คู่ือการเพาะเห็ดหลินจือแดง

คู่มื คู่ อ มื การเพาะ เห็ดหลินจือ จื แดง เรียบเรียงโดย นายอับดุลฮาฟิต กาเดร์ รหัสนักศึกษา 65305010040 ภาควิชา เกษตรศาสตร์ วิทยาลัยเทคโนโลยัการเกษตรและประมงปัตตานี

เห็ดหลินจือแดง ชื่อวิทยาศาสตร์: Ganoderma lucidum (Curtis) P. Karst . ชื่ออื่น : เห็ดหมื่นปี, เห็ดอมตะ การใช้ประโยชน์: มีสรรพคุณทางยา บำ รุงร่างกาย , ลดน้ำ ตาลในเลือด และ เสริมสร้างภูมิคุ้มกัน ลักษณะ : เป็นราขนาดใหญ่ ที่มีรูปร่างคล้ายไต สีแดงอมน าตาล หรือสีม่วง แก่ มี ลายวงแหวน มีความวาวเป็นมัน มี ลักษณะแข็งเหมือนเนื้อไม้ ปลาย รอบนอกสุดของหมวกเห็ดบาง และ ม้วนเข้าด้านในเล็กน้อย ผิวในของ หมวก เห็ดมีสีขาวหรือน้ำ ตาลอ่อน ก้านดอกเห็ดมีสีน้ำ ตาลแดง มีเส้น ผ่านศูนย์กลาง ประมาณ 4 ซ.ม. หรือมากน้อยกว่านั นตามอายุของ เห็ด

ลักษณะทางพฤกษศาสตร 1. เส้นใย ดอกเห็ดเจริญมาจากเส้นใยเล็กๆเจริญในเนื อไม้แห้ง รวมเป็นกระจุก หรือขยุ้มรา ลักษณะเป็นตุ่มกลม ขนาดเล็ก ต่อมาเจริญรวมเส้นใยเปิดเป็นดอก แผ่กว้าง เกิดหมวกมีลักษณะคล้ายพัด 2. ดอกเห็ด เมื่อแก่จะมีสีแดง และเข้มขึ้นเป็นสี น้ำ ตาลแดง ผิวด้านบนมีลักษณะ เป็นคลื่น เรียบเป็นมันเงาเหมือน เคลือบด้วยแล็คเกอร์

3. สปอร์ ใช้เป็นส่วนการสืบพันธุ์ แบบอาศัยเพศที่ถูกสร้างขึ้น และ เก็บภายในรู ใต้หมวกเห็ด มีลักษณะ รูปร่างรี สีน้ำ ตาล ปลายด้านหนึ่งตัด ผนังหนา มี 2 ชั น ผิวชั นนอกเรียบ ส่วนชั้นในมีลักษณะคล้ายหนาม ส่วนการสืบพันธุ์แบบไม่อาศัย ของ เห็ดหลินจือ คือ การหักของเส้นใย แล้วเส้นใยที่หักเจริญต่อเป็นเห็ด ดอก ใหม 4. ก้าก้นดอกเห็ด ห็ มีลั มี กลัษณะสั้น สั้ ค่อค่นไป ด้าด้นใดด้าด้นหนึ่ง นึ่ ทำ ให้มีห้ลั มี กลัษณะคล้าล้ยรูป รู ไต หรือ รื อยู่ตยู่ รงกลาง หรือ รื บางดอกอาจไม่พม่บมี ก้าก้นดอกเลย ก้าก้นนี ทำ หน้าน้ชูด ชู อกเห็ด ห็ และ เป็น ป็ ท่อท่ลำ เลีย ลี งอาหารให้แห้ก่ดก่อกเห็ด ห็ สีก้ สี าก้น สีน้ำ สีน้ำตาลเข้มข้หรือ รื น้ำ ตาลสีดำ สีดำ เนื้อ นื้ ก้าก้นมีสี มีสี น้ำ ตาลอ่ออ่น ความยาวก้าก้นประมาณ 2-10 เซนติเติมตร

5. ฐานดอก ฐานดอกเป็นจุดรวมของเส้นใยที่พัฒนา เป็น ก้าน ดอกเห็ดระยะแรก จะเกิดเป็นตุ่มเล็กๆ และเจริญ กลายเป็นก้านดอกและดอกต่อมา ส่วน ฐานดอก จะแผ่บานออกเล็กน้อย และยึด เหนี่ยวกับท่อนไม้หรือวัสดุเพื่อเป็นฐาน ให้แก่ ดอกเห็ด

เครื่องผสม ( ผสมได้ครั้งละประมาณ 100 – 200 กก. ) หรือใช้แรงงานคน ผสม เครื่องอัดถุงเพาะเห็ด ( 1, 2, 8, 12 หัว ) หรือใช้แรงคนกรอก อัดกระแทก เพื่อให้แน่น ตู้หม้อนึ่งแบบลูกทุ่ง ( ขนาดนึ่ง 2,000 ก้อนต่อครั้ง ) มีหลายขนาด ถุงพลาสติกสำ หรับบรรจุก้อนเชื้อเห็ด ขนาด 6.5 x 11.5 นิ้ว คอขวดพลาสติกสำ หรับสวมที่ปากถุงก้อนเชื้อเห็ด จุกประหยัดสำ ลี หนังยางรัดถุง ถาดหรือโครงเหล็กสำ หรับยกก้อนเพาะเห็ด ( 12 ก้อน / ถาด ) ที่ตักวัสดุเพาะเห็ดกรอกถุง ประยุกต์จากขวดน้ำ ตัดก้นใส่ไม้ทำ ด้ามจับ แท่งสแตนเลส ( Stainless Steel ) ตีหัวให้แบน ขนาดสอดใส่เข้าไปแคะ ในขวดหัวเชื้อได้ ( ขนาดขวดประมาณขวดโซดา ) ตะเกียงแอลกอฮอล์ สเปรย์แอลกอฮอล์ 70% สำ หรับพ่นฆ่าเชื้อที่มือและอุปกรณ์ ( แอลกอ ฮอลส์ 70% ใส่ในขวดพ่นสเปรย์ ) อุปกรณ์ที่ใช้เพาะเห็ด

ปั๊มพ่นหมอกแรงดันต่ำ เซนเซอร์อุณหภูมิความชื้น ขี้เลื่อยไม้ยางพารา 100 กก. ปูนขาว 1 กก. แคลเซียมคาร์บอเนต 1 กก. น้ำ ตาลทรายแดง 1 กก. รำ ละเอียด 8 กก. เทส่วนผสมทั้งหมดลงเครื่องผสม หรือผสมด้วยแรงงานคน เมื่อส่วนผสมเข้ากันแล้วให้เติมน้ำ ผสมเพื่อให้มีความชื้น 60-70% เมื่อบีบดูต้องชื้น แต่จะไม่มีน้ำ ไหลออกมา ( เพราะจะแปลว่าชื้นเกิน ) กรอกวัสดุเพาะเชื้อที่ผสมเข้ากันแล้วใส่ถุง 100 ก้อน ใช้เวลาประมาณ 40 นาที ( น.น. 0.8 – 1 กก. / ก้อน ) ปิดฝาด้วยฝาขวดพลาสติก และ จุกประหยัดสำ ลี นำ เข้าตู้หม้อนึ่งแบบลูกทุ่งจะใช้เวลานึ่ง 6 – 8 ชม. ( ใช้แก๊ส LPG ถังใหญ่ 1 ถังต่อรอบ ) ต้นทุน 0.6 บาท / ถุง เมื่ออุณหภูมิลดลงหลังจากการนึ่งแล้ว นำ มาห้องปลูกเชื้อ อุปกรณ์ระบบน้ำ อัตราส่วนผสมก้อนเพาะเชื้อเห็ด วิธีเพาะเห็ด

ห้องนี้เปิดได้เฉพาะพัดลมดูดอากาศ ( จะไม่เปิดพัดลมปกติ ) ต้องไม่มีลม โกรก ไม่มีอากาศไหลผ่าน ต้องเป็นห้องปลอดเชื้อ ต้องพ่นแอลกอฮอล์ที่มือ เพื่อฆ่าเชื้อที่มือให้สะอาด ต้องจับก้นขวดไม่เพื่อ ไม่ให้ร้อนมือ 1 ขวดหัวเชื้อเห็ด ( อยู่ในเมล็ดธัญพืช ) จะใส่ถุงก้อนเพาะเชื้อเห็ดได้ 50 – 60 ถุง ใช้แท่งสแตนเลส ( Stainless Steel ) ตีหัวให้แบนเพื่อใช้แคะหัวเชื้อใน ขวด ต้องทำ ให้เชื้อแตกร่วน โดยก่อนแคะต้องชุบแอลกอฮอล์และเผาไฟ เพื่อฆ่าเชื้อแท่งสแตนเลส นำ ปากขวดหัวเชื้อผ่านเปลวไฟฆ่าเชื้อโดยการเปิดฝาแล้วเผาไฟวนรอบๆ ปากขวดหัวเชื้อเห็ด ( เมล็ดพันธุ์พืช ) หลายๆรอบ ทันทีที่เปิดจุกฝาหัวเชื้อ เพื่อฆ่าเชื้อโรค เปิดจุกถุงเพาะเห็ด หยอดหัวเชื้อแล้ว รีบปิดทันทีเพื่อป้องกันเชื้อโรคเข้า โดยใช้เพียงแค่ 2 นิ้วจับสัมผัสให้น้อยที่สุด อย่าให้หัวเชื้อโดนมือ ( ต้อง ระวังไม่กุมครอบไว้ทั้งหมด ) หลังจากนั้นเปิดฝาจุกประหยัดสำ ลีออก ปิดกระดาษจะต้องใช้กระดาษ Proof ไม่มีลาย ตัดสี่เหลี่ยมขนาดพอเหมาะกับการปิดฝาขวด รัดด้วยยาง ทันที นำ เข้าห้องบ่มเชื้อเส้นใยเห็ด สามารถบ่มครึ่งวัน – เส้นใยเดินเต็มก้อน นำ เข้าโรงเปิดดอก ห้องปลูกเชื้อ ห้องบ่มเชื้อเห็ด ( ขึ้นอยู่กับว่าโรงเปิดดอกว่างพร้อมรึยัง? )

ลักษณะจะเป็นโรงเรือนโล่งประมาณ 4 – 6 เมตร x 10 – 12 เมตร แผงตาข่ายเหล็กวางก้อนเห็ด ห้องบ่มเชื้อและห้องเปิดดอก ( Shelf ) รูป สามเหลี่ยมสองฝั่งทรงตัว A สูง 1.5 M ฐานกว้าง 1.4 M เอียง 15 องศา ริมสองด้านจะเป็นทรงครึ่งตัว A ลักษณะแผงเอียง พื้นต้องเป็นพื้นที่มีฐาน สามารถเก็บความชื้นสัมพัทธ์ไว้ได้ แผงชั้นวางยาว 1 เมตร จะสามารถวางก้อนเพาะเห็ดได้ 150 ก้อน ทั้งโรง เรือนจะสามารถบรรจุได้ประมาณ 6,000 ก้อน ( ที่โรงเรือนขนาดนี้ ) การให้น้ำ ห้องเปิดดอกเห็ด เราจะให้น้ำ แบบผ่านๆ ไม่ให้เข้าไปในก้อนเชื้อ เห็ด ด้วยระบบสปริงเกอร์ แบบฝอย ที่เพดาน เห็ดหลินจือจะใช้เวลาเจริญเติบโตหลังบรรจุเชื้อลงในถุง ( ปลูก ) แล้ว 30- 35 วัน จะเริ่มเกิดดอกเล็กๆภายในก้อนสีขาวนวล หลังจากนั้นจะเริ่มแผ่ออกขนาน กับพื้น และจะพัฒนาเรื่อยๆ จนมีสีออกเหลืองครีม และสีน้ำ ตาล หลังจากนั้นจะเริ่มเป็นสีแดง และจะเริ่มปล่อยสปอร์และหนาขึ้นจนแก่เต็ม ที่เมื่อมีอายุ 50 วัน สปอร์จะปกคลุมเต็มที่ เต็มดอก เวลาเข้าโรงบ่มและโรงเปิดดอก ต้องใส่หน้ากากป้องกันสปอร์เข้าจมูก ห้องผสม + นึ่ง > ห้องปลูกเชื้อ > ห้องบ่มเชื้อ > ห้องเปิดดอก โรงเปิดดอกเห็ด

เราจะเลือกเก็บสปอร์ก่อน ( ก่อนเก็บดอกเห็ด ) ในการเก็บสปอร์เราจะใช้พลาสติกในการดักสปอร์ ใช้พลาสติกขึงราวดัก หน้า-หลัง ขนาดยาวประมาณ 120 ซม. หน้า-หลัง และพลาสติกรองด้าน ล่าง สปอร์จะฟุ้งไปแล้วเกาะกับพลาสติกด้วย วิธีนี้สามารถเพิ่มการเก็บสปอร์ จาก 3-4 กก. เป็น 12-15 กก. สปอร์ 1 กก. มีมูลค่าประมาณ 2 หมื่นบาท การเก็บสปอร์จึงเป็นขั้นตอนที่สำ คัญมาก การเก็บผลผลิต