คู่ือการเพาะเห็ดภูฐาน

คู่มื คู่ อ มื การเพาะเห็ด นางฟ้า ฟ้ ภูฐภู าน เรียรีบเรียรีงโดย นายอาลิฟ สาอิ รหัสนักศึกษา 65305010047 ภาควิชวิา เกษตรศาสตร์ วิทวิยาลัยเทคโนโลยักยัารเกษตรและประมงปัตปัตานี

เห็ดนางฟ้าภูฐาน ชื่อวิทยาศาสตร์ : Pleurotus eous ชื่อสามัญ : เห็ดนางฟ้าภูฐาน ชื่ออื่น : เห็ดแขก ถิ่นกำ เนิด : แถบเทือกเขาหิมาลัย ประเทศอินเดีย ลักษณะทางพฤกษศาตร์ : เห็ดนางฟ้าเป็นเห็ดสกุลเดียวกับเห็ดเป๋าฮื้อ มี ลักษณะดอกเห็ดคล้ายเห็ดเป๋าฮื้อและเห็ดนางรม ดอกเห็ดมีสีขาวจนถึงสี น้ำ ตาลอ่อน หมวกดอกเนื้อแน่นสีคล้ำ ก้านดอกสีขาว ขนาดยาวไม่มี วงแหวน ล้อมรอบ ครีบดอกสีขาวอยู่ชิดติดกันมากกว่าครีบดอกเห็ดเป๋าฮื้อ เส้นใยค่อน ข้างละเอียด

หมวกเห็ด (cap) เป็นส่วนที่อยู่ ปลายสุดของดอกที่เจริญ เติบโต ขึ้นไปในอากาศ มีลักษณะคล้าย ร่ม หรือตรงกลางเว้า เป็นแอ่ง ครีบ (gill) อยู่ด้านล่างของหมวก ดอก เรียงเป็นรัศมีรอบ ก้านดอก เป็นบริเวณที่เกิดของสปอร

ก้านดอก (stalk) เป็นส่วนที่ชู หมวกดอก ส่วนมากมีรูปร่างเป็น ทรงกระบอก แผ่นวงแหวน (ring) เป็น เนื้อเยื่อบางๆ ยึดให้หมวกดอก และก้านดอกติดกัน เยื่อหุ้มดอกเห็ด (volva) เป็น เนื้อเยื่อที่หุ้ม ดอกเห็ดไว้ในขณะที่ ยังเป็นดอกตูม

อาหารเพาะ หัวเชื้อเห็ด ถุงพลาสติกทนร้อนสำ หรับเพาะเห็ดขนาด 6.5 x 11.5 นิ้ว คอพลาสติกขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1 – 1.5 นิ้ว สำ ลี ยางรัด ถังนึ่งไม่อัดความดัน โรงเรือนหรือสถานที่บ่มเส้นใย และเปิดดอก ขี้เลื่อยไม้ยางพารา 100 กิโลกรัม รำ ละเอียด 6 กิโลกรัม ดีเกลือ 0.2 กิโลกรัม ปูนขาว 1 กิโลกรัม ยิปซั่ม 0.5 กิโลกรัม แร่ภูไมท์ 1 กิโลกรัม ผสมน้ำ ปรับความชื้น 60 – 70 เปอร์เซ็นต์ การเพาะเห็ด วัสดุและอุปกรณ์ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. สูตรอาหาร 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

นำ วัสดุทั้งหมดมาผสมคลุกเคล้าให้เข้ากัน พรมด้วยน้ำ สะอาดให้มีความชื้น พอเหมาะ ( ใช้มือกำ วัสดุเพาะที่ผสมกันดีแล้ว บีบให้แน่น ไม่มีน้ำ ไหลออก มาปล่อยมือวัสดุยังจับตัวเป็นก้อน ) บรรจุใส่ถุงพลาสติกสำ หรับเพาะเห็ด ให้แน่น น้ำ หนักประมาณ 800– 1,000กรัม/ถุง ใส่คอพลาสติกจุกด้วยสำ ลีและปิดฝาจุกพลาสติก นำ ก้อนเชื้อเห็ดที่ได้ไปนึ่งฆ่าเชื้อภายใน 24 ชั่วโมง เป็นเวลา 4 ชั่วโมง นับ แต่น้ำ เดือด นำ ก้อนเห็ดที่นึ่งได้ที่แล้วออกจากถังนึ่ง ทิ้งไว้ให้เย็นทำ การถ่ายเชื้อเห็ดที่ เจริญเต็มที่ ในเมล็ดธัญพืชประมาณ 15-20 เมล็ด/ก้อน นำ ก้อนเชื้อเห็ดที่ถ่ายเชื้อเห็ดเรียบร้อยแล้ว เข้าห้องบ่มก้อนเชื้อต่อไป การบ่มก้อนเชื้อ หลังจากถ่ายเชื้อเห็ดลงในถุงก้อนเชื้อแล้ว นำ ไปบ่มใน หลังจากเส้นใยเจริญเต็มก้อน นำ ก้อนเห็ดเข้าโรงเปิดดอกที่มีอุณหภูมิ ประมาณ 25-30 องศาเซลเซียส รดน้ำ วันละ 2 ครั้ง เห็ดจะทยอยออกดอก สามารถเก็บผลผลิตดอกเห็ดจำ หน่ายต่อไป ขั้นตอน 1. 2. 3. 4. 5. ห้องบ่มเชื้อก้อน โรงเรือนที่อากาศถ่ายเทได้สะดวก อุณหภูมิประมาณ 29-32 องศาเซลเซียส เพื่อ ให้เส้นใยเจริญเต็มก้อน ซึ่งจะใช้เวลาประมาณ 28- 30 วัน ขึ้นอยู่กับชนิดเห็ด ในระหว่างการบ่มก้อนเชื้อเห็ดต้องหมั่นตรวจดูแมลง เช่น มด แมลงสาบ ปลวก หรือไรต่างๆ ที่จะเข้าทำ ลายก้อนเห็ด หากพบให้รีบนำ ก้อนเห็ดออกจากโรงบ่ม ก้อนไปกำ จัดทันที และพ่นด้วยสารสกัดสมุนไพร เช่น ตะไคร้หอม น้ำ ส้มควันไม้ รอบๆ โรงบ่มก้อนเห็ด การเปิดดอกและการเก็บเกี่ยว

ศัตรูเห็ด 1. หนูและแมลงสาบ เริ่มเข้าท าลายตั้งแต่ระยะเชื้อและดอกเห็ด การกำ จัด ควรใช้ยาเบื่อ หรือใช้กับดัก 2. ไร ตัวไรจะดูดกินน้ำ เลี้ยงระยะก้อนเชื้อและดอกเห็ด ทำ ให้ผลผลิตลดลง ไร มีการระบาดมากเมื่อความชื้น ในอากาศต่ำ จึงควรให้ความชื้นอย่างสม่ำ เสมอ การ ปราบไรควรเน้นในเรื่องความสะอาดและการป้องกัน มากกว่าการใช้สารเคมี เพราะอาจเป็นอันตรายมาถึงคนที่กินเห็ดได้ 3. แมลงหวี่ เกิดกับดอกเห็ดที่มีอายุมาก แมลงหวี่จะเข้ามาตอมและวางไข่ แพร่พันธุ์ ควรน าก้อนเชื้อชนิดนี้ ออกจากโรงเพาะทันที 4. หอยทาก มักกัดกินดอกเห็ดที่กำ ลังเจริญเติบโต ทำ ให้ดอกเห็ดมีรอยกัดไม่ได้ คุณภาพ หลัักการดูแล 1. การรักษาความสะอาดอย่างถูกหลักอนามัยและบริเวณรอบๆ โรงเรือนเป็น สิ่งสำ คัญและจำ เป็นอย่างยิ่ง กระทำ ได้โดยการดูแลความสะอาดของผู้เข้าไป ปฏิบัติงานหรือผู้เข้าเยี่ยมชมอย่างเคร่งครัด หรือก่อนที่จะ นำ เอาถุงก้อนอาหาร เข้าโรงเรือน 2. พักโรงเรือนไว้สักระยะเวลาหนึ่ง เพื่อตัดวงจรชีวิตทั้งโรค แมลงและศัตรู ชนิดต่างๆ ที่ระบาดและสะสมอยู่ ในโรงเรือนได้ และเมื่อโรงเรือนว่างเปล่าก็จะ สามารถใช้ยาฆ่าแมลงฉีดพ่นได้ 3. ดูแลเอาใจใส่ความเปลี่ยนแปลงของเห็ดที่ปลูกไว้ทุกระยะอย่างละเอียดเท่า ที่ทำ ได้ เมื่อเกิดปัญหาจะ สามารถแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นได้ทันท่วงที

คุณค่าทางโภชนาการของเห็ดสกุลนางรม 1. เห็ดนางรมจะมีโปรตีนสูงกว่าพืชผักอื่นๆ ยกเว้น ถั่วเหลือง ถั่วลันเตา 2. มีไขมันที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกาย 3. มีกรดอะมิโนที่จ าเป็นต่อร่างกาย 4. ให้พลังงานน้อย 5. มีวิตามินหลายชนิด โดยเฉพาะอย่างยิ่ง วิตามินบี1 บี2 วิตามินซี ไนอาซิน ปริมาณแตกต่างกันขึ้นอยู่กับ ชนิดของเห็ด 6. มีส่วนประกอบของเยื่อใย (fiber) และคาร์โบไฮเดรต 7. เป็นแหล่งแร่ธาตุที่ สำ คัญ เช่น โปแตสเซียม ฟอสฟอรัส โซเดียม แคลเซียม และแมกนีเซียม ใน ปริมาณ แตกต่างกันไป ในเห็ดสกุลนางรมจะมีปริมาณทองแดงมากกว่าเห็ดชนิด อื่นๆ