บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ า ปลอดภัยจริงไหม? ศ.นพ.ประกิต วาทีสาธกกิจ ประธานมูลนิธิรณรงค ์ เพ ื่อการไม่สูบบุหร ี่ วันที่ 9 มีนาคม 2567 1
ข ้ อม ู ลทถ ี ่ ู กต ้ องโต ้ ข ้ ออ ้ าง เร ื ่ องบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าของบร ิ ษท ั บ ุ หร ี ่ ข้อมูลอ้างอิง : https://apps.who.int/iris/rest/bitstreams/1359088/retrieve 2
1. บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าอน ั ตรายน ้ อยกว ่ าบ ุ หร ี ่ ธรรมดา ค าตอบ •เป็ นขอ ้ อา ้ งของบร ิ ษท ั บ ุ หร ี ่ หร ื อความเช ื ่ อท ี ่ ยง ัไม ่ ม ี หลก ั ฐานยน ื ยน เนื่องจากบุหรี่ไฟฟ้าใช้ ั แพร ่ หลายมาประมาณเพ ี ยง 10 ปี •อน ั ตรายระยะส ้ น ั ทยอย ม ี รายงานออกมาตลอดเวลาขณะท ี ่ อน ั ตรายระยะยาวยง ัไม ่ ร ู ้ • บทเร ี ยนจากบ ุ หร ี ่ ธรรมดา ต ้ องใช ้ เวลาหลายส ิ บปี กว ่ าท ี ่ อน ั ตรายจากการส ู บบุหรี่จะ ปรากฎเต็มที่ •การจะสร ุ ปวา ่ บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าอน ั ตรายนอ ้ ยกวา ่ บ ุ หร ี ่ ธรรมดาจ ึ งตอ ้ งรอการพ ิสูจน์ด้วยเวลาอีก 20-30 ปี 3
ค.ศ.1950 แพทย ์ใหญ ่ สหร ั ฐอเมร ิ กาประกาศว ่ าการส ู บบ ุ หร ี ่ ทา ให้เป็ น มะเร็งปอด ค.ศ.1964 บ ุ หร ี ่ ธรรมดาเร ิ ่ มระบาด ค.ศ.1920-1930
5 การทบทวนงานวิจัย
6
สารปร ุ งแต ่ งกลน ิ ่ รส ในบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าม ี อน ั ตรายไหม / สารชน ิ ดใดในบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าทา ให ้ เกด ิปอดอก ั เสบ ?? •ไอบุหรี่ไฟฟ้าประกอบด้วย นิโคติน สารอินทรีย์ระเหย สารก ่ อ มะเร ็ ง สารปร ุ งกล ิ ่ นรส ท ี ่ ทา ใหเ ้ ก ิ ดปอดอก ั เสบร ุ นแรง โลหะหนัก เช ่ น น ิ เก ิ ล ด ี บ ุ กและตะกว ั ่ 7
EVALI (e-cigarette or vaping product use associated lung injury) ช ื ่ อโรคท ี ่ ต ้ ง ั ข ้ึ นใหม ่ ของ ปอดอก ั เสบท ี ่ เก ิ ดจากการสูบบุหรี่ไฟฟ้า 8
9 เตือน “อน ั ตรายบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ า”
อ ุ ทาหรณ ์ ! ‘ส ู บบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ า’ นาน 3 ปี ส ุ ดท ้ ายป่ วยทรมาน ขนาดกินข้าวยังหายใจไม่ทัน อุทาหรณ์! หนุ่มโพสตค ์ ลิปเล่าชอบสูบ “บุหรี่ไฟฟ้า” สะสมนาน 3 ปีสุดทา ้ ยป่วยทรมาน ตอ ้ งใส่เครื่องช่วยหายใจขนาดกินขา ้ วยงัหายใจไม่ทนัเลย (19 พฤษภาคม 2566) https://www.dailynews.co.th/news/2349051/
เส ี ยงจากผ ้ ู ป่ วย! สาวเต ื อนบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ า ส ุ ดทรมาน ร ั กษาเป็ นแสน เดิน 4 ก้าวเหนื่อย ถึงขั้นชักเข้า รพ. เสียงจากผู้ใช้จริง! สาวเตือนบุหรี่ไฟฟ้า ป่ วยทรมาน รักษาเป็ นแสน เดิน 4กา ้ วเหนื่อยถึงข้นัชกัเขา ้ รพ. ออกมาเตือน เลิกได้เลิกเหอะ (30 พฤษภาคม 2566) https://www.khaosod.co.th/special-stories/news_7690559
https://today.line.me/th/v2/article/oqvM8nW
อน ั ตรายของบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ า ต่อหัวใจและหลอดเลือด แนวโน้มว่าจะใกล้เคียงหรือ ร ุ นแรงกว ่ าบ ุ หร ี ่ ธรรมดา 14
เคยได ้ ยน ิ ว ่ าม ี บางรายเกด ิโรคปอดอก ั เสบจากบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ า ต ้ องส ู บบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ านานแค ่ไหนถง ึ ม ีโอกาสเกด ิปอดอก ั เสบ • ท ี ่ ม ี รายงานคนท ี ่ เก ิ ดปอดอก ั เสบจากการส ู บบ ุ หร ี ่ ระยะเวลาท ี ่ เก ิ ดไม ่ แน ่ นอน ม ี รายท ี ่ ส ู บเพ ี ยงไม ่ ก ี ่ วน ั รายท ี ่ ส ู บเป็ นอาท ิ ตย ์ เด ื อน หร ื อหลายปี ปอดอักเสบที่ เก ิ ดจากการส ู บบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ ากม ็ี หลายโรคท ี ่ แตกต ่ างกน ั • การส ู บบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าทา ใหภ ้ ู ม ิ ตา ้ นทานเช ้ ื อโรคของปอดลดลง ต ิ ดเช ้ ื อโรคง ่ าย และรุนแรง • ปอดอก ั เสบจากบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ า มก ั จะม ี การต ิ ดเช ้ ื อโรคของปอดพร ้ อมกน ั หร ื อเก ิ ด แทรกซอ ้ นข ้ึ นภายหลง ั เสมอ 15
2. บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ ามส ี ารพษ ิ น ้ อยกว ่ า ค าตอบ •เป็ นความจร ิ งท ี ่ บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าม ี สารพ ิ ษนอ ้ ยกวา ่ บ ุ หร ี ่ ธรรมดา •แต ่ ก ็ ม ี สารก ่ อมะเร ็ ง โลหะหน ั ก สารเคม ี มากชน ิ ดท ี ่ ม ีในควน ั บ ุ หร ี ่ ธรรมดา ท ี ่ ส าคญ ั ม ี สารเคม ี หลายชน ิ ด ท ี ่ ไม ่ ม ีในควน ั บ ุ หร ี ่ ธรรมดา ท ี ่ ยง ัไม ่ ร ู ้ ถ ึ งผลต ่ อ สุขภาพ •การท ี ่ ม ี สารพ ิ ษนอ ้ ยกวา ่ ไม ่ สามารถจะสร ุ ปว ่ าอน ั ตรายนอ ้ ยกว ่ าและบุหรี่ไฟฟ้า เพ ิ ่ งใชก ้ น ั มาประมาณส ิ บปี อน ั ตรายระยะยาวยง ัไม ่ ร ู ้ 16
17
3. บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าช ่ วยให ้ คนเลก ิ ส ู บบ ุ หร ี ่ ธรรมดา ค าตอบ •บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าช ่ วยใหเ ้ ล ิ กส ู บบ ุ หร ี ่ ได ้ ภายใตก ้ ารวจ ิ ย ั / การควบคุมของแพทย์ •แต ่ไม ่ ช ่ วยให ้ เล ิ กบ ุ หร ี ่ ในการใช ้โดยผ ้ ู ส ู บบ ุ หร ี ่ เอง ซ ้ าย ั งท าให ้ เล ิ กส ู บบ ุ หร ี ่ ได ้ น ้ อย กว ่ า คนทไี ่ ม ่ใช ้ บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าในการเลก ิ •คนส ู บบ ุ หร ี ่ ท ี ่ ห ั นไปส ู บบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ า ส ่ วนใหญ ่ กลายเป็ นส ู บท ้ ง ั สองอย ่ าง ซ ่ ึ ง อน ั ตรายมากกวา ่ การส ู บบ ุ หร ี ่ หร ื อบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าเพ ี ยงชน ิ ดเด ี ยว 18
Ecigs to quit: NEJM Paper • Clinical intervention • 4 weeks intensive counselling ▪ กลุ่มที่ใช้บุหรี่ไฟฟ้า เลิกสูบบุหรี่ได้ 18% ▪ กลุ่มที่ใช้ NRT เลิกสูบบุหรี่ได้ 9.9% ณ 1 ปี ▪ กลุ่มที่เลิกได้ด้วยบุหรี่ไฟฟ้า 80% ยังคงใช้บุหรี่ไฟฟ้า่่ไไ ▪ กลุ่มที่เลิกด้วย NRT 9% ยังคงใช้ NRT 19 งานวจ ิ ย ั พบว ่ าบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าไม ่ช่วย ให้ เลก ิ บ ุ หร ี ่ ในการใช ้โดยผ ้ ู ส ู บบ ุ หร ี ่ เอง ซ ้ ายง ั ทา ให ้ เลก ิ ส ู บบ ุ หร ี ่ ได้น้อยกว่า คนทไี ่ ม ่ใช ้ บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าในการเลิก
4. บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าผลต ิ ขน ึ ้ มาเพ ื ่ อต ้ องการให ้ คนเลก ิ ส ู บบ ุ หร ี ่ ค าตอบ •บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าถ ู กผล ิ ตข ึ น ้ มา เพ ื ่ อให ้ คนเสพต ิ ดบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ า ไม ่ใช ่ เพ ื ่ อใช ้ให ้ คนเล ิ กส ู บ บ ุ หร ี ่ ธรรมดา เน ื ่ องจากบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าได ้ ร ั บการผลต ิให ้ มน ีิโคตน ิในระดบ ั ส ู ง •ถ้าต้องการให้ใช้เพื่อให้คนเลิกสู บบุหรี่ ต้องผลิตให้มีนิโคตินระดับที่ต ่า เหม ื อนกบ ั ระดบ ั น ิโคต ิ นท ี ่ ต ่ า ในยาเล ิ กบ ุ หร ี ่ ท ี ่ ใชก ้ น ั อย ู ่ •ปั จจ ุ บ ั นน ี ้ ย ั งไม ่ ม ีประเทศไหน ท ี ่ ข ึ ้ นทะเบ ี ยนร ั บรอง ให ้ บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้าเป็ น ผลต ิ ภณ ั ฑ ์ ช ่ วยเลก ิ บ ุ หร ี ่ 20
5. บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าผลต ิ ขน ึ ้ เพ ื ่ อคนทส ี ่ ู บบ ุ หร ี ่ อย ่ ู แล ้ วเท ่ าน ้ ั น ค าตอบ • ข ้ ออ ้ างน ี ค ้ ้ านกบ ั การออกแบบห ี บห ่ อและการปร ุ งแต ่ งกลน ิ ่ รสของบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้า โดยมีการ ใช ้ สารปร ุ งแต ่ งกล ิ ่ นรส ท ี ่ เด ็ กและเยาวชนช ื ่ นชอบถ ึ งมากกว ่ า 16,000 ชนิด หีบห่อ / อ ุ ปกรณ ์ ส ู บมล ี วดลายส ี ส ั นท ี ่ ดง ึ ด ู ดเยาวชน • น ั กเร ี ยนช ้ ั นม ั ธยมในอเมร ิ กาท ี ่ เร ิ ่ มส ู บบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ า 70% เพราะชอบกล ิ ่ นรสหอม ชน ิ ดต ่ าง ๆ • นักเรี ยนที่สูบบุหรี่ ไฟฟ้า 85% ส ู บชน ิ ดท ี ่ ปร ุ งแต ่ งกล ิ ่ นรส 15% สูบชนิดที่เป็ นรส ธรรมชาติของยาสูบ 21
6. ผู้ ผลติ บุ หรี่ไฟฟ้ าไม่ ต้ องการให้ เยาวชนสู บ ค าตอบ 22 •ถา้ไม่ตอ้ งการใหเ้ ยาวชนสู บ ทา ไมบริ ษทั ผผู้ ลิ ตจึงคัดค้านการ ออกกฎหมาย ที่ห้ ามเติ มสารปรุ งแต่งกลิ่นรส (90% ของ เยาวชนสูบบุหรี่ชนิดที่มีการปรุงรส) • มี คดี ที่รั ฐต่ าง ๆ ในอเมริ กา ฟ้ องบริ ษั ทบุ หรี่ไฟฟ้า ที่ท า การตลาดพุ่ งเป้ าไปที่เด็ กนั กเรี ยน บริ ษั ทบุ หรี่ จ านนด้วย หลักฐาน ยอมจ่ายเงินมากกว่า 9 หมื่นกว่าล้านบาท เพื่อยุ ติ คดีข้อหาพุ่ งเป้ าการตลาดที่เยาวชน และอ้ างว่ าบุ หรี่ไฟฟ้า ปลอดภัยกว่า
ออกแบบผลิตภัณฑ์ รสชาติ/กลน ิ ่ ทด ี ่ ง ึ ด ู ดวย ั ร ่ ุ น และมน ี า ้ ยาเตม ิ บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ ารสชาตต ิ่ าง ๆกว ่ า16,000 ชนิด ให้เลือกซื้อได้ทางออนไลน์ www.tobaccofreekids.org
24 สารปร ุ งแต ่ งกลน ิ ่ รสบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้า มีทั้งหมด 16,000 ชนิด จ านวนมากเย้ายวนเด็กและเยาวชน รายงานองค์การอนามัยโลก 2564 • น ั กเร ี ยนช ้ ั นม ั ธยมทส ี ่ ู บบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้า 84.7% ส ู บชน ิ ดทปี ่ ร ุ งกลน ิ ่ รสต ่ างๆ • 70% ของเดก ็ น ั กเร ี ยนทส ี ่ ู บบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้า บอกว ่ า ส ู บเพราะม ี กลน ิ ่ รสทเ ี ่ ขาชอบ
บ.ฟิ ลลปิ มอร ์ ร ิ ส ผลต ิ บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ ายห ี ่ ้ อ “IQOS” 25 เตรียมจากใบยา บดเป็ นผง ผสมสารเคมี ท าเป็ นบุหรี่มวนเล็ก “Heat-not-burn” FDA อน ุญาตให ้ บอกว ่ าส ู บ IQOS ได้รับสารพิษน้อยกว่าได้ แต่ห้ามอ้างว่าอันตรายน้อยกว่า หรือเป็ นผลิตภัณฑ์ลดความเสี่ยง
26
7. บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าไม ่ เสพตด ิ ค าตอบ •บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าท ี ่ ไม ่ เสพต ิ ด ตอ ้ งเป็ นบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าท ี ่ ไม ่ ม ี น ิโคต ิ น •บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าทข ี ่ ายเก ื อบท ้ ง ั หมดมน ีิโคตน ิ •บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ ายห ี ่ อ ้ ท ี ่ อา ้ งวา ่ ไม ่ ม ี น ิโคต ิ น เม ื ่ อตรวจกลบ ั พบวา ่ ม ีนิโคติน •คนท ี ่ ส ู บบ ุ หร ี ่ ท ุ กชน ิ ด เพราะสารน ิโคต ิ นท ี ่ ออกฤทธ ์ ิ ต ่ อจ ิ ตประสาท และท าให้เสพติด 27
28
ม ี เดก ็ และเยาวชนส ู บบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ ามากขน ึ ้ ม ี ผลเส ี ยต ่ อพฒ ั นาการทาง ร่างกายหรือทางสมองหรือไม่ •เดก ็ และเยาวชนทส ี ่ ู บบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ า นิโคตินจะส่งผลเสียต่อการพัฒนา ของสมองและปอดทก ี ่ า ลง ั เจร ิ ญเตบ ิโต ส ่ งผลต ่ อการเร ี ยนร ้ ู สมาธิ อารมณ์แปรปรวน เพิ่มความเสี่ยงซึมเศร้า เกิดการเสพติดนิโคติน เพิ่มความเสี่ยงการติดยาเสพติดอื่น ๆ ซึ่งปกติสมองเด็กจะพัฒนา เตม ็ ทปี ่ ระมาณอาย ุ 25 ปี 29
30 ท าอันตรายต่อสมองที่ควบค ุ ม สมาธ ิ การเร ี ยนร ้ ู การควบค ุ ม อารมณ์ และท าให้สมองง่าย ต่อการติดสิ่งเสพติดอื่น ๆ
บุหรี่ไฟฟ้า เพิ่มความเสี่ยงน าเด็กและเยาวชนไปติดสิ่งเสพติดอื่น แถลงข่าวการทลายเครือข่ายบุหรี่ไฟฟ้าออนไลน์ : เมื่อวันที่ 17 พฤศจิกายน 2565 “สมองส่วนที่เป็นศูนย์ของการเสพติด ที่ถูก บ่มเพาะ โดยนิโคตินในบุหรี่ไฟฟ้าให้มีความ ไวต่อการรับสารเสพติดไม่ใช่เพียงนิโคติน สารประเภทอื่น ก็ตามขึ้นมาแล้ว ก็เท่ากับวัยรุ่นจะมีโอกาส เข้าหาสารเสพติดประเภทอื่น ได้ง่ายด้วย” อ้างอิง : “นิโคติน อันตรายต่อสมองมาก” YouTube SMART อสม. (วันที่ 26 ม.ค. 2564) https://www.youtube.com/watch?v=XvSwDTDhM08 อ้างอิงข่าว : เผย! เด็กสถานพินิจฯ 79.3% เคยสูบบุหรี่ไฟฟ้า 76% พัฒนาไปใช้ยาเสพติดอื่น | https://www.hfocus.org/content/2024/01/29418 ส ารวจโดย สถาบันยุวทัศน์แห่งประเทศไทย ร่วมกับกรมพินิจและคุ้มครองเด็กและเยาวชน กระทรวงยุติธรรม 31
8. บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าไม ่ มน ีิโคตน ิ ค าตอบ •บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าท ี ่ ขายเก ื อบท ้ ั งหมดม ี น ิโคต ิ น แม ้ แต ่ ย ี ่ ห ้ อท ี ่ อ ้ างว ่ า ไม ่ ม ี น ิโคต ิ น ตรวจสอบแลว ้ กพ ็ บน ิโคต ิ น •การว ิ จ ั ยพบว ่ า แม ้ บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าท ี ่ ไม ่ ม ี น ิโคต ิ น ก ็ ท าให ้ เก ิ ดการอักเสบของเซลล์ เย ื ่ อบ ุ หลอดลม และหลอดเล ื อดฝอยอน ั เป็ นผลจากสารเคม ี สารปร ุ งแต ่ งกลิ่นรส สารละลายทท ี ่ า ให ้ เกด ิ ละอองไอ ทใี ่ ช ้ในกระบวนการผลต ิ บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้า ซึ่งล้วนเป็ น สารเคมีแปลกปลอมของทางเดินหายใจ และต่อร่างกาย 32
บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าม ี น ิโคตน ิไหม ม ี มากหร ื อน ้ อยกว ่ าบ ุ หร ี ่ มวน • บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ า ท ี ่ อา ้ งวา ่ ไม ่ ม ี น ิโคต ิ น เม ื ่ อนา ไปตรวจพบ ม ี น ิโคต ิ น (CDC สหรัฐอเมริกา) •ระดับนิโคตินในบุหรี่ไฟฟ้า 3-36 mg/ml ระยะหลง ั ส ู งข ้ึ นถ ึ ง 60 mg/ml • ส ่ วนใหญ ่ เป็ นน ิโคตน ิ ส ั งเคราะห ์ เพ ื ่ อให ้ เข ้ าส ่ ู สมองเร ็ วขน ึ ้ • คนส ู บจะได ้ ร ั บน ิโคตน ิ มากน ้ อยขน ึ ้ กบ ั พฤตก ิ รรมการส ู บ • บุหรี่มวน 1 มวนมีนิโคติน 10-15 Mg คนสูบจะได้รับ 1-1.5 mg/มวน • EU หา ้ มเก ิ น 2 mg/ml ของน ้ า ยาและไม ่ เก ิ น 20 mg/ขวด 33
9. บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าเลก ิ ง ่ ายกว ่ าบ ุ หร ี ่ ธรรมดา ค าตอบ •งานว ิ จย ั พบว ่ า น ั กเร ี ยนมธ ั ยมท ี ่ ส ู บบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ า ต ิ ดน ิโคต ิ นร ุ นแรงกว ่ าคนท ี ่ ต ิ ด บุหรี่ธรรมดา •คนสูบบุหรี่ไฟฟ้าที่ต้องการเลิกสูบ มีแรงบันดาลใจที่จะเลิกน้อยกว ่ า เน ื ่ องจาก ยง ั เช ื ่ อวา ่ บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าม ี อน ั ตรายนอ ้ ยกวา ่ บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ ายง ัไม ่ เป็ นท ี ่ ร ั งเก ี ยจของส ั งคม มากเท ่ าบ ุ หร ี ่ ธรรมดา บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าจ ึ งม ี แนวโนม ้ ท ี ่ จะเล ิ กยากกวา ่ บุหรี่ธรรมดา 34
ส ู บบ ุ หร ี ่ ไฟฟา ้ vs ส ู บบ ุ หร ี ่ ภายใน 5 นาท ี หล ั งต ื ่ นนอน Vaping or smoking within 5 minutes of waking, Past 30-day vapers, smokers: Aged 16-19, 2022 Hammond, et al, Trends in Vaping among Youth in Canada, England, and United States: Pattern of Use, Vaping Products, and Indicators of Dependence. Presented at 2023 SRNT 25% 12% 26% 9% 16% 13% Vaping Smoking US Canada England จัดท าโดย: รศ.ดร.พญ.เริงฤดี ปธานวนิช ส ู บบ ุ หร ี่ไฟฟา้ ส ู บบ ุ หร ี่ธรรมดา ยิ่ งส ู บเร ็ วหล ั งต ื ่ นนอน แสดงว ่ ายิ่ งตดหนัก ิ
36
10. บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าไม ่ อน ั ตรายต ่ อคนรอบข ้ าง ค าตอบ •ไอบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าท ี ่ คนส ู บพ ่ นออกมา ม ี สารเคม ี สารก ่ อมะเร ็ งและฝ่ น ุ ละอองขนาดเล็ก จ านวนมาก •งานวจ ิ ย ั พบวา ่ คนใกลช ้ิ ดท ี ่ ไดร ้ั บไอบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ า นอกจากไดร ้ั บน ิโคตินแล้ว ยังได้รับ สารเคม ี อ ื ่ น ๆ และม ี อาการของโรคทางเด ิ นหายใจมากข ้ึ น ดง ั น ้ น ั อน ั ตรายม ี แน ่ •ประเทศต ่ าง ๆ หา ้ มส ู บบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าในท ุ กท ี ่ ท ี ่ หา ้ มส ู บบ ุ หร ี ่ 37
38 • สารพิษจากควันบุหรี่ไฟฟ้ามือสอง แมจ ้ ะนอ ้ ยกวา ่ บ ุ หร ี่ธรรมดา แตมี่ สารพ ิ ษบางชน ิ ดมากกวา ่ เช ่ น • Acetic acid • Acetone • Isoprene • Formaldehyde • Acetaldehyde • Fine particles (ฝุ่ นละอองขนาด เล็ก PM 1.0 และ PM 2.5) • คนรอบข้างยังคงได้รับนิโคติน ควน ั บ ุ หร ี ่ ม ื อสองจากบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้า
บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าทา ให ้ เกด ิ มะเร ็ งปอดเหม ื อนบ ุ หร ี ่ มวนหร ือไม่ •ไอบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าม ี สารก ่ อมะเร ็ งหลายชน ิ ด รวมท ้ ง ัโลหะหนก ั ท ี ่ ทา ให้เป็ นมะเร็ง ปอดได้ •การทดลองโดยการนา เซลลเ ์ ยอ ื ่ บ ุ ช ่ องปากมาบ ่ มกบ ัไอบ ุ หร ี ่ ไฟฟา ท าให้ ้ DNA ของเซลลเ ์ ก ิ ดการเปล ี ่ ยนแปลง เหม ื อนกบ ั การเปล ี ่ ยนแปลงท ี ่ อาจ นา ไปส ู ่ การเก ิ ดมะเร ็ ง •การทดลองในหนู 40 ตัว ที่ให้ได้รับไอบุหรี่ไฟฟ้าเป็ นเวลา 54 สัปดาห์ พบวา ่ หน ู 9 ตัวเป็ นมะเร็งปอด และ 23 ตว ั พบวา ่ เยอ ื ่ บ ุ กระเพาะปั สสาวะมี การเปลี่ยนแปลงไปเป็ นมะเร็งระยะแรก 39
Tommasi et al. Deregulation of Biologically Significant Genes and Associated Molecular Pathways in the Oral Epithelium of Electronic Cigarette Users. Int. J. Mol. Sci. 2019, 20(3), 738; https://doi.org/10.3390/ijms20030738 การเกิดมะเร็ง 40 บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าทา ใหเ ้ ก ิ ดการเปล ี ่ ยนแปลงทางพน ั ธ ุ กรรมของเซลล์
41 การทดลองในหนู 40 ตัว ให้ได้ รับไอบุ หรี่ไฟฟ้ า 9 ตัว หรือ 22.5% เป็ นมะเร็งปอด 23 ตัว หรือ 57.5% พบเยื่อบุ กระเพาะปัสสาวะ เป็ นมะเร็งระยะแรก
ส ู บบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าวน ั ละไม ่ กค ี ่ ร ้ ั งอน ั ตรายไหม •ไอบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าม ี สารเคม ี ท ี ่ เป็ นอน ั ตรายต ่ อเยอ ื ่ บ ุ ทางเด ิ นหายใจ ทา ใหเ ้ ก ิ ดการอก ั เสบ ท ุ กคร ้ ั งท ี ่ ม ี การส ู บ แต ่ ยง ัไม ่ ม ี อาการแสดงของโรค •คนท ี ่ เร ิ ่ มดว ้ ยส ู บนอ ้ ย ๆ ม ี ความเส ี ่ ยงท ี ่ จะพฒ ั นาไปส ู บมากข ้ึ นเมอ ื ่ เวลาผา ่ นไป •คนที่สูบบุหรี่มวน แม้จะสูบเพียงวันละ 1-4 มวน กเ ็ พ ิ ่ มความเส ี ่ ยงเก ิดโรคหัวใจ มะเร็งปอด 42
ระหว ่ าง น ิโคตน ิใน บ ุ หร ี ่ มวน กบ ั บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ า ตว ัไหนทา ลายปอดมากกว่ากัน? เน ้ นทผ ี ่ ลการทา ลายปอด ยง ัไม ่ รวมสารพษ ิ อ ื ่ นๆ ในบ ุ หร ี ่ ท ้ ง ั สองชนิด • น ิโคต ิ นเองไม ่ใช ่ สารหลก ั ท ี ่ ทา อน ั ตรายต ่ อปอดในผใ ู ้ หญ ่ • น ิโคต ิ นทา ใหเ ้ ก ิ ดการเปล ี ่ ยนแปลงของด ี เอน ็ เอในปอดของเดก ็ ท ี ่ กา ลง ั เจริญเติบโต (จนถึงอายุ 20-25 ปี) •การไดร ้ั บน ิโคต ิ นของทารกในครรภส ์ ่ งผลเส ี ยต ่ อการพฒ ั นาของปอดและสมอง 43
มก ี ารผสมสารเสพตด ิ ชน ิ ดอ ื ่ น เช ่ น กญ ั ชา ในบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้าไหม •ปั จจ ุ บน ั เร ิ ่ มม ี การผสมกญ ั ชาในบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าในบางประเทศ •แต ่ ผส ู ้ ู บสามารถผสมกญ ั ชารวมท ้ ง ั ยาเสพต ิ ดอ ื ่ นในน ้ า ยาบ ุ หรี่ไฟฟ้าได้เอง •ปี ค.ศ.2019 ที่สหรัฐอเมริกามีคนอายุน้อยที่สูบบุหรี่ไฟฟ้า เก ิ ดปอดอก ั เสบ ร ุ นแรง จนตอ ้ งเขา ้ อยโ ู ่ รงพยาบาลเก ื อบ 3 พันคน เสียชีวิต 68คน อายุ เฉลี่ย 24 ปี โดย 85% ของผป ู ้่ วยม ี การผสมน ้ า มน ั กญ ั ชาในบ ุ หรี่ไฟฟ้า 44
เหต ุ ใดจ ึ งไม ่ ควรอน ุญาตให ้ ม ี การจ าหน ่ ายบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าเหม ื อนกบ ั บ ุ หร ี ่ มวน •ผเ ู ้ ร ิ ่ มส ู บบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ า ส ่ วนใหญ ่ เป็ นเดก ็ และเยาวชนท ี ่ ไม ่ เคยส ู บบ ุ หร ี ่ มาก ่ อน •ผท ู ้ี ่ ส ู บบ ุ หร ี ่ มวน เม ื ่ อมาส ู บบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าม ี สด ั ส ่ วนส ู งท ี ่ ส ู บท ้งบุหรี่มวนและบุหรี่ไฟฟ้า ั (Dual user) ซ ่ ึ งอน ั ตรายมากกวา ่ ส ู บเพ ี ยงอยา ่ งใดอยา ่ งหน ่ ึ ง • บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าไม ่ไดช ้่ วยใหค ้ นเล ิ กส ู บบ ุ หร ี ่ มวน ในการใชต ้ ามปกต ิ • หลก ั ฐานบ ่ งวา ่ บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าเสพต ิ ดร ุ นแรงกวา ่ บ ุ หร ี ่ มวน และเล ิ กยากกวา ่ •อน ั ตรายระยะยาวจากการส ู บบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ ายง ัไม ่ ร ู ้ • ประเทศไทยยังขาดความพร้อมที่จะควบคุมให้บุหรี่ไฟฟ้าขายได้ถูกกฎหมาย การห้าม ขายจะควบค ุ มการระบาดไดง ้่ ายกวา ่ 45
คนส ู บบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าในแคนาดา • 27% เป็ นคนที่เปลี่ยนมาจากสูบบุหรี่มวน • 34% เป็ นคนท ี ่ ส ู บบ ุ หร ี ่ ท ้ ง ั 2 ชนิด • 40% เป็ นคนท ี ่ ไม ่ เคยส ู บบ ุ หร ี ่ มวนมาก ่ อน 46 https://www.canada.ca/en/health-canada/services/canadian-tobacco-nicotine-survey/2022-summary/2022-detailed-tables.html
ตอกยา ้ บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ า ไม ่ใช ่ ผลต ิ ภ ั ณฑ ์ ลดอน ั ตราย(Harm Reduction) ข ้ อม ู ลใหม ่ ย ื นยน ั บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าไม ่ได ้ อน ั ตรายน ้ อยกว ่ าบ ุ หร ี ่ ธรรมดา 47 1. ไม ่ สนบัสน ุ นขอ ้สร ุ ปท ี่วา ่ ผส ู ้ ู บบ ุ หร ี่ท ี่เปล ี่ยนมาส ู บบ ุ หร ี่ไฟฟ้ าโดยส ิ ้ นเช ิ งม ีโอกาสนอ ้ ยกวา ่ ท ี่จะเป็ นโรคหลอดเล ื อดหวัใจ โรคหลอดเลือดสมอง และโรคทางเมตาบอลิค 2. สนับสนุนขอ ้สร ุ ปวา ่ ผส ู ้ ู บบ ุ หร ี่ไฟฟ้ าม ี แนวโนม ้ ท ี่จะเป็ นโรคหวัใจ โรคทางเมตาบอล ิ คโรคหอบห ื ด ปอดอ ุ ดก ้ นัเร ้ ื อรัง และโรคในช ่ องปากมากกวา ่ ผท ู ้ี่ไม ่ ส ู บบ ุ หร ี่ 3. สนับสนุนขอ ้สร ุ ปวา ่ ผท ู ้ี่ส ู บท ้ งับ ุ หร ี่ไฟฟ้ าและบ ุ หร ี่ธรรมดา เพ ิ่มความเส ี่ยงต ่ อโรคหวัใจและหลอดเลือด โรคหลอดเลือด สมองโรคทางเมตาบอล ิ คโรคหอบห ื ด ปอดอ ุ ดก ้ นัเร ้ ื อรังและโรคในช ่ องปาก มากกวา ่ การส ู บบ ุ หร ี่เพ ี ยงอยางเดียว โดย ่ เฉลี่ย 20-40% แต ่ หากเท ี ยบกบัผไ ู ้ ม ่ ส ู บบ ุ หร ี่การส ู บบ ุ หร ี่ท ้ งัสองอยา ่ งเพ ิ่มความเส ี่ยงของท ุ กโรคเฉลี่ย 2-3 เท ่ า อ้างอิง Population-Based Disease Odds for E-Cigarettes and Dual Use versus Cigarettes: https://evidence.nejm.org/doi/full/10.1056/EVIDoa2300229 รศ.ดร.พญ.เริงฤดี ปธานวนิช อาจารย์ภาควิชาเวชศาสตร์ ชุมชน คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี
48 บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าและยาส ู บชน ิ ดใหม ่ ๆ ประโยชน ์ ยง ัไม ่ แน ่ ชด ั ▪ ไม ่ไดช ้่ วยใหเ ้ ล ิ กส ู บบ ุ หร ี่มวน ▪ สด ั ส ่ วนส ู งมากท ี่กลายเป็ นผส ู ้ ู บท ้ ง ั 2 อยา ่ ง (ซ่ึ งยง ิ่อน ั ตรายมากข ้ึ น) ส าหรับคนที่สูบบุหรี่มวนอยแ ู ่ ลว ้ สา หร ั บคนท ี่ไม ่ ส ู บบ ุ หร ี่โดยเฉพาะ เด็กและเยาวชน โทษชัดเจน ▪ เสพต ิ ดและม ีโทษต ่ อส ุ ขภาพ ▪ อน ั ตรายระยะยาวยง ัไม ่ ร ู ้ ผลต ่ อส ุ ขภาพในภาพรวม ผลเส ี ยในคนท ี่ไม ่ ส ู บบ ุ หร ี่ (เด็กและเยาวชน) Increase Harm ม ี มากกวา ่ ผลดี Harm Reduction ในคนท ี่ส ู บบ ุ หร ี่อยแ ู ่ ล้ว ที่บริษัทบุหรี่อ้างวา ่ เป็ น Harm Reduction เป็ น Increase Harm ที่ฝ่ ายสุขภาพ พยายามที่จะปกป้อง
สามารถใช ้ การตรวจโคตน ิิ นในการตด ิ ตามการใช ้ บ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าได ้หรือไม่ •สามารถตรวจน ิโคต ิ นในน ้ า ลายของคนท ี ่ ส ู บบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้าได้ 49
เป็ นผ ้ ู ส ู บบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ า ไม ่ได ้ เป็ นผ ้ ู จ าหน ่ าย ผด ิ กฎหมายไหม •ผู้สูบบุหรี่ไฟฟ้า ถ้าหากจะพิจารณาตามกฎหมายศุลกากร มีความผิดฐานครอบครอง ส ิ นคา ้ ท ี ่ ไม ่ไดม ้ี การเส ี ยภาษ ี แต ่ไม ่ใช ่ประเดน ็ เร ่ งด ่ วน ท ี ่ จะดา เนินการตามกฎหมาย ซ ่ ึ งตอ ้ งเนน ้ ท ี ่ ผล ู ้ ก ั ลอบนา เขา ้ ผข ู ้ ายท ้ ง ั ทางออนไลน ์ และท ี ่ วางขายตามท ี ่ ต ่ าง ๆ 50 ทา ไมถง ึ ยง ั มก ี ารขายบ ุ หร ี ่ ไฟฟ้ าทาง online ทั้งที่กฎหมายห้ามน าเข้า ห้ามจ าหน่าย •การบง ั คบ ัใชก ้ ฎหมายไม ่ ม ีประส ิ ทธ ิ ภาพ