BAB 8 SEJARAH TINGKATAN 3

KSSM SEJARAH
TINGKATAN 3

SEJARAH TINGKATAN 3

BAB 8

KEBIJAKSANAAN RAJA
DAN PEMBESAR MELAYU
MENANGANI CABARAN BARAT

BAB 8: KEBIJAKSANAAN RAJA DAN PEMBESAR MELAYU MENANGANI
CABARAN BARAT

Reaksi Pemerintah Tindakan Raja Melayu dalam

8.1 Negeri-negeri Melayu 8.2 Menangani Cabaran Barat
Utara (NNMU) dan Johor
• Tuntutan Raja Melayu Melalui Durbar

Terhadap Tindakan Barat • Diplomasi Menangani Tekanan British

• Protokol Sempadan Perjanjian Bangkok • Keengganan Pemerintah NNMU

Memecahbelahkan Wilayah NNMU menerima Penasihat British
• Reaksi Pemerintah NNMU Terhadap • Menggubal Undang-Undang Tubuh
• Raja Menerajui Pemodenan Negeri
Perjanjian Bangkok

• Kebijaksanaan Pemerintah Johor

Menyekat Kemaraan Kuasa British

8.4 Rukun Negara sebagai Tonggak
Kesejahteraan Negara
Usaha Pembesar Melayu
8.3 dalam Pemodenan Negeri • Kemakmuran Negeri
• Melambatkan Peluasan Kuasa British

• Pembangunan Sosioekonomi • Kemajuan Pendidikan

• Pembangunan Pertanian • Penubuhan Rejimen Askar Melayu

• Pembangunan Bandar Diraja

• Pentadbiran dan Pendidikan • Pegawai Tadbir Melayu

• Ahli Majlis Mesyuarat Persekutuan • Mempertahankan Institusi Beraja

• Kepimpinan Tempatan di Sarawak

dan Sabah

3

8.1
REAKSI PEMERINTAH
NEGERI-NEGERI MELAYU
UTARA DAN JOHOR TERHADAP
TINDAKAN BARAT

Pada akhir pembelajaran,
murid akan dapat:

 Menerangkan reaksi pemerintah
Negeri-negeri Melayu Utara dan
Johor terhadap tindakan Barat

4

8.1 PENGENALAN

01 penguasaan British ke atas NNMU didorong oleh
perkembangan politik serantau, melibatkan persaingan
kuasa Barat - British dan Perancis

02 kesungguhan British untuk meluaskan kuasa ke
atas NNMU berhasil melalui Perjanjian Bangkok
pada 10 Mac 1909 (telah pelajari dalam Bab 4)

5

1. PROTOKOL SEMPADAN PERJANJIAN BANGKOK PECAHBELAHKAN NNMU

peta menunjukkan 05
wilayah dan pulau yang
01 menjadi milik Siam dan sempadan
naungan British (Protokol berdasarkan
Sempadan Perjanjian legeh
Bangkok 1909)
peluasan pengaruh 02 03
British (Perjanjian 04
British dan Siam
setuju jadikan legeh sempadan
dan lembah sungai berdasarkan
jadi pembahagian lembah sungai

Bangkok 1909) atau garisan
sempadan
pecah belahkan British dan Siam berdasarkan
Protokol Sempadan
wilayah NNMU pentingkan kedudukan Perjanjian Bangkok

dan pengaruh - tidak Ilustrasi penentuan sempadan
NNMU dengan Siam berdasarkan
ambil kira soal etnik, legeh dan lembah sungai

geografi, kebudayaan

dan agama penduduk

tempatan semasa buat

perubahan sempadan

6

2. REAKSI PEMERINTAH NNMU TERHADAP PERJANJIAN BANGKOK

Perlis kehilangan wilayah Pujoh 01 01 Sultan Abdul Hamid Halim Shah
yang terletak di sebelah utara tersinggung kerana tidak dibawa
Sungai Perlis kepada Siam Kedah berunding - Kedah hilang wilayah
Sadao, Setul, Pulau Terutau,
Raja Syed Alwi Jamalullail bantah 02 Perlis Butang dan pulau-pulau sekitarnya
tindakan Siam ambil wilayah Pujoh
Sultan Abdul Hamid Halim Shah
ke dalam wilayah Setul
02 tegaskan sempadan baharu
Kedah-Siam harus ditentukan ikut
kriteria sempadan yang sedia ada

wilayah Pujoh jadi sebahagian 03 03 baginda amat murka - menyatakan
daripada Perlis - sebelum ini Pujoh tidak akan maafkan pihak yang jual
ditadbir oleh kerajaan Perlis melalui negeri Kedah seperti jual seekor
kerbau
Penghulu Kuala Perlis

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 7
JPN PERAK

2. REAKSI PEMERINTAH NNMU TERHADAP PERJANJIAN BANGKOK

TERENGGANU KELANTAN

1 Perjanjian Bangkok tidak diterima sama J.S. Mason dan wakil Siam ke Kota 1
sekali terutamanya dalam kalangan Bharu menghadap Sultan Muhammad IV
sultan, ulama dan pembesar
maklumkan persetujuan Siam-British
(Perjanjian Bangkok 1909)

2 Sultan Zainal Abidin III kecam tindakan Sultan Muhammad IV tolak perjanjian 2
Siam serahkan Terengganu kepada berkenaan (Perjanjian Bangkok 1909)
British tanpa pengetahuan baginda dan
pertahankan kedaulatan negeri

3 baginda tegaskan Siam tiada hak ke atas Sultan Muhammad IV kecewa British 3
Terengganu- penghantaran bunga emas serahkan wilayah Tabal - daerah
adalah tanda persahabatan
di Kelantan yang dihuni kira-kira 15,000
orang Melayu kepada Siam

4 24 Mei 1909 - baginda kemukakan
bantahan kepada Gabenor NNS

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM 8
JPN PERAK

3. KEBIJAKSANAAN PEMERINTAH JOHOR MENYEKAT KEMARAAN BRITISH

KEWIBAWAAN ASASKAN BANDAR MENGEKSPLOITASI 1866 -
TEMENGGUNG ISKANDAR PUTERI Iskandar
DAENG IBRAHIM • pindah pusat pentadbiran dari Teluk HASIL HUTAN Puteri
Belanga, Singapura ke Tanjung Puteri • hasil hutan utama getah perca ditukar
(1825-1862) elakkan tekanan British di NNS kepada
• dapat hadiah pedang emas daripada dijual kepada pedagang British Johor
Ratu Victoria (jasa wujudkan • perdagangan getah perca Bahru
keamanan perairan)
menguntungkan sehingga

Temenggung isytiharkannya

sebagai monopoli Johor

12 3 Petempatan Kangcu 1859

45

•peka terhadap JAMIN MODENKAN MEMPERKENALKAN
rancangan British ingin SISTEM KANGCU
kuasai Johor dan KESELAMATAN PERAIRAN PENTADBIRAN NEGERI
perairan Selat Melaka • pastikan perairan Johor dan • pelopor birokrasi moden • kemasukan orang Cina usahakan
•berusaha bina jati diri tanaman gambir dan lada hitam
sebagai pemerintah Singapura selamat untuk • kukuhkan sistem tradisional
yang berdaulat • 1860-an - Johor jadi pengeluar
perdagangan dengan unsur baharu dari Barat gambir dan lada hitam terkemuka
di Alam Melayu
• dapat hadiah pedang emas dalam sistem pentadbiran
9
daripada Ratu Victoria (jasa seperti pendidikan moden

wujudkan keamanan perairan)

8.1 KESIMPULAN

Perjanjian Bangkok 1909 03
berikan iktibar kepada kita
bahawa jika kita tidak punyai
pendirian tegas pertahankan hak
dan maruah bangsa - pihak luar
akan ambil kesempatan tentukan

hala tuju negara kita

01 02

tindakan pemerintah NNMU kewibawaan Temenggung
pertahankan hak wajar Daeng Ibrahim berjaya
dihargai
memacu pembangunan dan
kemakmuran Johor serta
sekat peluasan kuasa
British di Johor

10

ELEMEN K (K8.2.5)
APLIKASI KBAT

Kebijaksanaan penting dalam
mempertahankan kedaulatan
tanah air. Bincangkan.

11

CAKNA MINDA
APLIKASI KBAT

Protokol Sempadan Perjanjian
Bangkok 1909 memecahbelahkan
masyarakat Melayu, khususnya
di sempadan Kelantan-Siam.
Buktikan.

12

8.2
TINDAKAN RAJA MELAYU
DALAM MENANGANI
CABARAN BARAT

Pada akhir pembelajaran,
murid akan dapat:

 Menghuraikan tindakan raja Melayu
dalam menangani cabaran Barat

13

8.2 PENGENALAN

01 Raja-raja Melayu guna pelbagai strategi lindungi
kepentingan bangsa dan kedaulatan negeri dalam
menghadapi cabaran peluasan kuasa Barat
02 Raja-raja Melayu berperanan sebagai jurubicara,
zahirkan suara bela nasib dan melindungi
kepentingan bangsa melalui Durbar

14

1. TUNTUTAN RAJA MELAYU MELALUI DURBAR

Durbar - wadah pertemuan Raja-raja 04
Melayu dengan pihak British
01
bangkitkan isu-isu masyarakat
tempatan yang terjejas akibat dasar Sultan Perak-Sultan Idris
Murshidul Adzam Shah kritik
pentadbiran British pemusatan kuasa di tangan
Residen Jeneral dan desak
DURBAR kembalikan kuasa institusi raja
DI KUALA
LUMPUR 02

1903 baginda desak bilangan pegawai
Melayu dalam perkhidmatan
Yang di-Pertuan Besar Negeri 03 kerajaan persekutuan ditambah
Sembilan-Tuanku Muhammad ibni dan dilantik ke jawatan lebih tinggi
Yamtuan Antah tuntut bahasa Melayu
sebagai bahasa rasmi Persekutuan 15

1.TUNTUTAN RAJA MELAYU MELALUI DURBAR

04 Durbar Durbar 01
di Pekan,
peranan Raja-raja Melayu melalui Pahang Sultan Perak-Sultan Iskandar Shah
Durbar lambangkan kepekaan dan bertitah tegas desak agar kuasa
1932 pemerintahan dikembalikan kepada
tanggungjawab Raja-raja Melayu Raja-raja Melayu dan Majlis Negeri
lindungi rakyat-penting semasa orang Durbar (aspek pemerintahan negeri)
di Klang,
Melayu tidak punyai suara atau Selangor 02
perwakilan dalam pentadbiran British
1937 • Yang di-Pertuan Besar Negeri Sembilan,
03 Durbar Tuanku Abdul Rahman gesa British beri
di Seri peluang kerja kepada buruh dari rumpun
Sultan Selangor-Sultan Hisamuddin Menanti, Alam Melayu (orang Jawa) ganti buruh
Alam Shah cadang tubuhkan Malay Negeri Cina dan India
Sembilan
Girls College, sama taraf dengan 1939 • Sultan Pahang-Sultan Abu Bakar
Malay College Kuala Kangsar Riayatuddin Al-Muazzam Shah desak
British beri perhatian masalah orang
-tingkatkan pendidikan kaum wanita Melayu yang tidak punyai pekerjaan/tanah

16

2. DIPLOMASI MENANGANI TEKANAN BRITISH

A. DIPLOMASI SULTAN ABU BAKAR JOHOR

01 Bertemu Dengan Ratu 03 kebijaksanaan diplomasi dan dasar
persahabatan Sultan Abu Bakar dengan
Victoria (England)
British berjaya kekalkan kedaulatan
• 1868 - baginda Kesultanan Johor sehingga 1914
dikurniakan gelaran

Maharaja Johor
• redakan tekanan

Gabenor NNS
• diberi kepercayaan

selesaikan pertikaian

di NNM

Hubungan Baik dengan 02 Tubuhkan Lembaga 04

Kerajaan NNS Penasihat Johor (London)

• British kekalkan Teluk • ahli dilantik oleh baginda
Belanga, Singapura sebagai dalam kalangan pegawai
British berpengaruh
milik Kesultanan Johor
• baginda dan kerabatnya • bantu nasihati baginda
dalam hal pentadbiran
menetap di Singapura

sehingga tahun 1889

sebelum berpindah ke Johor

17

2. DIPLOMASI MENANGANI TEKANAN BRITISH

B. DIPLOMASI SULTAN ZAINAL ABIDIN III TERENGGANU

01 Perjanjian Tandatangan Perjanjian
Bijak dalam Rundingan British-Terengganu British-Terengganu 1910
22 April 1910 02 • hasil rundingan bawa kepada
• baginda pemerintah yang zahirkan sifat arif
berani pertahankan Sultan Terengganu Perjanjian Tahun 1910 pinda
kedaulatan negeri mempertahankan Perjanjian Bangkok 1909
kedaulatan negeri • baginda hanya bersetuju
• berangkat ke Singapura tandatangan perjanjian apabila
berunding dengan Gabenor British akui Terengganu negeri
NNS selepas Perjanjian yang merdeka
Bangkok 1909 • Terengganu hanya terima wakil
British - tidak punyai kuasa
dalam pentadbiran negeri -
sekat kemasukan Penasihat
British sehingga 1919

18

3. KEENGGANAN PEMERINTAH NNMU TERIMA PENASIHAT BRITISH

Syed Hamzah P Tunku Mahmud,
Jamalullail, Presiden Majlis
Mesyuarat Negeri
Naib Presiden Kedah (1907-1913)
Majlis Mesyuarat
Penasihat British di Kedah
Negeri Perlis • 15 Julai 1909 - British hantar W.G. Maxwell
(1930)
sebagai Penasihat British di Kedah
Penasihat British di Perlis • tidak terima W.G. Maxwell timbulkan pergeseran
• 15 Julai 1909 - British lantik Meadow
dengan Majlis Mesyuarat Negeri Kedah diketuai
Frost sebagai Penasihat British di Perlis
• British dan Perlis tidak terikat dengan GANU oleh Tunku Mahmud
• punca konflik- tindakan W.G. Maxwell melampaui
sebarang perjanjian rasmi
• 28 April 1930 - Perjanjian Perlis-British, batas campuri urusan pentadbiran negeri
• Majlis Mesyuarat Negeri Kedah tentang langkah
Perlis negeri Melayu terakhir rasmi
W.G. Maxwell tuntut surat rasmi mesti melalui
terima naungan British
• perjanjian tingkatkan kawalan Penasihat Residen Jeneral dan ditulis dalam bahasa

British terhadap pentadbiran negeri Inggeris
• tindakan W.G. Maxwell tepikan nama Kedah
melalui Majlis Mesyuarat Negeri Perlis
dalam surat rasmi dan kibar bendera Union Jack

di kediamannya mencabar identiti negeri
• 1 November 1923 - konflik bawa kepada

Perjanjian Kedah-British

19

3. KEENGGANAN PEMERINTAH NNMU TERIMA PENASIHAT BRITISH

Penasihat British di Terengganu Penasihat British di Kelantan

• 1910 - Sultan Zainal Abidin III enggan • Sultan Muhammad IV tidak terima
terima Penasihat British dan hanya terima
P Perjanjian Bangkok. British berunding

pelantikan wakil British tidak berkuasa untuk wujudkan perjanjian lain

dalam pentadbiran negeri •Sultan Muhammad IV, 1910 - perjanjian antara British dengan
• 24 Mei 1919 - Sultan Muhammad II yang
Kelantan Kelantan ditandatangani. Antara

baru menaiki takhta didesak tandatangan kandungan perjanjian tersebut:
 J.S. Mason Penasihat British di
Perjanjian Terengganu-British GANU

• status wakil British bertukar jadi Penasihat Kelantan

British - British boleh campur tangan dalam  Sultan Kelantan perlu ikut dan

segala hal pentadbiran negeri kecuali laksanakan nasihat Penasihat

agama Islam dan adat Melayu British dalam semua perkara
• Penasihat British pertama di Terengganu
kecuali agama Islam dan adat

ialah J.L. Humphreys Melayu
• Sultan Muhammad II lebih banyak
 Sultan Kelantan tidak dibenarkan

berunding dengan pembesar negeri buat hubungan dengan kuasa

berbanding merujuk Penasihat British luar tanpa melalui Penasihat

• tindakan ini timbulkan kemarahan British Sultan Muhammad II British
(1918-1920)

dan dianggap penghalang dasar British di

Terengganu

• 1920- baginda diturunkan takhta dan

digantikan dengan Sultan Sulaiman Badrul

Alam Shah

20

4. MENGGUBAL UNDANG-UNDANG TUBUH

A (I) UNDANG-UNDANG TUBUH KERAJAAN JOHOR

01 14 April 1895 - Sultan Abu Bakar
masyhurkan perlembagaan negeri
Iaitu Undang-Undang Tubuh
Kerajaan Johor

02 pengenalan undang-undang ini jadikan
Johor sebagai negeri Melayu pertama yang
amalkan sistem raja berperlembagaan dan
mempunyai unsur demokratik

03 Undang-Undang Tubuh Kerajaan
Negeri: dokumen perjanjian bertulis
tentang pembentukan secara rasmi
dasar pemerintahan sesebuah
kerajaan Melayu

4. MENGGUBAL UNDANG-UNDANG TUBUH

A (II) UNDANG-UNDANG TUBUH KERAJAAN JOHOR, KANDUNGAN 64 FASAL ANTARANYA:

agama Islam sebagai agama 06 raja dan kerajaan Johor kekalkan
hubungan baik dengan kerajaan lain
05negeri selama-lamanya terutama British

Ahli Majlis Mesyuarat Kerajaan mestilah 04 Jemaah Menteri terdiri daripada bangsa
terdiri daripada rakyat Johor
03 Melayu, rakyat Johor dan beragama
Menteri-menteri dan Jemaah Pangkuan 01 Islam
Kerajaan juga tidak boleh serahkan
Sultan tidak boleh serahkan negeri
02negeri kepada kerajaan asing dan kerajaan Johor kepada
sebarang kuasa asing

22

4. MENGGUBAL UNDANG-UNDANG TUBUH

A (III) UNDANG-UNDANG TUBUH KERAJAAN JOHOR : KEPENTINGAN

1 sediakan asas kukuh bagi negeri 2 bentuk kerajaan berteraskan 3 langkah ini berikan kesan
Johor untuk imbangi kuasa British demokrasi bagi gantikan kepada rancangan British
dan pertahankan identiti negeri untuk menguasai Johor
pemerintahan

bercorak mutlak

4. MENGGUBAL UNDANG-UNDANG TUBUH

B (I) UNDANG-UNDANG BAGI DIRI KERAJAAN TERENGGANU

01 02

02 November 1911 - Sultan Undang-Undang Bagi Diri
Zainal Abidin III gubal
Undang-Undang Tubuh Kerajaan Terengganu
(Itqan Al-Muluk Bi Ta ‘dil Al-Suluk)
bertulis pertama di Terengganu
bermaksud “keyakinan kepada
pemerintah berdasarkan keadilan”

Undang-Undang Bagi Diri Kerajaan Terengganu 03
atau Itqan Al-Muluk Bi Ta ‘dil Al-Suluk
antara kandungannya: soal kuasa
sultan, tugas pembesar, kesetiaan
rakyat dan peraturan dalam negeri

24

4. MENGGUBAL UNDANG-UNDANG TUBUH

B (II) UNDANG-UNDANG BAGI DIRI KERAJAAN TERENGGANU: KANDUNGAN

kerajaan Terengganu - kerajaan Melayu

01 Islam (Malayuwiyyah Islamiyyah)

Ahli Mesyuarat Negeri boleh terdiri 06 02 Islam merupakan asas
daripada orang bukan beragama perundangan negeri
Islam tetapi mestilah
rakyat Terengganu 03 Sultan Terengganu tidak boleh
serahkan negeri Terengganu kepada
53 FASAL mana-mana kuasa asing
ANTARANYA:

Menteri Besar mestilah beragama

05Islam dan rakyat Terengganu

Sultan Terengganu yang serahkan 04
negeri Terengganu kepada kuasa
asing hendaklah turun dari takhta

25

4. MENGGUBAL UNDANG-UNDANG TUBUH

B (III) UNDANG-UNDANG BAGI DIRI KERAJAAN TERENGGANU: KEPENTINGAN

penggubalan Undang-Undang Bagi Diri

01 Kerajaan Terengganu - langkah Sultan
Zainal Abidin III mantapkan pentadbiran
dan pelihara kedaulatan negeri

penggubalan undang-undang tersebut

02 berhubung rapat dengan usaha sultan
kukuhkan perpaduan dalam kalangan raja,
pembesar dan rakyat jelata

kekuatan hubungan antara raja dengan

03 rakyat jadi benteng halang campur tangan
British terhadap pemerintahan Terengganu

26

5. RAJA MENERAJUI PEMODENAN NEGERI

A. PEMODENAN JOHOR abad ke-19 - Sultan Abu Bakar berjaya

letakkan Johor sebagai negeri yang moden

berbanding dengan negeri Melayu lain
sehingga baginda digelar “Bapa
Pemodenan Johor”

Sultan Abu Bakar dengan antaranya dalam aspek 05
Majlis Jemaah Menteri yang pentadbiran, kewangan,
04
cekap dan taat setia - undang-undang,
teruskan pemodenan pelajaran, kesihatan, 03
pentadbiran dipelopori oleh tanah, polis dan tentera jabatan-jabatan ini beroperasi
Temenggung Daeng Ibrahim dengan begitu cekap dan berkesan
02 sehingga pihak British tidak punya
01 ruang campur tangan

Sultan Abu Bakar dan pembesar
berwibawa (Dato’ Jaafar bin Muhamad,
Dato’ Abdul Rahman bin Andak, Dato’
Mohammad Salleh bin Perang dan Dato’
Muhammad Ibrahim bin Munsyi Abdullah)
tubuhkan pelbagai jabatan uruskan
pembangunan rakyat dan negeri

27

5. RAJA MENERAJUI PEMODENAN NEGERI

B. PEMODENAN KEDAH

04 Kedah dapat kembangkan sistem politik tersusun
sebelum campur tangan British - punyai pegawai
berpengalaman dan mainkan peranan berkesan
dalam sistem pentadbiran

03

02 akhir abad ke-19 - Kedah wujudkan Jabatan Perbendaharaan,
Jabatan Tanah dan Ukur, Jabatan Audit, Pejabat Besar Pos dan
Telekom, Mahkamah Keadilan dan Pasukan Polis Kedah

01 baginda dibantu pembesar negeri berkebolehan (Tunku
Abdul Aziz, Tunku Mahmud, Tunku Ibrahim dan Wan
Muhammad Saman) jayakan pembangunan negeri

1882-1943 - Sultan Abdul Hamid Halim Shah “Bapa
Kedah Moden” kerana Kedah melalui arus pembangunan

dan pemodenan semasa pemerintahan baginda

28

5. RAJA MENERAJUI PEMODENAN NEGERI

C. PEMODENAN TERENGGANU

penubuhan badan-badan ini bawa kepada
penubuhan jabatan-jabatan kerajaan - Pejabat
Setiausaha Kerajaan, Pejabat Perbendaharaan,
Pejabat Pesuruhjaya Keadilan, Pejabat Agama
dan Pelajaran, Pejabat Kerja Raya dan Pejabat

Pesuruhjaya Hutan

01 02 03

1912 - Sultan Zainal Abidin III dan Yang langkah ini - usaha tutup ruang penglibatan
Dipertuan Muda Tengku Muhammad British dalam pentadbiran kerana menerusi
institusi-institusi inilah lazimnya British lakukan
lakukan pembaharuan dan pemodenan campur tangan di dalam sesebuah negeri
dalam pentadbiran - tubuhkan Jemaah
Mesyuarat Kerajaan dan Jemaah Menteri

29

8.2 KESIMPULAN

peranan dan tindakan
raja-raja Melayu cerminkan
kepentingan sikap bijaksana

dalam pertahankan
kedaulatan tanah air

01 02 03

kesepakatan dan kerjasama kita wajar hargai peranan dan
raja-raja Melayu tangani kebijaksanaan pemerintah terdahulu

peluasan kuasa Barat dapat dalam usaha jamin kesejahteraan
pertahankan kedudukan institusi rakyat dengan tanamkan kepentingan
raja sebagai pelindung bangsa
sikap taat setia kepada pemerintah

30

ELEMEN K (K8.2.6)
APLIKASI KBAT

Sikap taat setia kepada
pemerintah penting dalam
menjayakan perjuangan.
Bincangkan.

31

CAKNA MINDA
APLIKASI KBAT

Kebijaksanaan pemerintah
terdahulu mempertahankan
kedaulatan tanah air wajar
dihargai. Bincangkan.

32

8.3
USAHA PEMBESAR MELAYU
DALAM PEMODENAN NEGERI

Pada akhir pembelajaran,
murid akan dapat:
 Menilai usaha pembesar Melayu

dalam pemodenan negeri

33

8.3 PENGENALAN

01 para pembesar negeri-negeri Melayu berusaha bergandingan
dengan pemerintah negeri dalam proses pembangunan dan
pemodenan demi kesejahteraan rakyat tempatan
usaha pemodenan negeri melibatkan pembangunan sosioekonomi,
02 pembangunan pertanian, pembangunan bandar, pentadbiran dan
pendidikan, ahli Majlis Mesyuarat Persekutuan serta kepimpinan
tempatan di Sarawak dan Sabah

34

1. PEMBANGUNAN SOSIOEKONOMI

Long Jaafar dan Tengku Menteri LONG JAAFAR

Ngah Ibrahim: bawa kemajuan di Larut - perkenalkan negeri
• usahawan bijih timah Melayu di pasaran dunia sebagai pengeluar
• majukan daerah Larut Matang utama bijih timah
• berjasa martabatkan bangsa
• menerusi penguasaan ekonomi 01 02 TENGKU MENTERI NGAH IBRAHIM
• abad ke-19 - berhadapan dengan
jutawan berwatak nasionalis dan berwawasan
peluasan kuasa British dalam membangunkan ekonomi bangsa

galakkan pusat pengajian agama dan bina 01 02 usaha Ngah Ibrahim berakhir - beliau dijatuhkan
sekolah Melayu Matang (1826) - beri pendidikan hukuman dibuang negeri ke Pulau Seychelles
kepada anak tempatan dan meninggal dunia di Singapura (1895)

temui Sultan Abu Bakar Johor - pelajari sistem 03 04
pentadbiran moden baginda bagi majukan daerah
Larut

09 September 2006 - jenazah Paduka Menteri 35
Ngah Ibrahim dikebumikan semula di Kota Ngah
Ibrahim - Kompleks Sejarah Matang di Taiping

2. PEMBANGUNAN PERTANIAN

WAN banyak tanah dibuka untuk
MUHAMMAD penanaman padi dan banyak
lagi terusan kecil dibina untuk

SAMAN terusan dibina dengan ukuran mengairi tanah-tanah sawah
panjang 36 kilometer, lebar 7.5
beliau dikenali Tokoh 05
Pembangunan Negeri Kedah - meter, dalam 1.5 meter dan
cetuskan idea bina terusan dari gunakan kaedah sistem kerah

Alor Setar hingga dan peralatan tradisional

kaki Gunung Jerai, Gurun 03 04

01 02

kejayaan pembinaan terusan

Wan Muhammad Saman berikan

sempena mengenangkan jasa kesan kepada pembangunan

beliau terusan dinamakan - negeri Kedah terutamanya

Terusan Wan Muhammad dalam bidang pertanian

Saman

36

3. PEMBANGUNAN BANDAR 1893 - Batu Pahat
dibangunkan oleh
DATO’ MUHAMMAD SALLEH BIN PERANG beliau dan 1894
dibuka secara rasmi
beliau asaskan
pembukaan Bandar
Maharani (Muar), Endau
dan Bandar Penggaram

(Batu Pahat)

01 02 03 04 05

beliau lukis peta lengkap peta Johor dilukis oleh beliau, dikenali Dato’ Bentara Luar
pertama negeri Johor ketepatan ukuran peta tersebut
mudahkan kerajaan jawatan dalam pentadbiran
disahkan oleh pakar-pakar
gerakkan pembangunan jabatan ukur dari London Johor:
pertanian, perbandaran • Pesuruhjaya Polis (1868)
dan sistem perhubungan • Ketua Jabatan Ukur (1883)
• Ketua Jabatan Tanah (1887)

37

4. PENTADBIRAN DAN PENDIDIKAN

DATO’ JAAFAR 01 02 03
BIN MUHAMMAD
pelihara kedaulatan martabatkan bahasa wajibkan pegawai British
negeri - arahkan bendera Melayu - tetapkan berkhidmat di Johor
pakai pakaian rasmi
Union Jack, British penggunaan bahasa kerajaan Johor
dikibarkan lebih rendah Melayu dalam penulisan
daripada bendera Johor
surat rasmi kerajaan

1888 - perintis tubuhkan bijak patahkan usaha bertanggungjawab kawal DATO’ ABDUL
Pakatan Belajar peluasan kuasa British hubungan Johor dengan RAHMAN BIN
British, bijak berdiplomasi ANDAK
Mengajar Pengetahuan beliau dibersarakan dan berpandangan jauh -
Bahasa, badan persuratan daripada pentadbiran 38
Johor atas desakan British kekalkan kedaulatan
terulung ketika itu negeri
02
03 01

4. PENTADBIRAN DAN PENDIDIKAN

DATO’ MUHAMMAD 02 03
IBRAHIM MUNSYI
bentuk Jawatankuasa desak diwartakan
01 Pelajaran Negeri terdiri pendidikan wajib kepada
daripada tokoh birokrat,
galakkan perkembangan agama dan masyarakat kanak-kanak Johor
pendidikan moden - 1883
tubuhkan Jabatan Pelajaran

dan sekolah-sekolah
di Johor

tokoh penting - penasihat dan pembesar istana dilantik Saiyid Abdur Rahman bin SYEIKHUL ISLAM
pembakar semangat sultan sebagai Sheikhul Islam Saiyid Muhammad bin TERENGGANU
menghadapi peluasan kuasa Saiyid Zainal Abidin
British dan terlibat dalam dalam pemerintahan 39
Sultan Zainal Abidin III al-Aidrus, terkenal dengan
penggubalan Undang-Undang gelaran Tok Ku Paloh
Bagi Diri Kerajaan Terengganu 02
01
03

5. AHLI MAJLIS MESYUARAT PERSEKUTUAN

01 golongan bangsawan yang dilantik sebagai
Ahli Majlis Mesyuarat Persekutuan

02 tuntut pembentukan Rejimen Askar Melayu Raja Chulan,
Diraja untuk jaga keselamatan bangsa Raja Di Hilir Perak

(1920-1933)

03 desak British buka lebih banyak peluang
pekerjaan kepada anak-anak watan
khususnya dalam perkhidmatan awam

Dato’ Abdullah Haji Dahan,
Undang Luak Rembau ke-18

(1922-1938)

40

6. KEPIMPINAN TEMPATAN DI SARAWAK DAN SABAH

asaskan Majlis Syuyukh Islam berperanan penting dalam pentadbiran
dikenali sebagai Majlis Dinasti Brooke hal ehwal berkaitan dengan
Islam Sarawak umat Islam di Sarawak

06 01

1932 - dilantik sebagai 05 awal abad ke-20 - mulakan pengajian
Datu Imam
02 Islam lebih formal di Sarawak dengan
tubuhkan Madrasah al- Murshidiyyah

di Kuching

1925 - dilantik sebagai Datuk Hakim 04 03 bersama-sama Datuk Patinggi Abang Haji
dan sebagai ahli Majlis Tertinggi dan Abdillah dan Abang Haji Bolhassan tubuhkan
sekolah khas kaum wanita pelajari ilmu
Majlis Negeri Sarawak agama iaitu Sekolah Kajang

DATUK HAKIM IMAM

ABANG HAJI MURSHIDI,

SARAWAK

41

6. KEPIMPINAN TEMPATAN DI SARAWAK DAN SABAH

jaga keamanan, kutip cukai, uruskan jadi hakim di Mahkamah Anak
hal berkaitan dengan pembahagian Negeri - kendalikan kes berkaitan
tanah dan majukan pertanian
masyarakat tempatan 03 hukum adat dan syariah

02

01

Ketua Anak Negeri
- bantu Pegawai Daerah

jalankan pentadbiran
peringkat daerah

ORANG KAYA-KAYA
HAJI MOHAMMAD
ARSHAD, SABAH

42

8.3 KESIMPULAN

kewibawaan pemimpin terdahulu
wajar dihayati dan dijadikan

inspirasi untuk bina kecemerlangan
diri, bangsa dan negara

01 02

sejarah buktikan negara kita
memiliki tokoh kepimpinan
berwibawa yang berusaha bawa
kemajuan dan pemodenan
untuk kesejahteraan rakyat

43

ELEMEN K (K8.2.7)
APLIKASI KBAT

Bahaskan kepentingan
sikap bermuafakat dalam
usaha menuju negara maju.

44

CAKNA MINDA
APLIKASI KBAT

Pembangunan pendidikan
penting dalam usaha memaju
dan memodenkan pentadbiran
sesebuah negara. Bincangkan.

45

8.4
KEBERKESANAN PERANAN
PEMERINTAH TEMPATAN
DALAM MENANGANI
CABARAN BARAT

Pada akhir pembelajaran,
murid akan dapat:

 Merumus keberkesanan peranan
pemerintah tempatan dalam
menangani cabaran Barat

46

8.4 PENGENALAN

01 semasa hadapi kemaraan kuasa Barat, peranan pemerintah
tempatan dengan sokongan pembesar negeri berjaya bawa
kemakmuran negeri dan lambatkan peluasan kuasa British

selepas peluasan kuasa British, pemerintah tempatan

02 dapat pertahankan institusi beraja dan perjuangkan hak
dan kebajikan rakyat seperti kemajuan pendidikan,
penglibatan anak tempatan dalam pentadbiran kerajaan
serta penubuhan Rejimen Askar Melayu Diraja

47

1 (I) KEMAKMURAN NEGERI (JOHOR, PERAK DAN KEDAH)

KEDAH NEGERI JOHOR

pembaharuan pentadbiran semasa kemakmuran ekonomi Johor :
pemerintahan Sultan Abdul Hamid • manifestasi kecekapan dan

Halim Shah dan kewibawaan 01 keberkesanan sistem pentadbiran
• pemodenan dan kemajuan ditempa
05Perdana Menteri Wan Muhammad namun jati diri rakyat kekal utuh

Saman jadikan Kedah sebagai 02 pemodenan dalam pentadbiran
negeri jelapang padi dan ekonomi tarik ramai pelabur
asing untuk melabur dalam
PERAK sektor pertanian komersial -
gambir dan lada hitam
perlombongan bijih timah
dimajukan oleh Tengku Menteri Motif awan larat daun gambir dan lada

Ngah Ibrahim di Larut dan hitam dalam warna kuning keemasan Sultan Abu Bakar abadikan sumber hasil
peranan Sultan Ismail di Lembah pertanian yang bawa kemajuan ekonomi
menghiasi permaidani biru di dalam Johor dengan jadikan motif lada hitam dan
04Kinta jadikan Perak pengeluar gambir tersebut sebagai awan larat pada
Bilik Singgahsana dan Bilik semua peralatan istana dan kerajaan
bijih timah utama dunia
Persemayaman Istana Besar dan

ruang istana yang lain 03

48

1 (II) KEMAKMURAN NEGERI (SARAWAK DAN SABAH)

01 02

kerancakan kegiatan ekonomi di Sarawak dan penemuan hasil bumi akhir abad ke-18 dan
Sabah berlaku sebelum kedatangan kuasa awal abad ke-19:
Barat iaitu: • penemuan antimoni, emas dan arang batu
• kewujudan pelabuhan-pelabuhan di Kota
sebabkan kuasa Barat melihat potensi
Batu, Sandakan, Kuching, Santubong, ekonomi di Sarawak dan Sabah
Banjarmasin, Kutei dan Sambas bukti • 1820-an - Sarawak pengeksport utama
penduduk tempatan terlibat dalam emas, antimoni dan sagu
kegiatan perdagangan • Sabah - pengeluar hasil hutan seperti
• pelabuhan tersebut perdagangkan bahan kapur barus, sarang burung serta hasil laut
mentah, hasil hutan dan hasil laut yang seperti mutiara dan sirip ikan yu
diusahakan penduduk tempatan

49

2. MELAMBATKAN PELUASAN KUASA BRITISH

kawalan undang-undang British berjaya meskipun terima 1919 -Terengganu
tubuh tersebut terhadap tempatkan Penasihat negeri terakhir
Penasihat Am British,
kedaulatan negeri Am British di Johor terima Penasihat
dinyatakan dengan tegas selepas Sultan Abu Sultan Ibrahim Abu British setelah Sultan
bahawa pemerintah tidak Bakar mangkat dengan
desak Sultan Ibrahim Bakar tetap pegang Muhammad II
boleh serahkan negeri tandatangan perjanjian pada falsafah “Johor didesak tandatangan
kepada kuasa asing British-Johor 1914
mesti jadi Johor” perjanjian terima
02 Penasihat British

Sultan Ibrahim 05
(1895-1959) 04
03
penggubalan
Undang-Undang 50
Tubuh Kerajaan
Johor dan Undang-
Undang Bagi Diri

Terengganu
bantutkan cita-cita
British luaskan kuasa

01