แนวทางกรรมฐานเบื้องต้น Basic Meditation Guidelines

แนวทางกรรมฐานเบื้้�องต้้น โดยหลวงปู่่�บััวเกตุุ ปทุุมสิิโร 35 ๑๓. กิิโลมะกััง พัังผืืด ๑๔. ปิิหะกััง ม้้าม ๑๕. ปััปผาสััง ปอด ๑๖. อัันตััง ไส้้ใหญ่่ ๑๗. อัันตะคุุณััง สายรััดไส้้ ๑๘. อุุทะริิยััง อาหารใหม่่ ๑๙. กะรีีสััง อาหารเก่่า ๒๐. มััตถะเก มััตถะลุุงคััง เยื่่�อในสมอง ธาตุุน้ำำ�� ประกอบด้้วย ๒๑. ปิิตตััง น้ำ ำ� ดีี ๒๒. เสมหััง น้ำ ำ� เสลด ๒๓. ปุุพโพ น้ำ ำ� เหลืือง ๒๔. โลหิิตััง น้ำ ำ� เลืือด ๒๕. เสโท น้ำ ำ� เหงื่่�อ ๒๖. เมโท น้ำ ำ� มัันข้้น ๒๗. อััสสุุ น้ำ ำ� ตา ๒๘. วะสา น้ำ ำ� มัันเหลว ๒๙. เขโฬ น้ำ ำ� ลาย ๓๐. สิิงฆานิิกา น้ำ ำ� มููก ๓๑. ละสิิกา น้ำมั ำ� ันไขข้้อ ๓๒. มุุตตััง น้ำ ำ� มููตร การพิิจารณาอวััยวะแต่่ละส่่วนให้้พิิจารณาว่่าอวััยวะแต่่ละส่่วนมีีลัักษณะอย่่างไร มีีกลิ่่�นเป็็นอย่่างไร มีีสีีเป็็นอย่่างไร มีีความสกปรกน่่ารัังเกีียจอย่่างไร ตำำแหน่่งที่่�อยู่่อยู่่ที่่�ไหน ให้้พิิจารณาอนุุโลมปฏิิโลมย้้อน ไปย้้อนมาแบบนี้้� พิิจารณาไปข้้างหน้้าเรีียก “อนุุโลม” ย้้อนกลัับมาเรีียก “ปฏิิโลม” ให้้รู้้�อวััยวะแต่่ละอย่่าง ด้้วยความมีีสติิขณะกำำลัังพิิจารณา และต้้องทำำจิิตให้้เป็็นกลางๆ เมื่่�อไหร่่ที่่�จิิตเราเป็็นกลางพอดีี เมื่่�อเราคิิด พิิจารณาถึึงอวััยวะใดจะเกิิดภาพอวััยวะนั้้�นขึ้้�นมาในสมาธิิ หรืืออาจจะเป็็นลัักษณะแสงสว่่าง จิิตจะนิ่่�ง อยู่่ในที่่�เดีียว พอเห็็นภาพนิิมิิตรลัักษณะนี้้�ก็็เพ่่งดููในภาพนั้้�น พอได้้อวััยวะที่่�สามารถเข้้าสู่่ความสงบได้้ก็็ให้้ พิิจารณาแต่่เฉพาะอวััยวะนั้้�น เรีียกอุุคคหนิิมิิต เมื่่�อชำำนาญแล้้วจะสามารถขยายภาพนิิมิิตนั้้�นหรืือหมุุนไปมา ได้้ตามใจนึึก อาการ ๓๒ จะมีอีารมณ์์อยู่่ ๓๒ อย่่าง โดยมีีจิิตเป็็นผู้้�ดููอารมณ์์นั้้�น การพิิจารณาให้้เป็็นปฏิิกููลไม่่ใช่่แค่่ท่่องคำำว่่า ผม ขน เล็็บ ฟััน หนััง แต่ต้้อ่งพิิจารณาคิิดให้้เห็็นถึึงความ สกปรกตามความจริิง เมื่่�อเราไม่่ได้้มีีการทำคำวามสะอาดหรืือปรุุงแต่่งร่่างกาย ตััวอย่่างเช่่น ผมตััดออกมารวม กัันมากๆ หมัักหมมไว้้ก็็เหม็็น ผมไม่่ได้้สระก็็เหม็น็ เอาผมนี้้�ไปอยู่่ในอาหารก็็ไม่่น่่าทาน เล็็บถ้้าไม่่ตััด ไม่่แคะ ก็็

36 แนวทางกรรมฐานเบื้้�องต้้น โดยหลวงปู่่�บััวเกตุุ ปทุุมสิิโร ยาวน่่าเกลีียดม้้วนตััวไปมา ดำำสกปรก ฟัันก็็เลอะเทอะเปรอะเปื้้�อนไปด้้วยมููลอาหาร ไม่่แปรงฟัันก็็เหม็็นเน่่า มีีเศษอาหาร มีีคราบเหลืือง ผิิวหนัังที่่�ด่่าง เหี่่�ยวย่่น ไขมัันส่่วนเกิิน ลอกหนัังออกเห็็นแต่่เนื้้�อแดงคาว อวััยวะ ภายในแต่่ละอย่่างไม่่มีีความสวยงาม ถููกหลอกว่่าสวยจากหนัังที่่�หุ้้�มอยู่่ด้้านนอก ให้้พิิจารณาส่่วนต่่างๆ ของ ร่่างกาย ให้้เห็็นความสกปรกน่่ารัังเกีียจน่่าขยะแขยงให้้ได้้เมื่่�อจิิตเป็็นกลางอย่่างแท้้จริิง ก็็จะเห็็นนิิมิิตที่่�มีี ความสกปรกน่่ารัังเกีียจขึ้้�นมาในจิิตจริิงๆ การพิิจารณาอาการ ๓๒ หรืือกายคตาสติิ ยัังนัับว่่าเป็็นสมถะต่่อให้้พิิจารณาเห็็นความเป็็นปฏิิกููล แล้้วก็็ตาม เห็็นเป็็นธาตุุแล้้วก็็ตาม ยัังสามารถก้้าวขึ้้�นสู่่ภููมิิปััญญาเป็็นวิิปััสสนาโดยใช้้กายคตานุุปััสสนา พิิจารณาให้้เห็็นถึึงไตรลัักษณ์์ได้้จิิตเห็็นตามความจริิงละความยึึดมั่่�นถืือมั่่�นในกายได้้ การพิิจารณาป่่าช้า้ ๙ (นวสีีวถิกาบิรรพ) ป่่าช้้า ๙ นัับว่่าเป็็นวิิธีีการพิิจารณากายให้้เห็็นถึึงความไม่่สวยงาม ความเป็็นปฏิิกููลอีีกแบบหนึ่่�ง โดย การพิิจารณาซากศพในป่่าช้้าทั้้�ง ๙ กล่่าวถึึงในมหาสติิปััฏฐานสููตร กายคตาสติิ กายานุุสปััสสนากรรมฐาน มีี ความคล้า้ยคลึึงกัันกับัอสุภกุ รรมฐานแต่่ไม่่ใช่่อย่่างเดีียวกััน อสุภกุ รรมฐานและป่่าช้้า ๙ ต่่างกัันตรงระยะ เวลาในการพิิจารณาซากศพ • ป่่าช้้า ๑ ร่่างกายที่่�ตายไปแล้้ว ๑ วััน ๒ วััน ๓ วัันย่่อมพองอืืดเน่่า เขีียวช้ำ ำ� ดำำเหม็น็ กายของเราก็็เป็น็ แบบนั้้�น • ป่่าช้้า ๒ ร่่างกายที่่�พองอืืดเน่่านั้้�นนัับวัันก็็ยิ่่�งแตกฉีีกขาด สััตว์์ทั้้�งหลายก็็มาแย่่งกัันกิิน ทั้้�งสุุนััข ทั้้�ง แร้้ง ทั้้�งกา แมลงวันัหมู่่หนอน กััดกินิซากศพ เละเทะเปรอะเปื้้�อน กายของเราก็็เป็น็แบบเดีียวกันั • ป่่าช้้า ๓ ร่่างกายที่่�ถููกสััตว์์แทะกิินเปรอะเปื้้�อนนั้้�น เลอะเทอะไปด้้วยน้ำ ำ� เลืือดน้ำ ำ� หนอง หมู่่หนอน ทั้้�งหลาย ตััวยาว ตััวสั้้�น ตััวดำำตััวขาว มีีขน ไม่มี่ ีขน ตััวเล็็ก ตััวใหญ่่ ตลอดทุุกสััดส่่วนของร่่างกาย ตามอวััยวะ ตามซอกโพรงต่่างๆ รวมกัันเป็็นก้้อน เป็็นกลุ่่มของหนอน ร่่างกายเราตายทิ้้�งไว้้ก็็เป็็น สภาพแบบนั้้�นไม่่สามารถหลีีกหนีีไปได้้ • ป่่าช้้า ๔ ร่่างกายที่่�มีีหนอนทั้้�งหลายรุุมกััดรุุมแทะ นานวัันไปเลืือดเนื้้�อทั้้�งหลายก็็แห้้งเหือืดลง คราบ น้ำ ำ� เลืือด น้ำ ำ� เหลืืองติิดโครงกระดููก มีีแต่่กลิ่่�นเหม็็นสาบเหม็็นสาง เหม็็นเน่่ากายของเรานี้้�ก็็เหมืือน กันั • ป่่าช้้า ๕ ร่่างกายที่่�เหลืือแต่่โครงกระดููก หุ้้�มห่่อด้้วยคราบน้ำ ำ� เลืือดน้ำ ำ� เหลืืองนี้้� นานวัันไปคราบน้ำ ำ� เลืือดน้ำ ำ� เหลืืองก็็แห้้งหลุุดออกไป เอ็็นที่่�ยึึดร้้อยร่่างกายก็็เกิิดการเปื่่�อยเน่่าสลาย ขาดไป โครงร่่าง กระดููกทั้้�งหลายก็็แตกกระจายออกไป ไม่่เกาะติิด ร่่างกายเราในที่่�สุุดก็็เป็็นแบบนี้้� • ป่่าช้้า ๖ ร่่างกายที่่�มีีแต่่กระดููกกระจััดกระจายนานวัันเข้้า ก็็หลุุดลุ่่ยออกไป สึึกกร่่อนออกไป กระจััดกระจายออกไป หาชิ้้�นดีีไม่่ได้้ เหมืือนเรารื้้�อบ้้านออกชิ้้�นส่่วนของบ้้านต่่างๆ ก็็ไปคนละที่่� ไม่่เกาะติิดกััน เสาทางหนึ่่�ง กระเบื้้�องทางหนึ่่�ง พื้้�นไปทางหนึ่่�ง กายเรานี้้�ก็็เหมืือนกััน • ป่่าช้้า ๗ ร่่างกายชิ้้�นส่่วนต่่างๆ ที่่�หลุุดกระจััดกระจายไป นานวัันไปก็็สึึกกร่่อน เป็นสี็ ีขาว ทำำ ให้้เห็็น ความไม่ยั่่�งยืืนไม่ค่งที่่� เห็นค็วามอนิิจจััง ไม่่เที่่�ยง ไม่ยั่่�งยืืน เป็นทุ็ุกขััง ต้้องสลายไป เป็นอนั็ ัตตาห้้าม ไม่่ได้้บัังคัับไม่่ให้้เปลี่่�ยนแปลงไปไม่่ได้้ กายเราก็็เป็็นแบบนี้้�เป็็นธรรมดา

แนวทางกรรมฐานเบื้้�องต้้น โดยหลวงปู่่�บััวเกตุุ ปทุุมสิิโร 37 • ป่่าช้้า ๘ เมื่่�อปราศจากวิิญญาณแล้้ว กายนี้้�ก็็ถููกทอดทิ้้�งไม่่มีีใครเหลีียวแลดุุจท่่อนฟืืน ไม่่นานก็็จะ ถููกพื้้�นดิินทัับถม บางส่่วนจมดิิน บางส่่วนยัังเห็็นอยู่่ได้้ไม่่กี่่�ชิ้้�น จะเห็็นได้้ว่่าร่่างกายนี้้�ไม่่ว่่าจะยัังมีี ชีวิีิตอยู่่ หรืือเมื่่�อตายไปแล้้วก็็ล้้วนแต่่เป็็นอนิิจจััง ทุุกขััง อนััตตา ทั้้�งสิ้้�น • ป่่าช้้า ๙ ร่่างกายที่่�เหลือืกระดููกอยู่่ไม่่กี่่�ชิ้้�นนั้้�น นานวัันไปก็็แตกสลายผุุพัังไป จากท่่อนหนึ่่�งหัักเป็็น ๒-๓ ท่่อน แบ่่งออกเป็น็กระดููกชิ้้�นน้้อยชิ้้�นใหญ่่ ผุุพัังออกไปกลายเป็็นกระดููกผงหยาบๆ ผงละเอีียด จนกลายเป็็นฝุ่่�นละออง ลมพััดมาก็็ปลิิวไปตามลม ฝนตกมาก็็ซึึมไปกัับพื้้�นดิิน เป็็นไปตามสภาพ ของธรรมชาติิ ไม่่มีีอะไรยัับยั้้�งไว้้ได้้นี่่�คืือธรรมะที่่�เป็็นความจริิง กายของเราก็็ไม่่พ้้นที่่�จะเป็็นแบบ เดีียวกัันนี้้� การฝึึกพิิจารณาเพ่่งไม่่ว่่าจะเป็น็เพ่่งกระดููกของตนเองหรืือดููตามอาการ ๓๒ ในกายคตาสติิให้้สัังเกตดูู ว่่าพิิจารณาดููไปถึึงอวััยวะใดจิิตเกิิดสัังเวช เกิิดความสงบสว่่าง เกิิดนิิมิิตขึ้้�นเห็็นได้้ด้้วยจิิต ก็็ให้้พิิจารณาอวััยวะ นั้้�นให้้บ่่อยจนชำำนาญ ในการฝึึกกรรมฐานถ้้าเพ่่งในอารมณ์์ของสมถะแล้้วไม่่สงบ ให้้เปลี่่�ยนวิิธีีมาเป็็นการ พิิจารณาส่่วนต่่างๆ ของร่่างกายเรา ให้้เห็็นเป็็นอสุุภะบ้้าง เห็็นเป็็นกายคตาสติิบ้้าง ให้้เห็็นเป็็นกระดููกบ้้าง อย่่างหนึ่่�งอย่่างใด เมื่่�อได้้รัับการแก้้ไขจิิตย่่อมได้้รัับความสงบ ๙. อานาปานุุสติิ อานาปานุุสติิ หรืือเรีียกอานาปานสติิ คืือกำำหนดรู้้�ลมหายใจออก ลมหายใจเข้้า โดยกำำหนดรู้้�ลมที่่� ผ่่านเข้้าออกที่่�ปลายจมููก รู้้�อยู่่จุุดเดีียว จะตามลมลงไปที่่�ฐานอื่่�นหรืือไม่่ก็็ได้้ แต่่ในผู้้�ฝึึกปฏิิบััติิเบื้้�องต้้นกำำหนด รู้้�ที่่�ปลายจมููกเพีียงจุุดเดีียวก็็เพีียงพอ กำำหนดรู้้�ลมหายใจโดยเอาสติิคุุม เมื่่�อใดจิิตฟุ้้งซ่่านให้้หายใจเร็็วๆ สติิจะ กลัับมาจดจ่่อกัับลมใจ ทำำจนกว่่าความฟุ้้งซ่่านจะเบาบางลง จึึงหายใจตามปกติิ อานาปานสติิสามารถเข้้าสมาธิิได้้ลึึกถึึงระดัับฌานหรืืออรููปฌาน สิ่่�งที่่�ผู้้�ปฏิิบััติิมัักจะยึึดติิดคืือต้้องการ ฝึึกกรรมฐานให้้ถึึงระดัับฌานจึึงจะถืือว่่ามีีความก้้าวหน้้า จริิงอยู่่ กำำลัังของสมาธิิมีีความสำำคััญช่่วยในการเดินิ ปััญญาในระดัับวิิปััสสนา แต่่ความอยากให้้ถึึงฌานจะเป็็นอุุปสรรคขััดขวางไม่่ให้้จิิตเข้้าถึึงความสงบเพราะจิิต ไม่่เป็็นกลาง แม้้ในผู้้�ที่่�ฝึึกสมถกรรมฐานไม่่ถึึงระดัับฌาน ก็็ยัังสามารถเดิินจิิตในแนวทาปััญญานำำสมาธิิได้้ โดย อาศััยกำำลัังสมาธิิระดัับอุุปจารสมาธิิก็็เพีียงพอ เป้้าหมายของการฝึึกกรรมฐานไม่่ใช่่การได้้ฌานระดัับสููง แต่่ เป้้าหมายที่่�แท้้จริิง คืือ “การกำำ�จััดอาสวกิิเลส” ซึ่่�งสมาธิิเพีียงอย่่างเดีียวไม่่เพีียงพอ ต้้องอาศััยวิปัิัสสนา ร่่วมด้้วย สมาธิิ (สมถะ) และวิิปััสสนา (ปััญญา) จึึงต้้องคู่่กััน สลับสัับเปลี่่�ยนกัันได้้ เพราะมีีความเชื่่�อมโยง กัันเสมอ รายละเอีียดขั้้�นตอนในการฝึึกอานาปานสติิจะกล่่าวถึึงในบทอานาปานสติิ และการบริิกรรม พุุทโธ

38 แนวทางกรรมฐานเบื้้�องต้้น โดยหลวงปู่่�บััวเกตุุ ปทุุมสิิโร ๑๐. อุุปััสมานุุสติิ อุุปััสมานุุสติิคืือ การคิิดถึึงความสงบของนิิพพาน ได้้แก่่ • การนึึกถึึง จิิตที่่�เป็็นสมาธิิ อารมณ์์ของสมาธิิมีีความสงบ ปราศจากนิิวรณ์์ ๕ • การระลึึกถึึงจิิตที่่�เป็็นนิิพพานต้้องปฏิิบััติิโดยผ่่านมรรคมีีองค์์ ๘ เห็นอริ็ ิยสััจ ๔ เห็นทุ็ุกข์์ เห็นค็วาม เกิิด แก่่ เจ็็บ ตาย เป็นทุ็ุกข์์ ให้้กำำหนดรู้้�กายที่่�เสื่่�อมสัังขารก็็มีีความอ่่อนแอ ความเจ็็บปวด เมื่่�อเกิิด ย่่อมมีีการเจ็็บป่่วยตามมา เป็็นเรื่่�องธรรมดา อััปปมััญญา ๔ หรืือ พรหมวิิหาร ๔ • พรหมวิิหาร ๔ เมตตา กรุุณา มุุทิิตา อุุเบกขา การเข้้ากรรมฐานวิิธีีนี้้�สามารถเข้้าได้้ถึึงฌาน ๔ (จตุุตถฌาน) ในสมััยพุุทธกาลมีีผู้้�ฝึึกกรรมฐานนี้้�จนสามารถบรรลุุอรหัันตผลได้้ กรรมฐานประกอบ ด้้วยการระลึึกถึึงอารมณ์์ ๔ ข้้อดัังนี้้� ก) เมตตา หวัังให้้เขามีีความสุุข ข) กรุุณา ปรารถนาให้้เขาพ้้นทุุกข์์ ค) มุุทิิตา ยิินดีีเมื่่�อเขามีีสุุขหรืือประสบผลสำำเร็็จ ง) อุุเบกขา ปล่่อยวาง พรหมวิิหาร ๔ เป็น็กรรมฐานที่่�เหมาะสำำหรัับผู้้�มีีโทสะจริิตรุุนแรง เมื่่�อระลึึกไว้้ในอารมณ์์ให้้สม่ำ ำ� เสมอ สามารถทำำ ให้้จิิตเข้้าสู่่สมาธิิได้้ การแผ่่เมตตาสามารถแผ่่ให้้ได้้ทั้้�งคนและสััตว์์ที่่�ยัังมีีชีีวิิตอยู่่ ส่่วนผู้้�ล่่วงลัับไป แล้้วให้้ใช้้วิิธิิอุุทิิศบุุญกุศุลกรวดน้ำ ำ� แทน • การแผ่่เมตตา มีีขั้้�นตอน ดัังนี้้� ในขั้้�นแรกให้้แผ่่เมตตาให้้ตนเองก่่อน เพราะโดยธรรมชาติิคนเรารัักตััวเองมากที่่�สุุด อย่่าเร่่งแผ่่ให้้ คน ๔ กลุ่่ม ถ้้าจิิตยัังไม่่มีีเมตตาธรรมมากพอ ก) คนที่่�เรารััก เพราะจิิตยัังเจืือด้้วยราคะ จิิตจะยึึดติิดทำำ ให้้ห่่วงมากขึ้้�น ข) คนที่่�เราเกลีียด เพราะจิิตยัังมีีโทสะอาฆาต จิิตไม่่บริสุิุทธิ์์� จะไม่่สามารถเมตตาอย่่างแท้้จริิง ค) คนที่่�เราเฉยๆ กลางๆ เพราะเขาไม่่มีีส่่วนได้้ส่่วนเสีียกัับเรา เราไม่่มีีเวรไม่่มีีภััยกัับคนๆ นี้้� จิิตจะ ไม่่ได้้เมตตาแท้้จริิง ง) คนที่่�เป็็นคนไม่ดีี่ เพราะเราจะยัังเพ่่งโทษติิเตีียน ควรฝึึกฝนให้้จิิตจริิตนิิสััยเรามีีเมตตาธรรมให้้ มากขึ้้�นก่่อน • ขั้้�นตอนเมื่่�อพร้้อมแผ่่เมตตาให้้กัับบุุคคลอื่่�น ตััวเราจะรู้้�เองว่่าพร้้อมในการแผ่่ให้้ผู้้�อื่่�นเมื่่�อไร เมื่่�อพร้้อมแล้้วให้้เริ่่�มแผ่่เมตตาสู่่บุุคคลอื่่�น โดยแบ่่ง ออกเป็น็ 2 วิิธีีดัังนี้้� ก) โอธิิโสผรณา แผ่่เฉพาะตััวบุุคคล วิิธีีนี้้�สามารถทำำ ได้้ในระดัับสมาธิิเบื้้�องต้้น จะสามารถส่่งถึึง รายบุุคคลได้้

แนวทางกรรมฐานเบื้้�องต้้น โดยหลวงปู่่�บััวเกตุุ ปทุุมสิิโร 39 ข) อโนทิิโสผรณาแผ่่แบบไม่่ระบุตัุัวบุคคุล แผ่่ไม่มีีป่ระมาณวิิธีีนี้้�ต้้องอาศััยกำำลัังสมาธิิที่่�ถึึงระดัับ ฌานจิิต ถ้้ากำำลัังสมาธิิไม่่พอก็็จะส่่งผลได้้ไม่่มาก วิิธีีนี้้�จะถึึงบุุคคลได้้กว้้างกว่่าแบบแรก แต่่ กำลัำ ังจิิตจะไม่่แรงเท่่าส่่งถึึงรายบุุคคล ส่่วนการแผ่่เมตตาแบบ ทิิสาผรณา คืือการแผ่่เฉพาะทิิศใดทิิศหนึ่่�ง เช่่น เพื่่�อคนในภาคเหนืือ แผนผัังสรุุปขั้้�นตอนในการแผ่่เมตตา ขั้้�นที่่� ๑ – แผ่่เมตตาให้้ตนเอง ให้้มีีความสุุข ไม่มีีทุุ่กข์์ “อะหััง สุขิุิโตโหมิิ” ขั้้�นที่่� ๒ – แผ่่เมตตาแบบเจาะจงรายบุคคุ ล (โอธิิโสผรณา) เมื่่�อจิิตมีีเมตตาธรรมมากพอที่่�จะแผ่่ให้้บุุคคลอื่่�น ให้้เริ่่�มแผ่่แบบเฉพาะเจาะจงรายบุุคคล (โอริิโสผรณา) ใช้้กำำลัังสมาธิิเพีียงขนิิกสมาธิิหรือือุุปปจารสมาธิิก็็เพีียงพอ โดยเริ่่�มจากบุุคคลที่่�เรารัักศรััทธา เช่่น พ่่อแม่่ ครููบาอาจารย์์ จากนั้้�น เป็็นครอบครััว ผู้้�มีีพระคุุณ ผู้้�ที่่�เรารััก ลำำดัับถััดไปคืือ บุุคคลที่่�เราเกลีียด หรืือเขาเกลีียดเราไม่่พอใจเรา ผู้้�ที่่�เคยเบีียดเบีียนกัันมาทั้้�งทางกายวาจาใจ ชาตินี้้ิ�หรืืออดีีตชาติิ อัันดัับสุุดท้้ายคืือ แผ่่สู่่เทพ เทวดา พรหม ประจำำตััวที่่�คอยปกป้้องดููแลเรา ขั้้�นที่่� ๓ – แผ่่เมตตาแบบไม่่มีีประมาณ (อโนทิิโสผรณา) หรืือเมตตาอัปมััญญา แผ่่แบบไม่่มีีประมาณ (อโนทิิโสผรณา)ไม่่ระบุุตััวบุุคคล แผ่่ไปทุุกสารทิิศ ทั้้�งสามแดนโลกธาตุุ ภพภููมิิเทพ เทวดา พรหม สวรรค์ทุ์ุกชั้้�นฟ้้าตั้้�งแต่่ท้้าวมหาพรหม ภพภููมิิมนุุษย์์ ภพภููมิิอบายภููมิิ ซึ่่�งคืือ เปรต อสููรกาย เดรััจฉาน สััมภะเวสีี และอเวจีีมหานรก ให้้ทุุกสรรพชีวิีิตไม่่มีีเวรต่่อกััน ไม่่เบีียดเบีียนกััน เมตตาอภััยให้้กััน มีีความสุุขกายสุุขใจ พ้้นจากความทุุกข์์ ความปรารถนาที่่�ดีีความเป็็นกุุศล ขอจงสำำเร็็จดัังหวััง การแผ่่ในลัักษณะนี้้�เรีียกอีีกอย่่างว่่า เมตตาอััปปมััญญา ซึ่่�งควรมีีระดัับจิิตที่่�ถึึงฌานจิิต จึึงจะได้้ผลดีี ผู้้�ที่่�ยัังฝึึกไม่ถึึ่งก็็สามารถทำำ ได้้ แต่่ผลจะไม่ชั่ ัดเจนมากเท่่าการแผ่่แบบระบุุตััวบุุคคล จะเห็็นได้้ว่่า บทสวดแผ่่เมตตาภาษาบาลีี เมื่่�อแปลออกมาจะมีีเนื้้�อหาคล้้ายกัับการแผ่่เมตตา ถ้้าสวดมนต์์บทแผ่่เมตตา และระลึึกถึึงอารมณ์์กรรมฐานของพรหมวิิหาร ๔ จะทำำ ให้้ สามารถเข้้าสมาธิิได้้ละเอีียดขึ้้�น จิิตใจจะค่่อยๆ เปลี่่�ยนจากโทสะเป็็นเมตตามากขึ้้�นเรื่่�อยๆ

40 แนวทางกรรมฐานเบื้้�องต้้น โดยหลวงปู่่�บััวเกตุุ ปทุุมสิิโร อาหาเรปฏิิกููลสััญญา สมเด็็จพระพุทธุโฆษาจารย์์ (ป. อ. ปยุุตฺฺโต) ได้้ให้้ความหมายของอาหาเรปฏิิกููลสััญญา หมายถึึงการ กำำหนดหมายความเป็็นปฏิิกููลในอาหาร, ความสำำคััญหมายในอาหารว่่าเป็็นปฏิิกููล พิิจารณาให้้เห็็นว่่าเป็็นของ น่่าเกลีียดโดยอาการต่่างๆ เช่่น ปฏิิกููลโดยการบริิโภค โดยที่่�อยู่่ของอาหาร โดยสั่่�งสมอยู่่นาน๒ จึึงกล่่าวได้้ว่่าอาหาเรปฏิิกููลสััญญากรรมฐาน หมายถึึงการพิิจารณาให้้เห็็นว่่าอาหารอัันเป็็นคำำข้้าวนั้้�น เป็็นสิ่่�งปฏิิกููล เป็็นสิ่่�งสกปรก เป็็นสิ่่�งน่่าเกลีียด น่่าขยะแขยง ไม่่ควรยึึดติิด ไม่่น่่าปรารถนา ไม่่ควรหลงใหล ยึึดติิด๓ จตุุธาตุุววััฏฐาน จตุุธาตุุววััฏฐาน คืือ การพิิจารณากายเป็็นธาตุุ ๔ ดิิน น้ำำ�� ไฟ ลม สามารถทำำ�ได้้ทั้้�งระดัับสมถ กรรมฐานและวิิปััสสนากรรมฐาน ธาตุนีุ้้�เกิิดขึ้้�นตามธรรมชาติิ พิิจารณาอวััยวะส่่วนต่่างๆ ตามลัักษณะของธาตุุนั้้�นๆ ดัังนี้้� • ธาตุุดิิน มีีลัักษณะเป็็นกลุ่่มเป็็นก้้อน เป็็นชิ้้�นเป็็นอััน มีีความแข็็งแกร่่ง ได้้แก่่ อวััยวะที่่�จัับต้้อง มอง เห็็นได้้ เช่่น หนััง กระดููก เอ็็น ตัับ ปอด • น้ำำ�� อาการของธาตุุน้ำ ำ� คืือ การไหลไปมา ในอาการ ๓๒ คืือตั้้�งแต่่น้ำ ำ� ดีีเป็็นต้้นไป เช่่น น้ำ ำ� เลืือด น้ำ ำ� เหลืือง น้ำ ำ� เหงื่่�อ ธาตุุน้ำ ำ� มีีบทบาทที่่�สำำคััญคืือให้้มีีความพอเหมาะพอดีีกัับธาตุุดิินถ้้ามีีดิินมาก เกิินไป ก็็จะแข็็งเกิินไปและร่่วนมากไป • ธาตุุไฟ ทำำ ให้้ร่่างกายมีีความอบอุ่่น ทำำ ให้้ให้้อวััยวะของเราไม่่บููดเน่่า และเผาผลาญ/ย่่อยสลาย อาหารที่่�เราทานเข้้ามา ๒ เอกสารประกอบการสอนรายวิิชา BU๕๐๐๘ การปฏิิบััติิกรรมฐาน (Meditation Practice), พระมหาไพจิิตร อุุตตมธมฺฺโม (สาฆ้้อง), ดร., มหาวิิทยาลััยมหามกุุฏราชวิิทยาลััย วิิทยาเขตมหาวชิิราลงกรณราชวิิทยาลััย พ.ศ. ๒๕๖๔ หน้้า ๓๘-๔๑ ๓ เอกสารประกอบการสอนรายวิิชา BU๕๐๐๘ การปฏิิบััติิกรรมฐาน (Meditation Practice), พระมหาไพจิิตร อุุตตมธมฺฺโม (สาฆ้้อง), ดร., มหาวิิทยาลััยมหามกุุฏราชวิิทยาลััย วิิทยาเขตมหาวชิิราลงกรณราชวิิทยาลััย พ.ศ. ๒๕๖๔ หน้้า ๘๓

แนวทางกรรมฐานเบื้้�องต้้น โดยหลวงปู่่�บััวเกตุุ ปทุุมสิิโร 41 • ธาตุุลม ได้้แก่่การหายใจเข้้าหายใจออก ลมที่่�ออกทางทวารต่่างๆ ลมนี้้�แม้้ไม่่สามารถมองเห็็นแต่่ สามารถสััมผััสได้้ธาตุุลมทำำ ให้้ร่่างกายอ่่อนไหวสามารถเคลื่่�อนไหวได้้ขางอ ขาเหยีียด เดินิได้้ก้้าว ได้้ข้้อต่่อของร่่างกายสามารถงอได้้หัันซ้้าย หัันขวาได้้ดัังกล่่าวเป็็นหน้้าที่่�การทำำงานของธาตุุลม ธาตุุทั้้�งสี่ ่�นั้้�นต้้องอาศััยการทำำ�งานร่่วมกัันอย่่างสมดุุล ถ้้าเกิิดความไม่่สมดุุล ของธาตุุใดธาตุุหนึ่่�งก็็ จะทำำ�ให้้เกิิดอาการเจ็็บป่่วย ถ้้าเกิิดมีีธาตุุดิินเยอะมีีธาตุุน้ำ ำ�น้้อย ก็็จะทำำ ให้้เกิิดการแข็็งเกร็็งของร่่างกาย และ ต้้องอาศััยธาตุุไฟเพื่่�อรัักษาความอบอุ่่น เผาผลาญอาหารต่่างๆ ไม่่ให้้ธาตุุดิินธาตุุน้ำ ำ�ต้้องเน่่า ถ้้ามีีธาตุุน้ำ ำ� เยอะ เกิินไปก็็จะเกิิดอาการบวมขึ้้�นมา ถ้้าไม่่มีีธาตุุลมก็็จะไม่่สามารถเคลื่่�อนไหวร่่างกายได้้คล่อ่งแคล่่ว พึึงพิิจารณาให้้เข้้าใจว่่าการรวมตััวของธาตุุทั้้�ง ๔ นี้้�เกิิดขึ้้�นตามธรรมชาติิ มิิได้้เกิิดจากการสร้้างของ ผู้้�ใดผู้้�หนึ่่�ง พึึงพิิจารณาให้้เห็็นว่่าร่่างกายของเรานี้้�มิิใช่่คน สััตว์์ บุุคคล ตััวตน เรา เขาใดๆ เป็็นเพีียงแต่่การรวม ตััวของธาตุทัุ้้�ง ๔ เท่่านั้้�น ความรู้้�เห็็นว่่ากายนี้้�เป็็นธาตุุนั้้�นยัังถืือว่่าเป็็นระดัับสมถะ เมื่่�อพิิจารณาลงถึึงแต่่ละธาตุุจะมองเห็็น ความเป็็นจริิงว่่าแต่่ละธาตุุไม่่มีีความหยุุดนิ่่�งใดๆ มีีการเปลี่่�ยนแปลงตลอด ยกตััวอย่่างการพิิจารณาธาตุุ ๔ ดัังนี้้� การเห็็นสััตว์์ต่่างๆ เราก็็ตั้้�งชื่่�อกัันว่่าเป็็นครูู เป็็นกระบืือ เป็็นสุุนััข เป็็นแมว ทั้้�งๆ ที่่�จริิงแล้้วก็็เป็็นเพีียงธาตุุ ๔ อวััยวะภายนอก ภายในของคนเราก็็เช่่นกััน มีีการตั้้�งชื่่�อเพื่่�อเรีียก ให้้ถููก ให้้เข้้าใจตรงกันั แม้้กระทั่่�งการเรีียกชื่่�อว่่าเป็็นธาตุุ ๔ ดิิน น้ำ ำ� ไฟ ลม ก็็ถููกสมมติิไว้้ทั้้�งสิ้้�น โคที่่�มีีสีีต่่างๆ โคดำำ โคแดง โคขาว เป็็นเพีียงชื่่�อสมมุุติิตั้้�งขึ้้�นในภายหลััง หลัักการพิิจารณายกตััวอย่่าง เช่่น โคดำำถููกฆ่่าแล้้ว แบ่่งชิ้้�นส่่วนของโคนั้้�นไปสี่่�ทิิศเพื่่�อไปขาย เวลาที่่�เห็็นแต่่อวััยวะ เช่่น อวััยวะภายใน ขาหน้้า ขาหลััง ผิิวหนััง ก็็ ไม่่สามารถบอกได้้แล้้วว่่า นี่่�คืือโคดำำ เพราะสิ่่�งต่่างๆ ที่่�ประกอบเป็็นตััวโคก็็ไม่่มีีอะไรนอกจากธาตุุ ๔ มาประชุุม กััน คนเรายึึดติิดกัับสมมุุติิมาเนิ่่�นนาน จึึงทำำ ให้้เกิิดตััวเราของเรา ของเขาตััวเขา อย่่างไรเล่่า มนุุษย์์เราเมื่่�อ ตายไปแล้้วขึ้้�นพองอืืดเน่่า ก็็มิิได้้เรีียกว่่ามนุุษย์์แต่่เรีียกว่่า “ศพ” เมื่่�อเห็็นความเน่่าเหม็นขอ็งศพก็็จะเห็น็ ได้้ว่่า ธาตุทัุ้้�ง ๔ ของเรามีีการแปรปรวน ขณะมีีชีีวิิตก็็มีีการเปลี่่�ยนแปลงแม้้กระทั่่�งตายไปแล้้ว ก็็ยัังคงเปลี่่�ยนแปลง ไปเรื่่�อยๆ จึึงไม่่ควรยึึดมั่่�นถืือมั่่�น การพิิจารณาธาตุุทั้้�ง ๔ อาจเลืือกธาตุุใดธาตุุหนึ่่�งขึ้้�นมาพิิจารณาก่่อน ถ้้าจะพิิจารณาธาตุุดิินก็็ให้้เพ่่งดูู อวััยวะใดอวััยวะหนึ่่�งที่่�เป็็นธาตุุดิิน เช่่น กระดููก หรืือจะบริิกรรมคำว่ำ ่า “ปฐวีีธาตุุ” ก็็ได้้ ให้้พิิจารณาร่่างกาย โดยรอบว่่าส่่วนใดประกอบด้้วยธาตุุดิินบ้้าง จากนั้้�น เลืือกมาเพีียงอวััยวะเดีียวที่่�จะสามารถพิิจารณาความ เป็็นธาตุุดิินได้้ เช่่น โครงกระดููก หากจะพิิจารณาธาตุุลมซึ่่�งมองเห็็นไม่่ได้้อาจใช้้การสัังเกตดููลมที่่�พััดต้้นไม้้ ใบไม้้ไหว และปลิิวร่่วงตก ลงมา หรืือการที่่�ตััวเรายืืนอยู่่แล้้วมีีลมพััดผิิวหนัังเรารู้้�สึึกได้้แต่่มองไม่่เห็็น สิ่่�งที่่�มองไม่่เห็็นนี้้�เรีียกว่่า “โผฏฐััพพะ” ซึ่่�งสามารถมากระทบกัับกายนี้้�ได้้สิ่่�งทั้้�งหลายทั้้�งปวงเมื่่�อเกิิดขึ้้�นมาแล้้วก็็มีีการตั้้�งอยู่่ เปลี่่�ยนแปลง และดัับไป ส่่วนธาตุุไฟให้้ใช้้ความรู้้�สึึก เมื่่�อบริิโภคอาหารแล้้วหากธาตุุไฟมีีความแปรปรวน อาหารก็็จะไม่่ย่่อย หมัักหมมอยู่่ในลำำ ไส้้และกระเพาะอาหาร หากอาศััยการเพ่่งของธาตุุอย่่างเดีียวก็็สามารถเข้้าสมาธิิได้้ถึึงอััปปนาสมาธิิหรืือฌานซึ่่�งเป็็น

42 แนวทางกรรมฐานเบื้้�องต้้น โดยหลวงปู่่�บััวเกตุุ ปทุุมสิิโร กรรมฐานฝ่่ายสมถะ หลัังจากสมถะชำำนาญมากขึ้้�น มั่่�นคงดีีแล้้ว ให้้พิิจารณาธาตุุทั้้�ง ๔ ให้้เห็็นถึึงความเป็็น ไตรลัักษณ์์ อนิิจจััง ทุุกขััง อนััตตา ดููทุุกส่่วนของร่่างกายว่่าไม่่เที่่�ยง เป็็นทุุกข์์ เป็็นอนััตตา ทุุกส่่วนของร่่างกาย มีีความแปรปรวน มีีความไม่่แน่่นอน ควบคุุมไม่่ได้้ ในส่่วนของธาตุุดิินหนัังต่่างๆ อวััยวะต่่างๆ ที่่�จัับต้้องได้้ก็็ ล้้วนแต่่มีีการเปลี่่�ยนแปลงทั้้�งสิ้้�น เวลาคนเกิิดมาเริ่่�มต้้นจาก ดิิน น้ำ ำ� ไฟ ลม แต่่เวลาคนตายจะย้้อนกลัับเป็น็ ลม ไฟ น้ำ ำ� ดิิน เช่่นนี้้เ�ป็็นการพิิจารณาธาตุุฝ่่ายวิิปััสสนา “ลมหยุุด ไฟดับัน้ำำ��เน่่า ดิินพััง” เราทุุกคนจะเป็็นเช่่นนี้้� หนีีไม่่พ้้น กายนี้้�จึึงไม่่ใช่่คน สััตว์์ บุุคคล ตััวตน เรา เขาเพราะถ้้าหากกายนี้้�เป็็นของเราจริิง เราก็ต้้อ็งบัังคัับไม่่ให้้ลมหยุุด ไม่่ให้้ไฟดัับ ไม่่ให้้น้ำำ� เน่่า ไม่่ให้้ดินพัิ ัง ได้้ แต่่เราบัังคัับไม่่ได้้มัันเป็น็เพีียงธาตุุที่่�มีีอนิิจจััง ทุุกขััง อนััตตา ซึ่่�งก็็คืือเกิิดแก่่เจ็็บตายเหมืือนทุุกสรรพชีีวิิต เวลาพิิจารณาถึึงแล้้วจะเห็็นนิิมิิต อาจจะเป็็นศพที่่�เน่่าหรืืออาจจะเป็น็ โครงกระดููก ดัังนั้้�น การพิิจารณากายให้้เป็็นธาตุุควรทำำ�ให้้มากจะเห็็นความไม่่เที่่�ยง เป็็นทุุกข์์ เป็็นอนััตตา รู้้เห็็นตามความเป็็นจริิง ถอนความยึึดมั่่�นถืือมั่่�น ปราบนิิวรณ์์ และปราบสัังโยชน์์ต่่อไป อรููปกรรมฐาน ๔๔ อรููปกรรมฐาน ๔ หรืือเรีียกว่่าอารุุปปกััมมััฏฐาน คืือ ผลของการสำำเร็็จอรููปกรรมฐานทำำ ให้้ไปเกิิดใน พรหมโลก เป็็นอรููปพรหมคืือพรหมไม่่มีีรููปร่่าง กรรมฐานชนิิดนี้้�ต่่างจากกรรมฐานอื่่�นๆ ทั้้�งหมดตรงที่่�ว่่าต้้อง เจริิญกสิิณอย่่างใดอย่่างหนึ่่�งใน ๙ อย่่าง ยกเว้้นอากาสกสิิณ (กสิิณที่่�ว่่าง) จนเชี่่�ยวชาญช่ำ ำ� ชอง ได้้ถึึงรููปฌาน ๔ (โดยจตุุกกนััย) หรือต้้อ ืงถึึงรููปฌาน ๕ (โดยปััญจกนััย) ถึึงจะเจริิญอรููปกรรมฐานได้้จึึงขอสรุุปไว้้โดยย่่อว่่า อรููปกรรมฐาน ๔ ได้้แก่่ • อากาสานััญจายตนะ กำำหนดช่่องว่่างหรืืออากาศหาที่่�สุุดไม่่ได้้เป็็นอารมณ์์ • วิิญญาณััญจายตนะ กำำหนดวิิญญาณหาที่่�สุุดไม่่ได้้เป็็นอารมณ์์ • อากิิญจััญญายตนะ กำำหนดภาวะไม่มี่ ีอะไรเลยเป็็นอารมณ์์ • เนวสััญญานาสััญญายตนะ เข้้าถึึงภาวะมีีสััญญาก็็ไม่่ใช่่ ไม่่มีีสััญญาก็็ไม่่ใช่่ ๔ เอกสารประกอบการสอนรายวิิชา BU๕๐๐๘ การปฏิิบััติิกรรมฐาน (Meditation Practice), พระมหาไพจิิตร อุุตตมธมฺฺโม (สาฆ้้อง), ดร., มหาวิิทยาลััยมหามกุฏุราชวิิทยาลััย วิิทยาเขตมหาวชิิราลงกรณราชวิิทยาลััย พ.ศ. ๒๕๖๔

แนวทางกรรมฐานเบื้้�องต้้น โดยหลวงปู่่�บััวเกตุุ ปทุุมสิิโร 45 บทที่่� ๕ อานาปานสติิ และการบริิกรรมพุุทโธ การทำำสมาธิิจะเร่่งรีีบมิิได้้จะต้้องมีีลำำดัับของจิิต ๑. ตั้้�งใจให้้แน่่วแน่่ ตั้้�งใจให้้เด็็ดเดี่่�ยว ๒. มีีศรััทธา หยั่่�งลงในพระรััตนตรััยอย่่างแท้้จริิง เมื่่�อมีีความตั้้�งใจเด็็ดเดี่่�ยวแน่่วแน่่ และมีีศรััทธาใน พระรััตนตรััยเต็็ม จะนำำ ไปสู่่วิิริิยะ ความพากเพีียร ตามด้้วยสติิ สมาธิิ ปััญญา นั่่�นคืือพละ ๕ ความเพีียรเป็น็เรื่่อ�งดีี แต่ต้้อ่งอยู่่ในทางสายกลางเพีียรแต่่พอดีี ความเพีียรที่่�มากเกินิไปเคร่่งเกินิไป เรีียก อััตตกิิลม-ถานุุโยค ส่่วนความเพีียรที่่�หย่่อนยานเกินิไป เกีียจคร้้าน รัักสบาย เรีียก กามสุุขััลลิิกานุุโยค ความ เพีียรที่่�พอดีีแต่่ละคนไม่่เท่่ากััน ขอให้้ไม่่รบกวนชีีวิิตประจำำวััน ไม่่เบีียดเบีียนตนเองและผู้้�อื่่�น และมีีความ สม่ำ ำ� เสมอในการปฏิิบััติิ “จิิต” กัับ “ใจ” ในการทำำสมาธิิจะต้้องรู้้�ว่่าความคิิดของเราออกมาจากตััวนึึกตััวคิิด ซึ่่�งแบ่่งเป็็น ๒ อย่่าง คืือ คำำว่่า “จิิต” กัับ“ใจ” ๑. จิิต เป็็นตััวปรุุงแต่่ง ตาเห็็นรููป หููได้้ยิินเสีียง ลิ้้�นได้้รัับรส กายถููกต้้องสััมผััส จิิตก็็ปรุุงแต่่ง จิิตเปรีียบ เหมืือนคลื่่�น ในทะเลมีีคลื่่�นเยอะน้ำ ำ� ก็็ขุ่่น จิิตเมื่่�อคิิดโน่่นคิิดนี่่� ก็็มีีความฟุ้้งซ่่านทำำ ให้้จิิตขุ่่นมััว ๒. ใจ ไม่่ได้้มีีการปรุุงแต่่ง เป็นธ็รรมชาติิที่่�รู้้�อยู่่เฉยๆ ใจเปรีียบเหมืือนน้ำ ำ�ในทะเล น้ำ ำ�ที่่�นิ่่�งก็็ใส เห็็นตาม ความเป็็นจริิง ไม่มี่ ีอะไรขุ่่นมััวปิิดบัังใจได้้ อย่่างไรเสีีย เมื่่�อเวลามีีลมก็็ย่่อมมีีคลื่่�นทำำ ให้้น้ำำ�ขุ่่นมััว จิิตกัับใจจึึงมีีลัักษณะต่่างกััน จิิตที่่�ฟุ้้�งซ่่านเมื่่�อสงบแล้้วก็็เปลี่่�ยนสภาพเป็็นใจ เมื่่�อจิิตไม่่วุ่่นวายคิิด ฟุ้้งซ่่าน ใจจึึงจะเริ่่�มเห็็นตามความเป็็นจริิงเพราะปราศจากความขุ่่นมััว ที่่�เรีียกกัันว่่า “ผู้้รู้้นั้้�นไม่่ใช่่จิิต แต่่ เป็็นใจ” จิิตที่่�สงบนั่่�นแหละ คืือ ใจที่่�ว่่าง ใจจึึงรู้้�เห็็นตามความเป็็นจริิง การฝึึกสมาธิินั้้�นคืือการฝึึกจิิตให้้นิ่่�งอยู่่ ในที่่�เดีียวไม่่ฟุ้้งซ่่าน ใจจึึงจะเกิิดความสงบได้้ ใจที่่�ผ่่องใสจึึงจะเห็็นตามความเป็น็จริิงได้้ เห็็นกิิเลสเห็นทุ็ุกข์์เห็็น โทษ ที่่�ควรจะต้้องละและทำำลาย วิิธีีการที่่�จะรู้้�ว่่าจิิตอยู่่ที่่�ไหนจะต้้องทำำ ใจให้้นิ่่�งก่่อน มีีอุุบายคืือลองกลั้้�นหายใจ เพราะเวลาเรากลั้้�น ลมหายใจความคิิดจะหายไป สติิก็็จะคุุมไว้้ที่่�จิิต พอกลั้้�นหายใจจนสงบแล้้วก็็ ลองนึึกคำำว่่าพุุทโธ ให้้สัังเกต ตำำแหน่่ง ว่่าตำำแหน่่งไหนเป็็นผู้้�ภาวนาคำำว่่าพุุทโธ เมื่่�อไหร่่ที่่�หาตำำแหน่่งนี้้�เจอก็็จะรู้้�ได้้ว่่า นั่่�นแหละคืือหาจิิต เจอ ให้้จำำตรงนั้้�นไว้้นึึกถึึงตรงนั้้�นไว้้

46 แนวทางกรรมฐานเบื้้�องต้้น โดยหลวงปู่่�บััวเกตุุ ปทุุมสิิโร การฝึึกอานาปานสติิ อานาปานสติิเป็็นกรรมฐานกลางที่่�สามารถฝึึกได้ทุุ้กจริิตนิสัิัย ขณะที่่� กรรมฐานบางกอง เช่่น กสิิณ มีีอัันตรายต้้องอาศััยครููบาอาจารย์์ที่่�ชำำนาญควบคุุมดููแล มิิฉะนั้้�นจะหลงนิิมิิต บางรายอาจวิิปลาสได้้ การฝึึกอานาปานสติิเริ่่�มจากการตั้้�งสติิรัับรู้้�ลมเข้้าออกที่่�ผ่่านโพรงจมููก หรืือริิมฝีีปากบน ลมหายใจเข้้า ออกก็็รู้้� เบาแรง สั้้�นยาว หยาบละเอีียดให้้รู้้�เฉยๆ ไม่่ต้้องพยายามบัังคัับปรัับเปลี่่�ยนลมหายใจ บางคนพยายาม ข่่มให้้ลมหายใจเบาจนบางเลยปรุุงแต่่งว่่าลมหายใจหาย ในผู้้�เริ่่�มฝึึกปฏิิบััติิระดัับเริ่่�มต้้นอาจจะแค่่กำำหนดรู้้�ว่่า ลมเข้้าออกก็็เพีียงพอ หายใจเข้้าออกเป็็นชุุด นัับเข้้า ๑ ออก ๑ เป็นชุ็ุดที่่� ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ แล้้วถอยหลัังใหม่่ ย้้อน ๕ ๔ ๓ ๒ ๑ ไล่่ไปใหม่่ ๑-๖ กลัับหลััง ๖-๑ ไปเรื่่�อยๆ จน ๑๐ ชุุด จะพบจุุดที่่�สงบจุุดใดจุุดหนึ่่�ง เมื่่�อเกิิดความสงบขึ้้�นให้้หยุุด แล้้วดููที่่�จุุดนั้้�น ยิ่่�งนานยิ่่�งดีี บางคนสติิหลุุดง่่ายเพราะลมหายใจที่่�บางลง บางครั้้�งเราสััมผััสได้้น้้อยลง สติิไม่มั่่�นคง จิิตจะหนีีการคุุม ของสติิไปคิิดนอกเรื่่�องฟุ้้งออกจากฐาน จึึงต้้องมีีการฝึึกสติิให้้มั่่�นคง และมีีเทคนิคิการควบคำำบริิกรรมพุุทโธซึ่่�ง เป็็นเทคนิิคที่่�ถ่่ายทอดโดยหลวงปู่่�มั่่�น หลวงปู่่�เสาร์์ เพื่่�อเป็็นเหมืือนหลัักปัักให้้จิิตสติิได้้มีีฐานให้้ไม่่คิิดเรื่่�องอื่่�น นอกจากพุุทโธ การบริิกรรมพุุทโธ การบริิกรรมพุุทโธหรืือภาวนาพุุทโธ วิิธีีการที่่�ง่่ายที่่�สุุดคืือคิิดในใจว่่าพุุทโธ ไม่่ต้้องควบลมหายใจ ก็็ได้้ การระลึึกถึึงพุุทธประวััติิการบากบั่่�นเพื่่�อบรรลุุพระอนุุตตระสััมมาสััมโพธิิญาณของพระพุุทธเจ้้าถืือว่่า เป็็นหนึ่่�งในพุุทธานุุสติิที่่�ควรระลึึกถึึง ทำำ ให้้จิิตใจของเรามีีศรััทธามีีความแช่่มชื่่�นเบิิกบาน ปิิติิ ดัังนั้้�น การ ภาวนาพุุทโธ จึึงควรระลึึกถึึงคุุณของพระพุทธุเจ้้าอยู่่ในใจให้้มั่่�นคง หลัักการคืือจิิตจะคิิดอะไรได้้ทีีละอย่่าง ดัังนั้้�น หากเรายึึดตรึึงความคิิดไว้้ที่่�พุุทโธก็็จะไม่่คิิดฟุ้้งซ่่านไป เรื่่�องอื่่�น เปรีียบพุุทโธคืือบ้้าน จิิตคืือเด็็ก ถ้้าจิิตเราอยู่่ในบ้้านก็็จะไม่่เจออัันตรายใดๆ สติิก็็เหมืือนพี่่�เลี้้�ยงเด็็ก คอยคุุมเด็็กให้้อยู่่ในบ้้าน สติคอิยอบรมสั่่�งสอนจิิตให้้เชื่่�อฟััง ให้้จิิตนุ่่มนวลขึ้้�นเรื่่�อยๆ จนว่่านอนสอนง่่าย อารมณ์์ในการภาวนาคิิดแค่่พุุทโธอย่่างเดีียวก็็ได้้ จริิงๆ มีีการภาวนาอีีกหลายวิิธีี แต่่ให้้เลืือกทำำ อย่่างเด็็ดเดี่่�ยวเพีียงวิิธีีเดีียวก่่อน การภาวนาถึึงคำำว่่าพุุทโธเป็็นการระลึึกถึึงพระพุุทธเจ้้า จิิตจะต้้องเลื่่�อมใส พระพุทธุเจ้้าอย่่างแท้้จริิง ทำำ ให้้มั่่�นคงบ่่อยๆ เข้้า จิิตจะเข้้าสู่่ความสงบกลายเป็็นใจผู้้�รู้้� ผู้้�เห็น็ ผู้้�ตื่่�น ผู้้�เบิิกบาน ใจจะเห็็นตามความเป็็นจริิง ให้้มีีสติิตามคุุมจิิตอยู่่เสมอเปรีียบเสมืือนพี่่�เลี้้�ยงติิดตามเด็็ก สั่่�งสอนอบรมเด็็ก ทำำ ไปเรื่่�อยๆ ในที่่�สุุดเด็็กซึ่่�งก็็คืือจิิตก็็จะเข้้าสู่่ความสงบได้้เอง หลายคนถนััดดููลมหายใจควบคู่่การบริิกรรมพุุทโธก็็สามารถทำำ ได้้นอกจากนั้้�น ยัังสามารถกำำหนด บริิกรรมพุุทโธควบคู่่กัับการเดินิจงกรมหรืือการเดิินปกติิในชีีวิิตประจำำวัันก็็ได้้ การภาวนาพุุทโธฝึึกทั้้�งสติิและสมาธิิให้้ตั้้�งมั่่�น เป้้าหมายคืือให้้ทรงสติิสมาธิิได้้ต่่อเนื่่�องยาวนานที่่�สุุด ยิ่่�งทำำบ่อ่ยๆ ทำำมากๆ ต่่อเนื่่�องจะยิ่่�งทำำ ให้้กำำลัังของจิิตเข้้มแข็็งขึ้้�น สมาธิิจะตั้้�งมั่่�นทรงตััวได้้นาน การเข้้าสมาธิิ จะง่่ายขึ้้�นและเป็็นสััมมาสมาธิิ

แนวทางกรรมฐานเบื้้�องต้้น โดยหลวงปู่่�บััวเกตุุ ปทุุมสิิโร 47 สิ่่�งสำำ�คััญที่่�สุุดของการภาวนาพุุทโธก็คื็ือ “สติิ” ความตั้้�งมั่่�นจดจ่่ออยู่่กัับจิิตที่่�นึึกว่่าพุุทโธไม่่ขาดสาย เป็็นการฝึึกจิิตให้้อยู่่กัับอารมณ์์อัันเดีียว เพราะถ้้าจิิตไม่่มีีหลัักเพื่่�อยึึดสำำหรัับการมีีอารมณ์์เป็็นหนึ่่�งเดีียว จิิต จะท่่องเที่่�ยวไปตามอารมณ์์ต่่างๆ หรืออืารมณ์์ในปััจจุบัุัน เช่่น ได้้ยิินอะไร ก็็น้้อมนึึกไปตามนั้้�น ได้้เห็็นอะไร ก็็ น้้อมนึึกไปตามนั้้�น นึึกคิิดถึึงเรื่่�องราวในอดีีตเก่่าๆ ก็็นำำ มาปรุุงแต่่ง ท่่องไปตามอารมณ์์นั้้�น จิิตของคนเราจึึงส่่ง ส่่ายไปตามอารมณ์์ต่่างๆ ผู้้ฝึึกสมาธิิต้้องมีีอารมณ์์เป็็นฐานที่่�มั่่�นคงของจิิต คืือการนำำ�คำำ�ว่่าพุุทโธเป็็นอารมณ์์ของจิิตเป็็น เป้้าหมาย เป็็นที่่�ตั้้�งของจิิต ให้้จิิตระลึึกอยู่่แต่่พุุทโธไว้้อย่่างเป็็นประจำำและหนัักแน่่น ให้้ทำำอยู่่ตลอดเวลา ไม่่ว่่าจะเป็น็กลางวันั กลางคืืนยืืน เดิิน นั่่�ง นอน ถ้้าเรามีีความแน่่วแน่่เพีียงพอจะเข้้าสู่่ความสงบได้้ง่่าย วิิธีีการบริิกรรมพุุทโธในชีีวิิตประจำำวััน ๑. ในวัันที่่�เรามีีงานเยอะ คิิดเยอะ จิิตก็็จะฟุ้้งซ่่าน จิิตจะไม่่ค่่อยอยู่่กัับการบริิกรรม พุุทโธ ดัังนั้้�น ต้้องปล่่อยวางให้้เห็็นทุุกข์์ เห็็นโทษในการคิิดฟุ้�ง้ซ่า่น เมื่่�อถึึงเวลาที่่� ตั้้�งใจจะภาวนาให้้ปล่่อยวางความวุ่่นวายทั้้�งหมดลง วางไว้้ก่่อน เวลานี้้�เราจะทำำ� จิิตให้้สงบก่่อน ๒. เวลาทำำงานให้้ใส่่ใจกัับงานหรืือการสนทนาที่่�เรากำำลัังทำำ ในเวลาปััจจุุบััน หากมีี เรื่่�องให้้คิิดเกี่่�ยวกัับงาน ให้้ทำำตามปกติิ เพราะการตั้้�งใจมั่่�นทำำอะไรก็็เป็็นการฝึึกสติิ สมาธิิในระดัับนึึง พอมีีเวลาว่่างแทนที่่�จะนึึกฟุ้้งซ่่านเรื่่�อยเปื่่�อยไปกัับอดีีตบ้้าง ปััจจุุบัันบ้้าง กุุศลบ้้างอกุุศลบ้้าง ก็็ให้้ย้้อนกลัับมาที่่�บ้้านคืือ“พุุทโธ” ที่่�เป็็นฐานของ จิิต ให้้ต่่อเนื่่�องยาวนานที่่�สุุดเท่่าที่่�จะทำำ ได้้ในทุุกอิิริิยาบถ ยืืน เดิิน นั่่�ง นอน ๓. เวลาภาวนาสงบบ้้างหรืือไม่่สงบบ้้าง ก็็ล้้วนแล้้วแต่่เป็็นบุุญ ให้้สัังเกตเวลาเราสวด มนต์์บทที่่�คล่่องๆ เราสวดไปแต่่จิิตเราคิิดเรื่่�องอื่่�น ให้้จัับจิิตตััวนี้้�แหละเข้้ามาอยู่่กัับ พุุทโธ มีีสติิคอยคุุมไว้้อย่่าให้้เผลอ ให้้ผููกติิดกัับพุุทโธไว้้ตลอดเวลา ตอนเริ่่�มต้้นฝึึก ใหม่่ๆ จิิตจะดิ้้�นรน ครั้้�นเมื่่�อจิิตอยู่่ติิดกัับพุุทโธบ่่อยมากเข้้าๆ จิิตจะเริ่่�มเคยชิิน ทำำ ให้้จิิตอยู่่กัับพุุทโธโดยมีีสติคุิุมรู้อยู่่ ้� เมื่่�อนั้้�นจิิตจะแน่่วแน่่เป็็นสมาธิิ ๔. เมื่่�อไหร่่ที่่�จิิตเผลอก็็ให้้ดึึงกลัับเข้้ามาหาคำำบริิกรรมพุุทโธเข้้ามาใหม่่ และให้้รู้้�ตััวทุุก ครั้้�งที่่�จิิตออกไปคิิดเรื่่�องอื่่�น เมื่่�อฝึึกบ่่อยๆ เข้้า จะรู้้�ตััวเร็็วขึ้้�นเรื่่�อยๆ ตามความ เข้้มแข็็งของสติิ ในบางครั้้�ง เราตั้้�งใจบริิกรรมพุุทโธได้้แค่่ครั้้�งสองครั้้�งจิิตก็็คิิดไป เรื่่�องอื่่�นฟุ้้งซ่่านไปแล้้ว ต่่อเมื่่�อเราพยายามฝึึกให้้พุุทโธอยู่่กัับจิิตนานๆ อย่่าง สม่ำ ำ� เสมอหนัักเบา พอดีีๆ จิิตจะละเอีียด ทำำ ให้้เกิิดความสงบได้้ง่่าย ๕. ฝึึกบริิกรรมพุุทโธให้้เป็็นนิิสััย ตั้้�งแต่่รู้้�ตััวตื่่�นนอนให้้เริ่่�มบริิกรรมพุุทโธ จนถึึงเวลา เข้้านอน ๑. ปล่่อยวางความ ทุุกข์์ ความฟุ้้งซ่่าน ทำำจิิตให้้สงบก่่อน ๒. คิิดงานได้้ตาม ปกติิ แต่่เมื่่�อว่่างให้้ นึึกถึึง “พุทุโธ” อย่่า ให้้จิิตฟุ้้งซ่่าน ๓. คอยจัับ “จิิต” มาอยู่่กัับ “พุทุโธ” มีีสติิคุุมรู้้� จิิตจะแน่่ว แน่่เป็็นสมาธิิ ๔. ถ้้าเผลอก็็กลัับ มาบริิกรรม “พุุทโธ” บ่่อยๆ จะรู้้�ตััวเร็็วขึ้้�น ๕. บริิกรรม “พุุทโธ” ให้้เป็็น นิิสััยตั้้�งแต่รู้่ ้�ตััวตื่่�นจน เข้้านอน

48 แนวทางกรรมฐานเบื้้�องต้้น โดยหลวงปู่่�บััวเกตุุ ปทุุมสิิโร วิิธีีบริิกรรมพุุทโธขณะนั่่�งสมาธิิ ๑. ก่่อนที่่�จะเริ่่�มต้้นภาวนาถ้้ามีีกิิจอะไร หรืือต้้องจำำเป็็นทำำอะไรก็็ทำำ ให้้จบเสีียก่่อน จากนั้้�นปล่่อยวางทุุกอย่่าง ให้้มีีความเด็็ดเดี่่�ยวมุ่่งมั่่�น อดทนเท่่าที่่�จะทำำ ได้้ ๒. นั่่�งในท่่าพร้้อมนั่่�งสมาธิิ การนั่่�งสมาธิิให้้นั่่�งท่่าที่่�ถนััด นั่่�งตััวตรง ดำำรงสติิมั่่�น จิิตใจ เด็็ดเดี่่�ยวมุ่่งระลึึกแต่่คำำบริิกรรมพุุทโธ ให้้ตั้้�งจิิตอธิิษฐานกัับตนเองว่่าเราจะอดทน จนถึึงที่่�สุุด แม้้เมื่่�อย แม้้เป็็นเหน็็บก็็จะยอม แม้้ง่่วงก็็ต้้องหาอุุบายแก้้ให้้หายง่่วง และที่่�สำำคััญที่่�สุุดคืืออย่่าพููดคุุยกัันเป็็นอัันขาด จิิตจะแกว่่ง แล้้วการภาวนาจะไม่่ได้้ ผล ๓. ลมหายใจเข้้า “พุุท” ลมหายใจออก “โธ” เปรีียบกัับยามประตููตรวจคนเข้้าออก ยามจดจ่่อที่่�ประตููดููคนที่่�ผ่่านประตููเท่่านั้้�น เปรีียบเหมืือนสติิเฝ้้าดููลมหายใจที่่� ปลายจมููก จัังหวะเข้้าออกเท่่านั้้�น นี่่�คืือกำำหนดรู้้�อานาปานสติิ ลองหายใจเป็็นชุุด ไม่่เกิิน ๑๐ ครั้้�ง วิิธีีการเหมืือนอานาปานสติิแต่่บริิกรรมพุุทโธควบคู่่ไป จะจัับตััวสติิ และตััวจิิตนี้้�ได้้ โดย ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ จากนั้้�น ๕ ๔ ๓ ๒ ๑ และไปต่่อ ๑ ถึึง ๖ วกกลัับ ๖ ถึึง ๑ ทำำเช่่นนี้้�ไปเรื่่�อยๆ ๑-๗ ๑-๘ ๑-๙ ๑-๑๐ อนุุโลมปฏิิโลม จากนั้้�น ให้้ตั้้�งมั่่�นดูู ลมหายใจเข้้าออกที่่�ปลายจมููก กำำหนดได้้ไม่่นานก็็เป็็นขณิิกสมาธิิ นานขึ้้�นมาหน่่อย เป็็นพัักๆ ก็็เป็็นอุุปจารสมาธิิ ถ้้าตั้้�งมั่่�นได้้นานแน่่วแน่่ก็็เป็็นอััปปนาสมาธิิ ให้้ฝึึกดููว่่า จิิตจะอยู่่กัับพุุทโธได้้นานเท่่าไร นัับดููว่่าพุุทโธได้้กี่่�รอบแล้้วหลุุดลืืมไป ก็็กลัับมา ใหม่่ นัับใหม่่ หรือืเมื่่�อนัับเป็็นชุุดหายใจเข้้าออกนัับ ๑ นัับดููว่่าได้้กี่่�ชุุด ถึึงจะเริ่่�มหลง คิิดเรื่่�องอื่่�น ให้้จดจำำรายละเอีียดว่่าสิ่่�งที่่�ทำำ ให้้หลงคิิดเรื่่�องอื่่�นนั้้�นเป็็นเรื่่�องอะไร ให้้ดููรายละเอีียดตรงนี้้�ให้้ดีี เราก็็จะสามารถควบคุุมจิิตเราให้้สงบได้้ถ้้าจิิตอยู่่กัับสติิ ไม่่เผลอตั้้�งมั่่�นนุ่่มนวลจะเหมืือนกัับไม่่มีีลมหายใจ คนทั่่�วไปจะกลััวเมื่่�อลมหายใจ หมด เนื่่�องจากกลััวขาดอากาศหายใจ แต่่แท้้ที่่�จริิงเรายัังมีีลมหายใจอยู่่ แต่่เป็น็ลม ที่่�ละเอีียดปราณีีต อากาศธาตุุที่่�น้้อยมาก เป็็นธรรมชาติิของจิิตที่่�เข้้าสมาบััติิ ให้้ กำำหนดรู้้�แค่่ลมเข้้าออกปลายจมููก ๔. เมื่่�อจิิตตั้้�งมั่่�นดีีแล้้ว คำำบริิกรรมพุุทโธจะหายไปเองโดยไม่่ได้้หายจากการพลั้้�งเผลอ หรืือไม่่มีีสติิ ให้้กำำหนดรู้้�อยู่่กัับความว่่างสงบนั้้�น สภาวะรู้้�จะเด่่นชััดมากขึ้้�น ๕. เมื่่�อเราภาวนาจนจิิตสงบดีีการสงบนั้้�นมีีจุุดอิ่่�มตััวเป็็นธรรมชาติิของจิิต จิิตที่่�จะ เริ่่�มถอยตััวออกมา ให้้มีีสติิดููการถอยของจิิตนั้้�น ให้้รู้้�ตััวว่่าจิิตของเรากำำลัังถอยคืืน ลงสู่่ธรรมชาติิตามเดิิม ร่่างกายเริ่่�มมีีการเคลื่่�อนไหวก็็ให้้มีีสติิรัับรู้้�การเคลื่่�อนไหว ต่่างๆ จากนั้้�น ให้้เข้้าสมาธิิใหม่่อีีกครั้้�ง จัับอารมณ์์เดิิมของขาเข้้าและขาออกสมาธิิ ให้้แม่่น ใช้้วิิธีีการเดิิมของการกำำหนดจิิตในการเข้้าสมาธิิเดิินหน้้าใหม่่อีีกรอบ จนจิิตเข้้าถึึงความสงบถึึงขีีดสุุดเหมืือนครั้้�งก่่อนให้้กำำหนดรู้้�ขณะจิิตกำำลัังถอยกลัับ ทำำแบบนี้้�ซ้ำ ำ�ไปซ้ำ ำ� มาจนกำำลัังจิิตแกร่่งกล้้า จิิตจะมั่่�นคงผ่่องใส การเจริิญวิิปััสสนา จะง่่ายขึ้้�น ๑. ทำำทุุกอย่่างให้้ เรีียบร้้อย ปล่่อยวาง อดทนเท่่าที่่�จะทำำ ได้้ ๒. นั่่�งในท่่าพร้้อม นั่่�งสมาธิิ ระลึึกถึึง “พุุทโธ” ตั้้�งสััจจะ อธิิษฐานจะอดทน ถึึงที่่�สุุด อย่่าพููดคุุย กัันเด็็ดขาด ๓. กำำหนดลมหายใจ เข้้า “พุุท” ลมหายใจ ออก “โธ” เปรีียบกัับ ยามประตููตรวจคน เข้้าออก กำำหนดรู้้�แค่่ ลมหายใจเข้้า-ออก (กำำหนดรู้้� อานาปานสติิ) ๔. เมื่่�อจิิตตั้้�งมั่่�น “พุุทโธ” จะหายไป กำำหนดรู้้�อยู่่กัับ ความว่่างสงบ สภาวะรู้้�จะเด่นชั่ ัด ๕. เมื่่�อจิิตสงบและ อิ่่�มตััว จิิตจะเริ่่�มถอย ออกมาคืืนสู่่ธรรมชาติิ ให้้เข้้าสมาธิิอีีก จัับ อารมณ์์เดิิม ทำซ้ำ ำ�ไป มาจนกำำลัังจิิตแกร่่ง กล้้า จิิตจะผ่อ่ งใส การเจริิญวิิปััสสนา จะง่่ายขึ้้�น

แนวทางกรรมฐานเบื้้�องต้้น โดยหลวงปู่่�บััวเกตุุ ปทุุมสิิโร 49 อุุบายแก้้ไขอุุปสรรคในการเข้้าสมาธิิ ๑. เมื่่�อจิิตฟุ้้งซ่่านมากๆ คิิดอย่่างอื่่�นนอกเหนืือจากลมหายใจ ให้้ข่่มใจกลั้้�นลมหายใจ ในขณะนั้้�น จิิตจะไม่่ คิิดอะไร เหลือืแต่่รู้้�เพีียงอย่่างเดีียวคือืใจ ให้้ดููใจที่่�รู้้�นั้้�น ลมหายใจนั้้�นไม่่ได้้เพีียงแค่่ผ่่านจมููก แต่ยั่ ังสามารถ ผ่่านออกทางรููขุุมขน รููหนัังศีีรษะได้้ เป็็นลมละเอีียด ให้้รู้้�ว่่าจิิตที่่�ถููกข่่มไว้้อยู่่เฉยๆ นั้้�น อยู่่ที่่�ตรงไหน เมื่่�อ เรารู้้�แล้้ว เราก็็ภาวนาที่่�จุุดนั้้�น ดููตรงนั้้�น เมื่่�อปล่่อยการข่่มใจเริ่่�มกลัับมาหายใจอีีกครั้้�ง ยิ่่�งหายใจเข้้า ออกแรง จิิตจะฟุ้้งมาก หายใจเบาๆ จิิตก็็จะฟุ้้งน้้อยลง ดัังนั้้�นเวลาการภาวนาถ้้าจิิตฟุ้�ง้ซ่่านกำำ�ลัังคิิดมาก อยู่่ให้้ลองกลั้้�นลมหายใจสัักพััก หรืือหายใจเข้้าออกช้้าๆเบาๆ นึึกว่่าพุุทโธเบาๆ จิิตก็็จะอ่่อนตััวลง ตาม จนจิิตที่่�ฟุ้�ง้ซ่่านหายไปเกิิดธาตุรู้้ขึ้้ ุ�นมา ซึ่่�งก็็คืือ “ใจ” นั่่�นเอง ๒. เวลานั่่�งหลัับตาภาวนาพุุทโธ เราเกิิดฟุ้้งซ่่านไม่่สงบให้้ลืืมตา อย่่าฝืืน ลืืมตาให้้กว้้างมีีสติิ เริ่่�มภาวนาใหม่่ จิิตจะสงบง่่าย ฝึึกบ่่อยๆ สมาธิิจะเกิิดเพราะความเพีียรเป็็นสำำคััญ ๓. การแก้้ง่่วง ทางธรรมแก้้ไขโดยหยุุดภาวนา แล้้วให้้มาระลึึกถึึงคุุณของพระพุุทธเจ้้า พระปััญญาธิิคุุณ พระ บริิสุุทธิิคุุณ พระมหากรุุณาธิิคุุณ หรืือนึึกถึึงพระพุุทธประวััติิของพระพุุทธเจ้้าในช่่วงที่่�เรามีีความประทัับ ใจ และถููกกัับจริิตของเรา หรืือคำำสอนของพระองค์์ส่่วนใดเรามีีความตรงใจ จะทำำ ให้้จิิตเราสว่่างสบาย ขึ้้�น ให้้จำำอารมณ์์นั้้�นไว้้ เมื่่�อรู้้�สึึกง่่วงให้้นึึกถึึงอารมณ์์นั้้�น อีีกประการหนึ่่�ง ในการแก้้ไขอาการง่่วงคืือการ เปลี่่�ยนอิิริิยาบถ แต่่ต้้องเปลี่่�ยนอิิริิยาบถอย่่างเงีียบๆ สติิตั้้�งไว้้ในขณะที่่�จิิตกำำลัังเปลี่่�ยนอิิริิยาบถ ค่่อยๆ ขยัับอย่่าให้้จิิตเผลอ ให้้กำำหนดรู้้� กำำหนดสติิคุุมอยู่่ที่่�จิิต อย่่าไปกำำหนดการขยัับนั้้�น การขยัับนั้้�นเราเพีียง รู้้� การปรัับเปลี่่�ยนอิิริิยาบถแบบนี้้�จะไม่่ทำำ ให้้จิิตเคลื่่�อนออกจากสมาธิิ แต่่จิิตจะตั้้�งอยู่่ที่่�เดิิม หากปฏิิบััติิ ตามแล้้วแต่่ยัังคงง่่วงอยู่่ ให้้แก้้ไขโดยลุุกขึ้้�นอย่่างเงีียบๆ เดิินมองท้้องฟ้้าโปร่่งๆ สููดอากาศที่่�บริิสุุทธิ์์� ล้้าง หน้้า หรือืเดิินจงกรม พระกรรมฐานสายหลวงปู่่�มั่่�นเน้้นการเดิินจงกรมเป็็นหลััก เพื่่�อแก้้ไขการง่่วง ให้้เห็็น จิิตสงบขณะเดิิน ซึ่่�งสมาธิิที่่�เกิิดขึ้้�นขณะเดิินจงกรมจะทรงตััวอยู่่ได้้นาน และมั่่นค�ง สติิละเอีียดหนาแน่่น คุุมจิิตได้้เป็็นอย่่างดีี ไม่่ใช่่แค่่เพีียงนั่่�งสมาธิิหรืือนอนสมาธิิ นี่่�คืือกลวิิธีีในการแก้้ไขความง่่วงที่่�พระพุุทธเจ้้า ทรงสอนพระโมคคััลลานะ ถ้้าเราง่่วงมาก แต่่เรามีีสติิอยู่่กัับจิิตไม่่ให้้เผลอคุุมแน่่นหนาไม่ย่่อท้้อถ้้าเราแพ้้แค่่ความง่่วง เราจะชนะ กิิเลสได้้อย่่างไร? หาอุุบายให้้ใจสู้้� มีีความอุุตสาหะพากเพีียรขึ้้�นมา อนึ่่�ง การหาวทำำ ได้้ แต่่ฝืืนให้้ไม่่มีีเสีียง ให้้รู้้�ตััวว่่าความง่่วงเกิิดขึ้้�น และตั้้�งสติิดููจิิตให้้ระวัังความง่่วง ๔. ความเมื่่�อยเป็็นธรรมดาของสัังขาร ให้้ขยัับเปลี่่�ยนท่่าได้้ ไม่ต้้อ่งทรมานสัังขารมากจนเกินิไป จะมีีโทษต่อ่ ร่่างกาย ทำำ ให้้เป็็นอุุปสรรคในการใช้้ร่่างกายภาวนาต่่อไป การฝืืนมากอาจทำำ ให้้บาดเจ็็บเรื้้�อรััง ๕. ครููบาอาจารย์์บางองค์์สอนว่่าให้้เขีียนคำำว่่าพุุทโธลงในกระดาษ ๕ ข้้อ วรรคแต่่เพีียงเล็็กน้้อย ตาอ่่าน หนัังสืือรู้้�ตาม อ่่านไปตามนั้้�น เพื่่�อให้้ใจได้้ปรากฏคำำว่่าพุุทโธด้้วยที่่�เห็็นด้้วยตาใน ใจรู้้�แต่่ไม่่ได้้อ่่าน แล้้วเรา ก็็อ่่านคำำว่่าพุุทโธนั้้�น ๕ คำำ ให้้สม่ำ ำ� เสมอที่่�สุุด พอนานเข้้าคืือทางสำำหรัับจิิตเข้้าสู่่ความสงบ ๖. การบริิการพุุทโธที่่�ได้้ผลดีีที่่�สุุดคืือให้้จิิตหรืือใจเรานี่่�เป็็นผู้้�นึึก โดยไม่่ต้้องผสมไปกัับลมหายใจเข้้าออกก็็ได้้ ถ้้าเราไม่่เคยสงบเราก็็พุุทโธรััวๆ หลายๆ ครั้้�ง อ่่านไปทุุกวัันสม่ำ ำ� เสมอมากเข้้าๆ จิิตจะค่่อยๆ ราบเรีียบ และสงบลง ความสงบก็็มีีหลายระดัับอาจจะเป็็นแค่่ขณิิกสมาธิิ สงบได้้ชั่่�วคราวก็็ฟุ้้งซ่่านขึ้้�นมาอีีกได้้ อย่่างไรเสีีย ขนิิกสมาธิิเกิิดขึ้้�นแม้้เพีียงไม่่นานก็็มีีประโยชน์์มาก ทำบ่ำ ่อยๆ ก็็เกิิดคุุณธรรมสููงขึ้้�นได้้

50 แนวทางกรรมฐานเบื้้�องต้้น โดยหลวงปู่่�บััวเกตุุ ปทุุมสิิโร ๗. ถ้้ายัังไม่่สงบ ให้้หาวิธีิีอื่่�น เช่่น ถ้้าเดิิมเคยภาวนากลางๆ ไม่่เร็็วไม่่ช้้า ให้้ลองภาวนาให้้เร็็วขึ้้�น หรืือภาวนาให้้ ช้้าลงกว่่าเดิิม ดููว่่าแบบไหนที่่�เหมาะกัับเรา คำำภาวนาจะเป็็นคำำ ไหนก็็ได้้ แต่่ที่่�เราน้้อมนึึกถึึงพุุทโธก็็เพราะ เป็็นชื่่�อของพระพุุทธเจ้้า ทำำ ให้้หมดความสงสััยว่่าบุุคคลนี้้�เป็็นใครเป็็นอย่่างไร จิิตจึึงปล่่อยวางคำำบริิกรรม พุุทโธจึึงเป็็นที่่�นิิยมกันั ๘. สมาธิิมีีทั้้�งโลกีียะและโลกุุตระ ถ้้าเราภาวนาพุุทโธสม่ำ ำ� เสมอจิิตจะรวมได้้ง่่าย การทำำสมาธิิครั้้�งคราวใด อย่่าอยากสงบ และอย่่าฟุ้้งซ่่านเมื่่�อไม่่สงบ ทำำ�ใจของเราให้้เป็็นกลางๆ เพราะสมาธิิที่่�แท้้ คืือสััมมาสมาธิิ เกิิดขึ้้�นในขณะจิิตของเราที่่�เป็็นกลางๆ ในขณะที่่�เราไม่ยึ่ ึดถืือ ในขณะที่่�จิิตของเราวางบุุญและบาป ๙. เมื่่�อเราเข้้าสมาธิิได้้อย่่ายิินดีียิินร้้าย ทำำจิิตให้้เป็็นกลางๆ จะเข้้าสู่่ความสงบง่่าย แม้้สงบไม่่ได้้นานให้้ฝึึก ต่่อเนื่่�องบ่่อยๆ และพยายามฝึึกทุุกอิริิยาบท ตั้้�งพุุทโธในอารมณ์์จิิตจะมีีกำำลัังมากขึ้้�นเรื่่�อยๆ อย่่าท้้อถอย อย่่าน้้อยใจว่่าบุุญน้้อยหรืออืยากสงบ จิิตเป็็นกุุศลแม้้ว่่าสงบหรืือไม่่สงบ เมื่่�อยามป่่วย แก่่ ถึึงตาย จิิตที่่�อยู่่ กัับพุุทโธจะนำสุำุขคติิภููมิิมาให้้ ๑๐. เมื่่�อความสงบของจิิตถึึงที่่�สุุดแล้้วก็็คืืออััปปนาสมาธิิ จิิตจะถอนตััวออกมาสู่่สภาวะปกติิก็็ให้้ลองปรัับ เข้้าไปใหม่่เหมืือนดัังกล่่าวก่่อนหน้้านี้้� แต่่บางคนสมาธิิทำำ ได้้เพีียงแค่่ขนิิกสมาธิิอยู่่ได้้เพีียงชั่่�วคราวก็็ถอย ออกมา ฝึึกใหม่่ หาหนทางใหม่่ แต่่ให้้พึึงระวัังความอยากที่่�จะให้้เกิิดความสงบ อยากที่่�จะเข้้าสู่่ฌาน ให้้ทำำ จิิตให้้เป็็นกลาง พยายามลดการอยากรู้อ้�ยากเห็็น เพราะถ้้ามีีความอยากก็็จะมีีโลภะเข้้าแทรก ๑๑.สภาพจิิตคนเราไม่่เหมืือนกััน บางคนพยายามอย่่างไรก็็ไม่่สามารถใช้้พุุทโธเพื่่�อนำำเข้้าสู่่ความสงบได้้อาจ จะต้้องเปลี่่�ยนวิิธีีในการเข้้าสมาธิิ เป็็นการใช้้ปััญญาพิิจารณากาย เช่่น การดููให้้เห็็นว่่ากายนี้้�เป็็นที่่�รวม ของธาตุุ ๔ ดิิน น้ำ ำ�ไฟ ลม และธาตุทัุ้้�ง ๔ ก็็ไม่่ใช่่เป็็นของที่่�มั่่�นคง มีีการแปรปรวนเปลี่่�ยนแปลงอยู่่ตลอด เวลา อนิิจจััง ทุุกขััง อนััตตา ร่่างกายนี้้�จึึงเป็็นเพีียงแค่่ที่่�อยู่่อาศััย เพื่่�ออบรมกายวาจาใจ ทานศีีลภาวนา บำำ�เพ็็ญบุุญให้้เกิิดขึ้้�นจากการใช้้กายนี้้� ๑๒. เวลาเข้้าสมาธิิไม่่ว่่าจะเห็็นนิิมิิตภาพแสงสีีเสีียงอะไรก็็อย่่าใส่่ใจ ให้้ตั้้�งจิิตให้้มั่่�นคงอยู่่ที่่�ลมหายใจและคำำ บริิกรรมพุุทโธ สมาธิิในระดัับอุุปจาระจะมีีแสงมีีภาพมากมายเกิิดขึ้้�น ถ้้าจิิตเราไม่่มั่่�นคงแส่่ส่่ายออกไป สมาธิิก็็จะถอนออกไม่่สามารถก้้าวข้้ามไปอััปนาสมาธิิได้้อีีกอาการที่่�เป็็นได้้คืืออาการของปีีติิ ขนลุุกพอง ตััวชา ตััวบวม คัันยุุบยิิบ ตััวโคลงเคลง โงนเงน ให้้คงตรึึงสติิคุุมจิิตให้้อยู่่กัับพุุทโธและลมหายใจตามเดิิม นิิมิิตที่่�ควรสนใจคืือนิิมิิตกายที่่�ผุุดขึ้้�นเป็็นอวััยวะหรืือร่่างอสุุภะ เพราะจะใช้้พิิจารณาให้้เกิิดความเบื่่�อ หน่่ายสัังเวชได้้ เป็็นประโยชน์์ในการฝึึกทั้้�งสมถ กรรมฐานและวิิปััสสนากรรมฐาน เกร็็ดเล็็กเกร็็ดน้้อยเกี่่�ยวกัับสมาธิิ • สมาธิิที่่�เป็็นระดัับโลกุุตระของพระอริิยะ มีีชื่่�อเรีียกหลายอย่่างเช่่นในรััตนสููตร สมาธิิที่่�เรีียกว่่า ตะริกัิัญญะ มาหุุ เป็็นสมาธิิของพระอริิยะหรืืออรหัันต์์ เป็็นสมาธิิที่่�ไม่่เสื่่�อมตามอริิยมรรคอริิยผลนั้้�นไปด้้วย สมาธิิ นอกนั้้�นยัังถืือว่่าเป็น็ระดัับโลกิิยะมีีความเสื่่�อมไปได้้ยัังคงเวีียนว่่ายตายเกิิด • สมาธิิในศาสนาอื่่�นเช่่นฤาษีี ชีีพราหมณ์์ แตกต่่างจากสมาธิิในพุุทธศาสนา ที่่�เป็็นพื้้�นฐานในการฝึึกจิิต ให้้รู้้�เห็็นตามความเป็็นจริิงหรืือทำำ ให้้เกิิดปััญญา เพื่่�อละราคะโทสะโมหะ อริิยมรรคมีีองค์์ ๘ ซึ่่�งเป็็น หนทางถอดถอนกิิเลส

แนวทางกรรมฐานเบื้้�องต้้น โดยหลวงปู่่�บััวเกตุุ ปทุุมสิิโร 51 “ความสำำ�คััญของการฝึึกกรรมฐานนั้้�นจะต้้องมีีจิิตใจที่่�แน่่วแน่่ อดทน เด็็ดเดี่่�ยว เป็็นจิิตใจของนัักสู้้ อย่่าท้้อถอย ภาวนาพุุทโธเหมืือนการสะสม สัักวัันจิิตเราก็จ็ะถึึงพุทุโธ ถึึงความสงบเมื่่�อสติิตั้้�งมั่่�น ยิ่่�งทำำ�มากและทำำ�อย่่างต่่อเนื่่�อง ยิ่่�งเข้้าใกล้้เป้้าหมาย การฝึึกกรรมฐานต้้องอาศััย ความพากเพีียรพยายาม เมื่่�อเรายัังมีีกำำ�ลัังมีีความสามารถอยู่่ ให้้สร้้างพื้้�นฐานพุุทโธไว้้ในใจของเรา เป็็นดีีที่่�สุุด ค่่อยๆ ฝึึกภาวนาจนใจเข้้าสู่่ความสงบอีีกขั้้�นหนึ่่�ง กายเหมืือนบ้า้นที่่�นัับวััน ต้้องเสื่่�อมโทรม จนเราอยู่่ไม่่ได้้ หากดวงจิิตเราออกจากร่่างนี้้�ไปพร้้อมกัับพุุทโธ ก็็จะมีีสุุคติิภููมิิรออยู่่ ในขณะที่่�ดวงจิิตที่่�ไม่มีีพุุ่ทโธก็็จะเป็็นไปตามแรงบุุญแรงกรรมที่่�ก่่อ” • สััมมาทิิฐิิเห็็นถููกชอบ บุุคคลที่่�จะเห็็นอนััตตาได้้ต้้องมีีสััมมาปััญญา สััมมาปััญญาก็็คืือสััมมาทิิฏฐิิใน อริิยมรรคมีีองค์์ ๘ ปััญญาระดัับนั้้�นจำำเป็็นต้้องฝึึกฝนจิิตให้้มีีสมาธิิ จิิตที่่�มีีสมาธิิจะทำำ ให้้เยืือกเย็็นสบาย มีี สติิรู้้�ตััวอยู่่เสมอ จึึงขอให้้ทุุกท่่านฝึึกสมาธิิโดยบริิกรรมพุุทโธให้้สม่ำ ำ� เสมอ ความสม่ำ ำ� เสมอทำำ ให้้เกิิดความ สงบไม่่พลั้้�งเผลอ จิิตเป็็นสมาธิิ • สภาวะจิิตของบางคนอาจจะเหมาะกัับการใช้้ปััญญานำำสมาธิิ เช่่น การพิิจารณากายคตาสติิ พิิจารณา อาการ ๓๒ จนจิิตเข้้าสู่่ความสงบแล้้วเกิิดนิิมิิตขึ้้�นจิิตก็็จะนิ่่�ง ความสงบก็็จะเท่่ากันัเช่่นเดีียวกัับผู้้�ที่่�ภาวนา พุุทโธจนจิิตสว่่าง ดัังนั้้�นธรรมของพระผู้้�มีีพระภาคเจ้้าไม่่ว่่าจะเริ่่�มต้้นต่่างกัันแต่่ลงท้้ายปลายทางเดีียวกััน คืือจิิตเป็็นหนึ่่�ง

แนวทางกรรมฐานเบื้้�องต้้น โดยหลวงปู่่�บััวเกตุุ ปทุุมสิิโร 55 บทที่่� ๖ ขั้้�นตอนในการฝึึกปฏิิบััติิกรรมฐาน การสวดมนต์์ก่่อนนั่่�งสมาธิิ จะเป็็นการเตรีียมจิิตใจให้้ระลึึกถึึงคุุณของพระพุุทธเจ้้าพระธรรมและพระ สงฆ์์ คำำสอนในบทสวดมนต์์ที่่�เป็็นภาษาบาลีี บางทีีเราแปลไม่่ออกแต่่ก็็รู้้�ว่่านั่่�น คืือ คำำสอนของพระพุุทธเจ้้า ซึ่่�งนำำสวดโดยพระสงฆ์์ ก็็จะทำำ ให้้จิิตของเราเกิิดความวิิเวก ความสงััด สงบและเกิิดความตั้้�งใจ พอสวดมนต์์ ทำำวััตรบ่่อยๆเข้้า เมื่่�อถึึงเวลาทำำวััตร จิิตเคยชิินแล้้วกัับการปฏิิบััติิเช่่นนี้้� ก็็จะทำำ ให้้จิิตเข้้าสู่่ความสงบได้้ง่่าย โดยปกติิ หากเราไปวััด หลัังสวดมนต์์ได้้ฟัังธรรมเทศนา ซึ่่�งจะสามารถทำำ ให้้เราเข้้าใจธรรมได้้แจ่่มแจ้้ง มากยิ่่�งขึ้้�น เพราะเป็็นภาษาที่่�เราฟัังออก ความลัังเลสงสััยก็็จะคลายไปทำำ ให้้เรารู้้�แจ้้งแทงตลอดได้้จิิตจะมุ่่งต่่อ การฟัังและจดจำำพระธรรมคำำสอนได้้ดีีมากขึ้้�น ยิ่่�งฟัังบ่อ่ยยิ่่�งได้้อานิิสงส์์มาก ขั้้�นที่่� ๒ ระลึึกคุุณพระรััตนตรััย การปลููกฝัังความศรัทธาั ในพระพุทธุ-พระธรรม-พระสงฆ์์ ผู้้�ที่่�จะทำำสมาธิิได้้ดีี ต้้องปลููกฝัังความศรััทธาในพระพุุทธ พระธรรม พระสงฆ์์ เมื่่�อเราปฏิิบััติิไปจะรู้้�ว่่า พระธรรมคำำสอนของพระพุุทธเจ้้านั้้�น สามารถกำำจััดกิิเลสได้้จริิง ทั้้�งกำำจััดราคะ โทสะ โมหะ สามารถพ้้น จากทุุกข์์ได้้จริิง รวมถึึงพระอรหัันต์์ พระอริิยบุุคคลนั้้�นมีีอยู่่จริิง ผู้้�ที่่�เห็็นผลจากการปฏิิบััติิด้้วยตนเองแล้้วจะ เกิิดศรััทธาอย่่างแน่่วแน่่ขึ้้�นมาเอง ๑. พระพุุทธ: ปััญญาธิิคุุณ บริิสุุทธิิคุุณ มหากรุุณาธิิคุุณ ตามที่่�กล่่าวในบทที่่� ๑ ศรััทธาและระลึึกถึึงคุุณของ พระพุทธุเจ้้า จากนั้้�น น้้อมจิิตก้้มลงกราบคุุณของพระพุทธุ ขั้้�นที่่� ๑ สวดมนต์์บููชาพระรััตนตรััย นมััสการน้้อมพระรััตนตรััย บทสวดอิติิปิิโส ทำำ�วััตรเช้้า หรืือทำำ�วััตรเย็็นตามปกติิ

56 แนวทางกรรมฐานเบื้้�องต้้น โดยหลวงปู่่�บััวเกตุุ ปทุุมสิิโร ๒. พระธรรม: พระธรรมคำำสอนของพระพุุทธองค์์เป็็นแนวทางแห่่งการพ้้นทุุกข์์ เป็็นธรรมที่่�พระองค์์ทรง ตรััสไว้้ดีีแล้้ว ธรรมเป็็นอกาลิิโก เป็นสิ่่ ็ �งที่่�ควรกล่่าวกัับผู้้�อื่่�นว่่าท่่านจงมาดููเถิิด พระธรรมเปรีียบเหมือนอืงค์์ ศาสดาตััวแทนของพระตถาคตที่่�ละสัังขารสิ้้�นแล้้ว จากนั้้�น น้้อมจิิตก้้มลงกราบคุุณของพระธรรม ๓. พระสงฆ์์: สาวกของพระผู้้�มีีพระภาคเจ้้า คืือ องค์์สััตบุุรุุษ ๔ คู่่ เราได้้มีีโอกาสเรีียนรู้้�ธรรมะของพระพุุทธ องค์์ผ่่านทางคำำสอนของพ่่อแม่่ครููบาอาจารย์์ทั้้�งหลาย จากนั้้�น ให้้นึึกถึึงปฏิิปทาของครููบาอาจารย์์หรืือ อััครสาวกของพระผู้้�มีีพระภาคเจ้้าที่่�เราศรััทธา หากปราศจากพ่่อแม่่ครููบาอาจารย์์ เราคงไม่่สามารถ ก้้าวหน้้าในธรรมได้้ จากนั้้�น น้้อมจิิตกราบระลึึกคุุณพระสงฆ์์

แนวทางกรรมฐานเบื้้�องต้้น โดยหลวงปู่่�บััวเกตุุ ปทุุมสิิโร 57 หลัังจากจบขั้้�นตอนนี้้� จิิตจะสะอาดขึ้้�น มีีสติิ สมาธิิในระดัับนึึง สามารถไปได้้ถึึงระดัับอุุปจารสมาธิิ ขั้้�นที่่� ๓ การกล่่าวสััจจะบารมีีและการขอขมาพระรััตนตรััย ขั้้�นตอนการกล่่าวสััจจะบารมีีและขอขมาพระรััตนตรััย มีีวััตถุุประสงค์์เพื่่�อกล่่าวสิ่่�งที่่�มุ่่งมั่่�นตั้้�งใจจะ ทำำ ในสิ่่�งที่่�เป็็นกุุศล และขอขมาพระรััตนตรััย รวมถึึงขอขมาสรรพชีีวิิตที่่�เราเคยเบีียดเบีียนมาทั้้�งหมดตั้้�งแต่่ อดีีตชาติิจนมาถึึงปััจจุุบัันชาติิ การกล่่าวสััจจะวาจาหรืือขอขมาพระรััตนตรััยด้้วยวิิธีีการใดนั้้�นขึ้้�นกัับผู้้�ปฏิิบััติิ ผู้้�ปฏิิบััติิสามารถสวดบทสวดภาษาบาลีีเพื่่�อขอขมาพระรััตนตรััย หรืือเพีียงน้้อมจิิตคิิดขอขมาก็็ได้้ขั้้�นตอนนี้้� เป็็นการปรัับสภาพจิิตให้้เข้้าสู่่สมาธิิระดัับเบื้้�องต้้น

58 แนวทางกรรมฐานเบื้้�องต้้น โดยหลวงปู่่�บััวเกตุุ ปทุุมสิิโร ขั้้�นที่่� ๔ การเดิินจงกรม การเดิินจงกรมโดยเอาสติิคุุมจิิตให้้อยู่่กัับการก้้าวย่่างซ้้ายขวา จะทำำ ให้้กำำลัังของจิิต/สติิเข้้มแข็็งขึ้้�น ขั้้�นที่่� ๕ การนั่่�งสมาธิิ เจริิญจิิตตภาวนา การนั่่�งสมาธิิโดยนั่่�งขััดสมาธิิในท่่าขาขวาทัับขาซ้้าย มืือประคองหงายที่่�หน้้าขากลางลำำตััว มืือขวาทัับซ้้าย

แนวทางกรรมฐานเบื้้�องต้้น โดยหลวงปู่่�บััวเกตุุ ปทุุมสิิโร 59 หลัังตั้้�งตรง คอตั้้�งตรง ถ้้านั่่�งตััวงอคอพัับนั่่�งนานๆ จะทำำ ให้้เกิิดอาการปวด ให้้อยู่่ในอิิริิยาบถที่่�สบายๆ ผ่่อนคลาย หลัับตา หายใจเบาๆ ไม่บั่ ังคัับลมหายใจ ให้้กายหายใจไปตามธรรมชาติิ “ทั้้�งนี้้�ทั้้�งนั้้�นการฝึึกสติิสมาธิิต้้องอาศััยความเพีียรที่่�ต่่อเนื่่�อง ควรฝึึกทุุกอิริิยาบถทั้้�งยืืน เดิิน นั่่�ง นอน ทั้้�งในชีีวิิตประจำำ�วัันและตอนฝึึกวััตรปฏิิบััติิกรรมฐานเต็็มรููปแบบ และการทำำ�สมาธิิ อย่่าฟุ้้�งซ่่านและอย่่าคาดหวัังไว้้ล่่วงหน้้าว่่าสมาธิจิะต้้องเป็็นเช่่นนั้้�นเช่่นนี้้� ให้้ทำำ�ใจให้้ เป็็นกลางๆ ไม่่ว่าจ่ะสงบหรืือไม่่สงบก็็ช่่าง การทำำ�สมาธิทำิำ�ไปอย่่างไรก็็เป็็นบุุญ”

Basic Meditation Guidelines By: Phra Rajawatcharapattamakun (Luang Pu Buaket Pathumsiro) Collected, Compiled, Transcribed, Proofread, Translated into English from the clip of Phra Rajawatcharapattamakun's Dhamma Teachings (Luang Pu Buaket Pathumsiro) By the Group of Disciples of Luang Pu Buaket Pathumsiro Thun Sakulthun Ph.,D. and Onanong Pilun-owad Sakulthun Ph.,D., Dhammataankusoljit Foundation and Museum for Sustainable Buddhism, The Group of Disciples of Luang Pu Buaket Pathumsiro Jointly Publish This Book as Dhammatãna For Free, Not for Sale

Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro 63 Chapter 1 Faith and Remembrance of the Virtues of the Buddha Remembering the virtues of the Buddha is something that should be practiced. Because of faith, this will lead to perseverance, mindfulness, concentration, and wisdom in the five strengths or controlling power. The virtues of the Buddha that we should contemplate are the threefold virtues, namely: 1. Virtue of Supreme Wisdom (Phra Paññãdhikun) 2. Virtue of Supreme Morality 3. Virtue of Supreme Compassion The Virtue of Supreme Wisdom (Phra Paññãdhikun) reminds us of the Buddha's intellectual prowess, surpassing that of anyone else, allowing him to attain enlightenment without external guidance or instruction. Before reaching enlightenment, the Buddha had to practice for countless eons, enduring hardships and making numerous attempts. It was only when he sat beneath a tree, closed his eyes, and focused on his breath (Anapanasati) that he ultimately discovered the path to freedom. His sharp wisdom surpassed that of anyone in the three realms, using his insight to benefit others, even utilizing discarded items like corpses to cultivate the foundations of virtue in his physical and mental faculties (Asubha and Kayakatasati contemplation). Therefore, we should remember the Buddha, the one with the Virtue of Supreme Wisdom, as transcendent.

64 Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro The Virtue of Supreme Morality reminds us of the fact that the Buddha was morally pure and untainted in both body and mind. This purity resulted from his diligent practice and the perfection of his moral conduct, leading to his attainment of supreme enlightenment. Achieving such a state and eradicating all defilements was not an easy task. Therefore, we should remember the Buddha for his Virtue of Supreme Morality. The Virtue of Supreme Compassion reminds us of the compassion and mercy that the Buddha had for all sentient beings. He selflessly sacrificed himself and faced numerous hardships and obstacles in spreading his teachings. Additionally, he guided those who were capable of attaining enlightenment through his profound compassion, using his spiritual powers and wisdom. The Buddha traveled far and wide, reaching out to people in various places, tirelessly and diligently, to help those who were still in darkness. According to the Buddhist scriptures, he encountered ridicule, insults, and even physical and mental harm. He confronted all forms of malevolence and encountered various types of supernatural beings. However, he continued to exercise patience, compassion, and loving-kindness, forgiving everyone with his Virtue of Supreme Compassion. As an example, there was a time when the Buddha visited a town and was met with harsh insults and offensive words from the townspeople. In response, the Buddha chose not to leave but instead invited his disciples to go to another town to spread the teachings. He explained that running away was not a solution because he would still encounter insults wherever he went. Therefore, he practiced patience and used compassion and kindness to teach the Dhamma. In some cases, he even demonstrated miraculous acts of compassion to benefit those who sought his guidance. The Virtue of Supreme Compassion of the Buddha is immeasurable and unmatched by anyone. Therefore, it is essential for us to always remember and reflect upon the boundless compassion of the Buddha. Reflecting on the virtues of the Buddha is the practice of paying homage to the Buddha, which is referred to as " Buddhãnusati " in Pali, one of the ten recollections of Anussati 10.

Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro 65 Chapter 2 Generosity/Giving, Morality/Precepts, Virtues of Meditation & Precepts, Concentration, Wisdom Dana (Generosity/Giving), Sila (Morality/Precepts), Tranquility & Insight Meditation Dana (Generosity/Giving), Sila (Morality/Precepts), and Tranquility & Insight Meditation are the basis of meditation practice for laypeople. Dana (Generosity/Giving) Generosity, in Buddhism, is the act of giving with the intention to reduce one's attachment and to share with others. It is a practice of cultivating a sense of interconnectedness, helping, guiding, and supporting others while emphasizing the importance of forgiveness. Generosity doesn't always require giving away material possessions; it can take various forms.: In Buddhism, there are three main forms of generosity or giving, each serving a distinct purpose: 1. Amissattha*: This is the practice of material or physical giving. It involves giving physical objects or material possessions to others, such as food, clothing, shelter, or other tangible items. Amitãnna is a fundamental practice aimed at reducing attachment to material possessions and fostering a sense of sharing and interconnectedness. 2. Dhammatãna* is the practice of giving the gift of Dhamma, which can include sharing knowledge, guidance, and teachings. It goes beyond material offerings and encompasses the act of imparting wisdom, advice, or moral support to help others on their spiritual or personal journey. Dãna encourages the sharing of not only physical resources but also intellectual and spiritual wealth. * Remark: Written in Pali - Roman Script

66 Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro 3. Apayatana* is a form of generosity closely related to forgiveness and reconciliation. It involves forgiving others and letting go of grudges or ill feelings. By forgiving and offering forgiveness to others, individuals can release negative emotions and promote harmony and peace within themselves and their communities. Apacãyana is considered a significant aspect of generosity in Buddhism. These three forms of generosity collectively contribute to the cultivation of a compassionate and selfless mindset, fostering spiritual growth and promoting positive relationships within the Buddhist community and beyond. Sila (Morality / Precepts) Morality holds great significance because it serves as the first step towards reaching Nirvana. Morality leads to mindfulness, which in turn nurtures wisdom. Therefore, observing moral precepts is crucial in the life of a Buddhist. The five or eight precepts or the ten wholesome actions are considered sufficient for this purpose. Nevertheless, morality in the context of worldly ethics can be more detailed and is known as "Adhisãla." Bhavana (Meditation) Meditation involves the practice of concentration (samatha) and insight (vipassana) meditation, both of which should be cultivated in tandem. Practice requires constant mindfulness. There are two ways to practice meditation: 1. Samatha: Concentration meditation that calms the mind. It is crucial to maintain stability in daily life and during the practice of foundational virtues. Practicing mindfulness and concentration regularly is essential in everyday life and during foundational virtue practices. The mind, like a restless child, requires guidance and training. Mindfulness plays the role of an elder sibling, nurturing and teaching. The task of mindfulness is to control the mind, observe its activities, and guide it. Mindfulness is the foundation of samatha meditation, leading to a deep state of meditative absorption. There are various methods for practicing mindfulness, such as mantra repetition, recitation of sutras, or focusing on the breath. One common mantra used for mindfulness is "Buddho" Practicing mindfulness consistently is key. 2. Vipassana (Wisdom): Insight meditation that leads to complete awareness. Vipassana is the meditation that allows insight and wisdom to arise. When meditating, the mind initially needs some guidance and restraint. However, once the mind starts to

Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro 67 listen and follow, we can let it go. We should not forcibly suppress the mind. Instead, we guide it until it willingly obeys. When the mind has learned to obey, we can cross over to the shore of Lokuttaradhamma, transcendent phenomena. In the beginning of meditation practice, there needs to be an element of control and training to make the mind obedient. The mind can sometimes be like a child, sometimes like a monkey, running here and there without staying still. However, once the mind begins to listen and follow, we can let go. We don't need to force the mind to stay still. We guide it until it willingly obeys. Once the mind has learned to obey, we can cross over to the shore of transcendent phenomena (Lokuttaradhamma). Mindfulness The practice of meditation, particularly mindfulness, is indeed crucial in Buddhism. To attain inner peace and cultivate a calm mind, mindfulness is essential. It's like having an attentive guardian or an elder sibling for the restless mind. Mindfulness plays the role of guiding and nurturing the mind, teaching it to stay focused, observe its workings, and develop self-awareness. In daily life and during foundational virtue practices, maintaining a stable and continuous mindfulness practice is highly recommended. The mind can often be likened to a mischievous child, constantly running around without staying still. In this analogy, mindfulness acts as the caring older sibling who watches over and educates the mind. The primary task of mindfulness is to oversee and understand the mind's activities, guiding it toward stillness and clarity. Mindfulness serves as the foundation for achieving Sammasamadhi, a deep state of meditative absorption that leads to profound insight and wisdom. The practice of mindfulness can take various forms, including meditation methods such as walking meditation, recitation of mantras, chanting of sutras, or focusing on the breath. One commonly used mantra in mindfulness practice is "Buddho" Initially, when starting meditation, some control and guidance may be needed to make the mind obedient. The mind can be restless, akin to a child, and sometimes it behaves like a monkey, constantly moving. However, as mindfulness practice progresses, the mind begins to listen and follow willingly. At that point, it is advisable to let go of forceful

68 Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro control. Instead, guide the mind gently and patiently until it becomes obedient. Once the mind learns to obey, you can transcend to the realm of transcendent phenomena, known as "Lokuttaradhamma," in your meditation practice. In summary, mindfulness is a foundational practice in Buddhism, and it plays a crucial role in calming the mind, fostering self-awareness, and ultimately leading to wisdom and insight. Regular and consistent mindfulness practice is key to achieving these goals both in everyday life and during meditation. Meditation Practice Fundamental for Laypeople The practice of fundamental virtues for laypeople relies on the strengths of Dana (generosity), Sila (precepts), Bhavana (meditation), Samadhi (concentration), and Panna (wisdom). All of these must be developed in balance. Dana serves as the foundational practice, reducing attachment and promoting non-greed. Sila, or precepts, is the first step that leads to the cultivation of mindfulness (Samadhi) and wisdom (Panna). Therefore, it is not advisable to focus solely on developing mindfulness without considering virtue and other aspects of the practice. The practice of meditation, or "Jitta Pavana," involves training in both the fundamentals of Samatha meditation (concentration meditation) and Vipassana meditation (insight meditation). Details about these practices will be discussed in the following sections. Many people commonly associate spiritual practice, or the cultivation of inner qualities, with activities like chanting, walking meditation, sitting meditation, and sometimes even the practice of mindfulness. However, it's essential to understand that meditation is not limited to sitting or walking; it can be practiced in various postures, including standing, walking, sitting, and lying down. Samatha, or concentration meditation, can indeed serve as a foundation for developing mental power and can help suppress the five hindrances (kilesas) to some extent. However, it's essential to understand that Samatha meditation relies on the power of concentration. In contrast, Vipassana, or insight meditation, is more like a sharpened tool used to investigate and uproot the roots of defilements (kilesas). In normal meditation practice, individuals often choose a meditation object that suits their temperament and inclinations. This serves as the foundation for cultivating concen-

Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro 69 tration (Samatha). This initial stage of developing expertise in concentration meditation is referred to as "Vasã" (literally meaning "control"). Once this concentration is firmly established, practitioners can then progress to Vipassana meditation, which involves investigating the nature of reality in finer detail. Vipassana meditation is a more precise and penetrating form of practice. If one's concentration is not sufficiently stable, the mind may inadvertently stray from the path or become entangled in various mental phenomena related to defilements. It's important to note that both Samatha and Vipassana are essential components of meditation practice in Theravada Buddhism. Samatha provides the stability and concentration necessary for the deeper insights gained through Vipassana. The two complement each other, leading to profound spiritual development. The development of insight (Vipassana) meditation is a crucial aspect of Buddhist practice. When the mind enters a state of profound tranquility and concentration through Samatha meditation, it becomes a fertile ground for cultivating wisdom. This approach is called "Samatha-nãma- paññã," which means "concentration leading to wisdom," as mentioned earlier. Another method is "Paññã-nãma-samãdhi," which involves contemplating the body. It's suitable for those who find it challenging to maintain mental tranquility while practicing Samatha meditation or when their mental inclinations tend to sway. In this method, practitioners contemplate various aspects of the body, such as hair, nails, teeth, skin, and inner organs, to see the impermanence and impurity inherent in all bodily components. They observe the body's elemental composition, recognizing the earth, water, fire, and air elements within. Through diligent contemplation, the practitioner can develop a sense of detachment from the physical form, and eventually, even the perception of beauty and attractiveness fades away. This process leads to a state of "anatta" or "not-self," where the illusion of a permanent, unchanging self is dispelled. It's important to note that dedicating time to meditation practice, whether Samatha or Vipassana, can yield significant spiritual benefits and generate a sense of merit, regardless of the duration.

70 Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro Generosity, Morality, and Meditation must go hand in hand for spiritual progress. Only when these three aspects are cultivated together can one see significant advancements in one's spiritual practice. DANA (GENEROSITY) Act of giving with the intention to reduce one's attachment and to share with others are divided into: 1. Amitãnna 2. Dhamma Dana 3. Apacãyana SILA (MORALITY/PRECEPTS) The first step on the path to Nirvana is precepts. Precepts lead to the development of mindfulness and mindfulness leads to wisdom. Therefore, it is essential to diligently maintain precepts in life. BHAVANA (MEDITATION) Practicing Samatha and Vipassana meditation with two methods: 1. Concentration leads Wisdom or 2. Wisdom leads Concentration. MINDFULNESS – Meditation for calming the mind relies on mindfulness. The role of mindfulness is to control the mind by observing and being aware of the workings of the mind. It involves attentively monitoring the activities of the mind to achieve inner peace and tranquility. MEDITATION PRACTICE PATH FOR LAYPEOPLE

Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro 71 Sila (Morality/Precepts), Concentration, Wisdom (Paññã) Morality, Concentration, and Wisdom are key elements in the path of spiritual development and self-realization. As for the practice guidelines of the monks, it is based on Precepts, Concentration, and Wisdom or the threefold discipline, which is a collection of the Noble Eightfold Path consisting of: • Adhisila (Sila/Morality) This is practiced to overcome gross impurities, including abstaining from actions such as killing, stealing, and sexual misconduct. • Adhicitta (Concentration) This is practiced to overcome impurities at a more subtle level, known as "Prãyutthãnagilesa," which includes the five hindrances. • Adhipanya (Paññã) This is practiced to overcome impurities in great detail, which includes latent tendencies and fetters. These three trainings help monks on their spiritual journey to cultivate inner purity and realization. Precepts, Concentration, and Paññã are gathered from the Noble Eightfold Path. Right Speech Right Action Right Livelihood Right Effort Right Mindfulness Right Concentration Right View Right Intention Adhisila (Morality) Athichitta (Concentration) Adhipaññã (Wisdom)

72 Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro The practice of Dharma to transcend suffering, according to the eightfold path, involves two approaches: 1. Paññãvimutti - Intellectual Wisdom: This approach involves contemplating the nature of the mind and recognizing that all existence is suffering. It involves understanding the inherent unsatisfactoriness (dukkha) of all conditioned phenomena and the transient nature of everything. By recognizing this, one develops a sense of disenchantment and dispassion towards worldly attachments, leading to liberation from suffering. 2.Jhãnavimutti - Meditative Wisdom: This approach involves deep meditative absorption (jhãna) to develop insight into the true nature of reality. Through sustained meditation, one can directly experience the impermanence, suffering, and non-self nature of all phenomena. This leads to a profound realization of the Dharma and the ultimate liberation from suffering. Both of these approaches are part of the path towards enlightenment and the cessation of suffering, as outlined in the Buddha's teachings. They are complementary and can be practiced in tandem to gain a deeper understanding of reality and achieve liberation. Paññãvimutti and Jhãnavimutti both involve contemplation and insight to realize the truth about existence. This truth can be summarized in the Pali phrase: "Anicca, Dukkha, Anatta" which translates to “Impermanence, Suffering, Non-Self”

Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro 73 Chapter 3 Samatha (Tranquility) and Vipassana (Insight) Meditation Fundamentals Samatha (Tranquility) Meditation Samatha, also known as Samadhi or Samatha meditation, refers to the practice of concentrating the mind with unwavering determination. Most people think of meditation as sitting or walking in deep concentration, but in reality, meditation can occur in any posture, whether standing, walking, sitting, or lying down. Samatha meditation can be further categorized into three levels: 1. Momentary Concentration (Khanika Samadhi): This is a brief form of concentration where the mind is temporarily calmed. 2. Access Concentration (Upacara Samadhi): Access concentration is a deeper state of meditation that lasts longer than momentary concentration but is not yet firmly established. 3. Absorption Concentration (Appana Samadhi): This is the highest level of concentration, where the mind is firmly and deeply absorbed into meditation. Samatha or Samadhi Meditation (Samadhi) Khanika Samadhi Brief form of Concentration Upacãra Samadhi Concentration Which is Longer than Khanika Samadhi, not firmly established Appanasamãdhi Highest level of concentration

74 Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro There is another form of meditation known as "Mijjhã Samãdhi," which is a type of Samatha meditation. In Mijjhã Samãdhi, the meditator enters a state of complete mental absorption without any awareness. This type of meditation is often practiced by ascetics who emphasize the power of concentration, leading to the development of psychic abilities (iddhi). However, it does not lead to the development of wisdom (pañña). Let me give you an example to show a clear picture from a sermon of Luangta Phra Maha Bua that describes this type of meditation: The mind can meditate until the mind is concentrated. But when the mind retreats Consciousness and concentration are not firmly established, causing the mind to waver and send itself outside. Immerse yourself in visions of heaven, hell, supernatural powers. "Samatha Samãdhi" is a form of meditation where the meditator maintains a balanced and equanimous mind. It is practiced in a state where the mind is neither pleasant nor unpleasant, and it is free from cravings and aversions. This type of Samatha meditation can lead to the development of insight (vipassanã) and the destruction of defilements (kilesas). An example of right concentration described by Luangta Phra Maha Bua is: After the mind has gathered into peace and saturation, the mind retreats until it is able to perceive the body again. Then he began to consider the body to cause commiseration and saw the Three signs (Anicca, Dukkha, Anatta). Working with wisdom in Vipassana for liberation. When he was tired, he went to rest in meditation. Having the strength, he stepped back and considered the Dhamma. Let concentration be just a resting place for the mind to have the strength to work with wisdom. Both forms of meditation have their own characteristics and purposes, with Mijjhã Samãdhi focusing on concentration and psychic powers, while Samatha Samãdhi aims to develop wisdom and overcome defilements. Concentration level with Jhana elements (Meditative Absorption) The term Jhãna refers to levels of meditative absorption in Buddhist practice. There are four Rũpajhãnas Jhãnas and another four Ãrupajhãna Jhãnas (we will only discuss on the four Rũpajhãnas Jhãnas) , and each Rũpajhãnas Jhãna is characterized by specific mental qualities and states of concentration. The components of the Jhãnas are as follows: 1. Vitakka - Initial Application: This is the initial directing of the mind toward the chosen meditation object. It involves focusing the mind on the object of meditation. 2. Vicãra - Sustained Application: After the initial application, sustained application

Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro 75 involves maintaining the focus on the meditation object without distraction. The mind continues to examine and explore the object. 3. Pĩti - Rapture or Joy: As concentration deepens, a sense of joy or rapture arises. It is a pleasant and uplifting feeling that accompanies the meditative absorption. 4. Sukha - Pleasure or Bliss: Sukha is a deeper sense of happiness and pleasure that arises in meditation. It is a more profound and tranquil form of happiness than pĩti. 5. Ekaggatã - One-Pointedness: This is the one-pointedness of mind, where the meditator's attention becomes fully absorbed in the meditation object, and distractions are eliminated. These components make up the Jhãnas, and they are experienced in progressive stages as one deepens their meditation practice. The Jhãnas are an integral part of Buddhist meditation and are considered a means of developing concentration, insight, and mental purification on the path toward enlightenment. The Rupa Jhãnas refer to the first four levels of meditative absorption, also known as the material or form Jhãnas. Each of these Jhãnas consists of specific mental qualities and states of absorption. Here's a breakdown of the components of each Rupa Jhãna: • First Jhãna consists of Vitakka, Vicãra, Pĩti, Sukha, Ekaggatã • Second Jhãna consists of Pĩti, Sukha, Ekaggatã • Third Jhãna consists of Sukha, Ekaggatã • Fourth Jhãna consists of Ekaggatã, Equanimity The Arupa jhãna refers to the 5th – 8th level of meditative absorption. Here we will not go into details and symptoms of Arupa jhãna at this level. Most practitioners who reach the third Jhãna often get stuck in a state of happiness and contentment within this Jhãna. As a result, their minds remain absorbed in this meditative state without naturally progressing to the fourth Jhãna. It is advisable for individuals who have reached the third Jhãna and remain stuck in it to seek guidance from an experienced teacher or mentor. Such guidance can help them transition out of the third Jhãna and progress into the fourth Jhãna. Those who have attained the fourth Jhãna and have become proficient in their practice can access deeper states of meditation, such as investigating the Three characteristics of

76 Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro existence (impermanence, suffering, and non-self) or contemplating other aspects of the Dharma. When exiting the meditative state, especially from the fourth Jhãna, it's important to do so gradually and mindfully. Abruptly coming out of deep meditation can lead to adverse physical sensations such as headaches or dizziness. Gradual withdrawal allows the mind and body to adjust smoothly to ordinary consciousness. After returning from the fourth Jhãna, practitioners can use their heightened mental clarity and calmness to engage in contemplation and insight meditation (Vipassana). This is different from the state of deep absorption, where thinking processes are temporarily suspended due to the cessation of breath and bodily functions. In addition to the previously mentioned classifications of Jhãnas, they can also be further divided into the following: 1. Lakkhanũpãnichchãna: This refers to a type of Jhãna that emphasizes insight meditation (Vipassana) aimed at understanding and realizing the three characteristics of existence (impermanence, suffering, and non-self). Practicing this Jhãna leads to the development of wisdom and insight. 2. Ãrammanũpãnichchãna: This type of Jhãna focuses on tranquility and calmness and is conducive to the development of concentration and serene mental states. However, it does not lead to the development of wisdom and insight in the same way as the first type. These two classifications represent different approaches within the practice of Jhãnas, with one emphasizing insight and wisdom and the other emphasizing tranquility and concentration. Practitioners may choose the approach that aligns with their specific spiritual goals and inclinations. The practice of Samatha meditation, particularly at the level of Samatha Jhãnas, aims to suppress defilements or unwholesome mental states. These defilements are categorized into five hindrances or obstacles to mental clarity and concentration. They are Kãmacchanda, Vyãpãda, Thĩna-middha, Uddhacca-kukkucca, Vicikicchã. During the practice of Samatha meditation, if any of these hindrances arise and disturb the mind, meditators can use specific meditation objects or themes related to each hindrance to overcome them. For example, if anger or aversion arises during meditation, one can use a meditation object related to loving-kindness (Metta) to counteract it.

Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro 77 It's important for practitioners to be aware of which defilement or hindrance is predominant and which meditation object is most effective in addressing it. This way, they can choose the appropriate meditation object to calm the mind and progress in their meditation practice effectively. The Five hindrances in meditation practice can be overcome or mitigated by using specific meditation objects or themes. Here are the Five hindrances and the meditation objects that can help address them: 1. Kãmacchanda - Sensual Desire: The meditation object that can help overcome sensual desire is the contemplation of unattractiveness (ãsubha). This involves reflecting on the unattractive and impermanent nature of the body, which counteracts sensual craving. 2. Vyãpãda - Ill Will or Aversion: The meditation object for overcoming ill will is the practice of Brahmavihãra 4, the practice of loving-kindness (Metta). By cultivating feelings of loving-kindness and goodwill towards oneself and others, one can dissolve ill will. 3. Uddhacca-kukkucca - Restlessness and Worry: To calm restlessness and worry, one can focus on the breath (ãnãpãnasati) or practice mindfulness of breathing. This anchors the mind and reduces mental agitation. 4. Vicikicchã - Doubt: The meditation object for overcoming doubt is insight meditation (vipassanã) or the contemplation of the Buddha's teachings. By gaining insights into the nature of reality, doubt can be dispelled. 5. Thĩna-middha - Sloth and Torpor: To combat sloth and torpor, meditators can use Buddhanusati, Dhammanusati, Sanghanusati. If unable to resolve the hindrance during meditation, change to walking meditation.

78 Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro Vipassana Meditation Vipassana is a detailed form of meditation that involves using wisdom to contemplate reality, seeing the three characteristics (Anicca - impermanence, Dukkha - suffering, Anatta - not-self). It involves recognizing that all conditioned phenomena are subject to change, inherently unsatisfactory, and beyond one's control. Normally, to begin Vipassana, one requires a level of meditative proficiency (Wisdom). For instance, calming the mind at will, being able to exit meditation when necessary, and having a firmly established mind. Without these prerequisites, when engaging in Vipassana meditation, the mind can easily become restless, agitated, deviate from the intended path, and it becomes challenging to develop wisdom, while the mind can be easily influenced. Vipassana meditation can subtly suppress defilements, namely the 10 Saṅyojana (fetters, bondage), namely: A. Oramphakiyasangyojana: The 5 lower fetters include: 1. Sakkayaditthi personality-view of individuality 2. Vijikiccha doubt; uncertainty 3. Silabhattapramasa adherence to rules and rituals 4. Kama sensuality Attachment to sensual pleasures. 5. Patikha repulsion; irritation B. Utthampakiyasanyojana: The 5 higher fetters include: 6. Rũpaṇaka greed for fine-material existence; attachment to realms of form 7. Aruparakã greed for immaterial existence; attachment to formless realms 8. Mãna conceit; pride 9. Uddhacca restlessness; distraction 10. Avijjã (Ignorance) Condition without knowledge

Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro 79 Vipassana meditation can also finely subdue specific mental defilements that lie deep within the mind. These include: 1) Kammarãga: The desire for sensual pleasures. 2) Paṭigha: Aversion, feelings of anger, and displeasure. 3) Itthi: Delusions or false views. 4) Vicikicchã: Doubt or uncertainty. 5) Mãna: Pride and conceit. 6) Bhavarãga: Attachment to existence. 7) Avijjã: Ignorance and lack of awareness. These aspects of Vipassana meditation help in recognizing and letting go of these defilements, leading to greater clarity and understanding of the mind. Utthampakiyasanyojana (The Higher 5 Flatters) 6. Rūpanฺaka 7. Aruparakã 8. Mãna 9. Uddhacca 10. Awitcha (Ignorance) Oramphakiyasangyojana (The Lower 5 Flatters) 1. Sakkayaditthi 2. Vijikiccha 3. Silabhattapramasa 4. Kama sensuality 5. Patikha VIPASSANA MEDITATION REFRAINS 10 FETTERS

80 Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro CHAPTER 4 Kammatthana 40 (40 Meditation Subjects) There are several ways to enter meditation or to establish mindfulness. As specified in the Tripitaka, there are 40 types (categories). They can be primarily divided into 2 main methods: 1) Entering into meditation solely by concentration. 2) Entering into meditation with the aid of reflection and contemplation. Here, we will discuss only the meditation bases that Luang Pu Buakhet emphasized. There are various meditation bases, and it's not necessary to switch between them or to learn all categories. If we are adept at the "Buddha" mantra, just remember that single mantra. Hold onto that main principle firmly, and then expand your learning to broaden your understanding. If our temperament suits a certain dominant defilement, choose the meditation base that fits us. The 40 meditation bases consist of: Kasina 10 Since Luang Pu Bua Ket did not provide teachings specifically on the practice of the 10 Kasinas, the author has gathered information from other sources to ensure a complete understanding of the 40 Subjects of Meditation. These 10 Kasinas are objects used to cultivate concentration and insight during meditation practice. Each Kasina involves focusing on a particular element or object to develop mental clarity and insight. The 10 Kasinas are as follows: 1) Earth Kasina, 2) Water Kasina, 3) Fire Kasina, 4) Air Kasina, 5) Green Kasina, 6) Yellow Kasina, 7) White Kasina, 8) Red Kasina, 9) Light Kasina, 10) Space Kasina Each of these Kasinas can be used as a meditation object to deepen concentration and insight, and practitioners may choose the one that resonates most with them. The goal is to use these Kasinas to calm the mind, develop mental clarity, and ultimately progress on the path to enlightenment.

Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro 81 Asubha Kammatthana 10 Contemplation Asubha Kammatthana is the contemplation of one's own body and that of others to see its unattractive nature. This means reflecting on the bodies of deceased beings, bloated bodies, decaying bodies, and decomposed bodies. We observe or imagine these conditions, such as the swollen and decaying bodies of animals, and relate them to our own body. When we think of a person with a greenish face, we also think of our own face turning green. When we see bloated faces with swollen eyes, we think of our own in the same way. When we contemplate on our abdomen becoming bloated, like the stomach of a fly-blown corpse, we realize that our body can be no different. We examine and compare ourselves to these conditions, associating them with refuse or garbage similar to what we see externally. All of this is done to detach our minds from attachment to the beauty of beings who have passed away, whether they are humans or animals. There are ten symptoms: 1. Utumãtaka (Corpse Swelling, u-tu-ma-ta-ka) A body that has been dead for two or three days becomes bloated, greenish, black, and foul-smelling. The whole-body swells, with arms and legs spreading out due to the bloating. Eyes protrude. This condition is called Utu-mataka, signifying the body's decay after death. Reflecting on this condition reminds us of our own mortality. Blood and bodily fluids, which have stopped flowing, become putrid. Just as there is no warmth without fire, our blood and bodily fluids putrefy when we die. Contemplating this and comparing it to ourselves is meant to create a sense of detachment because when the mind becomes detached, it becomes pure, leading to joy and meditation. 2. Vinĩlaka (Corpse Discolored, vi-ni-la-ka) A corpse that has been dead for several days becomes bloated, greenish, black, and discolored throughout the body. It doesn't matter which part you look at; it will have a greenish, blackish, or bruised appearance. The greenish and blackish colors come from the putrefaction of the blood, indicating that the once vibrant redness has faded. This cessation, with nothing to warm it, is death itself. Contemplating such conditions immediately reminds us that if humans and animals experience these changes after death, what follows are flies, various creatures coming to consume the blood and flesh, laying eggs, and giving rise to numerous small and large worms. Our bodies are no different. Leaving them behind, the conditions are the same; there is nothing special about them.

82 Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro Reflecting deeply on this leads to a sense of disenchantment. When disenchantment arises in the mind, meditation on the foul can be successful. 3. Vipubbaka (Corpse Bursting, Vi-pub-pa-ka) This term refers to bodies that have been deceased for several days, becoming bloated, greenish, blackened, and sometimes bursting open in certain places. When they burst open, yellowish blood and bodily fluids flow out from various orifices, such as the eyes, nose, mouth, and ears. If a corpse has ruptured at any point, yellowish blood and bodily fluids flow out. Just as insects are drawn to these conditions, they come to feed, lay eggs, and produce small, medium, and large worms. Our bodies are no different. Leaving them behind, the conditions are essentially the same; there's nothing particularly extraordinary about them. Contemplating this closely leads to a sense of disenchantment and prevents fear from arising. If fear does arise, it indicates a lack of wisdom, a lack of insight. It signifies a failure to contemplate wisely, to consider things for their benefit in one's own mind. If fear arises, it means one lacks the ability to discern. It means a lack of discernment regarding what is useful for one's own mind. If you contemplate wisely and encounter these conditions with insight, it becomes an act of generosity, and such generosity has far-reaching consequences. For instance, consider the story of Venerable Yasas. Once, he walked away from his palace, complaining that it was crowded and unsuitable. In his previous life, he and his three friends had gone on a trip and walked through a forest, on their return, they came across a deceased woman's body, swollen and decomposed. They gathered firewood and cremated her. When they saw her bloated body burning and her torn fascia, the mind also develops a sense of unattractiveness, and the mind becomes disgusted. This reaction was born of their aversion to the unattractive nature of the body. It was an expression of their inner revulsion. Yet, they didn't explore this feeling any further, and their understanding therefore didn't deepen. This is why the story doesn't emphasize the emotional reaction alone. It's because the feeling of disgust alone doesn't lead to wisdom. It's only when you reflect wisely on this feeling that wisdom arises.

Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro 83 4. Vichiddaka (Corpse Split Open, Vi-chi-da-ka): The corpse is swollen to the point where it ruptures, revealing rotting flesh. Decaying blood and yellowish bodily fluids ooze out. This attracts many animals due to the pungent odor emitted. Speaking of the smell, nothing is as foul as the stench of a human corpse. Perhaps it is because humans consume a variety of foods, including vegetables, tubers, meats, and fish, leading to a unique irregular composition in their blood and fluids. When humans die, they decay in a particularly repugnant way. Reflecting upon this, one realizes that if we were in such a state, we would also appear so. This contemplation leads to detachment (or disenchantment) and sorrow. This sorrow causes the mind to divert from lustful inclinations. A diverted mind is a precursor to concentration, tranquility, and wisdom, which weakens and eradicates ignorance. 5. Vikhãyitaka (Corpse Mauled by Animals, vi-kha-yi-ta-ka): The decomposed corpse becomes food for various animals. Crows, vultures, domestic and wild dogs, and other creatures, even cattle, feed upon the corpse. Especially cows, who surprisingly consume human remains if they encounter them while grazing. Reflecting upon this, one becomes detached, realizing the impermanence of life. The corpse, once full of desires and emotions, now becomes mere food for animals. Such reflections lead to a calm mind due to the detachment from worldly emotions. Whenever distracted or restless, one should remember this form of decay to attain peace and concentration. Therefore, observing the Vikhãyitaka corpse is beneficial for contemplation. 6. Vikkhittaka (Vikkhitaka (Corpse Scattered, Vi-khi-ta-ka): The sight of multiple corpses resulting from various accidents, from car crashes, shipwrecks, plane crashes, to buildings and houses collapsing on one another. When these corpses are laid side by side in rows, each displaying various states of injury — some crushed by falling homes, others bloated from drowning, or some mangled from accidents — it compels reflective thoughts. We think about how these people might have lived virtuous lives, or committed sins. Some may find solace in the belief that a person who lived virtuously will find a better place after death. Yet, there are others who never engaged in good deeds, being constantly distracted or intoxicated in various ways, indulging in sensual pleasures like sights, sounds, tastes, and feelings, lost in fleeting moments of joy and never considering the inevitability of death. When death finally comes, they've not made merit to guide them in the afterlife. Those with merit may end up in one realm, and those without in another. Those who've accumulated merit will likely head to a fa-

84 Basic Meditation Guidelines by Luang Pu Buaket Pathumsiro vorable realm, while the rest might go to an unfavorable one. Who can then save them? There are people who argue that they cannot see or know of these realms, much like how we don’t recall our past lives or know what we did in them. Divine beings, like deities, are aware of their actions from when they were human. Malevolent spirits know of their past misdeeds when they were humans. The animals and hell beings are aware, but it's only humans who remain ignorant, perhaps as a test of their wisdom and discernment. A wise individual, enlightened and educated, knows how to cultivate merit. In contrast, an ordinary person, even when informed, might dismiss such notions, seeking fleeting pleasures instead. Ultimately, they face the consequences of their actions, as everything is governed by karma. Therefore, all beings, after being born, will eventually face death. The circumstances of their death might differ— some die naturally, while others due to accidents. The only thing that can truly aid one after death is the merit one has accumulated. This merit isn't something to think of only when death is imminent, it should be cultivated throughout life. Seeing these lined-up corpses, many would experience a multitude of emotions. The wise will reflect upon this, leading to heightened vigilance in life. Such a scene serves as a stark reminder, urging our minds to be humble and find peace. 7. Hatthavikhitika (Corpse Hacked and Scattered, Hat-tha-vik-hi-ti-ka): A corpse that died from weapons, some had their heads crushed, some had their arms and legs cut off, some were blown apart, some were shot, some were stabbed. Animals that died from hanging or poisoning show various symptoms. When considering these symptoms, similar feelings of disgust arise. Reflecting on our own lives, if we are mindful and not careless, we should be cautious. For example, when seeing a corpse that died from weapons or was harmed by an enemy, cultivate loving-kindness with goodwill, do not oppress each other, do not harm each other. Nothing is more relieving than forgiving and pardoning each other, don’t be hostile or dangerous to each other. If you are peaceful and happy, it alleviates or avoids the situation of being an enemy. Furthermore, realize that the human body consists of earth, water, fire, and air. When cut, bitten, or stabbed, if there's the element of water, which is blood, it will flow out. The blood that once circulated in the body will be lacking, and the body can no longer remain in such a state. Do not be careless in life, cultivate goodness, and this will be the result of merit and the mind will be calm, free from sensual desires.