การให้คำแนะนำสำหรับผู้ดูแล ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองขาดเลือด

45

บทท่ีื5
วิธกี ารผอ่ นคลายและลดความเครียดของผูด้ แู ล

ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองขาดเลือดที่อยู่ในระยะฟื้นฟูสภาพที่บ้าน
ส่วนใหญ่เป็นผู้ป่วยที่ช่วยเหลือตนืเองได้น้อยืผู้ดูแลหลักจึงมักเน้นการดูแลแค่
ด้านร่างกายแต่มองข้ามการดูแลด้านจิตใจทั้งของผู้ป่วยและืผู้ดูแลหลักเองื
ส่งผลให้ผู้ดูแลหลักขาดการดูแลทางด้านสุขภาพร่างกายืจิตใจของตนเองอย่าง
เหมาะสมืหน้าที่ของผู้ดูแลดังกล่าวส่งผลให้เกิดปัญหาสุขภาพร่างกายืจิตใจ
ตามมา

1.แนวทางเบื้องต้นในการผ่อนคลายความเครียดในการดูแลผู้ป่วยโรคหลอด
เลอื ดสมองืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืื

1.1ืฝึกจติ และการาสมาธิ:ืการฝึกจิตและการทาสมาธิเป็นประจาจะช่วยผ่อน
คลายความเครียดและบรรเทาอาการวิตกกังวลืการทาสมาธิด้วยการหายใจเข้า
ลกึ ๆืและการหายออกอย่างช้าๆืในตอนเช้าืหรือก่อนเข้านอนเพียงแค่ื10ืนาทีื
จะช่วยให้ร่างกายและสมองได้รับออกซิเจนอย่างเต็มที่ืทาให้เรารู้สึกผ่อนคลายื
จิตใจสงบนิง่ ือีกทั้งยังสง่ ผลดตี ่อระบบการทางานของร่างกายืทาให้เราสามารถ
รับ ม ื อกั บป ัญ หาต ่า งๆื ที ่อ าจเ กิ ดขึ ้น ใน ช ีว ิต ประ จ าว ันไ ด้ ดีข ึ้ นื ตัว อย ่าง ืเ ช ่ นืืืืืืืืืืืืืื

- ละวางจากการดูแลืเช่นืการนวดผ่อนคลายืเข้าวัดท าบุญืืืืืืืืืืืืืื
- ออกไปหาเพอ่ื นเพ่อื ผ่อนคลายืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืื
- เล่ยี งท่ีจะปะทะกบั ผู้ป่วยด้วยการเดินหนี

46

1.2ืดา้ นสุขภาพทางจติ ใจื:ืควรรับฟงั และเปิดโอกาสให้ผู้ดูแลหลักได้ระบายื
ความรสู้ กึ จงึ เปน็ วิธีการที่สาคัญืที่จะช่วยลดความเครียดได้ืต้องการให้บุคคลใน
ครอบครัวืและคนรอบข้างมีความเข้าใจและให้กาลังใจืการให้เพื่อนและคนรอบ
ขา้ งแวะเวยี นมาหาเพือ่ รบั ฟังปัญหาืพูดคุยืระบายความรู้สึกืและต้องการืให้คน
ในครอบครวั มาร่วมรับฟังปัญหาและช่วยเหลือกันในการดูแลผู้ป่วยืและช่วยกัน
แกไ้ ขปัญหาทีเ่ กิดข้ึนในครอบครัวืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืื

- คอื ืผูด้ แู ลตอ้ งการเวลาในการพักผ่อนสกั ช่วงหนึ่งในแต่ละสัปดาห์
เพื่อไปสังสรรค์กับเพื่อนและสมาชิกต่างๆืในชุมชนืการพักการดูแลผู้ป่วย
ชั่วคราวืโดยหยุดการดูแลในระยะเวลาสั้นๆืเช่นือยู่นอกห้องผู้ป่วยืออกไปรับ
อาหารป่นั นอกบ้านใหผ้ ปู้ ว่ ยเองืกลบั บ้านของตวั เองในวันหยุดเสาร์-อาทิตย์ืเพื่อ
ว่างเว้นจากการเผชิญกับปัญหาในการดูแลผู้ป่วยในช่วงระยะเวลาหนึ่งืและช่วย
ให้ผดู้ ูแลมพี ลงั ใจในการดูแลผ้ปู ว่ ยตอ่ ไปได้

1.3ืรบั ประทานอาหารท่ีมีประโยชน์ื: การดูแลผู้ป่วยอย่างต่อเนื่องมักจะทา
ให้ผดู้ ูแลละเลยสขุ ภาพของตนเองืโดยเฉพาะอย่างยิ่งการรับประทานอาหารที่ไม่
มีประโยชน์ืหรือรับประทานอาหารชนิดเดิมซ ้าๆืเนื่องจากไม่มีเวลา ในืืืืืืืืืืืื
การประกอบอาหารหรือไม่สามารถออกไปรับประทานอาหารนอกบ้านได้อย่าง
สะดวกืการใช้บริการเดลิเวอรี่จากร้านอาหารและซูเปอร์มาร์เก็ตจึงเป็นอีก
ทางเลือกหนง่ึ ทจี่ ะชว่ ยประหยัดเวลาในการเตรียมอาหารือีกทั้งยังสามารถเลือก
รับประทานอาหารที่หลากหลายและมีประโยชน์ได้ืและหลักการรับประทาน
อาหารทม่ี ีประโยชน์แบบง่ายคอื ืรับประทานอาหารหลากสสี ันและให้ครบื5ืหมู่

47

1.4 ออกกาลังกาย : การออกกาลงั กายเพยี งวันละ 15 - 30 นาที ตอ่ วันจะช่วยให้ร้สู กึ
สดชื่นและผอ่ นคลายจากความเครยี ด เนอ่ื งจากสมองจะหลั่งฮอร์โมนแหง่ ความสุข ที่ชว่ ย
ปรบั อารมณ์และทาให้ร้สู กึ มีความสุข อีกท้ังการออกกาลังกายจะช่วยกระตุ้นการทางาน
ของระบบเผาผลาญและการทางานของหัวใจใหด้ ขี ึน้ เช่น

- ทากายบรหิ ารยืดเหยียดดว้ ยตนเอง
- การออกกาลังกาย
- การนวดดว้ ยตนเอง
การใหก้ ารดูแลผู้ป่วยเปน็ ระยะเวลานานต่อเน่ืองมกั ก่อให้เกดิ ความเครยี ด
แก่ผู้ดูแลซ่ึงภาวะความเครียดเหล่านี้จะส่งผลกระทบโดยตรงต่อร่างกายและจิตใจ
ของผู้ดแู ล หากรสู้ กึ ว่าไมส่ ามารถแบกรบั ภาระไดอ้ ีกต่อไป ผู้เขยี นหวังว่าจะเปน็ ประโยชน์
สาหรบั ผดู้ แู ลที่เกย่ี วขอ้ ง ซ่ึงถ้าผู้ดูแลหลักมีภาวะสุขภาพกายและใจดีแลว้ ยอ่ มมีผลตอ่
คุณภาพในการดูแลผู้ป่วยและคุณภาพชีวิตที่ดีท้ังผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองและ
ผู้ดแู ลได้

48

บรรณานกุ รม

กัญญาณฐั สภุ าพร.ื(2563).ืืภาระในการดแู ลและปญั หาสุขภาพจิต
ของผดู้ ูแลผ้สู งู อายุระยะืประคับประคองทบ่ี า้ นื
Caregiver Burden and Mental Health
Problems among the Caregivers of the
Elderly at Home-based Palliative Stage.
วารสารเกอ้ื การณุ ย์,ื27(1),151-161.กิจธนัสถ์

เชยี งเงินืธัญกลุ .ื(2561).ืยาต้านเกล็ดเลอื ดและยาตา้ นการแขง็ ตวั
ของเลอื ดกบั ืการรกั ษาทางทันตกรรม:ืบทความ
ปรทิ ศั น์ .ืกาญจนบรุ :ี ืโรงพยาบาลศกุ ร์ศิริศรี
สวสั ด.์ิ

กติ ติพงษ์ืมลทพิ ย์.ืื(2564).ืืหลักการดแู ลสขุ วทิ ยาส่วนบุคคล.ืื
สืบค้นเมื่อื27ืกรกฎคมื2564 จาก,
https://www.slideshare.net/eratchawa/ ss-
12122726ืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืื

กลมุ่ งานโภชนศาสตร์ืโรงพยาบาลกาแพงเพชร.ืื(2561).ืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืื
ข้อปฏบิ ัตใิ นการเตรยี มอาหารทางสายยางืสตู ร
ผปู้ ่วยโรคหลอดเลือดสมอง.ืสบื คน้ เมอื่ ื27
กรกฎคมื2564.
https://sites.google.com/view/nutritionkp

กรมการแพทยื์ กระทรวงสาธารณสุข.ืื(2554).ืืคูม่ ือการดแู ลผปู้ ว่ ย
โรคหลอดเลอื ดสมองระยฟน้ื ฟู.ืสบื คน้ เมอื่ ื27
กรกฎคมื2564ืจาก,
https://www.slideshare.net/UtaiSukviwa
tsirikul/ss-46732736

เครือข่ายนกั กายภาพืจงั หวัดอทุ ยั ธานี.ืื(2564).ืืแนวทางการ
ฟ้ืนฟสู มรรถภาพผู้ปว่ ยโรคหลอดเลือดสมอง.ื
สืบคน้ เมือ่ ื27ืกรกฎคมื2564ืจาก
https://www.slideshare.net/augustsu/st
roke2

49

จตุพงษ์ พันธว์ ิไล,ืภพู ิงค์ เอกะวภิ าต และืสายสมรืบริสทุ ธ์ิ.ื
(2555).ืการดูแลผปู้ ว่ ยโรคหลอดเลอื ดสมองเบ้ืองต้นืใน
ระยะฉกุ เฉนิ สาหรบั พยาบาล.ืวารสารการแพทย์ืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืื
โรงพยาบาลศรีสะเกษืสรุ นิ ทร์ืบรุ รี มั ย์,27(1),ื53-62.ื
สบื ค้นจาก
https://he02.tcithaijo.org/index.php/MJSSBH/ar
ticle/view/1390 50

ดวงพรืคงเปยี่ ม.ื(2558).ืการพยาบาลผู้ปว่ ยโรคหลอดเลอื ดสมอง
ตีบืหรอื อุดตนั ทไี่ ดร้ บั ยาละลายลม่ิ เลอื ดืืNursing care of
the ischemic stroke patients with thrombolysis.ื

วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม,ื12(2).,ืสืบค้นจากื
https://thaidj.org/index.php/MHJ/article/view/2
863/2603ืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืื

ตวงทิพย์ืบนิ ไทยสงค์.ื(2557).ืการนาผปู้ ว่ ยโรคหลอดเลอื ดสมอง
ระยะเฉียบพลันส่งโรงพยาบาล.ืวารสารพยาบาลตารวจ,ื
6(2),ื275-277.ืสบื ค้นจาก https://he01.tci-
thaijo.org/index.php/policenurse/article/view/27
839ack.

นนั ทยิ าืแสงทรงฤทธิ์.ื(2555).ืการดูแลและเฝา้ ระวงั การเกิดภาวะ
เลอื ดออกในสมองภายหลังไดร้ ับยาละลายล่มิ เลอื ดื(rt-PA) ใน
ผปู้ ว่ ยโรคสมองขาดเลอื ดเฉียบพลัน.ืวารสารพยาบาล
สภากาชาดไทย,ื5(1),9-16.สบื ค้นจาก https://he02.tci-
thaijo.org/index.php/trcnj/article/view/40020

นนั ทพรืศรนี ิ่ม.ื(2558).ืืรายงานเบอ้ื งตน้ ื:ืประสบการณ์ปญั หาื
และการเผชิญปญั หาของผดู้ แู ลในการดแู ลผู้ปว่ ยภาวะสมอง
เส่ือมที่บ้าน.ืวารสารสุขภาพจติ แหง่ ประเทศไทย,
23(1),64-65.

50

นารีรตั นื์ แก้วสุทธิื,กรรณิการ์ืชัยนันท์ืและสญั ญาืสิรพิ งศพ์ ันธ์.ื
(2563).ืการพฒั นาแนวปฏิบตั ิทางการพยาบาลในการดแู ล
ผปู้ ว่ ยโรคหลอดเลอื ดสมองขาดเลือดระยะเฉียบพลนั ื
โรงพยาบาลร้องกวางจังหวดั แพรื่ Development of
Clinical Nursing Practice Guidelines for The Patients
with Acute Ischemic Stroke of Rong Kwang Hospital
Phrae Province.ืวารสารการส่งเสริมสุขภาพและอนามัย
สิ่งแวดลอ้ มล้านนา, 9(1),ื16-33.ืสบื ค้นจากื
https://he01.tci-
thaijo.org/index.php/lannaHealth/article/view/246
944

บ้านลลสิ า.ื(2563).ืืวธิ จี ดั การความเครยี ดสาหรบั ผูด้ ูแลท่ีมีผู้ปว่ ย
หรือ ผสู้ ูงอายุในบา้ นช่วงโควดิ .ืสบื คน้ เมื่อื26 สงิ หาคมื
2564,จากื http://baanlalisa.com/blog/tip

นิภาพรืบตุ รสิงห์.ื(2562).ืืการพยาบาลผู้ปว่ ยโรคหลอดเลอื ดสมอง
ระยะเฉียบพลนั .ืวารสารสภาการพยาบาล,ื34(3),ื15-28.ื
สืบคน้ จาก https://he02.tci-
thaijo.org/index.php/TJONC/article/download/1541
22/138432/ืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืื

บุษกรืสีหรตั นปทมุ .ื(2563).ืืการปอ้ งกนั โรคหลอดเลือดสมองขาด
เลือด เฉยี บพลนั สาหรบั วัยทางานที่สูบบหุ ร่ีในสถาน
ประกอบการเขตเมือง.ืวชริ เวชสารและวารสารเวชศาสตร์เขต
เมอื ง,ื64(6),ื419-426.ืสืบคน้ ืจาก
https://he02.tcithaijo.org/index.php/VMED/article/
download/2403 51/168484/

พรภทั รืธรรมสโรช.ื(2561).ืRole of Antiplatelet Drugs in
Treatmentof Acute Ischemic Stroke.ืJ Thai
Stroke Soc,ื17(1),ื32-38.ืสืบค้นจากื
https://thaistrokesociety.files.wordpress.com/2018/
05/09-role-of-antiplatelet-drugs-in-
treatment.pdf

51

ภทั ราวดี แซ่ลีและคณะ.ื(2564).ืืการพัฒนารูปแบบการลดความ
เส่ียงโรคหลอดเลอื ดสมองืในประชากรอายุื35 ปีขน้ึ ไปท่ี
อาศัยในชมุ ชนืDevelopment of stroke risk reduction
patterns in people aged 35ืand over who live in the
community .ืJ Chulabhorn Royal Acad, 3(2), 108-
109. f

รพีภัทรืชานาญเพาะ,หทัยรัตน์ืแสงจันทร์,ทพิ มาสืชิณวงศ์.ื
(2563).ืืความสัมพันธร์ ะหวา่ งประสบการณ์การมีอาการื
จดั การอาการืและความรุนแรงของโรคหลอดเลือดสมองของ
ผปู้ ว่ ยโรคหลอดเลือดสมองขาดเลือดเฉยี บพลันืืRelationship
Between Symptom Experiences,ืืSymptom
Management,ืand Stroke Severity of Patients with
Acute Ischemic Stroke.ื วารสาร พยาบาลสงขลา
นครนิ ทร์, 40(1),140.ื

รุง่ นภาืจนั ทรา เรณูืแสงสุวรรณืชุลีพรืหีตอักษร.ื(2560).ืืืืืืืื
การดแู ลผู้ป่วยโรคหลอดเลอื ดสมองอดุ ตนั ด้วยทีมสหวชิ าชีพ
Care for Stroke Patients with a Multidisciplinary
Team.ืืวารสารพยาบาลทหารบก,ื18(ฉบบั พิเศษ),ื49- 55.ื
สบื คน้ จากืhttps://he01.tci-
thaijo.org/index.php/JRTAN/article/view/101582

วรรณภาืประภาสอน.ื(2556).ืคมู่ อื การดแู ลผูป้ ่วยโรคหลอดเลอื ด
สมองทีบ่ า้ น.สรุ ินทรื์ :ืหจก.โรงพมิ พ์ืส.ืพันธ์เพญ็ .

ศนู ยเ์ วชศาสตร์ฟื้นฟูแห่งประเทศไทย.ื(2561).ืืปัญหาการพดู และ
การเขา้ ใจภาษาในคนไข้โรคหลอดเลือดสมอง.ืืสืบคน้ เม่ือื 27
กรกฎคมื2564ืจาก, https://rehab.redcross.or.th

52

สุรยิ าืฟองเกิด,กมลทพิ ยื์ ขลงั ธรรมเนียม,กนกพรืนทีธนสมบตั ิ.ื
(2562).ืืประสบการณ์การดูแลตนเองดา้ นสุขภาพของ
ผดู้ ูแลผปู้ ว่ ยสงู อายุติดเตียง.ืราชาวดีสารืวทิ ยาลัยพยาบาล
บรมราชชนนีืสุรินทร,์ ื9(1),ื78-86.ืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืื

สพุ พตาืเมธารกั ษ์ชีพืและธนบรู ณื์ วรกิจธา รงค์ชัย.ื(2563).ืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืื
ยาตา้ นเกลด็ เลอื ดในโรคสมองขาดเลือดและภาวะสมองขาด
เลือดช่วั ขณะืAntiplatelet therapy in ischemic stroke
and transient ischemic attack.ืJ Thai Stroke Soc,ื
19(22),ื31-41.ืสืบคน้ จากืhttps://he01.tci-
thaijo.org/index.php/jtss/article/download/2442
33/166019/

เสาวลกั ษณ์ืจันทรเกษมจติ ,ไพรนิ ทร์ืเลาหสนิ ณรงคื์ และือานาจืดวง
ตระก.ู ื(2020).ืืการฝกึ กลนื ของผปู้ ว่ ยโรคหลอดเลือดสมอง
ท่มี ีภาวะกลืนลาบากในระยะคอหอย.ืืเวชบนั ทกึ ศริ ิราช,
13(3), 205-209.

อุดมืภ่วู โรดมืและคณะ.ื(2559).ืืแนวทางการฟ้ืนฟูสมรรถภาพ
ผูป้ ว่ ยโรคหลอดเลอื ดสมอง. กรุงเทพฯื:บรษิ ัทืธนาเพรส.ืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืืื

อไุ รืคามากืและศิริอรืสินธุ.ื(2558).ืืระยะเวลาการให้ยาละลายลม่ิ ื
เลือดต่อการฟื้นตัวดา้ นระบบประสาทของผปู้ ่วยโรคหลอด
เลอื ดสมองตีบหรืออุดตนั ระยะเฉียบพลนั โรงพยาบาล
ธรรมศาสตรเ์ ฉลมิ พระเกยี รตืิ Time to Treatment with
Intravenous Recombinant Tissure Plasmonogen
Activator to The Neurological Recovery in Patients
With Acute Ischemic Stroke at Thammasat
University Hospital.ืวารสารพยาบาลทหารบก,ื 16(2),ื1
06-122.ืสบื คน้ จากืhttps://he01.tci-
thaijo.org/index.php/JRTAN/article/view/39768

53

บ้านลลิสา.ื(2563).ืืวธิ จี ดั การความเครียดสาหรบั ผู้ดูแลทมี่ ผี ูป้ ว่ ย
หรือผสู้ งู อายุในบ้านชว่ งโควดิ .ืสืบค้นเมือ่ ื26 สิงหาคมื
2564,จากืhttp://baanlalisa.com/blog/tip

เมธณิ ืี เกตวาธมิ าตร.ื(2560).ืืบทบาทของพยาบาลวิชาชีพในการ
จดั การดูแลผืู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองขาดเลอื ดในระยะ
วิกฤต.ืวารสารวจิ ัยทางวทิ ยาศาสตร์สุขภาพ,ื11(2),ื71- 80.

ตวงทพิ ย์ืบนิ ไทยสงค์.ื(2557).ืืการนาผูป้ ว่ ยโรคหลอดเลอื ดสมอง
ระยะเฉียบพลนั สง่ โรงพยาบาล.ืวารสารพยาบาลตารวจ,ื
6(2),ื278-279.

Kamsareeruk J, Jitpanya C. (2015). Factors related to
prehospital time in patients with acute ischemic
stroke. JOPN ,7(2), 18-107.

World Stroke Organization: (WSO). (2020). Global Stroke
Fact Sheet 2019. https://www.world-
stroke.org/assets/downloads/WSO_Fact-
sheet_15.01.2020.pdf?fbclid=IwAR1o_QTRKWGyl
ogMy6wcIC3iqSn_-
ygse2adMKC2ID5rSFCDscsYCjlYxV0

จดั ทาโดยื

นางสาวืืกาญจนา ทราจารวัตร
นางสาว ชลธิชา ปกสนทิ
นางสาว ฐดิ ารตั น์ บญุ ศรี
นางสาว นศิ รา อุดไธสง
นางสาว สนิ นี าฏ กติ ตขิ จร
นางสาว อารรี ตั น์ กบั ทอง
นักศึกษาพยาบาลศาสตรช์ ั้นปีที่ื3

อาจารย์ประจากลุ่มื
อาจารยื์ เยาวรตั นื์ เอมโอฐ

ปีการศึกษาื2564
วิทยาลยั พยาบาลบรมราชชนนีืสุรินทร์