม ของเพื่อน ๆ ให้ดีขึ้นได้ และตั้งใจจะดำเนินโครงงานต่อไปเรื่อย ๆ อย่างดีที่สุด" ๔.๖ การประเมินและวิจารณ์โดยผู้อื่น พระสงฆ์ที่ปรึกษา : พระครูโสภิตวิมลการ เจ้าอาวาสวัดร้องเข็ม ตามที่นักเรียนโรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็มฯ ได้ทำโครงงานนี้นับว่าเป็นโครงงานที่ดีมาก ขออนุโมทนา กับทุก ๆ ฝ่ายที่เกี่ยวข้อง ทางวัดยินดีให้การสนับสนุนและให้ความรู้กับนักเรียนเพื่อเสริมสร้างคุณธรรมให้ นักเรียนต่อไป (……………………..….……………………) (พระครูโสภิตวิมลการ) เจ้าอาวาสวัดร้องเข็ม ผู้นำชุมชน : นายสิงห์คาม วงศ์วาด กำนันตำบลร้องเข็ม ในฐานะที่เป็นผู้นำชุมชนของบ้านร้องเข็ม ขอขอบคุณคณะครู นักเรียนทุกคน ทุกฝ่าย ที่มีกิจกรรมดี ๆ ต่อชุมชน เห็นความสำคัญของชุมชน เป็นตัวอย่างที่ดีให้แก่ชุมชน และมีส่วนร่วมในการดูแลรักษา ความ สะอาดของชุมชน ในฐานะเป็นผู้นำของกลุ่ม “คนฮักร้องเข็ม” ต้องขอกล่าวคำว่า “ขอบคุณ” อีกครั้งแก่คณะ ครู นักเรียน โรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็ม ไว้ ณ โอกาสนี้ อีกครั้งหนึ่ง (……………………….……………………) (นายสิงห์คาม วงศ์วาด) กำนันตำบลร้องเข็ม
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) 10 ผู้บริหารที่ปรึกษา : นาย เมธี แสนสำโรง ผู้อำนวยการโรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็มฯ "ขอชื่นชมกับความตั้งใจของนักเรียนทุกคนที่ได้จัดทำกิจกรรมโครงงานคุณธรรม ซึ่งเป็นผลดีต่อ ตนเอง ต่อเพื่อน ต่อครอบครัว ชุมชนและประเทศชาติในอนาคต และเป็นคนดีในสังคมต่อไป (……………………….……………………) นายเมธี แสนสำโรง ผู้อำนวยการโรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็ม(ร้องเข็มวิทยาคาร) ครูที่ปรึกษา : นายภาณุกูล เศวตกิตติ์ การดำเนินงานโครงงาน “จิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม” นักเรียนได้ลงมือปฏิบัติงานด้วยตนเอง ซึ่งเป็นการปลูกฝัง จิตสำนึกเรื่องความเสียสละ เป็นบันไดขั้นแรกในการปลูกฝังจิตสาธารณะให้กับนักเรียน เพื่อเติบโตเป็นพลเมืองที่มีคุณภาพของชาติ ให้นักเรียนเติบโตเป็นคนดีของสังคมต่อไป (……………………….……………………) นายภาณุกูล เศวตกิตติ์ ครูที่ปรึกษา ครูที่ปรึกษา : นายวีรพงศ์ วีระคำ "จากที่นักเรียนได้รวมกลุ่มกันทำโครงงานคุณธรรม "จิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม" ลดปัญหา พฤติกรรมการทิ้งขยะไม่ถูกที่ เป็นโครงงานที่ดี สอดคล้องกับปัญหาของสังคมไทยปัจจุบัน คือปัญหาครอบครัว ดูแลเอาใจใส่บุตรหลาน ปัญหาสังคมเกี่ยวกับยาเสพติด เป็นการกระตุ้นเตือนทุกภาคส่วนให้ช่วยกันดูแลเอาใจ ใส่เยาวชนที่จะเติบโตขึ้นเป็นผู้ใหญ่ในสังคมในวันข้างหน้า" (……………………….……………………) นายวีรพงศ์ วีระคำ ครูที่ปรึกษา
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) 11 บทที่ 5 สรุปผลการทำงาน อภิปรายผลการทำงาน ๕.๑ สรุปผลและอภิปราย นักเรียนที่ดำเนินการโครงงาน“จิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม” ได้ลงมือปฏิบัติงานตามโครงงานที่วางไว้ ทำให้ โรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็มฯ สถานที่ในชุมชนได้รับการดูแลรักษา มีความสะอาดเรียบร้อยมากยิ่งขึ้น และนักเรียนที่เข้าร่วมโครงงานได้ฝึกการมีจิตสาธารณะ มีความเสียสละเพื่อส่วนรวม ซึ่งเป็นการปลูกฝัง จิตสำนึกและคุณลักษณะที่พึงประสงค์ให้แก่นักเรียน อธิบายการทำงาน ในการทำกิจกรรมชื่อโครงการ "จิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม" การดำเนินงานของสมาชิกนักเรียน สำเร็จลุล่วง ด้วยน้ำพัก น้ำแรงของทุกคนที่ช่วยกันทำงานร่วมกันเป็นอย่างดี ๕.๒ แผนการดำเนินงานในอนาคตและข้อเสนอแนะ แผนการดำเนินงานในอนาคต โครงงาน “จิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม” เป็นโครงงานที่ปลูกฝังจิตสำนึกในตัวนักเรียนทำให้มีความ เสียสละ และเป็นการปลูกฝังคุณลักษณะที่พึงประสงค์ในตัวนักเรียน ทางโรงเรียนเล็งเห็นความสำคัญของ โครงงานนี้ โดยในภาคเรียนต่อไปทางโรงเรียนชุมชนบ้านร้องเข็มฯ จะดำเนินโครงงานนี้ต่อไปและอาจต่อยอด โดยจะเพิ่มอาสาสมัครที่ต้องการ เข้าร่วมโครงการให้เข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนาชุมชนบ้านร้องเข็มต่อไป
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) 12 เอกสารอ้างอิง กรรณิกา มาโน.(2553) “ความหมายของชีวิตกับจิตอาสา”. วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต. บัณฑิตวิทยาลัย : มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. จํานงค์ทองประเสริฐ. “พุทธจักรโลกร่มเย็นดับเข็ญได้ด้วยศาสนา”. วารสารพุทธจักร. ปีที่ 64 ฉบับที่ 5 พฤษภาคม 2553. ชัยวัฒน์ สุทธิรัตน์.(1991). สอนเด็กให้มีจิตสาธารณะ. กรุงเทพมหานคร : วี พรินท์. ณัฐณิชากร ศรีบริบูรณ์.(2550). การพัฒนาโมเดลเชิงสาเหตุของจิตอาสาของนักเรียน มัธยมศึกษาตอนปลาย ในโรงเรียนสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้น พื้นฐาน.วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต. บัณฑิตวิทยาลัย: จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย. ดร.ชลลดา ทองทวี. บทความเครือข่ายจิตตปัญญาศึกษา. เครือข่ายจิตตปญญาศึกษา. (ออนไลน์). แหล่งที่มา: [email protected]. คอลัมน์ ณ พรมแดนแห่งความรู(โพสตทูเดย ฉบับวันที่ 30 กรกฎาคม 2549). ดวงเดือน พันธุมนาวิน.(2546). จริยธรรมของเยาวชนไทย. กรุงเทพมหานคร : มหาวิทยาลัย ศรีนครินทรวิโรฒ. ปิยะนาถ สรวิสูตร.(2552). แรงจูงใจของผู้นำเยาวชนที่มีจิตอาสาในการทำกิจกรรมเพื่อ สังคม : กรณีศึกษาสภาเยาวชนกรุงเทพมหานคร, “วิทยานิพนธ์ปริญญา มหาบัณฑิต”, บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. พระธรรมปิฎก (ป.อ. ปยุตฺโต).(2543). ความสุขของครอบครัวคือสันติสุขของสังคม. พิมพ์ครั้ง ที่ 4 กรุงเทพมหานคร : มูลนิธิพุทธธรรม. พระธรรมปิฎก (ป.อ. ปยุตฺโต).(2553). พจนานุกรมพุทธศาสน ฉบับประมวลศัพท์. พิมพ์ครั้ง ที่ 14. ธรธัชการพิมพ์. พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยุตฺโต ) . งานเพื่อความสุขและแก่นสารของชีวิต. พิมพ์ครั้งที่ 3 . กรุงเทพมหานคร: พิมพ์สวย, มปป. พระพรหมคุณาภรณ์(ป.อ. ปยุตฺโต).(2545). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ฉบับประมวลธรรม. พิมพ์ที่: บริษัท เอส อาร์.พริ้นตริ้ง แมส โปรดักส์จำกัด.
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) 13 ภาคผนวก
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) 14
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) 15
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) 16 นักเรียนชั้น ป.3 รับผิดชอบถนนหน้าอาคาร 1 และห้องน้ำอาคาร 1
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) 17
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) 18
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) 19
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) 1
โครงงานจิตอาสา พาทำดี ศรีร้องเข็ม (บวร.) 2