สามก๊ก ตอน กวนอูไปรับราชการกับโจโฉ

๔หน่วยการเรียนรู้ที่ สามก๊ก ตอน กวนอูไปรับราชการกบั โจโฉ

พงศาวดารจีนแต่งเป็ นความเรียงร้อยแก้วแบบบรรยายโวหาร มเี นื้อหาเกย่ี วกบั การปกครอง กลอุบาย การทา
สงคราม ได้รับการยกย่องจากวรรณคดสี โมสร ให้เป็ น “ยอดแห่งความเรียงประเภทนทิ าน”

๑ ความเป็ นมา

• หนงั สือสามก๊ก แต่งข้ึนในสมยั ราชวงศไ์ ตเ้ หมง็
(พ.ศ. ๑๙๑๑ - ๒๑๘๖) โดยชาวจีนช่ือ ล่อกวน
ตง แต่งข้ึนโดยมีจุดประสงคเ์ พื่อใหเ้ ป็นนิยาย
เน้ือหาบางส่วนมีความเกี่ยวขอ้ งกบั การเมือง
และตาราพชิ ยั สงคราม

• พระบาทสมเดจ็ พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก
มหาราชโปรดเกลา้ ฯ ใหเ้ จา้ พระยาพระคลงั
(หน) เป็นผอู้ านวยการแปลสามก๊กเป็น
ภาษาไทย โดยมีผชู้ านาญในทางภาษาไทยเรียบ
เรียงแต่งใหเ้ ป็นภาษาไทยที่มีสานวนโวหาร
สละสลวยและเหมาะสม

๒ ประวตั ผิ ู้แต่ง

• เจา้ พระยาพระคลงั (หน) เป็นบุตรเจา้ พระยาบดินทร์
สุรินทร์ชยั (บุญมี) กบั ท่านผหู้ ญิงเจริญ

• รับราชการ มีบรรดาศกั ด์ิเป็น หลวงสรวิชิต นายด่าน
เมืองอุทยั ธานี

• ในสมยั รัชกาลที่ ๑ ไดต้ ามเสดจ็ พระราชดาเนินไปใน
การสงครามตลอด จึงไดเ้ ล่ือนเป็นพระยาพิพฒั น์โกษา
และเจา้ พระยาพระคลงั

• นอกจากจะเป็นนกั รบท่ีกลา้ หาญแลว้ ยงั มีความสามารถ
ในการแต่งคาประพนั ธ์ไดด้ ีเยยี่ มทุกประเภท

• ไม่วา่ จะเป็นร้อยแกว้ หรือร้อยกรอง ถึงแก่อสญั กรรม
ในรัชสมยั พระบาทสมเดจ็ พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก
มหาราช เม่ือ พ.ศ. ๒๓๔๘

๓ ลกั ษณะคาประพนั ธ์

สามก๊ก

ลกั ษณะคาประพนั ธ์ประเภทความเรียงร้อยแกว้ แปลจาก
ภาษาจีนมาเป็นภาษาไทย แลว้ เรียบเรียงใหม่ใชป้ ระโยค
กะทดั รัด ไม่มีศพั ทย์ าก ภาษาไม่ซบั ซอ้ น การพรรณนา
เด่นชดั มีบทอุปมาอุปไมยที่ลึกซ้ึงคมคาย

๔ เรื่องย่อ

• เมืองจีนสมยั พ.ศ. ๗๑๑ เป็นตน้ มา พระเจา้ เห้ียนเต้ กษตั ริย์
ราชวงศฮ์ นั่ อ่อนแอ

• ตง๋ั โตะ๊ ผสู้ าเร็จราชการกงั ฉินไดบ้ ีบบงั คบั พระเจา้ เห้ียนเต้
ออ้ งอุน้ จึงออกอุบายฆ่าตง๋ั โต๊ะ

• ทาใหเ้ กิดสงครามชิงอานาจเป็นใหญ่ ในท่ีสุดกแ็ ตกเป็นสามก๊ก

• ต้งั ราชวงศใ์ หม่ข้ึน คือ ราชวงศจ์ ิ้น แผน่ ดินจีนจึงไดร้ วมเป็น
อาณาจกั รเดียวกนั ใน พ.ศ. ๘๒๓

วุยก๊ก จ๊กก๊ก ง่อก๊ก

โจโฉต้งั ตวั เป็นกษตั ริย์ เล่าปี่ ต้งั ตวั เป็นกษตั ริย์ ซุนกวนต้งั ตวั เป็นกษตั ริย์

๔ เรื่องย่อ (ต่อ)

• โจโฉตีเมืองเสียวพา่ ย และเมืองชีจ๋ิวซ่ึงเป็นหวั เมืองของจ๊กก๊กไดแ้ ลว้ และ
กาจดั เล่าป่ี โดยเขา้ ยดึ เมืองชีจ๋ิวของเล่าป่ี ได้ เล่าป่ี ตอ้ งล้ีภยั ไปหาอว้ นเส้ียวที่
เมืองกิจิ๋ว อว้ นเส้ียวใหค้ วามช่วยเหลือ

• ต่อมาโจโฉตีเมืองแหฝ้ ือของกวนอู โดยล่อใหก้ วนอูออกมานอกเมืองแลว้
ลอ้ มจบั ตวั กวนอู โจโฉอยากไดก้ วนอูไวเ้ ป็นทหารดว้ ยชื่นชอบในฝี มือกวนอู
จึงใหเ้ ตียวเล้ียวซ่ึงกวนอูเคยช่วยชีวิตไวเ้ ป็นผเู้ ขา้ ไปเกล้ียกล่อม กวนอูยอม
จานนแต่ขอสญั ญาสามขอ้
o ขอเป็นขา้ รับใชพ้ ระเจา้ เห้ียนเต้
o ขออยดู่ ูแลพ่ีสะใภท้ ้งั สองคนและขอเบ้ียหวดั ของเล่าป่ี ใหพ้ ีส่ ะใภท้ ้งั สอง
o หากทราบวา่ เล่าปี่ อยทู่ ่ีใดตนจะไปหาแมว้ า่ จะไม่ไดร้ าลาโจโฉก่อนกต็ าม

๔ เร่ืองย่อ (ต่อ)

• โจโฉพากวนอูไปถวายตวั เป็นทหารพระเจา้ เห้ียนเต้ และเล้ียงดูกวนอูกบั
พสี่ ะใภท้ ้งั สองคนอยา่ งสุขสบาย รวมท้งั ใหท้ รัพยส์ ินหรือสิ่งของมีค่าแก่
กวนอูกม็ ิไดม้ ีน้าใจตอบโจโฉ

• แต่เมื่อโจโฉมอบมา้ เซ็กเธาวใ์ หแ้ ก่กวนอู กวนอูกลบั มีความยนิ ดีเป็นอยา่ งยงิ่
ซ่ึงกวนอูบอกความในใจวา่ มา้ เซ็กเธาวเ์ ป็นมา้ ท่ีมีกาลงั แรงสามารถเดินทาง
ไดไ้ กล หากรู้วา่ เล่าป่ี อยทู่ ี่ใดจะสามารถไปหาไดโ้ ดยเร็ว โจโฉไดฟ้ ังดงั น้นั ก็
คิดนอ้ ยใจ

• เตียวเล้ียวรับอาสาลองความคิดกวนอู และไดร้ ู้วา่ กวนอูยงั คงซื่อสัตยต์ ่อเล่าปี่
กวนอูเป็นคนกตญั ญูคงจะไม่ไปจากโจโฉจนกวา่ จะไดต้ อบแทนบุญคุณ

• โจโฉจึงไม่ให้กวนอูอาสารบ ดว้ ยเกรงวา่ เม่ือกวนอูทาความชอบแทนคุณตน
แลว้ กจ็ ะหนีไปหาเล่าป่ี

๔ เร่ืองย่อ (ต่อ)

• ในสญั ญาขอ้ สุดทา้ ยแสดงใหเ้ ห็นวา่ กวนอูน้นั เป็นคน
กตญั ญูมาก หากโจโฉเล้ียงดูอยา่ งดีก็อาจผกู ใจกวนอูได้
โจโฉจึงยอมรับเงื่อนไขของกวนอู
o “ตวั เราเกิดมาเป็นชายรักษาสัตยม์ ิใหเ้ สียวาจา ถึง
มาตรวา่ เล่าป่ี จะถึงแก่ความตาย เรากจ็ ะตายไป
ตามความท่ีไดส้ าบานไว”้ กวนอูกล่าววา่ ดว้ ยเล่า
ปี่ เคยมีบุญคุณก่อน และไดส้ าบานเป็นพ่ีนอ้ งกนั

• กวนอูเป็นตวั ละครเพยี งตวั เดียวในเร่ืองสามก๊กท่ีภายหลงั
กลายเป็นเทพเจา้ ที่ชาวจีนนบั ถือในนาม “เทพเจา้ แห่ง
ความซื่อสตั ย”์

๔ เร่ืองย่อ (ต่อ)

สรรพสาระ

• วุยก๊ก เป็นก๊กท่ียง่ิ ใหญ่และมีอานาจมากท่ีสุด ครอบครองพ้ืนที่ทางตอนเหนือ
ของประเทศจีน ปกครองโดยโจโฉ ถูกสถาปนาเป็นจกั รพรรดิแห่งราชวงศว์ ุย
ซ่ึงถูกโค่นลม้ ต่อมาไดส้ ถาปนาราชวงศจ์ ิ้นข้ึนแทนและรวบรวมแผน่ ดินท่ี
แบ่งเป็นก๊กต่างๆ เขา้ มาไวด้ ว้ ยกนั

• จ๊กก๊ก ปกครองโดยพระเจา้ เล่าปี่ เช้ือพระวงศแ์ ห่งราชวงศฮ์ นั่ ครอบครองพ้นื ที่
ทางภาคตะวนั ตกของประเทศจีน บริเวณมณฑลเสฉวนปกครองอาณาจกั รโดย
พระเจา้ เล่าปี่ และพระเจา้ เล่าเส้ียน จ๊กก๊กล่มสลายลงดว้ ยกองทพั ของวยุ ก๊ก
เน่ืองมาจากการปกครองแผน่ ดินท่ีลม้ เหลวของพระเจา้ เล่าเส้ียน

• ง่อก๊ก ครอบครองพ้นื ที่ทางดา้ นตะวนั ออกของประเทศจีน ทางบริเวณตอนใต้
ของแม่น้าฉางเจียง หรือพ้ืนที่รอบๆ เมืองนานกิงในปัจจุบนั เป็นอาณาจกั ร
สุดทา้ ยในบรรดาอาณาจกั รสามก๊กล่มสลายโดยกองทพั ของสุมาเอี๋ยน

๕ บทวเิ คราะห์

๑. คุณค่าด้านเนื้อหา

รูปแบบ

• เป็นยอดวรรณคดีความเรียงประเภทนิทาน
• วรรณคดีร้อยแกว้ แปลจากภาษาจีนมาเป็นภาษาไทย
• เรียบเรียงใหม่ดว้ ยถอ้ ยคาที่สละสลวย
• มีสานวนโวหารเปรียบเทียบลึกซ้ึงคมคายและมีคติธรรม

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๑. คุณค่าด้านเนื้อหา

องค์ประกอบของเรื่อง (สาระ)

• โจโฉต้งั ตวั เป็นมหาอุปราชในสมยั พระเจา้ เห้ียนเต้
• โจโฉกย็ กทพั ไปตีเมืองแหฝ้ ือของกวนอู เมื่อโจโฉจบั กวนอูไดก้ เ็ กล้ีย

กล่อมกวนอูใหม้ าอยดู่ ว้ ย
• แต่กวนอูกไ็ ม่ไดม้ ีน้าใจตอบโจโฉ ยงั คงซื่อสตั ยแ์ ละจงรักภกั ดีต่อเล่าป่ี
• ความซื่อสตั ยก์ ตญั ญู และการใชก้ ลอุบายเจรจาโนม้ นา้ วเป็นส่ิงสาคญั

ของเรื่องในตอนน้ี

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๑. คุณค่าด้านเนื้อหา

องค์ประกอบของเร่ือง (โครงเรื่อง)

• การลาดบั เหตุการณ์ต่างๆ แต่ละข้นั ตอนในเร่ืองสอดคลอ้ งสัมพนั ธ์กนั
• แสดงใหเ้ ห็นถึงแนวคิดที่กวตี อ้ งการส่ือออกมาไดอ้ ยา่ งชดั เจน ในเร่ือง

ความซื่อสัตยข์ องกวนอู
• โจโฉมีทหารเอกคอยใหค้ าปรึกษาและวางกลอุบายในการศึก จน

สามารถเอาชนะเล่าป่ี และเกล้ียกล่อมให้กวนอูเขา้ มาอยฝู่ ่ายตน
• ในท่ีสุดโจโฉกไ็ ม่สามารถชนะใจกวนอูผมู้ ีความซื่อสตั ยจ์ งรักภกั ดีต่อ

เล่าปี่ ได้

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๑. คุณค่าด้านเนื้อหา

องค์ประกอบของเร่ือง (ฉากและบรรยากาศ)

• เรื่องสามก๊ก สมยั พระเจา้ เห้ียนเตเ้ กิดความแตกแยกแยง่ ชิงอานาจกนั
• ตอน กวนอูไปรับราชการกบั โจโฉ เป็นช่วงท่ีโจโฉมีอานาจต้งั ตวั เป็น

มหาอุปราชและเป็นผสู้ าเร็จราชการแทนพระเจา้ แผน่ ดิน
• โจโฉขยายอิทธิพลยกทพั ไปปราบหวั เมืองต่างๆ

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๑. คุณค่าด้านเนื้อหา

องค์ประกอบของเร่ือง (ตวั ละคร)

• กวนอู
o เป็นชาวเมืองฮอตงั๋ ไกเหลียง เป็นพน่ี อ้ งร่วมสาบานกบั เล่าปี่ และ
เตียวหุย มีงา้ วยาวสิบเอด็ ศอก หนกั แปดสิบสองชง่ั เป็นอาวธุ
ประจากาย เป็นบุรุษผมู้ ีหนวดงามและรูปงาม
o เป็นผทู้ ่ีมีความซื่อสตั ยแ์ ละกตญั ญูต่อผมู้ ีบุญคุณทุกคน
o เป็นผมู้ ีความชานาญในการรบ เป็นผทู้ ี่มีความกลา้ หาญ เดด็ เด่ียว
o มีความชานาญในการสู้รบ มีความเช่ือมนั่ ในฝีมือการรบของตนเอง

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๑. คุณค่าด้านเนื้อหา

องค์ประกอบของเร่ือง (ตัวละคร)

• โจโฉ
o เป็นชาวเมืองตนั ลิว และอยใู่ นตระกลู ขนุ นางมาก่อน
o เป็นผมู้ ีสติปัญญาเฉลียวฉลาดและมีความเป็นผนู้ า ขณะเดียวกนั ก็
เป็นผทู้ ี่มีเล่ห์เหล่ียมกลอุบาย
o เป็นผทู้ ่ีชานาญในการวางกลอุบายศึก
o เป็นผทู้ ่ีมีวาจาสตั ย์ เมื่อโจโฉรับปากเรื่องใดแลว้ กม็ ิไดค้ ืนคาดงั ที่
โจโฉรับสญั ญา ๓ ขอ้
o เป็นผทู้ ี่ช่ืนชอบผมู้ ีความซ่ือสตั ย์ นบั เป็นลกั ษณะนิสยั ท่ีเด่นมาก

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๑. คุณค่าด้านเนื้อหา

องค์ประกอบของเร่ือง (กลวธิ ีการแต่ง)

• กวใี ชก้ ลวิธีบรรยายเล่าเรื่องอยา่ งละเอียด
• บางตอนใหต้ วั ละครเป็นผเู้ ล่าเร่ืองดว้ ยการใชบ้ ทสนทนานา
• จากบทสนทนาทาใหผ้ อู้ ่านไดท้ ราบเรื่องราวความเป็นมาของเร่ือง
• ทราบลกั ษณะนิสยั ใจคอและอารมณ์ของตวั ละครได้

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๒. คุณค่าด้านวรรณศิลป์

การสรรคา

• การเลือกใชค้ าไดถ้ ูกตอ้ งตรงตามความหมายท่ีตอ้ งการ

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๒. คุณค่าด้านวรรณศิลป์

การสรรคา

• การเลือกใชค้ าที่เหมาะแก่เน้ือเร่ืองและฐานะของบุคคลในเร่ือง

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๒. คุณค่าด้านวรรณศิลป์

การสรรคา

• การเลือกใชค้ าไดเ้ หมาะแก่ลกั ษณะของคาประพนั ธ์

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๒. คุณค่าด้านวรรณศิลป์

การใช้โวหาร

• อุปมาโวหาร

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๒. คุณค่าด้านวรรณศิลป์

การใช้โวหาร

• การใชส้ านวนโวหาร

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๓. คุณค่าด้านสังคม

สะท้อนแนวคดิ เกย่ี วกบั การทาสงครามของคนจนี

• การทาสงครามน้นั มิใช่ใชก้ าลงั ทหารเพยี งอยา่ งเดียว

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๓. คุณค่าด้านสังคม

สะท้อนแนวคดิ เกย่ี วกบั การทาสงครามของคนจนี

• บุคลิกภาพของผนู้ า

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๓. คุณค่าด้านสังคม

สะท้อนแนวคดิ เกย่ี วกบั การทาสงครามของคนจนี

• ความสาคญั ของนกั การทูต

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๓. คุณค่าด้านสังคม

สะท้อนแนวคดิ เกย่ี วกบั การทาสงครามของคนจนี

• พลงั ของความสามคั คีช่วยใหบ้ า้ นเมืองอยรู่ อดปลอดภยั จากขา้ ศึกศตั รู
o ในการทาสงครามถา้ มีความเป็นน้าหน่ึงใจเดียวกนั ยอ่ มเกิดพลงั
ในการต่อสู้ขา้ ศึก
o แต่หากขาดซ่ึงความสามคั คีแลว้ ยอ่ มเสียทีแก่ขา้ ศึกโดยง่าย
o การที่อว้ นเส้ียวไม่ส่งทหารไปช่วยเล่าปี่ เป็นเหตุหน่ึงที่ทาใหเ้ ล่าป่ี
ปราชยั
o การท่ีบิตก๊ บิฮอง กนั หยง ทิ้งเมืองเพราะคิดว่าจะสู้โจโฉมิได้ และ
ตนั เต๋งกลบั เปิ ดประตูรับโจโฉเป็นเหตุให้โจโฉยึดเมืองชีจ๋ิวไดง้ ่าย

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๓. คุณค่าด้านสังคม

สะท้อนค่านิยมในการประพฤตปิ ฏบิ ัตขิ องคนในสังคม

• ค่านิยมเรื่องความซ่ือสตั ย์

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๓. คุณค่าด้านสังคม

สะท้อนค่านิยมในการประพฤตปิ ฏบิ ตั ขิ องคนในสังคม

• ค่านิยมความจงรักภกั ดีต่อพระมหากษตั ริย์

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๓. คุณค่าด้านสังคม

สะท้อนค่านิยมในการประพฤตปิ ฏบิ ัตขิ องคนในสังคม

• ค่านิยมความกตญั ญูรู้คุณ

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๓. คุณค่าด้านสังคม

สะท้อนเรื่องความเช่ือของคนในสังคม

• ความเช่ือในโชคลาง

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๓. คุณค่าด้านสังคม

สะท้อนเร่ืองความเชื่อของคนในสังคม

• ความเช่ือในเร่ืองความฝัน

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๓. คุณค่าด้านสังคม

สะท้อนเร่ืองความเช่ือของคนในสังคม

• ความเชื่อเรื่องบุญกรรมท่ีตนไดก้ ระทาไว้

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๓. คุณค่าด้านสังคม

สะท้อนเกยี่ วกบั ขนบธรรมเนียมประเพณตี ่างๆของสังคมจนี

• การจดั เล้ียง

๕ บทวเิ คราะห์ (ต่อ)

๓. คุณค่าด้านสังคม

สะท้อนเกยี่ วกบั ขนบธรรมเนียมประเพณตี ่างๆของสังคมจนี

• การใหข้ องกานลั

• สามก๊กตอนท่ีเรียนน้ีเป็นตอนที่เนน้ ดา้ นคุณธรรม จริยธรรมของตวั ละคร

o ความจงรักภกั ดี ความซื่อสตั ย์ ความกตญั ญู การยดึ ถือสจั จะ

• ถือเป็นค่านิยมที่ทุกสงั คมยกยอ่ ง เพยี งแต่ในแต่ละสงั คมใหค้ วามสาคญั มาก
นอ้ ยต่างกนั

• ขอ้ คิดและแนวคิดที่ไดจ้ ากพฤติกรรมของตวั ละครกเ็ ป็นลกั ษณะทส่ี งั คม
ยอมรับและยงั คงทนั สมยั อยเู่ สมอ